1regla sb. f. [-u; -ur]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
I.
1) barre
2) kanonisk/guddommelig/moralsk regel, kirkeligt/moralsk påbud, forskrift, lære, sædvane
þa vetr ec afla mer dauða. tel ec ekki með lifs dagum þa eina tel ec. er ec hevi i þessarre reglu reinsat lif mitt. með vmbotom
Menota: 39ra9 BarlA 7018af þi at hann sér, huerso mikenn skaða er hæilagre kirkio læiðer ... af, at hon misse þæirra, er henne skylldo með rettre reglo stiorna, þa bað hann konungenn ... oc opt miuklegha aminte, at hann gǽfe þessa tva byskupstola, sem rettr ok regla hæilagrar kirkio stændr til
Thom¹ 5117En mæler sua regla ok skípan laga ... þat er at skilia a vara tungu aller þeír lutír er aflader værda mædr flærdsamlegre vel ædr suiklæghre beidslu þa mægo enga nẏtsæmd gæfua þeim er fenget hafwa
SvR 171Senniliga er þat eigi byskvpsins regla at bioða monnvm bardaga, en þat er honvm vissvliga boðit, at hvar sem hann kennir saklꜹsa vera mædda aflagliga, skal hann bæði með tvngv ok hendi moti risa
Mar655XXXII 46126eftir þeim skilningi sem hann sagdi vatta postolanna reglu ok setníngar heilagra fedra
ÞBpB 2432Jhesus christus ... gaf oss liosar ok lettar reglur sinnar miskunnar hversv ver skulum beta synder uꜳrar
Æv657 32410kaus hann ... at virða framarr boðorð Benedicti en reglur Donati
Æv⁹⁵ 30014sú er röksamlig regla ritnínganna, at engi rísi fyrr upp til meistaradóms yfir aðra menn, en hann sat áðr hlýðinn lærisveinn fyrir síns meistara fótum
GBpD 728svá lízt oss ... sem þú, Guðmundr, hafir lengra fram vikit setníng laganna en ritað finnst í reglu biskupanna
GBpD 12039varð innan skams tima hinn fullkomnazsti lære sueinn i allre reglu guðligrar siðsemdar. ok bo᷎ckligri uizsku
JBpB(2003) 6031Vndir þann sama bẏskups stol skipar erkibẏskupinn canonicos eptir reglu sancti Ẏsidori
~
PS 67117 JJ SÁM 1 71vb35snerumz ek ... fra hyduarri (sic) samuist er bæði er haskasamleg yðr. ok morgum auðrum þæim sem þinni reglu fylgia
BarlC 20521prýddi hann þat musteri með sœmiligu ok dýrligu kirkjuskrúði ok skipaði þar til byskup ok kanoka eptir reglu Ysodori byskups
KlmA 26722var hann æ þui lægri fyrir gudi, sem hann var hærri fyrir monnum, ok þui var heyriligt eptir reglu drottins, at sꜳ hefiz er sik lægdi
Thom² 30431leggr hann af ser nidr guduef ok silkiklædi, enn tekr upp suarta skickiu ok huita slyppu med kanunka uigslu, ok þa reglu hellt hann sidan med byskups embetti sua lofsamliga, sem fam er mattuligt, at huarki hneig fyrir odru
Thom² 31713at um fimm ar eþa siau se þeir sifellt utan kirkiu. Enn eptir þat lidit hafi þeir (ɔ: klerkar) þa minning eptir reglu, at engi þeira lesa leccionem
Thom² 45816hvat sem hann þekti sig annan veg dictad hafa eda ritad, en kristilig regla hefir ok helldr
AugB 14511þeir er hvít klæði hafa eru kanokar, er ina beztu ⸢regulu [var. reglu AM 180 a fol “a”] halda ok allar tíðir syngja
var. KlmA 27511: AM 180 a fol “a”hann sagdi þad reglu. þo ad byskupar væri af suartt muka lifnade þꜳ ætte þeir ad hallda þann habitum sem þeir voru af reglu lifnadnum kosner
LBpA 10231þad mun logh og regla hins heilaga *Augustini. at brædur hafe volld so vtan klausturs jfer veralldligu valldi sem jnnann klausturs
LBpA 13012
● regla (heilagra) dóma/laga
iamskyllt er kononginum ... at geta ræghlu hæilagra lagha ... iamnt sæm byskupinum er ‹at› varðvæita *retta ræglo heilaghrar mæsso
Kgs 9734þat er mitt at geta ræglu hæilagra doma hvar sæm maðrinn er staddr sa er þa skal um dœma. en æigi er mitt at draga þann mæð afli oc mæð *harðfengi brot er sialfr hæfir flyt til heilags staðar
