lag sb. n. [-s; *-]
(cf. ³lǫð sb. f.) 1lǫð sb. f. [3] 2lǫð sb. f. [4]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
I.
1) ngt lagt, underlag (på bro)
voro þa Varbelgir at at taka af þꜹ lꜹg sem eftir voro brvarinnar
HákFris 51415●●● at þeir brendu bruna en Birkibeinar vꜹrðu elldinum ok fengu slaukt oc hellzt eitt lag við it suðra landit
SvEirsp 40629voru Varbelgir þa at at taka af bruna ok þau ⸢log [var. laug HákEirsp 60225] er næst voru bænum
HákFlat 15027
2) stik, stød, hug (m. sværd/spyd/kniv)
Æigi skalltu bæriaz með liugande hoggum eða þarflausum lagum
Kgs 5934Misiofn scotvapn skal a skipum hava hvartvæggia þunga palstavi oc letti flœygi gafloc. Læitaðu mæðr þungum palstafi í skiolld annars en siðan æf skiolld bæʀr af honum þa leitaðu a sialvan hann. letto flœygi gaflaki. æf þu matt æigi laghi na a hann mæð langskeptu spioti
Kgs 609fecc M. (ɔ: Magnús) konvngr lag af spioti í gognom baþa fotleɢi
Mork 33614Hrærecr konungr spratt þa upp sciott oc hart. hann lagði til Olafs konungs saxknifi þeim er rytningr var callaðr. Lagit com i yfirhavfnina við herðar honom er hann hafði lotið undan
ÓH 1825com lagit vndir brynivna oc rendi vp i qviþinn
ÓH 4674Cenos leggr spiote til þess mannz er Mida heitir. oc af þvi lage før hann bana
Alex 3916hvi barðiztv a sua vandum hæsti. at hann feck æigi borit þik. oc æigi stoz hann æitt ⸢lag [var. vápnhogg Þiðrᴵˣ 34925]
Þiðrᴵ 34912●●● tækr sitt spiot baðom hondom oc læggr milli hærða Sigurði svæin sua at stendr i gognom hans hiarta oc vt um briostið. Oc þa mælti Sigurðr svæinn er hann feck lagit
Þiðrᴵᴵ 26615A þeiri stundo fecc Erlingr Jarl lag af kesio
Sv 4132Þetta lag hans vndraði hverr maðr ok lofade styrk þess, er lagðe
Bær 1141Erlingr ho᷎ggr nu hest sinn spora oc byr spiotið til lags
Mág¹A 3747með ho᷎ggvm storvm oc ‹stinnvm› lo᷎gvm
StjC 37212Kurir sottu at þeim fast ok mest med laugum ok skotum
~letu siga merki fyrir sik ok helldu með avllu afli þav hin digrv spiot til lags
KlmAFrg 55828í þessi svipan lagði Harðbeinn út atgeiri ór selinu ... lagit kom í stálhúfu Þorsteins svarta
Laxd 23918aðr hann setr sitt væna spiot til lags, gerir fiandinn harða hríð
Mich 71130kom lagit í lærit utanfótar, ok gekk í gegnum
NjM 15815hann sá engan annan sinn kost en hann lét fallask þvers undan laginu
NjM 40415þa fecc hann oc lavg tvav, oc kom hvartveggia i *skiolldinn
StuᴵK 915Þa fecc Einarr lag af spioti a siðv, oc rann honvm miog bloð
StuᴵK 924Gengr nv hord rið með griote ok ⸢lǫgvm [var. skotum GBpA 18620]. Sturla Sighvats son fekk steinshavgg
StuᴵK 33711●●● hann var lagðr með spioti i gegnum ok varðiz siþan sem bezt. Þa feck hann annat lag i gegnum, sua at v́t fellu iðrin, ok þa fell hann
StuᴵK 52810Hallr varð all-uel við ok varði sik drengiliga; hann hauruaði unndan til fioss ok feck lag i gegnum it efra holit
StuᴵᴵK 5710hann lagði til Hakonar galins. Kom lagit i augat, ok ⸢bryddi [var. brýndi] út um hnackann; varð þat hans bani
StuᴵᴵK 947Brẏniu hefir hann sva trausta at ekki lag ottaz hann fẏrir hennar dẏgð
~Flouent lett þa kenna hest sinn spora ok dro suo fast eptir kongi, ath hann kom lagi ꜳ̋ hestinn, ok fell hann (ɔ: hestrinn) daudr nidr vndir honum (ɔ: konungi)
Flóv² 20132setur fyrer sig sin skiolld halldande sinu spiote til lags
Rém 3735tekur huar sina burtstaung. ok hallda til lags
Rém 18430hann bifadizt huergi fyrer þessu þunga lagi eigi meir en hann uæri ecki til reidu
Rém 22029●●● og tekzt nu grimlig oʀuzta. og ganga nu bædi ho᷎gg og lo᷎g
Adon 2116setur Kirialax hallan skiolldin mote laginu
KirjA 4116í því var lagit til hans; ok er hann bar af sér lagit, kiknaði hann við
Gr 64Ǫgmundr illi gekk næst Þóri ok hratt honum á lagit, svá at allt gekk upp at krókunum
Gr 685fimliga halldandi sinu spioti og skilldi til lags
Hect 9321rakkinn sló af sér hvert högg með halanum, en ef hann stakk með kesjunni, beit hann af sér hvert lag
ÞorstVík 4264nú treysta þeir á sik ok sina hesta ok héltu til lags sínum spjótum
Blómstrˣ 1520fieck (hann) lagid i gegnum lærid, fyrer nedann þiohnappana
Fljˣ 8728Þorgils ... leggr bjǫrninn með sverði; dó dýrit af því lagi
Flóamˣ 479fecc konongrenn lag af spiote i giegnum baða fotleggi
FskBˣ 32616Hrœrekr konungr spratt þá upp skjótt ok hart: hann lagði þá til Óláfs konungs saxknífi þeim, er rytningr er kallaðr: lagit kom í yfirhǫfnina við herðarnar
Hkrᴵᴵˣ 1558Sendi hann mier lag, huar eg kiendi harda fǫr, og eg hiö af honum hǫnd og föt
Hrólfˣ 12125í öðru lagi eðr sinni leggr konúngsson báðum höndum sverði sínu í kjapt risans
SǫrlaStˣ 41313leggr konúngsson báðum höndum sverði sínu í kjapt risans; en risinn, er hann fékk lagit, brauzt um með öskri ok ólmligum hljóðum
SǫrlaStˣ 41315hid fyrsta lagh leggur hann einn riddara jarls i hans brióst
Þiðrᴵˣ 1224Sigurðr austmaðr leggr til Þórðar með spjóti, ok kom í skjöldinn ok renndi út af ok niðr í völlinn. Hann laut eptir laginu
Þórð²ˣ 19616Sá maðr hjó til Þórðar, er Örn hét, ok kom í lærit ... Ok er Þórðr fekk lagit, brást hann undan
Þórð²ˣ 20324
● ganga (upp) á lagit [at hǫndum e-m]
Asbiǫrn Finnz son lagði *spioti til Grims, oc fell hann eigi oc gecc vpp a lagit, sva at oddrin nam stadar i ryginvm. Hann snaraðiz við, oc liop sp‹i›otit vt milli rifianna, ok gek hann þa vpp a ⸢lagit [var. skaptit] oc hio með handavxi a havnd Asbiarnar, oc vard þat mikit sar
StuᴵK 834er Brestir skilr at þetta er hans bana sar þa geingr hann a lagít ok at honum Hafgrimi ok hoggr til hans med suerde
Fær 163greip hann spiot sitt ok leggr til Biarnar ok j gegnum hann ... Biornn gek a lagit at hondum honum ok laust hann suo mikit ho᷎gg at hann bar æ hallt hofut sidan
ÓH1005 82513fyrir vard Þorarinn Hallsteins son. ok stod spiotit igegnvm hann. Þorarinn gek aa lagit ok hio yfuir Hall
GullÞ 195Steinolfr lagdi til hans ok kom aa hann midian. Þorhallr gek aa lagit vpp at hondvm honum
GullÞ 4415en með því at Jökull var sterkr ok gekk fast á lagit, en Þorsteinn móðr mjök, ok stóð framarliga á árbakkanum, þá hrapaði hann ofan fyrir hamrana
ÞorstVík 4378gékk hann á lagit at höndum hánum ok hjó af Lupus höfuðit
Blómstrˣ 66
3) (rette) leje (mht. funktion)
● leggja stýri í lag / ór lagi / til lags
om ror som monteres el. afmonteres
●●● let Olafr konungr a scipom sinom leɢia oll styri or lagi
ÓH 3717leypr sialfr aptr til styresens. oc leggr þat or lage
Alex 6619Harekr geck vt ꜳ skipit ok lagði styri ⸢i lagh [var. til lags GKS 1005 fol “D²”]
ÓTᴵᴵ 1158þa settiz Beitir i lypting ok lagdi styri i lag
GenealFlat 2229lét þá flytja (skipit) út til hafs ok leggja stýri í lag ok draga upp segl
Hkrᴵˣ 439Hárekr gekk á skip ok lagði stýri í lag
Hkrᴵˣ 39017lét hann draga skútu um Saltíris-eið ok leggja stýri í lag
Hkrᴵᴵᴵˣ 24820
4) som ngt skal være, normal tilstand, orden
þetta er skaplega mikit sverð en hin varo meiri en lagi gegndi er fyʀr hafði hann gort
cf. “større end det skulde være”, Fr 393a Þiðrᴵ 10013●●● Blauus tok men af haalsi sier ok gaf Skeggkarl. færduzt þa synt brynn hans j lag. þuiat hann hafdi verit miok vfrynligur aadr at sia
Vikt 185Brugðit er nú lagi ... ór því sem vant er
cf. “det forholder sig nu anderledes end sædvanligt er”, Fr 393a Gr 25815
● fǿra í lag [e-t]
leypʀ fotʀ hans or kneliðnvm en bloð hliop þegar milli leggiarins ok knvtvnnar matti fyrir þvi fotinn eigi til fvllz i lag færa
JBpA(2003) 3125gat hann þat j lag fært sua at aftr kom astud ok jofnn vinatta ok aluara af konungi til hans sem adr hafdi haft
ÓTFlat 8937Karlamagnus kongr for heim til Fracklandz þa er hann hafdi sidad ok j lag fert Roma riki efter þann mikla hernad
KlmA1980 2226●●● færdi hann þat (sem hann hafði áðr skrifat) i lag ok gerdi rett
AugB 14513for postolinn þangat ... ok førði kristnina i lag, sem þa er bezt hafði verit
PhJˣ 73713
● fǿra ór lagi [e-n]
hann var rugladr ok or lagi færðr
~þessi aumi maðr var allr o᷎r lagi fe᷎rdr fyrir sinum versta annda
~
● ganga ór lagi
ef eigi gengi mioc or lagi
Sv 12838ætlaði siþan at uer ... skylldim lata or laghi ganga eðr með o᷎llu urękia skipaðan tíma guðligrar þionosto
ÓTᴵᴵ 8813huerso haurmulíga andinn kuelst fyrir ínnan. þa er holldit gengr sua or lagí fyrir vtan
Theol AM 672 4°¹ 13r26sviptast nú harðliga, svá at allt gekk úr lagi, þat sem fyrir varð, jafnvel eikrnar af stofnunum
SǫrlaStˣ 44024
● í lag
þa hliop aptr i lag hallar veggrinn
Mág¹A 2312er Egill settiz niðr dro hann hringinn a hond ser. ok þa foru brynn hans i lag
EgM(2001) 8632þuklar (Thómas) limv aptr i lag med suo blezadri kunnattu, ath ...
Thom²y 47738fell *hann (ɔ: hlemmrinn) síðan aptr í lag, ok sá þá hvergi nývirki á gólfinu
Gr 2806⸢og ï lag fara [var. ÷ AM 152 fol]
~
● kemr í samt lag [e-t / um e-t]
●●● kømr i samt lag sem fyʀ hafþi verit vm scemton hans oc gleþi
ÍvIngMork 35623viþ þetta scilia þeir at all fatt var vm meþ þeim oc alldregi co[m] þeira vingan ȷ́ samt lag
Jvs291 4611þótti hann þá eigi félauss, sem menn ætluðu, kom nú í samt lag um fé þeirra sem áðr eðr meira
Án 3579
● koma lagi [á e-t]
ver þyckiomz egi lagi á koma at gøra yþ[r] greíþa vm scattana [seᴍ ver] villdiᴍ
Jvs291 2416haɴ læízk egi lagi mvɴdv á coma fyrir þær vǽtr er næstar varo at koma til boþsins
Jvs291 5624Palnatoki suarar sua at hann mun æigi lagi a koma at fara firir hinar fystu uetrnætr til uæitzslunnar
JvsFlat 6311
● koma í lag [e-u]
augon beði fagrliga i lag komin með biortum scygnleic
ÓH 65416fylkingar hans þott þęr hefðe nockot losnat komaz vel í lag
Alex 13528En hvat er sva illa verðr at þv fegriz um rið ok þit mal i lag komit ... En þv bregðr a hátt verra ok vendir þig til vandra verka
ViðrLS544(1995) 22827finnr í fjósinu allt í einni andrjá; fæz hann þar í lengi at koma nautunum í lag
Æv⁹⁰ 27912●●● Gestr kom j lag fiolunum, suo ath ecki ny virki matti þar ꜳ̋ sia
ÞJ 1414þurptu þeir geysi mikit rum til at koma j lag so miklum her sem þeir hofdu
Saulus 6914svá þótti honum, sem hann hefði hvárki orðit sárr né sjúkr, tungan heil, augun bæði í lag komin
Hkrᴵᴵᴵˣ 38514
● koma/leggja til lags
Leggr ríki maðr þersi málaferli svá til lags, at hann gjörir brytja umboðsmann at sækja þau
Æv²⁸ 1138Muntu koma þeim svá til lags, sagði jǫtunninn
EgÁsm 464uil eg eiga retting orda minna þangad til ek kem þeim suo til lagx sem þau eiga ad vera
FormBrúðᴵ 17019
5) [á e-u] (pl. lǫg) (gældende) lov
fyr þvi at meire ⸢*tignar er ená⸣ nyio laga aldr an ena forno
Mess¹619 16416Nu hava þeir loghuunnitt eighnena sem Simun logh maðr hevir laogh um skyrt
NoDipl ([1207-1217]) 2926Olafr sætti log þau er hæita sefs log ... þrenn ero log i norege Frosto þings. Oc þau log er hakon aðalstæins fostre let sætía. er gulaþings log hæita
ÓHLeg 2831Þesser menn ... boþa oss løg þau, er øss er eigi fallet viþ at taca
Páll¹ 22030Siðan selldi Steinaʀ Ꜷnuɴdi i hꜷnd malin. oc skylldi hann þa sǫkia eða sęttaz sua sem lꜷg kendo til
Eg162θ(2001) 1644●●● Þeim einom monnom er rett at standa upp at lögrétto þa er þar scal köra log eða lof
GrgKonᴵ 2128Þat sagðe markús lavg
GrgKonᴵᴵ 14718þess bið ec þik, almattigr guð, at þu miskunnir salom varom framlæiðis! hinn vande rekingr, kuað Rodean, illa likar oss lǽti þin, at þu kallar log þin oc licneskiur þer til biargar
ElisA 228þu ert hæiðin oc truir a log Frabrins oc lytr treguðum Maghun oc Terrogant
ElisA 1158þeir toko ser til konongs einnhuernn vkunnan mann. þann er huarkke kynni logh ne lanndz sið þeiʀa
BarlA 5211En sa þeirra er þa þyckizt enn eigi log fa. þa ma þvi at eins skiota af fylkisþingi til Gulaþings ef fiorðongr manna gengr af þingi. oc kalla þat log er hann seger
Gulᴵ 2125hinir aller friðhelgir er til sꝍkia oc laga vilia gæta
Gulᴵ 223þa ero born þeirra arfgeng. oc leggia log felag þeirra
Gulᴵ 5413laga er hverr maðr verðr firi sinu
Gulᴵ 5728Nu megu þeir setia þa sꝍc þar. ef þeir kunnu log. ellar a þing skiota
Gulᴵ 6815Nu scolo menn vapn sin syna sem mælt er i logum
Gulᴵ 10130Jfir hveriom laugum er laugmaðr. oc reðr hann mesto við buendr
ÓH 1599þeir (þrǽlar) ero ... ecki i lavgum eða lanz rett með avðrom monnom
ÓH 2953Sueiɴ konungr hafði ny lǫg i land um marga luti oc var þat eptir þvi sett sem lǫg voro i Danmorcu en sum miclo frecari
ÓH 59415ef þer eroð raðnir at vilia login a malino
Þing¹Mork 37131syndiz logmonnom at E. (ɔ: Eysteinn) konvngr hefþi lꜹgin at męla i þeso
Þing¹Mork 37210ef aɴat er dømt en mer þicci login vera
Þing¹Mork 3783ec hyɢ at ec vita hoti helldr i logonom en hann
Þing¹Mork 3784þat hyɢ ec log ef sva mikill yrþi mismvni kvnvstv manna at mal yrþi eydd a þrimr e. (eða) fiorom logþingom
Þing¹Mork 37818●●● ennge ma þetta syndalaust gera. nema sa domare er hofðinge hever til þess skipat. þuiat loginn refsa en eigi hann. þo at hann geri sina skylldu eptir logom
Járns 27522sagðe ek þat log at gunnar fylgí borga æignn
