BjH ch. 19

The new edition is either unpublished or unavailable. The following is taken from an old edition (Skj where relevant):

Svo vilja menn segja að Kálfur illviti bjó nokkura vetur í
Hraundal sem fyrr var sagt en eftir það seldi Björn honum
Hólm að leigu en Björn og þeir feðgar bjuggu þá á Völlum.

Ofan frá Völlum er Grettisbæli og var Grettir þar í raufinni
þann vetur er hann var með Birni en hann bjó þá á Völlum.
Þeir lögðust ofan eftir ánni og voru kallaðir jafnsterkir
menn.

Á Völlum lét Björn gera kirkju og helga með guði Tómasi
postula og um hann orti Björn drápu góða. Svo sagði Runólfur
Dálksson.

Því brá Björn búi í Hólmi að hann þóttist vanfær til að hafa
tvö bú þótt hann hefði svo fyrst nokkura vetur er hann hafði
við tekið búi föður síns. En nú var hann nógur orðinn um
kvikfé og skorti nú ekki til að hafa tvö bú og var hann nú í
Hólmi og kona hans en Arngeir á Völlum og þau hjón. Ekki
hafði vingott verið með þeim Kálfi og Birni fyrr meir þá er
Kálfur var í förum með Þórði og ráðum og þótti hann heldur
tillagaillur. En nú gerist vinskapur er þeir feðgar bjuggu á
landi hans og áttu þeir fjárreiður saman.

Nú er frá því að segja að Kálfur illviti keypti sér land
fyrir vestan Hítardalsheiði þar sem heitir Selárdalur. Þar má
kalla tvo bæi og heitir að Hurðarbaki annar. Þar bjó sá maður
er Eiður hét og átti tvo sonu við konu sinni. Hét annar
Þórður en annar Þorvaldur. Það var samtýnis við bæ Kálfs í
Selárdal.

Og um haustið eftir er Kálfur hafði fært bú úr Hólmi vestur í
Selárdal gerði Þorsteinn, son Kálfs, ferð sína suður yfir
heiði og fór á Hítarnes til Þórðar og var þar vel við honum
tekið og segir Þorsteinn erindi sitt að hann vill kaupa
klyfjar sela.

Þórður mælti: "Hví lætur Björn vinur yðar yður eigi hafa
slíkt sem þér þurfið er verið hafið vinir hans?"

Þorsteinn mælti: "Eigi hefir hann veiðiskap til."

Þórður mælti: "Veistu gjörla vinfengi hans til yðar? Mig
minnir að hann lýsti til fjár á hendur yður í sumar á alþingi
og mun svo ætla að gera á hendur yður stelafé að þér finnið
eigi fyrr en hann hefir sekta yður og mun þá ætla sér landið
það er þið búið á og mun hann nýta að eiga land jafnt fyrir
vestan heiði sem fyrir austan eða sunnan."

Þorsteinn kvaðst það ekki spurt hafa.

"Það er nú," segir Þórður, "að þið eruð menn grunnsæir og
meir gefið málróf en vitsmunir og munuð þið eigi finna fyrr
en hann hefir ykkur upp teflt um fjárreiður. Vitið þið ekki
um ráð Dálks frænda ykkars og vilduð við Björn enn eiga. En
við Dálkur urðum á einu máli um viðskipti yðar og vildum ráða
Björn af hendi fyrr en hann sekti yður. En þú þættir mér
líklegur til að höggva stórt og muntu mega miklu afla og væri
þér happ í og karlmennska ef þú fengir hann af ráðið og yrðir
skjótari að bragði en síðan mættir þú fá ríkra manna traust."

Þorsteinn trúði þessu.

Þórður kvað hann hafa skyldu erindi sitt sem hann beiddi "og
vil eg eigi fyrir hafa nema vingan því að þú skalt kom í Hólm
er þú ferð heim og seg að þú munt koma síðar að vitja
geldfjár. Og seg föður þínum ekki til um þetta er þú kemur
heim."

Nú fer Þorsteinn á brott með fenginn og gerði sem Þórður
bauð, kom í Hólm og segir Birni, kvaðst síðar mundu vitja
sauða er þeir höfðu þar átt feðgar. Síðan fór Þorsteinn heim
og færði föður sínum fangið.

Og eigi miklu síðar fór hann suður um heiði og kom í Hólm
aftan dags er menn sátu við elda. Þorsteinn drap á dyr og
gekk Björn til hurðar og heilsaði honum og bauð honum þar að
vera.

Hann lést mundu fara lengra, ofan til Húsafells til Dálks
frænda síns, og bað Björn leiða sig á götu "og skulum við
skipa til að eg megi ná sauðfé mínu á morgun og reka heim."

Nú gengur Björn með honum úr garði og þóttist finna að hann
ræddi ekki af hugðu um rétta skipan sem hann væri hugsi og
litverpur mjög. Björn segir er þeir komu í hraunið að hann
muni aftur hverfa.

Þorsteinn hafði bolöxi í hendi í hávu skafti og biturlega en
var sjálfur léttbúinn að klæðum. Birni kom í hug að hann
hafði komið til Þórðar áður hann færi vestur. Hann sá
Þorstein vera litverpan og grunaði að hann mundi vera
flugumaður, hopaði frá honum nokkuð og gaf honum færi.
Þorsteinn lýsti brátt yfir hvað honum bjó í skapi. Hann
reiddi upp öxina og vildi færa í höfuð Birni en Björn rann
undir höggið því að honum var þessa alls von og tók um
Þorstein miðjan og hóf upp á bringu sér. Honum varð laus öxin
og féll hún niður. Síðan keyrði Björn hann niður og eigi
þyrmilega svo að honum var lítils vant og tekur um barka hans
og kyrkir til þess að hann var dauður og hafði engi vopn við
hann. Síðan kasaði Björn hann þar í hrauninu og gekk heim
eftir það.

Húskarlar hans spurðu hvar þeir Þorsteinn hefðu skilið. Hann
kvað vísu:

Kálfs veit eg son sjálfan,

sverða goðs, á roðnum,

ræddu kapp né kvíddu,

Klifsjörva nam eg fjörvi.

Og vógum þann þeygi

Þundar gráps með vápnum.

Fall varð fleygiþolli

fjörgrand Niðar branda.

Björn svaf af um nóttina en um morguninn stóð hann upp og fór
þegar með húskörlum sínum þar til er hann hafði dysjað
Þorstein og nefndi votta og óhelgaði hann að lögum.

Síðan reið Björn vestur um heiði til Kálfs og bauð honum
bætur fyrir son sinn, eigi af því að þess væri vert heldur
fyrir vingan þeirra og þeir höfðu áður búið á landi hans og
áttu enn fjárreiður saman "en eg veit," segir Björn, "að
þetta hafa verið ráð Þórðar er Þorsteinn veitti mér tilræði."

Kálfur kvaðst vilja bætur taka ef hann hefði sjálfdæmi en
eigi ella.

Björn kvað þess eigi kost og kvað Kálf ógjörla kunna sig þar
sem hann bauð honum að bæta óhelgaðan mann, reið á brott
síðan. Og hefir Björn nú drepið þrjá menn fyrir Þórði og gert
alla ógilda að lögum réttum.