boð (spec.: buð- var. Landsl 93¹⁰: AM 68 4° “Eb”) sb. n. [-s; -]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
1) bud, meddelelse ⫽ message
●●● Seg mér skjótt hver ⸢boð [var. tíðendi AM 180 a fol “a”; andsvör AM 531 4°ˣ “b”] ek skal bera Guitalin konungi várum
KlmA 41914●●● þat þyke mier rad seijer hann at senda bod vndan oss. so at einshverier vite til vor
OsvReyk 8019÷ mvndv þeir eigi þessi boð bera Þorþarnir nema sꜹn veri
ÓTOddS 510÷ konungr villde eigi lata fara boð fyrir
Sv 1418÷ En þæir ero oc æi skylldir til at fara til þinga nema biscups armaðr. sænndi þæim boð ⸢i bygð sina [var. æðr kome boð i bygð þeirra OsloUB 317 4° “B”]
EiðKrA 38013÷ þegar sem honvm kom konvngs boð. tok hann æinn asna oc klyfiaði af vistvm oc vini
StjC 46031÷ ⸢Gera [var. bæra AM 307 fol “Gh”] skal eiganda boð samdꝍgris er fe er inn sætt
Landsl 1244÷ lendr maðr eða syslu maðr eða vmboðs maðr konungs skal gera bondom ⸢til laga stefno [var. boð til OsloUB 1 4° “Gt”] uorð at hallda
var. Landsl 3614: OsloUB 1 4° “Gt”÷ Aþils konvngr sendi boð Hrolfi kraka, magi sinvm, at hann qvæmi til liðveizlv við hann
SnE 1402÷ þa er han skylldr boð at gera ollum konongs monnum
Hirð 40819÷ Gerir hann nu hvatliga boð tveim megum ut ifra ifir hvaratveggiu ꜳ Siam ok Senunam
Mich 70626÷ Remund giorer bref ok bod vm allt rikit ok stefner til sin mug ok margmenne
Rém 36432÷ þꜳ sennde hann bod og bref fra sier at hans viner skylldv koma
GregBpReyk 112
2) (pl.) forkyndelse, lære ⫽ (pl.) preaching, teaching
●●● til þess kom ek a þinn fvnd at kenna þer sana trv ok boða þer nafn drottins ok helga skirn at margir trvi guðe fyr þin boð
ÓTOddS 4521●●● ef þv letr eigi af þessvm boðum muntu hafa farar Hakonar iarls
ÓTOddS 16320●●● þa menn ... er eigi uilldi ganga vndir hans ⸢boð [var. bodskap AM 62 fol “D¹”]
cf.taldi hann tru fyrir þeim
3627 ÓTᴵ 3631÷ þotti ydr hann j o᷎ngum hotum hafua þa menn j dag er æigi uilldu ganga undir hans bod
ÓTFlat 31217
3) [yfir e-m] påbud, befaling, kommando, bestemmelse, forordning ⫽ order, command, decree, regulation, ordinance
●●● En haɴ býþr þetta. þat es boþ miᴛ. at hveʀ yþvaʀ uɴe ꜵþrom
~ lat.praeceptum
Vulg Jhs 15,12 ●HómÍsl³³(1993) 51v12●●● með þvi at þu ræddezt sva miok. boð broðor þins yuir þer
BarlA 1311●●● (evt. def. 8, sål. Hertzb) ... ef hann (ɔ: þrǽll) fylgir drotne sinum til þings. æða til kirkiusoknar. æða til oldrhús oc er hann boðrs (ɔ: boðs, cf. Seip 1955 184-185) (efter påbud ⫽ by command) þingat
Gulᴵ 711●●● ręzlan drotnar morgom meiʀ en boð
Alex 13524●●● Er þat fulkomet bod wart ok sannr vili at ...
SkipSauð¹ 4523●●● eftir konongs boðe oc raðe
Hirð 4129●●● eftir brefue ok bode mins vyrdulaghs hærræ Magnuser konungs
DN V (1343) 1274●●● Maximianus ok Maximus heidner konungar sendu bod um oll herod rikis sins
~ lat.edictum
PassTheod 2943 Theod 3103●●● þessir fara ok framkoma ... þat uillunnar bod med ollum greinum, sem adr uar tiꜳd
Thom² 38236●●● Hann gleymir bodi eingilsins
~ lat.præceptum
HelChron 106339 MarE 54035●●● woru þessi bod sett af ... sueini ... biskupi j skalhollti
DI V (*1472›AM 354) 6731●●● epter hans bode og bifalning
DI IX (*1524›tr 1527) 21813●●● (rómverjar) sem hann hiellt vnder sinv bode
~ nty.vnder sineme ghebeede
LegJCrPass 349va30 JGullmReyk 18828●●● stóð svá mikil ógn af orðum hans, at engi þorði at brjóta boð hans
Knýtl1741ˣ 10413●●● einglar, er sendir ero i heiminn af himinriki ath gera guds bod
~ lat.divina ... ministeria
MirMar1896 27b26 MarD634ˣ 74516●●● er honum var steypt i pyttinn, kuomv bod almattigs guds
~ lat.iussio
MirMar1927 267 MarD635ˣ 94213●●● en þo at þinu ⸢boði [var. boðorði PP 2849] mun ek leysa netit
~ lat.in verbo ... tuo
Vulg Luc 5,5 Pétr²Aˣ 1603●●● Fuglinn svarar ... ámeðan ek em halldinn, þá syng ek hvárki með boði né beizlu
~ lat.nec prece nec pretio
DiscCler 314 Æv⁷⁵ˣ 19626÷ Sia keisere augustvs sende boþ of allan héim