NoDipl (1294) 6816þeim varða við lꜹg ef þeir bva ei vm likin
Heið 9620hefir hann eigi minna yfir-burð um þat er lꜹgin segia en hann feʀ með sneckio tuitog-sessu
Sv 1239þæt æit sꝍkia eða sueria vm manhælgi eða þyft er maðr ryðr til laga oc sæktar æiðar ero
SvKr 43413Helgi gaf Þorv dottvr sina Gvnnari syni Vlfliotz er log hafði vt
LdnHauksb 7911En sa er rettr hiunskapr. oc mæð retto saman komen. er huarke er a syfskaper ne frenndsæmi en talt er i lagum uarom
EiðKrA 38211heiðnir meɴ firir leto ælif log ok lifðv i gegnn logom ok þa er eigi bvrgv kenni meɴ mǫnnnom (!) eða spa menn þa var nꜹðsv̇n at hinn sami læknir kveme sa er gręddi með við smiorvi ok milldi sinnar halfdꜹðan lv̇ð ok saran i sv̇nðvm
Eluc675(1989) 651þeir briota nidr god ok stalla ... Reisa nu lo᷎gín rikuliga. ok hefna vsídu hermanna
Gyð238(1995) 187þat segi ek lꜹg ok þvi vil ek gvði svara. at Hakon konvngr er rett kominn til Noregs
HákFris 43710Hann let miog bta log ok landz rétt i Noregi. hann let þat setia i bokina sem nv erv kollut hin nyio log
HákFris 5829þer dyliz við son guðs, þann er spamenn ok laug [var. + guds AM 233 a fol “B”] bera vitne
KrossInventA 30424Hverjum manni hefi ek heitit lǫgum hér í landi, eða hver eru fleiri ørendi þín á várn fund
NjR 146●●● Njáll kendi honum lǫg, svá at hann varð mestr lǫgmaðr
NjR1908 6313Þér eruð skyldir til at gera hvárumtveggjum lǫg
NjR1908 35620sva at ver ... gæymim boðorða hans oc laga
~ lat.custodiamus mandata ejus
Vulg 3Reg 8,58 StjC 56817Vlfliotr kom með lǫg til Islanndz
AnnReg 10221þat eru nauðsyniar sem log skyra
BlFar 27520hafa oll slik log i heimferð sem þeir hafðu i heimanferð
BlFar 2779sem þa gengo log i lande er þau mal gerðuzt
Landsl 917allra hællzt þar sem login uatta með stoddum endimorkum
Landsl 2321log riufa þat felag
Landsl 7617ma hon þat eigi riufa siðan þo at misdauði uerði eða hennar erfingiar vttan meira fe gefit en ⸢log uatta [var. laghæ giof OsloUB 317 4° “S”]
RbEM (*1280) 83Bioðum ver syslumonnum oc logmonnum þesse log oc rettarbꝍtr i logbok at setia
RbHM (*1313)¹a 1021helldr lifuir nu huer sem lyftir vndir lagha lausre skipan. þui at logh lægiazt. en ran rikia
RbHS (*1202) 4451ef ydr likar þat eigi standa þat sama jardar mal ospilt til lagha vil ek þa enga penninga luka þar j
DN II (1329) 1454þa gerde bæssi þer logh till oc þau hafa æ veret sidan
BorgKr³ 36513testamentum ... er skipat ... æigi siðr af kæisaranom. oc konongom oc veraldleghom logom
JKr 34914engir mego þætta synda laust gera. nema sa domare er konongren hæuir til þessa skipat. þui at login refsa en eigi han
Bl 21923han (ɔ: lǫgmannsórskurð) a engi maðr at riva nema sealfum kononge litizt annat sannare. þui at han er yfir skipaðr logen
Bl 25516þa hæfir hon til lagha i gardi hans þridæili af fe landi oc lausum ꝍyri
BorgKrNᴵᴵ 30520hét liðueizlu sinni at hann skylldi efla Steinar at koma framm logum við Þorstein
EgM(2001) 1587●●● ‹J› flestvm londvm setia menn a bækr annat tveggia þann froðleik er þar innan landz hefir giorz ęða þann annan er minnisamligaztr þikkir þo at annars staða[r hafi] helldr giorz ęða lǫg sín setia menn a bækr hverr þioð a sína tvngv
Gramm¹ 2064bęðí lǫg ok ꜳ̋ttvísi ęða þyðingar helgar ęða sva þav hín spaklegv fræðí er ari þorgils son hefir a bkr sett af skynsamlegv viti
Gramm¹ 20810●●● Skalld erv hofvndar allrar rynní ęða mꜳ̋ls greinar sem smiðir ‹smíðar› ęða lǫgmenn laga
Gramm¹ 2261huarke ny logh ne forn
JurEið1642 33720bæði kirkivnnar lagvm ok landzins
Mar655XXXII 46022Njáll kenndi honum lǫg, svá at hann varð mestr lǫgmaðr á Íslandi
NjM 7410þeir, er sitja á miðjum pǫllum, skulu réttir at ráða fyrir lofum ok lǫgum
NjM 2458Þér eruð skyldir til at gera hvárumtveggjum lǫg
NjM 38811ok er erfíngi við skildr ef hann bauð til ⸢lagha [var. logliga Landsl 8613]
Landsl1154 13022●●● Þat er vpphaf lagha várra Jslendinga sem vpphaf er allra goðra luta. at ver skulum hafa ok hallda kristilega tru
ÁKrD 1617leið eigi langt aðr af var gengit lo᷎gum þeira i morgu lagi
ÓTᴵ 17319skipum ver. at kirkiunnar lo᷎gh þau sem her fylgia. se frammfærd i norrænu ok sva ritud ꜳ spiall. vpp fest at huerium biskupsstoli
StatEi³ 6263Þat firir biodum ver ... at þeir take ser nokor samheldi. ædr gere nokor samlaup ædr dickti ser nokor lagh ædr settningar
RbEM (*1293-1294) 2425●●● lǫgin refsa en eigi hann (ɔ: dómarinn), þó at hann geri sina skyldu eptir því sem lǫgin bjóða honum, en aðrir gera með heipt ok ǫfund
Jb 5313Bjóðum vér at þér haldið þessa alla articulos fyrir lǫg ok látið skrifa í bók
Jb 2997ef nockuʀ falsar bref herra pafans firi sik eða annan mann þa er sa ok af sialfum lo᷎gunum bannsettr með ollum þeim sem honum veita fulltingi til þess vitandi
StatJón 18329snyʀ hann moti þæim ok mælte Velkomnir logunautar varir hafa kristnir menn vndir gæingit med sinum hofdingium war logh
KlmBFrgÞjms 21111Kolr lagdi þat til, at iarl skylldi færa lo᷎g a þvi, at iarlar hofdu tekit odul o᷎ll i erfd eftir menn, enn erfingiar *leysti til sin
Orkn 1946Þat var upphaf enna hæidnu laga at menn skylldu æigi hafua ho᷎fudskip j haf
ÞUxaf 24911Sálur várar fara ... til eilífs fagnaðar ... en yðrar sálur fara til eilífra písla í helvíti, ok má fyrir þat sjá, at vár lög eru betri en yður
KlmA 27413Eigi kann ek í móti því at mæla, er þú hefir lǫgin í þínu valdi
Ljósv 79Sie her nu þegar forkunnligan mann, bædi i litillæti ok uandlæti laganna
Thom² 3086Mꜳ þar nefna til þriar greinir, er noteraz i sogu þessi, er allar þurptu frumtignar af herra pafanum, ef þær samþyckia laugunum
Thom² 32712biðium wij ydr naðher auðmiukligha ath ij holðen oss med friðh ok lagh
IslDipl (1419) 2157hafdi hvortveggi med ser votta sinna laga
Nik2 3919at men missæ en thes helder lagha their sem til loghmansinz ero stepnder
RbME (*1335?-1343) 19514þat segi ek log, ok þui vil ek gudi suara, att Hakon kongr er rettkominn ‹til› Noregs
Hák81 38310þó munu hér í heldrum lǫgum hvárirtveggju hafa nǫkkut til síns máls
HálfdEyst 12922Bøndr gengo undir oll ⸢alꜹg [var. laugh Sv81 23712]
var. Sv 18214 → Sv81 23712Einar kuni uel til laga
HÍ 714enn biskupinn reiknar banz verk epter þvi sem heilagrar kirkiv laug vtvisa
DI VI (1481) 3395suo stendr j kirkiunar logum at huer sem ræner eda stelur ur kirkiu. þa skal þad mal fyrst ransakast fyrir kirkiunnar vallde
DI VII (1492) 1075fyrir þui ath kirkiunnar laug suo til visa. ath ...
DI VII (1492) 11022tǫluðu þeir mart um lǫg ok landsskipun
Gr 6111forðask mun ek lǫg, at verða sekr um bjargir við þik
Gr 15223hann let þat setia i bokina er nu er kollut hin nyo log
Hák8B 20838dæmdum vær hann sliku sakadan. sem kirkiunnar laug ut uisar
DI IX (1522) 11536voru þad bækur hans er ꜳ uoru log heilagrar kirkiu
LBpA 5610kongur mællti huad er þar log um ef madur fæder upp son sinn a laun
Hem1010 46Hier j mot skal konungr lata oss nꜳ fridi og jslendskum laugum
DI I (*[1262]›AM 45) 62012saker þess ad suo stendur skriffad fyrri j dominum. ad sira Kar var særdur og sleiginn. lata suo log heilagrar kirkiu. ad Biskup skal taka rett a klerkum sijnum sem kongur a þegnum sijnum
DI V (*1467›ÍB 125 aˣ) 5091huor sem greind[an mann þorkiel] Jonsson helldur vndan laugum med mact edur Audrum vndanbraugdvm svo biorn og Arnor nai ecki laugum af honum. suari slikri sekt sem laug votta
DI VII (*1492›Lbs 1974ˣ) 9721vier vissum fyrer full sanninde ad offt skrifadur þorkiell fordadist log og stefnur so hann faldist og sier vndan skaut nær hann gat so ei skillde logum verda yffer hann komid
DI VII (*1492›Lbs 63ˣ) 9610laugin auijsa suo ad kona skal eiga kost ad selia sokn sina og uorn huorium er hun vill. Ef eigi er ofrikismadur
DI VII (*1496›Lbs 1974ˣ) 29236so hann miste eige sinna peninga fyrir lo᷎g framm. epter þvi sem þeir ádrgreindr Þorleifr og Biarne Þorarinsson hꜹfdu þar gio᷎rning wmm gio᷎rtt
DI VIII (*1480›Lbs 871ˣ) 6728gio᷎rd hafa uerit og j mot kirkiunnar lag
DI IX (*1524›Lbs 61ˣ) 23219þer gerer ẏdrar tighiunder a huæriu aare æftir landzens loghom oc kristens domsens reth
DI X (*1354›Steph 57ˣ) 1024hæilaghrar kirkiu logh
DN III (*1339›DonVar 1ˣ) 17428ther skulur hædan aff, aff wara vegna boa ok wæra vidher foorn ok gamul Noren lag
DN XIV (*1364›SRA apogrˣ) 837Svá er oc mælt oc talt í lögum manna ef maðr verðr fyrir þeirri villu at hann vegr mann til arfs
Frostˣ 20710log inns helga Olafs konongs stande eptir þui sem hann hafðe skipat
FrostÁMˣ 204hinír er aðr ero i logom skillder
FrostÁMˣ 2215Svo hofum ver mælt at ver skolum hvarvetna auka log var er ver vilium gildarner ok sva af taka
Gild¹ˣ 113ꜳ̋mot logum giorandi mannz ok jllsku
~ lat.et de manu contra legem agentis et iniqui
10017 (Vulg Psalm 70,4) GlossPsalt 10115log mín
~ lat.Si autem dereliquerint (filii eius) legem meam
1585 (Vulg Psalm 88,31) GlossPsalt 1595Einarr kunni vel til laga
Hkrᴵᴵᴵˣ 1347●●● þat er á norrꜵnu er ritat, lǫg eða sǫgur eða mannfrœði
Hungrvˣ 7210En þá es Ísland vas víþa byɢt orþit. þá hafþi maþr ꜹstrǿɴ fyrst lǫg út hingat
Íslbˣ 1437þá vas þat mę́lt et nęsta sumar áþr í lǫgom at menɴ scylldi svá coma til alþingis es x. vikur vę́ri af sumri
Íslbˣ 2833●●● þat mon verþa satt es vér slítom í sundr lǫgen. at vér monom slíta oc friþeɴ
Íslbˣ 2926þá vas þat mę́llt í lǫgom at aller meɴ scylldi cristner vesa
Íslbˣ 2928En áþr váro hér slíc lǫg of þat sem í Norvegi
Íslbˣ 3215●●● vas nýmę́li þat gørt. at lǫg ór scylldi scriva á bóc
Íslbˣ 3710●●● Scylldu þeir gørva nýmę́li þꜹ ǫll í lǫgom er þeim litisc þau betri en en forno lǫg
Íslbˣ 3712En þat varþ at framfara. at þá vas scrivaþr Vígslóþi oc margt aɴat í lǫgom
Íslbˣ 3715settu þeir Þorleifr hinn spaki modur brodir hans (ɔ: Ulfljóts) log þau er siþan voru kollut Vlfliotz log
LdnHb105ˣ 9530þat var vpphaf hinnv heidnv laga at menn skylldv ei hafa hofud skip i haf
LdnHb105ˣ 9532hefi ek handsalat honum ⸢*lǫggrið [non emend. (ms.) lóg og grid]
LjósvLˣ 1323n. → ms. 40r15her skulu ganga slick logh som genger vm oll Gulatings log
RbMH (*1270-1271)ˣ 3543Pall qvez ‹ætla, at lǫg mundi honum bera féin› emend. Stu 1098: BLAdd 11127 “IIp”
emend. StuᴵK 1098: BLAdd 11127ˣ “IIp”skyldi Englands konungr ok höfðingjar safnast saman á Írlandi at heyra lög ok svara réttendum ok halda uppi allra manna refsingum
Trist¹ˣ 495
‖ (propr. comp.) :
Hann setti Golaþingslǫg eftir ráðagørð Þorleifs spaka, er verit hafði forþom
Ágr 83er Mǫgnús sá allsheriar liþ á eyronom, þá helt hann út ór firþinom ok svá suþr í Golaþingslǫg
Ágr 457Olafr sætti log þau er hæita sefs log ... þrenn ero log i norege Frosto þings. Oc þau log er hakon aðalstæins fostre let sætía. er gulaþings log hæita
ÓHLeg 2830þau log er hakon aðalstæins fostre let sætía er gulaþings log hæita
ÓHLeg 2833ec svaraþac, at eigi være Romaborgar løg til at leiþa *mann til dauþa, fyrr en hann come sialfr firer sic orþi
Páll¹ 2329ver scolom manne frælsi geva i fylki hveriu i Gulaþings logum
GulKrᴵ 534oc svþr i Gvlaþings log
Mork 29810hann setti Gulaþings laug oc Frostaþings lꜹg oc Heitsęvis laug fyrst at upphafi
ÓH 1811hann setti Gulaþings laug oc Frostaþings lꜹg oc Heitsęvis laug fyrst at upphafi
ÓH 1811hann (ɔ: Hákon konungr) sett Gulaþings laug oc Frostaþings lꜹg oc ⸢Heitsęvis laug [var. (ms.) heitsfa þings laug AM 325 VI 4° “325 VI”] fyrst at upphafi
ÓH 1812En þar allt er laugin scilr á. þa scolo aull hallaz til moz við Uppsala laug
ÓH 15915Ec fer heʀa at leita orlavsnar um vandmeli þau er laug var greinir oc Uppsala laug
ÓH 21610Heiðsęvis lavg scylldo ganga um avll fylki a Upplondum
ÓH 28411þeir menn er fyr socom ero hafþir i Frostoþings lꜹgom
Þing¹Mork 37233gere laga stꝍmnu til aura lyktingar at fvllnaðe oc at frostoþings logum retom
LandslFrg3 13424At ver skulum gefa manne frialse i fylki hueriu i Gula þings lagum
SvKr 40923þersi bók skal heðan af ganga vm gvla þings log vm alldr ok ævi
LandslFrg2 13233drꜹgu ver vt skip var i morgin ok forom til Biorgyniar svðr. ok stefnom þing vm oll Gulaþingslog
HákFris 3987þeir sem Gvlaþingslog byggia
HákFris 39936Magnus ... Noregs konungr ... sendir allum monnum ⸢i Gula þings laugum [var. (ms.) i æiðzsíuaþíngs loghum |V-2: Æidzifua þings monnum AM 309 fol “Ea”, etc.]
var. Landsl 73: AM 309 fol “Ea” → ms. 3r3Magnus ... Noregs konungr ... sendir allum monnum ⸢i Gula þings laugum [var. (ms.) i æiðzsíuaþíngs loghum AM 309 fol “Ea” 3r3 etc.; Æidzifua þings monnum DKNVSB HA 1 4° “Ef”]
var. Landsl 73: AM 309 fol “Ea” → ms. 3r3⸢Gula þings lagum [var. Eidzifaþings lagum Holm perg 30 4° “Ee”]
var. Landsl 2817: Holm perg 30 4° “Ee”⸢Gula þings lagum [var. Eidzifaþings lagum Holm perg 30 4° “Ee”]
var. Landsl 2817: Holm perg 30 4° “Ee”i ⸢Gula þings lagum [var. Eiðsiva þings lagum AM 68 4° “Eb”, etc.]
var. Landsl 3322: AM 68 4° “Eb”i ⸢Gula þings lagum [var. (ms.) æíðcíuía þíngs lagum AM 68 4° “Eb”, etc.]
