Eg ch. 52

The new edition is either unpublished or unavailable. The following is taken from an old edition (Skj where relevant):

Ólafur Skotakonungur dró saman her mikinn og fór síðan suður

á England, en er hann kom á Norðimbraland, fór hann allt

herskildi; en er það spurðu jarlarnir, er þar réðu fyrir,

stefna þeir saman liði og fara móti konungi. En er þeir

finnast, varð þar orusta mikil, og lauk svo, að Ólafur

konungur hafði sigur, en Goðrekur jarl féll, en Álfgeir flýði

undan og mestur hluti liðs þess, er þeim hafði fylgt og brott

komst úr bardaga. Fékk Álfgeir þá enga viðstöðu; lagði Ólafur

konungur þá allt Norðimbraland undir sig. Álfgeir fór á fund

Aðalsteins konungs og sagði honum ófarar sínar.

En þegar er Aðalsteinn konungur spurði, að her svo mikill var

kominn í land hans, þá gerði hann þegar menn frá sér og

stefndi að sér liði, gerði orð jörlum sínum og öðrum

ríkismönnum; sneri konungur þegar á leið með það lið, er hann

fékk, og fór í mót Skotum.

En er það spurðist, að Ólafur Skotakonungur hafði fengið

sigur og hafði lagt undir sig mikinn hluta af Englandi, hafði

hann þá her miklu meira en Aðalsteinn, en þá sótti til hans

margt ríkismanna. En er þetta spyrja þeir Hringur og Aðils --

höfðu þeir saman dregið lið mikið -- þá snúast þeir í lið með

Ólafi konungi, höfðu þeir þá ógrynni liðs.

En er Aðalsteinn spurði þetta allt, þá átti hann stefnu við

höfðingja sína og ráðamenn, leitaði þá eftir, hvað

tiltækilegast væri, sagði þá allri alþýðu greinilega það, er

hann hafði frétt um athöfn Skotakonungs og fjölmenni hans.

Allir mæltu þar eitt um, að Álfgeir jarl hafði hinn versta

hlut af, og þótti það til liggja að taka af honum tignina; en

sú ráðagerð staðfestist, að Aðalsteinn konungur skyldi fara

aftur og fara á sunnanvert England og hafa þá fyrir sér

liðsafnað norður eftir landi öllu, því að þeir sáu ellegar

myndi seint safnast fjölmennið, svo mikið sem þyrfti, ef eigi

drægi konungur sjálfur að liðið.

En sá her, er þá var þar saman kominn, þá setti konungur þar

yfir höfðingja Þórólf og Egil; skyldu þeir ráða fyrir því

liði, er víkingar höfðu þangað haft til konungs, en Álfgeir

sjálfur hafði þá enn forráð síns liðs; þá fékk konungur enn

sveitarhöfðingja þá, er honum sýndist. En er Egill kom heim

af stefnunni til félaga sinna, þá spurðu þeir, hvað hann

kynni að segja þeim tíðinda frá Skotakonungi. Hann kvað:

Áleifr of kom jöfri,

ótt, víg, á bak flótta,

þingharðan frák

þengil

þann, en felldi annan;

glapstígu lét gnóga

Goðrekr á

mó troðna;

jörð spenr Engla skerðir

Alfgeirs und sik halfa.

Síðan gera þeir sendimann til Ólafs konungs og finna það til

erinda, að Aðalsteinn konungur vill hasla honum völl og bjóða

orustustað í Vínheiði við Vínuskóga, og hann vill, að þeir

herji eigi á land hans, en sá þeirra ráði ríki á Englandi, er

sigur fær í orustu, lagði til viku stef um fund þeirra, en sá

bíður annars viku, er fyrr kemur. En það var þá siður, þegar

konungi var völlur haslaður, að hann skyldi eigi herja að

skammlausu, fyrr en orustu væri lokið; gerði Ólafur konungur

svo, að hann stöðvaði her sinn og herjaði ekki og beið til

stefnudags; þá flutti hann her sinn til Vínheiðar.

