Gr ch. 38

The new edition is either unpublished or unavailable. The following is taken from an old edition (Skj where relevant):

Þórir hét maður er bjó í Garði í Aðaldal. Hann var Skeggjason
Böðólfssonar. Skeggi hafði numið Kelduhverfi upp til
Kelduness. Hann átti Helgu dóttur Þorgeirs á Fiskilæk. Þórir
son hans var höfðingi mikill og siglingamaður. Hann átti tvo
sonu. Hét Þorgeir annar en annar Skeggi. Þeir voru báðir
efnilegir menn og mjög fulltíða er þetta var.

Þórir hafði verið í Noregi um sumarið þá er Ólafur konungur
kom vestan af Englandi og kom sér þá í kærleika mikla við
konung og svo við Sigurð biskup og það til marks um að Þórir
hafði látið gera knörr mikinn í skógi og bað Sigurð biskup
vígja og svo gerði hann. Eftir það fór Þórir út til Íslands
og lét höggva upp knörrinn þá er honum leiddist siglingar en
brandana af knerrinum lét hann setja yfir útidyr sínar og
voru þeir þar lengi síðan og svo veðurspáir að í öðrum þaut
fyrir sunnanveðri en í öðrum fyrir norðanveðri.

En er Þórir spurði að Ólafur konungur hafði fengið einn vald
yfir öllum Noregi þóttist hann nú þar eiga að vitja
vináttumála. Þá sendi Þórir syni sína til Noregs á konungs
fund og ætlaði að þeir skyldu verða honum handgengnir. Komu
þeir að sunnarlega síð um haustið og fengu sér eina
róðraskútu og fóru norður með landi og ætluðu að fara á
konungs fund. Þeir komu í höfn eina fyrir sunnan Stað og lágu
þar nokkrar nætur. Þeir héldu sig vel að vist og drykk og
höfðu sig ekki úti er eigi voru góð veður.

Nú er að segja frá er þeir Grettir fóru norður með landi og
fengu oft hörð veður því að þetta var öndverðan vetur. Og þá
er þeir sóttu norður að Staði fengu þeir illviðri mikið með
fjúki og frosti og tóku nauðulega land eitt kveld, allir mjög
væstir, og lögðu þar við bala nokkurn og gátu þá borgið fé
sínu og föngum. Þeir bárust illa af, kaupmennirnir, því að
þeir gátu eigi tekið eldinn. Þeim þótti þar nálega við liggja
heilsa sín og líf. Lágu þeir þar um kveldið allilla staddir.

Þá er á leið kveldið sáu þeir að eldur kom upp mikill
öðrumegin þess sunds er þeir voru þá við komnir. En er
skipverjar Grettis sáu eldinn töluðu þeir til að sá væri
heppinn er honum gæti náð og efuðust í hvort þeir leysa
skyldu skipið en það sýndist öllum ei hættulaust. Þá höfðu
þeir um tal mikið hvort nokkur maður mundi svo vel fær að
næði eldinum. Grettir gaf sér fátt að og segir að verið mundu
hafa þeir menn er það mundu ekki trauðað hafa.

Kaupmenn sögðu að sér væri ekki að borgnara hvað er verið
hafði ef þá væri til einskis að taka "eða treystir þú þér
Grettir?" sögðu þeir, "því að þú ert nú mestur atgervismaður
af íslenskum mönnum kallaður en þú veist nú gjörla hvað oss
liggur á."

Grettir svarar: "Eigi líst mér mikið þrekvirki að ná eldinum
en eigi veit eg hvort þér launið betur en sá fer á leit er
það gerir."

Þeir mæltu: "Því ætlar þú oss þá svívirðingarmenn að vér
mundum það eigi góðu launa?"

"Reyna má eg þetta ef það er að yður þykir hér allmikið á
liggja en eigi segir mér vænt hugur um að eg hafi gott að sök
hér fyrir."

Þeir kváðu það eigi skyldu vera og kváðu hann mæla drengja
heilastan.

Eftir það bjóst Grettir til sunds og kastaði af sér klæðunum.
Hann fór í kufl einn klæða og söluvoðarbrækur. Hann stytti
upp um sig kuflinn og rak að sér utan basttaug að sér miðjum
og hafði með sér kerald. Síðan hljóp hann fyrir borð. Hann
lagðist nú yfir þvert sundið og gekk þar á land. Hann sér þar
standa eitt hús og heyrði þangað mannamál og glaum mikinn.
Grettir sneri að húsinu.

Nú er að segja frá þeim sem fyrir voru að hér voru komnir
þeir Þórissynir sem fyrr var getið. Þeir höfðu legið þar
margar nætur og beðið þar veðurfalls að þeim gæfi norður
fyrir Staði. Þeir höfðu sest til drykkju og voru tólf saman.
Þeir lágu í meginhöfninni og var þar gert sæluhús mönnum þeim
til ívistar er fara með landi fram og var borinn í húsið
hálmur mikill. Eldur var og mikill á gólfinu.

Grettir ræður nú inn í húsið og vissi ekki hverjir fyrir
voru. Kuflinn var sýldur allur þegar hann kom á land og var
hann furðu mikill tilsýndar sem tröll væri. Þeim sem fyrir
voru brá mjög við þetta og hugðu að óvættur mundi vera. Börðu
þeir hann með öllu því er þeir fengu til og varð nú brak
mikið um þá en Grettir hratt fast af handleggjum. Sumir börðu
hann með eldibröndum. Hraut þá eldurinn um allt húsið. Komst
hann við það út með eldinn og fór svo aftur til félaga sinna.
Lofuðu þeir mjög hans ferð og frækleik og kváðu engvan hans
jafningja mundu vera.

Leið nú af nóttin og þóttust þeir þegar hólpnir er þeir fengu
eldinn. Um morguninn eftir var gott veður. Vöktu þeir við
snemma kaupmennirnir og bjuggust til ferðar, töluðu þá um að
þeir skyldu finna þá er fyrir eldinum höfðu ráðið og vita
hverjir þeir væru. Leystu þeir nú skipið og fóru yfir sundið.
Fundu þeir þá ekki skálann en sáu ösku þar, hrúgu mikla, og
þar í fundu þeir mannabein mörg, þóttust nú vita að sæluhúsið
mundi hafa brunnið allt upp og þeir menn sem þar höfðu í
verið. Þeir spurðu hvort Grettir hefði ollað þessu óhappi og
sögðu þetta hið mesta illvirki. Grettir kvað nú það fram
komið er hann grunaði að þeir mundu honum illa eldsóknina
launa og segir illt ódrengjum lið að veita. Af þessu fékk
Grettir svo mikið ólið að kaupmenn sögðu hvar sem þeir komu
að Grettir hefði þessa menn inni brennt.

Það fréttist nú brátt að í þessu húsi höfðu þeir látist
Þórissynir úr Garði sem fyrr voru nefndir og fylgdarmenn
þeirra. Nú ráku þeir Gretti í burt úr skipinu og vildu ekki
hafa hann með sér. Varð hann nú svo fyrirlitinn að nær öngvir
vildu honum gott gera. Þótti honum nú allóvænt horfa og vildi
nú fyrir hvern mun fara á konungs fund og leitaði nú norður
til Þrándheims. Þar var konungur fyrir og hafði spurt allt
þetta áður Grettir kom. Var hann allmjög affluttur fyrir
konunginum. Var Grettir nokkura daga í bænum áður hann næði
að ganga á konungs fund.