Close

The new edition is either unpublished or unavailable. The following is taken from an old edition (Skj where relevant):

Nú er að segja frá Hrafni að hann sat að brúðlaupi sínu að
Borg og er það flestra manna sögn að brúðurin væri heldur
döpur, og er það satt sem mælt er að lengi man það er ungum
getur og var henni nú og svo.

Það varð til nýlundu þar að veislunni að sá maður bað
Húngerðar Þóroddsdóttur og Jófríðar er Svertingur hét og var
Hafur-Bjarnarson Molda-Gnúpssonar og skyldu þau ráð takast um
veturinn eftir jól uppi að Skáney. Þar bjó Þorkell frændi
Húngerðar, son Torfa Valbrandssonar. Móðir Torfa var Þórodda
systir Tungu-Odds.

Hrafn fór heim til Mosfells með Helgu konu sína. Og er þau
höfðu þar skamma stund verið þá var það einn morgun áður þau
risu upp að Helga vakir en Hrafn svaf og lét hann illa í
svefni. Og er hann vaknaði spyr Helga hvað hann hefði dreymt.

Hrafn kvað þá vísu:

Hugðumst orms á armi

ý döggvar þér höggvinn,

væri, brúðr, í blóði

beðr þinn roðinn mínu,

knættit endr um undir

ölstafns Njörun Hrafni,

líka getr það lauka

lind, höggþyrnis binda.

Helga mælti: "Það mun eg aldrei gráta," segir hún. "Hafið þér
illa svikið mig. Mun Gunnlaugur út kominn" og grét Helga þá
mjög.

Og litlu síðar fluttist útkoma Gunnraugs. Helga gerðist þá
svo stirð við Hrafn að hann fékk eigi haldið henni heima þar
og fóru þau þá heim aftur til Borgar og nýtti Hrafn lítið af
samvistum við hana.

Nú búast menn til boðs um veturinn.

Þorkell frá Skáney bauð
Illuga svarta og sonum hans. Og er Illugi bóndi bjóst þá sat
Gunnlaugur í stofu og bjóst ekki.

Illugi gekk til hans og mælti: "Hví býst þú ekki frændi?"

Gunnlaugur svarar: "Eg ætla eigi að fara."

Illugi mælti: "Fara skaltu víst frændi," segir hann, "og slá
ekki slíku á þig að þrá eftir einni konu og lát sem þú vitir
eigi og mun þig aldrei konur skorta."

Gunnlaugur gerði sem faðir hans mælti og komu þeir til
boðsins og var þeim Illuga og sonum hans skipað í öndvegi en
þeim Þorsteini Egilssyni og Hrafni mági hans og sveitinni
brúðguma í annað öndvegi gegnt Illuga.

Konur sátu á palli og sat Helga hin fagra næst brúðinni og
renndi oft augum til Gunnlaugs, og kemur þar að því sem mælt
er að eigi leyna augu ef ann kona manni. Gunnlaugur var þá
vel búinn og hafði þá klæðin þau hin góðu er Sigtryggur
konungur gaf honum og þótti hann þá mikið afbragð annarra
manna fyrir margs sakir, bæði afls og vænleiks og vaxtar.

Lítil var gleði manna að boðinu. Og þann dag er menn voru í
brottbúningi þá brugðu konur göngu sinni og bjuggust til
heimferðar. Gunnlaugur gekk þá til tals við Helgu og töluðu
lengi.

Og þá kvað Gunnlaugur vísu:

Ormstungu varð engi

allr dagr und sal fjalla

hægr síð er Helga hin fagra

Hrafns kvonar réð nafni.

Lítt sá höldr hinn hvíti,

hjörþeys, faðir meyjar,

gefin var Eir til aura

ung, við minni tungu.

Og enn kvað hann:

Væn á eg verst að launa,

vín-Gefn, föður þínum,

fold nemr flaum af skaldi

flóðhyrs, og svo móður,

því að gerðu Bil borða

bæði senn und klæðum,

herr hafi hölds og svarra

hagvirki, svo fagra.

Og þá gaf Gunnlaugur Helgu skikkjuna Aðalráðsnaut og var það
gersemi sem mest. Hún þakkaði honum vel gjöfina.