Borg ein stóð fyrir norðan heiðina; settist Ólafur konungur

þar í borgina og hafði þar mestan hlut liðs síns, því að þar

var út í frá héruð stór, og þótti honum þar betra til

aðflutninga um föng þau, er herinn þurfti að hafa. En hann

sendi menn sína upp á heiðina, þar sem orustustaðurinn var

ákveðinn; skyldu þeir taka þar tjaldstaði og búast þar um,

áður herinn kæmi. En er þeir menn komu í þann stað, er

völlurinn var haslaður, þá voru þar settar upp heslistengur

allt til ummerkja, þar er sá staður var, er orustan skyldi

vera. Þurfti þann stað að vanda, að hann væri sléttur, er

miklum her skyldi fylkja; var þar og svo, er orustustaðurinn

skyldi vera, að þar var heiður slétt, en annan veg frá féll á

ein, en á annan veg frá var skógur mikill.

En þar er skemmst var milli skógarins og árinnar, og var það

mjög löng leið, þar höfðu tjaldað menn Aðalsteins konungs;

stóðu tjöld þeirra allt milli skógarins og árinnar. Þeir

höfðu svo tjaldað, að eigi voru menn í hinu þriðja hverju

tjaldi og þó fáir í einu.

En er menn Ólafs konungs komu til þeirra, þá höfðu þeir

fjölmennt fyrir framan tjöldin öll, og náðu þeir ekki inn að

ganga. Sögðu menn Aðalsteins, að tjöld þeirra væru öll full

af mönnum, svo að hvergi nær hefði þar rúm lið þeirra. En

tjöldin stóðu svo hátt, að ekki mátti yfir upp sjá, hvort þau

stóðu mörg eða fá á þykktina; þeir hugðu, að þar myndi vera

her manns.

Ólafs konungs menn tjölduðu fyrir norðan höslurnar, og var

þangað allt nokkuð afhallt. Aðalsteins menn sögðu og annan

dag frá öðrum, að konungur þeirra myndi þá koma eða vera

kominn í borg þá, er var sunnan undir heiðinni; lið dróst til

þeirra bæði dag og nótt.

En er stefna sú var liðin, er ákveðið var, þá senda menn

Aðalsteins erindreka á fund Ólafs konungs með þeim orðum, að

Aðalsteinn konungur er búinn til orustu og hefir her

allmikinn, en hann sendir Ólafi konungi þau orð, að hann vill

eigi, að þeir geri svo mikið mannspell, sem þá horfðist til,

bað hann heldur fara heim í Skotland, en Aðalsteinn vill fá

honum að vingjöf skilling silfurs af plógi hverjum um allt

ríki sitt og vill, að þeir leggi með sér vináttu.

En er sendimenn koma til Ólafs konungs, þá tók hann að búa

her sinn og ætlaði að að ríða; en er sendimenn báru upp

erindi, þá stöðvaði konungur ferð sína þann dag; sat þá í

ráðagerð og höfðingjar hers með honum. Lögðu menn þar

allmisjafnt til; sumir fýstu mjög, að þenna kost skyldi taka,

sögðu, að það var þá orðin hin mesta fremdarferð, að þeir

færu heim og hefðu tekið gjald svo mikið af Aðalsteini; sumir

löttu og sögðu, að Aðalsteinn myndi bjóða miklu meira í annað

sinn, ef þetta væri eigi tekið, og var sú ráðagerð staðfest.

Þá báðu sendimenn Ólaf konung að gefa sér tóm til, að þeir

hittu enn Aðalstein konung og freistuðu, ef hann vildi enn

meira gjald af hendi reiða, til þess að friður væri; þeir

beiddu griða einn dag til heimreiðar, en annan til umráða, en

hinn þriðja til afturferðar. Konungur játtaði þeim því. Fara

sendimenn heim og koma aftur hinn þriðja dag, sem ákveðið

var, segja Ólafi konungi, að Aðalsteinn vill gefa allt slíkt,

sem hann bauð fyrr, og þar um fram til hlutskiptis liði Ólafs

konungs skilling manni hverjum frjálsbornum, en mörk

sveitarhöfðingja hverjum þeim, er réði tólf mönnum eða

fleirum, en mörk gulls hirðstjóra hverjum, en fimm merkur

gulls jarli hverjum.

