AM 619 4°: 1r¹-72v³⁰ — Hómilíur : Homiliae & sermones

Cveðiu ſending Alquini diaconiALquínus litil latr diacn ſændir quæðiu hinum kærſta ſyni ſinum WidoniMin-numcec fyrir heiz minſ ok bønar þinnar þæirraʀ er þu batt mik mioc koſtgæflega at ec ritaðe með ſcommu male noccora huggan þinſ fiolſ ſcyldiſ þeſſ er vér vitum þic hafa í orreſtum at þu hafer opt með hondum at qvæðe faður legrar aminningar ok meger þu í þæim lita þic ſialfan ok vekiaſc til æilifrar ful ſǽloÐæirri ſva gauuglegre bøn iatte ec mic giarn lega tyia ok øſke ec þeſſ at rit minnar goð fýſi stoðe þér til æilifrar hæilſoEn þo at þeſſe rit ſyniſc lit mal fimlega ſaman ſættþa vit tu hit viſaſta at þou ero ort af afle hæilagrar aſtarEn ec ſcyrða ſcipan þeſſa malſ ſér hværium upphafum til þeſ at min mál mege auðvællega feſtaſc í minningu yðarrar goð fýſiþvi at ec viſſa þic bundin í morgum verald legum lutumþvi bið ec hæilagt coſt gǽfe yðarrar hæilſu at renne opt til hugganar þeſſa boc ſtafaat móðr hugr í hinum ytrvm á hyggiumhafe þat er hann fagne aftr horfen til ſín ok scili hvært hann ſcal meſt fýſaſcSva ſem þu batt mic vandlega mildrar kenn ingarſva bið ec þic at þu later þer ſóma at leſa oft þa hina ſamu kenningOc þeſſ bið ec goſt gæflegakoſt gæflega þína ælſcu hín kǽrſte ſonrat tu coſtgǽfer með o moðum vilia fyrir at bua bygð himneſcrar dyrðar þér ſiolfum með margre væizlu almoſogærða ok í iamngirni doma ok með aſtſamlegre miskunþvi verke ok coſt gæfe late ſér ſóma guðſ mildi avalt ok hværvitna at biarga þer hinn kǽrſte ſonʀVmm ſpekiALLra luta fyrſt er manne leitande hvat ſé ſonn ſpekieða ſonn hyggiændeþvi at ſpeki þeſſa hæimſ er hæimſca fyrir guðiSonn hyggiænde er at fara fra diofulſ þionæſto þat ero ſyndirEn al gorr ſpeki er at gofga guð æftir ſannlæic boð orða hansÞvi at í þeſſum tvæim lutum ſøkeſc ſælect lif ſva ſem Davið prophete mælteSnuſ tu fra illu ok ger gottEigi vinr manne þorf at hann gere ǽǽigi illt nema hann gere gott ok æigi vinr þorf gott at gera nema hann tyni illuHværr er ſva er ſpacr hann man ſæl vera ei ok ei ifana lauſtSælect lif er kynning guð dómſkynning guð domſ er craftr góz værcſ ok ávoxtr æilifrar ful ſǽloVmm tʀúEN ſia kynning guð dómſ ok hyggiændi ſannlæicſ er nemande fyrir almęnnilega trvþvi at u mattolect er at lika guði fyri utan trvSanlega er ſa ſǽll er ret trvir ok væl lifir ok væl lifande ok varðvæitir retta trvEn ſva sem tóm er trv fyr utan góð værcſva ſtodarſtoðar oc ecci goð værc ón retta trvSva mælte hinn ſæle Jacobus postoleHvat ſtoðar brøðr mínir þo at noccor ſægiſc hafa trv ok hefir hann æigi værkenæigi ma þa trv grøða hannTru er tóm fyrir utan goð værcſva ſem urøyndr licamr er aldauðr ſva er oc trv douð fyrir utan goð værcEn annarrar tiðar er at røða umm á gǽte þæirrar trvarþvi at æigi ma ſcammu male ſcyra hina diupaſto ſkynſemi almennilegrar trv þat er þu bazt þeʀ gera umm boðorð guðſVmm aſtASt æignaſc hofðingia dómí boðorðum guðſEnOn þæirrar algørfi ſannar Pall postoleEcEcci mega guði licaEn hann ſyndi æcci mega ſtoða þat orðvat orð eða hafnan hæimſ ne olmoſo gøðe ón aſtar þionasto Sva ſvaraðe ok ſialfr drotten var er hann var ſpurðr af æinum ſpeking hvært boðorð mæſt vǽreÆlſca þu drotten guð þin af allu hiarta þinu ok af allre ond þinni ok af ollum hug þinumþat er í allre ſcilningu ok af ollum vilia þinum ok af allre minningu er guð ælſcandeAnnat boðorð er en þeſſo lictÆlſca þu nang þin ſem sialfan þicJ þeſſom tvæim boðorðum ſtanda log oll ok ſva manna malſpa manna mal En guðſ ælſca oll ſtændr ſaman í værðvæizluvarðvæizlu boðorða guðſ ſem hann mælte ſialfrSa er mic ǽlſcarhann varð væitir mál mínEnn mælte hann ſialfr í oðrum ſtaðAf þvi munu aller vita at þér eroð mínir lære ſvæinaref þer hafeð ǽlſco á meðal yðarEn mælte Pall postoleÆlſca er fylling lagaEn Johanneſ euuangeliſta ſagðeÞat boðorð hafum mér af guði at ſa ælſce nang ſin er guði annEn ef noccor ſpyrr hvær ſe nangrþa viti hann hværn criſtin mann ret callaðan vera nangþvi at aller helgumc vér í ſcirn ſunar guðſ at vér ſem andleger brøðr í algorfre aſtGofgare er andlegr getnaðr en holdlegrUmm þann getnað mælte ſialfr guð í guð ſpialleNema hvær værði ændr geten af vatne ok hęlgum andaþa ma hann æigi in ganga í riki guðſNeme maðr boðorð guðſ ok varðvæiti þau ſem hann ma bazt ok kenni ſic ſva hafa aſt guðſÐau boðorð noccor man ec syna ok nemna fyrir þinni goð fyſi hinn kærſte ſonrat þu meger auðvællegra ſcilia aðra coſte at þeſſe hinir fáo ſe ſcildiʀVmm vaonAgǽtr hæimſ kennande þioðar ſyndi þriar noccorar nauðſyniar andaʀ várrar ok mælteVaon ok trv ok astþeſſar þriar ero ok er ꜵſt þæirra męſtEngi ſcal orvilnaſc af gøzco guðlegrar miſcunnarþo at hon þrøngviſc mykilli ſyndabyrðihældr ſcal hann biðia ſér licnar af guðs mildi með hværſdagſlegum tarom ok vitivisi vánþæirrar licnar mega retlega vætta þæir er af ſyſlu ilcsilzs værcs lataAf þvi ſcolum ver æigi ſtaðfastlega miſgera þo at ver vættem licnar ok æigi olvilnaſcorvilnaſc miſcunnar þo at guð hęfni retlega ſyndugum mannehældr forðumc vér hvarntvæggia haſca ok vættom oſſ licnar af mildi guðſSlict hit ſama er ręnnande með ſanre vꜵn til hugganar yfirlegrar mildi í hværri cvol ok í møðeþvi at með guði er oll vꜵn vór ok hæilſa ſem ſpamaðr guðs mælteJ guði er þrif ſęmi min ok dyrðGuð er fulting mitt ok vꜵn mín er í guðiVmm coſt gǽfe leſnengaʀLEſneng hæilagrar ritningar er kynning guðlegrar ſæloþvi at í þæim ma maðr líta ſic ſialfan ſva ſem í noccorre ſkugg ſio hvilichvilicr hann ſe eða hvært hann fyſiſcOpleg læſneng ræinſar ond manz ok fører til rǽzlo hælvitiſ ok æggiar hiarta leſandanſ til yfirlegra fagnaðaSa er vill ávalt með guði veraopt ſcal hann biðia fyrir ſér ok opt leſaþvi at þa er vér biðium fyrir oſſialfer męlom vér við guðEn þa er vér leſomþa mæler guð við oſTvinna giof fører leſneng hæilagra ritningaþvi at annat tvæggia er at hon lǽrer ſcilning hugar eða læiðir mann til aſtar guðſ fra hæimſ hægómaGofug ſyſla er leſneng ok ſtoðar mykit til andar reinſanarSva ſem licamr føðeſc af licamlegom føzlomſva føðeſc ok ſæðſc onden af guðlegom malomſem Davið mælteSøtre ero brioſte mínu mꜵl þin drottenen hunang munni mínumSa er ſæl er leſſ goðlegar ritningar ok ſnýr orðum í værcEn oll hæilog ritning eroer ritað til varrar hæilſuat vér batnem með þæim í kynningu guð dómſOftar fællr blindr en ſiandeSva er ocoftar miſgerir ovitande log guðſ en hin er væitSva ſem blindr gængr æigi retta gatu ón læiðtogaſva gængr oc æigi maðr ret ón kiænnandaVmm friðGRøðare hæimſ þa er hann ſtæig upp til faður ſinſ í himna þa gaf hann lǽre ſvæinum ſinum boðorð friðar ſva ſem hina øztaøfzta giof ok mælteFrið mín gef ec yrðryðrfrið let ec æftir með yðrí friði fyrir let ec yðrí friði mon ec finna yðrBrꜵut farande vildi hann gefa þater hann vildi finna með ollum þa er hann aftr kømeÐeſſ friðar buning ſyndi hann gofuglegan í oðrum ſtað ok mælte ſvaSæler ero frið ſameʀ mennþvi at þæir monu callaſc ſynir guðſSonr guðſ callaſctæcr at tæcr at callaſcſa er þegar toc at callaſc frið ſamrEngi vil ſa guðſ ſonr callaſc er æigi vil ælſca friðNittir ſa guð vera faður ſin er hafnar at vera friðſamrEn ſia friðr er haldande með góðom ok varðvæitande boðorð guðſen æigi með il giarnom ok o ſiðſamomÞæir er frið hafa meðal ſin í ſyndum ſinumfriðr Criſt ſtoðar þæim til æilifrar hæilſu andarFriðr ſa er með diofli erhann man fram coma til æilifrar glatanarFriðr með goðom er ſaman tengir ꜵſt nꜵnga ok ſam þycci brøðrafriðr æignaſc at æin ſýnu anda guðſFriðſæmi er moðer ælſcuFriðr er til ſaga hæilaglæicsſem drotten vár mælte ſialfrmeð ſpa mannz maleĘlſce þer frið ok ſanlæicFriðr er hæilſa lyðſdyrð kennimannz ok glæði foſtr iarðar ok ræzſla fianda ſynilegra ok u ſyni legraAf ꜵllu afle er friðfriðr haldandeþvi at með guði unir ſa er unir í hælgum friði með þrælom guðſKenni mannz ſyſla er á at minna lýðen í friði hvat hann ſcal geraen lyðren ſcal lyða með litil læte þvi er á minna kennimennhvatke er æigi er lofatok er hirðiſ enſ at bannaat æigi verði þaten lyðſenſ er at høyra at æigi gere hann þatVmm miſcunnMJſcunn er hinn øzta goð giærning ſva ſem ſialfr grøðare vár mælteSæler ero miſcun ſamerþvi at þæir munu fa miſcunnÆigi ma ſyndugr maðr vætta miſcunnar af guði ſa er ęigi gerer miſcunn við þa er miſgera við hannAf þvi fyri gefe maðr ſtundlega ſculd at hann oðleſc at taca æilift gottEf vér vilium ręinſa ander varar af ſynda ſauri ok nittum ver æigi miſcunn miſgerandum við oſſat vér biargemsc í miſcunnar vęrcum ok takem miſcunn af guði á dæigi ambonarHvęſſo ma ſa miſcunnar vætta af guði er ęigi er miſcunn ſamr við annanSva ſem hvær vil guð lata ſér miſcunnaſva miſcunni hann ok ſculdarum ſinumHit viſaſta ma maðr væitavætta licnar ſér ſa er oðrum vil licnaHit bazta ſtyrcti var drottenn oſſ til miſcunnar værcſ þa er hann mælte þetta í guðſpialleVere þer miſcun ſamer ſva ſem faðer yðar himneſcr er miſcunn ſamrſa er ſól letr ſcina yfir goða ok illa ok ſva regner yfir rangláta ſem yfir retlataOll miſcunn gerer ſtað hværium ſem æinum æftir værðlæic værca ſinnaSa er gerir miſcunhann fører øret þæccia forn guðiJ domanda ſcal vera miſcunn ok hægningþvi at hvarge ma vera væl ǫn an ᷠ arannarrar Ef miſcunn er æin ſamanþa gerir hon æfling ſyndar miſgerandumEn ef hægning er æin ſamanþa ſnyſc hugr miſ geranda í or vilnanen dømanden fær æigi miſcunn af guðiEn þa miſcunn ſcal maðr upp hæfia af ſialfum ſérHverſu ma ſá maðr miſcunſamr vera við aðra menn er grimr er við ſialfan ſicSa er grimr við ſialfan ſic er fyrir ſér byr eilifan logaí ſyndum ſinumUæl er ſa miſcun ſamr er upp hæfr goð værc af ſiolfum ſer ok varðvæitir ſic vandlega at æigi værði hann pindr með dioflum ok væiti hann þat ſiðan oðrum er hann ſcilr ſér vera gottVmm várcunn læteDRotten vár mælte í guðſpialleFyri gæfe þerþa man yðr fyri gæfaſcEf þér fyrir gefeð mꜵnnum gløpe þæirraþa man faðer yðar himneſcr fyri gæfa yðr ſyndir yðrarðetta atcvǽðe drottens lioðar myccla miſcunn yfir ossþæim er þat ſcilia retlegaþvi at guð dǿmer retlega umm oſſat varom dóme ok er á noccora lund í varom mætte hvæſſo vér dømomſc af guði domandaEf vér dømom miſcunnſamlega við þa er miſgera við oſſþa dømer guð miſcunn ſamlega við oſſ miſgerandum við ſicHyggium vér at domomdømom hansſva ſem kęnnande þioðar mælteFyri-gefe þer yðr ſiolfumef noccor hefir ſoc í giægn oðrumſva ſem guð fyri gaf yðrGere þer oc ſvaSva ſem guð fyri gaf oſſ ſyndir í criſtniſva ſcalum ver oc fyri gæfa þæim er miſgera við oſſĘngum ſcalu þer giallda illu fyrir illt cvað Pꜵll poſtoleHirð æigi þu yfir at ſtigaſc af illuhældr ſtig þu yfir illt með goðoþat megom ver vita at ſꜵnnu at hværr ſem æin man taca ſlica licn af guði ſem hann gæfr nꜵnge ſinumSu bøn fyri ſyndum varom man ſciot koma til øyrna almatigſ guðſef tøkelegar værða vꜵrom øyrum bøner miſgerandum við oſſSa er mildlega vill fyri gefa miſ gerandum við ſichit viſaſta man hann taka miſcun af mildi guðſþvi at ſva værðr oſſ fyri gæfet ſem vér fyrir gefom þæim er miſ buðu oſſ af noccorre illzcuVmm þolen møðeJ þolen møðe yðarre munu þer æignaſc sálor yðrarſagðe drotten vár í guðſpialleJ ollu mannz liui er þolen møðe nauðſynlegSva ſem vér ſcolum þolen-moðlega bera ó-ſcil þau er aðrer bioðiabioða oſſſva er oc nauð ſýn at bera þolen moðlega mæinlǽte þau er at hende beraſcOpt taka goðer menn mæin gerðir af illum í þeſſom hæimiEn ef noccor tæcr mæin læte ęftir goð værc ſinþa ſcal hann þat æigi mæla í hugręnningu ſinni at hann haue glatat goðom værcum ſinum þæim er hann gærðiþvi at ſa er þat mæler røyniſc æigi gort hafa er gott værc er fyrir ꜵſt guðſhældr fyrir værc kaupi þeſſa hæimſ ſæloeða fyrir manna lofeMaðr mann røynaſc af bardagum guðſ hværium hug hann gerer goð værceða hværri ſtyrct hann ſtandeſc fræiſtni er kømr yfir hannGuð fræiſtar yðar qvað Pꜵl poſtole at hann viti ef þér ælſkeð hannMæin læte gerer þolen møðeen þolen møðe er al gort værcSæl er ſa er ſtænzc fræiſtniþvi at þa er hann værðr ræyndr hann man taka dyrð þa er guð hét þæim mꜵnnum er hann ælſcaĘigi er ſa væl ſpacr er æigi hæfir þolen møðeDroten hugar ſinſ er ſtærcri en yfir ſtigare borgaJ þolen møðe er læitande auð vældiſ at fyri gefaen æigi fǿres at hæfnaÐæir ero ſumiʀ er þolen moðlega ſtanndaſc o ſcil umm ſtunnd at ſiðar mege þæir auðvællegra hefnaþæir hafa æigi ſanna þolen møðeSonn þolen møðe er at ſtanndaſc ſterclega o ſcil í andlæte ok læita æigi ſiðan hæmdaʀhældr fyrir gæfa í hiartaFyrir utan æld eða jarn megom vér vera píndir vattar guðſ ef vér varðvæitum ſanna þolen møðe í hug við nꜵnga varaLoglegraLoflegra er at næigiaſc fra óſcilum þægiandeen yfir ſtiga ſvaranndeSa er þolen moðlega ber óſkilhann man æignaſc æilífa dyrð annarſ hæimſVmm litil læteAVðvældlega kænniſc í orðom drottens hvæ mykil ſe craftr ſaðr litil lǽtesþvi at hann fyri dømde ofmetnaðrofmetnað með gyðingium ok mælteHværr er ſic hæfr upp hann man lægiaſcLitil lǽteſ fótum ſcal upp ſtiga til himinſ hǽðarþvi at hár guð kænniſc æigi í ofmetnaðehældr í litil lǽteGuð stændr í gægn dramblátom en gæfr miſcun litil látomHór guð litr lága luti qvað Daviðen háfa kænnir hann umm langan vegLitr hann lága luti at upp hefi hanEn háfaþat er drabláterdrambláter mennkænnir hann at hann læge þaNemom vér litil lǽte fyrir þvi at vér megem nalgaſc til guðſ ſem hann mælte ſialfr í guð ſpialleNeme þér at mér þvi at ec em litil látr ok miyc lundr i hiarta ok þa munu þér finna hvild á ſalum yðrumFyrir ofmetnað fell niðr gofug ſcępna af himniþat varo englarEn fyrir litil læte guðſ ſtæig upp til himinſ oſtyrct man kynetGofug vænia er litil læte á meðal mannaſva ſem Salomon mælteÐar ſem værðr of metnaðrþar er oc mæin mæleEn þar er litil læte erþar er oc ſpekiEn mælte annar ſpekingr forðomÞvi mæiri ſem þu eſt þa læg þu þic í olluþa man tu finna miſcun fyrir guðiEn mælte guð með ſpa mannz maleTil hværſ mon ec lita nema til litil láz ok hugvǽrſ ok þeſ er huggir orð mínHværr er æigi værðr litil látr ok hugvǽrþa ma æigi miſcunn hæilagſ anda byggva með þæimGuð gerðiſc litil látr fyrir ſacar hæilſu várarScammeſc maðr at vera dramlátrÐvi mæir ſem maðr næigiſc til lægðar í litil lǽteþvi mæira ſtoðaʀ honom þat til hæðarEn ſa er litil látr værðr hann man upp hæfiaſc í dyrðHinn fyrſti pallr litil lǽteſ er at høyra litil latlega ſanlæics mꜵl ok halda minni lega ok al gera viliandeþvi at hit ſanna flyr þann hug er æigi finzc litil látrÞví lǽgre ſem hværr værðr af ſiolfum ſérþvi mæiri er hann í augliti guðsEn drablátrdramblátr maðr þvi dyrlegre ſem hann ſýniſc með mꜵnnumþvi hærfi legre værðr hann fyri guðiEn ſa er gerer góð vͥǽrc værc fyrir utan litil lǽtehann ber mold í vindiHvat drambar iorð ok aſcaþvi at dræifiſc af vindi of metnaðrof metnaðar þat er ſýniſc ſaman ſamnat í fꜵſtum ok í almoſogǿðeHirð æigi þu maðr at dyrcaſc í crapte þinumþvi at þu ſcalt annan hafa domara en æigi ſialfan þicJ þeſſ augliti lǽg þu ſialfan þic í hiarta þinuat hann hefi þic upp á tið ambunar þinnarStíg níðr þu at upp ſtigir þuLǽgſ tuat upp hæfiſ tuat æigi lǽgeſ tu þa er þu hygr upp at hæfiaſcþvi at ſa er heruilegr er með ſérfagr er ſa með guðiOc ſa er ſér míſ lícar hann lícar guðiVer þu litill fyrir ꜵugum þinumat þu ſéér mykil fyrir augum guðſEn þvi dyrlegre værðr þu fyri guði ſem þu eſt óítarlegre fyri augum þinumJ hǽſtum veg þinum ſe þér hit hǽſtehǽſta litil lǽteVæx lof ef ér craftr litil lǽtesVmm tar mæltiTár mælti hiartanſ gæfſc af crafte litil lætesen af tár mælti er iateng ſyndaen af ſcriftar gongu iðranen af ſanre iðran man koma lícn ſyndaTáʀ mælti hiartans er litil læte hugarMeð tꜵrum ok ęndr minningu ſynda ok rǽzlo o orðens domſ ok af tvennom brvnnum viðr comnengarero vꜵn fram at fliota tꜵrþat er þa er hugrnhugrin lítr vandlega ill værc ſineða er hann mǿðeſc af girnd æilifs lifsſem prophete mælteÐyſtir ond mína til guðſ lifandahve nǽr mon ec coma at vittraſc fyrir and lete þinuTr mín váro mer fyri brauð á dægi ok á nóttOnd mín fyſiſc ok girniſc í garða drottensHiarta mit ok licamr mín fagnaðo með guði lifandaFiorer ero hǽtter hugrænn ingar af þæim er við kømſc hugr retláz mannz með þrifſamlegomþrifſamlego læiðęndiþat er minning liðinna miſværka ok ændr minning ó orðenna pinſla ok at hugi ut lǽgðar ſinnar í veſold þeſſa lifs ok girnd yfirlegrar foſtr iarðar at hann komeſc þangat ſem ſciotaſtEn þa er þeſſeʀ lutir værða í hiarta mannzþa ma vita at nǽr er miſcun guðs hiarta mannz ensſem ſægir í pſalmeGuðlíf mit boða ec þeren þu ſǽtir tr mín í augliti þinufyrir hæit licnar þa er ver hofum af guðiVæki tꜵr iðranar í hiartanoÐæccileg fe hirzla er í hiarta ſpacz manzSciot læicr við comnengarond mannz ſu er við kømſc í bønHarðla mykit ſtoðar hænne til hæilſu þa er maðr fællir tr í bønþa er æcci yfanda at nǽr er þa hæilagr ande hiꜵrtum vꜵrumVmm ſcriftar gꜵnguHvætr oſ oft hæilog ritning at fara til læcningar ſcriptargꜵngu varraræigi af þvi at guð þurfi ſcriptar gꜵngu varrarþvi at hann væit alla luti þa er vér gerom ok mælom ok hyggiumEn vér megom æigi annan væg hæilir vęrða nema vér jattem iðrande þat er vér gerom ranglega ok ó røkelegaSa er rǿger ſic ſialfan í ſyndum ſinumþann man diofull enn æigi røgia í annat ſinni á dómſ dægiEf maðr en þvǽr af með iðran þat er hann gerði ok gerer þat æigi oftaʀ er hann miſgerðiJátte þer ſyndir hværr oðrum qvað Iakobus poſtole ok biði þer á meðal yðar at þer hialpeſcAf munni værðr iatneng til hæilſu ſagðe Pꜵl poſtoleEn Salomon mælteumm jattan ſyndaSa er fǽlr gløpe ſina æigi man hann þrifaſcen ſa er í gægn gængr ok lætr afhann man fa miſcunnMykil hæillſu lǽcníng er æigi at ændr nyia þat er vér gęrðum ómildlega ok at ſǽra þau ſár er fyrr hofðu gróétSva mælte Iohannes euuangeliſtaTrúr er guð ok retlátr ef vér gꜵngum í gǽgn ſyndum vꜵrumat