●HómÍsl¹⁶(1993) 23r3÷ En sa eɴ þriþe hlutr. at vér berem fyr keɴe meɴ allar afgeorþer. oc halldem boþ þeirra
●HómÍsl³⁷(1993) 62r10÷ Héyra scal maþr boþ drottens oc gera
●HómÍsl⁶⁰(1993) 97v26÷ þa vere haɴ hlyþeɴ boþom oc tǫ́cnom dróttens syne legom oc ó synelegom
●HómÍsl⁶⁰(1993) 98r20÷ þau boð sendi þer minn herra Julien konungr, hinn huitskeggi, at þu gifter honom Rosamunndam, dottor þina hina friðu
ElisA 7812÷ ef þu syniar honom þetta boð, þa stefnir hann þer til æinvigis her a volluna
ElisA 7817÷ varþ hann acafa reiþr. oc qvað firnn at er hon scyldi briota boð hans
Mork 13818÷ En er iarl spurði þessi tiðindi. sendir hann boð um allt sitt riki
ÓH 1957÷ oc hœyri nu allir minir menn mitt boð, oc allir ruzi menn spyri min orð. at hverr maðr iminu riki sem sua gamal se at han ma riða hæst sinn oc bera skiollð sinn. eda þori at beriaz eða bregða sverði taki hann vapn sin og hæst. bui sic oc komi til min
Þiðrᴵᴵ 6615÷ þa sendir hann boð um allt sitt land at allir skulo til hans koma þæir er skilldi mego vallda oc þori at bæriaz
Þiðrᴵᴵ 20620÷ Við þessi tidindi verðr hærtnið konungr ræiðr miok oc sendir boð um allt sitt land at allir *hærmenn komi saman vil-cina manna oc væri land sitt
Þiðrᴵᴵ 27022÷ Hacon kvaz enn vilia hennar boð gera ser til sættar ok friðar
ÓTOddS 1425÷ gerit sva sem þær set mik gera oc eptir þetta boð lo᷎gðuz þeir niðr ok lo᷎gðv yfir sik kvistvna i cros mark
ÓTOddS 3819÷ ef þv varðveitir hans (ɔ: dróttins) boð mvntv hafa eilift lif
ÓTOddS 4025÷ gerþi buondum boð at þeir scylldi oc sættaz við hann
Sv 18329÷ ver hafum æftir herra pauans boðe ok brefom lyst ok lysum enn. at
DN III (1303) 645÷ virði konvngr meira boð gvds en fysi sina
~ lat.diuine dispensationi pareret
HRB 5346 Bret 30115÷ sa domr sem dꝍmðr var af herra sigvati a leirholvm ok oðrvm dvgandi monnvᴍ eftir boði vars herra konvngsens millim fyr nefndra manna skal allr standa eftir þvi sem hann er dꝍmðr
IslDipl (1310) 617÷ lagði við hveriom liflat eða lima ef bryti boð hans
HákFris 4505÷ Með hans boði ok vilja þá vil ek biðja yðvar jungfrúar mér til dróttningar
HG 1727÷ Þeir gerðv þegar eftir hans bæn oc boði
StjC 4399÷ hofz klustr a Modru vollum i Horgar dal með styrk ok bodi herra Jons biskups
AnnReg 15313÷ Sva er rað oc boð Nikulass goða cardinala ... oc Jons erkibiskups at hyggia at rettarbotom með aliti hinna uittrasto manna ... at ...
FrostKrᴵ 1532÷ ef nokor fellir herboðs oruar eða eigi fer eptir boðe. þa er hann utlægr
Landsl 3521÷ þa uilium uer at syslumadar ... gange med engom hette af þesso uaro bode
RbHM (*1312)⁵ 9724÷ Ef konongr spyr ufrið oc ⸢gerer lendum manne sinum boð [var. byðr han lendum monnum LundUB Mh 15 “E”] til sin at koma
Hirð 40815÷ Þesse skyllda fylgir stallara nafne með konongs boðe i konongs þionostu oc innan hirðar at stallare skal rꝍða alt þat sem konongr byðr honum
Hirð 4117÷ beiddiz hann brefva ok innzigla af kennimaunnum Gyðinga, at hann skylldi með þeira boði taka alla kristna menn
Páll²A 23825÷ æftir hans boðe ok brefue
DN II (1344) 22214÷ æf þu þriotskazst længr mote varom blodom ok brefuum
DN V (1345) 13516÷ Nu er þat bǽn min ok boð við þig Brandr. at þu þiggir þann kost sem ek hefir boðit
Finnb 895÷ með abotans vilia ok boði
MarS 2395÷ Enn riddarinn gerir allt eptir hans boði ok bn vm sveininn ok hans goz
MarS 3188÷ eptir lífit, er hann var í ferð með henni (ɔ: Maríu) ok vann hennar boð, þvíat þessi er hans hin æzta tign, at vera hennar þjón bæði lífs ok liðinn
GBpD 16631÷ Þat uilldu ver ok, at þu tækir alla kosti af Borgar-firði eptir boði konungs, þviat oss þikkir þar allgott at at ueita
StuᴵᴵK 894÷ Sigmundr Brestis son hafði kristnat allar Færeyiar eptir boði Olafs konungs Tryɢva sonar
Fær61 783÷ þu kallar dauða menn til lifs, ok þu bydr daudanum bod, ok hann flyrr fyrir þeim valldi
MMA 53622÷ þo at eptir boði natturuɴar hafi farsælan oss lengi fylgiusaum uerit
