Máríuvísur I — Anon Mv IVII
Anonymous PoemsKari Ellen Gade 2007, ‘ Anonymous, Máríuvísur I’ in Margaret Clunies Ross (ed.), Poetry on Christian Subjects. Skaldic Poetry of the Scandinavian Middle Ages 7. Turnhout: Brepols, pp. 678-700. <https://skaldic.org/m.php?p=text&i=1031> (accessed 19 April 2024)
Mier giefi hljóð, sá er heyrir
hjarta mitt, og bjarta
orðasnild, um aldir,
auðgreinandi, hreina.
Guð vil eg göfgan biðja,
— guðs vild er það mildust —
að hann miskunnar minniz,
minn, á skepnu sinni.
hjarta mitt, og bjarta
orðasnild, um aldir,
auðgreinandi, hreina.
Guð vil eg göfgan biðja,
— guðs vild er það mildust —
að hann miskunnar minniz,
minn, á skepnu sinni.
‘May the wealth-divider [= God], who hears my heart throughout the ages, give me voice and bright, pure eloquence. I want to implore my glorious God that he remember mercy for his creation; that is the most generous wish of God.’
Ástvin guðs inn æsti,
Andréas, bið eg, að standi,
nefndr, með nógleiks orðum
nafn þitt hjá mier jafnan,
svá að sælli meyju,
sætt hreinlífið, mætti
inna jartegn sanna
áhlýðandi lýðum.
Andréas, bið eg, að standi,
nefndr, með nógleiks orðum
nafn þitt hjá mier jafnan,
svá að sælli meyju,
sætt hreinlífið, mætti
inna jartegn sanna
áhlýðandi lýðum.
‘Noblest bosom-friend of God, named Andrew, I ask that your name always stand by me with words of abundance, so that, sweet virtuousness, I could tell people about a true miracle while the blessed Virgin is listening.’
Rieð í borg svá breiðri
brúðr fyrir garði prúðum;
siðlátust hielt sæta
sæm miskunnar dæmi.
Næst kærligum Kristi
kæst elskaði hæsta
Máríu drotning dýra
drós í verkum ljósum.
brúðr fyrir garði prúðum;
siðlátust hielt sæta
sæm miskunnar dæmi.
Næst kærligum Kristi
kæst elskaði hæsta
Máríu drotning dýra
drós í verkum ljósum.
‘A woman managed a magnificent estate in this spacious city; the most virtuous female followed fitting examples of mercy. After affectionate Christ, the dearest lady loved the highest, precious queen, Mary, with fair deeds.’
Áðr var eiginbrúðar
andaðr í því landi
(átti hun eina dóttur)
unnandi (vel kunna).
Hennar bað með heiðri
heiðursmaðr, og greiðiz
mundrinn; fyldiz frændum
frægð, en tókuz mægðir.
andaðr í því landi
(átti hun eina dóttur)
unnandi (vel kunna).
Hennar bað með heiðri
heiðursmaðr, og greiðiz
mundrinn; fyldiz frændum
frægð, en tókuz mægðir.
‘Earlier the husband [lit. lover] of the wife had died in that land; she had one daughter, well accomplished. A man of honour asked for her hand with honour, and the dowry is paid; fame was achieved for the relatives, and the kinship by marriage was established.’
Unni ærlig kvinna
auðgætanda mætum
sætt af sinni dóttur;
syndlaust var það yndi.
Enn fyrir ilsku manna
upp smíðaðiz síðan
— angr vann aumlig tunga —
orð á silkiskorðu.
auðgætanda mætum
sætt af sinni dóttur;
syndlaust var það yndi.
Enn fyrir ilsku manna
upp smíðaðiz síðan
— angr vann aumlig tunga —
orð á silkiskorðu.
‘The honest woman loved the splendid wealth-guardian [MAN] sweetly because of her daughter; that pleasure was sinless. Yet because of the wickedness of men a rumour was then fabricated about the silk-prop [WOMAN]; a wretched tongue caused grief.’
Vóx hræðilig huxan,
hitt, er allir kvitta,
myndar margvíss fjandi,
milli fólksins illa.
Sagði sveit, að lagðiz
seimkennandi að henni;
því mundi svá sendi
sax kunnum frú unna.
hitt, er allir kvitta,
myndar margvíss fjandi,
milli fólksins illa.
