níðingr sb. m. [-s, dat. -i/-; -ar]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
I.
1) foragtet person, nidding, kujon, usling, skurk
cf. Sørensen 1980 37-38
grimmir gløpa menn oc neisulegir niðengar
Alex 10321Fyrir hvi vartu sva diarfr enn vandi niðingr. at þu þorðir í bond at fǫra þinn heʀa
Alex 12516Ek veit eigi hui sa hiɴ vandi villu-byscup gerði mic sva øran oc blindan at ec scylldi eigi þat sia með hverio falsi þeir foro niðingarnir eiðsuarar yðrir
Sv 16122Til stungu Birkibeinar orðum tolunnar hans oc engum hagligum. sogðu at engi var meiri niðingr en hann
Sv 16125riss hann nu upp *rœsklega, gyrþande sek ster‹k›lega meðr guðlego hegndar suerþe, þæim * til hirtingar sem * nu geraz hæilagrar kirkio niþingar
Thom¹ 17111Birkibeinar skutu við orðum helldr ouingiarnligum oc baðo niðinginn þegia saugðo hann nu sem fyʀ otryggian
BǫglEirsp 46724(proverb.; cf. FJOrdspr 175) at sækiaz ser vm likir saman skriða niþinngar
HákFris 46334Allmikill níðingr ert þú
NjR1908 29117þessi niðingr Nabal
StjC 48314ok finn (“herefter udel. ek”, ed. note) þat til saka segir Bardi ad þu ert myklu meiri nidingr en duganda manni sami ad eiga þik ad mág
Heiðy 986sa er æigi uil niosn bera eða bera lata. oc læzt konongs maðr i þui. þa er sa niðingr oc sealfsagðr or hirð
Hirð 40823●●● Minzt a þat. sa er æinu sinni dꝍyr niðingr at han værðr alldri oðru sinni drængr
Hirð 42015huer sem æigi uil niðingr hæita bæðe af kononge oc logunautum
Hirð 43220Nv er siðla vorðit, er þeir niðingar snva heimleiðis
Mar655XXXII 43220Allmikill níðingr ertú ... þar sem Njáll hefir þik þrysvar leyst ór skógi
cf.þú hefir svarit eið at fara at Njáli ok sonum hans ok drepa þá
3191-2 NjM 3192skal ek fyrir koma þeim nidingum er þetta overkan hafa vnnít
Gyð(1995) 1921mættí yckr verða gagn at. þott þat se lítíð. ef þít kíæmít á vvart þeim vánda níðíngí Almsteíní sem eigi er vvænt
Huldaᴵᴵ 3617kolluðuz ho᷎fðingiar lẏðsins. en varu niðingar ok niðr brotz meɴ rikissins
~
PS 55715 JJ SÁM 1 44rb33mælti at þar skylldi fara niðingr með o᷎ðrum niðíngvm
ÓTᴵ 23720●●● At visvm þessum dómi. flẏði hinn versti ⸢niðingr [var. wíkingr AM 639 4°] ... af borginni
Pétr SÁM 1 27ra4Ut, ut, drottins svikar, ut hlaupingiar, ut nidingar
Malc 44526þotti Æinarr ordinn nidingr mikill af verki þessu
Orkn 1725fari sá fyrir ⸢níðingi [var. níðing AM 180 d folˣ “B”] er fleira lætr laust fyrir þér en nú hefir þú
KlmA 40013veri sá níðingr allra níðinga, er bleyðiorð vill bera fyrir Frankismönnum
KlmA 42419gerdiz hann þa eidrofi uit gud og nidingr
Dugg681a 925(proverb.; cf. FJOrdspr 175) at sæk‹i›azt ser vm likir, saman ok skrida nidingar. Þetta tal megu þer nu fylla, felagar
Hák81 4367heyr suivirdligr suikare. og hneisuligr nidingr
Adon 956(proverb.; cf. FJOrdspr 175) sækiaz sier um likir saman þinga nidingar
~
PS 8431 Pétr AM 621 4° 39v13þu hit mesta tro᷎ll og nijdinngur
Hect 12421komit nu ath ꜳkuednum tijma ef þier erut eigi nijdinngar
Hect 17210Þui flyr þu, hin illi nidingr! uit litenn ordstir?
Jvs510 868og heyter drott[e]ns svike og nydingur og bleyde madur
ÁBpˣ 1386ertu ⸢hinn meste nydingur [var. ei meðal niðingr EbWolf(2003) 20129]
Eb447(2003)ˣ 20026ver níðingr ef þú kemr eigi
Flóamˣ 229ok mæltu, at þar skyldi níðingr fara með ǫðrum níðingum
Hkrᴵˣ 35512leitið þá síðan til fundar við bœndr; væri þá níðingar barðir til batnaðar
Knýtl1741ˣ 12721
● hvers manns níðingr
hafi sá fe þetta lꜷnd oc lꜷsa ꜷra er sigr fęr. En þu uer huers mannz niðingr ef þu þorir eigi
Eg162θ(2001) 1007meli ec þat um ... at þv verþir hvers mannz niðingr ef þu hefnir eigi Asbiarnar
ÓH 3241ef þv villt eigi biða þa ver þv firir þat hvers mannz niðingr
Þiðrᴵ 1914verþi sa ok hvers mannz niþingr er skilz við konvng sinn
HákFris 5098eða heita hvers manns níðingr ella
NjR1908 26515Nú býð ek Þarvarði af nýju hólmgǫngu, ef hann telsk hugar síns eigandi; verði hann hvers manns níðingr, ef hann kemr eigi
Korm 2803at þú hefnir allra sára þeira, er hann hafði á sér dauðum, eða heit hvers manns níðingr ella
NjM 29124Þat mun ek eigi gera ... því at þá em ek hvers manns níðingr, ef ek segi þat, er þeir trúðu mér til
NjM 31917Híoruardr ... bidr hann uerda huers mannz niþing, ef hann gengr fyr at eiga fruna, eɴ þetta eíɴ uígí er reyntt
HeiðrR 713skoraði Framarr Ketil á hólm ... ok ver hvers manns níðíngr, ef þú kemr eigi!