Síðan lét konungur þetta upp bera fyrir lið sitt. Var enn sem

fyrr, að sumir löttu, en sumir fýstu, en að lyktum veitti

konungur úrskurð, segir, að þenna kost vill hann taka, ef það

fylgir, að Aðalsteinn konungur lætur hann hafa Norðimbraland

allt með þeim sköttum og skyldum, er þar liggja.

Sendimenn biðja enn fresta um þrjá daga og þess með, að

Ólafur konungur sendi þá menn sína að heyra orð Aðalsteins

konungs, hvort hann vill eða eigi þenna kost, segja, að þeir

hyggja, að Aðalsteinn konungur myndi láta fátt við nema, að

sættin tækist. Ólafur konungur játtir því og sendir menn sína

til Aðalsteins konungs; ríða þá sendimenn allir saman og

hitta Aðalstein konung í borg þeirri, er var næst heiðinni

fyrir sunnan.

Sendimenn Ólafs konungs bera upp erindi sín fyrir Aðalstein

konung og sættaboð. Aðalsteins konungs menn sögðu og, með

hverjum boðum þeir höfðu farið til Ólafs konungs, og það með,

að það var ráðagerð vitra manna að dvelja svo orustu, meðan

konungur kæmi eigi.

En Aðalsteinn konungur veitti skjótan úrskurð um þetta mál og

sagði sendimönnum svo: "Berið þau orð mín Ólafi konungi, að

eg vil gefa honum orlof til þess að fara heim til Skotlands

með lið sitt, og gjaldi hann aftur fé það allt, er hann tók

upp að röngu hér á landi; setjum hér síðan frið í millum

landa vorra og herji hvorugir á aðra; það skal og fylgja, að

Ólafur konungur skal gerast minn maður og halda Skotland af

mér og vera undirkonungur minn. Farið nú," segir hann, "aftur

og segið honum svo búið."

Sendimenn sneru aftur leið sína þegar um kveldið og komu til

Ólafs konungs nær miðri nótt; vöktu þá upp konung og sögðu

honum þegar orð Aðalsteins konungs; konungur lét þegar kalla

til sín jarlana og aðra höfðingja, lét þá sendimenn koma til

og segja upp erindislok sín og orð Aðalsteins konungs. En er

þetta var kunnugt gert fyrir liðsmönnum, þá var eitt orðtak

allra, að það myndi fyrir liggja að búast til orustu,

sendimenn sögðu og það með, að Aðalsteinn hafði fjölda liðs,

og hann hafði þann dag komið til borgarinnar, sem sendimenn

komu.

Þá mælti Aðils jarl: "Nú mun það fram komið, konungur, sem eg

sagði, að yður myndu þeir reynast brögðóttir, hinir ensku;

höfum vér hér setið langa stund og beðið þess, er þeir hafa

dregið að sér allt lið sitt, en konungur þeirra mun verið

hafa hvergi nær, þá er vér komum hér; munu þeir nú hafa

safnað liði miklu, síðan vér settumst. Nú er það ráð mitt,

konungur, að við bræður ríðum þegar í nótt fyrir með okkru

liði; má það vera, að þeir óttist nú ekki að sér, er þeir

hafa spurt, að konungur þeirra er nær með her mikinn; skulum

við þá veita þeim áhlaup, en er þeir verða forflótta, þá munu

þeir láta lið sitt, en ódjarfari síðan í atgöngu að móti

oss."

Konungi þótti þetta ráð vel fundið. "Munum vér búa her vorn,

þegar er lýsir, og fara til móts við yður."

Staðfestu þeir þetta ráð og luku svo stefnunni.