hann man fyri gæfa óss ſyndir ok ræinſa oſſ af allre illzcuSagða ec qvað DaviðJatta mon ec fyri drotne í gægn mér ollu ranglǽte minuen þu fyri gaft mér u mildlæic ſyndar minnarIátte ſyndúgr maðr liuande þat er hann gęrðeþvi at æigi er avaxt ſamlect at iatta í hælviti ok ſtoðar æcci ſu iðran til miſcunnarNu er tið hæilſu ok nu er tið tøkeleg guði ok nu er tið lauſnar iðrandumEn æptir dauðanþa man vera hæmndar tið tið hæmndar þæim er ó røcto at iatta ſyndir ſinaʀþvi at aller ómildir menn hafa bitra iðran í pinſlumen æigi ſtoðar þæim þat til lauſnaʀhældr qvælr þa hugſcot til pinſla auca þæirra er þæir hafaÐæir mætto varaſc við mykillæic cvala fyrir ſcripta gꜵnguen þæir orǿcto ok ſva cvæliaſc þæir innan í hugſcote ſem utan í logaHværſu ma lǽcner grøða þat ſár er hinn ſiuki ſcammeſc at ſýnaGuð girniſc ſcriptar gꜵngu varrar at hann hafe rétta ſoc at fyri gæfaSa er læynir ſyndum ſinum ok ſcammeſc at iatta þrifſamlegaþa man hann þan hafa hæmnanda í annat ſinn er nu hæfir hann vátDøme maðr ſic væl nu í þeſſo lifi at æigi fyri dømeſc hann af guði í æilífri fyri dømengoTvevaldan grát ſcal hværr ſyndugr maðr hafa i iðranþvi at af orǿct giarðe hann æigi gott ok af þvi at hann framde ilt fyri ofdirfðþvi at þat er byriaðe gerðe hann æigien þat er æigi byriaðeþat gerðe hannScripta ganga er læið retting ok gæfr lícn ſyndugumOll vꜵn licnar ſtændr ſaman í ſcriptagꜵnguScriptar ganga er miſcunar værchæilſa ſiucſæinga læcning afls vars með iðranVmm iðranÞæirrar iðranar craft ſýndi ſialfr grøðare vr í guðſpialle ok mælteGere þer iðranþvi at þat nǫlgaſc himna rikiGere þer mac legan avoxt iðranar qvað Iohannes baptiſtaMaclegr ávꜵxtr iðranar erat grata liðnar ſyndir ok gera æigi hinar ſomu í annat ſinniſva ſem hæilog ritning mælerĘigi leggi þer ſynd á ſyndþváéſc þér ok vereð ræinir qvað drotten vár með ſpamannz maleÐvǽſc ſá ok er ræin er grætr liðna luti ok gerer æigi í annat ſin gratléga lutiÞvǽſc ok er æigi ræin ſa er grǽtr þat er hann gerði ok lætr æigi afhældr ſøker hann æftir tꜵrom þat er hann hafðe gratetVmm þa menn mælte Petr poſtola ó gorlega er aftr hyrfahverfa til hinna fyrri ſynda eftir tromHunndr er ſnyſt aptr til ſpyiu ſinnarMiſgerðir þu ſonr qvað hæilog ritninggerðu æigi þat í annat ſinnihældr bið þu at þér fyri gæfeſc hinar fyrriSonn iðran virdiſc æigi at vættra tꜵluhældr at ſarlæic andarAf þvi toc Petr poſtole þegar licn af drotne varom at hann gret ſarlega gløp þrænnar næitingarĘigi fyri líz iðran þo at hon ſe ſcamrar tiðar ef gorr værðr af hinum innzta ſarlæic hiartanſ Fyri retlátom domara guði þæim er litr løynda luti hiartansþvi at æigi virðir guð iam mioc længð tiðar ſem ræinlæic hiartans iðranda mannzEn ſa er af ollum hug trøyſtiſc Criſti þo at hann døyi í morgum ſyndumþa liuir hann í trv ſinni æi ok æi ſva ſem ſialfr drotten mælte í guðſpialleEc em up riſa ok lifSa er truir á micþa man hann lifa þo at hann værði dꜵuðrOc hværr er lifir ok trvir á míchann man aldrigin døyiaUmm andar dꜵuða mælte hannþann er at berſc fyri ſynda ſottGuð er miſcunn ſamr í øðlebuin at grøða fyri miſcunſa er alla vil hæila gera ok engi vil hann fyri faraſc lata ſa er mælte fyri ſpa mann ſinA hværium dægi er ſyndugr ſnyſclif man hann lifa ok æigi døyiaþo at hvær ſe ſyndugr ok ómildrifi hann æigi ſic mega fa licn af guðſ miſcunn ef hann ſnyſt til iðranaʀJ þeſſom hæimi biærgr guðſ miſcun þæim er gera iðranEn í oðrum hæímí ſtoðar æcci iðranhældr ſcolom vér þar gialda ſcynſemi værca varraJ þeſſo lifi lycs upp at æinſ frælſi iðranaren eptir dauðan er æcci lǽýfi til læiðrettingaʀVmm ſotta læiðrettingLEſet er á bocom guðlegguðlega abláſnónabláſnómSonr dvæl þu æigi at ſnuaſc til drottensþvi at þu væizt æigi hvat fyrir byr ó orðenſ dagsSa er dvælr at ſnuaz til guðſhann gerer háſca ond ſinniþvi at dauði dvælr æigi ſa er læiðir til qvala þann er hann finr dvalt hafa at ſnuaſc til guðſSundrlauſ ok lama hugrenning er at hýggia at morgonlegre ſnunínguen at ó røkia í dagHvat dvælr þu ſynndúgr at ſnuaſc til guðſ ok æigi huggir þu at brað dꜵði gripi fra þer læiðrettingar dagþvi at menn døyia braðlegaEf gott er at fyri lata ſyndir ok ſnuaſc til guðſſciot værði þatGuð hæitir þer lꜵuſn ef þu ſnýſc fra ſyndumen æigi hét hann þer uruglæic lǽngi at lifaAf þvi ſnyſt hværr ſem ǽín ſciót til guðſ ok þa er hann finr fyri late ó mildr gꜵtu ſina ef in gængr braðlega hinn øfste dagrþa fyri færſc dvolen en æftir ſtændr dømengenEf þu vilt æigi fyri faraſchværf aftr þu til guðſ ok líuíHirð æigi þu at orvilnaſc ſynda lauſnar ok æigi træyſtaſc langu lífiSnuſc þu til guðſ ok ger iðranA morgon man ec ſnuaſc til guðſ mon tu ſvaraFyri hvi æigi í dagHvat illa þo at a morgon ſe cvæðr þuEn hvi illa þo at í dag ſeVærðr at þvi at þu ſvarerlangt man væra lif mitEf langt er ſe þat gottef ſcamt værðr ſe þat oc gottEn hværr man lengi bera iltEigi vilt tu lengi hafa illan dagurðfyri hvi vilt tu længi hafa ilt lifBu ſtað kaupir þu þer ok girniz þu gozKonaKono vil tu æiga ok læitar þu goðrarSono vilt tu æiga ok øſker þu goðra ok þoat ec røða umm hina hærfilægſto lutiScva caupir þu ok vilt æigi illaFyri hvi ælſcar þu illt lifhvat græmr þic lif þit er þu vilt þat æit-ſamaner ilt erat tu ſér æinſaman ilr á meðal alra goðra luta þinnaDvæl þu æigi at ſnuaſc til drottens þins ok freſta æigi dag fra dæigiGuðſ orð ero þeſſor en æigi minæigi hœyrir þu þetta af mér hældr ec með þér af guðiVærðr at þvi at þu ſvarerá morgen á morgen man ec ſnuaſcÐat er ramnleg rodRamnen hvarf æigi aftr til ærcrænnar Noaen duuan hvarf aftrEn ef þu vilt iðran gera þa er þu mat æigi miſgeraþa fyr lætr þu ſyndir en þǽr æigi þicŒyret ut lænzrut lænzcr er af tru ſa er bíðr ælli tiðar at gera iðran; Þæim er hugganda at hann falle í falz dóm þa er hann vætter miſcunnarĘigi ma finna miſcunn ſa er glatar maclegre tið miſcunnarEigi ma þar geta at guði þat er hann biðr ſa er hær vill æigi hæyra þat er hann byðrSa er órǿcer gefna tið iðranar at þarflauſuhann hęllir ut bøner fyrir dom ſtol CriſtzScynda ſcal hvær maðr ſem æin at ſnuaſc til guðſ meðan hann ma at æigi ſæini hann ok mege æigi umm ſiðír þaer han vildi æigi meðan hann matteVmm ræzloUphaf ſpæki er rǽzla drotensMykil varán ſyndaʀ er at rǽðaſc á valt naviſtu guðsSa er algorlega rǽðeſc guðhann varðvæitir ſic vandlega viðr ſyndumVæl mꜵn þæim værða a hinum æfſta dægi er ræðeſc guð ok man væra værca caup hans ei ok eiSa er ſcammeſc at miſgera í augliti mannaſcammeſc hann mycclo mæir ilt at gera í augliti guðſþeſſ er lítr æigi at æinſ værc enhældr ok hiortunþæir er ræðaſc guð hæilagre ræzloþæir læita þeſ er honom licar vælOnnur er ræzla ſonaen onnur er rǽzla þrælaÐrǽlar ræðaſc drotten fyrir cvalaren ſøynir ræðaſc fæðr fyrir ꜵſtEf vér erom ſynir guðſræðomc vér hann af aſtar ſœtlæic en æigi af ſarlæic ræzloSpacr maðr ræðeſc guð í ollum vercum ſinumvitande ſic hværgi mega flyia naviſtu hanſſva ſem Davið mælte við guðHvært mon ec fara fra anda þinum eða hvært mon ec flyia af augliti þinu þvi at æigi lycz up ſtaðr í veſtre ne í auſtri at flyia þic guðSa er ræðeſc droten man taka kænning hans ok ſa er vaker í boðorðom hans man finna at uruggu æilifa blæzanSæl er ond þeſſ manz er ræðeſc guð ok urugg af diofullęgre fræiſtniSæl er maðr ſa er á valt er rǽdr ok þæim er gefet avalt at hafa guðſ ræz lo fyrir augumSa er ræðeſc drottenbraut man hann fara fra illri gꜵtu ok græiða gꜵngu ſina til dugnaðar ſtígſRǽzla drottenſ ræcr á braut ſyndir ok ſændir til craftaRæzla gerer man varan ok a hyggiu ſaman at æigi gere hann á miſſÐar er æigi er rǽzla guðſþar er ſundr lꜵuſt lifSa er æigi ræðeſc guð í far ſǽlomþa flyi hann þo talutil hans í mæinumþvi at hann bǽr til þeſſ at hann grøðeSæll er ſa maðr er rǽðeſc guð ok fyſiſc mioc til boð orða hansRǽzla guðſ hon ræcr á brꜵut rǽzlo hælvitiſRǽðomc ver guð ſva at ver ælſcum hannþvi at gorr ꜵſt hon ræcr á brꜵut þrǽlſlega rǽzloVmm fꜵſtuALgorr faſta er ſu er læiðir til himinſ með olmoſo gøðe ok bønom ok mon koma til dóm ſtólſ Criſt drottens várſþvi at þa gereſc maðr andlegr ok ſam tængiſc frialſlega guði ok ænglum ef hann upp hæfſc með bønom ok með mæin læte licamſ; Fyrir fꜵſtuʀ ok bønervittraſc læyndir lutir himnęſcra crafta ok guðlegra ſtor merkiaMeðan Adamr faſtaðeþa var hann í paradiſoÁt hannok var a braut rekenFꜵſtur ero ſtyrc vópn í gægn fræiſtni dioflaþvi at ſciot ſtigaſc þæir yfir fyri við varnanSva minti oc drotten grøðare var at yfir mætte ſtiga um á caſt diofla með fꜵſtum ok bønom ok með mæin læte ok mælte ſvaþetta kyn diofla ma æigi a brꜵut rekaſc nema fyrir bøn ok fꜵſturþvi at in flíuga dioflar trauſtlega þar ſem þeir ſia opt framt værða of át ok of dryccioVið varnan føzloþat megrir licamen ok fæitir ond enalæmr holdeten ſtyrkir hug ſcotetEn vitande er at fꜵſtur ero þægelegar guði með goðum værcumEn þæir er faſta ok gera ranglegaþæir likiaſc æftir dioflum þæim er æigi hafa licamſ føzloen avalt andlega ilzcuSa varnar væl við mat er faſtar við værcum ok veraldar agirniBættra er at føða lifanda hug með æilifre ond føzlo heilagrar kęnningaren at ſęðia cvið dauðlegs licámſ með lyſti legom cráſomVmm almoſogǿðeÐat er vitanda mild lect værc viſt at vér biargem oðrum af þæim lutum er miſcunſamlega himneſcr faðer hæuir oſſ letþviat þæir ero marger er engi æigu auðǽfe í jórðum ne í gulle ne í ſilfri ne í oðrum auðæfumen þæirra veſold ſcolom vér hugga af þæirri gnótt er oſſ gaf drotten varat ſialfer lofe þæir drotten með oſſfyrir avæxtí iarðar ok þæir fagne gefet hafa veret þat æigandom er vár ſam æigit fatøkium oc ut-lænzcumSæl er ſu byglaða ok hinn værðaſta auca allra avaxtaer af þæirri ſæðſc hungr þurfanda ok van hæila ok utlænzcraEn þa lætr retlǽte guðſ til þeſſ menn ſtarfa í ymſom mæin lætomat þæirhann dyrki veſla menn fyri þolen møðeen miſcunſama fyrir goðann viliaHinn aldyggvazta bøn er fyrir ſyndumolmoſo giærð ok fꜵſtur ok man ſciot coma til guðſ æyrna upp hafen bǿn með ſlicu fultingiþvi at ſva er ritatat væl getr miſcunſamr maðr ond ſinniþvi at lutr licamlegrar æigu ſa er væitr er þufandumþurfandum Hann ſnyſc í æilif auð ǿue þæim er væitirSva æignumc vér miſcunn guðſ ok lauſn ſynda varra í miſcunnſæmi við auma menn ok olmoſo gøðeþvi at ſa er æigi ſnyr hug ſinum fra aumum manneſciot ſnyr hann til ſin hug guðſſva ſem drotten vár mælteVere þer miſcun ſameʀſva ſem faðer yðar himnęſcr er miſcunſamrVæiti maðr veſlomþat er guð hét ſic myndu gialdaVær þu ſtaðfaſtr criſtin maðr væitareGef þu þat er þu takerSa þu þat er þu ſcererDræif þu þat er þu ſamnerHirð æigi þu at hugga ſcaða ok æigi at grvna óífanlega fram cvamovaxa man æiga þin ef þu væitirVæl vil væitare þin þic aruararuan ok ſa er gefr at þu hafer ok byðr hannat tu væitir ok ſva mæler hannGefe þer ok mon yðr gefet veraÐu ſin giarnef þu ælſcar gull eða auðøfe veraldargef þu at æigi glater þuEf þu varðvæitirifan lauſt glagarglatar þuEn ef vælþu varðvæitirvæitirollyngiſ mon tu hafa þau ei ok eiSva ſem guð mælteHirði þer auðøfe yður á himni þar er æigi grandar ryð ne molr ok æigi grafa upp þiofar ne ſtelaÞar er fe hirzla þin erþar er oc hiarta þitHirð æigi rǽdr at vera þa er þu væitir at þu værðir ór æigi a tið ambunarSa er ſparlega ſærſparlega man hann ſcæraEn ſa er miſcunnar aumumſæl man hann værðaþvi at lauſn andar manz ero auð ǽfe hansGofgar guð þann mann er miſcunnar aumum manneFel þu olmoſo í ſcauti veſálz mannz qvað hæilog ritning ok mun hon biðia fyrir þérSva ſem vatn ſløcver æld ſva ſløcver almoſa ſyndirĘigi ſcal tu fyri láta hungranda ond ok æigi hærſtacſ á auman mann í kalle þinuSa er æuruæyru ſin ſnyr fra calle vęſals mannzhans bøn mon æigi oðlaſc mildi guðſGer þu væl við ond þina í lifi þinu ok gef olmoſoþvi at þu hæfir æigi mát til væl at gera æptir dꜵuðanFœð þu auma menn at ſamcundum þinum ok Criſt með þæimÐriu ero kyn olmoſo gerðarĘit licamlegt at gęfa aumum þat er hann biðrAnnat andlectat fyr gefa þæim er miſgort hævir við þicHit þriðia er at hirta þann er miſgęrir ok læiða viltan á gatu ſanlæicsVmm ræin líuiRǽin lifi er ængla lifRæin lifi með litil lǽte man hafa lannz bygð hæilagſ andaþann er brꜵut recr ó ræinan loſtaſva ſem hæilog ritning mælteFlyia mon hæilagr ande licam þann er undir ſyndir lægſLiðir ok limarvarer ſculu vera guði æignaðeʀen æigi hordomeSeti maðr a mot girndum ſinum loga æilífra cvalaVæniſc ungr maðr ræinlifiat hann ſe værðr ſpæki guðſÞar ſem er ſaur lifi licamsþar er bygð diofullegſ anda þeſſ er meſt fagnar ſaurgan holz varſAlt ſaurlifi miſ licar guði ok þat meſt er æigi er í æðliA minnir oſſ hæilog ritning mælandeĘigi ſcal tu ganga æptir girndum þinum ok ſnus þu fra vilia þinumEf þu væitir ond þinni girndir hænnaʀþa mon hon coma þer í fagnað o vina þinnaÐetta at cvæðe ſcyrði hinn ſpacaſte Salomon umm viðvarnan licamlęgſ ſaurlíuis ok mælteSva ſem driupanda hunang ero varrar port kono ok biartarabiartari við ſmiorvi hálſ hænnaren hinir æfſto lutir hænnar ero bitrir ſem æitr ok o lyfian ok hvaſſer ſem tíu æggiattuí æggiat ſværðfǿtr hennar ſtiga niðr til dꜵuða ok liggia gꜵtur hennar til hælvitiſ ok gængr hon æigi á ſtíg lifſ enſRæckiandeRæikande ero gongur hennar ok æigi æftir føre legarEn nu høyr þu mic ſonr ok far æigi fra orðum munz minſLangLanga ger þu fra hænne gotu þina ok nolgaſc æigi huſ dyrr hænnarÐetta mælta hann æigi at æinſ umm ſaur lifi port cvennahældr ok umm alla licams munuðþa er tøygir ondena at lifa æftir girndum ſinumEn ſcynſæmi hugar ſcal banna holz bæiðni ok halda aptr rangar munuðir þeſſSva bannaðe Salomón ſamviſtu cvænna ungum mꜵnnum ok mælteĘigi ma maðr fela æld í ſcauti ſinu ſva at æigi brenne clæðe hans eða ganga yfir gløðr ſva at æigi brenne iliar hansSva er oc ſa er in gængr til kono nꜵngſ ſinſæigi værðr hann ræinþa er hann tæcr á hænneSva minnir oſſ ok Pꜵl postole mælandeGott er manne æigi at taca á cono ſva ſem þegar ſe háſke í átꜵcunniFogr er ræin grand væri ungra manna ok ynni leg guði ok nyt til alz gozSa er hæfir ſono andlega eða licamlegaføðe hann þa guði til handa í ræinlifi en æigi diofli í hordomeHvat ſtoðar manne at æiga ſono ok føða ok ælſca ef hann fœðer þa til æilifra cvalaÐæir er í ræinlifi lifaþæir hafa ængla at færð á iorðuRæinlifi ſam tængir mann á himni ok gerer borgar mann ænglaSa er a logſam lega konohafe hann hana logſamlega a maclegom tiðum at hann oðleſc at taca blæzan ſona af guðiSæigi engi ſic æigi mega varðvæita við hordome þvi at guð er trvrſagðe Pꜵl postole ok lætr æigi fræiſta vár yfir þat er vér megomhældr mon hann gera fulting með fræiſtniSlic fræiſtifræiſtni gefſc hværium manne í licamſ munuð eða í veraldar væg girni eða í annarre noccore fræiſtni ſem hann má annat tvæggia yfir ſtiga með lofe eða undir liggia með brigxliOllum er ræinlifi nauðſynlegten allra meſt þionandum altariſ Criſtþvi at þæirra lif ſcal vera annarra læring ok oflug kænning hæilſuÞa þionan ſamer drotne varum at hafa er æigi ſaurgiſc í æinigri licamſ ó ræinſuhældr ſcyniscíni þæir í ræin lifi oc bindęndi ok lyſi fyri lyð enom domedøme alrar ſið ſemi ok gouuglæicſDe fraude cafendaSa er oſſ mínnir goð giarna at vera af æigu varre við auma mennhann bannar oſſ alla ſingirni ok ranga á girni fearſa er mælteGef þu almoſo af retto ærfęðe þinuSialfr mælte hann ok minnir oſſ mælande með postola orðomHirðið æigi þer at gera vél á meðal yðarSa er æignaſc noccot með vélumhann glatar iam girni ok ret lǽteSæg þu ſingiarnſæg þu agiarnſæg þu ſynduðrſyndugr hvat þu æignaðeſcVærðr at þvi at tu ſvarerGull æignaðomc ecSatt ſægir þugull æignaðeſc þu með vélen þu glataðer trv fyrir rang lǽteEf þu fynnir á torge trv falfalahværſu myndir þu caupa hanaef þu værer goðr maðr Hvi ræðeſc þu æigi at glata þvi er guð vil at tu hafer í hiartaGull heuir þu eða ſilfr eða annat noccot dyr lect í orc þinnien ſcaða í hiartaÐeſſum lutum ollum bettrvm ꜵuðæfum glatar þuþat er trv ok retlǽte ok ælſca guðſ ok nꜵngſAt hygr þu avęxti þinumen æigi lítr þu ſcaða þinEf þu fagnar á vexti þeſſumfyrir hvi grætr þu æigi þat er þu glataðerMæira glataðer þu en þu æignaðeſcÞu ꜵuðigr maðr gripr þu fyrir of ríki þat ér þér licar at hafaen þu glatar fyrir rang læte þat er guð vil at tu haferþat er æi lif full ſǽlaEf hværr þiofr eða vikingr miſti auga ſinſ í ſtulð eða í raneþa myndi hann aldrigi ſiðan ſtela ne rǽna ok væit hann æigi at í þeſ kynſ ſynd glatar hann lioſe hiartanſ þvi er bættra er hværiu licamſ lioſeÐu ſin giarn maðr gæf þu hældr veſlom þa er þu hæfirat tu finnir á himni þat er þu gaft á iorðuHvat ræðeſc þu at gefa fe þiten þu ræðeſc æigi at alr fyrir farez tuFyrir a girni fear ſægir þu lygi vitniLygr þugripr þu þat er þu mátSvær þu u ſǿrtGerer þu þat er log bannaÞa er þu gerer ſlica lutifyri hvi ræðeſc þu æigiat allr brenner þu ei ok eiHvi ælſcar þu mæir gull en ond þinaHvat ſtoðar þer þo at tu æigniſc allan hæimenen þu biðir ſcaða andar þinnarDrotten ſialfr mælte í guðſpialleVarezc þer við alla ſingirniþvi at ꜵuðgir døyia ſlict hit ſama ſem aumirEigi munu auð æfe ſtoða a hæmðar dægi ok munu æigi løyſa þa af æilifum pinſlum er illa nøyta þæirraEcci er fe giarnum manne gløpnareþæim er ond ſina hæfir fala firi a girni fearAgirni kan æigi hát ok æigi kan hon ſæðiaſc þo at hon ſvælgi alla lutiHungrað er hon avalt ok or æigaFe giarn maðr er lícr hælviti þvi er aldrigin fylliſcVmm dømendrHVærr er rét dømr erhann ber ret læteſ vegvág í hendi ſér ok innan hanndar bęr hann hvartvæggia ret læte ok miſcunnEf hann glæðrgældr ræfſing ſyndar fyrir ret lǽteſtilli hann pinſl ſyndar fyrir miſkunnn metnaðar virðing ſcolu domar veraEcci er illgiarnlegra en taka mutur í domumþvi at mutur blinda hiortu ſpaccra ok ſnua orðum retlátraÐæim dome er þer dømeð cvað guð mon dømt værða umm yðrFyrir þvi ræðeſc dømande guðſ doma