Cookies on our website

We use cookies on this website, mainly to provide a secure browsing experience but also to collect statistics on how the website is used. You can find out more about the cookies we set, the information we store and how we use it on the cookies page.

Continue

skaldic

Skaldic Poetry of the Scandinavian Middle Ages

Menu Search

unattrib ÞorlJ 4bI

Þorleifs þáttr jarlaskálds 4b — ed. not skaldic

Not published: do not cite (unattrib ÞorlJ 4bI)

UnattributedÞorleifs þáttr jarlaskálds
4b5

text and translation

The new edition is either unpublished or unavailable. The following is taken from an old edition (Skj where relevant):

Þá sat Hákon jarl á Hlǫðum. Þorleifr býr sér nú stafkarls gervi ok bindr sér geitarskegg ok tók sér eina stóra hít ok lét koma undir stafkarls gervina ok bjó svá um, at ǫllum skyldi sýnast sem hann æti þann kost, er hann kastaði í hítina, því at gíman hennar var uppi við munn honum undir geitarskegginu. Síðan tekr hann hækjur tvær, ok var broddr niðr ór hvárri, ferr nú, þar til er hann kemr á Hlaðir.



Þat var aðfangskveld jóla í þann tíma, er jarl var kominn í sæti ok mart stórmenni, er jarl hafði at sér boðit til jólaveizlunnar. Karl gengr greiðliga inn í hǫllina, en er hann kemr inn, stumrar hann geysimjǫk ok fellr fast á hækjurnar ok snýr til annarra stafkarla ok sezt niðr utarlega í hálminn. Hann var nǫkkuð bæginn við stafkarla ok heldr harðleikinn, en þeir þoldu illa, er hann lét ganga á þeim stafina. Hrukku þeir undan ok varð af þessu hark ok háreysti, svá at heyrði um alla hǫllina. En er jarl verðr þessa varr, spyrr hann, hvat valdi óhljóði þessu. Honum er sagt, at stafkarl einn sé sá þar kominn, at svá sé illr ok úrigr, at ekki láti ógert. Jarl bað kalla hann fyrir sik, ok svá var og gert. En er karl kom fyrir jarl, hafði hann mjǫg stutt um kvaðningar. Jarl spurði hann at nafni, ætt ok óðali.



"Óvant er nafn mitt, herra, at eg heiti Níðungr Gjallandason ok kynjaðr úr Syrgisdǫlum af Svíþjóð inni kǫldu. Em ek kallaðr Níðungr inn nákvæmi. Hefi ek víða farit ok marga hǫfðingja heimsótt. Gerumst ek nú gamall mjǫk, svá at trautt má ek aldr minn segja sakir elli ok óminnis. Hefi ek mikla spurn af hǫfðingskap yðrum ok harðfengi, vizku ok vinsældum, lagasetning ok lítillæti, ǫrleik ok allri atgervi."



"Hví ertu svá harðúðigr ok illr viðskiptis frá því sem aðrir stafkarlar?" Hann svarar: "Hvat er ǫrvænt um þann, sem alls gengr andvana nema víls ok vesaldar ok ekki hefir, þat er þarf, ok lengi legit úti á mǫrkum ok skógum, þó at sá verði æfr við ellina ok allt saman, en vanr áðr sæmd ok sællífi af inum dýrstum hǫfðingjum, en vera nú hataðr af hverjum þorpara lítils verðum."



Jarl mælti: "Ertu nǫkkurr íþróttamaðr, karl, er þú segist þó með hǫfðingjum verið hafa?" Karl svarar, at þat megi vera þó, at nǫkkut hafi til þess haft verit, ‑ "þá er ek var á ungum aldri. Kemr at því, sem mælt er, at hverjum karli kemr at ǫrverpi. Er þat ok talat, at seigt er svǫngum at skruma. Mun ek ok ekki við yðr skruma, herra, nema þér látið gefa mér at eta, því at svá dregr at mér af elli, svengd ok þorsta, at víst eigi fæ ek staðit uppi lengr. Er slíkt harðla óhǫfðingligt, at spyrja ókunna menn í hvern heim, en hugsa eigi, hvat mǫnnum hentar, því at allir eru með því eðli skapaðir, at bæði þurfu át ok drykkju."



Jarl skipaði, at honum skyldi gefa kost sæmilega, sem honum þarfaði. Var ok svá gert. En er karl kom undir borð, tekr hann greiðliga til matar ok ryðr diska þá alla, er næstir honum váru ok hann náði til, svá at þjónustumenn urðu at sækja kost í annan tíma. Tók karl nú engu ófrekligar til matar en fyrr. Sýndist ǫllum sem hann æti, en hann kastaði reyndar í hítina, þá er fyrr var getit. Hlógu menn nú fast at karli þessum. Þjónustumenn tǫluðu, at bæði væri, at hann væri mikill ok miðdigr, enda gæti hann mikit etit. Karl gaf sér ekki at því ok gerði sem áðr.



En er ofan váru drykkjuborð, gekk Níðungr karl fyrir jarl ok mælti: "Hafi þér nú þǫkk fyrir, herra, en þó eigu þér illa þjónustumenn, er allt gera verr en þér segið fyrir. En nú vildi ek, at þér sýndið mér lítillæti, herra, ok hlýddið kvæði því, er ek hefi ort um yðr."



