Band ch. 10

The new edition is either unpublished or unavailable. The following is taken from an old edition (Skj where relevant):

Nú er frá því sagt að annan dag eftir ganga menn til
Lögbergs og var fjölmennt. Þeir Egill og Gellir safna að
sér vinum sínum. Ófeigur safnaði og með þeim Styrmi og
Þórarni.

Og er menn voru komnir til Lögbergs, þeir sem þangað
var von, þá kvaddi Ófeigur sér hljóðs og mælti: "Eg hef
verið óhlutdeilinn um mál Odds sonar míns hér til en þó
veit eg að nú eru þeir menn hér að mest hafa gengið að
þessu máli. Vil eg fyrst kveðja að þessu máli Hermund þó
að þetta hafi með meirum fádæmum upp hafið verið en menn
viti dæmi til og svo fram farið og eigi ólíklegt að með
því endist. Nú vil eg þess spyrja hvort nokkur sætt skal
koma fyrir málið."

Hermundur segir: "Ekki viljum vér taka utan
sjálfdæmi."

Ófeigur mælti: "Til þess munu menn trautt vita dæmi að
einn maður hafi selt átta mönnum sjálfdæmi á einu máli en
til þess eru dæmi að einn maður selji einum manni. Alls
þó hefir þetta með meirum fádæmum gengið heldur en hvert
annnarra þá vil eg bjóða að tveir geri af yðrum flokki."

Hermundur segir: "Því viljum vér víst játa og hirðum
eigi hverjir tveir gera."

"Þá munuð þér unna mér þess," segir Ófeigur, "að eg
hafi þá vegtyllu að eg kjósi af yður bandamönnum þá tvo
er eg vil."

"Já, já," segir Hermundur.

Þá mælti Þórarinn: "Já þú nú því einu í dag er þú
iðrast eigi á morgun."

"Eigi skal nú aftur mæla," segir Hermundur.

Nú leitar Ófeigur borgunarmanna og varð það auðvelt
því að fjárstaður þótti vís. Nú takast menn í hendur og
handsala þeir fégjöld slík sem þeir vilja gert hafa er
Ófeigur nefnir til en bandamenn handsala niðurfall að
sökum. Nú er svo ætlað að bandamenn skulu ganga upp á
völlu með flokka sína. Flokkar þeirra Gellis og Egils
ganga báðir saman, setjast niður í einn stað í hvirfing.
En Ófeigur gengur í hringinn, litast um og lyftir
kápuhettinum, strýkur handleggina og stendur heldur
keikari. Hann titrar augunum og talaði síðan: "Þar situr
þú, Styrmir, og mun mönnum það undarlegt þykja ef eg læt
þig eigi koma í það mál er mig tekur henda því að eg er í
þingi með þér og á eg þar til trausts að sjá er þú ert og
þú hefir margar góðar gjafar af mér þegið og allar illu
launað. Hyggst mér svo að sem þú hafir um þenna hlut
fyrstur manna fjandskap sýnt Oddi syni mínum og valdið
mest er málið var upp tekið og vil eg þig frá taka.

"Þar situr þú, Þórarinn," segir Ófeigur, "og er víst
að eigi mun það hér til bera að eigi hafir þú vit til að
dæma um þetta mál en þó hefir þú Oddi til óþurftar lagt í
þessi grein og fyrstur manna með Styrmi tekið undir þetta
mál og vil eg þig fyrir því frá kjósa.

Þar situr þú, Hermundur, mikill höfðingi, og það ætla
eg að þá mundi vel komið þó að undir þig væri vikið
málinu en þó hefir engi maður verið jafnæstur síðan þetta
hófst og það lýst að þú vildir ósómann lýsa. Hefir þig og
ekki til dregið nema ósómi og ágirni því að þig skortir
eigi fé og kýs eg þig frá.

Þar situr þú, Járnskeggi, og skortir þig eigi metnað
til að gera um málið og eigi mundi þér illa þykja þó að
undir þig kæmi þetta mál. Og svo var metnaður þinn mikill
að þú lést bera merki fyrir þér á Vöðlaþingi sem fyrir
konungum en þó skaltu eigi konungur yfir þessu máli vera
og kýs eg þig frá."

Nú litast Ófeigur um og mælti: "Þar situr þú, Skegg-
Broddi, en hvort er það satt að Haraldur konungur
Sigurðarson mælti það þá er þú varst með honum að honum
þætti þú best til konungs fallinn þeirra manna er út hér
eru?"

Broddi svaraði: "Oft talaði konungur vel til mín en
eigi er það ráðið að honum þætti allt sem hann talaði."