at æigi fyrir dømeſc hann af guðief hann fyrir dømer ſac lauſanen líuir ſæckium fyri mutum eða fyri ꜵſt eða hattre noccorſ mannzEngi hofðingi ſcal ſætia hæimſca dømændr ne illgiarnaþvi at hæimſcr væit æigi ret læte guðſ fyrir ókønscoEn ill giarn ſnyr umm ſanlæic þæim er hann væit fyrir fegirniÞunglegra mæiðaſc veſler menn oc fa cungir af illum dømændumen af hinum grimaſtum fiandomEngi vikingr er iam giarn á annarſ æigu ſem illgiarn dømandeaf ſinniFiandom vęrri ero illgiarner dømændrOpt ma forðaſc fiandr með flottaen æigi ma flyia riki dømandaÐæirra er coſt gæfa at ſamna ꜵuðøuom af mæiðingu bygðarmannaStundum hafa me̅nmetir dømændr toc viſa þiofaþionaen þæir ſaurgaſc af þæirra gløpef þæir banna æigi toc viſi þæirraÞeſſer fyrir faraſc í annarra ſyndumþvi at ſva mælte hæimſ kænnandeæigi at æinſ þæir er miſgerahældr ok þæir er lata at miſgerandum værða macleger æilifs dauðaRangláter dømændr dvælia opt doma eða miſſnúa fyri fegirni ſacar ok æigi ænda þæir ſacar aðr en fulr ſe ſioðr þæirraEn þa er þæir dømaæigi lita þæir a ſoc enahældr a giafarnarRangláter dømændr ſem prophete mælteſva ſem vargar þat er þæir gripa at apneæigi lata þæir æptir á morneÐat er at þæir hyggia á hagrðe þeſſa lifs at æinſen ecci á annatA varga væniu gripa þæir alla lutien væita fát veſlomRæiðr dømande ma æigi at fullu lita rettan domþvi at hann ſér æigi lioſ ret læteſ fyri ræiði þocoEigi er virðandevirðanda aſioner manna í dómomhældr ſocenaþvi at ſva er ſcrifatEigi ſcal tu líta á ſiono í domeRanglater dømændr villaſc af ſannu at cvæðe þa er þæir hyggia at a ſiono tiginna manna ok granda þæir opt ret látomþa er þæir lífa ó mildumYfir ſtaplan ſan læicſ er at taca mutur í domomEn þæir er ræðaſc guð ok ret dømaþæir monu taka æilifa ombun af guðiVmm lýg vitniSCrøc vátr mon værða æigi ó pindr cvað SalomónSa er ſægir lygi vitni í gægn nꜵnge ſinumſlocna man lícn hans á hinum æfſta dægiEn ſa er læynir ſꜵnnu fyrir rǽzſlo noccors rikisfrám æggiar hann yfir ſic ræiði guðſþvi at hann ræðeſc mæir man en guðScrøc vátr er a þria vega ſæcrFyrſt fyri guðiþvi at hann fyri læit naviſtu hans ok ræðeſc mæir riki manz enſ en guðSiðan dømanda þæim er hann taldetælde líugandaliúgandi En ſiðarſta hinum ſac lauſaþæim er hann grandaðe með lygivitniEf ſcildir værða ſcrøcvattarþa munu þæir þegar finnaſc lygnirEn hvartvæggi er ſæcrſa er læynir ſonnu ok ſa er ſægir lygiþvi at annar vil æigi dugaen annar girniſc at grandaSæl er ſa er hans vitni finſc dyrlect í augliti guðſJ fiorum hattom villiſc ret lǽte í domeAf rǽzlo ok af fe girni ok hattre ok ꜵſtRæzla er þa ef noccor óaſc ſatt at ſægia eða døma fyrir rikiſ ſꜵcum noccorſ mannzFegirni er þa er dømanden ſaurgaſc af ꜵmbun noccorrar giafarHattr er þaer maðr girniſc at granda oðrum af ſoc noccorrar ú vinatoAſt er þa er hann lífir vinum ſinum eða frændom í giægn ret lǽteAf þeſſom fiorum hattom villiſc opt iam girni dómſ ok værðr grandat ſac lauſumMæir ero þæir harmande er miſ bioða veſlom eða oðrum monnumen þæir er þola þæirra óſkilÐvi at þæir er her mæiðaſcſciot enda þæir ſtund lega veſolden þæir er þæim granda fyri ranglæte munu fyrir dømaſc til æilifs logaHer dømaſc opt goðer af illumen í oðru lifi fyri dømaſc á valt illir af goðomOpt ero her goðer menn veſler ok aumir fyrir monnumen illir ſælerEn í æilifri ambun ero ávalt goðer ſæleren illir avalt veſalerÞæir er goða luti haua í þeſſom hæimiþa coſt gæfe þæir ſem meſt at æigi glate þæir æilifu goðoEn þæir er mæin læte hafaſtandeſc þæir þau ſtærc lega at þæir gereſc værðir æilifrar ſæloVmm ofundAf ofund diofulſ gec dauði ín í hriughring iarðaʀ þa er hann oyndiǫfyndi iarðlegom manne himin ok læitaðe hværſu hann glataðe honomfyrir yfir ſtoplan þeſſ boð orz er ſcapare vár hafðe boðet manneEcki ma vęrra vera en ofund ſu er cvælrcvælſc af annarſ goðo ok ofundar a óðrum ǫðrum at hafa þat er hann hæfir æigi ſialfʀAollu goðo er ofund gagn ſtaðlegÞar ſem er ofundþar ma æigi vera aſtEn þar ſem æigi er ꜵſtþar ma æcki vera gottSa er ofundarlícr er ſa diofli þæim er fyrir ofund rac man en brꜵut fra paradiſar ſæloMykil maðr er ſa er ſtigr yfir ofund męð litil lǽte ok brytr ſundr þycci með ꜵſtHvat er manne veſalegra en augaauka cvol ſina af annars goðoþvi at hværr ofund ſamr qvælſc í hug ok þaðan er goðr batnarþaðan qvælſc ouund ſamrBættra er æptir at likia dømom goðra manna en at ſøkia þa með broddom ofundarOfund bitr ſcilning ok brenneʀ brioſtet ok cvælr hugenHarme engi af annarſ goðone ryggviſc af annars ſæloMa maðr annarſ gott gera ſér at goðo þa er hann ælſcar annars goð gęrning goða þat er hann gærir æigi ſialfrVmm of metnaðGVð ſtændr í gægn dram latomen gæfr miſcun litil latomEn meſta ſynd var diofli of metnaðrFyri þær ſacar er ofmetnaðr hværium læſti værriþvi at hann gęriſc opt af goðum værcum þá er maðr drambar í góðum verkum ſinum ok glatar þvi fyrir ofmetnað er hann hafðe æignaſc fyri ꜵſtAllra laſta værſtværſtr er ofmetnaðrþa er maðr pryðiſc í craftum ok tæcr at dram-baí þæimHværrar ſyndar upp haf er ofmetnaðrþa er onden fyrir litr boðorð ſcapara ſins ok fælr þegar í grof noccorrar ſyndarAllr ofmetnaðr ligr þvi neðar ſem hann hæfr ſic up holegra ok fellr þvi diupara ſem hann drambar mæir í hæðÞvi at ſa er upp hæfſc fyri æigin metnaðhann fyri dømeſc fyrir ret læte guðsFyrir falle mannz drambar ande hansEcci er criſtnum manne mæir flyi-andaen ofmetnaðrSa er fram æggiar ræiði guðſþvi at of metnaðr gærði diofla or ænglumen litil læte gerer menn lica ænglumDram látr girniſc at boða í ſér þat er hann gerer æigien litil latr at flyia at hæyra þat er hann gerer vælHæfiſc maðr æigi upp í goðo ſinu ok læiti æigi ſer lofs þo at hann gere noccot gothældr ſcal hann lofa guð í giofum ſinumþvi at hann gerir æcki gott nema þat er honom værðr gefet af guði at geravmm hæiftAgætr hæimskęnnande mælteOll hæift ok ræiði ok bræðe ok call ok guð laſtan takeſc fra yðrRæiði fyr utan ſtilling er laus ſcynſęmiMiucleg ſvor ſtoðva ræiðiHæſtilegHærſtileg mꜵl væcr bræðeRæiðr maðr ſem Salomón mælte æggiar fram þrættorEn ſa er þolen moðr erhann ſtoðfar vacta ræiðiEn hværr man ſtandaſc anda auðvældan at ræiðaſcRæiði hęfir æigi miſcunn ok æigi can up ſt litenup ſliten bræðe enda hæfndarSu ræiði er ill er ukyrrir hug at hann glate rétto raðeSu ręiði er rétt ok nauð ſynleg er maðr ræiðiſc í gægn ſyndum ok í giægn ſiolfum ſér þa er hann gęrer illaþvi at ſva mælte propheteRæiðiſc þer ok hirðið æigi at miſgæraLofaðe hann þater æðlis eren af toc hann þat er til ſynda erStilliſc annarſ ræiði af þinni þolen møðeHirð æigi þu yfir at ſtigaſc af illuhældr ſtig þu yfir illtí góðoSe annars ſyndÞin dyrðMiſlicar þér annarſ ræiðimiſlicarmiſlici þer við ſialfan þicþat er þer miſlícar við annanHirð æigi þu at ſaurga kyrlæic hugar þins af annarſ ræiðiHirð æigi þu at gera þic lican hæimſcum manneþvi at ræiði hviliſc í ſcauti hæimſcsEf þu ræiðiſc í gægn honomþa værða tvæir illir af æinumþu ok hannBættra er þer at vera goðum þo at hann ſe illrfyrir hvi gerez þu illr af annarſ illzcuvmm manna lofDRotten vár mælte í guðſpialleHyggið át þer at æigi gere þer ret læte yðart fyrir monnumat þer værðið ſener af þæimÐat er at þer gerið æigi með þæim á huga góð værcat þér hafeð tomt lof af mꜵnnumhældr gere maðr fyrir guðs ꜵſt ok hæilſu andar ſinnar ok fyri broðor lega ælſcuhvatke ſem hann gerer gottÞvi mælte drotten ſialfr umm noccora þa er olmoſo gera eða bøner eða faſturat þæir take lof af monnumSatt segi ek yðr, tóku þeir verkkaup sittSá er til þess gerir, hvatki er hann vinnr góz, at hann lofisk af mǫnnum þa er þat værc caup hans er hann læitaðe ok man hann æinnigrar ombunar vætta af guðiþvi at hann gerði æigi gott fyri hans ꜵſthældr fyrir toma rǿſne manlægs lofsſva ſem ſcrópa menn ero vaner at geraÞann loſt at lofaſc af mǫnnum í goðom værkum laſtaðe Criſtr mioc ok avitaðe opt með ogorlegre bolfan gyðinga þa er ſlíkir váro á gyðinga lanndeSa er dyrcaſc cvað Paulus postoledyrkiſc hann með guðiSa er æigi girniſc lofsæigi ryggviſc hann í mæin mælomĘtle æigi maðr ſic af þvi goðan þo at hann lofeſc af monnumþvi at drotten vár litr hiortun enHvat ſtoðaʀ illum þo at hann ſægiſc góðrÐa er ſanlega gott þat er maðr geriref hann girniſc at líca guði þæim er honom gaf hvatke er hann hæfir gott eða gerirSa maðr er ſyniz gera gott ok girniſc hann at lica fyri þat hældr monnum en guðitil onyz ſtarfar hann ok ſǽr hann í vindiCoſte hværr ſem æin at vera mykil í værkum ſinum ok læiti æigi manna lofs fyri mykil læic ſinat glate hann þvi er hann hafðe ok værði litillþvi at hvatke er maðr gerer gottviti hann ſic þat æigi hafa af ſérhældr af guðiAvitar Pall postole þa er dyrcaſc í værcum ſinum goðom ok mæler ſvaHvat hefir þu þat er þu tóct æigiEn ef þu tócthvat dyrcaz tuSa er ſnyr í ſit lof góðo noccoro þvi er hann gærir eða æignaſcón ifán ſnýr hann coſte í loſt ok goðo þvi er hann gærði í ſyndÐa er veſal maðr er fødr af røſneſ ſocomþa ſnyſc miſcunnar værc í ſyndHvatke er maðr gerir gottþa læiti hann guði lofsen æigi ſérſva ſem drotten vár ſialfr mælteí guðſpialleSva lyſi lios yðart fyrir monnumat þæir ſe værc yður goð ok dyrki faður yðarn þann er á himni eʀVmm ſtað fæſtiÆJgi værðr læitat með criſtnum monnum upp haf góz vǽrſvǽrcſhældr ęndaþvi at þæir ero er væl hæfia upp at færð ſina ok ænda illaſva ſem Iudás er fyrſt var postoleen ſiðan drottens ſvikſviki ok ſæliare hans ok vitande værſ ſins hængdiſc hann í ſnꜵruEn Pꜵl postole hof illa ok ændi væl ok var fyrſt anſcote guðſ ok allra criſtinna mannaen ſiðan kænnandeCraftr góz værz er ſtað fæſta ſem ſialfr drotten mælteSa er ſtaðfaſtr er alt til ændaſa man hæil værðaEigi ſa er upp hæfr gott værchældr ſa er ſtaðfæſtic í goðohann man hæil værðaÐvi at þa licar guði atfærð vóref vér fyllum með ſtaðfoſtum ænda gott værcþat er vér hofum upCraftr er æigi upp at hæfiahældr at gera gottþvi at hæitit er launum upp hæfiandumen gefet ſtaðfaſtumAvalt læitaſc í líui manz hui lícr hann ſe á hinni æfſtu tið lifs enslifsſínsþvi at hværr mon annat tvæggia réttaſc eða fyr dømaſc af æn aænda ſinna værcaÞvi coſte hværr ſem æſtað faſtlegaſtſtað faſtlegaſt at al gera gott þat er hann hof uppat hann mege taka æilift værc caup af guðiVmm atta hofuð laſtaATta ero hofuð læſtir ok upp haf allra ſyndaAf þæim ſpretta upp ſem af rotom aller læſtir ok ilzurilzcur ſaurgaðſ hugaʀ ok ó ræinſ licamsAf þæim hofum vér raðet at ſægia noccora luti ok hværir cviſtir laſt fulrar grøðingar ſynaz vaxa af hværiungi rotomat hværr viti ſic auðvællegar mega af ſniða limar at undan hoggnom rotomFyrſtFyrſtr andlegr loſtr er ofmetnaðrVmm þann loſt er ſva mæltUpp haf allra ſynda er ofmetnaðrſa er konungr alraʀ ilzcuFyrir þann fello niðr ænglar af himni ok urðu at dioflumSa gæriſc af hafnan boðorða guðſ ok gereſc hann þa er hugr mannz hæfſc up af goðum værcum ſinum ok hann ætlar ſic bættra en annan ok er hann þvi værri en aðrerſem hann ætlar ſic bættraVærðr ok ofmetnaðr af þriozſcoþa er menn fyri lita at lyða hinum ællrum monnum ſinumAf þeſſum ofmetnaðe gereſc oll o lyðni ok oll dirfð ok þriozcaþrǽttor ok villur ok hølneþeſſa alla luti ma auðvællega yfir ſtiga ſat litillǽte þrǽla guðſVmm matt viſiFyrſt licamleg ſynd er af átþat er óſtilt fyſi áz ok drycsFyr þat glataðo hinir fyrſto fæðr man kynſ paradiſar ſælo ok varo brꜵut reken í mæinſamlega veſold þeſſa lifsþar er hværr maðr gezc með ſynd ok livir við ærfęðe ok døyr með ſarlæictne ſyniſc riki hafa yfir manne í þræmr háttomþat er þa er maðr girniſc af matt bræðeſ ſocumat nøyta matar ſinſ fyrir maclega tið eða ſetta ſtund eða hann byðr ſer fyri bua dyrlegre føzlor en bæiði nauð ſyn licamſ eða tignar hans eða hann tæcr mæira í áte eða í dryc fyri girnd ó ſtillingar ſinnar en ſtoðe hæilſu hanſAf þæirri ætne gereſc óſtilt glæðiGlimaHægómeGæðlæyſiO ræinſa licamsO ſtaðfæſti hugarOfdrycciaLoſta ſæmiÐvi at of fylli qviðaʀ ſamnaſc licams loſteþat ſtígſ yfir með foſtum ok við varnan ſynda ok ſyſlu noccorſ goðs værcsVmm hordomHordómr er oll oræinſa licamlegſu er vón er at værða af van ſtillingu loſta ok oſtyrcðſoſtyrcð andaʀ þæirrar er lifir æptir holde ſinuat miſ geraþvi at ond ſcal vera drotning ok ſtyra holdeEn holdet ambott ok lyða drotningo ſinniþat er ſcynſam legre ondHordómr værðr af ſamlage licams með cono noccorre eða í nøccve oðru ſaurlifi at fylla hita loſtansÐaðan af gereſc blind læicr hugaró ſtað fæſti augna ok alz licamsOſtilt aſtopt háſke lífsSlaug ok læicarBæiðni ok oll oſtillinghattr boðorða guðſ ok ómægin hugar ok rangar girndirOrøct u orðenſ lifsen tøyging ny lǽgsÐat ſtigſc yfir með ræin lífi ok vanda bindændi ok ændr minning æilifs ælz ok fyri ræzlo naviſtar guðſVmm fe girniAGirni er mykil girnd at ſamna ꜵuðøfom ok haua ok haldaSu ſót er u fylli legſva ſem vatn kalfrſa er þvi mæir þyſtir ſem hann dræcr mæiraSva er oc ſin giarn maðr þvi flæira ſem hann hæfirþvi flæira girniſc hann ok þa er honom er ængi hatr at hauaæigi værðr honom hóf at girnaſcÞaðan gereſc ofundStuldirvikingmandráplygiæiðar óſørerránof rikióróeʀanger domarhafnan ſan læicsgløyming ó orðennar ſælo ok harðlæicr hiartaSa er værðr gagn ſtaðlegrMiſcunn ok olmoſo gøðe við veſla menn ok allre mildi við auma mennSin girni ſtigſ yfir með ræzlo guðſ ok fy-rimiſcunnar værc ok olmoſo gærðar við væſla menn ok fyri vꜵn o orðennar ſæloþvi at falſleg auðœfe þeſſa hæims ſtigaſc yfir fyri ſon auðøfe ó orðennar ſæloVmm ræiðiRæiði er æin af atta hofudlaſtumhofuðlaſtum En ef hon værðr æigi ſtilt með ſcynſæmiþa ſnyſc hon í øðeſva at maðr værðr ó mattogr hugar ſins gerande þat er æigi gǽgnirEf ræiði ſtoðvaſc æigiþa tǽcr hon fra man-nealla for ſio værcs ok ma hann æigi ſcyn ſæmi afls læita rettrarne crapz gofulegra álita ok ma hann æigi hafa al gørfi rétz raðſhældr ſýniz hann gera alt fyri noccora ſocEn af þæirri ræiði ſpreptrſprettr upp þrutnan hugarþrættormæin mælecallhæiftguð laſtanmann drápfyſi at hæfna ok minning óſkilaSu ræiði ſtigſc yfir með þolen møðe ok bið lyndi ok ſcil ſamlegre ſcynſæmiþa er guð væitir man legom hugum ok fyr ændr minning drotten legrar bønar þa er vér mælom við guðFyr gæf þu oſſ ſyndir vꜵrar ſva ſem ver fyri gæfom ſculdarum vꜵromVmm lætiLæti er ſót ſu er mioc grandar þrǽlum guðſÞa dvenar tómr maðr í licamlegom girndum ok fagnar æigi í andlego værki ne glæðſc í hæilſu ſinni ok æigi fagnar hann í fultingi broðorlegſ ærvæðeſhældr rænr hugren tomr of um alla luti ok fyſiſc onytz at æinsLeti er ſva at meſt recr munka or æin ſætó til veraldar ok fra ſtiorn legre at færð til ſynda forraðſÐa er leti ſæter veſalegom hugþa fyllir hon hann margrar veſaldar ok kænnir mart illtAf þvi geriſc ſvøfnetóm-lǽtegóz værcsó ſtaðfæſti ſtaðartorvældi ærvæðeſlæiðendi hiartamogglan ok lauſ yrðiÞetta ftigſ yfirmeð coſt gæfe leſningarfyri ſyſlaſyſlu goðſ værcs ok fyri girnd ó orðennar ſælofyri iatning fræiſtni þæirrar er maðr hæfir í hug ſer ok fyrir einorð staðar ok ætlanar ſinnar ok fyrir framneng noccorrar i þrottar ærfæðeſ eða bøna eða vꜵcuſva at aldrigi finniſc u nytr þræll guðſTorvællegar fiðr diofull fræiſtni stað með þæim manne er ſyſlir goð værcen ſyſlu lauſanſyſlu lauſum ok æcci góz gerandeVmm u glæðiTvin ero kyn ó glæðiAnnat þrifſamlegen annat ſcaðvǽnlegÐrifſamleg ó glæði er þa er hugr ſyndugſ ryggviſc af ſyndum ſinum ok ſva ryggviſc hann at hann læiti ſcriptagꜵngu ok at gera iðran ok girniſc hann at ſnuaſc til guðſOnnur er ó glæði þeſſa hæimſ ſu er gerer dꜵuða andar ok ma æcci ſtoða í goðo værki ſu er u kyrrir hugen ok ſændir hann opt í órvilnan ok tæcr á braut vn ó orðenna goðra lutaÞaðan geriz ilzca ok tor mǿðe hugarhug læyſiillyndi ok opt u yndi nylegs lifsÐetta ſtigſ yfir með and legre glæði ok vꜵn ó orðenna luta ok huggan ritninga ok broðor lego viðmæleí and legre ſcæmtanVmm vǽg girniTÓm ðyrð er þa er maðr girniſc at lofaſc í goðum lutum ſinum ok gæfr æigi guði vægne æignaſcæignar guðſ miſcunn þat er hann gęrir vælhældr ætlaʀ hann at hann hafe af ſer veg veraldar tignar eða fægrð andlegrar ſpæki þar er hann ma æcci gott hafa n guðſ miſcunn eða fultingſem guð mælte við læreſvæina ſina í guðſpialleEcci mego þer gera n micFyrir þær ſacar dyrki hvær drotten varn ſa er dyrcaſcþvi at hann ma æcci góz háfa n guði gæfandeEf þeſſ laſtar rot væxþa ſynaz gróa marger ilzcu limarRøſnehølnehæiftſundr þyccigirnd tómrar dyrðar ok ſcroparþat er likinliking góz værcſþatþa er maðr vil lata lofa ſic fyri þat er hann can æigi gera ſialfrallra hællzt gerer hann með þæirri ſcipan allt þat er hann gerir at hann lofeſc af mꜵnnumVm þa mælte drotten var ſialfrSatt ſægi ec yðr tóco þæir værcværcfe ſ itſít Ðæirrar ſottar læcning er ændr mínníng guðlegrar gøzcofyrir þat er oſſ ero væittir aller goðer lutir þæir er ver houum ok æilif aſt hansJ hans lofe ſcolum ver gera hvatke er vér vinnum góz í þeſſom hæimi ok girnaſc mæir at lofaſc af guði á æilifrar ambunar dægien af noccorom manne í at færð þeſſa ſcammelegſ lifsVmm hina ſonnusomu lutiÐEſſer ero atta læiðtogar allrar umildi hværr með ſinum fylkingum ok hinir ſtærcſtu hærmenn diofuls værca ok vela í giægn man kyniþæir er auðvælla ſtigaſc yfir af hærmonnom Criſt fyrir hælga coſte at tyiandetyianda guðiFyrſt ofmetnaðr fyri litillǽteĘtne fyri fꜵſturHordomr fyrir ræin lifiSingiarna fyri ſpæciRæiði fyri þolen møðeLeti fyri ſtað fæſti góz værcsO glæði ill fyri andlega glæðiTóm dyrð fyri ꜵſt guðſEn þeſſom hær mꜵnnum diofullegrar omildiþar ſætium ver á mot fiora læiðtoga þæir er fyrir ganga criſtins ſiðlǽteſÞæirra nómn ero þeſſorVittraRet lǽteStyrcð ok HofſæmiVmm fiora craftaFyrſt er vitanda hvat ſe craftrCraftr er gørfi hugarPryði øðlesYnsęmiſcynsęmi lífsMildi ſiðaGofgan guð-dómsVægr mannz ok værðlæicr æilifrar ſæloÐeſſer lutir ero fiorer upphafleger