skrúði sb. m. [-a]
(cf. skrúð sb. n., skrúðr sb. m.) skrúð sb. n. [58] skrúðr sb. m. [3]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
1) gejstlig/verdslig embedsdragt, skrud, ornat, kongelig dragt, fine klæder
Kænnemænn meðr klærkum ganga langt v́t mote honum (ɔ: erkibyskupinum) meðr skipaðre processione, skrydder dyrmætum skruða ... sœmande sva sinn andleghan faður
Thom¹ 2222for (hann) þegar til at syngia uarre fru hatidliga lofmo᷎ssu medr harri raust ok fogrum skruda
MarF 112529ok með henni (ɔ: konunni) fiölði mikill manna skrýddr ⸢hvítum skrúða [var. huito skrvðe AM 240 XI fol]
MarB 938þar sa hann sitia Þorlak byskup i fogrum skruða
ÞBpB 31019kóngr ... tekr upp allan sinn hinn bezta skrúða er hann hafði til, setr sína dýruztu krúnu á sitt höfut
Æv¹⁸ 695líkit ... var skrýtt öllu páfaligu skrúði. Síðan lét Stephanus færa hann af öllum skrúðanum ok klæða hann leikmannz búningi
Æv¹² 4429Sighvatr vildi biskup eðr skrúða hans með sér í sjófargangi
GBpD 11815Leitið nu eptir huat þat er eda huꜳrt hann hefir ⸢allann skruðann [var. þꜳ lvti alla i skrvðinv JBpA(2003) 2916]. þann er byskupligum stett ... heyrir til
JBpB(2003) 9826þeir sa klerka klædda ꜳ giætum skruða
ÓTᴵᴵ 15412hann ... sa biskup vegligum skruða skryddan. ok alla þa er honum þionaðv klædda huítum klæðum með bio᷎rtu yfir bragði
ÞorvVÓTᴵ 28424þvi siðr kendi hann (ɔ: byskup) meinsamligs híta af elldinum at eigi með no᷎ckuru moti sviðnaðu hinar minnztu trefr ꜳ skruða hans
ÞorvVÓTᴵ 28924(fig.) af þi at þat sama folk misti þa sins sømdarklædis. sua berr nu ok eigi heilo᷎g kirkia sinn dyra ok hátidliga skruda. sua sem dalmatikur ok subtila ok onnur þess hattar klædi. sem synaz megu gledibunadr edr skemtanarskrudi. helldr berr hon suartan ok syrgiligan bunad
Stj¹ 522voru allir lęrdir menn skryddir hinum bezta skruda
JBpBFrg(2003) 10619sęmdi hann hatiðina með song ok skruða forkunnar vęnum, sem framaz ma litinn verða i þvisa landi
Jón⁴ 5096Erkibiskupin þrifur af ser sina gulliga mitru ok brôtt fleygir hann bagal ok allan skruda
DínDr 3921war þessi skrwði flestr miok slitinn
IslDipl (1396) 12418sendibodit kemr i Jork eina hatid um pistil i hꜳmessu, sem erchibyskup sitr skryddr i sæti sinu ... Erchibyskupinn er sua bradlatr, at hann les þegar brefit, enn flettir af ser skrudanum þui næst
Thom² 42523i skruda sinum
Ambr 4934at hann skrydde oss huítum skruda
Cec429(2011) 991þat matte hann ecki sia. diaknar hefdi ruma stacka. vnnder messu klædum og dalmatikum. seigiandi þeim ad þar fyrer rifnadi messu klædinn og skrudinn
LBpA 997skylldi einginn prestur edur diakni dirfast ad hafa kapur vnnder sloppum. suo ad þar vtan yfer hefdi þeir kantara kapur. seigiandi þa rifa af sier skrudan. er ofan uar togadur v[m] þꜳ
LBpA 999thokv (prestar) ꜳ sig þann kostvlegaztha skrvda er j mvsterinv var
AnnaReyk 35115A grund er Laurentius kẏrckia. hun a ... J skruda messu klædi .v. og .ij. hoklar vm framm
DI II (*1318-c1400›Bps B III 3ˣ) 45223J skruda. messoklædi .iij. oc ein oslitin. hoklar .v. kantara kap‹u›r .ij. yfirsloppar .iij. vonder
DI II (*1318-c1400›Bps B III 3ˣ) 46419Jökull gaf Hvítserki taflið góða og skrúðann, þann er Grímnir gaf honum
Jǫkulˣ 592þann skrúða sem ‹hann bar í› guðs embætti fágaði hann umfram aðra hluti, því at hann var bæði drifhvítr ok dreginn með gull
KlmBˣ 54930Svá dýran skrúða bar hann með sér í hverja ferð
KlmBˣ 54934goduiliugr ok nytsamligr kirkiunni at lata vmbæta þat, er i henni eda hennar skruda var ꜳfatt
MarD634ˣ 81713kennimannaskari með fásénum skrúða, en í miðjum þessum skara gekk einn dýrligr erkibiskup
Rémˣ 154vápna sik með ágætum vápnum, stígandi upp á góða vápnhesta. Er junkeri Rémundr nú búinn sínum bezta ⸢herskrúða [var. skrúða AM 125 8°ˣ “l”, etc.]