Þá mælti Ófeigur: "Yfir öðru skaltu konungur en þessu
máli og kýs eg þig frá."

"Þar situr þú, Gellir," segir Ófeigur, "og hefir þig
ekki dregið til þessa máls nema ein saman fégirni. Og er
það þó nokkur vorkunn er þú ert févani en hefir mikið að
ráði. Nú veit eg eigi, þó að mér þyki allir ills af
verðir, nema nokkur verði virðing af að hafa þessu máli
því að nú eru fáir eftir en eg nenni eigi að kjósa þá til
er áður hefi eg frá vísað. Og því kýs eg þig til að þú
hefir ekki áður að ranglæti kenndur verið.

Þar situr þú, Þorgeir Halldóruson," segir Ófeigur, "og
er það sýnt að það mál hefir aldregi komið undir þig er
málskipti liggja við því að þú kannt eigi mál að meta og
hefir eigi vit til heldur en uxi aða asni og kýs eg þig
frá."

Þá litast Ófeigur um og varð staka á munni:

Illt er ýtum

elli að bíða,

tekr hún seggjum frá

sýn og visku.

Átti eg næsta völ

nýtra drengja,

nú er úlfs hali

einn á króki.

"Og hefir mér farið sem varginum. Þeir etast þar til
er að halanum kemur og finna eigi fyrr. Eg hefi átt að
velja um marga höfðingja en nú er sá einn eftir er öllum
mun þykja ills að von og sannur er að því að meiri er
ójafnaðarmaður en hver annarra og eigi hirðir hvað til
fjárins vinnur ef hann fær þá heldur en áður. Og er honum
það vorkunn þó að hann hafi hér eigi verið hlutvandur um
er sá hefir margur í vafist er áður var réttlátur
kallaður og lagt niður dáðina og dregskapinn en tekið upp
ranglæti og ágirni. Nú mun engum það í hug koma að eg
muni þann til kjósa er öllum er ills að von því að eigi
mun annar hittast slægri í yðru liði en þó mun þar nú
niður koma er þó eru allir aðrir frá kjörnir."

Egill mælti og brosti við: "Nú mun enn sem oftar að
eigi mun virðing fyrir því hér niður koma að aðrir vildu
það. Og er það til, Gellir, að við stöndum upp og göngum
í brott og tölum með okkur málið."

Þeir gera nú svo, ganga í brott þaðan og setjast
niður.

Þá mælir Gellir: "Hvað skulum við hér um tala?"

Egill mælti: "Það er mitt ráð að gera litla fésekt og
veit eg eigi hvað til annars kemur er þó munum við litla
vinsæld af hljóta."

"Mun eigi fullmikið þó að við gerum þrettán aura
óvandaðs fjár?" segir Gellir, "því að málaefni eru með
milum rangindum upp tekin og er því betur er þeir una
verr við. En ekki er eg fús að segja upp gerðina því að
mig væntir þess að illa muni hugna."

"Ger hvort er þú vilt," segir Egill, "seg upp sættina
eða sit fyrir svörum."

"Það kýs eg," segir Gellir, "að segja upp."

Nú ganga þeir á fund bandamanna.

Þá mælti Hermundur: "Stöndum upp og heyrum á ósómann."

Þá mælti Gellir: "Ekki munum við síðar vitrari og mun
allt til eins koma og er það gerð okkur Egils að gera oss
til handa, bandamönnum, þrettán aura silfurs."

Þá segir Hermundur: "Hvort skildist mér rétt, sagðir
þú þrettán tigi aura silfurs?"

Egill segir: "Eigi var það Hermundur er þú sætir nú á
hlustinni er þú stóðst upp. Víst þrettán aura og þess
fjár er engum sé við tækt óveslum. Skal þetta gjaldast í
skjaldaskriflum og baugabrotum og í öllu því óríflegast
fæst til og þér unið verst við."

Þá mælti Hermundur: "Svikið hefir þú oss Egill."

"Er svo?" segir Egill. "Þykist þú svikinn?"

"Svikinn þykist eg og hefir þú svikið mig."

Egill segir: "Það þykir mér vel að eg svíki þann er
engum trúir og eigi heldur sjálfum sér og má eg finna
sönnur á mínu máli um þetta. Þú falst fé þitt í svo
mikilli þoku að þú ætlaðir, þó að þér skyti því í hug að
leita þess, að þú skyldir aldrei finna."