ſem vér ſæigumſægiumþat er vitra ok ʀet lǽteStyrcð ok hofſæmiVittra er hyggiændi guðlegra luta ok mannlegra ſva ſem gefet er manneJ þæirri er ſkiliande hvat manne ſe geranda eða við hvi ſianda ſva ſem leſet er í pſalmeDeclina á malo et fac bonumSnuſ tu fra illu ok gerr gottRet lǽte er er gofuglæicr hugarVitandeVæitande hværium ſem æinum lut æigin legan metnaðI þvi varðvæitiſc gofgan guð dómſ ok log manna ok retter domar ok iamgirni alz lifsStyrcð er mykil þolen møðe hugar ok ſtaðfæſti í goðum lutum ok ſigr í gægn ollu kyni laſtaHof ſæmi er hátr alz lifs at maðr ælſci æcki of miocne hafe at hattrehældr ſtilli hann allar ymiſar girndir þeſſa lifſ með alitlegom at hugaEn þæim er þeſſa luti varðvæita í trv ok ſanlæicer hæitit lounum æilifrar dyrðaraf ſiolfum Iesus Criſt drotne vꜵromEngi er hǽrre ſpeki en ſu er í þæirri ſcilr maðr ok rǽðeſc guð ok trvir u orðen dóm hans eptir hǽtte hugar eða hvat er rettara en ælſca guð ok varðvæita boðorð hans fyrir þann er vér erom ſcapaðer atok hann løyſti oſſ af diofullegre þionoſto ok gaf oſſ alt gott þat er ver hauumEn hvat er þæiri ſtyrcð bættra en ſtiga yfir diofull ok allar hans tœygingar ok ſtanda ſtærclega allaʀ mæingærðir hæimſens fyrir guðſ namneVmm hof ſæmiHArða gofugr er craftr hofſæmi fyrir þvi at þa er ſaman ſtændr alr végr Þeſſa lífs á meðal mannaat maðr hyggi ok mæle ok gere ſtillilega alla lutií hværri ſem æinni ſoc með ráðe hæilſu ſinnarEn þeſſer ero létter ok ſǿter ælſcandum guð þann er ſva mælteDiſcite á me quia mitis ſum et humilis cordeNeme þer at mérþvi at ec em miuclyndr ok litil látr í hiarta ok munu þer finna hvild á ſálum yðrumJugum enim meum ſuaue est et honus meum leueÐvi at óc mitt er hǿgt ok ſǿtt ok byrðr mín lettBættra er ok ſǽl légra at ǽlsca guð þann er ér æi lífr ſœt læicrĘilíf fægrðĘilífr hílmrĘilíf ſcæmtanĘilífr végrok u þrotleg ſǽlaen at ǽlſca fágrar aſióner þeſſa hæims ok ſǿta bęrging ok fogr líoð ok dyrlegan hilmſcæmtileg átocvég eða ſǽlor þeſſa fram faranda lifsÞeſſer aller lutir fara á brout ok líða umb ſem ſcuggi fogls ok ſvicva þa er ǽlſca ok ſænda þa i æi lifa cvol ok veſoldEn ſa er trvlega ǽlſcar guð almatkan ok gofgar hann u aflátlega ok fyllir boðorð hans ſtaðfaſtlegamaclegamaclegr man hann gęraſc at eignaſc æilífa dyrð með ænglum guðſ drottinſ varſ Iesus Criſt ei ok ei utan ændaÞEſſa luti orta ec þer hinn kærſte ſonr Widoni með ſcommu male ſva ſem þu batt at tu hafer þat hværn dag í augliti þinu ſva ſem hannd bócJ þæirri mát tu lita ſialfan þic við hvi þu ſcalt ſia eða hvat tu ſcalt gera ok fræmiaſc ſva fyri ſerhværiar far ſælor eða úfarsælor þeſſa lifſ at tu meger upp ſtiga til himin rikiſ ſæloLat æigi þu ræða þic umm buning veraldlegrar at færðar ſva ſem þu meger æigi in ganga með þæim buningi í dyrð himnæſc lifſÐvi at ſva ſem ollum er iamt boðat ſæla rikiſ guðſſva lycſ ok upp inganga himin rikiſ hiamt hværium á ſinu ok aldre ok kyni æptir tign værðlæicſ þar er æigi er græin hværr veret hæfir hær í hæimilærðr eða u lærðrauðigr eða aumrvngr eða gamallþræl eða drottenHældr munu þar dyrcaſc hværr ſem æin æptir værðlæic góz værcſ ſinſ í æilifri dyrð faður ok ſonar ok andanſ hælga amenDe natiuitate domini ſermoGOðer brøðr lyðið til hvat hær ſægir á þeſſe hinni helgu boc umm þenna drottenſ dagþvi at þeſſer dagr er hælgaðr hinum hælga konunge til lofſ ok til dyrðar ſva vít ſem criſtin dómr erſva kømr guð til hværſ brioſt ok ſcalum vér oſſ væl halda a mot þeſſom dægi ſva ſem Davið mæler umm þenna dagHec est dieſ quam fecit deusexultemus et letemur in eaÐeſſer er ſa dagr er guð gęrðifꜵgnom vér hanom ok glæðiumc vérHvat var tit á þæirri not er guð var boren vár drottenÞa fór Auguſtuſ kæiſare með mycclum hær til Bethléém borgar þæirrar er guð var boren íen þa ſa kæiſaren up til himna ok ſa ſtiornu æina lioſare en hann hafðe fyrr ſenaÐa mintiſc hann hvat ſpa menn hꜵfðu fyrir ſpát umm burð guðſ ok þæir ſogðu at æin maðr ſcyldi vera boren af ræinni møyiu ok hann myndi vera callaðr Iesus ok ſa er hinn ſælaſte burðr er boren varen ſa er a hann trvirhann man lifa með ænglum ok hans hælgumÞar er æigi hungr ne þorſtene ælline myrcrne óp ne ræimrne væinanne gratrne ſorgne ſarlæicrÐar er lioſ fyri utan mycrmyrcr ok líf fyrir utan dauðaſka fyrir utan ælliHæilſa fyrir utan ſóttOc þo at allt man kyn mælte fra uphafe hæims ens ok til væraldar ændaþa mætte æigi ſægia himna fagnað allan ok dyrð þa er þar erer hann hæfir ætlat ſinum vinum ok þæim er hans boðorðe fylgiaVæl er þæirra ſalo at þæir í veroldo borner varo er þat riki mego fa ok þa dyrð er þar erſva ſem Daniel prophete mælteþeſſom orðom Ðuſund þuſunda þionaðo honum ok tíu þuſundum ſinna hundrað þuſunda ſtoðo fyrir honum ok ſyngia þeſſom orðomHæilagrHæilagrHæilagr er tu him-na drotenFullir ero himnar ok iorð þinnar dyrðarSva ſungu þæir ænglar drotne vꜵrum til dyrðar ok vægſemdar ok ſva ſem hann var boren hin-gatí hæim þenna mankyni til hialparþa var þat undar lectAtta vettrom fyrir burð guðſ at ſamu tiðþa ſkæin ſol í miðia not ſva fagrt ſem umm miðian dag þa er hon ſkin fægrſt ok lioſaſtNu er þeſſe dagr harðla hæilagr goðer vinir ok allar þær ſalor er í hælviti ero þa fa þǽr roef þæir fenge criſtni fyrir hælgi þeſſa dagſNu er þvi ſia dagr ſva hæilagr at drotten vár var boren á þeſſe nottſa er alt man kyn læyſti fra hælvitiEn aðr en guð lete beraſc í þenna hæimþa foro allar ſalor til hælvitiſ goðar ok illarſva mykit vældi atte diofull en aðr en drotten vár lete beraſc í þenna hæim af Mariu møyiuá þæim dægi er vér kallum ſunnu dagþvi at ſva vít ſem criſtit folc erþa virða criſtnir menn þenna dagEn þa como orð til Herodeſ peſſ ens illa konungs at þat barn være boret í Bethléém borg er vera ſcyldi konungr allra konunga ok alz hæimſ enſOc þa ſá ſmala menn er gætto ſꜵuða á fialle noccoro ſtiornu fagra yfir borgenne Bethléém ok myccla dyrð ok hværſu ænglar ſungu dyr lega ok þat lioſ er ſkæin yfir ſancta Mariuþvi at hon bar hinn hæſtehæſta burð er boren var í hæim þennaSa var hinn ſame ængil Gabriel er boðaðe Mariu at hon með barne verá ſcyldi með þeſſom orðomHæil ſe þu Mariamiſcun-narſér þu fulldroten ſe með þerblæzað ſe þu meðal allra cvænna ok blæzað ſe alden cviðar þinſSva mælte ſa ængil við Mariu ok hon var þa með barneEn þa ſvaraðe Maria ok mælteHværſu ma þat ſva vera guðſ engilþvi at ec kænda æigi karl mannz barn at beraÞa ſvaraðe guðſ ængil ok ſagðeHøyr þu Maria mær CriſtAnde hæilagr cœmr yfir þic ok craftr hinſ hæſtehæſtu umm ſcyggir þicÐvi at fyrir þinar ſacaʀ lýſir allan hæimþvi at hann var áðr í myrcriaðr þat barn boret værði er þu ſcalt beraÞvi at allt cvæn kyn var bannat fyrir ſacar Euo Adams konoþvi at hon braut boð orð guðſ fyrir órmſ ennſ kænning þa er hon át æppli ok ſældi Adameþa bannaðe guð þat allt cvænna kynþvi at þau ató af bannaðo treOc en ſcolu þou blæzað veraþvi at þu ſcalt barn bera hit ſælſta ok hit dyrlægſta er í hæim boret værðiÐvi æigum vér væl at halda þeſſa tið með ræinum lutumat vér mættem þoc ok lof væita varom drotne þæim er oſſ ſcop hængat í þenna hæim ok nu er hann her með oſſ þeſſa hina hælgu tiðÞvi at hann bauð lang fæðrom at halda með rét læte ok kirkiu ſocn ok hælgum bønom ok olmoſu gærðumVereð æigi í of dryckiu eða í af áteþvi at Salomon hinn ſpake mælte ſvaHvarr ſem of dryckia rikir manneþar rikir diofull enEn drotten vár mælte í guð ſpialle ſinuÐæir er her a veroldo lofa of drycciu eða of fylli ok vilia æigi til yfir bota ganga ok una í þæim ſyndum til dauða dagſþa hafa þæir ængi lut í himnum með guði ok þæim er ætlat í hælviti með dioflumþar er óp ok gratr ok hungr ok þorſte ok ſvælgiande ældr lutum hæitare en á veroldo mege hinn hæitaſta geraOc þar er æi myrcr n liosælli fyri utan øſkoOc þo at hværr maðr hæfði hundrað hofða ok í hværiu hofði være tugnatungna or iarne ok þær allar mælte fra uphafe hæimſ þeſſaalt til veraldar endaþa mætte þær æigi ſægia allt þat hit illa er í hælviti erÞar er illr ræimr armra ſalna ok mæla allar æinni rodduVæi oſſvæi oſſat vér ſcyldum alnar værða ok í ſlicum pinſlum verafyrir várar ſyndirÐa ſvarar drotten var með malom Dauið prophetaQuid gloriaris in malitia qui potens es in iniquitateHvat dyrcaðer þu þa ſtund er þu vart a veroldoat tu æcci gott gærðir ok ecci gott vildir þu geraÞa er veſalingar como til hus þins ok baðo gefa ſér olmoſo fyri guðſ ſacarþa vildu þer æcci þæim gefa ok racoð þa fra durum yðrumHvat ætlaðer þu hinn arma ſala ef þu gǽfer þæimolmoſoat tu vǽrer rǽnt fé þinu ok þu hafðer æigi mildmilt hiarta á veroldoEn þa mæler en var drotten við þǽr armar ſálorMykit þolda ec fyrir yðren litla þocc kunnu þer merEc faſtaða fyrir yðr daga ok ſva nattaEc var ſældr gyðingum at croſſ fæſtaþat þolda ec fyrir yðren þér vilduð æigi æit orð þola er mælt var við yðr ſva at þér rǽkeð æigiEc mætta ef ec vilda með æinu orðe ſænda yðr til hælvitiſEc var fyri dǿmdr a domom fyrir yðrar ſacarEc var barðr ok hængðr a croſſeÐæir toco þyrni hialm ok ſetto á hofuð mer til haðongarÞæir logðu ſpiote í ſiðu mer ſva at bloð ran á iorðEc var grafen ok ræis ec upp af dauðaHvat gerðu þer fyrir mic á veroldo ſiðan ec þolda ſva mykit fyrir yðrEc gaf yðr ſol ſkínok rægn ok iarðar blómmat ok clæðelif ok hæilſuen þér kunnuð mer ænga þocÐa mæler vár drotten við þǽr ſalorO ſyniu gærða ec dyrð a veroldo fyrir yðrar ſakarNu hafe þer fialfar fyrir gort þvi er ec hafða yðr ætlatĘigi ma ret viſa mín døma yðr annan dóm en þer hafeð til gortNu þat er þér kuſið yðrhafe ðerÐer o rǿcteð hit ſanna lioſvere þer nu í mycrmyrcri Þer ælſcaðeðælſcaðoð dauðaſe þér glataðerFylgðo þer dioflinomfare þer með honum til hælvitiſ ælz æi brennandeÞa fara þær til hælvitiſ pinſlaþar er enda lauſ viſtNu breðr ok ſyſtrvarom oſſ við hælvitiſ pinſlum þa ſtund er ver erom herGuð an oſſ þeſſ at vér mættem þat riki oðlaz ok þa blezan er Pꜵll postole mælte umm þeſſom orðomEigi ma auga ſia ok æigi ma øyra hæyra ok æigi ma í hiarta coma hværſu myccla dyrð guð hæuir buit a mot vinum ſinum ok hværn dag byr hannNu ſcolum vér halda væl þeſſa goða tið ok tiðir ſøkia þeſſar tolf nǽtr at guð ſe oſſ miſcunſamr ok fyri gefe oſſ varar ſyndir ok væri oſſ við ollum u ræinum loſta ok þiggi varar olmoſor ok bøner fyrir hans burðar tið er vér dyrcum ok virðumEn ſa er hældr þeſſa tið væl ok røkerhann man hafa lut í himnum með guðiEn þæir er æigi viliaþæir mono þola pinſl annarſ hæimſen bardaga þeſſa hæimſHoldum vér nu væl tið þeſſeþeſſa ok gofug lega guði til dyrðaroſſ til miſcunnar bæðe þeſſa hæimſ ok annarſSe honum dyrð ok vægrper omnia secula seculorum amenSermo ad populumDEum time et mandata eius obſeruahoc est omnis homoGoðer brøðr ok ſyſtr lyðið til hvat hinar hælgu bøcr ſegia ok bioða os at ver lifim retlega lif vart ok með mykilli þolenmøðe ok þionom ſua drotne varum ok gefum goða gꜵum at þvi er ver hetum guði þa er ver tocum við criſtni ok gerum ſua at guði liki væl þa litlu ſtund er hann lér os freſta her at vera í þeſſom hæimi ok verom varer uið hofuðſyndir ok við allar þær er oſ fyſir til at gera á hveriu døgreÐat ero hofuð ſyndir er nu ſculo þer hæyraKirkiu ſtuldr ok ránman dráplang rækeofundofmetnaðrmykillǽtehordómrof drycciaſtuldrok allr ranglæicrlauſungmein æiðarmutu fe ok trva a liflyf qvenna eða gerningaʀeða a ſpa ſꜵgumſpa ſꜵgurþat er allt diofulſ craftr ok með þvi ſvicvir hann fleſta menn fra Criſti ok til hælvitiſfyrir þvi ſcolum ver við þvi ollu ſia ok við ó pryði ok of drambe allra męſt af þæim coſteat fyrir ofund ok ofmetnað fello englar guðſ af himnum ok urðu at ſvartum dioflumFyrir þvi er hverium manne mykil þorf at varaz við þæim ſyndum ſva at guð ban-neegi ſꜵl þæirra himin rikis á domſ dæigiNu vilium ver yðr þeſ biðia ok bioða af guðſ hende at þer haldeð væl criſtin dom yðan ok vereð lyðnir guðſ boðorðefyrir þvi at mæiramæiru þorf eigum vér til þeſ en ver kunnim ætla ok coſtom við at nema pater noster ok credo ok kenna ſiðan fram á læið hverr ſinu barnefyrir þvi at þat er bæðe oddr ok æg í mot allre coſtan fiandans ok æcci þyccir fiandanom iam illt ſem þat er hann hœyriʀ menn biðia ſér miſcunnar til guðsfyrir þui at ſva mælte guð ſialfrÐat er þer biðið til minþa mæle þer við mik ſialfanEn þa er þer heyrið leſnar bœcr minarþa heyri þer orð min ſialfsHværr maðr á at biðia fyrir ſer ſva ſem hann cann ok hann hefir numetfyrir þvi at vár droten can allar tungur ok hvarge ſem maðr er ſtadr þa er þat ret at hann biði ſer gozen þo er retaſt í kirkiu ok eigum vér fyrir þui þengat at ſœkia ſua opt ſem vér megom ok ængi maðr á ꜵnnur mꜵl at dæila í kirkiu nema biðia fyrir ſer ok ollu criſtnu folkehon er hælgað til bœna hus ok at taka þar hit hælga huſlen þat er hold ok bloð drottins varſEn ſumir menn gera með ollu rangt í guðs hushusifara með glam ok uſpeki ok með mælgi ok ulyðni ok hværn ó ſið er mykil er ok føra ó lioðanſ æyru við guðſ æmbæte ok hælæitrihalæitri þionꜵſtoEn aller þæir er ſva geraþa være bettra at þærþæir ſæte kyrrir hæima hælldr en þæir føre ſlicſ ærendiſ til guðs husfyrir þvi at aller þæír er ſva geraþa ero þæir í reiði varſ drottins ok ſialfer þæir gremia guð at ſerEn þæír menn er vaka í kirkiu til guðſ vilia ok ſer til miſkunnarþæir ſcolo þat æit ſyſla biðia fyri ſér ok ollu criſtnu folke er ret er fyrir at biðiaOs er mykil þorf goðer uínir at ver callem opt til guðs af ollum hug ok hiartaat hann hialpe os við hverri nauð er os kømr til handa bætr en ver ſeom verðirfyrir þvi at opt miſgerom ver vacande ok ſofande ok þurfum þvi opt hans miſkunnar at niotaSua ſem likamr mannz lifir við matt ok dryccſva ſcal ſálen lifa við goð vęrc ok guðs orð ok goðan hug ok retta atfærðÞat er ret víſum manne hverium ſcyldt at ælſca guð ok goða menn ok gefa olmoſo fa tœkium mannum ok hialpa ſva ſér ok ond ſinniEn gomlum mane hverium byriar at giata laga ok landzretrarlandzrettar ok gera með þvi ſér himin riki ok oðrum goðum verkumEn ungir menn eigu lyðnir at vera þæim mꜵnnum er þæim kenna vit ok viſdómEn auðgir mennþęir ſculo hialpa ꜵumum mꜵnnum ok fatœkium ok vinna ſér með þvi ok oðrum retviſum verkum himna viſtEn konungar æigu at vera lyðnir buandumboðorðum ok halda ſic retlega ok gefa hverium manne ſlican ret ſem hann vil ſer ſiolfum kioſaOc hverr ricr maðr á at vera miſcunſamr í orðum ſinum ok vercum við þa menn er undir menn hans ero ok hann ſcal varðvæitaÐat byriar oc hverium manne at vera eigi bacmalogr ok eigi ſenna við ſina brøðr eða ſyſtrÞat er oc rangt gort at veſlir menn ſe mykil later ok vilia eigi biðia ſer almoſu til guz þaccaEn þat er ret at kenni menn gefa gaum at guðſ boðorðeok giata væl með rettre trv ok gereſc malger umm þorf þæirra manna er þæir ſcolu varðvæitaEn ef þer vilið lyða þvi er ec heui nu taltþa ſcolo þer þat vita at þer munoð her hafa gagn ok goða lutiár ok friðfagnað ok farſælo meðan mer heromerom í þeſſom hæimi ok himin rikiſ viſt er ver farom heðan or þviſa lioſeEn ef lannz hofðingiar ok aðrir menn vilia eigi varna við ſlicu ſem ec hefi nu fyrir yðr taldtþa vil var drotten os beria fyrir þatbæðe með mann dauða ok úaran ok ufriði ok hvi vitnihvi vitna er ilt ertil þes at ver vitim þat at vér fengum oll þau mæin af ſyndum varumEn ſa maðr er eigi vil iðraz ok bœta við guð herhann ſcal þola fyrir þat hælvitiſ quol í oðrum hæimiNu goðer vinir iðrumc vara miſgerninga meðan vér megom ok guð ler os freſta her at vera ok lyðum criſtnum bocum ok kennimanna lęrdómrlęrdómi fyrir þvi at vár drotten mælte ſialfr þau orð oll fyrir lære ſvæinum ſinum ok þæir ſetto á bøcr ſiðan ſva ſem þeir høyrðu or hans munni ſialfsNu gerið þat goðer brøðr er yðr byriar væl at iðraz þeſ alz er þer hafeð miſgort í hofuð ſyndum ok hværſdagſlegum ſyndum ok bøteð yfir með á ſio kennimanna ok buið yðr ſva til himin rikiſ viſtarþar er lif ok lios utan endaþar er gleði ok gaman með guði ſiolfumhofum æinarða trv á hin hælga Criſt er os køypti með ſinu bloðe fra nauð ok dauða ok hælvitiſ ældi ok os vil giarna hafa með ſer ok ſinum englum í himin rikiJn natiuitate domini nostri Iesv Cristi ſermoGvðſpioll ſegia fra iarteinum burðar drottenſ vars Iesu Criſt þeſ er beraſc let á þeſſe enne hælgaſto not fra Mario møyoAuguſtuſ konungr ſende boðorð umm allan hæim at lata rita mann tal í hverri borgat hann viſſi hve mykin ſcatt hann ſcyldi hæimta or hverio heraðeEn ſia ritning hofſc fyrſt af Syrlannz iarle þæim er Cyrinus het ok for þa hver til ſinſ heraðsÐa for Ioſeph or Galilea í borg Dauið þa er Bethléém hæitir með feſtar kono ſinni Marieþui at þau varo or kyni DauidEn er þau varo þarþa fyldoſc dagar Marie ok bar hon ſon ſin frumgeten ok vafðe hon hann í ræifum ok lagðe hann í etoþui at eigi var rum í geſta ſcalaEn hirðar varo í þvi heraðe ok heldo nat vꜵco yfir hiorð ſinniengil guðſ ſtoð hia þæim ok ſkæin mykit lioſ yfir þa ok rǽddoſc þæirEn engillen mælte við þaĘgi ſcolo þer ræðaſcþui at ec boða yðr mykin fagnað þann er vera mǫn ꜵllum lyðþui at í dag er boren grøðare hæimſ Criſtr drottenn í borg DauiðEn þat er yðr at marke at þer munuð finna barn vaft í ræifum ok lagt í etoÐa gerðeſc fiolðe engla með þeſſom æinum engle ok louaðo aller guð ok mæltoDyrð ſe guði á himnum ok á iorðu friðr monnum eter gott viliaEn er englar hurfu fra þæimþa mælto hirðar með ſéʀFꜵrum ver allt í Bethléem ok ſiom orð þat er gorzc heuir ok drotenn ſyndi osÐa foro þæir ſcyndilega ok funno Ioſeph ok Maria ok barn í eto lagtEn er þæir ſꜵþa kendo þæír orð þat er þæim var ſagt ok undraðoſc allir er þeſſor tiðende høyrðo er hirðarner ſꜵgðuEn Maria varðvæite oll orð þeſſor í hiarta ſinuEn hirðar hurfu aptr ok lofaðo guð í ollum lutum þæim er þeir hǫfðu ſét eða hæyrtÓmelia GregoríEgi megom vér langt mæla umm ſcyring þeſſa guðſpiallz goðer