leyfi sb. n. [-s]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
I.
1) [til e-s] tilladelse, samtykke, billigelse
[...]æitaðu lꜹvi
~ lat.petita licentia
909 ●BenRegB 864eptir dauðan er æcci lǽýfi til læiðrettingaʀ
mulighed for fortrydelse, fortrydelsesret?~ lat.correctionis ... licentia
7723 Alk619 7712þa scal hann ... ganga eigi a hond ofrikis manne. nema leyvi hans se til
Gulᴵ 3412Nu mæð þvi at sacar dælleica oc levvis þæss er þer hafir mer gefit til spurningar i rœðu occaʀri. þa villda ec ænn at þer skilaðer þæssa rœðu giersamlegare firi mer aðr en vit takim aðra
Kgs 5137var þat ecci at konvngs vilia ne leyfi er hann hafþi farit
Mork 1114skall prestr æigi fara or heraðe nema han fae til lꝍvi heraðz manna
BorgKr¹ 34725Viii. (ásynja) Lofn, hon er sva mild ok goð til aheita, at hon fær leyfi af Alfꜹðr eða Friɢ til manna samgangs, qviɴa ok karla
SnE 3823eigi mun þér þat verða hlýðisamt at ganga framar á hendr Þorleiki, en mitt leyfi er til; en ef þú gerir þat, þá er eigi ólíkligt, at mœti dalr hóli
Laxd 1341Þú skalt þetta leyfi þiggja, en dýrt muntu kaupa
KlmA 3445ver haufum ecki leyfi haft til att sigla j avstr vegh
HuldaHrokk 612gud uill at þessi stund se mer gefin til leyfis ok vm bota mins raads
Eir557 54a17hver madur skal kueda fyrer kríst mínne ferskeytta uisu ... serliga karlarner enn kuinnunum gefst leyfi
FormBrúðᴵ 16620
● án/útan leyfis/leyfi [e-rs]
huarkke ma ec heðan af. vttan hans lœyvis andsuor geva þer. oc ekki helldr annat
Menota: 31vb17 BarlA 5713Ef maðr leypr af skipi utan leyuis styrimannz
cap.
Gulᴵ 9917ef frendr grafa þæn man i kirkiu garð vttan lꝍyfi kenne manz eða ræðes manz þa ...
SvKr 40916án frétt ok formanns leyfi sezt hann upp á kirkjunnar náð meðr vij. mann af sjálfs síns húsi
GBpD 445uttan þeirra edr annarra leikmanna ⸢leyfi [var. samþykt AM 351 fol “C”, etc.]
Sættarg 4717ride ꜳ þeirra fvnd. ꜳn leyvis
GeorgReyk 3094
● at/í/með leyfi [e-rs]
at huerr skilldi. með hans goðo lœyui
BarlA 16439Þa mællti Guð við Adam oc Evvo ... Tre þat hit fagra er þit seet at stændr í miðri paradiso mæðr girniligum æplum. þat hæitir visænnda tre ... A þvi tre skulu þit æcki taca oc æcki nœyta af þeim æplum eʀ þat bæʀr ... En allt annat þat sæm nu se þit þa skulu þit i leyfi nœyta æpter ycrum girndum
Kgs 7527hann kœmr eigi i rettan stefno dag eftir syni sinom at þa skvlo þeir i leyfi hafvð hans af hoggva
Þiðrᴵ 7712●●● Með yðru lœyfi vil ec nu yðr spyria huert er nafn yðars hofðingia
Þiðrᴵᴵ 57er þer komit hæim þa skaltu hoggua mitt hofut af i læyfi
Þiðrᴵᴵ 19323þa scal maðr i leyfi hialpa heyvi sino ... secta lꜹst a helgom dꜹgom
ÁKr 4712Pharao bað hann fara i sinv læyfi hvert sem hann villdi
StjC 57512huær þeirra manna er silld fiskir með lꝍyfi a þessom dagum þa greiði huerf af lest huærri vm tiund fram sem mællt er
FrostKrᴵ 1407taka skal sild a hælgum daghum sæm a sꝍknom. i lꝍyui huar sæm hon genger a land
StatVilhj² 4556hann festir þetta mal sem log voro til at leyfi konungs
EgM(2001) 1310Ertu, Hafarr, vtan heraðs maðr ... ok hefir setz her niðr at engiss mannz ⸢leyfi [var. lofi GKS 1005 fol “F”, etc.]