var. Landsl 3322: AM 68 4° “Eb” → ms. 17v10maðr fær kono at ⸢landz lagum [var. (ms.) æiðzifaþings lagum Holm perg 30 4° “Ee”] rettum
var. Landsl 7920: Holm perg 30 4° “Ee” → ms. 44v13maðr fær kono at ⸢landz lagum [var. (ms.) æiðzifaþíngs lagum Holm perg 30 4° “Ee”] rettum
var. Landsl 7920: Holm perg 30 4° “Ee” → ms. 44v13.vj. skynsamir menn mæta. oc ek gerir til laga stefno til uerðz lyktingar at fulnaðe oc ⸢Gula þings laugum [var. (ms.) at æidziva þíngs lagum Holm perg 30 4° “Ee”, etc.] rettum
var. Landsl 9516: Holm perg 30 4° “Ee” → ms. 51v14.vj. skynsamir menn mæta. oc ek gerir til laga stefno til uerðz lyktingar at fulnaðe oc ⸢Gula þings laugum [var. (ms.) at æidziva þíngs lagum Holm perg 30 4° “Ee”, etc.] rettum
var. Landsl 9517: Holm perg 30 4° “Ee” → ms. 51v14Sa er fardagr hinn fyrsti i ⸢Gula þings lagum [var. (ms.) æidsíuaþíngs logum AM 309 fol “Ea”, etc.]
var. Landsl 10910: AM 309 fol “Ea” → ms. 34v30Sa er fardagr hinn fyrsti i ⸢Gula þings lagum [var. (ms.) æidsíuaþíngs logum AM 309 fol “Ea”, etc.]
var. Landsl 10910: AM 309 fol “Ea” → ms. 34v30i ⸢Gula þings bok [var. Eiðsivaþingslogum AM 309 fol “Ea”, etc.]
var. Landsl 1766: AM 309 fol “Ea”⸢monnum i Noregs konongs riki [var. monnum i Eidzifo þings logum LundUB Mh 15 “O”]
var. RbEM (*1280) 419: LundUB Mh 15 “O”⸢monnum i Noregs konongs riki [var. monnum i Eidzifo þings logum LundUB Mh 15 “O”]
var. RbEM (*1280) 419: LundUB Mh 15 “O”hinir skynsamaztu mænn af Gula þings lagum
Landsl 74þær konor sem i erfða tal eru taldar eptir Gula þings lagum
Landsl 2817i Gula þings lagum skal logmaðr hafa firir sitt starf X merkr af bonda fe
Landsl 3322Sa er fardagr hinn fyrsti i Gula þings lagum
Landsl 10910[var. ollum monnum i Eiðziuaþings loghum AM 309 fol “B”, etc.]
var. RbEM (*1290) 1722: AM 309 fol “B”[var. ollum monnum i Eiðziuaþings loghum AM 309 fol “B”, etc.]
var. RbEM (*1290) 1722: AM 309 fol “B”Vm bæssa logh. þau er han gerðe
cf.gerde bæssi þer logh till
BorgKr³ 36513 BorgKr³ 36511Her sægir vm Bessa logh
cap.stundum i Gulaþings loghum. stundum i Uikinni oc alloft a Upplondum
Hirð 40218stundum i ⸢Frostaþings loghum [var. frostoþings logum AM 304 fol]
Hirð 40218ef maðr fær kono at ⸢landz lagum [var. (ms.) borghar þings loghum Holm perg 11 fol “Bl”] rettum
var. Landsl 7920: Holm perg 11 fol “Bl” → ms. 42v8ef maðr fær kono at ⸢landz lagum [var. (ms.) borghar þings loghum Holm perg 11 fol “Bl”] rettum
var. Landsl 7920: Holm perg 11 fol “Bl” → ms. 42v8ok enn bar honum þetta miꜹg til tiænaðar er þa uar alþyðunni miꜹg u þokkað um tiginna manna suæitina ok uill lyðrinn nu hafa það er hæiter Mamillius lꜹg að hefia ætter nyiar til tignar
~ lat.legem Mamiliam
8730 Rómv595(2010) 8710Hakon ... Noregs hærtoge ... sendir ollum monnum i Eizsiuaþin‹g›s loghum quedio guds oc sina
RbHM (*1290) 196Hakon ... Noregs hærtoge ... sendir ollum monnum i Eizsiuaþin‹g›s loghum quedio guds oc sina
RbHM (*1290) 196quat þat skylldu fiarri fara ok segir at þola skylldi Snorra laug
EbWolf(2003) 935stefner Egill honum þíng ok skytr malinu til Gulaþings laga
EgM(2001) 9425Magnus ... sendir allum monnum i Gulaþings logum quedio guds oc sina
RbME (*1327) 15320Magnus ... sun hakonar konungs ... sendír ollum guðs vínum ok sínum í gula þínngs loghum Queðia. Guðs. ok sína
Landsl1154 756hann setti Gula þings lo᷎g með raði Þorleifs spaka
ÓTᴵ 305hann setti ok Frosta þings lo᷎g með raði Sigurdar jarls ok aɴaʀa Þrænda
ÓTᴵ 306Heiðsæuis lo᷎g hafði fyrst sett Halfdan suarti
ÓTᴵ 307⸢Heitsęvis laug [var. (ms.) heitsfa þings laug AM 325 VI 4° “325 VI”]
var. ÓH 1812: AM 325 VI 4° “325 VI” → ms. 3r37[var. i Æidsifuæþings lagum OsloUB 317 4° “R”]
var. RbHM (*1313)¹a 994: OsloUB 317 4° “R”[var. i Æidsifuæþings lagum OsloUB 317 4° “R”]
var. RbHM (*1313)¹a 994: OsloUB 317 4° “R”Erikr Magnus .. sendir allum ⸢monnum i Noregs konongs riki [var. Borgathings logum ... Holm perg 35 4° “V”] queðiu guðs oc sina
var. RbEM (*1280) 49: Holm perg 35 4° “V”Erikr Magnus ... sendir allum ⸢monnum i Noregs konongs riki [var. Borgathings logum ... Holm perg 35 4° “V”] queðiu guðs oc sina
var. RbEM (*1280) 419: Holm perg 35 4° “V”þa menn, er Romaborgar lo᷎g fyrirdęma
Seb 23019ef (hann) gerdi i gegn ⸢Romaborgar lo᷎gum [var. Ro᷎ma borgar lẏd ok lo᷎gum AM 235 fol “B”]
Dionys 31529drogu ver vt skip vor ꜳ morginn ok forum til Biorguinar sudr til þeirrar hirdar, er þar er, ok stefnum þar þing vm oll Gulaþingslo᷎g
Hák81 31026þeir sem Gulaþingslǫg ⸢bygia [var. hallda HákFlat 1722]
Hák81 31324jnnir beztu menn or landinu vm oll Gulaþinglog
Hák81 31922epter riettum sancte olafs laugum þar til hann er laugliga rofinn af uorum heẏgbornazta herra kongenum eda hans heidursamligazta rikisins rade j noregi epter hans bode og bifalning
DI IX (*1524›tr 1527) 21811styrkium nu hier epter huorer adra kongs ualld og kirkiu. epter rettvm noriges lavgum
DI IX (1533) 67019þá scal þat fé fara at Frostoþingslögum réttum
Frostˣ 21014Boc þesse er a ero scyrð Frosta þings log hofum ver skift i .xvj. staðe
FrostÁMˣ 258hellt hann ut or fyrðinum. oc sva suðr i Gulaþings log
FskBˣ 31012þat er þa mitt rað a brott heðan or Gulaþingslogum
FskBˣ 33717Hann setti Gulaþingslǫg með ráði Þorleifs spaka
Hkrᴵˣ 1821hann setti Frostaþingslǫg með ráði Sigurðar jarls ok annarra Þrœnda
Hkrᴵˣ 1822Heisævislǫg hafði sett Hálfdan svarti
Hkrᴵˣ 1823hafþi maþr ꜹstrǿɴ fyrst lǫg út hingat úr Norvegi sá er Ulfliótr hét ... oc váro þá Ulfliótz lǫg kǫlloþ
Íslbˣ 1439En þav váro flest sett at því sem þá váro Golaþings lǫg eþa rǫ́þ Þorleifs ens spaca
Íslbˣ 1440settu þeir Þorleifr hinn spaki modur brodir hans (ɔ: Ulfljóts) log þau er siþan voru kollut Vlfliotz log
LdnHb105ˣ 9531þar settu þeir Þorleifur hinn spaki modur broder hans løg þau er sydan voru køllud Vlfliotz løg
LdnHb281ˣ 50311Erikr Magnus með guðs miskunn Noregs konongr ... sendir allum ⸢monnum i Noregs konongs riki [var. ... .ij. Steiga tings logum ... OsloUB 1 4°ˣ “Y”] queðiu guðs oc sina
var. RbEM (*1280) 419: OsloUB 1 4°ˣ “Y”
● at/eftir lǫgum
Nu hever sa iorð sotta at logum er brigði. þa ...
Gulᴵ 8819S. (ɔ: Sigurðr) konvngr ... gefr S. H. s. (ɔ: Sigurði Hranasyni) somo soc vm femalit. oc biþr þa męla eptir logom
Þing¹Mork 3717nv scortir nacqvat á at eptir logonom se leitat
Þing¹Mork 37412biodum vit þær ... at þu ger honum her rett af eftir logum
DN I (1307) 9920segi ek þat guði, at ek skal svá sǫk þessa sœkja, sem ek veit sannast ok réttast ok helzt at lǫgum
NjR1908 34923kuadde þetta herra abote oft ok iðalegha at laghum a þen sama dagh
DN II (1332) 1653eigi sua na at þer skylldut þat dæma. at þer vissuð sannaz ok hellz at logum
BandM 3312hann nefndi ser uatta at þrælsgiolldin uoru at laugum fǽrð
EbWolf(2003) 19925segi ek þat guði, at ek skal svá sǫk þessa sœkja sem ek veit sannast ok réttast ok helzt at lǫgum
NjM 3808Stefni ek máli þessu til fimmtardóms, sem málit á í at koma at lǫgum
NjM 39519Vrækia uar réttr aþili eptir fauður sinn eptir þeim laugum, er þa gengu i landi her, enn honum voro enngi boð boðin
StuᴵK 55417var alldri messo songr af honvm tekin þott Gvdmvndr byskvp hefdi hann vigdan. eigi at fvllvm logvm
GBpB(2018) 20017toko þeir skœytin‹g› af mer a þeiri iordu at loghum rettom oc landzsid
DN VIII (*[1170-1190]›apogrˣ) 436ef hann vill at lögum veriaz. þá leggi hann vápn sin niðr oc bióði lög fyrir sic
Frostˣ 16133En þeir bǫrþosc þar oc mátti þingit eigi heyiasc at lǫgum
Íslbˣ 2215
● beiðask laga [■/af !]
konungr beiddiz þar laga af. En erkibyscup neitaði
Sv 1233En er Írar vissu, at þeir váru norrœnir menn, þá beiðask þeir laga, at þeir skyldu ganga frá fé sínu
Laxd 6618
● bjóða lǫg
1) [e-m]
Nu vil ek bioda þier log segir Gunnlaugr at þu giallt mer féé mitt eda gakk á holm vid mik
Gunnl 241vil ek bioða þer onnur log þau at við gangim a holm her a þinginu. ok hafi sa fe þetta er sigr fær
EgM(2001) 1278
2) [fyrir sik]
Nu scal hann fara til þings, oc æsta ser þinggongu. oc leggi niðr vapn sin. oc bioða log firi sik
Gulᴵ 626þa bauð Dyri loogh firir sek
DN V (1338) 1037ef hann vill at lögum veriaz. þá leggi hann vápn sin niðr oc bióði lög fyrir sic
Frostˣ 1621
● bjóða sik undir lǫg
hon bauð sek vndir þau logh er þa gengo i landeno
DN I (1322) 14537Vaþiolfuer á Roghne hefuir after pytt vathnet firir sira Jone á Tuilldisslande sua at hans kuænnar megho eighi nytazst, æftir þui sem han hefuir þar freilsi firir, ok þo bodeth sik vnder logh ok godra manna vmdœmi.
DN VI (*1365›vid 1365) 31319
● brjóta lǫg [á e-m] [fyrir sakir e-rs / með e-u / í e-u]
man ec eigi fire þinar sakir briota laug oc leɢia konungs tign
ÓH 30110huat mun konungr þeꜱi fyrir ętla er hann brytr lꜹg a oꜱ
ÓH 6248briota log hins helga Olafs konungs
Sv 11919mvn ec eigi briota log hins helga Olafs konungs firir hans sakir þo at hann banniz iafnan um eða blotiz
Sv 1301Skal einngi sva diarfr mina manna, at hann br‹i›oti log a þer
Bær 10624Eru þat hér landzlög, at inn ellri konungsson taki ríki eptir föður sínn. Nú vil ek ei brjóta lög á Katli, syni mínum, með einræði mínu
HG 93hann ... braut i þui laug Olafs konungs
SvEirsp 29411þæim lut sem maðr brytr logh. þa er han æigi verðr þæirra at niota
JKr 34715uil ek þat raða yðr. at þer leitit burt heðan þuiat her er folk o trutt ok illt uiðr eignar. En þeim þikkia aðr brotin laug a ser
EbWolf(2003) 3119þer konungr brutuð log a Agli firer saker Bergaunundar
EgM(2001) 11530Enn er samt sem fyrr konungr at ver bændrnir vilium eigi at þu briotir lo᷎g ꜳ̋ oss
ÓTᴵ 3778[var. + ef lærdir menn ... briota lꝍg ꜳ konungs þegnum eðr þrongua þeim með saksoknum eðr saka giptum eðr gera þeim annan þunga AM 350 fol “G”]
var. Hirð 45011: AM 350 fol “G”bœndr vildu enn sem fyrr, at konungr bryti ekki lǫg á þeim
Hkrᴵˣ 38413
● dǿma lǫg [um e-t / af e-u] [í millum e-rra] [e-m]
Egill hóf þar mál sitt. at hann krafði domendr at dǫma sér lꜷg af mali þeiʀa Ꜷnuɴdar
Eg162θ(2001) 956Samuel for a hverio ari yfir rikið oc do᷎mði monnvm lǫg oc siðaþi folkit
StjC 4406Þæir men aller sem i logrettu ero nefndir skulu dꝍma logh vm þau mal oll er þangat ero skoten
Bl 18923Hit fyrsta hans herbergi er þat i hueriu er hann (ɔ: konungr) sitr upp aa raad edr stefnur ok dęmir logh ok rettindi manna i millum
cf. lǫg ok réttendi Stj¹ 17setti Halfdan konungr Atla jall yfir Sygnafylki at dęma þar lo᷎g
HálfdSv 56219þeir menn er í logretto ero nefnder skolu dęma log um þau mal er hingat ero skoten at þingskotom rettom efter þui er logbok seger
FrostÁMˣ 277
● ein lǫg
Saugdu suerd þeirra eín log aullum Suium þeim er þeir komu hoggum vid
ÓTᴵᴵ54 26915so᷎gdu suerd þeirra ein lo᷎g o᷎llum Suium er þeir nadu til
ÓTFlat 48415●●● ef menɴ scylldi eigi hafa aller lǫg ęin á landi hér
Íslbˣ 2916oc hǫvom aller ein lǫg oc ęinn siþ
Íslbˣ 2925●●● hvárer tveggio iǫ́tto því at aller scylldi ein lǫg hava
Íslbˣ 2928
● fá lǫg [um e-t]
En sa þeirra er þa þyckizt enn eigi log fa. þa ma þvi at eins skiota af fylkisþingi til Gulaþings ef fiorðongr manna gengr af þingi. oc kalla þat log er hann seger
Gulᴵ 2124Jon Skotr. skraddare j. Biorgwin teede oss ok oft teet hæfir med kwæinkrande kærslo. at han æi reetto nær. ne logh fær vm godz kono sinnar
DN IX (*[1341]›apogrˣ) 1434
● festa lǫg [fyrir e-t]
ef hann vill eigi log festa. æða þing sꝍkia. þa ...
GulKrᴵ 2027ef hinn uil eigi luka þa skal landzdrottinn festa log firir loð hans oc leggia fimtar stefno
Landsl 1076ef sá kallaz eiga töcu þá festi hann lög fyrir oc leggi fimtarstemnu með þeim sömu váttum
Frostˣ 2407
● flytja til laga [e-t]
● forn lǫg
sumir meɴ hvɢia strangari vera en forno lꜵg en en nvio
Hóm677 4021Af þvi mercia óxn feþr ena forno laga at þeim var lofat at hata andscota sin‹a› oc stanga þa með hornom licamligs afls
~ lat.Qui ergo per tauros nisi patres testamenti veteris significantur?
