ÞorvV ch. 3

The new edition is either unpublished or unavailable. The following is taken from an old edition (Skj where relevant):

Þessu næst sem Þorvaldur hafði farið víða um lönd tók hann
trú rétta og var skírður af saxlenskum biskupi þeim er
Friðrekur hét og eftir það bað hann Friðrek biskup með öllu
kostgæfi að hann mundi fara til Íslands með honum að predika
guðs erindi og leita að snúa til guðs föður hans og móður og
öðrum náfrændum hans. Biskup játaði því gjarna og fór til
Íslands síðan og greiddist vel þeirra ferð.

Koðrán tók vel við syni sínum. Voru þeir Þorvaldur og biskup
hinn fyrsta vetur að Giljá með Koðráni við þrettánda mann.
Tók Þorvaldur þegar að boða guðs erindi frændum sínum og þeim
öllum er hann komu að finna því að biskupi var ókunnig tunga
landsmanna og snerust nokkurir menn til réttrar trúar fyrir
orð Þorvalds á þeim vetri.

En nú skal fyrst segja hversu hann leiddi til sanns átrúnaðar
föður sinn og hans heimamenn. Á nokkurri hátíð þá er
Friðrekur biskup með sínum klerkum framdi tíðagerð og guðlegt
embætti var Koðrán nær staddur meir sakir forvitni en hann
ætlaði sér að samþykkja að sinni þeirra siðferði. En er hann
heyrði klukknahljóð og fagran klerkasöng og kenndi sætan
reykelsisilm en sá biskup veglegum skrúða skrýddan og alla þá
er honum þjónuðu klædda hvítum klæðum með björtu yfirbragði
og þar með birti mikla um allt húsið af fögru vaxkertaljósi
og aðra þá hluti sem til heyrðu því hátíðarhaldi þá þóknuðust
honum allir þessir hlutir heldur vel.

En á þeim sama degi kom hann að Þorvaldi syni sínum og mælti:
"Nú hefi eg séð og nokkuð hugleitt hversu alvörusamlega
þjónustu þér veitið guði yðrum en þó eftir því sem mér skilst
eru mjög sundurleitir siðir vorir því að mér sýnist að guð
yðvar mun gleðjast af ljósi því er vorir guðar hræðast. En ef
svo er sem eg ætla þá er þessi maður sem þú kallar biskup
yðvarn spámaður þinn því að eg veit að þú nemur að honum alla
þá hluti er þú boðar oss af guðs þíns hálfu. En eg á mér
annan spámann þann er mér veitir mikla nytsemd. Hann segir
mér fyrir marga óorðna hluti. Hann varðveitir kvikfé mitt og
minnir mig á hvað eg skal fram fara eða hvað eg skal varast
og fyrir því á eg mikið traust undir honum og hefi eg hann
dýrkað langa ævi en misþokkast þú honum mjög og svo spámaður
þinn og siðferði ykkart og af letur hann mig að veita ykkur
nokkura viðsæming og einna mest að taka ykkarn sið."

Þorvaldur mælti: "Hvar byggir spámaður þinn?"

Koðrán svarar: "Hér býr hann skammt frá bæ mínum í einum
miklum steini og veglegum."

Þorvaldur spurði hversu lengi hann hefði þar búið.

Koðrán sagði hann þar byggt hafa langa ævi.

"Þá mun eg," segir Þorvaldur, "setja hér til máldaga með
okkur faðir. Þú kallar þinn spámann mjög styrkan og segir þig
á honum hafa mikið traust. En biskup er þú kallar minn
spámann er auðgætlegur og ekki aflmikill en ef hann má fyrir
kraft himnaguðs þess er vér trúum á reka brottu spámann þinn
af sínu styrka herbergi þá er rétt að þú fyrirlátir hann og
snúist til þess hins styrkasta guðs, skapara þíns, sem er að
sönnu guð og engi styrkleikur má sigra. Hann byggir í eilífu
ljósi þangað er hann leiðir alla á sig trúandi og sér trúlega
þjónandi að þeir lifi þar með honum í óumræðilegri sælu utan
enda. Og ef þú vilt snúast til hins háleita himnakonungs þá
mátt þú skjótt skilja að þessi er þig af letur að trúa á hann
er þinn fullkominn svikari og hann girnist að draga þig með
sér frá eilífu ljósi til óendilegra myrkra. En ef þér sýnist
sem hann geri þér nokkura góða hluti þá gerir hann það allt
til þess að hann megi því auðveldlegar þig fá svikið ef þú
trúir hann þér góðan og nauðsynlegan."