Fbr 75Sira Guðmundr stígr af baki ok víkr fram at ánni, en klerkar hans leika sér í leyfi
GBpD 362For huarr þeira heim til sinna eigna með leyfi ok raði konungs
RRÓT 3514en ecki var þat þa enn i læyfi tekit af byskupum
ÞBpC¹ 2921þá skal maðr í leyfi hjálpa heyi sínu ok korni
Jb 3001ok þetta mæli ek i leyfi allra heilagra, at hann er iafningi enna hæstu heilagra manna
Martin³ 6405Eigi munu þier i minu leyfi fara um mitt land
~ lat.Non transibis per me
Vulg Num 21,18 Stj² 3328j ongu leyfi ne frelsi
DI IX (1535) 72813
● beiða/biðja leyfis [e-n / af e-m] [■ / at !] [sér]
bad Halli leyfis at konungr leyfþi honom at fara til Danmerkr svþr of svmarit
SneglMork 24427hann tok lic postulans af krossi oc beiddi eigi konung leyfiss at
PP 31712Rollant bað sér nú ⸢leyfis [var. orlofs til AM 180 a fol “a”] at berjast við risann
~ lat.impetrata a rege licencia
PsTurp 6213 KlmA 27730sa er ... bad af heilogum Benedicto þess leyfis, at tala vid hinn nyia munk
~ lat.petiit ... licentiam
HelChron 106155 MarE 53720
● fyrir (útan) leyfi [e-rs]
Nu ferr maðr i morc annars firi utan leyui þess er a
Gulᴵ 451ser nv faðir hans at hann mvn fara vilia firir vtan hans leyfi oc vilia
Þiðrᴵ 21420ser nv faðir hans at hann mvn fara vilia firir vtan hans leyfi oc vilia. oc nv vill hann þat ecki meina hanom at sinni
Þiðrᴵ 21420En ef nokor tækr vpp firir þeim firir lꝍyfi þeirra þa er sem sa hafe vgort
FrostKrᴵ 14125
● gefa leyfi [■ / til e-s] [í gegn e-m] [e-m]
Gefþv ǫꜱ leyfi igegn honom. at ver hefnem þiɴar meingerþar. oc vaʀa qvala
~ lat.Da nobis eum in potestatem
PassJacFabr 51913 Jak¹Cod645 931Ef þer gefit mer leyfi til þess fru. þa vil ec fara giarna
ÓTOdd 3228Hann gaf oc gott lœyui. hertogom oc hofðingium. oc allum valldz mannum. oc allum adrum vt i fra
BarlA 16437siðan gaf O. (ɔ: Óláfr) leyfe monnum sinom at þeiʀ føri kꜹpferðer til ymissa landa ok kømi allir til hans fyʀ en þeiʀ føri af Englande
ÓTOddS 4528gef ek þer ⸢orlof [var. leẏfi til Holm perg 19 4°] at þu gangir
~
PS 8619 var. Pétr SÁM 1 19ra24 → Pétr Holm perg 19 4° 53v1Gaf hann ho᷎num leife ad fa mann fyrer sig til neffnds þings
ÁBpˣ 277báðu þeir ... at þeir gæfi honum leyfi til at ganga út *af borginni
Knýtlˣ 2928aldri hǫfðu þær leyfi til gefit, at lógat væri goðorðunum
StuᴵᴵR11127ˣ 11614
● leggja leyfi [á ■ / til e-s]
leɢr hon leyfi til oc er nv eftir iolin drvckit brvþcꜹp þeira þar með konungi
Mork 2201ef þu erkibyscup villt miclo ꜹca rett þiɴ þa vil ec at þu leggir leyvi þar a at ek auca iafn-miclo konungs-rettiɴ
Sv 11931Skuli iarl bað konvnginn at hann gæfi honom orlof at hann færi til Danmerkr ... Konvngr lagði þar leyfi til
HákFris 4741Skuli jarl bad konunginn at hann skylldi gefa honum orlof at fara til Danmerkr ... konungr lagdi þar ⸢leyfi [var. lof HákEirsp 55318] til
HákFlat 987Godan vilia legg ek til þess ef Karlamagnus kongr leggr sitt leyfi til
KlmA1980 1469hann lagdi leyfi sitt til þess, sem keisari villdi at væri
Greg 38726Kongr lagdi þar leyfi til
Hák81 45718
● leggja í leyfi, leggja til leyfis [■] [e-m]
i leyfui leggr hann þeim um at leitaz, ef nockur fridr mꜳ formeraz med þeira tillogum
Thom² 40621ec hefi vnnt ok til leẏfis lagt þorde erlingssyni dottrsyni minum ath hafa sialfur eignar vmbodh ꜳ̋ sinum peningum ok annara syskina sinna til þess er hann er tuitugur
DI V (*1465›tr 1468) 45618
● lof ok/eða leyfi [til !]