GregHom 128410 Hóm677 7835skal logmaðr eða syslumaðr huarn sem bonde krefr fyr skylldugr til uera at fylgia bondum til fornra laga
RbEM (*1281-1282)² 8415soro þæssær fyr nefdr (sic) men at þau komo saman j fonnom lagum ok firir laga briging Sigurdr ok Jngirid
DN VI (1333) 16027Var þa Olafr Tryggva son til konungs tekinn ꜳ allz heriar þingi yfir land alt sva viðt sem haft hafði Haralldr en harfagri. ok dæmt honum riki ⸢at [var. eptir AM 54 fol “C¹”, etc.] fornum lo᷎gvm
ÓTᴵ 24317[var. + framarr enn forn lꝍg ok cristinna laga rettr uattar AM 350 fol “G”]
var. Hirð 45011: AM 350 fol “G”Þær be᷎kr ero undir-ste᷎dr allra heilagra ritninga be᷎di i fornum lo᷎gum ok nygium
VerBAlfrᴵ 37sagdiz (hann) ... fest hafa i minne utan bokar bæde in fornu lo᷎g ok in nyiu
VP 65723drottinn ... gíordí þꜳ laga skípte. enndi hín fornu laugh. ok hof hín nyío
Mess²625 3610En of barna útburþ scylldo standa en forno lǫg oc of hrossakiǫtz át
Íslbˣ 2930Scylldu þeir gørva nýmę́li þꜹ ǫll í lǫgom er þeim litisc þau betri en en forno lǫg
Íslbˣ 3713ek vil skora á þik til hólmgǫngu, at þú komir á þriggja nátta fresti í hólm þann, er liggr hér í Øxará ... ok berjumsk þar tveir, svá sem forn lǫg liggja til
LjósvLˣ 407
● fylgja til laga [e-m/e-u]
þæir iattaðo þar imote at fylgia Suoluæigu til laga æftir kunnostu sinni
DN I (*1303›vid c1305) 8917hefer hann heitit mer at fylgia þui (ɔ: málinu) til hínna fremstu laga
Harð 15311Þat er upphaf laga vara at ver skolum kristni lyða oc kristnum dome oc konungi uarum oc biskupi til laga oc til rettra mala at fylgia
Frostˣ 13016
● fylgja lǫgum [at !]
Ef þv villt logonom at fylgia oc rettri lanzstiorɴ
Þing¹Mork 37129sumt man fylgia lagum kirkiunnar oc keisarans
RbHM (*1302)² 4514
● hafa lǫg [við e-n]
ef hann kꝍmr æigi. þa a han at missa þæirrar giftar er han tækr i þui heraðe a þæim .xij. manoðom ef bꝍndr uilia logh við han hafa
BorgKr¹ 34523ef maðr værðr firer ofriki oc nær han æigi lagha vndan fꝍrslo. oc skal biskup annattuæggia hagha sua at han hafe logh eða lꝍyfa honom ælligar at bera iarn
SvKr 42410nær hann eigi laga vndan fꝍrslo þa skal erkibiskup haga sua at hann hafe log
FrostKrᴵ 14529þa a han at missa þæirar giptar er han skyldi hafa a þæim .xij. manadom i þui hæradi æf bꝍndr vilia vid han logh hafa
BorgKrNᴵᴵ 29523
● hafa í lǫgum [e-t]
þat var i lo᷎gum haft ꜳ Islandi. at yrkia skylldi vm Haralld Dana konung nið uisv fyrir nef huert er ꜳ var landinu
ÓTᴵ 1712Þat var í lǫgum haft á Íslandi, at yrkja skyldi um Dana-konung níðvísu fyrir nef hvert, er á var landinu
Hkrᴵˣ 3162
● halda lǫg [við e-ja/e-t(hum.)]
Þæssa luti alla er nu se þit þa gef ec yccr til viðr livis oc forræða æf þit vilit hallda logh þau sæm nu sæt ec var amilli
Kgs 7522Nv at konongr vite sek þui helldr skylldugan log at hallda við þegna sina oc um at bæta þa skal hann þenna æiðstaf hava þa er hann er til konongs tekinn
Járns 26334iarl sor at hann skylldi hallda log við landzfolkit ok vera hollr ok trvr Hakoni konvngi
HákFris 40421vikr Sighvatr kvæðínv til þeirra fyʀí hǫfðingía. ok vel híelldv lǫg sín við bændr
Huldaᴵ 2613jarl sor, at hann skylldi hallda log uid landzfolkit, ok fylgdi hans eide, at hann skyllde vera hollr ok trur Hakoni kongi
Hák81 3211geck hann til skrinsins ok lagdi ꜳ hond sina ok sor eid, at hann skylldi log hins helga Olafs hallda ok rettinde sem godr kongr vid sina þegna
Hák81 50722Rijker menn hallda eigi lǫg: Enn þiönustumenn einginn ord eda giǫrd
ÆvMið⁶186ˣ 1014
● halda til laga [e-u]
ek uil at menn fari spakliga. þott uer halldim mali uoru til laga
EbWolf(2003) 19728Skilldi huarr fyrir sig abyrgiaz laga riptingar a þeiri iǫrdu er selldi en huartueggi hallda sinni iordu til laga
IslDipl (1377) 586en huartueggi hallda sinni iordu til laga
IslDipl (1377) 586skal ... aurnolfr svara ollum laga riptingvm ꜳ adr nefndri jordv stadar felli. en Gvthormr hallda til laga
IslDipl (1385) 8137skall ormr abyrgiazst allar laga riptingar ꜳ nefndri jordu enn olafr hallda til lagha
IslDipl (1388) 9211skall ormr abyrgiazst allar laga riptingar ꜳ nefndri jordu enn olafr hallda til lagha ok eiga aftur jafnn fritt godz
IslDipl (1388) 9211oc huorr halldi til laga sinni iordu er keẏpti ef nockur vill ꜳkæra
DI V (1471) 41832skẏllde finbogi hallda greindum jardarparti j huassafelle til laga en sueirn suara lagariptingum
DI VII (1492) 12125skal sueinn svara lagariptingum fyrir jordinna en biskupin hallda til laga
DI VII (*1492›tr 1493) 8814skẏlldi thomas og helga suara laga riptingv ꜳ sagdri iordu. Enn Petr hallda til laga
DI IX (1532) 62427skẏlldi huorer fẏr greindra manna hallda þeim jordum til laga er keypti
DI IX (1535) 74715skulu nefndir menn Philippus oc Olafhr ábirgiaz laghariptingar a̋ ꜳdrgreindum iavrdum. enn huertveggi hallda til lagha
DI VII (*1384›Umboðˣ) 69þeir hallde til laga sem keyptu
DI IX (*[1535]›apogrˣ) 7552
● koma til laga
1) [um e-t] [við e-n]
ymisir men handgenner uilia eigi ... koma til lagha þan tima sem þæir uerda stemfndir
RbHM (*1318)¹ 6614vier vissum þorkiell Jonsson var burt ridinn aff sueitinne fyrer þa skulld ad hann villdi ecki koma til laga uid Arnor Finnsson vmm fyrrskrifadar sakir
DI VII (*1492›Lbs 1974ˣ) 9619grimur jonsson ... fyrirbaud hverium manni ad uekia a sier eda þeim uig ne uanndrædi. og hann væri þar kominn til laga en ecki til slaga
DI IX (*1522›apogrˣ) 692
2) [e-u]
● krefja laga [e-n]
● kristin lǫg
konungr let boða um Vikina cristin laug með sama hętti sem norðr í landi
ÓH 1198ek skal þau kristin log hallda er inn helgi Olafr konongr hof
Járns 2641ec scal þꜹ cristin log hallda sem hinn helgi Olafr konvngr hóf
ÁKr 192ek skal þau kristin logh hallda sem hin hælghi Olafr konongr hof oc aðrer hans retter æftirkomandar hafa nu samþykt millum konongs oc þæirra er landet byggia. með huara tvæggia samþykt
Hirð 3973Þa var þar i landi sva komit um kristnihalld, at vidazt um sębygdina voru menn kristnir, en uppi um land voru monnum okunnig kristin laugh
ÓH235 1597ek vil hans maðr gerast ... ok taka kristin lög ok drýgja hans vilja
Klma 48611
● kveðja laga [e-n] [um e-t]
● land ok lǫg
vavrþv þeir bredr oddi ok eggiv lo᷎g sin oc lond
VerA 428hann lagði mikla stund á stjórn bæði lands og laga
Knýtl1741ˣ 1879
● leggja lǫg [á e-t]
Gizvr byskvp let lavg leggia ꜳ þat at stoll byskvps þess er ꜳ Islandi væri skylldi vera i Skalahollti
JBpA(2003) 129oc lǫg á lǫgþ at svá scal vesa meþan Íslands es byɢt
Íslbˣ 3639Gizorr byscop lét oc lǫg leggia á þat at stóll byscops ... scylldi í Scálahollti vesa
Íslbˣ 3640voru þa log ä logd epter sem ȧvallt hefur halldist sydan
PBpˣ 42024
● leggja lǫg ok dóm [fyrir e-t]
cf. lǫg ok/eða dómr
ef maðr tecr grip einnhuern firi manne oc leggr firi log oc dom. oc er þat hins er hann toc firi. þa hever hann með rane
Gulᴵ 746vændizt olafr þui og fyrir oss at hann hefde fystr lagt laug og dom fyrir þessa peninga efter pal bonda jonsson daudan
DI VII (1496) 31513a̋durgreindur Biorn Gudnason lagdi lo᷎g og dom fyrir alla þessa adurskrifada peninga
DI VII (*1495›Kr 2ˣ) 2579Vitum vær og *aunguan fir haffa jnn settst. og løg og dőm haffa fyrer lagt. arff og peninga effter tijttskriffadan Jőn Biornsson
DI IX (*[c1510]›Lbs 65 IIˣ) 587
● leggja til laga [e-t]
sira eirikur sagdizt helldur vilia sættazt en leggia til laga
DI VII (1493) 1594urðu á þat sáttir at leggja eigi þessi mál til laga né dóma
Vígl 9512
● leggja sik undir lǫg
● leiða í lǫg [e-n/e-t]
þa er manne frelse gefit at fullo er hann er i lög leiddr. Hann scal i lög leiða goðe sa er hann er i þingi með. Hann scal taca cross i hönd ser. oc nefna vatta. J þat vætte. at hann vinnr eið at crossi lög eið, oc segi ec þat gvðe. at hann mvn h---allda lögom sem sa maðr er vel heldr. oc hann vill þa vera i lögom með oðrom monnom
GrgKonᴵ 1924leiddi Skapti Þóroddsson í lǫg fimtardóm ok þat, er upp var talit
NjR1908 2231leiddi Skapti Þóroddsson í lǫg fimmtardóm, ok allt var þetta í lǫg leitt, er nú var talit
NjM 2465þa uar *leitt i log messu dags halld hans. annad sumar hit nǫsta eptir þenna at burð
ÞBpA 22717⸢J log leidd [var. Lǫgleidd AnnReg 1189] ‹helgi› Thomas erchibyskups af Alexandro pafa
AnnFlat 51732þa var eigi messudagr hennar i lo᷎g leiddr
CecA 29719En aulldungar villdu eigi þessu samþyckia, at Jesus væri i lo᷎g leiddr
Steph 29131oc vas þá þat þegar í lǫg leitt
Íslbˣ 209Af ástsę́lþ haɴs oc af tǫlom þeira Sę́mundar ... vas þat í lǫg leitt at aller meɴ tǫlþo oc virþo alt fé sitt
Íslbˣ 3634var leyddur j log, messu dagur hins sæla Thorlaks byskupz vm allt land, og sett fasta fyrer tueggia dægra
PBpˣ 41812
● leita laga [um e-t] [við e-n]
með lið veizlu þinni. þa vex mer ecki i augu. at leíta laga við Bergaunund
EgM(2001) 9413hefi ek til þessa konungs leyfi at leita laga við þik vm þetta mal
EgM(2001) 12635Hrútr leitaði laga um mál þetta, hversu fara ætti. Ok er þetta mál var rannsakat af lǫgmǫnnum, þá gekk þeim Hrúti lítt í hag
Laxd 893
● lǫg ok/eða dómr
cf. flere exx. under leggja lǫg ok dóm
þu segir mér firi iorðu þeirri er þu átt ecki i. ec a þa iorð af eign oc at oðrle. oc ver ec þa logum oc dome
Gulᴵ 8610korsbrœðr fyrirbuðu herra abota ok breðronom at nyta nokon lut af þeiri nyu fiskinne er korsbrœðr hafa latet gera ok gort haf (!) fyrir hel lande sino. ok vorðu hena loghom ok dome
DN IV (1316) 11030So hit sama er sa huer sem dræghir þa doma vndir sek vtan logh ok dom
StatPáll³ 75312baud sig þar þa̋ vnder dom og log vid offtskrifadann þorkiel Jonsson vm þad sem hann mætte med logum til hans tala
DI VII (*1492›Lbs 63ˣ) 9417an doms edur laga
DI VII (*1494›Lbs 1974ˣ) 22720
● lǫg né ólǫg
cf. flere exx. under veita til laga
ek hefka fé fundit ok ek munka finna, hvártki til laga né til ólaga
NjR1908 36416ek hefka fé fundit ok ek munka finna, hvárki til laga né til ólaga
NjM 39715
● lǫg ok réttendi
cf. flere exx. under dǿma lǫg, ná lǫgum & sverja lǫg
Magnus konongr ... er með margum goðom lutum staðfæsti sit riki með lagum ok rettyndum. gladde sinæ þægnæ ok aðrum goðom lutum ok rettarbotom með kononglegre miskunsæmð
GenealEiðKr 39339huar gere adrum logh oc rꝍttyndi
RbHM (*1302)² 5123oc af þui at uer uilium þat med engo mote lyda leta at nokor felli nidar logh oc rꝍttyndi i landeno
RbHM (*1307)²a 7226umfram logh ok rettẏndi
~bioda sik till lagha ok rettenda epter godra manna dome
RbHM (*1303)³ 6116biodom vær allum warum mannum at styrkia þau till laga ok rettyndæ vm allæ þa luti sæm þæim wardæ
DN III (*1293›vid c1340) 3535Letom ver þa stemfna sira Botolfue ... at koma til var ok suara firir oss fyrsagðum meistara Arna loghum ok rettendum vm sina akæro
DN VIII (*1320›apogrˣ) 876hialpande honom til lagha ok reettenda. þar sem han kan æigha maalæfni med aðra menn
DN IX (*1340›apogrˣ) 1397lýgr þú nú ok rýfr heit þín, er þú seldir mér, allri hirðinni á heyrandi. Ok eru lög ok réttendi, at þú ráðir aldri optar ríki
Trist¹ˣ 1059
● lǫg ok (...) réttr
cf. ex. under njóta laga
Lög oc rett scolo hans menn þar hafa
GrgKonᴵᴵ 1956ver kallum skylldu uara uera inuirðiliga eptir at sea oc vm at bꝍta log oc landzsens rett
RbEM (*1280) 424ver skulum allum þeim. ok huerium j sin stad hialpa med varre magtt at þau luthnizst ok fae bæde land ok lunnende huert æfter þui sem logh ok landzsens rettr læida þeim till
DN I (1344) 23122konungr het þeim í moti lo᷎gum ok landz rett
ÓTᴵ 24319skal hwar gildhis broder hælpa ok styrkia hwar androm til lagz ok rettha innan lans oc wtan
Gild² 1220krafde ath giora sier log og rett ꜳ̋ fẏr sogdum ꜳskilnade
DI VII (1497) 35033adh hann tale lavg og riett til hvers mannz þo med vægd og myskvn
DI VII (1503) 6456ad svara þar hverium manni Lo᷎g og Riett
cf. svara lǫgum DI VI (*1480›Kr 2ˣ) 2524grimur jonsson logmann ... baud sig til ad giora huerium manni laug og riett
DI IX (*1522›apogrˣ) 6818
● lǫg skylda til [!] [e-n] [um ■] [fyrir e-t]
Kveð ek yðr þeira orða allra, er yðr skylda lǫg til um at bera ok ek vil yðr at dómi beitt hafa ok þessu máli eigu at fylgja
NjR1908 32722Kveð ek yðr þeira orða allra, er yðr skylda lǫg til um at skilja ok ek vil yðr at dómi beitt hafa ok þessu máli *eigu at fylgia
NjM 35719Riðu þeir um daginn til leiðar, ok váru þar hestavíg mǫrg ok allmikit fjǫlmenni. Gekk Þórðr í þingbrekku ok mælti þar þeim málum ǫllum, sem hann *skyldu lǫg til fyrir Reykhyltinga goðorð
StuᴵᴵR11127ˣ 17826
● lǫg eru/standa/liggja til [!]
Nu elr onnur dottor eina. en onnur sun einn. þa scal sunr leysa undan frendkonom sinum sem log ero til
Gulᴵ 9217var Gvthormr þar til konvngs tekinn a Eyraþingi yfir allt land sem log stoðo til
HákFris 3886sem þa voru laug til þann tima
Finnb 2315Þetta sumar bio Gizur mal til a hendr brennv-monnum ok qvadde heiman IX bua, sem þa voro laug til
StuᴵᴵK 2186Var Guttormur þar til kongs tekinn ꜳ Eyraþinge yfir allt landit, sem laug stodu til
Hák81 29319stefndi Þórði um vísuna, sem hann kallaði lǫg til standa
BjHˣ 1546síðan óhelga þeir þá, sem lǫg lágu til, fyrir athlaup ok fyrirsát
BjHˣ 1606
● þat eru lǫg ...
þat ⸢var [var. voru PP 29937] løg, at ymser være iarlar
Páll¹ 23116þat ero laug milli Islanz oc Noregs at islenzcir menn er þeir coma í Noreg giallda þar landaura
ÓH 1372hítt var þo rꜹnar at þat varo lꜹg Svia ef konungs misti viþ at konv skyldi setia i havg hia honum
ÓTOddS 1519hafde Olafer þænn mote burd at Gunnar son hans ok Gæillaug er nu a Bergulfer hafdu laght þridungs felagh ok hugdu þæt sumir men æi logh vera
DN I (1305-1306) 9712þat voro ok log er Egill mællti ok forn siðuenia. at huerium manni var rett at skora a annan til holmgaungu. huart er hann skylldi veria sakir firer sik eða sækia
EgM(2001) 1279uændizt þoralfur þui at gudny kona sin hefdi gefit sier fiordungsgio᷎f enn hafdi þar eingi uitni til nema saugn sina. þui dæmdum uær þat so framt laug uera sem hann leiddi ij lauglig uitni
DI VII (1494) 18111Þat váro þá lǫg at vígsacar skylldi sǿkia á því þingi es nę́st vas véttvangi
Íslbˣ 2214
● með lǫgum
var nv raɴsakat malit með logom
Þing¹Mork 3728S. (ɔ: Sigurðr) konvʀgr (sic) vill ecki aɴat en þreyta meþ logom til afallz S. H. s. (ɔ: Sigurðar Hranasonar)
Þing¹Mork 3746●●● (proverb.; cf. FJOrdspr 111) með logom skal land vart byggia
Járns 26012goðir þegnar scolu goðum konvngi veita alla logliga þionostu oc lyðscylldo með þeim ollom logom oc lvnnindom sem ...
