á·saka vb. [-að-]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
A.
[e-n] [fyrir e-t / um e-t] [fyrir e-m] anklage, bebrejde, kritisere ⫽ accuse, blame, criticize
●●● ho᷎fir mer nu hæím at ganga. at ec verði æigi a sakað þuiat enn monu tiðer
~ lat.ne causer
Pamphilus 2407 ●Pamph 10717●●● En margir leto illa yuir þui er hann gerðe hana ser sva kæra, Sva at allir menn hans asacaðo ok avitaðo hann
Menota: 34va7 ●Streng 16020●●● Villumænn oc þrættomænn asakaðe hann vaflatlegha
~ lat.expugnabat
4233 Thom¹ 4214●●● man ek asaka hann
~ lat.arguam eum
Vulg 2Reg 7,14 StjC 50632●●● konungr tok uel við Hallfreði ok ꜳsakadi hann þo no᷎ckut vm þat er hann hafði sva lengi uerit með heiðnum mo᷎nnum
Hallfr61 9614●●● Eysteinn konvngr ⸢asakaði [var. avitaði Þing¹Mork 36816] hann míǫk er hann hafðí mælt sva diarfliga
Þing¹Hulda 20128●●● eigi sem uuitandi helldr aasakandi hann ok brigzlandi honum brodurdrápit
~ lat.sed increpando
HistSchol 3023 Stj¹ 4228●●● asakaði hann Abimelech fyrir brunn þann
~ lat.increpavit
Vulg Gen 21,25 Stj¹ 12911●●● hon ásakaði hann mjǫk um þetta (ɔ: víg Bjarnar) ... er hann trúði þér vel, en þú hefir svikit hann
Reykd 24218●●● krefr oss heilog ritning at ꜳsaka ydr, þott ver elskim ydr
Thom² 4096●●● Minn kæri son! nu ert þu miok ꜳ̋ sakandi, er þu vildir eigi giora eptir minu radi
~ fr.vus estes a blamer
Boeve 149 BevB 21358●●● heyrum vernd hins, er ásakaðr er
FlórM 713●●● ekki mun týja at ⸢saka sik [var. ásaka þik var. Njála 518: AM 466 4° “E”] um orðinn hlut
var. NjR 3626 → var. Njála 518: AM 466 4° “E”●●● firirbẏd ek hueriom manni hann at hindra edr ꜳ̋saka vm ꜳdur sagdan reickning oc rꜳ̋zmanzstarf
DI VI (1478) 13323●●● þa er hann tok ad asaka sinn herra fyrer Eyreke konge
ÁBp114ˣ 1841●●● eighum ver þar firir oss at asaka. er þi sialfuer volldom
DN VIII (*[1337]›apogrˣ) 12016●●● ekki sómir þér at tala á móti mér né at deila við mik ok ásaka
~ fr.me ... reprover
Tristan 13720 Trist¹ˣ 1873●●● tók hann hinn nauðgan ok leiddi fyrir valldzmanninn ok ásakar hann þar. Hinn ungi maðr kunni ekki í móti at svara
Æv⁷⁰ˣ 18910÷ hann hugleiddi oppttlega með ser. at hann skylldi telia firir konongenom retta tru. oc asaka hann. firir sin misræðe
BarlA 6433÷ þv ... asakar mik vm konv mal
~ lat.argueres pro muliere
Vulg 2Reg 3,8 StjC 49833÷ þorir enn vvinrinn at asaka mik
StjC 60121÷ hann (N:ɔ: guð) at asaka með ognarmalvm oc ofmetnaðarorðvm
StjC 6432÷ hon ... bidr hann firi gefa ser ok konu sinni þessi afbrigdi. Ecki kann ek yckr at asaka vm þetta ... hafi þit vel ifir slett vanhyggiu mina
Gunnl 812÷ Sendi drottinn nu til konungs einn sinn þion er het Nathan at asaka konung
StjB 51534÷ ok þvíat meðrferðin ásakar hann án réttligri afsakan, fellr svá endir yfir hans mál, at hann strýkr brott ór því gózi ... snöggr ok snauðr
