GíslIllB ch. 3

The new edition is either unpublished or unavailable. The following is taken from an old edition (Skj where relevant):

Síðan stóð Jón prestur upp og mælti: "Vill herra konungurinn leyfa mér að tala mitt erindi?"

Konungur spurði: "Hver mælti nú?"

Honum var sagt að Jón prestur beiddi orlofs.

Konungur mælti: "Leyfa viljum vér þér."

Þá hóf hinn heilagi Jóhannes svo sína ræðu: "Vorum herra Jesú Kristi er það að þakka er löndin eru kristin, Noregur og Ísland, en áður óð allt saman, menn og fjandi. Gengur fjandinn eigi nú svo berlega í augsýn við mennina sem áður en þó fær hann mönnunum sína limu að fylgja og fram bera sín bölvuðu erindi sem nú er skammt á að minnast að fjandinn mælti fyrir munn þeim er í fyrstu talaði svo segjandi: "Nú er veginn einn konungsmaður en maklegt væri að drepnir væru tíu íslenskir fyrir einn norrænan." En hugsið um það góður herra að svo erum vér Íslendingar yðrir menn sem þeir er hér eru innanlands og það hygg eg að slíkir menn muni mest að vinna að leysa sjálfan djöfulinn í sínum vondum fortölum. Skylduð þér að því hugsa er settir eruð í heiminum höfðingi og dómari yfir fólkinu og merking hefir þess dómara er koma mun á hinum efsta dómi að dæma alla veröldina, hvern eftir sínum verðleikum, að þér dæmið rétta dóma því að til hvers dóms og þings kemur almáttigur guð með sínum helgum mönnum og vitjar góðra manna og góðra dóma, þar kemur og fjandinn og hans árar, vitjandi vondra manna verka og rangra dóma og sá mun koma dómurinn að lyktum er hið rétta mun uppi vera. Hugsið um herra hvor eldurinn mun heitari, sá er lagður er í eikistokkinn og ger er við ofninn eða hinn er lagður er í þurrt lim. Svo og mun vera herra konungur ef þér dæmið ranga dóma að yður mun í þann eldinn orpið vera er eikistokkurinn liggur í. En ef rétt er dæmt af yður konungur þá er þó von að þér hreinsist í eldi purgatorii þeim er af þurru limi er ger."

Konungur mælti: "Stórt talar þú nú prestur en þó að líku hlýtur maðurinn að hafa hinn versta dauðdaga sem hann hefir til gert."

Var konungur hinn reiðasti og bað Auðun gestahöfðingja sækja Gísl í hendur þeim Teiti og hans sveitungum og spara öngan til þann er fyrir vildi standa.

Nú af því að Auðun var fullur af æði og með margra manna áeggjan þá verður hann skjótur til þessa og skortir eigi fjölmenni en Íslendingar í annan stað búast við vörn og eru ráðnir til að verja Gísl meðan þeir mega anda og upp standa.

En er Auðun og hans sveit koma þar að er fyrir voru Íslendingar þá hljóp Gísl í hendur konungsmönnum og mælti: "Það skal aldrei verða að hér týnist svo margur drengur góður fyrir mínar sakir því að deyja mun eg hvort sem nú er eða síðar og gerið fyrir guðs sakir" ‑ talandi til sinna kumpána ‑ "að þér gætið yðar sem best því að allir mega nú vita yðvarn drengskap að þér munduð fyrr falla allir en selja mig fram í vald minna óvina og hafið nú mikla þökk fyrir yðvarn góðvilja."