Kgs 12322Guð hafði sva skipað millim þeiʀa at Moyses skylldi varðvæita ræglu heilagra doma en Aaron skylldi varðvæita þær fornir er kœmi til heilax alltaris
Kgs 12330eptir þvi sem regla hæilagra laga byðr fyrir drottinssvik
StjC 55524þv ert davða verðr at ręttri reglo hæilagra laga
StjC 55612sua mæler siolf regla ok skípan heilagra laga
SvR 167far þu til ok drep adoniam brodur minn. þui helldr uil ek at hann taki hier skiota hefnd eptir þui sem regla heilagra laga bydr firi drottinnsuik helldr en hann beri nidings sok til heluitis
KgsA 12026
● rétt regla
gengo þeir til tiþa sina eptir rettri reglu oc setning sinne
BarlB 2282hionskap er leikmanne lofat saman binda med rettri reglu ef hann uill
BernhBr 621su er englarnir oc o᷎ll skepna þionar með rettri reglu
JBapt²A 86122alla retta reglu raskaði hann oc neykði
JBapt²A 90230flutti hann fram sofandi messu embættið svá skýrt ok skilit, at stundum gekk með réttri reglu allt til lágasöngva
GBpD 167suo at hun hellt retta reglu uid sinn bonda enn unni þo heitri ast Hringi j hiartanu
Hring 2388
3) munke- el. nonneorden, klosterregel, kirkeregel
þan vilium ver abota hafwa till klaustrꜱ er ... þa lutir hæfuir ok mædr ser allra mest er sidsæmí ok værdleika heilags líífꜱ æftir skipan þeirar ræglu er han a at gæta
SvR 1233munk eða klꜹstra manne. er þat þung synd at eiga fe. þui at þat er mote reglu hans
BernhBr 628adr hann rediz undir ⸢regulu halldit [var. reglu AM 382 4° “B”]
var. ÞBpA 1921: AM 382 4° “B”ábóti nökkurr yfir svartmunkalifnat stýrði fagrliga *sinni reglu
Æv²⁶ 1049fyrir okkr eiulfue presti brandz syne koorsbrodr J nidarosi ok brodr eysteini ꜳsgrimssyne Reghlu heilaghs augustini af helghi sethri
IslDipl (1357) 338afhoggit (ɔ: af hendi) byðr hann beraz fram i klaustrakirkiuna ... þeim til háðs er borit hafði, eða ei siðr ollum lifnadi somu reglu, hvar er hann stædi
Jón⁴ 50021neitar hann heiminum ... ok tekr munkabunat ok reglu i Cluniaco
Mar240a 8059Jonn lagdi lostigr koflinn enn Birkibeinar kuodu hann eigi skylldu minna hafa i rett reglunnar enn nafnit ok kolludu hann kuflung
SvFlat 62325ek aabyrgi þier allt nidr fall minnar reglu þat sem verda kann hiedan af er ek geing j burtu wr heilugu klaustri
Vikt 4224fyrnefnd solueig gaf sig thil systur j klaustrid ꜳ stad j reynenesi under reglu sancti benedicti
DI VII (1493) 1644uar og farit at kalla saman alla brædr þeirrar reglu sem sidr er til at þeir skulu ifir standa þar sem einn huerr deyrr
ÆvMið²⁶ 6011skal eg ei koronu bera fra þeim deigi er þier takid reglu
GibbC 11416var Ingimundur þꜳ broder a Elge setre. vnnder reglu heilags *Augustini
LBpA 949þer latir þat æitt til yðar konna i gudss aughliti ok manna sem goðom klaustra monnum hœyrir til ok rægla yðr byðr
DN III (*1313›DonVar 1ˣ) 10012Syndist oss sva æiftir vidr gongu Eiriks at hann var miok sakadr bæde vid gud oc rægluna oc vid herra abota
DN IV (*1307›DonVar 1ˣ) 711
‖ (propr. comp.) :
kom aptr Augustinus regla j Við ey
AnnSk 21410ofuan ꜳ Benedictus reglu, er þeir hallda, hafua þeir ok setningar miok smabrotnar Bernardi abota
Thom² 3943(1344) Skipt‹i› vm reglu halld j Videy og vigder vj brædur vnder Benedictus reglv
AnnGott 35233
● ganga undir (heilaga) reglu
Hann ... gengr undir reglu, tekr síðan vígslur allt fram til prestz
Æv²⁶ 10516klaustra jnganga er suo sem onnur skirn ok [at] huat hann hefir adur gert j moti Guds logum gefz honum upp suo sem hann geingr unndir heilaga reglu
LBpB 8521
● halda reglu [sína / e-rs] [með e-u]
brodir Laurencius helt med svo mikille godfysi reglu hins heilaga Benedicti at ...