ÁKr 1919(proverb.; cf. FJOrdspr 111) með lǫgum skal land várt byggja, en með ólǫgum eyða
NjR1908 15521nema moðer se myndi kꝍypt. eða hann se með laugum í ætt leiddr
FrostKrᴵ 1529ekki heyrðu þæir han þar ... nokorar akæror væita at suu giof mætti æighi med loghum standa
DN II (1343) 21520●●● (proverb.; cf. FJOrdspr 111) með lǫgum skal land várt byggja, en með ólǫgum eyða
NjM 17224er rannsoknn sia nockud upp tekin ⸢med [var. ad Eb447(2003)ˣ 4834] logum
Eb309(2003) 4913sem hann vard fremst eigandi ad med laugum
DI III (*1356›AM 264ˣ) 11212Stefndi þa greindur Biorn Gudinason þessum adurskrifudum monnum fyrir sig þar þa. til ad bera greindum Jone Eirikssyne riett vitne og satt sem framast vissu þeir. og mættu med laugum bera j greindu mali
DI VII (*1492›Lbs 1974ˣ) 1025hverr scal eiga vatn og veiðistöð fyrir iörð sinni nema með lögum se frá comit
Frostˣ 24222
● ná lǫgum [af e-u]
skal Steinþorr na laugum þuiat hann mun gegnliga fara með sinu mali
EbWolf(2003) 19916konungr mun oss lata na logum ok rettindum a mali þessu
cf. lǫg ok réttendi EgM(2001) 9412veit ek ef orðsendingar yðrar koma til at ek mvn na logum af þui mali
EgM(2001) 1207feit hafa tekit vpp armenn yðrer ok kastað a yðuaʀʀi eigu. vil ek yðr þess biðia herra at Egill nai þar af logum
EgM(2001) 1315þat er ollum monnum kunnikt. hver er hafa orðit þinglok. at ver hofum æigi nað laugum
~ver hughdum at hann skyldi oss frialls værda ef ver skyldum loghum na. ok andsuorum firir oss koma
DN VIII (*[1341]›apogrˣ) 1533
● njóta laga
ver vilium at huær mader verdi sins rettar ok lagha niotande
cf. lǫg ok (...) réttr DN VI (*1365›vid 1365) 31320sa er eigi vill audrum *laga unna. hann skal eigi laga niota
FrostÁMˣ 277
● rétta lǫg
● rǽna lǫgum [e-n]
● segja (upp) lǫg [um e-t] [e-m]
Lög oll scolo vera sogð vpp a þrimr sumrum. scal þa logsogv maþr af hendi bioþa lavgsogvna
GrgKonᴵ 3720Sva er eɴ mælt at sa maðr scal vera nockoʀ auallt a lanðe óro er scyldr se til þess at segia log monnom. oc heitir sa lögsogo maðr
GrgKonᴵ 2084Þat er oc scyllt þeim monnom öllom er lögretto seto eigo at fylla up sögo avalt, er logsogo maðr vill lög up segia
GrgKonᴵ 2166þau log skal ek oc segia þeim monnum sem min herra skipar j mina logsogn
HirðB 3986seyni Erlings steinveggs segi ek engi log. ok engi kann ek. segi Vikveriar honom log
HákFris 43635Eftir þat bað konvngrinn Saxa a Hꜹgi segia her log vm, hann var (lǫgmaðr) a Heiðmork
HákFris 43817Hallr ... gaf honum til þrjár merkr silfrs, at hann segði upp lǫgin
NjR1908 2466Biodom ver oc logmonnum varom hedan af at seggia her vm logh eftir þui sem þetta vart bref vattar
RbHM (*1307)¹ 7115Pall Einars son, er till ersættar af radenno att sæghia logh till þærs er sa loghmadar kœmar er vera skall
DN I (1332) 17532lǫgin mun ek þér segja upp um hólmgǫngu; þrimr mǫrkum skal mik leysa af hólmi, ef ek verð sárr
Glúm 1221Hallr ... gaf honum til þrjár merkr silfrs, at hann segði upp lǫgin
NjM 27116skyt ek nv til lǫgmannz at þer segit lǫg vm. hvart maðr má alldri sva mísfara með saksoknvm sinvm. at eigi skylí avallt er víll sækía hína sǫmv sǫk
Huldaᴵᴵ 21110haukr Snorri ok Gudmundr lo᷎gmenn hofdu verit allir senn a þingi. ok sagdi sin laug huerr vm skattgialld
Ann1005 38925syni Erlings steinvegs segi ek einge log, ok eigi kann ek . Segi Vikveriar honum log
Hák81 38219marger vilia eigi logmanz orskurðum lita siþann er hann hefer loginn sagt
FrostÁMˣ 2312Þá bǫ́þo ener cristno menɴ Hall á Síþo at hann scylldi lǫg þeira upp segia
Íslbˣ 298lǫg ... sem hann rę́þi upp at segia
Íslbˣ 2928Et fyrsta sumar es Bergþórr sagþi lǫg upp
Íslbˣ 379þat vas oc et fyrsta sumar es Bergþórr sagþi lǫg upp þá vas Gizorr byscop óþingfǿrr af sótt
Íslbˣ 3718●●● Hrafn er fyst sagdi log vpp ꜳ Islandi
LdnStˣ 21731biodom ver lagmanne varom i Tunsberge at segia logh oc dꝍma efter fyrsagda Hakonar konungs brefue
RbMEHM (*1362) 18312
● setja lǫg [e-m]
hann hafði með ser .lx. hirðmanna. oc xxx. gesta. oc setti hann þeim mala oc lavg
ÓH 10313Væi þæim, er rong log setia, til þess at þæir fatœkum þrongui i dome
Thom¹ 823Ek hefi spurt at þer setið log her i landi. ok rétt huerium manni
EgM(2001) 12118Herra erkibyskup hafði þau logh sett. ok þat sinum klerkum boðit. at einginn þeira skylldi vtar lita vm tidir naudsynia laust
JBpB(2003) 7826Halfdan ... setti lo᷎g ok gætti uel sealfr
HálfdSv 56323settu þeir Þorlæifr spaki modurbrodir hans lo᷎g þau er sidan voru kollut Ulfliotz lo᷎g
ÞUxaf 2499stǫðvar hann nú sinn her, ok sez at sínu ríki ok setr lǫg ok landsrétt
FlórKon 1395‹R›Jgardr kongr for at ueizlum um veturinn yfer land sitt og setti laug og landzriett
VSj 107hversv kune þier laug þav er Olafur kongur hinn helgi Harallds son setti
Hem1005 423hann setti þꜹ lo᷎g at huort sem uæri mannslagari eda reyfare þiofur eda illgerda madur og uæri tekinn og leiddr fyrir doms manninn
ÆvMið³² 9716huorssu kunnig eru þier laug þau er setti en helgi Olafur kongur broder minn
Hem1010 44Lög þau öll er hinn helgi Ólafr konungr gaf oc setti
Frostˣ 2589eg hefi sett laug
~ lat.Disposui testamentum electis meis
15413 (Vulg Psalm 88,4) GlossPsalt 15512setti lǫg ok helt sjálfr, ok lét aðra halda
Hkrᴵ37ˣ 9421Óðinn setti lǫg í landi sínu, þau er gengit hǫfðu fyrr með Ásum
Hkrᴵˣ 207
● setja í lǫg/lǫgum [e-t]
hann setti þat i lo᷎gum at hefia iola halld þann tima sem kristnir menn
ÓTᴵ 3020Bjóðum vér ok staðfastliga ok í lǫg setjum, at allir fátœkir menn ...
Jb 2973
● skipa lǫg/lǫgum [af e-u]
hennar (ɔ: kirkjunnar) forstiorar eigu log skipa af andligum lutum ok hafa þar dom ẏfer
StatJón 1831ad *bukarlar gio᷎rdu sig so dygra ad þeir hugdu ad skipa lo᷎gum j lande
ÁBpˣ 797
● skipa í lǫg [■]
● standa á lǫgum
● stefna til laga [■(e-m)]
● svara lǫgum [e-m] [fyrir e-t]
skal herra gudlæikr hafa loket þesser landskylldír gunnare at sumar malom. en ef þa kꝍmr æigi framm. suare gunnare þuí likum lagum firir. sem sa madr er setet hefir a otækínní iordu sua marga vetr
NoDipl (1299) 9844a han at svara logum kononge oc bꝍar monnum eða fae ser hæimilldar taka
Bl 2561Þar æftir komo þæir j væizlu Hælghi ok Næridr, bad þa Næridr Hælgha suara ser laghum firir hest takuna, en Hælghi vard ruæidr vidr ok bannade Næridi ok huar adrum
DN I (1337) 1976þar skilldi Olafr honom suara laghum
DN III (1348) 21311
● sverja lǫg [e-jum/e-u(hum.)]
Oc af þui at vær hovom ollom monnom log suaret i rikino. þa viliom vær at þesser æiðar falle vannlega niðr oc þa æina uppilata sem logbækr vatta
Járns 27612konvngs efni ... sveri þegnom sinom log oc rettindi. en þeir honom lond oc þegna
cf. lǫg ok réttendi ÁKr 1817taka þeir O. (ɔ: Óláf) til konvngs ... en hann sveʀ þeim i gogn lꜹg ok rettende
cf. lǫg ok réttendi ÓTOddS 8633Einarr erkibyskvp gaf honom konvngsnafn. Siðan sor hann log ok rettyndi þegnom sinom at lignvm vite
cf. lǫg ok réttendi HákFris 55512Hakon konungr sor monnum logh
HákFlat 227Eptir þat sor hann log ok rettindi ollu landzfolki at lignum domini
cf. lǫg ok réttendi Hák81 6637
● sǿkja til laga [e-n/e-t]
Ef sumir vili søkia eɴ sumir sættaz á oc a sa at raða er søkia vill til fullra laga
GrgKonᴵ 1683Kom þat ásamt með þeim, at sótt myndi mál til laga
NjR1908 12413Kom þat ásamt með þeim, at sótt myndi málit til laga
NjM 1403hvervitna þar er hinn sári hefir sóttan mann til laga ok hinn hefir undanfꝍri at lögum. þá ...
BjarkÁMˣ 30923
● taka í lǫg [e-t/e-n]
þat var vetri fyʀ ęn cristni var i log tekin a Islandi
ÓH 29var þat i lavk tekit at allir menn ꜳ Islandi skylldv telia fe sitt altt með svardavgvm
JBpA(2003) 126Þa voro i lavg teknar Ambrosius messa oc Cecilio messa oc Agnesar messa, en af tecnir II dagar i hvita-svnno viku
StuᴵK 13510vill þat i moti leggia, at sia Jesus, er honum hafdi heilsubot unnit, væri ⸢i lo᷎g tekinn [var. logtekinn AM 661 4° “B”]
Steph 29126Kriztni tekin i log a Jslandi
AnnResˣ 16a35⸢Tekin Jarn siða i log [var. Jarnsiða logtekin AnnHˣ 6832]
AnnResˣ 2832þat var vetri fyrr, en kristni væri í lǫg tekin á Íslandi
Hkrᴵ38ˣ 713á því þingi var kristni í lǫg tekin á Íslandi
Hkrᴵˣ 42711en þat var vetri fyrr en cristni vę́ri hér í lǫg tekin
Íslbˣ 3440xvi. vetrum adr kristni var ⸢i log tekinn [var. lo᷎gtekin ÞorvVÓTᴵ 2931] a Islandi
Kristniˣ 12910þat var xvj vetrvm fyʀ en kristni væri i log tekinn a Islandi
LdnHb105ˣ 3512þat var xv. vetrum fyrr eɴ kristni var i laug tekin ꜳ Islandi
LdnStˣ 15610
● veita til laga [e-t / e-u / at e-u] [e-m]
Efna uil ec Steinaʀ við þic lið semð þa er ec het þér. at ueita þer til laga
Eg162θ(2001) 1631Frændr Glúms veita honum at málum til réttra laga
Glúm 8416Bæidi Þorvaldr Rafn, at hann færi við honum a Myrar at ræna þar, enn Rafn villdi þat eigi, qvaz veita mundv Þorvaldi til laga, bað hann sækia Lopt ęða Gisla at logvm vm fiorr-raþ ęða fegiallð, oc qvaz munðv veita honum til þess
StuᴵK 30010at vitia heita þeira, er þeir Sturla Þorðar son ok Bauduarr ok Þorleifr ho᷎fðu honum heitið vm haustið áa Feriu-backa, at þeir skylldu ueita honum til laga aa þinngi
StuᴵᴵK 6012Enn Rafn villdi ei i þeirre fo᷎r vera kvezt veita mundu Þorvalldi til laga, enn ei til olaga
cf. lǫg né ólǫg HrafnAˣ 2147Rafn villdi eigi ï þeirri ferd vera, kvedst veïta mundi Þörvalldi til laga, enn eigi til ölaga
cf. lǫg né ólǫg HrafnB²ˣ 349kemr mér þat í hug, at oss muni veita mál til laga
LjósvLˣ 1324kemr mér þat í hug, at oss muni ⸢*veita mál til laga [AM 485 4°ˣ “485”, etc.; non emend. bera at veita málinu til laga]
emend. LjósvLˣ 1324: AM 485 4°ˣ “485”
● þola lǫg [e-m]
þat uar likligra at Snorri mundi þola monnum laugh
EbWolf(2003) 19726hverr maðr skylldr at þola öðrum lög ok fyrirgefa, hvat sem manni er misboþit
MarS 126
● þreyta lǫg um [!]
6) retsområde, samfund omfattet af fælles lov, politisk fællesskab
●●● Ef maðr a konor ii. her a lande eþa i órom logom þat varðar fiorbavgs garð
GrgKonᴵ 22612●●● Ef maðr kemr or logum varom i fylki annat með bu sitt. geri aptr gerð hina nesto sem hann var fyrr. En siðan hallde gerð upp þar sem hann kemr
Gulᴵ 9815varo hvarki bunnir i kristinna manna logh ne i gyðinga tru
Kgs 7110sa er fvɴɴdiɴɴ yrþe at þeꜱo er nv var vpp tínt ... þa scyllde sa þegar rǽkr oc rekiɴɴ ór lꜹgvm þeirra
Jvs291 641tekr Sigvalldi at styra lꜹgvm þeirra jomsvikinga
Jvs291 858skal huer byskop oc syslu maðr ætzla menn eftir til hægnaðar með bondum at gꝍyma landz firir þiofum oc ilþyðu. sua marga af lendum monnum oc syslu monnum j huerium loghum sem þeir sea at bezt hꝍfir
HirðB 3944J þæim loghum scal huern þiof dꝍma sem han stal. huar sem han værðr tækin
Bl 26920●●● þau Gunnhilldr sendu Eyuind suðr til Danmerkr .... þui at hann matti þa eigi vera i norrænum logum
EgM(2001) 7525svá marga af barúnum ok sýslumǫnnum í hverjum lǫgum
Jb 245þat váru lǫg í þann tíma, at eigi skyldi yngri maðr vera í herfǫrum en xx. vetra, en elligar vildu þeir gjarna Leif í lǫg taka
Flóamˣ 34Þesse æinka mál váro tekin með umráðe Magnús kounungs oc Eysteins erkibyscops oc annarra byscopa oc allra hinna vitrastu manna or lögum öllum
Frostˣ 18220
● ganga í lǫg [e-rra / með e-jum]
enn Herodes, sa sem i log hafði gengit með ebreskum monnum, þo at hann helldi illa, fell eigi i obreytta manndrapssok
JBapt²A 91334Kaupeyri mun ek þér fá svá mikinn, at þú megir ‹vel› ganga í hraustra manna lǫg
Laxd 21718er reynt lid þeirra, huort þeir uoru aller lid-færer at ganga i lo᷎g þeirra Iomsuikinga
Jvs510 3414●●● þá var Pálna-Tóki fyrir Jómsvíkingum. Bjǫrn gekk þar í ⸢lǫg þeira [var. uikinga laug EbWolf(2003) 15130] ok var þar kappi kallaðr
Ebˣ 8015
● innan/útan laga
ver scolom þat at hanom kaupa ærtog firi .xl. nevia innan laga varra
cf. “at hann (byskup) skal koma i fylki hvert a xii manaðom. oc veita monnom þa þionosto er til byriar” 7¹¹ GulKrᴵ 710ver hafum sua mælt við biskup varn at han skal os þionosto væita en ver skulum þæt at honom kaupa ærtog firer .xl. næfia innan lagha vara
SvKr 41417ef hann hefði eigi koronam eða keisaranafn tekit vtan laga
Martin AM 655 XXXI 4° 1r30er sa vttan laga uara. eða vttan landz
Landsl 10111Ef maðr er innan landz oc vttan laga uara
Landsl 10213ef hann er utan laga oc innan lanz
Frostˣ 16611ef þræll leypr frá dróttni sinum innan laga várra oc utan fylkis. þá leysi dróttinn hans hann undan með .ij. aurum silfrmetnum af þeim er tóc at unningia lausn, en utan laga várra af hálfri mörk
Frostˣ 2271
● segjask ór lǫgum [e-rra / við e-ja]
en þat gerðiz ‹þar at ad annarr› maðr at oðrvm nefndi ser vatta ok sogðvz hvarir ór logvm vid aðra enir kristnv ‹menn ok ener heidnu›
Kristni 14210nefndu várir vátta, kristnir menn ok heiðnir, ok sǫgðuz hvárir ór lǫgum annarra
NjR1908 24512●●● nefndu hvárir vátta, kristnir menn ok heiðnir, ok sǫgðusk hvárir ór lǫgum annarra
NjM 27110oc sǫgþusc hvárer ýr lǫgom viþ aþra
Íslbˣ 296
7) (om Moseloven)
a enom fimtógonda dege þaþan fra gaf goþ lǫg moisi a fialle þui es siná heiter oc vas þat eɴ a drotteɴs dege
●HómÍsl²⁴(1993) 35r24●●● Þa fór Moysés fra ꜵþrom mꜵɴom upp a fiall oc fastaþe fiora tego daga meþ nꜵttom. eɴ efter þat gaf guþ lꜵgmál þat er meþ þéim logom skylde haɴ stýra ꜵllo þui fólke er of hafet hafþe faret
●HómÍsl³²(1993) 47v17A enom fimtøguɴda dege efter yver gꜵngo eɴs rauþa hafs. þa gaf goþ moisi lǫg þau er hans viner helldo síþan til þess uɴz haɴ gaf gift eɴs helga anda postolom sínom a enom sama dag
●HómÍsl⁹(1993) 10r25a þeiʀe tíþ es éyddosc en forno lꜵg uɴz cristr gaf en nýio
●HómÍsl⁵²(1993) 88r12sva sem Moyses męler. Eldlig log ero i hógri hendi Gvþs
Hóm677 3226Moyses fastaðe .xl. daga. ok xl. natta í øyði-morc. oc gaf guð hꜵnum log þau er hann bꜵuð gyðingum at halda allt til þes er sa køme sialfr at scipta lꜵgonom er þau hafðe gefet
HómNo¹⁵ 7316Oll hinn nyio boðorð fyllasc. í .iiii. guðspiollum. en hinn forno í .x. laga orðum. En með þvi at vér brutum bæðe hinn nyio log ok hinn forno. þa er maclect at vér møðim os í mæin-lætum ok í synda iðran .xl. daga
HómNo¹⁵ 752Tið var fyriʀ log allt fra upp-hafe hæims til þes er Moyses gaf hin forno log
HómNo⁴ 437a enom fimtogonda degi þaþan ifra gaf guð moysi lꜹg þꜹ er ...