brøðrþvi at vér ſculom þryſvar meſſo ſyngva á þeſſom dęgiEn þo ſcyldir oſ ſiolf burðar tið lauſnara varſ at mæla noccotHvi gegnir þat at allr hæimr var ritat at mann tale þa er Criſtr var borennnema þvi at þa vitraðeſc ſa í licam er ritat heuir tal allra valldra manna ſinna á lifs bocÐar á mote er ſva mælt umm vanda mennMáſc þæir af lifs boc ok ritaſc eigi með retlátomMaclega var Criſtr borenn í Bethléemþui at Bethléem þyðiſc brauðſ husEn ſialfr drotenn mælteEc em brauð lifanda er niðr ſte ec af himniStaðr ſa er drottenn var boren í callaðeſc aðr brauðſ husþui at þat var fyrir ætlat at ſa myndi þar vitraſc í licámer føða myndi himneſcre føſzlo hiarto ſinna mannaEgi var hann at frænda ſinna heimili borennheldr at fornom vegeþvi at hann var ſua ſem á annarſ oðale hęldr an ſinoþa er uſynilegr guð toc ſynilegan manndom á ſicAnnarſ oðal callaðe ec egi at veldi hanſ hældr at øðleþvi at ſva er ritat umm velde hans at hann com til ſinſ ęginſJ ſino øðle er hann getenn fyrir tiðir af fæðren í varo øðle com hann á tiðEn er eilifr guð gerðeſc ſtundlegr maðr þa var annarſ oðal þar er hann comEn ſva mælte Yſaias ſpamaðrHvert hold er ſem grasEn er guð gerðiſc maðr þa ſnere hann graſlego øðle varo í hveiti ſva ſem hann mælte umm ſialfan ſicEit ſaman er hveiti corn nemenema þat falle á iorð ok døyeAf þvi var hann lagðr í eto þa er hann var borennþui at hann føðer heilog cyqvendeþat ero trvaðer mennat egi miſſi ander þæirra ennar iðre føzlo þa er þeir bergia holde hansUxe ok aſne ſtoðo yfir etonneþui at noccorer af gyðingum ok af hæiðnum þioðum kendo burð CriſtVxi merkir gyðingaen aſne hæiðna mennEngil vitraðeſc vacꜵndum hirðum ok ſkein lios guðſ yfir þæimþvi at þæir mego hælzt oðlaſc himneſca luti er mildlega cunnu ſtyra guðſ hiorðOc ſkin þvi gnoglegar lios guðſ miſcunnar yfir þæimſem þæir vaka trvlegar yfir hiorð guðſMaclega vittraðeſc engil með lioſe þa er Criſtr var borenþvi at hann er ſialfr lios ret latra þat er lyſir hvern mann er kemr í hæimMaclega vacto hirðar yfir hiorðþui at ſa var boren er þetta mælteEc em góðr hirðrhirðirHirðar merkia kenni mennen not ſu er þæir heldo vǫco yfir hiorð ſinni merkir haſka freiſtonarVið þæirri fræiſtni ſculo varðvæita ſic ok ſina menn aller þæir er algorlega reca fra ſér urøctar ſvefnEn er engil hafðe boðat burð himna konungsþa ſannaðo marger engla floccar mal hans ok callaðo ok mæltoDyrð ſe guði á himnum ok á iorðu friðr mꜵnnum þæim er gott viliaFyrr en lauſnare vár lete beraſc varum vér ſundr þyccir við englaþui at vér varom langt ſcildir fra hæilaglæic þæirra fyrir værðlæic ennar fyrſto ſyndar ok fyrir hveſdags legar varar af gerðirEn er ver urðum ut lager fra guði fyrir ſyndir vararþa virðo englar borgar menn guðſ oſ ulenndaulenndra fra ſinu ſamlageen er vér kendom konong varnþa kendo englar os borgar menn ſinaEn með þvi at himna konungr toc á ſic iorð licamſ varſþa fyrir lítr egi engla tign óſtyrclæic varnEnglar hverfa aptr til fridarfriðar varſ ok leggia niðr hit forna miſſæte ok fagna þeir nu þæim ſua ſem ſinum lagſmꜵnnum er þæir fyr lito fyrr ſva ſem recningaAf þui er ſagt at forner fæðr luto ænglum ok var þæim egi þat bannaten io-hanneſpoſtole vildi luta engleen engillen bannaðe honom þat ok mælteSe við þu at gera þatþui at ec em ſam þræl þin ok brøðra þinnaHvi gegnir þat er menn luto englom fyrir hingat qvamo lauſnara varſ ok var þæim ęgi þat bannaten ſiðan vildo þæir egi lata menn luta ſérnema þvi at þeir ræðaſc at fyr lita øðle vart undir ſér ſiðan er þeir ſia þat upp haft yfir ſic með Criſte lauſnara varom ok þora þæir egi at ſia man lect øðle undir ſer ſva ſem oſtyrct með þvi at þeir gofga þat yfir ſér á himnacononge ok lata þeir lica ſer at virða mannen iafningaiafningia ſinþui at þæir gofga guð mann yfir ſérCoſtum vér ok þa goðer brøðr at ęngi oreinſe ſaurge os þar er vér erom gorfer iafningiar engla oc borgar menn guðſSaurge egi oſ loſta ſemi ne liot hugrenningBiti egi hug varn illza illza hug varn ne ofundBlaſe egi á os ofmetnaðr ne tæle os ræiðiDræiui egi agirnd hug varom til iarð legra lutaVirðum ver ok þa með mycclum at huga þat er englar mæltoFriðr ſe mꜵnnum á iorðu þæim er gott viliaFyri hvi ſꜵgðu þæir hældr frið þæim er gott vilia en þæim er gott vinnanema af þvi at goð værc mego gorr værða n goðom viliaen góðr vili er aldrigi tomr af goðo verkiÐat er goðr vili at gera lyſtande alla goða luti þa er maðr ma ok vilia flæira gott gera en hann megeÐæir er þvi likir ero muno æignaſc ſannan frið með guðiþo at þæir ſe ſva mioc þrøngðer í mæinum hæimſ at þæir mege fát góz geraþui at guð dǿmer mæir at vilia en at vercumEn ſumir ſynaſc mart gott gera þeir er þo æignaſc ęgi þenna friðþui at þeir hafa egi goðan vilia þa er þeir lęita iarðlegrar ambonar fyri goð værc ſinEn er englar hurfu fra hirðum ſegir í guðſpiallenoþa mælto hirðar með ſerForum vér allt í Bethleem ok ſiom orð þat er drotten ſyndi osJ orðum ſinum ok í vercum ſyndo hirðar os hvat ver ſculum gera eða hveſſu ver ſcolum renna hug varom í Bethleem borg Dauið ok minnaſc þæirra luta er þar gerðoſc á þeſſe tiðEn af þui mælto þæir ſuafꜵrum ver allt í Bethléém ſva ſem þæir ætte langa læið at faraI þuí er þæir mælto ſvaþa ſýndu þæir os hvat vér ſcolum geraFꜵrum vér ok þa í hugrenningum varom allt í ena himneſco Bethleem þat er brauðſ husęgi þeſ er manna handum er gorthældr lifanda brauðſ þeſ er niðr ſte af himniþar manum vér finna drottenn ęigi liggianda í etohældr rikianda yfir ænglumHirðar foro ſcyndilega ok funno Mariam ok Ioſeph ok barn lagt í eto ok kendo þæir er þæir ſꜵ orð þat er þæim var ſagt fra ſvæini þeſſomHirðar funno drotten þa er þæir foro ſcyn-dilegaþvi at þæir mego líta dyrð guðſ er æigi dvælia dag fra dægi at ſnuaſc til drottenshældr ſcynda þæir at læita hans með goðum verkumOc fundo þæir Mariam ok Ioſeph ok barn lagt í etoMeð gløggum athuga ero merkiande guðſpialleg orðHirðar funno fyrſt Ioſeph ok Mariam ok ſiðan ſvæinþui at þæir er guðſ vilia læita ſcolo fyrſt ſøkia fulting ok arnaðar orz hæilagraen ſiðan mono þæir finna guðſ miſkunn þa er þæir læitaEn er vér lyſomsc af gæiſla guðs miſkunnar ok megom ſkilia tcn guðsþa ſcolom vér boða nangum varum þa ena ſꜵmo guðs miſcunat aðrer retteſc af vrom dømom ok kenningum ok lofe guðþui at þat færr eptir í guðſpiallenoAller undraðoſc þæir er høyrðo þat er hirðar ſꜵgðu þæimHirðar ſꜵgðu þat er þæir ſa ok høyrðoen aller undraðo er høyrðu orð þæirraþvi at lærðir menn ſculu væita lyð ſinum kenningar þær er þæir ſcilia á bocomen lyðren ſcal varðvæita í hiortum ſinum með athuga kenningar þǽr er hann hæyrirÐa hurfu hirðar aptr ok dyrcaðo guð í ollum lutum þæim er þæir ſꜵ ok hæyrðuHvat merkir þat er hirðar foro fra hiorðu ſinni ok læitaðo drottensen þeir hurfo aptr til hiarðar er þæir funno hannnema þat at vér ſculom æigi gløyma guði fyri ælſco nꜵngſ ok hafna æigi nangſ ælſco fyrir guðſ ꜵſtHirðar hurfu aptr til hiarðar þa er þæir funno drottenþui at kenni menn ſculu æigi fyr lita varðvæizlu lyðſþo at þæir coſt gæfe at ſkilia tacn dyrðar guðsHirðar hurfu aptr ok lofaðo guð í ollum lutum þæim er þæir ſꜵ ok hæyrðuþvi at hvær er ſcilia ma tacn guðs mattar ſcal guði æigna en ęigi ſér allt þat er hann ma ſcilia gott ok geraEn með þvi at vér hꜵldum í dag burðar tið drottens varſ Iesu Criſt goðer brøðrþa ſcolum ver noccot røða umm dyrð þeſſar hꜵtiðarÐat er vitanda at hinn fyrſti maðr var ſcapaðr or ó ſaurgaðre iorðu ſa er glataðe í dauða ſer ſiolfum ok ollu kyni ſinuaf þui var maclect at ſa lete fra ræinni møyio beraſc er bøtte enſ fyrſta mannz af giærð ok aptr læidde kyn hans allt til lifſ fra dꜵuðaÐat var oc maclect at Criſtr bøtte með litillæte þa ſynd er Adam gerðe með ofmetnaðeHin forne Adam braut boðorð guðs ok lýddi tøygingo diofulſ ok hof ſic up í ofmetnað ok vildi lícr vera guðien hinn nyie Adam ſa er Criſtrvar lyðin guði fæðr ok lægðe ſic ok toc mannz licam á ſic ok ſte niðr til iarðar af himniat hann læiddi til himins af iorðu man kyn þat er farezct hafðe í enne fyrſto ſyndMykit er tacn aſtar guðſ ok litillætes Maðr hafnaðe guði ok hvarf braut fra honumen guð ælſcaðe mann ok com hingat til mannaÆlſcaðe hann ſyngan ok gerðe retlátanælſcaðe hann ſíucan ok gerðe hæilanælſcaðe hann anauðgan ok gerðe frialſan ok æſcaðeælſcaðe ſva framarla at hann ſelði ſic til dauða at ver mættim lifaEn þat er vitanda at þriar ero tiðer hæimſÆin fyrir logen onnur undir logumen þriðia undir miſkunTið var fyriʀ log allt fra upp hafe hæims til þeſ er Moyſeſ gaf hin forno logTið var undir lꜵgum fra Moyſi allt til burðar CriſtEn miſkunnaʀtið er fra burð Criſt allt til ennda hæimſþui at drotten væitti miſkunn í burð ſinum ollu mankunimankyni þvi er var fyrir log ok unndir logum ok ollum þæim er eptir burð hans como í hæimÐeſſar tiðir þrennar merkia meſſor þær er þeſſa dags hotið þionaNot meſſa merkir þa tið er callaſc fyrir logþui at þa var enn æigi lyſt miſkun burðar Criſt fyrir alldaʀ fæðrumſva ſem nǫt meſſo ſcal ſyngua fyrir allt dags liosMiðmeſſa en ſungin er at døgra mote merkir laga tiðþvi at log ſpamanna lyſto noccot yfir burð Criſt þo at hann køme ſiðar framſva ſeſem þeſſaʀ meſſo tið hefir lut af nott ok af dæigiDag meſſa merkir miſkun-nar tiðþui at burðburðr drottens rac brꜵut alla villu not or hiortum truaðra ok ſyndi æilift lios retlátum mꜵnnum ſva ſem ſalma ſcaldet mælteUpp rann lios retlatra eptir myrcr miſcunſamr ok retlátr drottenGofgum vér ok þa goðer brøðr ok ſyſtr tꜵcn endr bøttaʀendr botaʀ varar með ræinum hug ok lofum vér drotten í ollum vercum miſcunnar hansĘlſcom ver drottenn Iesum Criſt boren í varom licam at vér megem ſia hann konungdyrðar lifanda ok rikianda í ſinu velde fyr utan enda amenSermo de ſancto Stephano martiʀeJ Gær heldom vér tiðlegan burðar dag himna konungsen í dag hꜵldum vér ſigr ſæla pinſpinſl riðara hansJ gǽr ſcrydiſc konungr var licams buningi ok let ſer ſoma at koma hingat í hæim ut gangande fra møyar quiðien í dag for ſigr ſæl riðare til himins hallar ut gangande or tiald buð licams ſinsJ gær var Criſtr vafðr í ræifumen í dag var Stephanus ſcrydr u dauðlego ſcruðiI gær toc þrong eta við Criſti ungum ſvæinien i dag toc rum holl himinſ við Stephano Criſt riðaraJ gær var Criſtr boren á iorðu at Stephanus være í dag boren á himniCriſtr ſte niðr hollde hulldren Stephanus ſte upp bloðe hælgaðʀJ gær ſungu ænglar glaðer lof guðien í dag toko þæir Stephanum fagnendr í ſina ſvæitFyr þa hotið er í gær heldom ver erom vér løyſtirer fyrir hotið er í dag hǫldum ver er os ſynd døme eptir likingarHæilagr Stephanus var valldr til diacnſ af poſtolom Criſten ór diacne gerðiſc hann frum vatr guðsFrum vatr guðs callaſc Stephanusþvi at hann toc fyrſtr pinſl eptir drottenPetrus poſtole valðe Stephanum til diacnſen Stephanus kende Petro døme ſtaðfeſtrar trvMaclect nafn var Stephano gefetþvi at Stephanus þyðiſc á vara tungu prydrMaclega callaſc han prydrþvi at hann toc fyrſtr pryði pinſlar vætteſ fyrir guðs namneStephanus var fyldr af hælgum anda ok læit hann í himin ok ſá dyrð guðsHæilagr ande ſa er brioſt hans fyldi let hann æigi ſia iarðlega luti hældr himneſcaBiðium vér ok þa at ſa hin ſame ande fylle hiorto vꜵr ſva at ver ælſcim mæir himneſca luti an iarðlega ok fyſum mæir æilifra luta en fal valltraSe ec himna opna qvað Stephanus ok ſon manz ſtanda til høgrahøgri handar guðs fꜵðurAf þvi callaðe hann hældr Criſt mannz ſon en guðsat hann nøyðenøykðe utrv gyðinga þæirra er æigi truðu Iesum Criſt upp hafa riſit af dauða ne upp ſtigit til himnaEn fyrir hvi ſa hann Criſt ſtandaþar er almenneleg trv vár iater hann ſitia til høgre handar guðs fꜵðurÐat vitum ver at domendr ſculo ſitiaen ſa ſtændr er ꜵðrum vil tøygiatœia tilí orꜵſtoAf þvi ſęgiom ver Criſt ſitia til høgrahøgri handar fꜵðurat ver iattum hann vera domanda allrar alldaalldarEn Stephanus ſa hann ſtanda þvi at Criſtr teðe riðara ſinum at hann mætte ſtiga yfir grimlæic gyðingaStephanus var griote barðr en Criſtr helt lifſcildi fyrir honum ok toc við ſtæinomenomEn er gyðingar grytu Stephanþa callaðe hann ok mælteDrotten Iesu tac þu anda minSiðan fel hann a kne ok callaðe mykille roddo ok mælteDroten gialt þu æigi þæim ſynd þeſſaHyggið at þer goðer brøðr hveſſo myccla ꜵſt Stephanus hafðeStandande bað hann fyrir ſeren hann fell á kne þa er hann bað fyrir o vinumNemom ver ok þa døme Stephani at ælſca vini vara í guðien u vini fyrir guð at ver megem oðlaſc æilifa fagnaðeEn ſu bøn er Stephanus bað fyrir óvinum var hæyrð af guðiþvi at Saulus ſa er æin gætte allra fata þæirra er gryto Stephanumhann ſnereſc til guðſ af bønom Stephani ok gerðeſc poſtole ok kennande þioðaAf þvi minnum vér yðr goðer brøðrat ſa er goðr er likiſc Stephano í ſtaðfæſte goðra lutaen ſa eʀ vandr erfinni døme læiðrettinglæiðrettingar PꜵlsSa er goðr er halde retlæte alt til enda með Stephanoen ſa er illr erhverfe ſciot fra illzu með PauloHyggi at góðr at æigi falle hannen illr coſte upp at riſaSa er illr er leggiſc hann með Paulo í illo at hann riſi upp með honum i goðoþvi at hann fell niðr illr ok reiſ upp goðrNiðr fell hann grimr of ſtopamaðren hann ræis up agǽtr kennandeEn nu er hann ſamtængrsamtengdr Stephano í dyrð á himniþvi at hann gerðeſc ſꜵuðr or vargeNu fagnar Paulus með Stephano ok nytr guðſ miſkunnar með Stephano ok æignaſc æilift riki með Stephanoþvi at þangat ſem fyrir for Stephanus grytr af ſtæinum Pauliþangat com æptir Paulus læiðretr af bønom StephaniÐar ſcammaſc æigi Paulus draps Stephanihældr fagnar Stephanus af ſamlage Pauliþvi at ꜵſt fagnar í hvaromtvæggiaAoſt Stephans ſte yfir grimlæic gyðingaen ꜵſt Pꜵlſ bøtte fiolða ſyndaAoſt er bruðr ok upp haf allra goðra luta ok á gæt lif við ſyndum ok gata ſu er læiðir til himinsHæilog ꜵſt Stephans girnðiſc at hialpa þæim í bønom er hann matte æigi læiðretta í kenningumþvi at æigi ælscaðe hann þa at æins uvini ſiniſina er hann barbað fyrir þæimhældr ælſcaðe hann þa er hann avitaðaavitaðe þa umm utruSiolf en ſama ꜵſt varðvæite ſanna þolen møðe í bøn ſu er hellt retta ſtiorn hirtingar í kenningoAf þvi varð bøn hans høyrð í hugvǽre at æigi varo aſt laus avit hans í kenningoÐvi at hvart ſem hann bað fyrir ovinum eða hann avitaðaavitaðe þaþa varðvæiti hann ꜵſt í hvarotvæggiaþvi at hann læitaðe avalt hæilſo villtraEn hann ſyndi í bønenne at avit hans varo æigi af hatre hældr af ꜵſtEn er guðs vatr gerðe ſvaþa ſyndi hann ꜵſt þæim er þa lifðoen hann læifði nytſamleg døme ó comnum í hæimAf þvi vere þer goðer brøðr ſtaðfaſter í goðom vercum ok væitti hværr ꜵſt ok miſkun oðrum at þer megeð ſia himna opna með StephanoEn með þvi at vér høyrðum ſagt fra þolenmøðe Stephani goðer vinirþa hverſum vér aftr til vár ſialfra ok hyggium át ef ver likiem í nocque ꜵſt hans ok þolenmøðe við vini vara eða oviniÐvi at þa ſtuðar óſ at halda hotiðir hæilagra eða vita lif þæirraef vér batnom i eptir likingo atfærðatfærðar þæiraEn þat er vitanda at engi ma at rétto tæliaſc undan ælſco nangsMa maðr ſægia at maðr mege æigi faſta eða vaka eða fyr láta alla æigo ſinaen þat ma hann æigi ſægia nema hann vili liuga at hann mege æigi ælſaælſca nꜵng ſin eða hann mege æigi fyr gefa miſgerꜵndum við ſicVærðr at þui at noccor mæle ſva í hugrenningoMart hefir u vinr min miſgort við mic ok lætr en æigi af at miſgeraaf þvi ma ec honum æigi fyr gefaHverr er ſva mæler í hug ſerþa hygr hann at hvat miſgort er við hannen æigi hygr hann afat þvi hvat hann gerer ſialfr af hværn dag við guðEn ef ver hugleiðum vand lega hvat ver miſgerum við guðþa man os litilſ virðaz allt þat er nꜵngar varer miſgera við osEn þvi gorſamlegar fyrir gefaſc os ſyndir varar af guði ſem ver fyr gefom gørſam legar o vinum varomþes er þæir miſgerðo við osſva ſem ſialfr mælte drotten varEf þer fyrgefeð mꜵnnum ſyndir þæiraþa man faðer yðar himneſcr fyr gefa yðr ſyndir yðraʀEn ef þer fyr gefeð æigi þa man faðer yðar æigi fyr gefa yðrSa er ælſcar u vin ſin ok fyrgæfr miſgerændum við ſicurugr ma hann vera af fyrir hæiti guðs at hǫnum mꜵnu ſyndir fyr gefaſcEn þat er vitanda at ſa er fyrri vældr o ſcilum við nꜵng ſinhann er ſcyldr at bøta fyrri yfir ok biðia fyrri ſættaren hinn er ſiðan ſcyldr at fyr gæfa honum af ollu hiartaEn ef annar vældr fyrri óſcilum en annar hęfnir ok gerir ſlic o ſkil á mote eða mæiriþa er ſcyldr hvartvæggi yfir at bøta fyrri ok hvartvæggi ſcyldr at fyr giafaEn ſa er fyrri bøter yfir við ovin ſin ok vældr æigi fyrri af brigðumhann likiſc drotne ſiolfum er bað fyrir ovinum ſinum þa er hann var til croſfeſtingar læidr ok mælteFaðer fyrgef þu þæim þeſſa ſyndþvi at þæir vitu æigi hvat þæir geraEf vér ælſcom óvini varovara ok fyr gefom miſgerꜵndum við osþa verðum ver eigi at æins vinir guðſhældr ok ſynir hansſva ſem hann mælte ſialfrĘlſce þer u vini yðra ok gereð væl við þa er yðr hata ok biðið fyrir þæimat þer ſeð ſynir fꜵður yðars er á himnum erSløgr fræiſtare þa er hann tøygir menn til miſ ſætesþa fyſir hann annan fyrri til oſcila en annan at hæfna mæin gerða ok ber hann ſigr af þæim er hann getr tøygðan fyrri til mæin gerðarEn ef annar ræiðiſc æigi mæingerðom ok launar goðo illtþa ma hinn forne fiande þann æigi yfir ſtigahældr tynir hann hinum er hann hafðe aðr yfir ſtigitþvi at ſa man brat ſcammaſc er oſcilom volle ok iðraſc af brigða ok yfir bøta þa er hann røynir þolen møðe annarſ í gøgn ſinum oſcilumEf ver erom þolen moðer við mæin gerðir nanga varraþa mꜵnum ver bera ſigr af diofle ok geraſc verðir at ſia dyrð guðs með Stephanoþæim er í dag hꜵldum ver hotiðÐat late ſer ſoma at væita os ſialfr drotten var Iesus Criſtr ſa er með fæðr ok helgum anda lifir ok rikir guð per omnia ſecula seculorum amenSermo de euuangeliſtiſin die ſancti JohannisMEð þvi at ver hꜵldum í dag goðer