ÓTᴵ 11413÷ Se rett eptir yduarri bøn ok bode segir hann. at sa yduarr se mins herra ok minn þionustumadr. medr huerium af ydr er ek finnr kerit
Stj¹ 2188÷ Joeph fekk feðr sinum ok brødrum medr bodi ok forsogn Pharaonis eign i Gersen
Stj¹ 2243÷ at bodi Innocencii pape, er enn þridi ‹var› med þi nafni i postola se᷎ti
Stórþing194 3226÷ Ammiral ... sendi mik hingat með því boði, at þú látir hann hafa Rómaborg í friði
KlmA1980 14411÷ sem hon byriar þetta bod, talar hon sua
Thom² 29834÷ Thomas canceler skipar ytri syslur eptir nytsemdum kirkiunnar ok konungs bodi
Thom² 31338÷ geingr nu þat bod i hueria kirkiu um allt Einglandz riki, at eingin dirfiz ... at bidia fyrir Thomasi erchibyskupi
Thom² 40738÷ kuomu þau bod af unga konungi til uar, at uer skylldim eigi koma i hans augsyn
Thom² 43633÷ allir hlutir hlyda þino bodi
Barb 15710÷ lagdi vid liflat ok lima huerium, er hans bod bryti
Hák81 40921÷ segia þeir henne sins fedr bod ok beidne
Rém 20026÷ þu Hrolfr konungr ert komínn ij uora ho᷎ll eptir uoru bodi
~÷ ek er kominn ... til þeꜱ ath bínnda uit ydur unnadsamlígt eptirlętí þat sem huor ockar mꜳ̋ odrum ueita. eptir bodi natturunnar
~÷ ei þurfi þier suo mikit kapp a þetta ad legia. þuiat eg giore giarna ydar bod
Hem1010 78÷ hann hefdi sent optskrifudum Stulla bod og bref til ad koma ꜳ̋ þetta þing
DI VII (*1494›Lbs 1974ˣ) 2298÷ Jtem annad bref þad sem Jon Einarsson hafde i gien sendt i hveriu ver fornemum ad hann hefde feingid biskupsins bod og bref
DI IX (*1524›Lbs 62ˣ) 20024÷ er þat bod vaart oc vili
DN IV (*1306›DonVar 1ˣ) 6620÷ holldom ver j. þui ok hallda vilium ydra bœn. bod vera. eftir þi sem ver erom. vilium ok skulum skylldughir vera
DN VIII (*[1338]›apogrˣ) 12416÷ skulum ver ... ydra bœn. sem bod hallda
DN IX (*[1341]›apogrˣ) 14321÷ at þu hafer þetta vaart bod med fullnade gort, þa sent oss after þetta vaart bref
DN X (*[1339]›apogrˣ) 3722÷ Þat er rað ok bod Œysteins ærkibiskups
FrostÁMˣ 2619÷ [var. Þat er rað oc boð Niculas Pafa AM 312 folˣ “A”]
cap.÷ þat væri boð hans ok bœn við bœndr ok búþegna
Hkrᴵˣ 18811÷ erchi byskupinn sendi hann, ad giora syn bod
LBpÞˣ 1629÷ Hun ... þorir þo eigi at mæla i mot bodi sins bonda
~ lat.viri imperio
LegAur 51339 MarD635ˣ 118620
● boð ok bann [yfir e-t / á e-u] påbud og forbud ⫽ command/injunction and prohibition
●●● þeir (ɔ: postular) scylde ráþa boþe oc baɴe yver alla cristne
●HómÍsl⁷(1993) 7v11●●● þeir hafdo radet þriatighu vettra budar vallum sinum bode ok banne a netrostom sinum ok netloghum ok ollum jværka vkuidiat ok vbannat firir huærium manne
DN II (*[1202-1220]›vid 1333) 64●●● scal var loglegr Norex konongr ... raða boðe oc banne oc utforum varom
Bl 1997●●● Hafa síðan Íslendingar aldrigi í móti mælt at hlýða boði ok banni Magnúss konungs
MLag 3632●●● Konungr scal ráða boði oc banni oc ráða at lögum
Frostˣ 1988÷ ᴍun tiberius cesar. sa es þér gaf þese metorþ. at ráþa her boþi oc baɴi of laɴd allt
marg.÷ Konongr skal raða boðe oc banne
Gulᴵ 9631÷ hlyddv allir þeirra boði oc banni
StjC 37523÷ skal uar logligr Noregs konungr ... raða boðe oc banne oc vtforum uarum
Landsl 336÷ skal uar loghlegr Noreghs konongr hans (ɔ: Jesú) þion raða boðe oc banne oc utforum varom innan landz oc utan
Hirð 3917÷ hlyddu hans boði ok banni
Rómv595(2010) 2688÷ Aller ... skvlo hlyða hans boði ok banni
ClarA 871÷ atti Eirikr konungr þa at raða boði ok banni her í landi
EgM(2001) 12627÷ Eigi er þat uart eyrendi at efla þretur ædr meinmeli ... fyrir sua agætum herra ... huers bodi ok banni aull kristnin hneigir ok allt iardriki lydir
Thom² 3697÷ Allir hlýddu hans boði ok banni
Vatnˣ 1729
4) budstikke, det budskab der sendes rundt med budstikke (ɔ: ordre til fremmøde, påbud om helligholdelse af højtider, etc.) ⫽ token with communal information, message that is carried with a token (ɔ: summons to attend, instructions on the observance of church feasts, etc.)