UndrEg 12224þeir er í hordome vefiaz ok i gegn gvðs boðorðvm eða logom
Eluc675(1989) 827guð gefr yðr lausn synda þeira, er þer mattuð eigi fra leysazt i laugum
PP 2963munu þier uegsama min laug
Stj² 30516til þess undz Moẏses kendí laug
Mess⁵ 755
‖ (propr. comp.) :
þat vas i moises lꜵgom lofat at slíco scyllde hefna sem af være brugþet
●HómÍsl³³(1993) 53r2guð gaf þæim log þau er Moyses log ero kallað sva sem á þema dægi in monte Synay
HómNo²⁰ 9219færa fornir sem Moyses lo᷎g bvðo
StjC 42724þeim varo gefin lavg er menn kalla Moyses lavg
VerA 2614sem Moyses laug buðu
Páll²A 25727at i Moyses laugum væri sva boðit, at akveðin var skriptt fyr hvernn andmarka
Páll²A 26526gaf guð lög Móyse, þau er síðan hétu Móyses lög
Enc764² 41527Honum gaf gud lo᷎g þau, er Moyses lo᷎g heita
Encᴵ 5021Hesdras tok upp Moyses lo᷎g
Encᴵ 5227●●● meiri er dẏrd þeirar tidar er under kristz logum er. helldur enn þeirar er under Moẏsi logum er
Mess⁵ 7411neitandi at færa likamligar fornir eptir Moyses logum
MarD635ˣ 9818þess er við getit, at kennimannskaprinn skylldi at hlutfo᷎llum fara i Moyses lo᷎gum, ok villdu postolarnir þau fylla i þessum kosningi
Mthiasˣ 76935
● fyrir lǫg
fyrer lꜵg. oc uɴder lꜵgom
●HómÍsl⁶²(1993) 102r26Tiþ éin heims þessa vas fra adam til moyses su heiter fyrer lǫg
●HómÍsl⁶²(1993) 102v17●●● þriár vikor tungls merkia þriar tíþer veralldar. Ein vas fyrer lꜵg. oɴor vas under lǫgom moisi fyr burþ cristz. En þriþia es vnder miscuɴ fra burþ criz til enda veraldar
●HómÍsl²⁴(1993) 35r31fyr lǫg. oc uɴder lꜵgom moise oc a miscuɴar tíþ
●Music(1993) 1r12drottiɴ hafþi vatta oc fvrer boþendr upstigningar siɴar. aɴan fvrer log. en aɴan under logom
Hóm677 263fvrir log oc undir logom oc undir miscuɴ
Hóm677 8615Abraham er mycclo var fyrir log
HómNo¹² 6716er sia hotið hælgoð bæðe þæim er fyrir log vꜵro ok unndir logum. En nu er at røða umm þa er unndir miscunn vꜵro
HómNo³¹ 14429●●● þriar ero tiðer hæims. Æin fyrir log. en onnur undir logum. en þriðia undir miskun
HómNo⁴ 436af þvi er fyrst sunget þrysvar Kyrieleison at heilog þrenning var gofgoð af fæðrom fyrir floðet fyrir log af yfir-fæðrum. undir logom af spa-mǫnnom
Mess¹619 16329Jamnt hefir þv komit oc entt þat er þv spaþir fyrir lǫg oc spamenn
Niðrst² 79ꜳ enní fursto tíȷ́d veralldar er voro firir laugh
Mess²625 3036j enne furstu æfi þeri er firir lꜷg er ko᷎llud
Mess⁵ 754
● undir lǫgum
cf. flere exx. under fyrir lǫg
seɴde goþ svn siɴ orþeɴ af kono oc vnder lǫgom
●HómÍsl¹⁸(1993) 26v4seɴde haɴ svn siɴ i heimeɴ. oc lét vera vɴder lǫgom
●HómÍsl¹⁸(1993) 26v11fyr log ok vndir logom ok vnder miskvnn
Eluc675(1989) 757Enn mídlectíor (jarteigna) þeira híalp er voro ꜳ annarrí tíȷ́d er kaullud er vnnder laugum
Mess²625 3038
8) partnerskab, forbund, kompagniskab, (tæt) forbindelse
hann (ɔ: turturi) læitar æigi annars til lags með sér
HómNo¹² 6719●●● fór hann austr í Svíþjóð ok fór til lags með Sørkvi karli, ok herjuðu þeir í Austrveg
NjR1908 2761fór til lags með Sørkvi karli, ok herjuðu þaðan í Austrveg
NjM 30221kom ‹þa› til lags við Sigurð jarl sa maðr er het Rꜹðr
ÓTᴵ 21219Þá kom til lags við hann Þorsteinn rauðr
Hkrᴵˣ 12914
● binda (saman) lag sitt [með e-u] [um e-t]
cf. binda vb. def. 15
beiddi Sveinn at þeir scyldi binda saman lag sitt vm vandreþi þꜹ er þeir voro baþir ettbornir mioc til rikia þeira er M. (ɔ: Magnús) konvngr sat ifir
Mork 887⸢bundo [var. lꜹgðv AM 325 VII 4° “325 VII”] þeir lag sitt saman. het Hacon iarlinom miclo rici ef hann yrði konungr
ÓH 157bundo lag sitt saman með þeim scildaga at ...
ÓH 5519fekk hann þar goþar við to᷎kur. bundo þeir jarl lagh sitt saman
ÓTᴵ 205þeir haulldrin hofdu sætz a laun ok bundit lag siit med fegiofum
Orkn 20025bundu þeir lag sitt saman
Hkrᴵˣ 16513●●● Skulu vér binda saman lag várt ok festa þat með svardǫgum ok eigi skiljaz, nema hel skili, áðr lýkr ófriði þessum
StuᴵᴵR11127ˣ 1649
● eiga lag [við e-n]
atti lag oc vinatto við konvng
Mork 33318váru báðir með Þorkatli ok áttu mikit lag við Þveræinga
LjósvLˣ 6315
● ganga í/á lag [með e-m]
byskupar ... gengu i lag ok radagerd med Ithakio byskupi
Martin² 59732geri hann þá hvárt hann vill ríða á burt eðr ganga á lag með oss
Blómstrˣ 1023
● leggja lag (sitt) [við e-n]
Hann lagði lag sitt við drengi, ok lagðiz út á skóga, at skjóta dýr ok fugla
EgÁsm 421þeir lögðu lag sitt nafnar ok urðu á þat sáttir, at leita Íslands
Bárð158ˣ 429hann var gardlags-madur so mikill, ad einginn lagdi lag vid hann
‘ingen kunne måle sig med ham’ Fljˣ 6013
● leggja saman lag sitt
Sé ek, at þit Már leggið lag ykkart saman
Glúm 433logdv þeir saman lag sitt nafnar
EVíðB 632Þeir nafnnar lo᷎gdu lag sitt saman
EVíðA 64þeir Þormodr ok Skufr logdu saman lag sitt ok uar med þeim alluingott
FbrFlat 20335●●● var Bósi jafnan í konungsgarði ok lögðu þeir Herrauðr lag sitt saman
Bós 75lǫgðu þeir saman lag sitt ok heldu fréttum til um athafnir Gríms
Gr 1723hafði Þorfinnr þá ok búit sinn her. Tók hann þá vel Rǫgnvaldi frænda sínum ok lǫgðu þeir þá saman lag sitt
Orknˣ 614
● leggja til lags [e-t] [við e-t]
eɴ okerscare þeirra leɢr ⸢allt sitt fe til lags [var. til felags allt sitt fé GrgStað 33821]
GrgKonᴵ 17220●●● Skal nv hverr samhlioðandí iammikit sitt atkvęði leggia til lags við raddar staf þann er í nafni hanꜱ er sem hann skal hafa við hverngi annaʀʀa er hann verðr stafaðr í hveriv malí
Gramm¹ 23022
● ráðask til lags [við e-n / með e-m]
Þegar er Hacon jarl hafþi tekit vid riki i Noregi þa reds til lags vid hann Einaʀ þambarscelfir
ÓH 47211er Knutr konungr lagði Noreg vndir sik ok setti þar Hakon jarl til landz giætzlu. þa reðz Einarr til lags við Hakon jarl mꜳ̋g sinn
ÓTᴵᴵ 3314þá er þér farið á brott, sem nú horfisk á, þá mun ek ráðask til lags með yðr
Gr 6530
● taka til lags [e-n] [við e-n / með sér]
hann segir sitt eyrendi at bioda honum þionustu sina ef hann tæki hann til lags vid kappa sina
HHábr 57915Konungr ... spyrr ef hann uill þenna mann taka til lags vid sig ok felagsskapar
HHábr 57917nv taka þeir hann til lags med sier
Þiðrᴵˣ 25130
9) (om partnerskab ml. mand og kvinde) samliv
● fylgja at lagi [e-m]
Honum fylgði at lagi kona su er Sigriðr het
FbrHb 1489Honum fylgdi at lagi Arnngerdr
StuᴵK 745hon fylgdi at ⸢*lagi [non emend. laga] þeim manni, er Þorgeirr het
StuᴵK 9323n.henni fylgdi a‹t› lagi Hialltr navcurr, er Eirikr het
StuᴵK 10314
● ráðask til lags [við e-a]
● taka til lags [e-a] [sér / við sik]
Er sva farit s. (ɔ: segir) hann at faþir minn vill eigi at ec tøka þesa kono til lags viþ mic
Mork 1243faðir minn villdi eigi at ek tęki þessa konv til lags mer
Huldaᴵ 8923●●● Þorsteinn uar þa o kuentur. fylgde hann þa o heimulu rad[i] takanndi sier til lags Gudrunu Illuga dottur ... var þetta samlag þeirra opinbert. med barn getnade
LBpA 10432
10) [e-rrar/e-rra] samleje
þu fect æigi sialfr mitt lag oc letz Sigurð svæin taka min meydóm
Þiðrᴵᴵ 26212suaf hann hia henne sua at hann lagdi ast vid hana til þess er lag þeirra vard
KlmA1980 663han segir henni at hann vill hava hennar ⸢vilia [var. lag AM 178 folˣ “A”, etc.]