Síðan gekk Gunnlaugur út og voru þá komin hross og hestar
söðlaðir og margir allvænlegir og bundnir heima á hlaðinu.
Gunnlaugur hljóp á bak einhverjum hesti og reið á skeið eftir
túninu og að þangað er Hrafn stóð fyrir og varð Hrafn að opa
undan.

Gunnlaugur mælti: "Ekki er að opa undan Hrafn," segir hann,
"fyrir því að önga ógn býð eg þér að sinni en þú veist til
hvers þú hefir unnið."

Hrafn svarar og kvað vísu:

Samira okkr um eina,

Ullr beinflugu, Fullu,

frægir fólka Ságu,

fangs í brigð að ganga.

Mjök eru margar slíkar,

morðrunnr, fyrir haf sunnan,

ýti eg sævar Sóta,

sannfróðr, konur góðar.

Gunnlaugur svarar: "Vera má," segir hann, "að margar séu en
eigi þykir mér svo."

Þá hlupu þeir Illugi að og Þorsteinn og vildu ekki að þeir
ættust við.

Þá kvað Gunnlaugur vísu:

Gefin var Eir til aura

ormdags hin litfagra,

þann kveða menn né minna

minn jafnoka, Hrafni,

allra nýstr meðan austan

Aðalráðr farar dvaldi,

því er menrýris minni

málgráðr, í gný stála.

Og eftir þetta riðu menn heim hvorirtveggju og var allt kyrrt
og tíðindalaust um veturinn. Nýtti Hrafn ekki síðan af
samvistum við Helgu þá er þau Gunnlaugur höfðu fundist.

Og um sumarið riðu menn fjölmennir til þings, Illugi svarti
og synir hans með honum Gunnlaugur og Hermundur, Þorsteinn
Egilsson og Kollsveinn son hans, Önundur frá Mosfelli og
synir hans allir, Svertingur Hafur-Bjarnarson.

Skafti hafði þá enn lögsögn.

Og einn dag á þinginu er menn gengu fjölmennir til Lögbergs
og er þar var lykt að mæla lögskilum þá kvaddi Gunnlaugur sér
hljóðs og mælti: "Er Hrafn hér Önundarson?"

Hann kveðst þar vera.

Gunnlaugur ormstunga mælti þá: "Það veist þú að þú hefir
fengið heitkonu minnar og dregst til fjandskapar við mig nú
fyrir það. Vil eg bjóða þér hólmgöngu hér á þinginu á þrigga
nátta fresti í Öxarárhólmi."

Hrafn svarar: "Þetta er vel boðið sem von var að þér," segir
hann, "og em eg þessa albúinn þegar þú vilt."

Þetta þótti illt frændum hvorstveggja þeirra en þó voru það
lög í þann tíma að bjóða hólmgöngu sá er vanhluta þóttist
verða fyrir öðrum.

Og er þrjár nætur voru liðnar bjuggust þeir til hólmgöngu og
fylgdi Illugi svarti syni sínum til hólmsins með miklu
fjölmenni. En Skafti lögmaður fylgdi Hrafni og faðir hans og
aðrir frændur hans.

Og áður Gunnlaugur gengi út í hólminn þá kvað hann vísu þessa:

Nú em eg út á eyri

alvangs búinn ganga,

happs unni guð greppi,

gert, með tognum hjörvi.

Hnakk skal Helgu lokka,

haus vinn eg frá bol lausan

loks með ljósum mæki

ljúfsvelgs, í tvö kljúfa.

Hrafn svarar og kvað þetta:

Veitat greppr hvor greppa

gagnsælli hlýtr fagna.

Hér er bensigðum brugðið.

Búin er egg í leggi.

Það mun ein og ekkja

ung mær, þó að við særumst,

þorna spöng af þingi

þegns hugrekki fregna.

Hermundur hélt skildi fyrir Gunnlaug bróður sinn en
Svertingur Hafur-Bjarnarson fyrir Hrafn. Þrem mörkum silfurs
skyldi sá leysa sig af hólminum er sár yrði.