●●● ef sua ber til at manne uærðr nettar misminni til. oc stændr boð a hænde honum. þa skal hann rænna eða riða oc koma i alla staðe þa er boð skilldi komet hafa
EiðKrA 37825●●● boð huært er til hus kꝍmr þa skal bera til nesta bꝍar huærs þeirra er rykr or sua sem bꝍndr hafa rꝍtt með ser a þingi
FrostKrᴵ 13811●●● En ef eigi ma inn komazt. þa skal binda boð ifir miðiar dyr sua at huer megi sea er ingengr. þa skal bonde ganga til þeirra er boð baru honum oc spyria huat ⸢boð sagðe [var. boð uattar Holm perg 35 4° “Ff”; bode fylghir DKNVSB HA 1 4° “Ef”] oc beri siðan til nesta granna
Landsl 1399÷ ef hann a frenðr. æða erfðar menn. þa scolo hanom boð gera
Gulᴵ 6020÷ þa scolo hinir þvi tale up hallda. er þeim er boð til komet
Gulᴵ 976÷ ef eigi gengr skip up. þa abyrgizt sa skip þat allt. er eigi kꝍmr þar. ef þeim kom boð til hús
Gulᴵ 1009÷ hinn er ber. hefer ⸢æina not [var. ein uatt OsloUB 317 4° “B”] mæð ser. þa er boð anner uattr
EiðKrA 37823÷ þæir skulu sialfer fa ser krossa alla oc bod oll
EiðKrA 38010÷ þæir (N:ɔ: prestarnir) skulu boð hæuia oc lata þui boðe fylgia ner biscup skal koma
EiðKrA 38617÷ þa skal bonde ganga til þeirra er boð baru honum oc spyria huat boð sagðe oc beri siðan til nesta granna
Landsl 1399÷ þængat skal boð fara sem reit er fyrsta dag oc eigi skemra ne seinna upp skera en boð megi ual na‹t›stað na
Landsl 13911÷ stefn honum atfarar þingh ... oc sætt boð fyrir dyrr honum
JurForm309 485 n. 165÷ En ef þa uerðr eigi greit þa skal sꝍkiande [var. + setia boð firir dyr hans oc stefna þingh oc NKS 1642 4° “Ba”, etc.] nefna þingmenn
var. Landsl 1525: NKS 1642 4° “Ba”÷ bónda skal [var. + boð AM 343 fol “y” etc.] í hǫnd ⸢selja [var. fá AM 343 fol “y” etc.], ef hann er heima
var. Jb 11012: AM 343 fol “y”÷ mer warom a Garllausum a hœrastæmpnu bœnom a Fronne er bod hafde firir faret a friadaghen nestæ æiptir wethænethæ
DN III (1346) 2051÷ Hann skal ganga til þeira er boð báru honum, ok spyrja, hvat boð sagði, ok bera síðan til næsta granna
Jb 1115÷ fer nu þetta bod bædi sid ok snemma ok hyggia þat marger at mikid mundi uit liggia
Rém 31328
● bera boð [á hendr e-m] [í millum e-ra]
●●● þa scal hverr þat boð bera en engi fella
Gulᴵ 5522●●● Sa skal boð bera bꝍa i millum er hyggia kann firir orðe oc eiði
Landsl 1392●●● Engi skal boð bera a hendr aðrum siðan er solo er sætt vm sumar en degi vm uætr
Landsl 13921÷ Hueruitna þar sem styrimaðr sker boð upp. þa eigu allir þat boð at bera en engi at fella
Landsl 454÷ Siðan skal bera boð til nybꝍlis er nestr sitr firir ... En ef boð fellir. sekr boðfalle sem aðrir bꝍndr
Landsl 13815÷ er lutr manz þui uerri er hann ber boð lengr aflaga
Landsl 13818÷ En ef ruðstaðr ꝍyðizt af þui at þeir logðu ofmikla leigu a ... þa se sua boð borit oc fatꝍker menn fluttir
Landsl 13820÷ þa skal bonde ganga til þeirra er boð baru honum oc spyria huat boð sagðe oc beri siðan til nesta granna
Landsl 1398÷ Nu kallazt maðr borit hafa boð til granna sins en hinn kueðr nei uið er firir sitr
Landsl 13914÷ þa skal sa uitna með lyritar eiði er þengat bar at eigi bar hann seinna boð en hann atte at lagum at bera
Landsl 13915÷ þa skal til þeirra husa boð bera oc fatꝍka menn flytia
Landsl 13920÷ þat boð skal huer bera en engi fella
Landsl 1409÷ [var. huerr boð skal bera AM 346 fol]
cap.÷ þá skal hverr þat boð bera en engi fella
Jb 1108÷ Sá skal boð bera bœja í milli er hyggja kann fyrir orði ok eiði
Jb 11012÷ Þangat skal boð bera hinn fyrsta dag sem rétt er
Jb 1117÷ Nú vill sá eigi boð bera eða fátœka menn flytja ... þá flyti hinn er næstr býr
Jb 1129÷ er lutr mandz þers værr er han bær leinger bodh aflaga
RbMH (*1265-1266) 48521÷ ef boð verða eigi rętt boren ok kalla þui logskil manna niðr at armeɴ fa æigi ranzakat
FrostÁMˣ 2424
● fella boð forsømme at viderebringe budstikke ⫽ fail to pass on a token with communal information
●●● Sá ok sem boð fellir svari sekt fyrir alla þá, er á þeiri boðleið sitja ok boð kom eigi til forfallalaust
Jb 29212÷ En hverr er þat boð fellir. þa er seccr at .iij. aurum
Gulᴵ 10011÷ Gꝍymit oc vm boðburð at huer sem fellir bod giallde ꝍyri silfrs firir huern bonda er a þeirri boðferð sitr oc eigi kemr til þings forfallalaust
RbEM (*1280) 78÷ [var. + Enn ef maðr feller boð þat er stefnnt er at heyra konungs bref ... GKS 3269 b 4°]
var. Jb 11010 → Jb GKS 3269 b 4° 24ra26÷ Ef maðr fellir boð þat er stefnt er þing at heyra konungs bréf ...
Jb 28518
● hefja (upp) boð udsende budstikke/budskab ⫽ send out a token with communal information, send out a message
●●● þæir (N:ɔ: prestarnir) skulu boð hæuia
EiðKrA 38617●●● En stýrimaðr scal láta boð upp hefia
Frostˣ 2038
● skera (upp) boð [e-m] [fyrir e-u] (skære ɔ:) udsende budstikke/budskab ⫽ (cut ɔ:) send out a token with communal information, send out a message
●●● Nv ef heriar er vón. þa scolo menn vita vorð reiða. þa scal armaðr konongs. æða lendr maðr skera boð
Gulᴵ 10211●●● skal (N:byskups ármaðr) stæfna þing i heraðe. skera boð upp firer þui þingi. lata fara herað innan
BorgKr¹ 3521●●● Hueruitna sem menn briota skip sin oc þickiazt eigi fa sialfir borgit ser. þa skeri þeir þeim bondum boð upp sem nester bua
Landsl 11822●●● skera boð upp með uattum oc stefna heraðs þing
Landsl 13213●●● Þá er stýrimaðr vill skip sitt fram setja eða upp, þá skal hann skera upp boð .vii. náttum *fyrir
Jb 2388●●● þingstefna (cap.). Ek sker her boð vpp ok læt ek þat boði fẏlgia at ek stefni þing ... kref ek at þar komi bændr allir ... en flẏti aðr boð sem lo᷎g vatta ...