var. Þiðrᴵᴵ 1591: AM 178 folˣ “A”
● eiga lag [við e-a]
þægar er hann (ɔ: Davíð) vissi at Bersabe var mæð getnaðe kona urie. þa sænnde hann æpter uriam oc villdi sia við manndrapi oc villdi at hann sialfr ætte lag við kono sina. oc væri hanum sia getnaðr keɴdr
Kgs 1091er þau eru .ij. saman vill konungr æiga lag við konu sina
Þiðrᴵᴵ 4015han (ɔ: konungr) gerir sva sem hann hæfir aðr ætlað at hann a lag við hana oc aðr bryz hon við sva at *j sunndur⸣ rifnuðu henar klæði
Þiðrᴵᴵ 1595þetti mer ǽ því betr, er þv ettir fyʀ lag við mik leyniliga fyrst
Bær 10928hann tok konv ridara sins ok atti lag við hana
VerA 3217oc atti þa ⸢lag [var. samlag AM 239 fol “C”] við eiginkonu sina
JBapt²A 85523þat er með nǫckvrrí hættv. ef þv ættir lag við mik sva agíætr hǫfðingi sem þv ert
Huldaᴵ 8819hann sneriz til hennar ok atti lag vid hana tysuar
KlmA1980 1018skalltu þat vita at sez hofum uid Sigurdr frænde þinn ef þu att nockut lag uid mik
MHFlat 32523ef madr ma eigi eiga lag vit konv sina
DI I (*[1189]›AM 186) 28816
11) [á e-u] pris, værdi, takst
Fe þat scal giallda her ut i breɴdo sílfri eþa i lereptom nyiom eða i vaxe eða i voro islenzcri eða i bú fé oc giallda at þvi lage allt sem þar gengr er af hende scal reiða
GrgKonᴵ 24122Læt Snorri taka miol fyrir honum vm vetrin, oc lætz sialfr vilia rada lagi a; en Þorkell villði raða, hve dyrt hann sellði ‹varning sinn. Váru mjǫlin tekin ór útibúri, en› Þorcell stod hia, oc let sem hann vissi eigi
StuᴵK 27127hann ... spurþi hve dyr þa skylldi matar-vætt. Hallda lagi, segir Kolskeggr
StuᴵK 3466Rid[darinn segier at eigi mun] (cf. ed. note) sialft lag ꜳ̋ legiazt. at hann fae þat kuonfang
Æv238XXIV¹ 3117menn uita ogiorla lag ꜳ þeim hlutum. sem eigi erv j laugbok setter. enn nu geingr hier med landzmonnum at riettum kaupskap oc setninge
Búal¹ 17‹ꜳ› upp‹d›repnu slꜳtre. þetta er lag ꜳ hꜹstid
Búal¹ 122Lag a warninge iiij stikur klædis ok xx med þribreitt gott warningsklædi firir hundrat
DI IV (*[1420]›BLAdd 11250) 27625so er lag sem á legzt
Not604² 16010Enn þad er forntt lag ad Jngialldzhuoll var firi xxc. kialvegur xc: þrandarstader xijc
DI II (*[c1280]›AM 264ˣ) 16527þa skal Torfe eiga halfann fimta tug hundrada i Selialande. efter fornu lage. og jafnadar reikninge
DI III (*1366›Steph 27ˣ) 21023.xxc. med svo ordnvm fiar fridleika j varninge oc hestvm med svo ordnv lægi .x stikvr med varnings klædi fyrir c
DI VII (*1496›AM 238ˣ) 3048
● leggja lag [á e-t]
Þeir scolo leɢia lag a miól oc a lerept oc við oc vax oc tióro. eɴ þar scolo liɢia við xii. mercr vaðmala ef menn cavpa dyʀa eɴ lag er a lagt
GrgKonᴵᴵ 7221Sę́mvnndr Jóns sonr ok Þorvalldr Gitzvrar sonr lǫgðv lag á varnig (!) Ávstmanna
AnnReg 12430Þorgrímr reið til skips og vildi leggja lag á varning kaupmanna, en Bárðr vildi það eigi og kvaðst sjálfr vilja ráða verði á varningi sínum
GunnKˣ 35114hann var vanr í fyrra lagi í kaupstefnur at koma ok leggja lag á varning manna, því at hann hafði heraðsstjórn
Hǿnsˣ 86sagði þann vanða, at hann legði lag á varning manna
Hǿnsˣ 810
12) metode, fremgangsmåde
● kunna lag [á e-u]
Hann kunni it sama lag á, at höggva sverðzegginni nú ok fyrr
ÁsmS 9627læknaði hon mik: kunni hon þar gott lag á því
Blómstrˣ 391
13) (+ adj./pron.) henseende, måde
● í hverju lagi
villdi hann med þeim hætti þangad fara sem hann var vanr þviat ⸢hann hafdi jafnan hana grvnsama [var. eg hefi hana jafnan grunsama j hueriu lagi hon er Holm perg 7 fol “A²”]
var. PartA 614: Holm perg 7 fol “A²”ad þu mætter hafa vit til þess j huǫriu læge hryngur kongur væri til allra hluta
FriðAˣ 2825
● í/at mǫrgu lagi
i morgo lagi verþa eigi halldnar sva helgar tiþir
●HómÍsl⁴³(1993) 69v34var mart sact fra Olave kononge þat er hann hafðezk at i margu lage er stormærkium sætte
ÓHLeg 5915i margu lagu lage hauum ver með ofsa oc kappe stẏrt þesso riki
ÓHLeg 7111tꜹlldo þeir at O. (ɔ: Óláfr) konungr en helgi hefði gefit þeim rettar bętr i mꜹrgo lagi fyr avþrom mꜹnnom beþi um scylldir oc utgorðir
Mork 18716vingaþiz hann oc þeir brøþr í morgo lagi viþ landz menn
Mork 33730huerso gagnstaðlegt þat er i morgu lage kirkiunnar loghum
Thom¹ 1418Hon var i morgu lage tru maðr. mikill. þott heɴe se᷎iz litt um þetta
GBpA 9214ein kona, góðs siðferðis í mörgu lagi
GBpD 92þyckí mer i mǫrgv lagí dottvr mínní fvllboðit þat er til þín heyrir
Huldaᴵ 9422hefer þu j mo᷎rgu lagi sundr sagt vorre frændsemi
EgSH1005 78139ok vera umfram flesta menn j Noregi j morgu lagi
HalldSn¹Flat 51024gerðisk brátt mikilhæfr maðr í mǫrgu lagi
Reykd 20416Þu hefir mo᷎rg takn synt fedrum vorum ok mikil gædi þeim veitt i maurgu lagi
KrossFlag 31036Absalon ... var ... mikill skörungr í mörgu lagi
Æv¹⁹624 705hann (ɔ: Atli) var ríkr maðr ok hlutdeilinn ok líkr í mǫrgu lagi frændum sínum
Flóamˣ 81Hann hafði verit með Katli byskupi ok hafði hann í mǫrgu lagi hans háttu góða
Hungrvˣ 10616kvað hann vera stórmenni mikit, óvæginn ok ódælan ok þó góðan dreng at mǫrgu lagi
Vápnfˣ 478
● í nøkkuru lagi
hugsar at heygja hundinn ... sem þá gjörðu menn mjök í því landi, ef þeir vóru náttúrugripir í nokkuru lagi
GBpD 13914helldr þat nv vpp radi fodur mins j nockuru lagi er eg vil eigi spara mik til starfa sem verdugt er
DrJ 4111
● í ǫðru lagi
í ꜵþro lagi ero saɴar oc eilífar qualar vándra maɴa meþ diofli
●HómÍsl⁴³(1993) 71r25En i oðro lagi sendir S. menn til Eysteins konvngs
GullÁsuÞMork 36319En i oþro lagi standa menn vpp oc vt eptir honom
HreiðMork 13525gengo i moti likino vt i borgarhliþ ... en vikingar i oðro lagi baro kistona tigvliga a avxlom ser
Mork 763en þat i oþro lagi at þv leɢr allt mal a mitt vald
Mork 15811rennir hon astar hvg til hans er þo ecci mart of með þeim i ꜹþro lagi
Mork 2205nu eigum ver at beriaz við halftroll. oc þo við ágeta menn í oðrv lagi
Alex 1352tecr hann at eggia sina menn. oc fryr þeim hugar í auðro lage
Alex 1367í oðro lage vill hann eptir leita hvar ǫen Nil sprettr vpp
Alex 14230sat jarl heima þꜹ jol. En ȷ́ oþro lagi þa varþ konvngr reiþr miok er jarl hafþi ongv siɴɴe þeckz hans heim boþ
Jvs291 829þeir hacon jarl ǽtla fyrir ser í ꜹþro lagi hverir beriaz scolo í moti þeꜱom kꜹppvm
Jvs291 10822hæfer þo længe hans lifnaðr sua liotlegr veret i oðru lage
Thom¹ 2379þá óaðiz hann reiði dróttins, en vænti sér miskunnar í öðru lagi af þessu guðs fyrirheiti
MarB 6813þá prófaz hann þrjózkumaðr ok údygðar í öðru lagi
Æv¹ 1016Þorgerðr hét kona gömul, köllut kráka, hún var skaphörð mjök, ok þó trúföst í öðru lagi
GBpD 16925var þat i o᷎ðru lagi eigi vndarligt
ÓTᴵ 23817ok gerdi þeim þat mikinn mannskada, en i odru lagi vopnagangr sinna ovina
Ambr 4321Ok nú er breytt var búnaðinum, þá gaf Bjǫrn hundi eigi síðr en áðr, en þeir Þórðr ok Bjǫrn hǫfðu mat at minna, en hjónin heituðuz við í ǫðru lagi at hlaupa á brott fyrir búnaðar sakar
BjHˣ 14617ix ross. oc .x. kugilldi j audru lagi
DI III (*[1354]›Bps A II 1ˣ) 8419í ǫðru lagi er þat at segja frá Eysteini, at ...
Reykdˣ 1599Hitt er í ǫðru lagi, ‹at þeir þottoz kenna þa II gripi›
StuᴵR440ˣ 3823Í ǫðru lagi hafði Þórðr rændan Tómás, son Sigvarðar biskups. Bað biskup Þorgils þar ténaðar um
StuᴵᴵR11127ˣ 29233leitaði hann sér þá færis, at hann mætti einn hefna margra vanréttis, en í ǫðru lagi þótti honum þó skaði mikill um manninn
Vatnˣ 63
● sér í lagi
hann dꝍmde fear pinu vpp a síguat. Gudbrannde at giællda. oc kono æinní ser i lage
NoDipl (1291) 5849til æigna hæfir hon laght ok til husa ser j laghe niu manaða mate ok fioratighir, oc enn j adru laghe fim manaða mater ok tolf tighir
DN II (1309) 801han var þa skylldugr sira Swærtingi fim pund korns j tviæra landzskylld af firirsagdre jorðu, sem fyr skilldi Þorolfr loket hafa, ok tiu vetter korns seer j laghe, sem þa risu vpp till landz- skyllda lykta j þridia argangenn
DN IV (1316) 11310Œystein skal luka ... vii. manada mata leigv ... ok ser i lage .xiii. merkr og .xx. i kleðom
DN I (1325) 1523þeir luki alt sem dꝍmt er loglega ⸢h‹v›arium [var. ÷ NRA 48 B] ser i lage sem auerkan laut i hvari tigvnd
RbHM (*1307)²a 7229jtem ser j laghe æin gulringr
DN II (1328) 14223Jtem gaf hon en ser j laghe tuæiggiæ aura boll jærdær j Glerborgh
DN III (1330) 1477j prouendo til Ræins .xl. marka, ok henne ser j laghe .x. merkr
DN II (1343) 21220ser i laghe æit horn buit
DN V (*1328›vid 1345) 6917haus hins heilaga Ions ok oll hofut bein let hann ok *þva ser j lagi ok let vard ueita ‹vatnit› uandliga
JBpB(2003) 992han atte at luka Siguate ser i laghe viij linspund vllar
DN XII (*1321›AM 902 a) 4516vpp ras ꜳ þessv vatne kemvr vnndan fialle þvi er heiter Canthasvs og rennvr sier j lage j ravda hafit og sidan til hafs j vestvr ꜳtth
AugReyk 983hann sialfr med allan sinn her gieck sier j lage og thil mothz vid pafan
HenKunReyk 5723Gaimas svarar og sagdezt hafa adra thrv. enn hann hefde og fyrer þvi villde hann sier j lage hafa sier vt af eiginlegt hvs
JGullmReyk 18920henne vorv aller hlvter greinder. hverier fyrer sig og sier j lage þeir sem gvd liet birtta þeim medan at þeir lifdv hier j heime
KonReyk 2625þa vorv þar og adrar saler sier j lage sem vorv bike svartara
LazReyk 17321sogdu þau oss hvært ser i lage sem æins mans munni at fyrnæmder herra Æiriker konongr ominter a af nokkorom manne æftir þæira vitænd gaf herra Narfa biskupi jordena
DN III (*1306›DonVar 1ˣ) 7225
● í sumu lagi
i morgo lagi verþa eigi halldnar sva helgar tiþir. sem verþuct være. bǽþi af órǿcþom. oc nauþsyniom i sumo lagi
●HómÍsl⁴³(1993) 70r1oc toc af þvi þann hatt a sic i sumu lagi Johannes, þegar er han hafdi til þess alldr
JBapt¹ 84423betr þyckí mer þer hent at vera þar sem helldr er mannfatt. Sva ma þat kalla j svmv lagí segir Hreiðar
HreiðHulda 1506ek ætla marga þa menn er kristnir kallaz vera. i svmv lagi eigi betr háttaða en Kiartan
ÓTᴵ 3675Var þat ꜳtrunaðr landz manna at Freyr væri lifandi sem syndiz i sumu lagi
ǪgmÓT 1311Enn þo eru þær so᷎mu listir i sumu lagi bædi nytsamligar ok naudsynligar
Stj¹ 4616ei er ellin jafnill í ⸢sínu [var. sumu AM 590 a 4°ˣ] lagi sem margr kallar
Mág² 8813
● í tvennu lagi
Sva sem í tvinno lage ero syndir. þat ero hværs dags syndir ok hofuð-syndir. sva er oc tviðr scriptaʀgángr. annar fyrir hværs dagꜱ syndir. þat er almanna scriptar-gangr. en annar scal vera æinca scriptar-gangr fyrir hꜵuuð-syndir
HómNo¹⁵ 765með konunginum var þat í tvennu lagi, rétt trúa ok mikil hyggendi
KlmBˣ 54833
● í ǫllu lagi
14) (+ adj. compar./superl.) (betegnende gradsforskel)
tok hann þui nest bællti æitt ok batt um bæran likam hænnar hælldr i fastara lage. sua sem innyfli hænnar gato boret
Menota: 20ra28 Streng 2818æigu þeir iamnan hælldr at væra i lioðara lagi oc sið pruðer i lastœðe sino faghryrðer oc sia við allu saurmæli
Kgs 5826sa er ⸢helldr i veɴa [var. j uænsta Holm perg 7 fol “B”] lagi, er snogt berr af honvm
KonrA 5247frost sva mikit i þyverskv landi ok i Franz sem þa er stęra lagi eru i Noregi
AnnReg 14825Sva skulu ver oc husa garða vara at bera meghe pund i þrꝍngsta laghe. eftir endilangum
Bl 24316rika manni liggr illa ok leitar i fremzstu laug, gefr eigi upp fyrr, en uti eru allar vꜳnir
Mich 70529skirdag þa er i fiolmennazsta lagi var at Holum
JBpB(2003) 9424kom nidr i þeim stad sem heitir Mambre. ok liggr i lægra lagi sem einn dalr
Stj¹ 10721Foru þeir allir samt upp a fiallit. þar sem þat uar i hæra lagi
Stj¹ 29616ek þotti þa þeim fram fylgia er j freknara lagi voru
Tók 13616vard fliott hit mesta hallæri ok varan ... leysti hann þo margra manna *vankuædi vm eina hrid þuiat hann hafdi buit j diupara lagi bædi korn ok annan kost
DrJ 405þat var kallat at hann geingi Konradí j næʀa lagí vm allar jþrottir
KonrE(1987) 12916hann reiknazt ꜳ medal þeira manna, er guds þolinmædi hafa reynt i fremsta lagi bædi fyrir laugbrot ok ohlydni, ok til þess ath epterkomandi fordizt þui framar þuilik dæmi
Thom²y 48921Þat var einn dag, þꜳ er flesta lagi var komit, ath Gisli bad iafnliga skipta til leiksins
Gísl 233með því at skip var gott, en menn heldr í rǫskvara lagi, þá náðu þeir Hvalshaushólm
Gr 1619Pjakkar Þorsteinn þá í fastara lagi
ÞorstBm 19321Epter þad drecka menn og helldur i skemra lagi
Fljˣ 2220Þeir koma heim ꜳ Arnneydarstadi, og er moder þeira þa i kꜳtara lagi
Fljˣ 457Geck hann þa sialfur ⸢einna manna fremztr [var. i fremra lagi AM 42 folˣ]
var. Hák81 5594 → Hák AM 42 folˣ 162.v28mér sýnisk mínum bǫrnum eða ǫðrum *ungmennum vera í skyldasta lagi at vita þat
Hungrvˣ 731honum váru ok landslǫgin í kunnara lagi
Hungrvˣ 1098Eigi er í hættligra lagi hjá þér í dag, bóndi, er þú bersk við hann Þveræing, Einar Járn-Skeggjason
LjósvLˣ 805þá segir hann, sem satt var, at hann sat [var. + í] nærra lagi þeim Norðlendingum, þegar er hann væri í nǫkkurri fjándsemi við þá
StuᴵᴵR11127ˣ 1427Geirr synjaði ferðar ok allra tillaga, kvaz eigi áðr haft hafa minsta lag af hrakningum
StuᴵᴵR11127ˣ 26027
● í bezta lagi
er sua sagt. at þeira hlutr veri i bezsta lagi. er Oddr var i sueít með
BandM 314Þeim þótti þau (vápn) í bezta lagi sinnar eigu, ok létu sér aldri hendi firr ganga
Reykd 20512þessi starfi er þeim fallinn í bezta lagi
StuᴵR8ˣ 49829
● (í) elzta lagi
Var Eiríkr blóþøx [var. + i FskBˣ 1914] elzta lagi sona hans, annarr Hókon í yngsta lagi
Ágr 219var Æirikr bloðꝍx i *ællzta lage suna hans. en Hacon i *yngsta lage
FskBˣ 1914
● í fyrra lagi
A þæirri samu nott var hann upp staðenn i fyrra lage
Menota: 22vb15 Streng 5010Nv er at segia fra bakfꜹllunom. Hakon griss geck i fyrra lagi af Birkibeinom
HákFris 50626Þæir sem til utvarðar skulu ganga i vfriði skulu ... ganga til varðar i fyrra ⸢lage [var. laga GKS 3270 4°]. vaka siðan vel
Hirð 44215Gaáfu þeir þa upp uaurnina, enn heraðs-menn gengu þa til griða, Eirikr birkibeinn i fyrra lagi
StuᴵK 5564er þeir riðu utan at vellinvm, reið Svarthøfðe Dufgus son i fyrra lage ok Ion iarnbukr, ok nøckurir menn með þeim
StuᴵᴵK 23414Þat bar svá til, at Bergr reið nǫkkut í fyrra lagi
StuᴵᴵK 27419Nv mvnv vær þa at bvrdi rita j fyʀa lagi. er sanfrodir menn hafa sagtt
GBpB(2018) 1891kemr manfallit bratt j Uikina ok andaz konvngr j fyrra lagi
ÓGeir1 7263Hakon gris geck j fyrra lage
Hák81 5366Nú kom kristni á Ísland, ok tók Þorgils í fyrra lagi trú
Flóamˣ 3217hann var vanr í fyrra lagi í kaupstefnur at koma
Hǿnsˣ 85lïdr nü ä daginn, og er nü slïkt ï firra lage til sængr genged
SigrFrˣ 6115Þá þarftu smalamann at ráða * í fyrra lagi ... hann skyldi vera lítill ok léttr á baki, kvensamr, ok liggja lǫngum á kvíagarði
StuᴵR8ˣ 49831
● í fyrsta lagi
get ec at konvngriɴɴ myne ganga ȷ́ fyrsta lagi
Jvs291 8730er kuelld kemr oc Gunnarr skal fara til sinnar hvilu. oc er þat i fyrsta lagi
Þiðrᴵᴵ 425Helias var i fyrsta lagi. hann gaf lif dꜹþvm monnvm oc hann reþ fyrir veþrvm
VerA 359Nv var eigi seín at konvngí til motzins. þvíat hann kom í fyrsta lagí
HalldSn³Hulda 1733Koðrán tók trú ok skírn í fyrsta lagi ok kona hans
Vatnˣ 10710
● í heldra lagi
í helldra lage
Alex 8924menn hugðu at Guɴaʀ helmingr hefði drepit Halluarð. Konungr suarar. hann mundi ek eigi i helldra lagi til kiosa
ǪgmÓT 1213þarf j helldra lagi radgiafa
Hák81 3192
● í helzta lagi
at yfir honum hefde i hellzta lagi hvilz heilagr ande
VP 4342þeir eru fæster at sik kenna ok mun yckr fostbrædrum þat i hellzta lagi
Vikt 1520gud og helger menn villdu j hellsta lage hanz heit þiggia
ÞBpC⁴ 38718i hellzta lagi
ÞSHˣ 17223
● (í) lengra lagi
leiða menn hann til skips‹.› Ospakr leiddi hann i leingra lagi. attu þeir martt at tala
BandM 1013Þann dag svaf Unnr í lengra lagi
Laxd 1316dregr fram at langafaustu, sem lostataumrinn er uanr med breyskum manni at teygia sik i læingra lagi ... huerr hælir sinni astvinu
Thom² 30034Brædr helldu ser saman, sem þeira regla bydr, ok leingra lagi reika fram ꜳ skoginn
MarD635ˣ 105422Dvaldist Ísönd nú í lengra lagi
Trist¹ˣ 14317
● í/at lengsta lagi
Skal ok engi garðzbondi nea bæarmaðr byggia uttlendum manni lengr hus sinn i senn en half manaðar leighv ok aldri lengr hinum sama samflæyt en .vi. vikr sem aðr er skipat att lengsta laghi
RbHM (*1316)⁴a 1243Ættlv vær ok at þessar spasogvr hans se i lęngsta lagi. þær er hann hafdi fyrir sagtt af giptt heilags anda
GBpB(2018) 10411
● í meira lagi
kendi Helgi hann oc mælti: Jlla munum ver sciliaz við varn konung ... þa mælti konungr. Helgi konunga þu nu eigi i meira lagi fyrst
Sv 3122þat man æige auðuellt at fa, nema sannynda hirting se hælldr i mæirum logum aptr halldet
~ lat.nisi subtrahatur plurimum severiati
9234 Thom¹ 9215þu munt sia eirn mann koma jnn j meira lagi
Hem544 96Þa nótt var nattverþr þeirra eigi i meira lagi; þeir nęyttv eigi meira .iij. en fiorðvng ór .i. hleifi
Flóv¹ 12826semelegt suærð buit með umbunaðe ollum goðom. eða ꝍxi uæl goða i mæira laghe
Hirð 4244ottaz hann nu j meira lagi, þui ath hann var barn ath alldri
Flóv² 17042Kongs son leitt þa ꜳ bak ser ok sꜳ̋ Flouent ok ottadiz þa j meira lagi
Flóv² 19110eingi er hann afreks madr a uauxt, enn þo j meira lagi
Dám 6524tveim lutum, auð ok ætterni, er þessi heimr prisar ⸢mest [var. i meira lagi Holm perg 2 fol “B”, etc.]