Æv⁴⁸ 1557÷ ásakar hann biskupinn fyrir þat, er hann samsetti sinni vináttu þá menn, er í svá ljótum ósóma eru sannreyndir
GBpD 12616÷ at aungum gorir þann af saka sem guð ꜳsakar
~÷ ꜳsakaði hann þa um tortrygð
MMA 5301÷ for hann (ɔ: biskup) til ok ꜳsakaði konung fast þar til er hann fell til fota biskupi
ÓTᴵᴵ 12612÷ En Agamemnon konungr svarar honum stirdvm orþvm oc asakar hann fast segir honum oc ecki mvmv gott til ganga ad flytía þetta eyrendi
TrójS 8325÷ at æigi se vęr makliga asakadir fyrir oskynsama þo᷎gn
StatEi³ 62513÷ aasakandi ok skylldandi hann til at iata sina synd
Stj¹ 3614÷ Asakadi gud þa Kayn ok sagdi sua
Stj¹ 4214÷ sa gud sem leit mina neyd ok erfidi aasakaði þik i giar
~ lat.arguit te heri
Vulg Gen 31,42 Stj¹ 1825÷ Fadir hans aasakadi hann þa no᷎ckut ok sagdi sua
~ lat.increpavit
Vulg Gen 37,10 Stj¹ 19234÷ (hann) ásakadi þa um sina afgord
Stj¹ 29317÷ ver ervm makliga ⸢asakaðir [var. asakandi AM 226 fol “A”] vm mikla glępskv. ef ver þegivm yfir þessvm lvtvm allt til dags
~ lat.sceleris arguemur
Vulg 4Reg 7,9 var. StjC 6229: AM 226 fol “A”÷ fyrir þat var hann asakaðr siðan
~÷ þa gek ... firir hann modir hans ... ok asakade hann miog er hann hafde ordit samþykkr suo grimmum domi
SvaðaFlat 43710÷ huert er nafn þitt en lioti og hinn leidugi duergr er mig asakar j ordum
Gibb 1910÷ var hann optliga asakadr af inum ellrum brædrum
~ lat.argueretur a ... fratribus
53126 VP 53112÷ er hann var asakadr af brædrum
~ lat.increparetur
60637 VP 60618÷ þa asakadi Benedictus hann ok mællti
~ lat.coepit increpare
Dialᴵᴵ 1962 Ben 17012÷ þier hafit mik ꜳ sakat fyrir aungua sauk
BevC 22024÷ fyrir iatnínginna. hreínsazt hann af suare sẏndanna. ꜳ sakande. þuiat madrínn skal alla vega asaka sig j skripta gangínum. at þui framar audlizt hann mẏkt oc miskunn af Gudi
Theol AM 672 4°¹ 36v26÷ mœdðo þer yðr þo sem asakande yðr j. þi. at þer hafuer sialdan oss ritat
DN VIII (*[1338]›apogrˣ) 12115÷ Aristodimus villdi enn eigi trua, en lyðrinn tok at asaka hann
Jón¹ˣ 4329÷ þarf þa eingan ꜳkærumann, þuiat hann sier oll vor verk ok vort hiarta ... ꜳsakar huern vorn edr afsakar
MarD634ˣ 109926÷ Sa er fyrir var starfinu ... ꜳsakar hann vm sina lygi
~ lat.arguens eum
HFars 178248 MarD635ˣ 66325÷ idrazt sa sami kennimadr ... ꜳsakandi sina otrv
~ lat.culpans
HFars 178546 MarD635ˣ 6667÷ Hun ꜳsakar diofulinn miok, at hann dirfdizt at hræda hennar þionustumann
~ lat.increpans diabolum
MirMar1927 4632 MarD635ˣ 84226÷ Er þessi madr Petrus eigi aasakandi, þo at hann skipti sitt heit, þuiat hann hlyddi radi þessa tueggia ... hofdingia
MarD635ˣ 115917÷ Hun ꜳsakar hann miok
~ lat.increpans
LegAur 51425 MarD635ˣ 118717÷ (Því) vildi hann konu eiga. At ekki ásakaði Ísodd hann
~ fr.puisse blamer
Tristan 738 Trist¹ˣ 14626÷ hugðu þeir (ɔ: frǽndr hennar) at þetta satt væri ok ásökuðu hann mjök; en hon afsakadi sik meðr þersum hætti