DI II (*[c1330-1360]›AM 344) 65518●●● Sa madr er hval finnvr skal bod vpp skiera ok lata fara sem fliotazt ꜳ tvær leider fra sier til þeirra sem j hval eigv
DI II (*[c1270]›AM 238ˣ) 7931●●● ef eithvert gilsydskinanna andadst. þa skall erfingi upp skera boþ
Gild¹ˣ 1016÷ Hvervitna þess er styrimaðr skerr boð. þa eigu aller þat at bera
Gulᴵ 10010÷ skeri styrimaðr boð upp sua uiða at þeir uerði fullafla upp at setia oc vtt þat skip
BlFar 27912÷ ef hers er uon i land vart ... þa skal lendr maðr eða konungs vmboðs maðr lata skera boð upp
Landsl 369÷ skal styrimaðr boð upp skera þa er skip skal vtt setia
Landsl 407÷ þar skal boð upp skera firir þui þingi
Landsl 436÷ Nv koma skip heim til lundz. þa skal styrimaðr boð upp skera sua uiða sem ætlar at þurfi oc skip ma upp ganga
Landsl 452÷ Hueruitna þar sem styrimaðr sker boð upp. þa eigu allir þat boð at bera en engi at fella
Landsl 453÷ skal biskups armadr þing stæfna i herade. skeri vp bod firir þingi ok lata fara i herade
BorgKr² 36221÷ þá skal boð upp skera sá er næstr býr ok láta fara alla vega sem dagr deiliz
Jb 19315÷ sekr er hann sex aurum við konung, ef hann skerr eigi boð upp, en eyri hverr er fellir, nema nauðsyn banni
Jb 1942
5) [við e-n / at e-m] [til e-s] tilbud ⫽ offer, proposal
●●● þar scal fiárvarðveizlo manne þeirra (ɔ: ómaga) bioða þat land ... oc fara sva at boðe sem aðr er talit
GrgKonᴵᴵ 10521●●● Þorgisl bꜹð konungi lidsemþ sina ... konungr bað hann hafa þꜹcc fyr boþ sitt
ÓH 5514●●● boþ at þer
Jvs291 8028●●● (def.?) svá sem hann hefir velltz nökkura daga í svá mikklum metorðum, at boð ok verk þjónaði honum fyrstum
Æv⁸⁷ 26132●●● væri þat nu mitt rad at bioda honum god bod ... huat skal bioda honum ... ek uil bioda honum fram Sigridi dottur þina
EindrErl 19537●●● er þat mitt bod til fridar ok nada, sem nu megi þer heyra
Thom² 41023●●● Er þat nú boð mitt við þik, at þú kjós hvárt vilt heldr ...
Bárð489 301÷ En ef hann leypr i braut fra þeim er hever. þa scal hann gera boð þeim er a
Gulᴵ 3517÷ Nu er ervingi skylldr til at gera hanom boð
Gulᴵ 4731÷ tekr nv́ oc ýkr boþit viþ hana
Jvs291 11516÷ Konungr bauð at fá Gunnari kvánfang ok ríki mikit ... Gunnarr þakkaði konungi boð sitt
NjR1908 704÷ hafið mikla þǫkk, herra, fyrir gott boð
ǪrvS 1713÷ þa skal i þa kuisl oðal huerfa sem lotin eru bæðe at boðom oc at abuð
Landsl 9310÷ Ion Lopts son gecc fra bvd sinni oc ‹moti honum ok› heilsaþi honum oc bad hann vel cominn, oc far til bvþar með mer. Pall bat hann hafa þavcc fyrir boðit
StuᴵK 11611÷ Var Vrækia samr i boðum sinum, at biskup skylldi gera, ok gio᷎rdiz ecki at þann dág
StuᴵK 5695÷ vel ma ek til skirslu at þetta er vsatt a mig *sagt en þo skulu her bod j moti koma af minne hennde fyrir ydra skylld herra
HróF(2019) 908÷ Hugsit ... huersu mꜳlit skal endaz med þuilikt bod ok andsuor
Thom² 3986÷ þui eg uil eingi þin bod hafa
ÆvMið²⁹ 864÷ Eigi mun ek enn láta þrjóta boðin við þik
LjósvLˣ 3923÷ Þá gekk út Ingibjǫrg, kona Valgarðs, ok bauð fyrir hann alt þat er hon hafði til; Þorgils kvaz af engum manni boð taka nema af fǫður hans
StuᴵᴵR11127ˣ 1837÷ Er þat mitt boð alt at sinni
StuᴵᴵR11127ˣ 2775÷ Nú þótt ⸢þér sé til boðit í Gautlandi, þá far þú heldr til eigna þinna [var. þú tækir ríki í Gautlandi at boði AM 138 folˣ “B”]
var. Vatnˣ 89: AM 138 folˣ “B”
● bjóða á boð [e-rs] overbyde (ngn) ⫽ overbid (sby)
●●● ængin bæarmaðr skall bioða a boð fehirðanna
RbHM (*1316)⁴a 12325÷ huer sem þat gerrir at byðr a boð annars manz
RbHM (*1316)⁴a 12327÷ huar sem þat gerer at bydar a bod annars
RbHM (*1316)⁴b 12710
● í boði [e-m] til rådighed ⫽ available, eligible
●●● Hann spẏrr hvart þæir vilia taka annan til konongs. þæir spurðu hværr i boðe være. Dagr mællte bẏð ec sialvan mik