Hrafn átti fyrr að höggva er á hann var skorað og hjó hann í
skjöld Gunnlaugs ofanverðan og brast sverðið þegar sundur
undir hjöltunum er til var hoggið af miklu afli.
Blóðrefillinn hraut upp af skildinum og kom á kinn Gunnlaugi
og skeindist hann heldur en eigi. Þá hlupu feður þeirra þegar
á millum og margir aðrir menn.

Þá mælti Gunnlaugur: "Nú kalla eg að Hrafn sé sigraður er hann
er slyppur."

"En eg kalla að þú sért sigraður," segir Hrafn, "er þú ert
sár orðinn."

Gunnlaugur var þá allæfur og reiður mjög og kvað ekki reynt
vera. Illugi faðir hans kvað þá eigi skyldu reyna meir að
sinni.

Gunnlaugur svarar: "Það mundi eg vilja," segir hann, "að við
Hrafn mættumst svo öðru sinni að þú værir fjarri faðir að
skilja okkur."

Og við þetta skildu þeir að sinni og gengu menn heim til búða
sinna.

Og annan dag eftir í lögréttu var það í lög sett að af skyldi
taka hólmgöngur allar þaðan í frá og var það gert að ráði
allra vitrustu manna er við voru staddir en þar voru allir
þeir er vitrastir voru á landinu. Og þessi hefir hólmganga
síðast framin verið á Íslandi er þeir Hrafn og Gunnlaugur
börðust. Það hefir hið þriðja þing verið fjölmennast, annað
eftir brennu Njáls, hið þriðja eftir Heiðarvíg.

Og einn morgun er þeir bræður Hermundur og Gunnlaugur gengu
til Öxarár að þvo sér þá gengu öðrumegin að ánni konur margar
og var þar Helga hin fagra í því liði.

Þá mælti Hermundur: "Sérð þú Helgu vinkonu þína hér fyrir
handan ána?"

Gunnlaugur svarar: "Sé eg hana víst."

Og þá kvað Gunnlaugur vísu þessa:

Alin var rýgr að rógi,

runnr olli því Gunnar,

lág var eg auðs að eiga

óðgjarn, fira börnum.

Nú eru svanmærrar síðan

svört augu mér bauga

lands til lýsi-Gunnar

lítilþörf að líta.

Síðan gengu þeir yfir ána og töluðu þau Helga og Gunnlaugur
um stund. Og er þeir gengu austur yfir ána þá stóð Helga og
starði á Gunnlaug lengi eftir.

Gunnlaugur leit þá aftur yfir ána og kvað vísu þessa:

Brámáni skein brúna

brims af ljósum himni

Hristar hörvi glæstrar

haukfránn á mig lauka.

En sá geisli sýslar

síðan gullmens Fríðar

hvarma tungls og hringa

Hlínar óþurft mína.

Og eftir þetta um liðið riðu menn heim af þinginu og var
Gunnlaugur heima á Gilsbakka.

Og einn morgun er hann vaknaði þá voru allir menn upp risnir
nema hann lá. Hann hvíldi í lokrekkju innar af seti. Þá gengu
í skálann tólf menn, allir alvopnaðir, og var þar kominn
Hrafn Önundarson. Gunnlaugur spratt upp þegar og gat fengið
vopn sín.

Þá mælti Hrafn: "Við öngu skal þér hætt vera," segir hann,
"en það er erindi mitt hingað að þú skalt nú heyra. Þú bauðst
mér hómgöngu í sumar á alþingi og þótti þér sú ekki reynd
verða. Nú vil eg þér bjóða að við förum báðir á brott af
Íslandi og utan í sumar og göngum á hólm í Noregi. Þar munu
eigi frændur okkrir fyrir standa."

Gunnlaugur svarar: "Mæl drengja heilastur og þenna kost vil
eg gjarna þiggja. Og er hér að þiggja Hrafn," segir hann,
"þann greiða sem þú vilt."

Hrafn svarar: "Það er vel boðið en ríða munum vér fyrst að
sinni."

Og við þetta skildu þeir.

Þetta þótti frændum hvorstveggja þeirra stórum illa en fengu
þó ekki að gert fyrir ákafa þeirra sjálfra enda varð það fram
að koma sem til dró.