var. Rémˣ 608: AM 125 8°ˣ “l”drottning sat í sínum skrúða
Trist¹ˣ 995
● konungligr/... skrúði
byskupligr skrvði
MarS 19927lét skrýða hann páfaligum skrúða ok setja í páfaligt sæti
Æv¹² 4529honum þotti koma at ser .iij. menn. þotti honum einn vera med ⸢konungligum skruda [var. kongligv skrvdi Hák81 61515]
HákFlat 1784honum þotti koma at ser .iij. menn. þotti honum einn vera med ⸢konungligum skruda [var. kongligv skrvdi Hák81 61515]
HákFlat 1784[var. + at þorhalli syndizst virduligr madr med konungligum skruda GKS 1005 fol “D²”]
var. ÞórhÓT 1861: GKS 1005 fol “D²”j biskvpslegvm skrvda
AugReyk 1251Hón kastaði þá af sér herklæðum ok öllum konungligum ⸢búnaði [var. skrúða AM 357 4° “F”, etc.]
var. HG 2416: AM 357 4° “F”
2) pragt, pynt, stads
Þeir ... gengu ... til goðahússins ok fundu þat brunnit upp en úti þrjú goðin ok ór ǫllum skrúðanum
NjR1908 19327Þeir ... ganga ... til goðahússins ok fundu þat brunnit upp, en úti þrjú goðin ok ór ǫllum skrúðanum
NjM 2156ef uær skreytum þa ok skrydum ... heilaga kirkiu. af allri uárri kunnattu medr hinum bezta skruda ... þa ...
evt. def. 1 Stj¹ 14134eigi stodar mikit ne stettir hinn ytri skrudinn
~ lat.cultus exterior
LeoSerm 27230 Stj¹ 1426Hann gerdi nu af grvndvelli ok endrbætti þat musteri ... ok pryddi þat med skruda
MarD635ˣ 95426
● himneskr skrúði
himneskr skrvðe
MarS 20916hennar foruneyti skin allt med einu liosi hatidliga pryðt ⸢himnesku skrudi [var. himneskum skruda AM 240 IX fol “a”]
var. Mar240f 5076: AM 240 IX fol “a”
3) udstyr, inventar
Ef maðʀ feʀ með tré reiðe eða við bond. oc brotna fyrir honom eða klyf berar eða huergi scrúði er sa er. þa scal hann binda saman ef þat hlyðir
●GrgStað 3217þeir gengo inn i Krosskirkio ok rænto hana ⸢skrvða sinom ollum [var. at ǫllu skrúði sínu Hkrᴵᴵᴵˣ 3378]
Fris 3193Skrúða kirkjunnar trakteraði hann svá, at hann var bæði hreinn ok heyriligr guðs þjónustu
GBpD 1436hann atti at geyma skruda kirkiunnar ok adra dyrgripi
JBpB(2003) 10021Brann kirkia i Hauka dal ok nær allr skruðinn
AnnSk 21423ꜳn þessum skruða ma þar engin koma
~Siðan prẏðir hann musterit ... meðr skruða dẏrðligum. klockum agiætum ok vænuztum bokum
~let hann vppsmida framkirkiu aa Þyngeyrum. ok feck hann til skruda beckr ok klockur
AnnL 27236let vpp gera kirkiu heima at Holum ok pryda med klockum ok skruda
evt. def. 1 Ann1005 39234brann kirkia i Haukadal ok allr skrudinn med
evt. def. 1 Ann1005 40817þær hatidir sem sialfr hann skal syngia, geingr hann til skrydingar ꜳ þridiu stund med sua lofsamligu upphafi, at þegar sem hann ser messuklædin ok skrudann at sér borinn, ognar hann sinni samuizku med sua litillatri hugleiding, at þegar æru tarin uti
Thom² 32128Let hann vpp smida kirkiuna ꜳ Holum og pryddi hana. ad kluckum og skruda
LBpB 6130hann fieck þangat skruda sæmiligan med hokli skinanda er kalladr er
LBpB 6934vm messuklædi. skruda edur aunnr ornamenta
DI VII (1505) 79424brann upp avll kirkian med kluckvm ollvm og skriptum og flestvm ollum skruda nema hinum bestvm hoklvm
AnnGott 34119Suo mikinn skrvda ä kirkian j kirkivbæ. iiij oc xx hoklar. xiij kapur. v dalmatikur. sloppar iiij. Alltarissklædi til haalltariss ix. til vtalltara v. oc til hvers ferner dvkar til haalltaris med fordvkum
DI IV (*1397›AM 263ˣ) 2382kirkiugotsed annad firer utann skruda
DI V (*1419›Lbs 108ˣ) 515jon skal mega leysa sagdar jarder til sinn ok fꜳ kirkiunne j stadin bæckur. skruda ok anat ornamentum
evt. def. 1 DI VI (*1479›apogrˣ) 19116
Form.: skruda (24); skrúða (11); skruða (9); skrúðanum (4); skrudinn (3); skrvda (3); skrwði (2); skrudann (1); skruðann (1); skrvði (1); skrúðann (1); scrúði (1); Skrúða (1); skrvðe (1); skrudanum (1); skrvða (1); skruðinn (1); skrudan (1);
Comp.: altaris- (1), byskups- (14), dróttningar- (2), her- (25), kirkju- (6), konungs- (21), messu- (3), skemmtanar- (1), skreppu- (1)
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb _; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím; LP; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH _; AJ _; deVr _; Fr4; NO; Walter _; ÁBlM (skrúð); Bl; WPA _;
Litt.: Ekberg 1981 [Gardar 12] 15; Guðbjörg Kristjánsdóttir 2000 165
Genre. (expected): religious works [rel]: 23 (17); contemporary sagas [bis]: 10 (5); historical works [his]: 9 (11); charters [dip]: 8 (5); romances [rom]: 6 (6); þættir [tot]: 5 (1); family sagas [isl]: 3 (8); legendary sagas [fas]: 2 (3); legal works [jur]: 1 (6); learned works [div]: 0 (2); unclassified [ ]: 0 (0);
AS (red.) — September 2014
External (non-ONP) resources:
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net