ÓHLeg 862●●● Heðan ifra scal hús mitt þer opit vera. oc allt várt þer í boðe. oc oll mín æígn undir þínu valldi
~ lat.sub imperio ... tuo
Pamphilus 2517 Pamph 1124÷ sér konúngrinn með vitra manna ráðe bragð hans allt, ok drepr þó hulðo á fyrir alþýðo manns, ok nýtir þat af allt sér til sœmðar ok virðíngar, sem nú er í boði, þannig sem komit er málino
Jvs291 923÷ mér hefir nǫkkur várkunn á verit, at vinna til þviliks heiðrs, sem í boði var
GHr 31327
6) (spec.) tilbud om bod/erstatning ⫽ (spec.) offer of compensation
● bjóða boð [e-m] [fyrir e-n/sik / fyrir e-m] [fyrir e-t] [til e-s]
●●● Fiɴr bꜹð [var. + konungi AM 68 fol “68”, etc.] boð fyr Þorberg oc sva fyr Stein bꜹð hann at konungr scylldi fe gera sva mikit sem hann villdi
SteinÓH 3835●●● Vm morgininn er þingit var bꜹð Jvarr boð fyrir vigit
HákFris 44116●●● Þú munt þykkja skyldastr til at bœta fyrir konu þína, ok þykki mér ráð, at þú farir at finna Otkel ok bjóðir honum góð boð
NjM 12610●●● Buðu þeir boð fyrir sik ok váru óttafullir ok báðu Njál fara með sættarboðum
NjM 1721●●● høyrdum ver einghin þær fram komæ þan er nokot bodh bydy firir þæim førnæmdæ Paall ok Olaf
DN III (1352) 2304●●● baud hann morg bod adur sier til lifs
AnnLy 28539÷ Þorbergr villdi at fyrst veri með vęgð at farit oc lata boð bioþa
SteinÓH 3831÷ konvngr stoð vpp moti iarli ok bꜹð boð fyrir Gvnnolf frænda sinn bæði iarli ok sva Eilifi
HákFris 41627÷ bauð hann boð fyrir Egil bauð festu sína en dóm konungs
~÷ hann vill engi boð bjóða láta
Korm 2813÷ Vrækia uar réttr aþili eptir fauður sinn eptir þeim laugum, er þa gengu i landi her, enn honum voro enngi boð boðin
StuᴵK 55418÷ Kongr stod upp j moti honum ok baud bod fyrir Gunolf, frænda sinn, bædi jarlli ok sua Eilife
Hák81 3428÷ Vm morguninn, er þingit var, baud Jvar bod fyrir vigit
Hák81 39114÷ fyrer ockarn uinskap ... þa takjt sættum uid fedr mjnn. þuiat hann uill bioda þer god bod
Vilm 19818÷ hafði M. þá skotit vegandanum í skóg ok bauð boð fyrir hann
Hkrᴵᴵᴵˣ 18223÷ Þeir brœðr gátu Brandi í brott skotit ok buðu boð fyrir hann frændum Háreks
LjósvLˣ 1285
● koma boðum [í milli ! við e-n/e-t] [fyrir sik]
●●● hafi hann ⸢boðum [var. bótum AM 133 4° “m”] í milli komit bæði við erfingja ok konungdóminn, þá skal þann mann at úsekju flytja utan
Jb 578●●● En ef hann kæmr boðom fyrer sik með fullum vorzlom. þa er hann frið hæilagr
FrostÁMˣ 216
7) [á e-u] ret til tilbud (om jord), ret til at få tilbudt (og indløse) (jordejendom), indløsningsret ⫽ right to be offered (and redeem) (land), right of redemption
●●● sva eigu þær (ɔ: óðalskonur) boð a iorðum iamt sem karlar
Gulᴵ 9215●●● Nv skipta brꝍðr tveir oðrlom sin a milli. þa scal þingat hverva i þa kvisl oðol. sem loten ero bæðe at boðom oc at abuð. bioða þvi at eins i aðra kvisl ef ...
Gulᴵ 9413●●● skal Siguatar huarke æigi (ms. æíga) bod ne bygging a firi nemfdre æingn medan Bardar edar hans born ero fœr landskyld af at luka
DN II (1316) 10837●●● Eign þessor er oðal mitt er. oc ek uerðr nu at selia ... eiga þo aller oðals menn ⸢boð [var. boðiorð AM 62 4° “Ge”, etc.] a at lꝍysa með slikum uerðaurum sem .vj. skynsamir menn mæta
Landsl 9515●●● þa ma sa oðalsmaðr er boði er nester brigð hefia oc sꝍkia til lausnar þegar hann uil
Landsl 979●●● þá sveri sá er caupa vill. at hann hefir þat í sinni ‹ætlan› at caupa ser til óðals ... oc eigi ecki boð optar á
Frostˣ 23712÷ Nu ef eckia a boð a iorðu þeirri er selld er. þa
Gulᴵ 9534÷ Nv a mǽr boð a iorðu. þa scal hon fa mann til ... at lysa þvi a þingi. at su iorð er selld er hon a boð a
Gulᴵ 964÷ skal i þa kuisl oðal huerfa sem lotin eru bæðe at ⸢boðom [var. buðum AM 68 4° “Eb”] oc at abuð
var. Landsl 9310: AM 68 4° “Eb”÷ Nu a eckia eða mær fultiða boð a iorðu. þa ...