LBpB 7328Abótinn tekur nv allt hans fee og herneskio og kastar ꜳ sinne eign enn Lodvigur helldur nv reglu
Þiðrᴵᴵˣ 37710Heimer stigur af sinumm hesti fyrer kirkiu gardinum, enn abótinn tok j hond Heimer og priorinn j adra og leida hann suo j kirkiu til sins sætiss. Heimer helldur nv sina reglu enn wmm hrid sem ꜳdur
Þiðrᴵᴵˣ 3855
● heilǫg regla
æf munkrinn er olyðinn obota sinum er hann er yfir klaustranum eða priori æf hann er þa skal hann þægar væra ut rækinn fra heilagri ræghlu oc or claustra sinum oc halldinn sæm æinn leicmaðr
Kgs 10932læidde hann ok til ... fru hallberu ... ok margar adrar rikar konur medr miklu godze at styrkia stadinn ok hæilaga reglu ok pryda medr fagrum lifnade
IslDipl (1315) 93kongr mælti ... uid abiatar byskup. veiztu attu ert dauda madr at rettu eptir laga skipan heilagrar reglu
KgsA 1218mier til salvhialpar ok þeim godvm monnum til vidvrhialpar er þar þiona gude dag ok nott vndir heilagre regllv
DI II (*[1346]›AM 238ˣ) 8327Eggiar abotinn hann at taka kross heilagrar reglu þeira lifnadar
~ lat.crucem religionis
HelChron 106044 MarD634ˣ 116227
4) (mat.) læresætning, formel, regel
Þetta probar regla sv, er *geometrici hafa: Ef þv tekr iafn mikit af iafnmiklvm lvtvm, þa verdr iafn mikit i hverivm stað
Encᴵᴵ1812I-II 1115su er regla aritmeticorum, ef þu tekr iafnmikin hlut sialfra talna af 2 tolum eda leggr vid, þa verda þær taulur af hinum savmvm hlutfollum medal sin sem hinar fyri
Encᴵᴵ624 10015Tactu medur þeiri reglu inn sextauganda hlut af *diametro solar hrings
Encᴵᴵ624 1013Aureus numerus er so sett epter fornri reglu, at spacium skal vera midil XI. terminum ok XIX-a
Encᴵᴵ624 1862ef þú vilt vita ok finna þessa merkidaga, þá neyt svá feldri reglu þar til
Encᴵᴵ727ˣ 2158
5) (gramm.) regel
6*) ?gang, ?bane
II. (poet.)
Form.: reglu (42); regla (12); reglur (3); ræglu (3); ræghlu (2); reglv (2); rægla (1); ræghlur (1); regllv (1); reglvm (1); Reghlu (1); rægluna (1); reglo (1); reglunnar (1);
Comp.: ber·fǿta·manna- (1), embǽttis- (1), hóg·vǽris- (1), kanóka- (2), kanúnka- (1), klaustra·manna- (1), klaustra- (1), klaustrs- (1), leik·manna- (1), munka- (6), rétt·lǽtis- (3), sið·lǽtis- (1), stafa·setningar- (1)
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb _; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím; LP; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH _; AJ _; deVr ¹,²regla; Fr4; NO; Walter _; ÁBlM ¹,²regla; Bl; WPA _;
Litt.: Gunnar F. Guðmundsson 2000 212-13,215-16,222-4,231 etc.; Gunnar F. Guðmundsson 2000 28, 123-4, 213; Gunnar F. Guðmundsson 2000 28,30-1,123,142,212-4,216 etc.; Holtsmark 1958 [KLNM 3] 475; Höfler 1931 [ANF 47] 284; Inga Huld Hákonardóttir 2000 54, 226; Kalinke 2005 [JEGP 104] 278; Veturliði Óskarsson 2003 [BA 43] 103, 110, 114, 118, 302, 357; Ásdís Egilsdóttir 2000 241, 243-4, 255; Ásdís Egilsdóttir 2000 241-3
Genre. (expected): religious works [rel]: 33 (18); historical works [his]: 13 (12); contemporary sagas [bis]: 11 (5); romances [rom]: 6 (7); charters [dip]: 6 (5); legendary sagas [fas]: 2 (3); learned works [div]: 1 (2); family sagas [isl]: 0 (8); legal works [jur]: 0 (7); unclassified [ ]: 0 (0); þættir [tot]: 0 (2);
AS (red.) — October 2013
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
refsa - reið
...
...