brøðr hotið Iohannis poſtola ok guðſpialla manzþa ſcolom vér mæla noccot umm dyrð allra ſaman guðſpiallamanna drottensÐeſ er fyrſt leitanda fyrir hvi drotten vildi hafa kennendr boðorða ſinna hældr an fǽre eða flæiriMaclega valde drotenn ſér guðſpiallamennþvi at kenningar hans atto at fara umm fiorar ætter hæimſÐeſſa guðſpialla menn merkia ár þær er falla or paradiſo hingat i hæimþvi at himneſcar kenningar þæirra fliota umm alla verold ſem rennande ar ok døggva til andlegs groðar hiarta trvaðra ok ſløccva andaʀ þorſta ok ræinſa os af ſynda ſaureÐeſſa fiogorra liking læit ſia hinn ſame Iohannes er vér holdum hotið í dagþa er hann ſa himna ſyn ok mælteSa ec hia dom ſtóle guðſ fiogor kyqvende ꜵugna full utan ok innan umbhverfesGuðſpialla menn callaſc af þvi ꜵugna fullir umbhverveſat þæir ſcygndo umm allaallra þurft i kenningum ſinum ok ſꜵ gløct hvat til hverſkeſ atte at komaJnnan ok utan callaſc þæir ꜵgna fullirþvi at þæir vꜵro ſcygnir innan at varðvæita hug ſin ok orð ok værc ok ſcygnir utan at duga nauðſynium nꜵngaEn ſcyrðe Iohannes gør likneſke þeſſa kyqvenda ok mælteÆit af þeſſum cyqvendum var lict eno oarga dyreannat var lict oxſahit þriðia hafðe alit mannzen hit fiorða var lict erne fliugandaEf vér litum á upp haf allra fiogorra guðſpiallaþa megom ver ſkilia hværn guðſpialla mann hvært þetta cyqvende merkir eða fyrir hvi þæir ero í þeſſom likiom ſyndirÐvi at Ezechiel ſpa maðr er mycclu var fyrir burð Criſt ſa þeſſe en ſꜵmo cyqvende á himni ſem Iohannes ſa í himna ſyn ſinniMatheus hof ſit guðſpiall af lang fæðra tꜵlo ok talðe kyn lang fæðra alt fra Abraham til Criſten ſiðan ſagðe hann fra iartæinum burðar Criſtaf þvi er hann maclega ſýndr ſva ſem maðr er hann hof guðſpiall ſit af mꜵnnum ok talðe þær iartæinir Criſt gorſamlegaſt er mandóm hans merkiaMarcus hof guðſpiall ſit af guði hældr en af mꜵnnum ok mælte ſvaÐetta er upphaf guðſpiallz drotens vars Iesv Criſt ſonar guðſAf þvi er Marcus ſyndr í licneſkio ens oarga dyrs er ſtærcſt er allra dyraat hann ſyndi fyrr í guðſpialle ſinu ſtærclæic mattar guðſ en læging mandómsJ þvi merkir et oarga dyr guðdómat ſva ſem oll dyr ero rǽðrǽd við et oarga dyrſva ræðeſc oll ſkepna guðLucaſ hof guðſpiall ſit af kenni mꜵnnum ok ſagðe fyrſt fra Zacharia kennimanne ok fra Iohanne baptiſtaſøne hansen hann ræit í guðſpialle ſino þau værc drotens flæſt er hann gerðe í myſteri eða nær myſteriAf þvi er Lucaſ merctr í uxsalikiat kenni menn førðo forðum yxgn til myſtereſ ok ſøfðo þar í forn guðſEn þær forner er ſøfðar vꜵro guði forðummercto pinſl drotens er ſøfðr var á croſſe lifande forn til lauſnar vararEn ſva ſem Lucas er af þvi merctr ſem uxſe at hann ſagðe gørſt fra pinſl Criſtſva er oc Marcus af þvi merctr ſem hit oarga dyrat hann ſagðe gørſt fra upp riſu drotensÐvi at hit oarga dyr er fyrſt dꜵut boret en á hinum dæigi lifnar þat ok vacnar af rꜵddo ok af blꜵſte faður ſinſen þat merkir uppriſu drottens er upp ræiſ af dauða á þriðia dæigi í crafte fꜵðuʀÐat er arnar øðle at hann flygr hærra en aðrer foglar ok drepr honum aldrigi ſky í ꜵugu þo at hann ſe allan dag í gøgn ſoloJohannes er af þvi merctr ſem ørnat honom drap alldrigi villi ſcy í hugſcotz ꜵugo þo at hann ſæ á guð doms ſol drotensAðrer guðpiallaguðſpiallamenn gengo á iorðu með drotneþvi at þæir mælto fꜵt umm guð dóm hansen þæir ſꜵgðu flæira fra tacnum mandóms hansEn Iohannes floug upp til himins með drotneþvi at hann rødde fát umm mandóm Criſten hann ſcyrði gløct tꜵcn guðdóms hansEn þeſſor cyqvende er vérſꜵgðum í framerkia guðſpialla mennÐau mego ok merkia droten ſialfan þann er boren var í hæim ok pindr fyrir varar ſyndirþvi at ſa er beraſc let hingat í hæim fra møyio ſem maðr hann let ſér ſoma at vera ſøfðr í pinſl ſinni ſem oxſeen í upp riſu ſinni licðeſc hann eno oarga dyrien hann hof ſic upp yfir ſcy ſem orn í uppſtigningoEn hvat ſtoðar os at ſcyra þeſſe tꜵcn í orðum nema vér varðvæitim liking þæirra í verkomÐvi at vér megom hafa í atfærð varre liking þeſſa fiogorra cyqvendaef ver varðvæitum boðorð fiogorra guðſpiallaÐa haldom ver manz á ſiono í atfærð varreef ver væitum ſcynſamlega ꜵſt ok mænzſco nꜵngum vꜵrum ok dugum í þurftir þæirraſva ſem droten ſyndi ꜵſt ok litillæte þa er hann toc mandom á ſicſva ſynum vér ꜵſt ok litillǽte í ollum lutum ok minnumc opt at vér erom ór moldo ſcapaðer ok ſcolum í mold faraÐa likiomc vér eno oarga dyrief ver riſum up af andar dauðaþat er fra ſyndumſva ſem hit oarga dyr lifnar á deigiJ þrimr lutum al gæreſc hvær ſyndþat er í hugrenningo ok í fyſi ok í at láteEn þa lifnum ver á dæigi af rꜵddo ok af blæſte fꜵðuref vér hꜵldum os með miſkun hæilags anda fra at láte ſynda þæirra er hugr ok fyſi tøygir os at geraOxſa licneſke ſynum vér í atfærð varreef ver berom þolen moðlega mæingerðir nꜵnga varra ok drꜵgum orða plog guðsþat ero hælgar keningaʀ yfir hugſcotz hiorðhugſcotz jǫrð nꜵnga varraSva ſem forðum ſøfðr oxſe mercte Criſt pindanſva merkir nu ſia oxſe licams mæin lǽte vr þau er vér mǿðom os fyrir ſyndir vꜵraʀEn þa likiomc vér fliuganda ørneef vér hæfi um hug varn yfir ſcý til himneſcrar dyrðar ok ambonar fyrir allt þat er vér gerum got a iorðuÐa likiumc ver fliuganda ørneef ver litum vandlega á biartlæic guðs ok hyggium opt at hælgum ritningum þæim er oſ ſýna guðdom CriſtEn þeſſor cyqvende ſægiaſc ꜵgna full umm hværfesþvi at vér ſcolum umm litaſc á alla vega ok ſia við ollum vélum fianda ok við allre fræiſtni hæimsVarðvæitum vér ok þa goðer brøðr ok ſyſtr kenningar guðſpiallegra boðorðaat vér megem komaſc til þæirra fagnaða er os er hæitit í guðſpiollumUæitum vér miſkun ok menzco nꜵngum vꜵrumat vér megem niota þæirrar miſcunnar er drotenn toc mandocmandom á ſic fyrir osMøðem vér likam varn í mæin lætom fyrir ſyndir varar at vér megem geraſc eptirlikiendr pinſlar drotensRiſum ver upp fra ſynda dꜵuða til goðra verkaat vér megem fagna dyrð uppriſu CriſtFliugum vér með tvinnum aſtar vængiumþat er með guðſ ælſco ok nꜵngs til himneſcra luta fra iarðlegum girndumat vér megem upp ſtiga eptir ærfæðe þeſſa lifs til æilifra fagnaða þæirra er guðſpialla menn ſýndo os í kenningum ſinumþar er vér megem fagna með þæim ok með ollum guðs hælgum per infinita ſecula ſeculorum ameɴJn die ſanctorum innocentiumSecundum MatheumSva ſegir Matheus guðſpialla maðrat engil drotens vitraðeſc Ioſéph í drꜵumi ok mælteRis upp þu ok far til Egypta lannz með ſvæin ok með moðor hans ok ver þar til þeſ er ec ſægi þerþvi at Herodeſ man læita ſvæinſ enns ok vilia glata honumÐa ræiſ Ioſéph upp ok for til Egypta lannz með Mariam ok með ſvæin ok var hann þar allt til dauða Herodis konungsat fyldiz þat er ſagt var fyr Yſaia ſpamannAf Egypta lande kallaðe ec ſun minEn Herodes konungr ſa at hann var tæltr af auſtrvægſ konongumþa ſendi hann menn í Bethleem ok let drepa alla tve vęttra ſvæina ok yngre þa er varo í Bethleem ok í ollum ende mꜵrkum hennarÐa fyldiſc þat er ſagt var fyr Yſaia ſpa mannRodd var høyrð í loftgrátr mykil ok ryglæicr þa er Rachel gret ſono ſina ok vildi hon æigi huggascþvi at þæir ero æigiÓmeliaHEr er ſagt i guðſpialle fra dauða barna þæirra er Herodes konungr let drepaEn þar er fyrir merctr dyrlegr dauði allra pinſlar vatta guðsLitil born vꜵro hoggvinþvi at litil later æinir ok mæinlauſir mego værða pinſlar vattapinſlar vattar Criſtſva ſem hann mælte ſialfrĘigi mego þer in ganga í riki himna nema þer lǽgeð yðr ok værðið mæinlauſir ſem bornJ Bethleem ok í ollum ende mꜵrcum hennar varo ſvæinar drepnerþvi at æigi at æins gerðeſc ufriðr guðs vinum á gyðinga lannde þar er hæilog criſtni toc upphafhældr ofraðeſc grimlæicr utrv mannaen dyrcaðeſc þolen møðe ret látra í ollum ende morkum criſtinnarcriſtninnar ſva viða ſem hon deiliſc umm hæimTve vettrer ſvæinar merkia algorfa menn at lærdome ok at góðum vercumen ener yngri merkia u lǽrða menn ok æin falda þa er þo hafa iafna ſtaðfeſte rettrar trv ſem hinirSvæinar varo hognir en Criſtr forðaðeſc lifande ok var honom þo hælzt banen ætlaðrþvi at vánder menn mego bana licamum retlátraen þeir mego æigi ſcilia þa fra Criſti ne Criſt fra þæim quicum ne dꜵuðum ok gera þæir þo til þeſ æins allan ófrið criſtnum mꜵnnum at þæir mege þa ſcilia fra CriſtiRodd ſu ok gratr er Iheremias ſpa maðr ſagðe hæyrða vera i loftemerker grat hæilagrar criſtni þann er hon grætr dauða liða ſinna þæirra er óværðir ero dauðansEn ſu rodd var hæyrð í loftþvi at gratr hæilagrar criſtni er høyrðr a himnum í guðſ auglitiRachel þyðiſc ſauðr eða ſianda guðen hon merkir almennilega criſtni þa er alt coſtgæfe hefir til þeſ at ſia guðSia hinn ſameſamu criſtni er ſa ſauðr er goðr hirðrhirðir læitaðe á iorðuat eptir latnum niu tigum ok niu ſauðum engla liðſ á himni ok lagðe hann á axler ſeſer ſꜵuðen er hann fann hann ok bar hann aptr til himinsRachél gret ſono ſina ok vildi æigi huggaſc þvi at þæir ero æigiþvi at hæilog criſtni grætr brꜵut tæcning ſinna manna ór hæimien æigi vil hon ſva huggaſcat hon vildi aptr calla til hæimſ vandrǽða þa er með dꜵuða ſinum ſtigo yfir hæimenĘigi ero í annat ſin aptr callande í hæim þæir er umm ſin forðaðoſc vandræðe hæimſ ok como til CriſtDroten flyði til Egypta lannz ok firðiſc Herodemþvi at guðſ kenningar hurfu til hæiðinna þioða þa er gyðingar gerðo ufrið guðſ vinumÐa er droten flyði undan ufriði Herodisþa ſyndi hann þat at hælgir menn myndo opt verða á braut recnir or ſinum ſtꜵðum ok dømðir í utlægðirÐar er ok gefet døme trv mꜵnnum at þæir trøyſtiſc at flyia u frið illra manna ef þeſ gereſc føreþa er þęir minnaſc at droten gerðe ſvaEn með þvi at ver hꜵldum í dag hotið ena fyrſto guðſ vatta goðer brøðrþa ſcolum ver opt hyggia at æilifraæilifa hotið guðſ vina á himni ok likiaſt þæim í ollu þvi er vér megom at vér verðim lut takendr dyrðar þæirra þa er vér geromc eptir likiendr pinſlar þæirraÐvi at ſa tæcr lut hugganar hæilagra qvað Pꜵl postoleer tæcr lut mæin lætes þæirraEigi ſcolum ver iam mioc grata umaclegan dꜵuða þæirraſem ver ſculum fagna maclego værc kaupe ſigrſ þæirraÐvi at en himneſca Ierusalém heuir nu tækit við þæim ok ſenda þa í æilifan fagnað drottens ſinſUærðr at þvi at noccorer ſpyria ſvaHværia eptir liking megum vér gera barna þeſſa er vér hꜵldum hotið í dagþar er þau varo oll uvitar en ſum umalaÐrotten ſialfr ſcyrði þat hverſu vér ſculum bornum likiaſc þa er hann var ſpurðr af læreſvæinum hvær meſtr være í riki himnaÐa ſetti hann ſvæin litin á milli þæirra ok mælteSa yðar er ſic læger ſva ſem ſvæin ſiaſa man męſtr værða í riki himnaSva ſem hann mælte þetta ſcyrraSva ſem ſia ſvein hældr æigi lenge hæift í hiarta ſino þo at hann værðrværði ræiðr ok girniſc æigi til golegrar kono þo at hann ſe ok hygr ęigi annat en hann mæleſva mego þér æigi in ganga í riki himna nema þer verðið iam æin falder ok mæin lauſer ſem ſvæin ſiaSva mælte Pꜵl postoleVere þer bernſkir at ilzſco en røſcnerrøſcer at vitiSa hældr hotið hæilagra er batnaðr dǿme tæcr af atfærð þæirraÐvi at þa ſtoðar os at halda hotið á iorðuef vér lifum ſva lif vart at vér ſeom verðir at koma til ſanrar hotiðar á himniþar er vér megem fagna með þæim ok með ollum guðſ hælgum æi liflega utan endaameɴIn circum ciſione domini nostri Iesv Kristi ſermoA þeſſom dæigi var droten vár Iesus Kristr ſkirðr umm ſcurðar ſkirn gyðinga ſem Lucas ſægir í guðſpialle ok var hann callaðr Iesus ſva ſem fyrir var ſagt af ænglefyrr en hann være geten í moðor quiðiÓmeliaI þeſſo guðſpialle ero f orðen þꜵu en f hafa þo morg merke í ſérÐeſ er fyrſt læitanda hvaðan ſcurðar ſkírn hofſcat þa megem vér bætr ſkilia tꜵcn hennarAbraham alldar faðer toc fyrſtr ſcurðarſkirn þa er guð bauð honum ok ollu kyni hansEn þeſſa ſkirn toc hann at marke trv ſinnarat í þvi marke mætte greinaſc allt kyn hans fra oðrum þioðum þæim er æigi truðu guðiEn á þæim dæigi er Abraham toc ſcurðar ſkirnþa blezaðe guð honum ok ióc nafn hansþvi at hann var aðr callaðr Abramen þat þyðiſc hór faðeren ſiðan callaðeſc hann Abrahamþat er margra faðerÐvi at droten mælte ſva við hannEc ſetta þic faður margra þioðaÐat fyrir hæit guðs fylliſc nu ſva viðaat vér er af hæiðnum þioðum erom comner til trv hans megum callaſc andlega ſønir Abrahamsþat ero eptir likendr trv hans ok hæilag læicsEn þat er vitanda at umſcurðar ſkirn matte ſlict ſtoða til hialpar í gyðinga lꜵgum ſem nu ſtuðar vatz ſkirnfyrir þat utan at ængi naðe himin rikis ingꜵngu áðr ſu lauſn com er hæitit var Abrahe at ór hans kyni myndi beraſcEn þæirrar lauſnar nutu alleʀ þæir er gyðinga ſkirn heldo með rettret rv ok goðum verkum allt þangat til er Criſtr lauc ſcurðar ſkirn ok hælgaðe vatz ſkirn til ſyndalauſnarÐæirrar lauſnar vꜵn var mꜵnnum gefen forðum í ſcurðar ſkirnen nu gefſc fram qvama í vatz ſkirnAbraham toc nafna ſcifti með ſcurðar ſkirnen os er oc geuet annat nafn í varre ſkirnÐvi at vér collomc criſtnir ok gerðomſc guðs ſynir er aðr varom ſyndaþrælarDrotten Iesus toc um ſcurðar ſkirnþvi at hann vildi fylla log þau er hann gaf en æigi briotaEn er hann let ſér ſoma fyr litillæte ſyndalauſ at fylla laga boðorð þau er ſyndugum mꜵnnum varo ſæt til læiðretingaʀ þa mego vér ſia hverſu ſcyldir vér erom ſyngir menn at fylla boðorð hansEn æigi þarf gløgra at ſcýra fyrir hvi droten var callaðr Iesusþat er grøðarehældr þurfum vér coſt gæfs at huga at vér mégem níota þeſſa namns ok hialpaz fyrir þatþvi at ængil guðſ þyddi þetta namn ok mælteNafn hans ſcal callaſc Iesusþvi at hann man grøða lyð ſin af ſyndumEn vér trvum þvi at ſa mꜵn os grøða af ollum mæinum er os grøðer af ſyndumþvi at ſva mælte Davið í pſalmenomSa er þer fyr gæfr ſyndir hann grøðer allar ſyndiʀ þinarAt fyr gæfnum ſyndum greðaſc allar ſotter varar þa er vitraſc æilif dyrð enar æfſtu up riſuat yuir ſtignum dauða ok ollum mæinſemdumSia er ſon ok full umb ſcurðar ſkirn vꜵr er á dómſ dæigi ſnuaſc af oſ allaʀ oſtyrcðer licámſ ok andar ok vér erom in læiddir í himin rikiſ hól fyrir auglit ſcapara varſFyrir þvi at ſva ſem forðum varo born borenn í myſteri í Ierusalém með fornom eptir ſcurðar ſkirnſva ganga litillatir in í himneſca Ierusalém með fornom goðra værca ſkirðir ok ſkilðir fra ollum dꜵuðlegum uſtyrcðum á domſdæigiÐa ena ſꜵmo himinrikis ingango merkir þat er ſcurðar ſkirn var framað hin atta dagþvi at ero hæimſ alldrar þæir er a þæim er nauðſyn at vinna goð værc ok bera ærfæðe fyrir æilifraæilifa hvildHin ſiaudiſiaundi alldr er æigi í þeſſo lifi hældr annarſ hæims þar er ander hvilaſc allt til uppriſu tiðarEn hin atte aldr er ſialfr up riſu dagr ſæl on ollo ende marke tiðar þa er fram kømr oll dyrð ſcurðarſkirnarEn ef vér vilium æignaſc þeſſa dyrð á himni goðer brøðrþa ſcolum ver varðvæita andlega ſcurðar ſkirn í hiortum vꜵrum ok likamumEn þat er at vér ſniðem af oſ loſto likamſ ok andarþvi at ſcurðar ſkirn drotenſ merkir ræin líui vart ok læið reting ſiða varra ef ver ſnuumc fra ſyndumÐeſſa ena andlęgo ſcurðar ſkirn ſyndi ſpa maðr guðſ þa er hann mælteSniði þer hiorto yður hælðr en licame yðraA þeſſom dægi fyldiſc þat er ſpa maðr ſagðeÐvi at droten toc til þeſ licamlega ſcurðar ſkirn á ſicat hann gerðe hana andlega yuir osEn þat er vitanda at vér megom varðvæita umm ſcurðar ſkirn drotens a ollum vitum ens ytra manz ok ens iðraef vér lifum ſiðlegaSa ſkirir ꜵugu hugar ſinſ ok licams er enga licamlega fægrð lætr tæla hug ſin ok hældr ſyn ſinni fra þæim lutum ollum er hugr hans tøygia til rangra girnðaÐvi at oſkirð ero þeſ ꜵugo er opt vil ſia þat er hugr hans eða likam tøygir til fræiſtniSva ero oc u ſkirð hugſcotz augu þes er unir við ſynda likneſce þau er uræin ande ſynir hugſcote hansSa ſkirir øyru ens ytra mannz ok enſ iðra er eigi vil hæyra unyt orð ne illgiarnleg ok næigir æigi hug ſinum ne atfærð fra retum athugaþo at hann høyri rangar fyrir tꜵlurÐui at oſkirð ero þeſ øyru er gaman hændir at illum tiðendum eða ſauryrðumOc ero allra hællzt u ſkirð hugſcotz øyru þeſ er veſnar af annarra orðumSa ſkirir mun ſin ſcurðar ſkirn guðſ er hann varaſc við unyt orð ok allra hællthællzt við þau er verri ero en tomEn ſa ſkirir munn ens iðra mans er æigi bolfar nange ſinum í hugſcote ok ræiðir æcci þat í hiarta ſinu er mykil ſynd er at mælaSa ſkirir berging munz ſinſ er ſic hældr fra af áte ok af dryccio ok heuir ſtilling í allri agirni atz ok dryccioEn er en iðri berging ſu er nauðſyn er at hvær ſniði af hiarta ſinoþat er ſynda fyſi ſu er þyngir ok ører hugen ſva ſem af át ok afdryccia likamslikamÐvi at en heuir æigi ſa tækit ſcurðar ſkirn Criſtſ i bergingu munz ſinſſa er mæler kin roða nꜵnge ſinum eða bolfar honom í hiarta ſino eða ſa er ſaurgar licam ſin í oſtilto ate ok dryccio eða hann etr í hiarta ſino en iðre uræinendeþat er fyſi ok at lat ſyndaOráð vándra qvenna er vande at bera í hus ſin ilmande urtirat þǽr tǽle með þeſſom ilm ok tøyge til ſin þa menn er æigi kunnu ſia við velum þæirraEn nauðſyn er at hvær criſtin maðr halde ſér fra þeſſom ilm er ſcira vil vit ilmingar ſinnarÐan ilm ſcal oc criſtin maðr hvær røkiarækja er heiðnir menn gera fyrir ſcurðguðum ſinumEn er onnur ilming ens iðra mannz ſu er þarf umm ſcurðarſkirnar Criſtþat er at hann verðe æigi ſamdauni við ſyndir nꜵngſ ſinſSa værðr ſamdꜵuni við annarra ſyndirer ſva ælſcar vini ſina at hann hatar æigi ill værc þæirrahældr eflir hann þa til ſyndaSa ſkirir hændr ſinar ſcurðar ſkirn er þæim hældr fra ſtuld ok rane ok fra allre fe tꜵco þæirri er með rangyndum erÐvi at þeſ hændr ero uſcirðar þo at hann ſtele æigi ne ræne aðra menn ef hann tæcr mutur eða fe giafar til þeſ at æfla noccor rangyndeEn er onnur umm ſcurðar ſkirn ens iðra manzþat er at hann halde hꜵndum hugaʀ ſinſ fra ágirni þæirra luta allra er honom er æigi lofat at hafaÐvi at æigi ero hug ſcotz hændr þeſ manz ſkirðar er hann girniſc annars æiginſ í