Jarl mælti: "Hefir þú nǫkkut fyrr kvæði ort um hǫfðingja?" "Satt er þat, herra," kvað hann. Jarl mælti: "Búit þar komi at gǫmlum orðskvið, at þat er opt gott, er gamlir kveða, ok flyttu fram kvæðit, karl, en vér munum til hlýða."



Þá hefr karl upp kvæðit ok kveðr framan til miðs, ok þykir jarli lof í hverri vísu ok finnr, at þar er getit ok í framaverka Eiríks, sonar hans. En er á leið kvæðit, þá bregðr jarli nǫkkuð undarliga við, at óværi ok kláði hleypr svá mikill um allan búkinn á honum ok einna mest um þjóin, at hann mátti hvergi kyrr þola, ok svá mikil býsn fylgdi þessum óværa, at hann lét hrífa sér með kǫmbum, þar sem þeim kom at. En þar sem þeim kom eigi at, lét hann taka strigadúk ok ríða á þrjá knúta ok draga tvá menn milli þjóanna á sér.



Nú tók jarli illa at geðjast kvæðit ok mælti: "Kann þinn heljarkarl ekki betr at kveða, því at mér þykir þetta eigi síðr heita mega níð en lof, ok lát þú um batna, ella tekr þú gjǫld fyrir." Karl hét góðu um ok hóf þá upp vísur, ok heita Þokuvísur ok standa í miðju Jarlsníði, ok er þetta upphaf at:



Þoku dregr upp it ytra,

él festist it vestra,

mǫkkr mun náms, af nǫkkvi,

naðrbings kominn hingat.



En er hann hafði úti Þokuvísur, þá var myrkt í hǫllinni, ok er myrkt er orðit í hǫllinni, tekr hann aptr til Jarlsníðs, ok er hann kvað inn efsta ok síðasta þriðjung, þá var hvert járn á gangi, þat er í var hǫllinni, án manna vǫldum, ok varð þat margra manna bani. Jarl féll þá í óvit, en karl hvarf þá í brott at luktum dyrum ok óloknum lásum, en eptir af liðit kvæðit minnkaði myrkrit ok gerði bjart í hǫllinni. Jarl raknaði við ok fann, at honum hafði nær gengit níðit. Sá þá ok vegsummerki, at af var rotnat skegg allt af jarli ok hárit ǫðrum megin reikar ok kom aldri upp síðan. Nú lætr jarl ræsta hǫllina, ok eru inir dauðu út bornir. Þykkist hann nú vita, at þetta mun Þorleifr verit hafa, en karl engi annarr, ok mun launat þykkjast hafa honum mannalát ok fjártjón. Liggr jarl nú í þessum meinlætum allan þenna vetr ok mikit af sumrinu.



Þat er af Þorleifi at segja, at hann snýst til ferðar suðr til Danmerkr ok hefir þat til leiðarnests sér, sem hann ginnti af þeim í hǫllinni. En hversu lengi sem hann hefir á leið verit, þá létti hann eigi sinni ferð, fyrr en hann kom á fund Sveins konungs, ok tók hann við honum fegins hendi ok spurði hann at ferðum sínum, en Þorleifr sagði allt sem farit hafði. Konungr svarar: "Nú mun ek lengja nafn þitt ok kalla þik Þorleif jarlsskáld." Þá kvað konungr vísu:



Grenndi Þorleifr Þrænda

þengils hróðr fyr drengjum,

hafa ólítið ýtar

jarls níð borit víða.

Norðr réð vestan virðum

vellstæri brag færa

brot lands ok galt gæti

grálega leóns báru.



Þorleifr sagði konungi, at hann fýstist út til Íslands, ok beiddi konung orlofs at fara þegar at vári. En konungur sagði svá vera skyldu. "Vil ek gefa þér skip í nafnfesti með mǫnnum ok reiða ok þvílíkri áhǫfn sem þér þarfast."



Nú er Þorleifr þar um vetrinn í góðu yfirlæti, en at várdǫgum býr hann skip sitt ok lét í haf ok byrjaði vel ok kom skipi sínu við Ísland í á þá, er Þjórsá heitir.



Þat segja menn, at Þorleifr kvændist um haustit ok fengi þeirrar konu, er Auðr hét ok væri Þórðar dóttir, er bjó í Skógum undir Eyjafjǫllum, gilds bónda ok stórauðigs, kominn af ætt Þrasa ins gamla. Auðr var kvenskǫrungur mikill. Þorleifr sat um vetrinn í Skógum, en um várið eptir keypti hann land at Hǫfðabrekku í Mýdal ok bjó þar síðan.

sources

Text is based on reconstruction from the base text and variant apparatus and may contain alternative spellings and other normalisations not visible in the manuscript text. Transcriptions may not have been checked and should not be cited.

Close

Log in

This service is only available to members of the relevant projects, and to purchasers of the skaldic volumes published by Brepols.
This service uses cookies. By logging in you agree to the use of cookies on your browser.

Close

Stanza/chapter/text segment

Use the buttons at the top of the page to navigate between stanzas in a poem.

Information tab

Interactive tab

The text and translation are given here, with buttons to toggle whether the text is shown in the verse order or prose word order. Clicking on indiviudal words gives dictionary links, variant readings, kennings and notes, where relevant.

Full text tab

This is the text of the edition in a similar format to how the edition appears in the printed volumes.

Chapter/text segment

This view is also used for chapters and other text segments. Not all the headings shown are relevant to such sections.