Sagði sveit, að lagðiz
seimkennandi að henni;
því mundi svá sendi
sax kunnum frú unna.
‘A terrible thought grew among the wicked people; that, which they all gossip about, a very crafty devil creates. The crowd said that the gold-tester [MAN] lay with her; [and] therefore [that] the lady must love the famous sender of the sword [WARRIOR] so much.’
Hier kom orð, það heyrði
hústrú fríð um síðir;
sig skildi þá sældar
saklaus vera sprakki.
Ráðtæki var ríkrar
raungrætiligt sætu;
kunni hun mág sinn manna
mest álygi vestrar.
hústrú fríð um síðir;
sig skildi þá sældar
saklaus vera sprakki.
Ráðtæki var ríkrar
raungrætiligt sætu;
kunni hun mág sinn manna
mest álygi vestrar.
‘The rumour came here, which the fair housewife finally heard; the woman of prosperity then knew herself to be innocent. The remedy of the powerful lady was really deplorable; she blamed her son-in-law most of all men for the worst slander.’
Brann í brjósti hennar
bæði grimd og æði
fyld, er húsfrú vildi
forðaz slíku orði,
svá að af sorgum nýjum
sáran dauð með fári
— urðu illar gjörðir —
affíni rieð sínum.
bæði grimd og æði
fyld, er húsfrú vildi
forðaz slíku orði,
svá að af sorgum nýjum
sáran dauð með fári
— urðu illar gjörðir —
affíni rieð sínum.
‘Both ferocity and pent-up frenzy burned in her breast when the housewife wanted to save herself from such a rumour, so that because of renewed sorrows she plotted the bitter death of her son-in-law with wrath; wicked actions ensued.’
Drepa liet brúðrin bráða
— bráð varð snót í ráðum —
mann saklausan sinnar
sótt af lífi dóttur.
Glóð-Nanna fekk græðis
grát af bóndaláti,
en mæðandi móðir
mein af sögðum greinum.
— bráð varð snót í ráðum —
mann saklausan sinnar
sótt af lífi dóttur.
Glóð-Nanna fekk græðis
grát af bóndaláti,
en mæðandi móðir
mein af sögðum greinum.
‘The accused, impetuous woman caused the blameless husband of her daughter to lose his life [lit. to be struck from life]; the lady became impetuous in her counsels. The Nanna <goddess> of the glow of the sea [(lit. ‘the glow-Nanna of the sea’) GOLD > WOMAN] got grief [lit. weeping] from the husband’s death, and the mother oppressing harm for the said reasons.’
Deildi krakleik köldum
kvinna einu sinni
líns við lærðan kenni
leidd, svá að bæði reidduz.
Prestr varð óðr og æstiz
eymdum lagðr og sagði
þar, sem þjóðir vissu,
þenna glæp eftir henni.
kvinna einu sinni
líns við lærðan kenni
leidd, svá að bæði reidduz.
Prestr varð óðr og æstiz
eymdum lagðr og sagði
þar, sem þjóðir vissu,
þenna glæp eftir henni.
‘One time the woman, moved by cold quarrelsomeness, had dealings with a learned tester of the maniple [PRIEST], so that both became enraged. The priest became angry and was provoked, stung by misfortunes, and reported her crime there, where people found out about it.’
Hun fyrir heimsku sína
hrygðiz viðr og iðraz
þegar, en þorði eigi
þrætu máls að sæta.
Gjörði hun öllum orðum
angrþrútin við ganga;
það mann tíðum meinar;
morð er ór vígi orðið.
hrygðiz viðr og iðraz
þegar, en þorði eigi
þrætu máls að sæta.
Gjörði hun öllum orðum
angrþrútin við ganga;
það mann tíðum meinar;
morð er ór vígi orðið.
‘She became sorrowful because of her foolishness and repents at once, but did not dare to seek litigation in the case. Bursting with grief she admitted to every word [lit. all words]; that frequently harms a person; manslaughter has turned into murder.’
Frændr af frúinnar grandi
fregna mannsins vegna;
fljóðið fult af stríði
fanga þeir með angri.
Kvöl var silki-Sólu
sett að dómi riettum;
brátt skal bálið heita
brenna líkama hennar.
fregna mannsins vegna;
fljóðið fult af stríði
fanga þeir með angri.