hiarta ſinu þo at hann take þat æigi með hꜵndumSa ſcirir føtr ſina er gerer þat er Salomon mælteEf ſyngir menn tøygia þic með ſer at vela ſac lauſangac þu æigi með þæim ok banna fotum þinum ſtiðſtig þæirraþvi at føtr þæira renna til illzFøtr enſ iðra manz ero hugrenningar þær er bera hugen í hyimſahimſa ſtaðe ſem føtr bera licamenEn þeſſa fota umm ſcurðar ſkirn er at lata æigi liotar hugrenningar bera hugen fra guðſ gꜵtuAf þvi ræinſom ver hiorto vꜵr ok licame goðer brøðr ok ſcyrumſcyrim ſyn vꜵra ſva ſem Davið mælteSnu þu fra augu min droten at æigi ſe þau unytScirum veʀ øyru var ſva ſem ritat er í guðſpialleSa er af guði er høyrir hann orð guðsScirum ver mun varn ok berging ſva ſem ſalma ſcaldet mælteSøtre en hunang ero munni minum mꜵl þin drottenScirum vér ilming vara at vér megem ſva mæla með Pꜵl postolaGoðr ilmr erom ver fyrir guðiScirum vér hændr varar ſva ſem Davið mælteVpp hof ec hændr minar til boðorða þinna drotennScirum ver føtr vꜵra ſva ſem ſalma ſcaldet mælteBannaða ec fotum minum alla illa gꜵtuScirum vér hiorto vꜵr ok licame ſva ſem en mælte DaviðHiarta mit ok holld mit fagnaðo í guði lifandaEf vér varðvæitum þeſſa luti í orðe ok í verki ok í hugrenningoþa monum ver cuma í himneſca Ierusalem eptir enda þeſſa lifs ok monum vér þar finna alla dyrð umm ſcurðarſcirnar af guði drotne vꜵrum Iesu Kriste þæim er með fæðr ok helgum anda lifir ok rikir per omnia ſecula ſecula ſeculorumamenJn epiphania domini ſermo neceſſaʀiaHꜵtið er vér hꜵldum í dag goðer brøðr hefir hælgaſt af þrimr ſtor røkomA þeſſom dæigi førðo þrir auſtr vægſ konongar forner drotne vꜵrum Iesu Kriste gullok røykelſeok mirroA þeſſom dæigi var ok droten ſkirðr í Iordan þa er hann var þritugr at likamſ alldreA þeſſom dæigi gerðe hann oc vin or vatne at brullaupe í heraðe þvi er Galilea hæitirÐrennum iartæinum let guð hælgaſc æina hꜵtiðat hann ſyndi ſic æin vera í þrinningo ok þrennan í æiningoEn þat ſcolum ver ſcilia hverſu ſcyldir vér erom at gera þaccer guði þæim er væitir ós annan fagnað á annan ok gefr ós aðra hotið á aðraFyrir ſcommo fagnaðom vér burð Criſten nu gleðiumc vér af ſkirn hanſTrout ener en fylð hotið burðar hans ok holdum vér nu þegar hotið ſkirnar hansSva vildi guð ſetia at nalǽgiar yrðe hotið burðar hans ok ſcirnarþo at þeſ være marger vætr á miðliat ſva ſem vér dyrcaðum Criſt boren fra u ſaurgaðre møyoſva gꜵfgum vér hann nu þvægin í ræinni broÐeſſo hvarotvæggia verke drotens æigum vér at fagnaþvi at moðer gat ſon ok er ræin ok Iordán þvo Criſt ok er hæilogOc ſva ſem dyrcaðeſc ræinlifi Marie eptir burðſva gꜵufgaðeſc reiſonreinſon vatz eptir ſkirn Criſtfyrir þat utan at vatnet oðlaðeſc í ſumu mæiri giof hæilaglæicſÐvi at Maria oðlaðeſc ſér at æinſ giof ræinlifisen vatn væiti oſ hæilaglæicMaria naðe at forðaſc allar ſyndiren vatnet naðe at ræinſa ſyndirMaria gat ein ſon ok er mǽren vatnet gat marga ſono fyrir miſcun hæilags anda ok er ræintVmm þenna ſuna getnoð mælte ſialfr drotenNema hver ſem æin verðe endr geten fyrir vatn ok hælgan andaæigi ma hann in ganga í riki guðsJ dag er a noccora lund annar burðardagr grøðara varsUer vitum at hann var boren með mycclum røkumen þo var hann með mæirum tꜵcnum ſcirðrÐvi at hinn ſame ande ſa er með honum var í moðor qviðiſa kom yfir hann í dufu liki í ſkirnOc ſa er þa læyſtilyſti Mariamnu hælgaðe hann oll votnFaðer af himni ſa er væitte ſcugga ſinſ crafz í burðnu callaðe hann í roddo ok bar vitni hinu ſanna ok mælteSia er ſonr min er ec an vælhonum ſculo þer lyðaSia er oc þa biartare burðr Criſt an en fyrriþvi at ſa burðr ſende Criſt hingat í lioðe n vitnien ſia ſkirði droten með guðdóms vitniÐa var Ioſeph ætlarætlaðr faðer ſa er æigi varen nu ſýndi guð ſic fꜵður ſa er æigi var ætlaðrÐa var moðer grvnoð þvi at engi gec í gægn faðerneen nu vegſamaðeſc moðerþvi at guð vattaðe faðerne ſunaʀGꜵufgare er oc þa en ęftre burðar tið an en fyrriÐvi at her ſyndiſc guð faðeren þa var ætlaðr Ioſeph faðerþvi at gꜵfgare er ſa er callaðe af himnien hinn er ſtarfaðe á iorðuJoſeph ſmiðr var ætlaðr faðer Iesv Criſt á iorðuÐat ma ráða til rettrar ſcilningar er ſmiðr var ætlaðr faðer hansþvi at guð er hinn ſanne ſmiðr ſa er með o umrøðelegom mǽte ſmiðaðe hæimenhimen ok iorð ok ſǽmeð ollu ſínu ſcruðiSmiðr er hannþvi at hann lǽger metnað ok hæfr upp litillǽte ok ſniðir u nyt værc af ſiðum varumen ſtyrkir nytſamlegJ dag ſkirði Iohanneſ baptiſta Criſtí IordanHvilic er ſia ſcirn er ſa er ſcirnar brunne ræinní er ſcirðr er ok vatnet blezaſc en æigi ſꜵrgaſc af þæim er hann tæcr viðHvilic er ſcirn grøðara varſ er í þæirri ræinſaſc vꜵtn hældr en þou ræinſeÐvi at með nyio tacne hæilag læicſ var hældr vatnet ſcirt af Criſti an þathann ſcirðiſc í vatnenoÐvi at þa er grøðare hæimſ ſte niðr í vatnetþa hælgaðe hann oll votn ok brun í tacne ſinnar ſcirnarſva at hvær ma ræinſaſc í Criſt brvnne hvarge ſem hann vil ſciraſc í nafne drotenſTil þeſ vildi droten ſciraſc at hann hælgaðe oſ votn til ræin ſonaren æigi þurfti hann at ræinſaſc ſialfr fyr ſcirnenaYfir hann flout vatneten þat bar varar ſyndir brout með ſérAf honum drupu ſcirnar droparen af oſ flutu ſyndiʀ í þæim dropumAllt gerir ſenn guðſ matr ok mildiĘigi vꜵrum vér enn borner í hæim ok varum þegar þvegnir i ſkirnRæinſaðer erom vér ok þa í ſkirn Criſt fyrr en vér varum bornerÐvi at ſu var ſcynſeme ſcirnar hansat af honum hælgaðoſc votn þau er os ſcyldo ræinſa af ſyndumEn er hann ſte upp or vatneþa opnaðeſc himin yfir honomĘigi opnaðeſc þa nylega himin yfir honomþvi at ꜵugun hans ſꜵ á valt eno inzſto lute himinsEn af þvi ſýndiſc þa himin opnaat ſcirnartacn vitraðeſcÐvi at þa ero manne up loken himin rikiſ dyr er hann er ſkirðrHæilagr ande com yfir droten í ſkirnþvi at þæir taka miſcun hæilagſ anda er ſkiraſc í namne þrinningar guðsEn þeſ er læitanda fyrir hvi hæilagr ande vitraðeſc í dufu liki hældr en annars noccors kyqvendesEcci er gall í dufu ok grandar hon engu cyqvende með nefi ne clómRodd hennar er ſem ſtynr ok føðer hon annarrar unga ſem ſina ok etr hon ecci rat ne urǽintOpt er hon von at ſitia yfir vꜵtnum í tom ok ſia þaðan ef noccot færr at henne ræðelect ok gerir hon ræiðr ſít í ſtæinvæggiumÐeſſe oll dufo øðle ſcolum vér goðer brøðr likia í atfærð varreef ver vilium æignaſc miſcun hæilags andaÐvi at til þes vitraðeſc hælagrhæilagr ande í dufu likiat hann ſýndi hvi líca hann gerer alla þa er hann fyllirSva ſem ecci er gall í dufu ok grandar hon engo cyqvende með nefi ne clomſva ſcolum vér oc æigi hafa hæiftar beiſlæicbeiſclæic við nanga varra ok fǽra þæim æigi í orðum ne í verkumDufa etr ecci rat ne uræintſva ſculum vér oc æigi lata finnaſc í munni varum ſaurug orð ne galauſlegÐvi at ſa etr u ræint er mun ſin fyllir ſaur yrðaEn ſa etr rat er mæler þat er honom kømr á munn ón athugaStynr dufo merkir bøner vararþvi at vér ſculum af ꜵllu hiarta calla á guð ſva ſem ſtyniendr í ſyndo ſot ſem Davið mælte í pſalmeDrotten fyrir þer er oll fyſe min ok eigi er folgen fyrir þer ſtynr minEn þa verða hæyrðar af guði bøner varar ok þa ſtoðar os til fullraʀ hæilſo at granda æigi nꜵngum vꜵrumef vér coſt gæfum at duga þæim ſem vér megomSva ſem dufa føðer annarrar unga iamt ſem ſinaſva ſculum ver oc ælſca nanga vara ſem oſ ſialfa ok duga þæim í þurftiʀþvi at ꜵſt læitar æigi ſinar þurftarhældr nꜵngsDufa ſitr opt í limom yfir vꜵtnum at hon mege ſia ſcugga í vatne þes er at henne færr ogorlect í lofte ok forðaſc þatVatn merkir hælgar ritningar þǽr er os ſýna allar fliuganda fliugande velar ens forna fiandaſva ſem ſcugga ſcaðſamlegra foglaEn þa ſitium vér í limum yfir vꜵtnum ſem dufuref vér minnumc opt pinſlar drotenſ ok ſøkium opt hælgar kenningar þǽr er os vara við ſcaðſamlegre fræiſtniEn þo at ver ſeom við ſynðum eða gerom goð værcþa ſcolom vér ecci os ſiolvum æigna þat er vér gerumhældr alt guðſ miſcunDufa er von at gera ræið í ſtæin veggiomStæin vægr merkir droten ſva ſem Pꜵl postole mælteCriſtr var ſtæinÐa gerom vér ræiðr í ſtæin væg ſem dufaef vér virðum Criſt til allz þes er vér gerom ok æignum hans milde allt þat er vér megom væl geraHæilagr ande vitraðeſc yfir Criſti í dufu likiþvi at þa geromc vér verðir hæilags anda ok collomc liðir Criſtef ver erom æinfalder í hiortum vꜵrum ok mæinlauſir í orðummildir í værkum ok athuga ſamer í bønumvaccrer í gægn allre fræiſtni ok aſt ſamir við guð ok miſkunſamer við nꜵngaÐeſſor værc ero andlegaʀ forner þǽr er vér ſculum hværn dag føra guði í eptir likoeptirlíkingu þeſ er auſtr vegſ konungar førðo Criſti forner á þeſſom dæigiþvi at licamlegar forner þæira merkia andlegar varar fornerSva ſem þæir førðo þrennar forner dyrlegarſva ſcolum vér ok føra guði þrennar fornerþat er ræinan hug ok ſcynſamleg orð ok goð værcGull merkir ſanna ſpeki hugar ſem Salomon mælteFyſileg gul hirzla hviliſc í hiarta ſpazspaks manzRøykęlſe merkir ilm hæilagra bønaſva ſem Davið mælte í pſalmeGreiðiſc bøn min í ꜵulitiaugliti þíno droten ſva ſem røykelſiMirraurt ſu er æigi letr funa likame dꜵuðramerkir ræin lifi ok ſynda við ſio þa er ander varar ok licame varðvæitir við ſynda dauneÐeſſar forner ſcolom vér føra guði u ſpiltarþat er ublandnar hæim ſcrꜵute ef ver vilium oðlaz tꜵcn ſcirnar þat er drotten gaf os á þeſſum dæigi í ſinni ſkirnScirum ver hug varn í tꜵrum en licam varn í mæinlætum ok oll værc vꜵr í ꜵſt ok í litil lǽte at vér megem ſia himna opna yfir os ok komaſc til þæira fagnaða er droten lauc up fyrir os í ſkirn ſinniſa er lifir ok rikir per omnia ſecula ſeculorum amenSecundum MatheumJn ephiphaniaKǽrer brǿdr Matheus guðſpiallamaðr ſegir ſva at droten vár ok lauſnare let beraſc í borg þęirri er Bethleem hæitir ok fyrir þvi hældr í þæirri borg en í annarreat Bethleem þyðir brauðſ husEn þvi let hann beraſc í þvi brauðſ huſiat hann er lifanda brꜵuð ſa er or himnum ſtæig ok ſa ſæðr os með liflego brauði ſins hæilagſ licamſ ok með dyrð ſinſ hæil ſamlegs bloðsA þæím dꜵgum er Criſtr vár borennþa var Herodes konungr gyðinga ſa er var af kyni Paleſtinorumſa bauð at lata drepa oll born þau er varo á Iorſala lande ok ætlaðe at þa myndi hann drepa Criſt með þæim bornumHann let oc brenna bøcr þær allaʀ er vꜵro í myſterum þæim er ſcrifat var konongleg tign gyðinga folcsEn þat gerði hann fyri þvi at hann vildi at aðrer menn ætlaðe at hann vǽre konungr ataf kyni gyðinga ok tryði þvi er fyrſt var kononga kyn ok vildi ſva blanda ſinu kyni við þæirra kynEn á þæirri tið er Herodeſ var konungr á Iorſala landeþa komo konungar þeir þingat er mioc varo fram viſir til hans í Iorſala borg ok mælto ſvaHvar er ſa konungr gyðinga er ny lega er borenver ſiom ſtiornu hans í auſtri ok fyrir þvi komum vér hingat með giofum at føra honum ok at biðia fyrir os til hansEn ſiðan er Heroðeſ høyrði mꜵl þæirra þatþa ugladdeſc hann ok aller hinu a gǽzto menn er með honum varoÐa toc hann at ſamna ſaman ollum ſpekingum ſinum ok ſpurði þa áthvar Criſtr ſcyldi beraſc lataEn þeir ſꜵgðu honumJ Bethleem mꜵn hann beraſc lataſva ſem ſpa maðr hafðe mæltÐu Bethléém mant æigi vera minzt í hofuð borgum gyðinga lannzþvi at í þér man beraſc lata ſa hertoge er frælſa man allt criſtit folcEn ſiðan callaðe hann konunga løynilega til ſin ok ſpurði þa át vandlega á hværri tið þæir ſꜵ ſtiornuna þa er þæir ſꜵgðu í fraEn ſiðan bauð hann þæim at fara til Bethleem ok mælte ſva við þaat þæir ſcyldu vandlega ſpyria burðar tið ſvæinſ ennsEn ſiðan er þer finnið hannþa fare þer aptr hingat ok ſegið mér hvar hann erþvi at ec vil oc þengat fara ok biðia fyrir mér ok hǽdde at í hug ſérEn ſiðan er hann hafðe við þa rødþa foro þæir á brꜵutEn ſtiarna ſu er þæir hꜵfðu áðr ſétþa fór hon fyrir þæimtil þes er hon com yfir huſet þat er ſvæinen var íEn ſiðan er þæir ſꜵ ſtiornuna ſtanda kyrraþa fꜵgnaðu þæir þvi miocEn ſiðan gengo þæir inn ok funnu þæir þar ſveinen með Maria moðor ſinni ok fello til fota hꜵnum ok baðo fyrir ſér til hansEn ſiðan førðo þæir honom giafar þǽr er þæir hǫfðu þengat haft með ſérgull ok ræykelſi ok ſmyrslEn ſiðan er þæir hurfu aptrþa ſyndiſc þæim engill guðs í ſvefne ok mælte ſva við þa at þæir ſcylðu fara aðra gꜵtu aftr ok coma æigi til hansEn þeir gerðu ſva ſem hann bauð þæimOmeliaNv høyrðu þer goðer brøðr hverſu konungar þeſſer como með giofum til drotens vars ok baðu til hans fyrir ſér ok ſva hæyrðu þer hveſſu ængillen bauð þæim aðra gꜵtu aptr at fara í ſvæfne ok ſva gerðu þæir ſem hann bauð þæimNu ſcolum vér giarna høyra hvat þeſſar giafar iartæina er konungar førðo honom ok ſva forn þæirra eða þat at Herodeſ konungr vildi lata drepa guðEn konungar láſo í bocum ſinum þat at Baláám ſpamaðr ſagðe ſva ok ſpaðe umm hingat qvamo drotens vársVpp man rinna biort ſtiarna or kyni Iacóbs ok upp mon maðr riſa or gyðinga folke er allar þioðer munu haua on myccla til namnſ hansEn þæir konungar hugðu át vandlega himin tunglum ok at hinu á gǽzto øðli þæirraþvi at þat var ſpátEn at fyrſto nꜵt iola þa sꜵ þæir konungarner myccla ſtiornu ok biarta ok olíca ollumm ꜵðrum ſtiornum ſu er ſkein ſem ſolEn umm hennar biarlæic biartlæic ſcilðu þæir þat at þar var ſu ſtiarna er Balaam ſpamaðr ſpaðe ok ſong umm at koma ſcyldiEn með hennar læizlu ok biartlæic foro þæir ok læitaðo konungs gyðingaí Iorſala borgEn þat er guð kende auſtr vægſ konongum at gera licamlegaþat býðr hann os at fylla andlega ef vér vilium retlega halda hotið guðsAuſtrvægs konungar læitaðu guðs með fornum þegar þæir ſꜵ ſtiornu hansſva ſcolum ver oc læita hans með goðum vercum þegar er vér ſiom lios rettrar trvarHerodes ugladdeſc er hann fra burð Criſtþvi at dioful ryggviſc er hann ſér guðſ craft magnaſc í hiortum varumSæigia bað hann ſér ef þæir fyndi Criſtat hann mætte bǽðe glata þæim ok ſvæininomÐvi at fiande ſcytr í hug os tómre hugrenning á meðal goðra verka at hann mege ſcilia os fra Criſti eða Criſt fra osAuſtr vægſ konongum vitraðeſc ſtiarna ok læiddi þa til drotens þa er þeir foro fra fyndi Herodisþvi at þa læiðir os lios ſannrar trvar til guðſ ef vér ſcilium os fra ollum verkum fiandans ok fra ollum vilia hansKonongar førðo Criſti gull ok røykelſe ok mirramen vér æigum at føra ond hugſcot ok licam varn ſynda lauſanRøykelſe merkir guð dóm guðsen gull droten drotna ok konong konungamirra mandóm hansÐrir konungar førðo forneren æin ſelde fram allarþvi at guð er æin faðer ok ſonr ok hæilagr andeGull førum vér guði ef vér ſkinum í fægrð andlegrar ſpekeRøykelſi førom vér guði ef vér brennum hugrenningar varar í við konongarvið komningar ældeat bøner varar gere þægian ilm guðiÐat ma mirranmirra gera at æigi fúni dauðir licamerÐa fǿrom vér Criſti mirramef vér holdum licamom vorom til ræinlifiſAuſtr vægſ konungum var vitrat at þæir fynni æigi Herodem er þæir aptr føreþvi at os er bannat at hverfa aftr til ſynda ſiðan vér hꜵfum ført guði goð verc varAðra gꜵtu ſculum ver aptr fara til heraðſ vars en vér þaðan foromþvi at vér forom fra paradiſar ſælo fyrir ofmetnað ok ulyðni ok fyrir á girni ſynilegra lutafyrir af át ok úſtilta gleði ok er os nauð ſyn aptr at hverfa til foſtr lannz varſ fyrir litil lǽte ok lyðni ok hamnan hæims ok fyrir mæin lǽte licamſ ok iðran ſyndaÐriar iartæinir ero en til þrettandoþrettanda dagſ þær er droten vár Iesus Criſtr var á þæim dægi ſcirðr í IorðanEn af þvi er halden en atte dagr fra enom þrettanda dægiat þa ero allar tiðir gorfar af ſkirnſva ſem þrettanda dag umm fornerþvi at æigi ma á æinum dægi tvinna tiða giærð hafaÐa er Iesus var þritugr at menzcum alldreþa com hann til IordanarEn Iohanneſ baptista ſcirði hann ok ſvaraðe Iohannes ok mælteEc ſcylda ſkiraz af þéren þu kømr til min? Jesus ſvaraðe honumLat þu ſva vera ſem ec vilþvi at ſva byriar at fylla allt ret lǽteEn er Iesus var ſcirðrþa opnaðeſc himin yfir honom ok com hæilagr ande í dufu liki yfir hann ok callaðe rꜵd af himni ok mælteSía er ſonr mín er mér likar vǽlhonum ſculu þer lýðaSu ſcynſemi var til þeſ at droten Iesus Criſtr lete ſciraſc í vatneat hann hælgaðe í ſcirn ſinni oll votn til reinſonar vararMaclega var Iesus í vatne ſcirðrVatn ſløccver æld ok þvǽr or er ſauruct er ok ſøler þorſta ok ſynir licneſkioSva ſløquer hæilog ſkirn æilifan æld ok þvǽr af os ſynda ſaur ok ſǿler andar þorſta með orðum guðſ ok ſynir með os licneſkio guðſI ſcirn drotenſ vitraðeſc hæilog þrinning ok lucoſc upp himnarþvi at þa lucaſc upp himin rikiſ dyr er vér ſnumcſcirumc í nafne hæilagrar þrinningarMaclega ſyndiſc hæilagr ande í dufu likiþvi at aller þæir er hans gift liota værða mæin lauſer ſva ſem ecci er gall í dufuDufa grandar engo cyqvende hvarke með nefi ne clomſva gera ok þæir er hælgan anda hauagera hvarke mein nꜵngum ſinum í orðe ne í verkiDufa heuir ſtyn fyr ſǫng í roddo ſinni ſva ſem hælgir menn calla til guðſ af ꜵllum ſarlæic hiarta ſinſ í bønum ſinumDufa føðer annarrar unga ſem ſinaþvi at hver er hælgan anda hæfirælſcar nanga ſina ſem ſialfan ſic ok dugir æigi at æinſ frændum ſinum ok vinumhældr ok utlenzcum ok oſcyldum ok u vinumÐær ero hinar þriðiu iartæinir þeſſar hotiðarat droten vár gerðe á þema dæigi vin or vatneat ſamcundu noccorre ok ſyndi þar bæðe guð dóm ſín ok man dómMan dóm ſyndi hann í þvi er hann for til brullaupsen guð dóm í þvi er hann ſnere ſcepnu ſinni í annat en aðr vǽreAf þvi er ſia tið callað retlega birtinga tið at nu birtuſc þeſſer lutir aller er nu ero taldeʀDe ammonitione bonaKærer brøðr ec vil ſægia yðr at os er mykil nauð ſýn at vér hverfim til várs drotenſ með ollum hug ok hiartaþvi at hann er buin at taca við os ef vér vilium ſialfer hyggia at þorf varreſva ſem hann ſialfr mælteNeme þer at mérþvi at ec em míuc lundr míuclyndr ok litillatr í hiartaHverfið til mín ok haldeð boð orð minen ec mꜵn taca við yðr ſem faðer tæcr við ſinum bꜵrnumSva mælte ęin propheta guðs munniA