Koðrán svarar: "Auðséð er mér það að sundurleit er skilning
ykkur biskups og hans og eigi síður skil eg það að með kappi
miklu fylgja hvorir sínu máli. Og alla þá hluti sem þið segið
af honum, slíkt hið sama flytur hann af ykkur. En hvað þarf
hér að tala mart um? Þessi máldagi sem þú hefir á sett mun
prófa sannindi."

Þorvaldur varð glaður við ræðu föður síns og sagði biskupi
allan þenna málavöxt og samtal þeirra. Á næsta degi eftir
vígði biskup vatn, fór síðan með bænum og sálmasöng og
dreifði vatninu umhverfis steininn og svo steypti hann því
yfir ofan að allur varð votur steinninn.

Um nóttina eftir kom spámaður Koðráns að honum í svefni og
með dapurlegri ásjónu og skjálftafullur sem af hræðslu og
mælti til Koðráns: "Illa hefir þú gert er þú bauðst hingað
mönnum þeim er á svikum sitja við þig svo að þeir leita að
reka mig brottu af bústað mínum því að þeir steyptu vellanda
vatni yfir mitt herbergi svo að börn mín þola eigi litla kvöl
af þeim brennandi dropum er inn renna um þekjuna. En þó að
slíkt skaði sjálfan mig eigi mjög þá er allt að einu þungt að
heyra þyt smábarna er þau æpa af bruna."

En að morgni komanda sagði Koðrán syni sínum eftirspyrjanda
þessa alla hluti. Þorvaldur gladdist við og eggjaði biskup að
hann skyldi halda fram uppteknu efni.

Biskup fór til steinsins með sína menn og gerði allt sem
fyrra dag og bað almáttkan guð kostgæflega að hann ræki
fjandann á brottu og leiddi manninn til hjálpar.

Á næstu nótt eftir sýndist sá hinn flærðarfulli spámaður
Koðráni mjög gagnstaðlegur því sem fyrr var hann vanur að
birtast honum með björtu og blíðlegu yfirliti og ágætlega
búinn en nú var hann í svörtum og herfilegum skinnstakki,
dökkur og illilegur í ásjónu og mælti svo til bónda með
sorgfullri og skjálfandi raust: "Þessir menn stunda fast á að
ræna okkur báða okkrum gæðum og nytsemdum er þeir vilja elta
mig á brottu af minni eiginlegri erfð en svipta þig vorri
elskulegri umhyggju og framsýnilegum forspám. Nú ger þú svo
mannlega að þú rek þá brottu svo að við þörfnumst eigi allra
góðra hluta fyrir þeirra ódyggð því að aldrei skal eg flýja
en þó er þungt að þola lengur allar þeirra illgerðir og
óhægindi."

Alla þessa hluti og marga aðra er sá fjandi hafði talað fyrir
Koðráni sagði hann syni sínum um morguninn.

Biskup fór til steinsins hinn þriðja dag með því móti sem
fyrr.

En sá hinn illgjarni andi sýndist bónda um nóttina eftir hið
þriðja sinn með hryggilegu yfirbragði og bar upp fyrir hann
þess háttar kvein með snöktandi röddu og sagði svo: "Þessi
vondur svikari, biskup kristinna manna, hefir af sett mig
allri minni eign. Herbergi mínu hefir hann spillt, steypt
yfir mig vellanda vatni, vætt klæði mín, rifið og ónýtt með
öllu. En mér og mínu hyski hefir hann veitt bótlausan bruna
og hér með rekið mig nauðgan langt í brott í auðn og útlegð.
Nú hljótum við að skilja bæði samvistu og vinfengi og gerist
þetta allt af einu saman þínu dyggðarleysi. Hugsa þú nú hver
þitt góss mun héðan af varðveita svo dyggilega sem eg hefi
áður varðveitt. Þú kallast maður réttlátur og trúlyndur en þú
hefir ömbunað mér illu gott."

Þá svarar Koðrán: "Eg hefi þig dýrkað svo sem nytsamlegan og
styrkan guð meðan eg var óvitandi hins sanna. En nú með því
að eg hefi reynt þig flærðarfullan og mjög ómeginn þá er mér
nú rétt og utan allan glæp að fyrirláta þig en flýja undir
skjól þess guðdóms er miklu er betri og styrkari en þú."

Við þetta skildu þeir með styggð en engum blíðskap.

Því næst var skírður Koðrán bóndi og kona hans Járngerður og
aðrir heimamenn utan Ormur son hans vildi eigi skírast láta
það sinn.