Landsl 10022
8) indbydelse ⫽ invitation
●●● þv komt ongv siɴɴe er ek bꜹþ þer til mín oc svivirþir mik sva oc mit boþ
Jvs291 925●●● Jarl ... bauð honum þar at uera með ser. Hallfreðr þackaði honum boð. en til Suiþioðar skal nu fyst fara
Hallfr 773●●● mér þykkir þú seinn í boðunum við mik, ok mun ek nú bjóða mér sjálfr
BjHˣ 15830÷ oc er boðin komo til T. (ɔ: Tryggva) konungs. þa kvaz hann koma mundv
ÓTOddS 517÷ Hrvngnir ... sagþi, at Oþiɴ bꜹð honvm til dryckiv ok hann var a hans griþvm. Þa mælti Þorr, at þes boðs skal Hrvngnir iðraz
SnE 10121÷ Þeir Þorvaldr hǫfðv þar allir dagverð at boði Rafns
StuᴵK 3107÷ foro þeir i Vaz-fiord at bodi Vrękiu ok [váru þar í] [all]miklvm kerleikvm, ok gafvz giofvm
StuᴵR 45116
9) besøg (af en vis varighed) ⫽ visit (of some duration)
●●● Olafr konungr hafði Þorarin i boþi sino nackvara daga oc talaði við hann mart
ÓH 1847●●● bauð hann Þórlaugu dóttur sinni til boðs ok bað hana hafa gripi sína með sér ok svá nǫkkut lausafé
Reykd 23012÷ Kiartan var [þa skirdr. ok var] i boði konvngs meðan hann var i hvita váðvm
Kristni 1401÷ Konvngr hafði marga sveitarhofþingia i boði sino vm kvelldit
HákFris 44723÷ Sit þú, segir hon, ok skalt þú jafnan þessu sæti halda, þá er þú ert í boði mínu
NjR 152÷ skaltv ... vera i boði minv i dag
StjC 4437÷ foru menn heim þeir er eigi voru ⸢i boði [var. bods menn GKS 1005 fol “F”]
Hallfr 2312÷ hafði konvngr ok Erlingr erchibyskvp j boði sinv. Stephanvm legata ok alla byskvpa
Huldaᴵᴵ 32813÷ tok konungr ueitzlu ꜳ Ho᷎rða landi ... hafði hann þar hirð sina ok bændr marga i boði sínu
ÓTᴵ 404÷ (hann) hafdi dagliga utlenda pilagrima i sinu boði ok at bordi medr séér
Stj¹ 15235÷ Hversdagliga kalladi hann fiolda manna i bod sitt
Remig 22322÷ Guds maðr Nícholaus erchibyskup talar þa til þeira miok kiæ᷎rliga Biodanndi þeim i bod sítt vm dagínn heim i bo᷎rgína
~÷ er naudzynligt, at þessir sie i bodi uoru i dag, at vær gledimz allir sꜳmt i guds giofum
Thom² 35313÷ Kongr hafdi marga sueitarhofdingia j bodi sino vm kuelldit
Hák81 40419÷ Erkibyskup kom sua sinne medalgongo, at þa for en blidara med þeim magum at yfirsyn, ok huor var j annars bode
Hák81 4786÷ Kongr hafdi Sturlu j bodi med ser
Hák81 4805÷ bÿdur köngur og köngz döttur ydur j sitt bod og veitslu þegar sem þier verded liduger
DínDrˣ 5815÷ hafði konungr ok Erlingr í boði sínu erkibyskup ok légátann ok alla byskupa
Hkrᴵᴵᴵˣ 4653÷ gengr til hans ræðismaðr staðarins Geirarð ... ok býðr honum í sitt boð um daginn
KlmBˣ 5501
10) gæstebud, gilde, fest, bryllupsgilde ⫽ social gathering to which guests are invited, feast, wedding feast
●●● comiþ ér til boþins (sic)
~ lat.venite ad nuptias
Vulg Matth 22,4 ●HómÍsl⁴⁴(1993) 74v19●●● boð fiolment var at Þrandar. oc komo þar saman margir bøndr
Mork 12015●●● Hverso mikit boð ætlar attila konungr at gera eða hversv mavrgom monnum til bioða
Þiðrᴵᴵ 29613●●● Nv erv þꜹ saman pꜹsvð ... ok siðan i holl gengitt ok at boðe settitt
Bær 12260●●● hann bauð Skalla Grimi til boðs vt þangat til sin
EgM(2001) 469●●● Þat sama vár ... fekk Kollr Þorgerðar, dóttur Þorsteins rauðs. Þat boð kostaði Unnr
Laxd 1014●●● hvé nær skaltu upp taka slíkan ágætisgrip (N:ɔ: motrinn), ef hann skal í kistum liggja, þá er þú ferr til boða?
Laxd 17614●●● var kveðit á brúðhlaupsstefnu, ok var boðit hálfum mánuði fyrir mitt sumar
NjM 22514●●● a þessu bodi varo allír Romueriar drepnir
~ lat.inter epulas
8927 Rómv226(2010) 8916●●● *Oc þa var gipt Gvðny ... Þorgeiri ... oc var boð þeira a Halsi oc voro V hunð‹r›ad boþs-manna
StuᴵK 13514●●● Husbonde ... leidir inn þann er kominn var ... byrr bord ok alþydligt bod
~ lat.apposuit mensam, agit ... convivium
44522 VP 44420●●● Nu sitia menn at bodi um hrid med micilli gledi ok kæti
Yngv 224●●● þessarar konu bad Helgi Asbiarnnarson s[ier] til hannda. Biarnni gaf konuna; er þa bod stofnad
Fljˣ 353÷ Conungr gecᴋ iɴ i hollena oc sa yfir liþ þat er comit var til boþs eɴs
●HómÍsl⁴⁴(1993) 76v3÷ Hvsfreyia ... fór heim scyndiliga fra boþe. þaer hon scylde taca viþ þoli biscope
ÞBpCod645 1213÷ fara þeir allir til boþsins jomsvikingar
Jvs291 9113÷ Þa hafþi hann boþ mikit ok bauþ til sin geþingum sinum
Orkn325I 1662÷ fastnaði Mǫrðr Hrúti dóttur sína, Unni, ok skyldi boð vera hálfum mánaði eptir mitt sumar at Marðar
NjR 910÷ er boði var lokit, fór Hallgerðr suðr með þeim