Æv⁶⁸ˣ 1854
B. ásaka + præp./adv.
um: ásaka um
[■] [e-t] ?forlange (ngt) (af ngt), bede om (ngt) ⫽ ?demand (sth.), ask (for sth.)
C. ásaka sik
[af e-u] bebrejde sig selv ⫽ blame/reproach oneself
●●● Oc huarf hann með sva tomom hondum. fra honom. sem til hans Oc sek asakaðe. at hann skylldi slika ser firir felaga hapt hava. oc martt gott til lagt af sinv fee oc fangum
~ lat.lamentabatur
JDamBarl 434 Menota: 27va31 BarlA 5019●●● af handum sagðe hann ser allre fornnre villu. oc skurguða atrunaðe ... Hann gengr við oc asakar sik miok. af hinni fornno villu. oc sinni illzsku ... allt lastaðe hann
Menota: 90rb23 BarlA 17134●●● ꜳsakandi sialfa sik
~ lat.culpat se ipsam
HFars 178144 MarD635ˣ 6623●●● Sem hun aasakadi sig aa þenna hatt
~ lat.se accusaret
MirMar1896 19b29 MarD635ˣ 90626÷ sem hann hafðe þetta sagtt. þa saazt hann vm. oc hugðizt skylldu sia. barlaam. asakannde sik með brigslum
Menota: 101ra18 BarlA 19212÷ En meistari Secundus ásakar sik ákafliga
Æv¹ 93÷ Hon svaradi ... eigi sua sem asakandi sealfa sik. helldr sua sem snuandi syndinni upp aa orminn
~ lat.Nec ipsa se accusaret
HistSchol 2534 Stj¹ 373÷ Remigius asakar sig miog, kallaz helldr uhæfu framid hafa en heilsu veitt meyunni
Remig 2267÷ finnur hana med miklumm harme, asakande siälffa sig, og var med sorgligum buninge
DínDrˣ 6814÷ Þeir ... ꜳsaka sialfa sik, at þeir hofdu eigi heyrt iarteignina
~ lat.culpant semetipsos
HFars 17882 MarD635ˣ 66920
cf. simplex saka (160)
Form.: asaka (9); ꜳsakar (5); asakar (5); ásakar (4); aasakandi (3); ásaka (2); asakandi (2); ásakaði (2); ꜳsaka (2); asakadr (2); asakaðe (2); ꜳsakandi (2); aasakadi (2); asakande (2); ꜳsakaði (2); asakaði (2); Asakadi (1); ꜳ̋saka (1); asacaðo (1); ásökuðu (1); asakadi (1); asakade (1); asakadir (1); asakad (1); aasakaði (1); asakaðr (1); ꜳ sakat (1); ꜳ sakande (1); ꜳsakadi (1); asakannde (1); ꜳ̋ sakandi (1); a sakað (1); ásakadi (1); ásakaðr (1);
Gloss.: EJ _; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 ásakandi; Suppl2 ásakandi; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb _; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím _; LP _; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH _; AJ _; deVr _; Fr4 _; NO; Walter _; ÁBlM _; Bl item ásakandi; WPA _;
Genre. (expected): religious works [rel]: 42 (18); romances [rom]: 11 (7); family sagas [isl]: 4 (8); charters [dip]: 3 (5); contemporary sagas [bis]: 2 (5); þættir [tot]: 2 (1); legal works [jur]: 1 (6); historical works [his]: 1 (12); learned works [div]: 0 (2); unclassified [ ]: 0 (0); legendary sagas [fas]: 0 (3);