var. MMA 5141: Holm perg 2 fol “B”enn þo er þier j meira lagi til dauda stefnt enn eg mun segia þier
VSj 522og fylgdi Frollo honum til jardar og uar þat fall j meira lagi
VSj 10423honum þicker hann hafa uerit j meira lagi af sekum mo᷎nnum. saker uizku. Ok uopn fímí
Harð 17813þu munt sia eirn mann koma jnn j meira lagi
Hem1010 96
● (í/at) mesta lagi
at hinnir uttlenskir þurfi att kaupa ser ok sinum hivnum daghligha til kostar ok æigi meirum saman en honum uinst till manaðar kostar att mesta laghi
RbHM (*1316)⁴a 1234sá er í mesta lagi þeira strauma, er á Breiðafirði eru
Laxd 4917hann hafdi i sinum uuidrkuemiligum ueitzlum i margmælginni mesta lagi syndgaz ok misgert
Stj¹ 15613hann flutti þar i mesta lagi framm sina predican ok heilagar kenningar
~ lat.maxime
HistSchol 10726 Stj¹ 23425Kolli sótti Bjǫrn fast, nær í mesta lagi einna manna í sífellu
BjHˣ 20110en at messto lage sex þushundroð marka
DN V (*1285›apogrˣ) 1511
● (í/at) minnsta lagi
●●● engi ma við astar leysi bva æ verðr minzta lagi sialfvm ser at vnna
ViðrLS544(1995) 19720Su or skal fara a lande þioðgautur oc i minzta lage með þria menn fultiða
Landsl 3513Kyrlag i minzta lagi skal hafa a halfo pundz saðe hueriu eða giallde landzdrottne halfan ꝍyri silfrs firir huert er missir
Landsl 1107Su or scal fara a lande þioðgatur i minzsta laghe með þriðia manne fultiða. en a sio með skipi skipaðo
Bl 20023ef kona gengr bya i millum ok barn þat er hæitir kuenna læidir skal þat minzta laghe hafa .iij. iamlengdir
BorgKr² 35714man han skiot spillazt eða ⸢at minzta laghe sva [var. sva minzta lagi GKS 3270 4° 117vb23; minnzta lagi sva AM 350 fol 98rb3] uið illt *blandazt
Hirð 4194fyrir hueria grein ertu eigi þeirra maki at minnzta lagi
Stj¹ 1438bad hann ẏdr vendiliga af skafa ẏdrum bokum ok brefum edr at minsta lagi. at þer vottid opinberliga. at þer vilid slika hluti ei sidan frammi hafa vid kirkiurnar
DI II (*1285›AM 354) 25432
● (í/at/hitt) seinsta/seinasta lagi
huer vtlenskr kaupmaðr sa er kemur til Berghuiniar hafue sitt gooðz allt selt innan þess halfs manaðar fra þui er hann fek orlæyfi at leggia att i seinasta laghi
RbHM (*1316)⁴a 1236æða sua at allt se loket seinsta lage at paskom nestom er kæmr
DN III (1322) 1264Fylgð oc uorðr skal boðen vera snimma dags oc skilaðr i sæinsta ⸢laghe [var. kosti AM 304 fol] þann tima sem konongr gengr til borðs
Hirð 41417⸢at sæinsta koste [var. at sæinzsta lagi Holm perg 34 4° “K”] aðr en handgengnir men take orlof
var. Hirð 4503: Holm perg 34 4° “K”Ek scall oc sakt hafua herra abota vm varith hit senzta laghi at Haluardzuoku þa er ek uill iardhinnar aftir løysa
DN XII (*1316›AM 902 a) 4033
● í síðara / (í/at) síðasta lagi
ec etla at siþarsta lagi scilþomc ec viþ foþor hans vestr a Irlandi
GullÁsuÞMork 36323Sa maðr liop i síþaʀa lagi er Helgi het
Sv 3118klyfjahross fóru í síðara lagi
Laxd 857Snørtr broðir hans for i siðazsta lage af betrom monnom, ok komzt i kirkiv at Þverá
StuᴵᴵK 24211Þorkell ... bjóz vel heiman at klæðum ok vápnum, því at hann var skartsmaðr enn mesti, ok kom í síðasta lagi
Vatnˣ 9513
● í skjótara lagi
En hon reið helldr i skiotara lage
Menota: 40va15 Streng 22417ríða þá báðir saman félagar heldr í skjótara lagi til sjávarstrandar
Trist¹ˣ 18820
● í verra lagi
þu oc ert samaritanus. Su þótte þióþ þá i verra lage en samverska
●HómÍsl²⁷(1993) 40r31føstv inngangr kemr at hendi, ok klerkar lifa i verra lagi
MarS 19828opt stendr illt af kvenna hiali, ok mꜳ þat vera, at her hliotizt af i verra lagi
Gísl 1122þo læt eg so sem þetta verk þiki mier j verra ⸢lægi [var. lagi AM 156 folˣ “B¹”, etc.] vnnid v[era] þeirra er eg hefi vnnid
var. Hrafnkˣ 147: AM 156 folˣ “B¹”
15) melodi, versemål
‖ (propr. comp.) :
16*) (transl. af lat. sermon)
17*) ?betydning, ?vigtighed
Ekki lag væri at, ef þú værir eigi ragr; slíkt gerir ellin, at [þú] hræðisk um sonu þína
Glúm 6220Ekki lag væri at (cf. ed. note “þá væri ekki allt með felldu”), ef þú værir eigi ragr; slíkt gerir ellin, at [þú] hræðisk um sonu þína
cf. “det vilde ikke have noget at betyde”, Fr 395a Glúm 6220
18*) ?omstændigheder, ?situation, ?skæbne
suo hafde lag alagzst at æigi toku menn vid þeim
HrHalt 41030med þui at mennerner uoru ungir og lijfmiklir en lagit mikllu meira enn nu uar fram komed þa rettu þeir snart uid
Saulus 2218hann hefr lated konv sı̋na þa er hann atte i Sikileÿ og feinngid annarar, en eg atla þad ecke vera hanz lóg
MírmA179(1997)ˣ 1192
II. (cogn.)
Amunðr Laghabiærnæ son
DN V (1347) 15428Gunnarr hét son Laga-Úlf‹ljóts›
Þórð¹ 2329varð Eiðr allra manna lögvitrastr, svá at hann var af því Laga-Eiðr kallaðr
Bárð489 2414
III. (y. isl.)
IV. (y. no.)
gaf honom sculd a. a holfuom hyliar akrænom at han hafdhe saat i aar før en logh hefdhi ifuir gengit
DNᴵᴵ 833sæitti þa Bærgher logmadr þæim dagh apter till lagha till Tunsbæirghs
DNᵛᴵᴵᴵ 24922Krafde þa fyrnæmfdr Osulfver mik laga vm þetta maall; næmfde ek vtt sex skilrika mænn at gæra þratnæmfdom Osolfue firir kost ok møde
DNᴵ 35133j Robygia loghum
DNᴵᵛ 38325vttan rett ok logh
DNᴵᵛ 40434budhum ver sira Þorgæire herra biscope laghum swara vm þet maal
DNᴵᵛ 47832kuirsætte þa Gæstar sua myken salduid firir sæm fyrnæmdar Stillogar hafde lagh a tegen
DNᴵᵛ 50235þar meðr halfrar merker lagh læreftz aa huerium .xij manadum
DNᴵᴵ 3421Biorn Alfsson firib‹a›ud Haluarde Æilifsyni at han skuldi nokot vt at luka firir þæt barn ær Sigrid het ok Ha‹l›uardr fyrnæmdr vard at skada vforsyniu fyr æn þæir hafdu hort firi logum huart hældr fader skuldi *vf arf ver giold æftir þæt barn ædr fadur systir skilgeten
DNᴵᴵ 39729vilde Symon æighe samþykkia at han Æiner skulde nokkra peninga vpbera. af þui gardzwerde, ader en þæir Simon ok Æinar hafðu weret firir loghum vm ræikning sæm þæir hafdu siin a millium vm þen sama gard
DNᴵᴵᴵ 33027krafde mik þa Eirikr at doma ser logh vm fyrnæmft tuæggia aura bol j Røynisvælle
DNᴵᴵᴵ 3457gaf ... Hakon ... Eirike Atlasyni j vingiof atta laupa lagh ok eit pundh korn
DNᴵᴵᴵ 3703halfrar merkr lag af vorv lerepti
DNᴵᴵᴵ 37226
V. (propr. topogr.)
Form.: lagi (142); log (100); lag (96); lǫg (71); laga (67); lage (41); logh (39); logum (34); laug (33); lags (26); lo᷎g (26); loghum (22); lagum (22); lagit (17); laugum (16); laghe (16); lagha (15); lǫgum (14); lög (12); logom (12); lꜹg (10); lo᷎gum (9); lavg (8); lǫgin (8); laghi (8); lagh (8); lǫgom (7); lögum (6); lagí (5); laugh (5); løg (5); login (4); lꜵg (4); laghum (4); lꜷg (4); Lög (3); laginu (3); logonom (3); loghom (3); lo᷎gvm (2); lꜹgin (2); lꝍg (2); loginn (2); lavgum (2); lóg (2); lꜹgvm (2); logvm (2); Laga (2); lagid (1); lo᷎gín (1); lægi (1); laganna (1); lagz (1); lagx (1); logen (1); lǫgen (1); lo᷎gunum (1); laugunum (1); lꜹgom (1); loogh (1); lavk (1); lꜵgom (1); lagvm (1); Lag (1); laogh (1); Lagha (1); Lagit (1); laugin (1); Lo᷎g (1); lǫgvm (1); lagít (1); lo᷎gh (1); læge (1);
Comp.: af- (42), aftr- (4), akkeris- (1), á- (66), aldr- (9), alls·herjar- (7), alna- (1), andar- (1), and·boða- (1), ára- (1), ástar·fé- (1), ástar- (1), augna- (3), aura- (22), balkar- (2), bana- (1), beina- (4), bind- (1), bjark·eyjar- (1), bókar- (2), brǿðra- (29), brǿðra·sam- (1), búa- (2), bú·fé- (2), bú·fjár- (1), bú- (10), byggða(r)- (25), býjar·manna- (2), byrgis·kvenna·sam- (1), bǿjar- (1), bǿjar·manna- (8), bǿna- (1), dauða·á- (1), djúp- (1), -dóms-, -dóms·þings-, -drápu-, dreng·manns- (1), eðlis- (1), ellifu·tigi·laupa- (1), erfðar- (1), eyris- (1), faðm- (38), far- (1), far·manna- (6), fé- (71), ferða- (1), fimmtar·dóms- (3), fimmtar·dóms·þings- (1), fjár·fram- (4), fjár- (8), fjár·láns·til- (1), fjár·til- (5), fða- (1), flǽrða- (2), for- (77), forn·yrðis- (1), fóst·brǿðra- (28), fóstr- (1), fóta- (1), fram- (21), friðlu- (1), fylgju- (4), fyrir- (1), galdra- (1), garð- (17), gild·brǿðra- (1), glefju·á- (1), grenndar- (1), grjóta- (1), guðs- (43), gyðinga- (7), haðar- (1), haddar- (1), handa- (1), hand- (37), haust- (10), heiðingja- (1), helmingar- (1), helmings·fé- (15), her·manna- (2), hirð- (9), hirð·manna- (6), hjóna- (10), hjú·skapar·sam- (1), holm·gǫngu- (12), hreppa- (1), hrǽzlu- (1), hundraðs- (3), hǫfða- (15), hǫfuð- (2), í- (9), inn- (2), ísa- (2), ís- (16), jarðar·í- (2), júða- (1), kaupa- (1), kaupangrs- (1), kaupangrs·manna- (2), kaup·manna- (1), keisara- (1), kesju- (2), kirkju- (7), klaustra·manna- (2), knífs- (5), konu·sam- (1), korn·kýr- (1), kristins·dóms- (1), krist- (1), kristni- (1), krists- (1), kúa- (1), kvik·fjár- (2), kvinnu·sam- (1), kýr- (24), lands- (50), leik·manna- (1), leysings- (1), linda- (1), lǫg·fé- (3), lǫg·garðs- (1), mál·nytu·kýr- (2), mánaða·mata- (1), manna- (4), marka- (1), matar- (1), meðal- (42), merkr- (4), munka- (4), náttúru- (8), net- (13), niðr- (33), nót- (1), ó- (45), orða- (22), orð- (15), orrustu- (1), penninga·fram- (1), postula- (2), raddar- (2), raustar- (1), reglu- (2), réttar- (1), rýtninga- (1), sálu·fé- (3), sam·fé- (10), sam·kvámu- (2), sam- (115), sams- (1), sátt·máls- (1), sauða·kýr- (1), saur·lifnaðar·sam- (1), skap- (2), skipa- (1), skips- (1), smala·kýr- (1), sorgar- (1), spjóta- (14), spjót- (8), spjóts- (5), stafn- (1), stall·brǿðra- (1), stefndu- (1), stefnu- (49), stein- (1), stikka- (1), strand- (2), streng- (2), syrpu·þings- (2), systra- (3), systra·sam- (1), tauma- (7), til- (55), tíu·aura- (1), tíundar- (7), traðar- (1), tuttugu·laupa- (1), tveggja·hundraða- (1), tveggja·marka- (1), tøg·drápu- (1), tøg- (3), undir- (12), upp- (38), út- (3), vár- (5), veraldar- (1), verka- (2), við- (3), viðr- (7), víkinga- (6), villu- (1), þing- (1), þriðjungs·fé- (1), þriggja·aura- (1), þriggja·laupa- (1), ør- (46)
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen item pl.; Fr item pl.; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb item pl.; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin Laga-, Lǫg-; Rím; LP item pl.; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH item log pl.; AJ _; deVr item pl.; Fr4 item pl., -lager; NO item pl.; Walter _; ÁBlM lag, (lög) pl.; Bl item cf. corr.; WPA _;
Litt.: Bjorvand 1994 45, 46; Björn Þorsteinsson 1983 [Sagnir 4] 37; Blom 1963 [KLNM 8] 685; Breisch 1994 51; Dennis, Foote & Perkins 2000 396; Ebel 1993 101-102, 155-156; Falk 1912 76 f.; Finnur Jónsson 1914 [ANF 30] 105; Finnur Jónsson 1914 [ANF 30] 111; Gering 1897 [ANF 13] 374; Gjøstein 1934 [ANF 50] 113; Grøtvedt 1939 148; Gunnar F. Guðmundsson 2000 68, 83, 85, 270; Gunnar F. Guðmundsson 2000 70; Gunnar Karlsson 2002 [Gripla 13] 10; Harding 1948 [ANF 63] 90; Hastrup 1985 260 n. 10; Hægstad 1899 36; Hægstad 1902 24; Hægstad 1916 12; Hægstad 1916 206; Jochens 1994 [Alvíssm 3] 104, 106; Kaiser 1998 63; Karras 1992 295; Knudsen 1959 [KLNM 4] 657; Kreutzer 1977 216-218; Leonard 2010 [VMS 6] 152; Lidén 1939 18; Lundeby 1947 [ANF 62] 45; Magnús Stefánsson 2000 55; Marstrander 1915 124; Maurer 1907ᴵ 44, 304; Maurer 1907ᴵᴵ 7; Maurer 1910 102; Nygaard 1917 24; Olsen 1919 [MM 1919] 9; Olsen 1946 [MM 1946] 75-76; Salvesen 1968 63; Seip 1934 10; Seip 1955 187,248, 71, 81, 123, 255, 303; Seip 1961 [KLNM 6] 580; Sigurður Nordal & Guðni Jónsson 1938 [ÍF 3] 8; Vilhjálmur Finsen 1883 635, 644, 646, 648, 650; Vésteinn Ólason 1998 22-23; Weinmann 1994 246, 253, 254, 257; von See 1964 174-195, 230; von See 1964 37, 52-55, 57, 59, 67, 97
Genre. (expected): historical works [his]: 200 (162); legal works [jur]: 178 (89); family sagas [isl]: 138 (113); religious works [rel]: 136 (249); charters [dip]: 105 (72); romances [rom]: 64 (97); contemporary sagas [bis]: 60 (68); þættir [tot]: 37 (20); legendary sagas [fas]: 29 (40); unclassified [ ]: 17 (4); learned works [div]: 7 (29);
EÞJ (red.) — May 2012
External (non-ONP) resources:
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net