Kvöl var silki-Sólu
sett að dómi riettum;
brátt skal bálið heita
brenna líkama hennar.
‘The relatives of the slain man learn about the lady’s atrocity; with grief they capture the woman, filled with sorrow. Torment was stipulated for the silk-Sól <goddess> [WOMAN] according to correct judgement; soon the hot fire must burn her body.’
Grietu meyjar mætar
minniligr sem kvinna
flokkrinn; kallmenn klökkva,
kvöl barmandi arma.
Dregin var drós til skógar
döpr og mædd; svá hræddiz,
— griet sárliga sæta
synd — er bálið kyndu.
minniligr sem kvinna
flokkrinn; kallmenn klökkva,
kvöl barmandi arma.
Dregin var drós til skógar
döpr og mædd; svá hræddiz,
— griet sárliga sæta
synd — er bálið kyndu.
‘Glorious maidens as well as the memorable group of women wept; men sob, pitying the miserable torment. The woman was dragged to the forest, mournful and weary; she feared so much when they kindled the pyre; the lady wept for her sin bitterly.’
Öls bað æskiselja
angri mædd að ganga
mörk í Máríukirkju
menn, er hana skulu brenna,
þó að mjúklátri meyju
mild auðar-Bil vildi
sínar sorgir greina;
senn veittu þeir henni.
angri mædd að ganga
mörk í Máríukirkju
menn, er hana skulu brenna,
þó að mjúklátri meyju
mild auðar-Bil vildi
sínar sorgir greina;
senn veittu þeir henni.
‘The wishing-willow of ale [WOMAN], weary with grief, asked the men, who are to burn her, to be allowed to walk through the forest to the Church of Mary, when the pious wealth-Bil <goddess> [WOMAN] wished to explain her sorrows to the gentle Virgin; at once they granted her that. ’
Fór, sú er flóði í tárum;
fann musterið svanni;
sína griet með greinum
gjörð og kraup að jörðu.
Þar sá flóðið fríða
* feskasta líkneskju,
þá er Máríu meyju
mynduð var til yndis.
fann musterið svanni;
sína griet með greinum
gjörð og kraup að jörðu.
Þar sá flóðið fríða
* feskasta líkneskju,
þá er Máríu meyju
mynduð var til yndis.
‘She who was flooded with tears went; the woman found the church; she wept for her deed with explanations and bent to the ground. There the fair lady saw the most beautiful effigy, which was fashioned for the pleasure of the Virgin Mary.’
Flóði á frúinnar klæði
fári spent í tárum,
og með angri nógu
ófæltiliga mælti:
‘Sjáðu, in mjúka móðir,
mína þörf og pínu;
mig skulu meinum kvelja
menn og eldi brenna.
fári spent í tárum,
og með angri nógu
ófæltiliga mælti:
‘Sjáðu, in mjúka móðir,
mína þörf og pínu;
mig skulu meinum kvelja
menn og eldi brenna.
‘Surrounded with danger, she was flooded with tears [which ran] onto the lady’s robe, and she spoke fearlessly with abundant grief: ‘See, gentle mother, my need and anguish; men are going to torture me with injuries and burn me with fire.’
‘Því sótta eg þetta
þitt líkneski að hitta,
mest að, Máría, treystag,
mín, fulltingi þínum.
Aungvan á eg til geingis
annan fæddra manna,
— því er eg sett í sára
sorg — að mier fái borgið.
þitt líkneski að hitta,
mest að, Máría, treystag,
mín, fulltingi þínum.
Aungvan á eg til geingis
annan fæddra manna,
— því er eg sett í sára
sorg — að mier fái borgið.
‘‘For this reason I came to find this effigy of yours, because, my Mary, I have trusted most of all in your help. I have nobody else among born men for support so that it may save me; therefore I am placed in dire distress.’
‘Fel eg nú, frú mín sælust,’
fljóð mælir svá rjóðast,
‘lífs orðinnar æfi
enda þier á hendi.
Gangi öll, þó að illa
eg hafi gjört að segja,
málin, meyja heilög,
mín að vilja þínum.’
fljóð mælir svá rjóðast,
‘lífs orðinnar æfi
enda þier á hendi.
Gangi öll, þó að illa
eg hafi gjört að segja,
málin, meyja heilög,
mín að vilja þínum.’