sciliaz eigi við mic nema mitt lof eða leyfi se til
ÓH 2526sciliaz eigi við mic nema mitt lof oc leyfi se til
SteinÓH 3848utan konungsens lof eþa leyfe se til
Thom¹ 795nema hans se lof oc lꝍyfi til
Hirð 4234vil eg þui at eins hafa gamansamligar rædur j spurningum vorum. at ydart sie lof og leyfi til
KgsE 136
● spyrja/... með leyfi
Sva vil ec oc þæss mæð levfi spyria við hvat sa lyðr lifir er þat lannd (ɔ: Grœnaland) bygger
Kgs 2922‹M›Ed leyfi man eg til foruitnast þessa rædu gior
KgsE 113
● taka leyfi [e-s / til e-s] [af e-m]
at fiándiɴ vecr necquerria vꜵ at móti maɴi ... en þar er at éins gerrir þat þó. es haɴ tekr léyfi til áþr af guþi. fyrþui at eigi þorir haɴ ælla
●HómÍsl²⁹(1993) 43v11sua þo att þeir gange till gialkyra ok tee honum nauðsyniar sinar ok take þar till af honum læyfue
RbHM (*1304) 6826Skulu þeir sem stemfdir ero loglegha ok lꝍyfit taka af syslu monnum
RbHM (*1318)¹ 658Þar com þa Guðmundr prestr oc toc leyfi af þeim biskuponvm at raðaz i Kirkio-bę
StuᴵK 22123skal ek adr fara a fund Karlamagnus kongs at taka leyfi af honum faʀariɴar En ef ek fę leyfi af honum. þa skal þat uist vera er þu beidiz
KlmA1980 1424tók Kanelangres leyfi til braut at ríða ok gaf henni góðan dag
Trist¹ˣ 153hann kvam til hennar, at taka leyfi til heimferðar
Trist¹ˣ 1922
2) særlig bevilling, undtagelse, dispensation
Huerr maðr þeirra er lögrétto seto á. scal gera aɴattueɢia um leyfe huert at iata eða níta
GrgKonᴵ 2133Vm leyfi kardinala
cap.
ÁKr 479þat er eigi gvðs boðorð helldr løẏui postola igegn hordome at cristnir qvangaz annat sinn
~ lat.apostolicum permissum
10632 Eluc675(1989) 10611þar var til leyfi pavans at þar skylldi leysaz kross sem til Jorsala væri farit
HákFris 55926leyfi gefit at vinna v. daga vm iol
AnnReg 1538eigi skulu prestar geua leyui uirka. daga. þott tiðahalld se mikit ef aðr er skiput almennilig fasta. þann dag. oc eigi fausto natta leyfi nema loghelga daga
DI II (*[1275]›AM 671) 12914*pafvi ... ritar til hans (ɔ: erkibyskups) með sinv innsigli ok gefʀ honvm leyfvi ꜳ at vigia hinn helga Ion til byskvps
JBpA(2003) 1513leyfi gefir miðviku daga fyrir jola fo᷎stu ok aðra fyrir langa fostu
AnnSk 20532hafua slikt leyfue aa huern dagh sem berr sem Andress messo
IslDipl (1365) 4131vm leyfe daga. Þessir eru leyfis dagar. Sebastiani. Vincencij ... Barbare. Leyfi er tuimællt at hafa Barbaro messo ef æigi stendr ꜳ föstu deghi
Grg351 368Biarni byskup let upp taka helgan dom hans at leyfvi pafvans
Orkn 3164honum einum er octavas sett ok sungit af o᷎llum *sottdaudum monnum, ok þau leyfi gefr pafinn sialfr a hans hatid, er bok su vottar, er Penitencialis heitir
Martin³ 6429Eigi skulu prestar gefa leyfi rumhelga daga þo at tidahalld se mikit. þa daga sem adr er alþydu fasta skylld. oc eigi fo᷎stu natta leyfi nema lo᷎gtekna daga oc friadag j paska vikv
DI II (*1345›AM 39) 8031þiggia leẏfi oll medan s‹i›ꜳ skript hellzt. þau sem gefin eru
DI II (*[1326]›AM 42 a) 59732
3) (lov til at drage bort ɔ:) orlov, afsked
● taka leyfi [af e-m / frá e-u] [til e-s]
Vm morgeninn toc hann leyui
Streng 18827þa leiddu þær hest hans til hans ok tóc ‹hann› leyui
Menota: 39ra19 Streng 21417þá er Flóres var búinn, þá gekk hann at taka leyfi af konungi
FlórN 292síðan tók hann leyfi af konungi ok dróttningu; en þau kystu hann grátandi