NjR 4514÷ Eptir þetta hafði Ketill boð ágætt. Þá gipti hann ... dóttur sína, Helga hinum magra
Laxd 520÷ Þat sama haust fekk Ólafr feilan Álfdísar. Þeira ⸢boð [var. brvðlavp AM 162 E fol “E”] var í Hvammi
Laxd 132÷ Eptir þat fastnar Geirmundr sér Þuríði ok skal boð vera at áliðnum vetri
Laxd 10018÷ sagði Hǫskuldr honum kaupmála allan ok bauð honum til boðs
NjK 327÷ Síðan kaupa þau þessu, at hann skal fá hennar, ok er boð þetta um sumarit
NjM 16010÷ er boð þat um sumarit
NjM 16010÷ Þeir uoro at boði i Hǫfn, er Sueinn Snorra son quangaðiz
StuᴵK 38311÷ Þat var sidvr at leida brvdgvma jnn ed fysta kvelld, en sitia sidan at bode svo leinge, sem syndizt
Mág¹B 259÷ Jarlinn reid þo til brudkaups med Odda, so sem ecke være ummællt, og med hans rade for framm bodid
ÁBpˣ 96÷ Þorer fieck þessarar konu, og skilldi bod vera ad Hrafnkelstodumm
Fljˣ 27÷ Enn so mickla virdinng sijnndu þeir Hallsteini syner Droplaug‹ar›, ad þeir villdu eigi vera ad bodi hennar
Fljˣ 1053÷ Frek gerask nu boðin vár ... ok þarf til fanga at ætla
LjósvLˣ 1008÷ Inti hann þá af hendi boð þat, er hann hafði boðit Heinreki biskupi
StuᴵᴵR11127ˣ 28416÷ Réz þat þá af, at Ásbjǫrn skyldi fá Eyrnýjar. Kom Þorgils niðr boði í Reykjaholti, var þar veizla góð
StuᴵᴵR11127ˣ 2929÷ Nu var bodit buit aa Grunnd. ok kom ecke margt manna
Svarfd(1966)ˣ 3018÷ Guðmundr hélt boð fjölmennt
Vallˣ 815
● gera boð [til e-rrar] holde bryllup (med kvinde) ⫽ celebrate (one’s) marriage (to a woman)
● hafa boð inni holde (ngns) bryllup ⫽ celebrate (sby’s) wedding
●●● hafði Snorri inne boð þeira Gizvrar ok Ingibiargar dottur Snorra ... At brudlaupeno var Þorþr Sturlu son
StuᴵK 37312÷ Máʀ hafði inni boð þeira Griꜱ ok Kolfinnu ok for hon til buss með Grisi
Hallfr 406÷ ráðahagr skyldi takask með þeim Guðrúnu ok Þorkatli. Bauð Snorri at hafa boð inni
Laxd 2517÷ Siþan tokvz rað þessi, oc hafði Guðmundr bod inni, for hon þa i brot með Þorfinni, oc voro samfarar þeirra lagligar
StuᴵK 17625
Form.: boð (133); bod (50); boði (37); bodi (16); boðe (14); boþ (9); bode (8); boðs (4); boðin (3); boðom (3); boðum (3); boþe (2); boþi (2); bodh (2); boðit (2); bodid (1); bodit (1); blodom (1); boþins (1); boðunum (1); boþit (1); boðrs (1); boða (1); boþom (1); boþsins (1); buðum (1); boþs eɴs (1);
Comp.: af- (2), and- (16), ástar- (2), ástúðar- (2), blíð·mǽlis- (1), brek- (2), býsna- (1), drykkjar- (1), eignar·um- (10), fagnaðar- (1), fé- (12), fjánd- (5), fjánds- (1), for- (66), fram- (1), friðar- (1), frið- (1), fyrir- (1), fǫður- (2), gesta- (3), gistingar- (1), haust- (17), heilsu- (2), heim- (62), her- (8), hirð·vistar- (1), hjalpar- (1), holm·gǫngu- (3), hrepps·fundar- (2), hugar- (6), hug- (40), ill·vilja- (1), imbru·daga- (1), jafnaðar- (4), jarða- (1), jóla- (14), kirkju·for- (1), kirkju·um- (1), konunga- (1), konungs- (7), kosta- (25), kristin- (1), kristin·dóms- (2), kristni- (21), kristnis- (2), kross- (2), kveðju- (1), laga- (7), laga·um- (2), leiðangrs- (1), lǫg- (7), mann- (19), messu·daga- (1), miðs·vetrar- (1), nafn- (1), norðr·um- (1), of- (1), ógnar- (10), ótta- (7), páfa- (1), páfa·for- (1), páska- (1), reið·skjóta- (6), réttar- (1), sannenda- (1), sáttar- (4), senda- (1), sendi- (17), skrifta- (5), skrift- (1), stefnu- (2), sǽtta- (1), sǽttar- (21), sǿmðar- (4), til- (2), trú- (1), um- (92), undan- (2), út- (42), varð·halds- (1), vegs- (2), veg·semðar- (1), véla- (1), veldis- (1), vina- (8), vináttu- (12), vin·skapar- (1), virðingar·heim- (1), vissu- (3), vita·upp- (1), yfir- (43), þing- (22), þings- (8), ǫl- (1), ǫr- (2), ǫrvar- (20)
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím; LP; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ; deVr; Fr4 item buð; NO; Walter _; ÁBlM; Bl; WPA _;
Litt.: Bjorvand 2006 [MM 2006] 98; Grieg 1957 [KLNM 2] 338-339; Gunnar F. Guðmundsson 2000 37, 296; Hægstad 1902 19; Knudsen 1936 [MM 1936] 208; Lundeby 1947 [ANF 62] 89; Seip 1929 [ANF 45] 279; Seip 1931 [MM 1931] 59; Seip 1932 352; Tarsi 2022 236
Genre. (expected): legal works [jur]: 96 (28); religious works [rel]: 50 (79); historical works [his]: 44 (52); family sagas [isl]: 37 (36); contemporary sagas [bis]: 20 (22); charters [dip]: 19 (23); romances [rom]: 17 (31); legendary sagas [fas]: 10 (13); þættir [tot]: 5 (7); learned works [div]: 2 (9); unclassified [ ]: 0 (1);
External (non-ONP) resources:
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net