‘‘Now I commend, my most blessed lady,’ thus speaks the most blushing woman, ‘the end of my life’s spent days into your hands. May all my matters, holy Virgin, proceed according to your will, even though I have told a terrible tale [lit. spoken ill].’’
Út giekk síðan sæta
sótt af mörgum dróttum;
hun var harðri pínu
hreld og leidd að eldi.
Bað hun mjúkláta móður
— menn köstuðu henni —
(sat hun fastliga fjötruð)
friðar (í báli miðju).
sótt af mörgum dróttum;
hun var harðri pínu
hreld og leidd að eldi.
Bað hun mjúkláta móður
— menn köstuðu henni —
(sat hun fastliga fjötruð)
friðar (í báli miðju).
‘Then the woman went outside, fetched by many people; she was afflicted by harsh torture and led to the fire. She asked the humble mother for peace; men threw her; she sat firmly fettered in the middle of the pyre.’
Hlóðu bál að brúði,
brann umhverfis svanna
allr, á víðum velli,
viðköstur í fasta.
Vald Máríu völdugt
vinnr syndugri kvinnu
bót, svá að hyrr inn heiti
hlífir frúinnar lífi.
brann umhverfis svanna
allr, á víðum velli,
viðköstur í fasta.
Vald Máríu völdugt
vinnr syndugri kvinnu
bót, svá að hyrr inn heiti
hlífir frúinnar lífi.
‘They stacked a pyre about the lady on a wide field; the entire woodpile burned in flame around the woman. The powerful power of Mary provides help for the sinful woman so that the hot fire spares the life of the lady.’
Öld af fjandskap fyldiz
fljótt, er sýndi dróttinn
vægð, og virðar sögðu
villir sín á milli:
‘Eldsneyti hafa ýtar
oflítið gjört rítar,
því hefir minst in mjóva
mengrund af kvöl brunnið.’
fljótt, er sýndi dróttinn
vægð, og virðar sögðu
villir sín á milli:
‘Eldsneyti hafa ýtar
oflítið gjört rítar,
því hefir minst in mjóva
mengrund af kvöl brunnið.’
‘People were quickly filled with animosity when the Lord showed mercy, and erring men said among themselves: ‘The impellers of the shield [WARRIORS] have prepared too little firewood, therefore the slender necklace-ground [WOMAN] has burned the least with torment.’’
Enn gjörðu þeir annan
eld af harmi sveldir,
hyrjar, miklu meira,
mein bjóðandi fljóði.
Svá var æsilig eisa
elds, að hringa þellu
bandið hvert af brúði
brennr, en fjötrar renna.
eld af harmi sveldir,
hyrjar, miklu meira,
mein bjóðandi fljóði.
Svá var æsilig eisa
elds, að hringa þellu
bandið hvert af brúði
brennr, en fjötrar renna.
‘Again they made another, much larger fire, bloated with anger, offering the woman harm from the burning. So furious was the glow of the fire, that every band of the fir of rings [WOMAN] burns off the lady, and the fetters melt.’
Máttr var móður dróttins
mjög ríkr um frú slíka
sýndr með sætleik reyndum
sveit í loganum heita.
Þann gaf þessi kvinnu
þrótt óskamey dróttins;
hosk sat Bil í báli
baugstalls um dag allan.
mjög ríkr um frú slíka
sýndr með sætleik reyndum
sveit í loganum heita.
Þann gaf þessi kvinnu
þrótt óskamey dróttins;
hosk sat Bil í báli
baugstalls um dag allan.
‘The very mighty power of the mother of the Lord [= Mary] was revealed to the crowd with proven kindness concerning that lady in the hot flame. The wish-maiden of the Lord [= Mary] gave that fortitude to this woman; the wise Bil <goddess> of the ring-seat [ARM > WOMAN] remained in the fire all day.’
Hvergi rann á hennar
hár í loganum sárum;
klæðin fögr á fljóði
fölna eigi nie völna.
Hildr giekk hrings ór eldi
hæg og kyrr sem fyrri;
naut hun Máríu mætrar
miskunnar óbrunnin.
hár í loganum sárum;
klæðin fögr á fljóði
fölna eigi nie völna.
Hildr giekk hrings ór eldi
hæg og kyrr sem fyrri;
naut hun Máríu mætrar
miskunnar óbrunnin.