FlórN 314tók Flóres leyfi af húsbónda sínum og gaf honum hundrað skillinga
FlórN 345hann stod vpp snemma vm morgun ok for j brott ok tok eigi leyfi
KlmA1980 10113tok hann ... leyfi af konungi
Trist¹Frg1878 2127þier tökud eckj so gott leijfe frä hanz borg sem hann villde
DínDrˣ 5811sı̋þan tőku þeir lęife, ok gengo aptr til herbergis sı̋ns
Klmb1980ˣ 352Um morguninn tók Tristram leyfi af drottningu til brautferðar
~ fr.Prent le congé
Tristan 13824 Trist¹ˣ 18721
4) digterisk frihed, “licentia poetica”
Scemalexeos heyrir sva til soloecismvm sæm metaplasmvs til barbarismvm i ǫllv þvi ær til lasta væit, ænn þo ær scema miklv meiʀ i læyfi sætt, þviat hon þikcir iafnan fegra i skálldskap
Gramm³748 916Þæssa figvrv kǫllv ver niarðarvǫtt i skalldskap, ok ær hon þo æigi með læyfvm talit
Gramm³748 10715Hvat erv hættir skaldskapar? Þrent. Hverir? Setning, leyfi, firirboðning
SnE 2131ma ok hlypa, at hlioðstafr standi fyrir optaʀ i fiorþvngi i fornǫfnvm eþa i malfylling þeiri, er sva qveþr at: ek eþa sva: en, er, at, i, a, of, af, vm, ok er þat leyfi, en eigi rett setning
SnE 21416Þat er leyfi hattaɴa, at hafa samstofvr seínar eþa skiotar, sva at dragiz fram eða aptr ór rettri tolv setningar
SnE 2184Þat er aɴat leyfi hattaɴa, at hafa i drottqvæþvm hætti eitt orð eða tvꜹ i visv með alꜹgvm eþa dethent eða dvnhent eða skialfhent eþa með nokqvorvm þeim hætti, er eigi spilli qveþandi
SnE 2195Þriþia leyfi (háttana) er þat, at hafa aþalhendingar i fyrsta eða þriþia visv orþi
SnE 2198
II. (y. no.)
Form.: leyfi (59); leyui (4); læyfi (4); leyfis (4); lꝍyfi (4); leyfe (3); leyvi (2); leyfue (2); leẏfi (2); lœyui (2); leyfvi (2); leẏfis (1); løẏui (1); lęife (1); lǽýfi (1); lꝍvi (1); lꜹvi (1); levvis (1); leyvis (1); læyfue (1); leife (1); Leyfi (1); leijfe (1); leyfiss (1); lꝍyui (1); løyfui (1); lœyvis (1); lœyfi (1); læyfvm (1); leyfui (1); lꝍyfit (1); leyuis (1); levfi (1); léyfi (1);
Comp.: braut- (1), byggða- (1), byggðar- (7), byskups- (3), einka- (5), erfingja- (2), farar- (18), ferðar- (1), fǫstu·daga- (1), fǫstu·nátta- (3), heim- (29), inn·gǫngu- (1), kjǫt- (1), konungs- (4), kyrr·setu- (1), lands·vistar- (1), mál- (1), mjǫl- (2), ó- (32), or- (1), páfa- (1), sátta- (5), síld·fiskis- (1), syknu- (3), út·gǫngu- (1)
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr item lœfi; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím _; LP; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH -øy-; AJ _; deVr (leyfa); Fr4; NO; Walter _; ÁBlM; Bl; WPA _; ; LMNL
Litt.: Boer 1927 [ANF 43] 264-273; Boer 1927 [ANF 43] 264ff; Grøtvedt 1939 99-100; Gunnar Karlsson 2002 [Gripla 13] 10-11; Hægstad 1899 70; Kristján Árnason 1993 [ÍMAM 15] 175; Reichardt 1930 [ANF 46] 222-223; Seip 1955 145, 154, 263; Vilhjálmur Finsen 1883 640
Genre. (expected): historical works [his]: 22 (19); religious works [rel]: 21 (29); legal works [jur]: 17 (10); romances [rom]: 16 (11); charters [dip]: 8 (8); learned works [div]: 7 (3); contemporary sagas [bis]: 7 (8); legendary sagas [fas]: 6 (5); family sagas [isl]: 3 (13); þættir [tot]: 3 (2); unclassified [ ]: 1 (0);
SB (red.) — May 2012
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
lengi - leygr
léttir - liðr
lá - maðr
...