Ket 13216hann skal vera hvers manns níðingr ok vera hvergi í samlagi góðra manna, hafa goða gremi ok griðníðings nafn
Vatnˣ 762
2) [fyrir e-m] forræder, bedrager
●●● Ec em niþingr fyr M. (ɔ: Magnúsi) konvngi. oc slict sama er Haralldr konvngr fyr mer
Mork 1407ef maðr værðr sannr niðingr eða svikare lauarðar sins
Hirð 4361
3) (jur.) (om fredløs/retsløs person, cf. Hertzb)
Nu laupa þeir út. oc segia friði aptr. oc heria i hina somu vic. þa ero þeir niðingar
Gulᴵ 10323En ef þeir heria i annan stað. þa ero þeir utlager oc eigi niðingar
Gulᴵ 10324Nu laupa þeir út oc segia eigi friði aptr. þa ero þeir utlager. oc niðingar
Gulᴵ 10325þa er han ilendr með konongs raðe þo at han være niðingr aðr
Bl 20217ef menn hitta á konu druckna oc brytr til sæmnis oc hefur at hádungu, sá er utlægur oc huors mannz nijdingr
BjarkExcYaˣ 85b7
4) (om frafalden kristen ɔ:) apostat
Þu ert eigi kennimadr helldr suikari, eigi munkr helldr nidingr
~ lat.apostatam
SpecH 691b23 (XVII 104) MarD634ˣ 111925Jvlianvs ⸢niþingr var keisari [var. er Apostata er kalladvr. Enn þat er nidingvr a vora tvngv. hann hafdi riki Holm perg 9 4° “B”] .ii. vetr ok .viii. manvdr
var. VerA 616: Holm perg 9 4° “B”
5) (om djævel)
þa oaþisc hann oc baþ niþing brꜹt fara. viþ þion miɴ *melta ec en eigi viþ þic. þa for diofull a brꜹt
●GregDialA 1009scilþo [þeir a]t ohreiɴ andi hofgaþi steiniɴ. oc bꜵþo þa Bened[ictus] coma til oc reca niþing a bravt meþ bónom
~ lat.hostem
Dialᴵᴵ 17020 ●GregDialA 14529Nidingr svarar
cf.Fiandi svarar
5616 VP 56110
II. (cogn.)
með þeim hętti sem enn helgi Merkurius drap Iulianum niðing
ÓH 425Frakauck Moddansdottir var gipt þeim manni, er Liotr het niþingr i Suþrlandi
Orkn325I 12214Jvlianvs ⸢niþingr var keisari [var. er Apostata er kalladvr. Enn þat er nidingvr a vora tvngv. hann hafdi riki Holm perg 9 4° “B”] .ii. vetr ok .viii. manvdr
VerA 616Julianus niðingr rikði i Roma
JBapt²A 9205Merkvríus drap Jvlianum ⸢niðingh [var. gudniþing AM 54 fol “C¹”, etc.]
ÓTᴵᴵ 3156Julianus ⸢nidingr [var. apostata AnnReg 87b16]
AnnFlat 48536A dogum Juliani nidings var einn rikr iarl i hans riki
Ambr 284eptir þat var hann i riddara sveit Juliani niþings
Martin³ 6081Jvlianus niþingr rikti. ii. ar
AnnResˣ 5a26segja þat enskir menn, at Játmundr konungr enn helgi hafi drepit hann með þeim hætti, sem enn helgi Merkúríús drap Júlíánúm níðing
Knýtl1741ˣ 3332
III. (proprial.)
(om sværd)
IV. (poet.)
Form.: niðingr (15); níðingr (10); nidingr (7); niþingr (5); niðingar (5); niþing (4); nidingar (3); nijdinngar (2); nydingur (2); níðingi (1); niþingar (1); nidings (1); níðing (1); niðingh (1); niðengar (1); niðing (1); (1); niþinngar (1); níðingar (1); nijdingr (1); Nidingr (1); níðíngí (1); nidingum (1); niþingi (1); Niþinge (1); niþings (1); nidingvr (1); nijdinngur (1); niðinginn (1); níðíngr (1); niðingarnir (1);
Comp.: fals- (1), fé- (1), goð- (1), grið- (33), guð- (24), guðs- (1), konungs- (1), mann- (2), mat- (1), meðal- (2)
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin; Rím; LP; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr; Fr4; NO; Walter _; ÁBlM; Bl; WPA _; ; LMNL
Litt.: Almazán 2000 [MSc 13] 169; Bagge 2011 [CollMed 24] 154; Falk 1914 57; Finnur Jónsson 1914 [ANF 30] 175; Marstrander 1915 67; Maurer 1907ᴵ 183; Maurer 1910 695; Nordling 1938 10-11; Pipping 1948 59-79; Sørensen 1980 37-38; Sørensen 1993 196; Thorvaldsen 2011 [VMS 7] ; von See 1964 114-116, 132
Genre. (expected): historical works [his]: 21 (12); religious works [rel]: 18 (19); family sagas [isl]: 12 (8); legal works [jur]: 9 (7); romances [rom]: 8 (7); legendary sagas [fas]: 5 (3); contemporary sagas [bis]: 2 (5); learned works [div]: 0 (2); unclassified [ ]: 0 (0); þættir [tot]: 0 (2); charters [dip]: 0 (5);
SB (red.) — March 2013
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
nátt, nótt - oddaeyrr
...