Hermundur segir: "Þetta er sem annað það er þú lýgur
Egill, það þú sagðir á vetri er þú komst heim ofan þaðan
er eg hafði boðið þér heim úr hrakbúinu um jól og varstu
því feginn sem von var að. En er úti voru jólin þá
ógladdist þú sem von var og hugðir illt til að fara heim
í sultinn en er eg fann það þá bauð eg þér að vera þar
með annan mann og þástu það og varst feginn. En um vorið
eftir páska er þú komst heim til Borgar sagðir þú er dáið
hefðu fyrir mér þrír tigir klakahrossa og hefðu öll etin
verið."

Egill segir: "Ekki ætla eg að ofsögur mætti segja frá
vanhöldum þínum en annaðhvort ætla eg að etin væru af
þeim fá eða engi. En vita það allir menn að mig og fólk
mitt skortir aldrei mat þó að misjafnt sé fjárhagur minn
hægur, en þau ein eru kynni heima að þín er þú þarft ekki
að taka til orðs á."

"Það mundi eg vilja," segir Hermundur, "að við værum
eigi báðir á þingi annað sumar."

"Nú mun eg það mæla," segir Egill, "er eg hugði að eg
mundi aldrei tala, að þú lúk heill munni í sundur því að
það var mér spáð að eg mundi ellidauður verða en mér
þykir því betur er fyrr taka tröll við þér."

Þá mælti Styrmir: "Sá segir sannast frá þér Egill er
verst segir og þig kallar prettóttan."

"Nú fer vel að," segir Egill, "því betur þykir mér er
þú lastar mig meir og þú finnur fleiri sönnur á því og af
því að mér var það sagt að þér höfðuð það fyrir ölteiti
að þér tókuð yður jafnaðarmenn og tókstu mig til
jafnaðarmanns þér. Nú er það víst," segir hann, "að þú
hefir nokkur stórklæki með þér þau er eigi vita aðrir
menn og mun þér kunnigast um þinn hag. En þó er það ólíkt
með okkur, hvortveggi heitir öðrum liði og veiti eg það
er eg má og spara eg ekki af en þú rennur þegar
svartleggjur koma á loft. Það er og satt að eg á jafnan
óhægt í búi og spara eg við engan mann mat en þú ert
matsínkur. Og er það til marks að þú átt bolla þann er
Matsæll heitir og kemur engi sá til garðs að viti hvað í
er nema þú einn. Nú samir mér að hjón mín hafi þá hart er
eigi er til en þeim samir verr að svelta hjón sín er ekki
skortir og hygg þú að hver sá er."

Nú þagnar Styrmir. Þá stendur upp Þórarinn.

Þá mælti Egill: "Þegi þú Þórarinn og sest niður og
legg eigi orð til. Þeim brigslum mun eg þér bregða er þér
mun betra þagað. En ekki þykir mér það hlægilegt þó að
þeir sveinar hlæi að því að þú sitjir mjótt og gnúir
saman lærum þínum."

Þórarinn segir: "Hafa skal heil ráð hvaðan sem koma"
sest niður og þagnar.

Þá mælti Þorgeir: "Það mega allir sjá að gerð þessi er
ómerkileg og heimskleg, að gera þrettán aura silfurs og
eigi meira fyrir svo mikið mál."

"En eg hugði," segir Egill, "að þér skyldi sjá gerð
þykja merkileg og svo mun vera ef þú hyggur að fyrir þér
því að það muntu muna á Rangárleið að einn kotkarl
markaði þrettán kúlur í höfði þér og tókstu þar fyrir
þrettán lambær og ætlaði eg að þér skyldi þessi minning
allgóð þykja."

Þorgeir þagnaði en þeir Skegg-Broddi og Járnskeggi
vildu engum orðum skipta við Egil.

Þá mælti Ófeigur: "Nú vil eg kveða yður vísu eina og
hafa þá fleiri að minnum þing þetta og málalok þessi er
hér eru orðin:

Flestr mun, Áms og Austra

eg vátta það sáttum,

málma runnr um minna,

mig gælir það, hælast.

Gat eg höfðingjum hringa

hattar land, en sandi

æst í augun kastað,

óríkr vafið flíkum."

Egill segir: "Vel máttu hælast um það að engi einn
maður mun meir hafa siglt á veður jafnmörgum höfðingjum."

Nú eftir þetta ganga menn heim til búða sinna.

Þá mælti Gellir til Egils: "Það vil eg að við séum
báðir saman við okkrum mönnum."

Þeir gera nú svo. Nú eru dylgjur miklar það er eftir
var þingsins og una bandamenn allilla við þessi málalok.
En fé þetta vill engi hafa og rekst það þar um völluna.
Ríða menn nú heim af þinginu.