Nj ch. 129

The new edition is either unpublished or unavailable. The following is taken from an old edition (Skj where relevant):

Þeir tóku nú eld og gerðu bál mikið fyrir dyrunum.

Þá mælti Skarphéðinn: "Eld kveikið þér nú sveinar eða hvort
skal nú búa til seyðis?"

Grani Gunnarsson svaraði: "Svo skal það vera og skalt þú eigi
þurfa heitara að baka."

Skarphéðinn mælti: "Því launar þú mér sem þú ert maður til er
eg hefndi föður þíns og virðir það meira er þér er
óskyldara."

Þá báru konur sýru í eldinn og slökktu niður fyrir þeim.
Sumar báru vatn eða hland.

Kolur Þorsteinsson mælti til Flosa: "Ráð kemur mér í hug. Eg
hefi séð loft í skálanum á þvertrjám og skulum vér þar inn
bera eldinn og kveikja við arfasátu þá er hér stendur fyrir
ofan húsin."

Síðan tóku þeir arfasátuna og báru þar inn eldinn. Fundu þeir
eigi fyrr, er inni voru, en logaði ofan allur skálinn. Gerðu
þeir Flosi þá stór bál fyrir öllum dyrum. Tók þá kvennaliðið
illa að þola það er inni var.

Njáll mælti til þeirra: "Verðið vel við og mælið eigi æðru
því að él eitt mun vera og skyldi langt til annars slíks.
Trúið þér og því að guð er miskunnsamur og mun hann oss eigi
láta brenna bæði þessa heims og annars."

Slíkar fortölur hafði hann fyrir þeim og aðrar
hraustlegri.

Nú taka öll húsin að loga. Þá gekk Njáll til dyra og mælti:
"Hvort er Flosi svo nær að hann megi heyra mál mitt?"

Flosi kvaðst heyra mega.

Njáll mælti: "Vilt þú nokkuð taka sættum við sonu mína eða
leyfa nokkurum mönnum útgöngu?"

Flosi svarar: "Eigi vil eg taka sættum við sonu þína og skal
nú yfir lúka með oss og eigi frá ganga fyrr en þeir eru allir
dauðir. En lofa vil eg útgöngu konum og börnum og húskörlum."

Njáll gekk þá inn og mælti við fólkið: "Út skulu þeir nú
allir ganga er leyft er. Og gakk þú út Þórhalla Ásgrímsdóttir
og allur lýður með þér sá er lofað er."

Þórhalla mælti: "Annar verður nú skilnaður okkar Helga en eg
ætlaði um hríð en þó skal eg eggja föður minn og bræður að
þeir hefni þessa mannskaða er hér er ger."

Njáll mælti: "Vel mun þér fara því að þú ert góð kona."

Síðan gekk hún út og margt lið með henni.

Ástríður af Djúpárbakka mælti við Helga Njálsson: "Gakk þú út
með mér og mun eg kasta yfir þig kvenskikkju og falda þig með
höfuðdúki."

Hann taldist undan fyrst en þó gerði hann þetta fyrir bæn
þeirra. Ástríður vafði höfuðdúki að höfði Helga en Þórhildur
kona Skarphéðins lagði yfir hann skikkjuna og gekk hann út á
meðal þeirra. Og þá gekk út Þorgerður Njálsdóttir og Helga
systir hennar og margt annað fólk.

En er Helgi kom út þá mælti Flosi: "Sú er há kona og mikil um
herðar er þar fer. Takið og haldið henni."

En er Helgi heyrði þetta kastaði hann skikkjunni. Hann hafði
haft sverð brugðið undir hendi sér og hjó til manns og kom í
skjöldinn og af sporðinn og fótinn af manninum. Þá kom Flosi
að og hjó á hálsinn Helga svo að þegar tók af höfuðið.

Flosi gekk þá að dyrum og mælti að Njáll skyldi ganga til
máls við hann og svo Bergþóra. Þau gerðu svo.

Flosi mælti: "Útgöngu vil eg bjóða þér Njáll bóndi því að þú
brennur ómaklegur inni."

Njáll mælti: "Eigi vil eg út ganga því eg er maður gamall og
er eg lítt til búinn að hefna sona minna en eg vil eigi lifa
við skömm."

Flosi mælti þá til Bergþóru: "Gakk þú út húsfreyja því að eg
vil þig fyrir engan mun inni brenna."

Bergþóra mælti: "Eg var ung gefin Njáli og hefi eg því heitið
honum að eitt skyldi ganga yfir okkur bæði."

Síðan gengu þau inn bæði.

Bergþóra mælti: "Hvað skulum við nú til ráða taka?"