hværium dæigi er ſyndugr maðr hværfr fra ſyndum ſinumþa ſcal hann lifa með Criſti í himinriki ok æigi brenna í hælviti með dioflumEn mælte droten ſva fyrir prophetaEc lifi qvað droten váren æigi vil ec hins ſynd fulla mannz dauðahældr vil ec at hann lifi ok hværfi til minCriſtr mælte ſialfr enn í þæirri hælgu leſtrSatt ſęgi ec yðr at aller englar ok allir hælgir menn er ero í himin riki fagna mæir þæim æinum manne er ſyndum hafðe lengi fylgt ok lætr hann af þæim ollumhældr an ok niu tigum þæim mꜵnnum er þæir viſſu aðr víſa vꜵn til himin rikisNu høyrum vér goðer brøðr hverſu hollega vár droten kennir os ok lǽrer til dyrðar ſinnar ef vér vilium ſialfer varðvæita osEn hvert vilium vér ef vér vilium æigi þangat ſem var ſcapara ſcapare erhann gerði os or iorðu til þes at vér ſcyldum þann lut fylla himin rikis er þæir tømdo er fyrſt vꜵro ænglar en nu ero dioflaʀfyrir of drambe þæirra ok mykil læte ok ágirndEn fianden ſvæic Adam hin fyrſta mann fra þæirri dyrð er hann var til ſcapaðr ok aller vér ef hann helde boðorð vars drotensEn ſiðan er hann braut boðorð guðsþa for hann til hælvitis ok hvær maðr ſiðan er andaðeſc or þeſſom hæimitil þeſ er vár droten let beraſc í þenna hæim ok þolde drap ok dꜵuða fyrir os ok køypti os með ſinu hælgu bloðe or hælviti ok fra diofuls veldi ok bat fiandan í hælviti er Adam hafðe ſviqvit ok toc alla menn ret víſa or hælviti ok førðe með ſér til himin rikis ok ero nu himinrikis dyr opnar fyrir os er ængil guðs cherubin helt þuſundrað vettra fyrir ollu man kyni með brennanðe brennanða ſværðiNu er ollum mꜵnnum løypt at fara i himin riki er til þes vilia vinna ok vera þar með englum ok með ollumm hælgum mꜵnnum utan endaNu biðium vér giarnſamlega at hver criſtin maðr er noccora trv hefir at han hverfi til Criſt almagtigſ almattigſ með ollum hug ok hiarta ok gere almoſo ſina í þa ſtaðe ſem boðet er ok gęfe ꜵumum mꜵnnum ſlict hvær ſem efni á til ok guð hefir letþvi at með almoſo ma ſyndir ſløcqva ſem æld með vatneþvi at Criſtr mæler ſva a doma dægiÐat er þer ſeldoð í hond fa tøkium mꜵnnum ok lꜵgðuð til hælgra ſtaðaþa gafo þer mér þat altEn þeir menn ſcolu nu pinſl þola er ſyniaðo veſlum mꜵnnum ꜵlmoſo er coſte hꜵfðu tilHveſ væntum vér hvat hinir manu af liota er rænto hælga ſtaðe ok veſla menn ok fyrir dømdo með rꜵngu ok bøtto ecci yfir ok æigi iðraðoſc miſ verca ſinnahvat mono þæir nema brenna æiliflega í hælviti með dioflumPurificatio ſancte MarieſermoHꜵtið ſu er vér hꜵldum í dag goðer brøðrhofſc af þæim røkom at á þeſſom dægi gec Maria moðer drotenſ vars i kirkiu með ſøne ſinum fiorum tigum daga eptir burð hans ok førðe forner guði fyrir hꜵnum ſem boðet var í lꜵgum Moyſitva turtura eða tvær dufurSia hotið callaſc á bocom ræiſonreinſon Marieæigi af þvi at Maria være uræin eptir burð ne hon þyrfti at ræinſaſc eða ſonr hennar fyrir fornerhældr af þvi at hon let ſér ſoma fyrir litil læte at fylla þau boðorð er log buðu u ræinum møðrum til ræinſonaʀÐaðan af megum vér merkia hverſu ſcyldir vér erom at fylla þat er guð byðr ós til ſynda botarer Criſtr ſialfr eða Maria moðer hans léto ſér ſoma ſynda lauſ at ganga undir log þau er ſyngum mꜵnnum vꜵro ſætt til ræinſonaʀSia hotið er calloð ræinſon hæilagrar Marie ok hon merkir himin rikis ingꜵngo ret látra með goðum vercumÐeſſa tacnſ minning gerum vér oc er vér ſtꜵndum í kirkiu með logandum kertum á þeſſum dægiÐvi at droten mælte sva í guðſpialleSe brennande kerti í hꜵndum yðrÐat ſcyrði hann gløgra í oðru guðſpialle ok mælteLyſi lios yðart fyrir mꜵnnum at þeir ſe værc yður goð ok dyrki fꜵður yðarn er á himnum erEn þat er merkianda at tvæir turturaturturar eða tvær dufur varo fœrðar fyrir Criſtien þetta var valaðra manna fórnþvi at log buðu at føra lamb ok dufo eða turtura til altarealtaraen ualaðer menn ſcyldo føra tva turtura eða tvær duforJ þvi vildi droten ſyna enn litil læte ſit er hann let fra valꜵðum mꜵnnum beraſchældr en á fra ꜵuðgumEn þeſ er leitanda fyrir hvi þeſſer foglar vꜵro hældr boðneʀ í logum til guðſ fornar en aðrerÐvi at Abraham er mycclo var fyrir log fœrðe þeſſa fogla guði ok finz þat hvarvitna í fornum lꜵgum at þeſſa fogla ſcyldi føra guði ſa er ræinſonar þyrfiDufa er mæin lauſer turture er ræin lifiſ fogl ſva at hann læitar æigi annarſ til lagſ með ſér ef þæim værðr noccot er hanum hæuir fylgtAf þvi merkir dufa æinfeldeer turturen ræinlíuiþvi at þæirra lif er þǽg forn guði er mein lauſir ero ok ræin lifirHvartvæggia ſia fogl heuir ſtyn fyrir ſongen þat merkir bøner hæilagraTurturar ero fáer hvar ſamanen dufur flycciaſc ok merkia af þvi turturar læyndar bøner hæilagraen dufur merkia kirkio ſocner þǽr er men ſøkia til tiða ok til kenningaSva ſem alldrigi ma finnaſc ræiðr turturansSva matte alldrigi hin forne anzſcote ranſaca tacn burðar CriſtGamal maðr het Symeon í Ierusalém ſa var ret látr ok ſiðſamr ok var hæilagr ande með hanum ok fec hann þau ſvor bønar ſinnar af hælgum anda at hann myndi æigi døyia fyrr en hann ſæ Criſt drotenEn þat er vitanda at forner fæðr ok ſpa menn hꜵfðu myccla fyſi at ſia Criſt sva ſem droten ſagðe poſtolum ſinum í guðſpialleMarger ret láter ok ſpamenn vildu ſia þat er þer ſeð ok ſꜵ þæir æigi ok høyra þat er þer høyrið ok hœyrðu þæir æigiEn þat var væit þeſſom hinum ret lata Symeoniþvi at hann bað þes nott ok dag með allre fyſi hiarta ſinſ at hann nǽðe at ſia CriſtEn er Iesus var boren í myſtereþa toc Symeon hondum við hanumMykilſ er virðande miſcun guðſ er hann væitir oſ opt framar en vér kunnim biðiaÐeſ bað Symeón at hann næðe at ſia Criſten honom vár þvi framar væitat hann naðe at hafa hann í hꜵndumSymeon toc í hændr ſér mandoms u ſtyrcðen hann kende guð dómſ afl í mandome ok mælteNu lætr þu droten þræl þin fara í friði eptir orðum þinumSva ſem hann þetta mælteNu letr þu þræl þin fara í friðiþvi at ec ſe friðen ſialfanþvi at ꜵugo mín ſꜵ þrifſeme þinaþa er þu biot fyrir augliti allra þioðaÐrifſeme guðſ callaſc droten Iesus Criſtrþvi at af honum liota aller þrifnað þæir er þrifaſc mego bæðe á himni ok á iorðuSia þrifſemi ſegiſc buin vera fyrir augliti allra lyðaþui at aller toco hiolp af honum þæir er hugſcotz augum matto ſia hann eða ælſcaÆigi at æinſ ſpaðe Symeon hiolp gyðinga í burð Criſthældr oc leiðreting hæiðinna þioðaþvi at þeſſur orð fara eptirLioſ til vitranar þioða ok dyrð kyni IſraelFyrir hvi callaðe hann Criſt lioſ þioðaen dyrð kynſ Iſraelhældr en lioſ kynſ Iſrael ok dyrð þioða? Hæiðnar þioðer vꜵro í myrcre hugar þvi at þæir ſꜵ æigi hit ſanna lios þa er þæir kunnu æigi ſcapara ſinen gyðingar hꜵfðu lioſþvi at þæir truðu ret á guðEn af þvi callaſc Criſtr hældr lioſ hæiðinna þioða en gyðingaat hæiðnar þioðer lyſtoſc í hingatqvꜵmo Criſten marger gyðingar tyndo þa þvi líóſe er þæir hꜵfðu aðrþvi at þæir vildu æigi trva á CriſtEn hann callasc af þvi dyrð kynſ Iſraelat hann let or gyðinga kyni beraſc ok kende gyðingum allar kenningar meðan hann var í hæimiAnna het en ſpa kona ſu var gꜵmul æccia ok hafðe ræinlifi haldet fiora vætr enſ niunda tigar eptir and lát buanda ſinſ hon toc en við Iesv Kriste í myſtere á þeſſom dægi ok boðaðe ꜵllum himneſca lauſn þæim er biðu rikis guðſMaclega toc carlmaðr ok cona við drotne þa er hann var í kirkikirkiu borennþvi at hann com hingat í hæim at læyſa bǽðe karla ok konorEn með þvi at vér hꜵldum nu hotið í mínníng litil lætes drotenſ varſ Iesv Kriſt ok Marie moðer moðor hans goðer vinirþa ſcolum vér varðvæita litillǽte í allre atfærð varreþvi at þa ſtoðar oſ at halda hotiðiref vér ſam þycciumc lif vart við hotiðir þǽr er vér holdumþvi at ſva mælte ſialfr drotenNeme þer at merþviat ec em miuc lyndr ok litil latr í hiartaFørum vér oc þa guði turtura ok dufuʀþat er æinfald læicr ok ræinlifi hugar ok licamſ ok coſt gæfe bønaBirti aſtar loge hiortu vꜵr ok brenne lios goðra verca í hꜵndum osſva at góð døme vꜵr lyſi innan myſtere guðſen þat er criſtin lyðrRennum vér á mot Criſti með ꜵſt ok goðum ſiðum ok laðum hann með miſkunnar vercum til myſteres hiarta varſ ok takum við hꜵnum með hꜵndum retrar trvat hann læiði os in í myſteri dyrðar ſinnar ok late os fara í frið þann er vér megem ꜵn enda ſia þrifſemi guðſ ſialfan droten Iesum Criſt þann er með fæðr ok helgum anda lifir ok rikir per omnia ſecula ſeculorumamenEuuangeliumÞat var a æinni hverri tið þa er droten vár var í hæimi með mꜵnnum at mykil fioldi manna com til hans ór borgum ok af viðum vegum at høyra kenningar hans ok fyrir tꜵlurEn droten vár hof up døme ſꜵgu ok ſagðe þæimMaðr ſa var er bar ut korn ſit ok ſereEn þa er hann ſereþa fell ſumt á gꜵtu niðr ok var troðet undir fotum ok baro fǫglar á brꜵut ok atoEn ſumt fell á hellu ok þornaðe þvi at þat fec ænga væccuEn ſumt fell í þyrnien þa er þat ſcyldi upp vaxaþa gecc þyrniren yfir þat ok fyrir com þvi ſva at þat matte æigi þrifaſcEn ſumo corneno ſere hann í goða corn iorð ok fecc þar goðan ávoxt ok mykinEn droten vár mǽlte þa æinkar hꜵtHværr er øyrun hæfirþa høyri þeſſor orðEn poſtolorpoſtolar hans ſvaraðo ok ſpurðu hann eptir hvat ſu døme ſaga þyddiEn hann ſvaraða ſvaraðe þæimYðr er gefet at vita iartægnir rikis guðsen oðrum í døme ſꜵgumEn døme ſaga ſia er á þa lund ſem ec man nu ſæigia yðrCorn þat er buanden ſere ero orð guðſ ok fyrir tꜵlur kenni mannaNu corn þat er fell á gꜵtunaiartægnir menn þa er lyða kenningum meðan þæir høyra ok leggia æigi hug á ſiðantæcr þa fianden fra þæim ok værðr þæim þa ængi hiolp atEn korn þat er fell á helluna iartegnir menn þa er fagnaðr er á fyrſt at høyra guðſ kenningarEn þæir haua ęigi brioſt þat er þæir þyrfte ok æigi ꜵſtar veccu ſér í brioſte er guðſ ſæðe mæte þæirþar retaſcrøtaſc þæim til gagnſ ok til goðaþvi at þæir látaſc væl á guð trva meðan þæim gængſc væl þeſſa hæimſEn ſiðan er guð ſendir þæim ſin bardaga fyrir ſyndir þæirraþa kunna þæir þvi illa ok calla þat illa at kvꜵmo ok á ſlatto diofulſen þæír ſcyldo allz hugar guði þacca fyrir þat er hann ſændir þæim ſtundlect mæin læte þeſſa hæimſ fyrir miſgerningar ſinnarhældr en hann late þa hafa æilífar qvalar annarſ hæimſEn korn þat er fell í þyrniiartægnir menn þa er auð rǽðe hafa mykil ok þeſſa hæimſ menn ero mycclir ok lyða kenningum meðan þæir hæyra talt fyrir ſéren ſiðan er þæir ſnua nacca við kirkiu ok kennimanneþa ganga þæir fyrir ágirnd fear ok ælſca þeſſa hæimſ lifſva at þæir mego ægi bæðe þiona auði ſinum myccla ok almatkom guðiEn þat corn er hann ſere í goða iorðþa fec hann þar mykit ár ok margfaldan á voxtEn ſa hinn goðe ácr er upp ran af þæirri hinni goðo iorðuiartægnir þæirra manna brioſt er ælſca guð ok at færð hafa goðaſǿkia væl kirkiu ok lyða væl tiðum ok tꜵlum kenni manna ok gera retlega tiund ſinahyggia at gorla meðan þæir hæyra talt fyrir ſérat þæir ſcyldi þat hafa ok halda ok þar ſin hag eptir ſcapa bæðe í orðum ok í vercumSermo ad populumNv er at røða umm cloccor þær er kenni menn ringia í kirkium eða i cloccna huſumþǽr iartęgna ſialfan Criſtþví at þa cræfr hann oſ til kirkiu at ganga ſér ſoma at gera ok dyrð ok ſiolfum os æilifa hiolpCloccan iartægnir trvmbu lioð þat er vér erom aller upp vacter með til myccla moz er domadagr hæitirOc vilium ver nu gera þæim mꜵnnum kunnict er á kirkiu bøom ero ſtadder ok liggia í hvilu ſinni umm ottoſong eða aðrar tiðir nauðſynia lauſthvart er þæir ſofa eða vaca eða læica meðan tiðir ero væitarifana lauſt er þa diofullenn með þæimþvi at þæir drygia þa allyngiſ hans viliaNu ero cloccor tvær ok ſít ſinni hvarre ringten ſam ringt hit þriðia ſinnþa er tu þryſvar crafðr af guðſ holfu ok ſecciz þu a croffinni hverri við guð ef þu vilt æigi þa til guðſ huſ gangaNu er vart æinkar ú varlect ok æigi gægn lect er vér ſculum ſva litla gaum gefa guðſ boðorðum ok iartægnum þæim er os erero opt fyrir æyrum ok ꜵugumEn mik grvnar þat at þæir menn ero ſumir er ænſkis þyccir umm vært þo at kloccor hæyri hældr en craca ſcræcte eða hundr gauliEn tre þat er cloccan er við fæſtiartęgnir croſ almategſ guðſEn ſtrengirner er niðr hanga óriartægniriartægna boðorð guðsen kirkian iartægnir paradiſiþvi er æigi lofat mandráps mꜵnnum ne hordomſ at ganga í kirkiuSva ſem Adame var viſat ór paradiſi þa er hann hafðe brotet boðorð guðſſva er ollum monnum þæim viſat á doma dægi fra himin riki er með o bøtom vercum ok hofuðſyndum foro or þeſſe veroldo ok recnir til hælvitiſ qvala í þann ælld er alldrigi ſlocnar þo at þat renne á hafet alltEn iafnan er þar ſva mykit froſt þo at tækit være hit meſta fiall ok yrði þat at ęlde ok være þar í caſtatþa yrði þat þegar at ioccliEn þetta mæler margr maðr hvat man ec mæir en brenna þa allr ok verða þa at engu ſiðanSa hygr mykin hægómaþvi at margr myndi vilia a æinum dægi opt at vettoge værða ef coſtr være þeſEn æigi være æilífar qvalar ef endir yrði áSva hyggia oc ſumir menn ef þæir gera mioc mart vælganga opt til kirkiu ok biðia fyrir ſérgefa mat ſin ok klæðe þæim er þurfu ok liggia þo í hofuð ſyndum ok vilia æigi til ſcripta ganga ok æigi iðraz ne af látaþeſ manz lif er á þa lund ſem þeſ er fenget heuir ſar mykit ok bærr á þegar ſmyrſl á ſaret u fægthvat monu ſmyrſlen þa nema renna ór ſareno á brout með ulicanſ bloðe ok vage ok grǿr ecciSva at sꜵmu renr oc goðgerning þeſ manz fra honum er ligr í hofuð ſyndum ok vil æigi áf lata ne yfirbøtaNu tæcr læcnir brodd ór ſare eða ór ef í ſtændren ſiðan fǽger hann ſaretþa berr hann ſmyrſl við ok grøðer til þeſ er hæilt erEn þa tæcr maðr or eina ór ſaloſare ſinu þvi er diofull en hefir ſærðan hann með er hann gængr til yfir botaEn þa fǽgir hann alſhugar ſynda ſar ſitt er hann berr til ſcripta við kenni mann ſin ſyndir ſinar ok ſægir honom tilEn þa berr hann á ſmyrſl er hann hældr upp yuir bot þæirri er kenni maðr kennir honumþa grøðer hann ſit ſyndaſar at hæiluEn ef maðr freſtar of lengi ſcrifta gang ſinum fyrir ſtor ſyndum ſinumþa vaxa ſyndir hans þo at hann gere æigi flæiriSva ſem ſáret er maðr heuir fenget ef æigi er læcner til fengenþa fyllir ſaret vagſ ok ulicanſ ok verkiaen þvi næſt heuir hann banaSva er oſ oc haſcaſamlect ef vér liggi um of lengi í licamſ munuð varre ok vilium æigi yfir bøtaþa likiumc vér dyri þvi er á ut lꜵndum er er hæitir lutolupusDyr þat heuir horn harlla long ok hvoſ ſem iarn ok ma hann cliufa tre i ſundr með hornum ſinum ef hann villEn þat er venia þeſſ at cuma til ár þæirrar er hæitir Eufratén ok drecca þar orEn ſiðan tæcr þat at læica við tre æit með hornum ſinum ſva lengi at þat væfr ſic ſva í viðinum at þat ma ſic ængum coſte ór læyſaEn þa tæcr þat at belia ok illa at lataEn þa hæyrir væiði maðr enn rodd þeſ ok cømr þar farande er þat er faſt orðet ok lægr á ſpiote til banaSva er oc maðr enn ſa er færr mioc at licamſ munuð ſinni ok vil æigi af lata ne yfir bøta ok feſtir ſic ok bindr ſic fyrir dioflinum með ſyndum ſinumnu ef hann fyrir færſc í þvi ſynda bande ok getr hann æigi or læyſtþa tæcr diofull hann ok fører með ſér til æilifra qualaþar er gratr ok gnaſtan tannaNu ſculum vér varaſc við at æigi take os þau dømeſiom við houuð ſyndum ſem vér megomEn ef gorfar værðaſnorumc or ſem ſciotaſt ok gꜵngum til ſcripta ok til yfir bota ok tocom eigi annat ſin til þeirarþeiraSva ſegir vár drottinnA hværium dægi ſegir droten er ſyndugr maðr hværfr fra ſyndumþa ſcal hann lifa með mér í riki himnaJn capite ieiuní ſermoNv er ſu tið comen at hændi ós goðer brøðrer os ma mæſt ſtoða til hæilſo andar váraref vér vilium nu ofaf ollu hiarta ſnuaſc til guðſ ok iðraſc ſynda varaUmm þeſſa tið mælte ſva Pꜵl postoleEcce nunc tempus acceptabileecce nunc dies salutisNu er tið tøkeleg ok nu ero hæilſo dagarA þeſſom dꜵgum ſculum vér guði þiona í margre þolen møðeí fꜵſtum ok í vꜵcum ok í ulogénne ꜵſtEn þeſ er fyrſt læitanda af hværium rǿkum háfzc hæfir faſta ſia eða hvær laun guð hefir gefet þæim en hana fꜵſtaðoMoyſes faſtaðe daga ok natta í øyði morc ok gaf guð hꜵnum log þau er hann bꜵuð gyðingum at halda allt til þeſ er ſa køme ſialfr at ſcipta lꜵgonom er þau hafðe gefetHelyas ſpamaðr guðſ faſtaðe þeſſa fꜵſtu ok var hann upp numen eptir fꜵſtu ſina til himinſ í ældlegre kerro ór u friðriu friði vándra manna ok biðr hann nu í noccorum løyndum hvildarſtað þæirrar tiðar er hann ſcal koma í enda hæimſ a mot Anta criſtiÐa er Ionás ſpamaðr com til borgar þæirrar er Niniué hæitir ok ſagðe þæim at borg en møyndi fyrir faraſc eptir dagaþa toko borgarmenn at iðraz ſynda ſinna ok fꜵſtaðo ok ſcryddo ſic har clæðum ok ſꜵto í moldoEn guð ſa værc þæirra ok iðran ok toc af þæim ræiði ſina ok fyrir foroſc þæir æigiJ þeſſe eptir likingu er ſa vanðe umm alla criſtni at aſka er logð í hꜵfuð mꜵnnum á þeſſom dægiÐa er aſka er lꜵgð í hꜵfuð manneþa er hann á þat mintr at hann er mold ok hann ſcal í mold faraNu øroero ſꜵgð noccor døme at ſyna þat hvaðan faſta ſia hófſc eða hveſſo mykit hon ſtuðaðe þar er ſumir gáto log af guði fyrir fꜵſtonaen ſumir varo upp numner til himinſen ſumir løyſtuſc fra raðenne ræiði guðſEn eptir þetta alltþa faſtaðe ſialfr Iesus Criſtʀ droten vár er hann var hær í hæimi daga ok nattaEn þa hungraðe hann ok com fiande at fræiſta hans í þrennum lutumþat er í átgirni ok í ofmetnaðe ok í fegirniEn ſva ſem hann hafðe yfir ſtigit hinn fyrſta mann Adam í þeſſum þrimr lutumſva varð hann yfir ſtigin at faſtande faſtanda Criſti í enne ſꜵmu fræiſtniVirðum vér oc þa goðer brøðr hveſſo mykin ſigr oſ væitir craftr fꜵſtunnar eða hværia á nauð vér tocum af at girninniHin forne fiande ſte yfir þann er áten hann varð yfir ſtigin af þæim er faſtaðeMeðan Adám at æigiþa var hann ſæl í

Cookies on our website

AM 619 4°: 1r¹-72v³⁰ — Hómilíur : Homiliae & sermones

Log in

Cookies on our website

AM 619 4°: 1r1-72v30 — Hómilíur : Homiliae & sermones

Log in

AM 619 4°: 1r¹-72v³⁰ — Hómilíur : Homiliae & sermones