‘Her hair was not at all touched in the bitter flame; the fair clothes on the woman neither fade nor shrivel. The Hildr <valkyrie> of the ring [WOMAN] walked out of the fire, calm and quiet as before; unburned, she enjoyed the mercy of glorious Mary.’
Sungu sætt og leingi
sannfróðir guðs móður
lýðir lof, þá er brúði
litu hvíta þar sitja.
Lietu síðan sætu
seimstalls viðir allir
fara í friði og æru;
fljóð var sátt og þjóðir.
sannfróðir guðs móður
lýðir lof, þá er brúði
litu hvíta þar sitja.
Lietu síðan sætu
seimstalls viðir allir
fara í friði og æru;
fljóð var sátt og þjóðir.
‘The truth-knowing people sang the praise of the mother of God [= Mary] sweetly and for a long time when they saw the woman sitting there unblemished [lit. white]. Then all the trees of the gold-seat [ARM > MEN] let the lady go in peace and honour; the woman and the people were reconciled.’
Hrings nam heim að ganga
Hlín í kirkju sína;
þakkar líf og lukku
lút þreyjandi meyju.
Skrifa liet baugs á briefi
brík jartegnir slíkar,
að Máríe meyjar
margfaldi lof aldir.
Hlín í kirkju sína;
þakkar líf og lukku
lút þreyjandi meyju.
Skrifa liet baugs á briefi
brík jartegnir slíkar,
að Máríe meyjar
margfaldi lof aldir.
‘The Hlín <goddess> of the ring [WOMAN] proceeded to go home into her church; kneeling [lit. stooped], yearning, she thanks the Virgin for her life and luck. The plank of the ring [WOMAN] had such miracles written in a document, so that people may multiply the praise of the Virgin Mary.’
Heyrði sveit, að, sæta
sæt, leystir þú mætrar
hold ór heitum eldi,
hlífandi svá lífi.
minnztu, minnandi mestrar,
meyja guðs, þá er deyjum,
þínum björtum bænum
bál við várum sálum.
sæt, leystir þú mætrar
hold ór heitum eldi,
hlífandi svá lífi.
minnztu, minnandi mestrar,
meyja guðs, þá er deyjum,
þínum björtum bænum
bál við várum sálum.
‘The crowd heard that you, sweet lady, released the flesh of the splendid one from the hot fire, thus protecting [her] life. Virgin of God [= Mary], while remembering the greatest one, remember in your bright prayers the fire directed at our souls when we die.’
Lúta þier í þrautum
þjóðir, dróttins móðir;
bergr þú manni mörgum,
mest þá er þurfa flestir.
Aldri muntu eldi
enn vilja þann brenna
þinn, er þig hefir kunnað
þræl, Máría sæla.
þjóðir, dróttins móðir;
bergr þú manni mörgum,
mest þá er þurfa flestir.
Aldri muntu eldi
enn vilja þann brenna
þinn, er þig hefir kunnað
þræl, Máría sæla.
‘People bow down to you in distress [lit. distresses], mother of the Lord [= Mary]; you save many a person, when they [lit. most] need it the most. Never will you wish that servant of yours, who has known you, still to burn in fire, blessed Mary.’
Nú hefi eg út fyrir ýtum
— intag svá, að minti —
inta jartegn eina
alhróðigs guðs móður.
Veittu, Máría, meiri
miskunn, en vier kunnum
oss, þá er andir missum,
iðröndum guð biðja.
— intag svá, að minti —
inta jartegn eina
alhróðigs guðs móður.
Veittu, Máría, meiri
miskunn, en vier kunnum
oss, þá er andir missum,
iðröndum guð biðja.
‘Now I have told one miracle of the mother of all-glorious God [= Mary] to the end before the people; I composed it thus, so that it should be remembered. Mary, grant more mercy than we are able to ask God for us penitents, when we give up our spirits.’
Close
Information about a text: poem, sequence of stanzas, or prose work
This page is used for different resources. For groups of stanzas such as poems, you will see the verse text and, where published, the translation of each stanza. These are also links to information about the individual stanzas.
For prose works you will see a list of the stanzas and fragments in that prose work, where relevant, providing links to the individual stanzas.
Where you have access to introduction(s) to the poem or prose work in the database, these will appear in the ‘introduction’ section.
The final section, ‘sources’ is a list of the manuscripts that contain the prose work, as well as manuscripts and prose works linked to stanzas and sections of a text.