"Ganga munum við til hvílu okkarrar," segir Njáll, "og
leggjast niður, hefi eg lengi værugjarn verið."

Hún mælti þá við sveininn Þórð Kárason: "Þig skal bera út og
skalt þú eigi inni brenna."

"Hinu hefir þú mér heitið amma," segir sveinninn, "að við
skyldum aldrei skilja meðan eg vildi hjá þér vera. En mér
þykir miklu betra að deyja með ykkur Njáli en lifa eftir."

Hún bar þá sveininn til hvílunnar.

Njáll mælti við bryta sinn: "Nú skalt þú sjá hvar við
leggjumst niður og hversu eg bý um okkur því að eg ætla héðan
hvergi að hrærast hvort sem mér angrar reykur eða bruni. Mátt
þú nú nær geta hvar beina okkarra er að leita."

Hann sagði að svo skyldi vera. Þar hafði slátrað verið uxa
einum og lá þar húðin. Njáll mælti við brytann að hann skyldi
breiða yfir þau húðina og hann hét því. Þau leggjast nú niður
bæði í rúmið og leggja sveininn í millum sín. Þá signdu þau
sig og sveininn og fálu önd sína guði á hendi og mæltu það
síðast svo að menn heyrðu. Þá tók brytinn húðina og breiddi
yfir þau og gekk út síðan. Ketill úr Mörk tók í mót honum og
kippti honum út. Hann spurði vandlega að Njáli mági sínum en
brytinn sagði allt hið sanna.

Ketill mælti: "Mikill harmur er að oss kveðinn er vér skulum
svo mikla ógæfu saman eiga."

Skarphéðinn hafði séð er faðir hans hafði niður lagst og
hversu hann hafði um sig búið.

Hann mælti þá: "Snemma fer faðir vor í rekkju og er það sem
von er. Hann er maður gamall."

Þá tóku þeir Skarphéðinn og Kári og Grímur brandana
jafnskjótt sem ofan duttu og skutu út á þá og gekk því um
hríð. Þá skutu þeir spjótum inn að þeim en þeir tóku öll á
lofti og sendu út aftur.

Flosi bað þá hætta að skjóta "því að oss munu öll
vopnaskipti þungt ganga við þá. Megið þér nú vel bíða þess er
eldurinn vinnur þá."

Þeir gera nú svo. Þá féllu ofan stórviðirnir úr ræfrinu.

Skarphéðinn mælti þá: "Nú mun faðir minn dauður vera og hefir
hvorki heyrt til hans styn né hósta."

Þeir gengu þá í skálaendann. Þar var fallið ofan þvertréið og
var brunnið mjög í miðju.

Kári mælti til Skarphéðins: "Hlaup þú hér út og mun eg
beina að mér þér en eg mun hlaupa þegar eftir og munum við þá
báðir í braut komast ef við breytum svo því að hingað leggur
allan reykinn."

Skarphéðinn mælti: "Þú skalt hlaupa fyrri en eg mun þegar á
hæla þér."

"Ekki er það ráð," segir Kári, "því að eg má vel komast annars
staðar út þó að hér gangi eigi."

"Eigi vil eg það," segir Skarphéðinn, "hlaup þú út fyrri en
eg mun þegar eftir."

Kári mælti: "Það er hverjum manni boðið að leita sér lífs
meðan kostur er og skal eg og svo gera. En þó mun nú sá
skilnaður með okkur verða að við munum aldrei sjást síðan því
að ef eg hleyp út úr eldinum þá mun eg eigi hafa skap til að
hlaupa inn aftur í eldinn til þín og mun þá sína leið fara
hvor okkar."

"Það hlægir mig," segir Skarphéðinn, "ef þú kemst í braut
mágur að þú munt hefna vor."

Þá tók Kári einn setstokk logandi í hönd sér og hleypur út
eftir þvertrénu. Slöngvir hann þá stokkinum út af þekjunni og
féll hann ofan að þeim er úti voru fyrir. Þeir hljópu þá
undan. Þá loguðu klæðin öll á Kára og svo hárið. Hann steypir
sér þá út af þekjunni og stiklar svo með reykinum.

Þá mælti einn maður er þar var næstur: "Hvort hljóp þar maður
út af þekjunni?"

"Fjarri fór það," sagði annar, "og kastaði Skarphéðinn þar
eldistokki að oss."

Síðan grunuðu þeir það ekki.

Kári hljóp til þess er hann kom að læk einum og kastaði sér í
ofan og slökkti á sér eldinn. Þaðan hljóp hann með reykinum í
gróf nokkura og hvíldi sig og er það síðan kölluð Káragróf.