bjóða vb. [býðr; bauð, buðu; boðinn (buð- Thom¹ 5²n.)]
(cf. -boðinn adj.) -boðinn adj.
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
A.
1) [e-t] [e-m] kundgøre, proklamere, forkynde ⫽ make known, proclaim, preach
●●● tóc hann þegar eɴ sama dag. at bioþa trv réta oc saɴa. es hann com i borgena
ClemCod645 4115●●● Prestr skal standa i songhus durum oc bioða þær (ɔ: þar) imbru daga oc messo dagha oc skera up kross firer oc lata fara a boðlæiðir rettar
BorgKr¹ 3483●●● Jtem budu þæir þær eftir aller þingh men a þui þinghi at þæir vissu æighi annæt sannære firir gudi. en þæir haufdu þa boret
DN III (1336) 1664●●● Þaðan fóru þeir til Fljótshlíðar ok ⸢buðu [var. boþuðu var. Njála 5343: GKS 2870 4° “I”] þar trú
NjM 2609●●● stefndi hann þing við bændr ok bauð þeim kristni
ÓTᴵ 3115●●● Rannsaka skal ok þa a stefnu huart prestar hafa rettbodit messo daga ok ymbrudaga ꜳ þeim .xij. manadum. ok huerr er æigi hefir rettbodit gialldi .ij. merkr fyrir huert er hann hefir misboðit
StatEi²C 5428÷ oss hæfir at ⸢boða [var. bioda AM 54 fol “C¹”, etc.] þer heilsamliga kenning
var. ÓTᴵ 16415: AM 54 fol “C¹”÷ blę́tsing gv́þs su es boþen vás gþinga liþ ok ę́tloþ
●VerC 8124÷ mannt þu bioða nyian siþ. oc ukunnan i þessu landi
ÓTOdd 699÷ lezk hann boðit hava monnum cristni a Islandi. en þeir buðu mer bardaga imot
ÓTOdd 1274÷ Ðat er sva sact at þa er hinn heilgi patricius leitaðe við at bioða kristni i lande þvi (ɔ: Írlandi). þa var þat eit kyn. er mycklu var hanom gagnstaðlegre en annat folc er i var landeno
KgsFrgβ 13716÷ En sonn trv oc rett ... er boðen er oc boðat. af guðs postolom
Menota: 35va7 BarlA 646÷ Gvðbrandr ... sagði at ... maðr var cominn ... oc vill bioða oss trv aðra. oc briota guð var avll i svndr
ÓH 2725÷ konungr bavð þeim cristni en bøndr øpðv í mot oc baðv hann þegia
ÓH 3134÷ fire þeim socom at Knvtr konungr vill frið bioða til allra landa. þa vill hann eigi herscilldi fara til Noregs
ÓH 34013÷ Prestr skal standa i songhus durum oc bioða þær imbru daga oc messo dagha
BorgKr¹ 3483÷ En ef stendr a odens dægi þa ma bioða a hinum nesta sunnu dagh
BorgKr¹ 3489÷ to᷎k konungr at bioða þeim siðen oc guðs erende með fꜹgrom orðum
ÓTOddS 9820÷ Fiorom sinnum a tolfmanaðom ero imbru dagar. þa skulu prestar bioða
EiðKrA 38320÷ bauð konungr þeim kristni enn þeir buðu konungi bardaga imot
Hkr Holm perg 9 II fol ***004ra9÷ Þangbrandr var sendr út ‹hingat› af Óláfi konungi Tryggvasyni at ⸢boða [var. bjóða NjR1908 2322] trú
var. NjM 2564 → NjR1908 2322÷ boðaði ‹hann› (ms. buðu) þar trú ok kristnaðiz þar Ingjaldr
NjR1908 23514 → ms. 53r5÷ Fiogvr hafa storþing verit þav er ‹einkvm er› skyllt kallat at hallda þav bodord er þar hafa bodin verit af helgvm fedrvm
StórþingVer625 733÷ hann villtiz i trv ok villdi alla menn færa til þeirrar trvar er Arrivs prestr bavd
VerA 612÷ pavfin stod i mot villv þeirri er keisarinn ⸢bavd [var. samþycktist vid Holm perg 9 4° “B”]
VerA 6715÷ skamma hriþ mundir þu tala fyrir mer aðr enn ek munda taka vit þeiri tru, sem þu ⸢byþr [var. boðar Páll²A 26334]
Páll²Frg 2801÷ ver mer hollr ok trurr sem þu hefir aðr boðit
Finnb 377÷ ef þeir menn koma út hingað er þann sið bjóða, þá skal ek þat vel flytja
NjM 25516÷ gerði konungr bert at hann uill bioða kristni vm alt landit
ÓTᴵ 3112÷ bauð hann vm alt sitt riki at menn skylldo hallda upp hofum ok efla blot
ÓTᴵ 9810÷ Var þa i fyrstu hark ok hꜳ reysti. En er sio᷎tlaðiz ok hlioð fekkz. bauð Olafr konungr bondum kristni sem fyrr
ÓTᴵ 3775÷ huerr er æigi hefir rettbodit gialldi .ij. merkr fyrir huert er hann hefir misboðit
StatEi²C 5429÷ skal ek ... alldri af letta at ⸢boda [var. bioda GKS 1005 fol “D²”] ydr guðs nafn
var. ÓTᴵ 15512: GKS 1005 fol “D²”÷ trui ek a Huitakrist er ek nu ok þess eyrendis kominn a yduarnn fund at ek vil skirazst ok þann bodskap hafua sem þer biodit þuiat mer þikir æigi uist at ek muna þat af betra manni fa mega
Tók 13738÷ Rikismadr var sa, er Zalla het, grimmr madr ok vafdr i villu þeiri, sem Arrius hafdi bodit
Ben 17513÷ oc mæga tala efter stadarens godzsæ logliga oc bioda firir þeim rangliga hafua haldit
DI IV (1429: Bps B II 3) 39826÷ Óláfr konungr lét ⸢bjóða [var. boða AM 37 folˣ “J1”] um Víkina kristin lǫg
SteinHkrˣ 9613÷ gerði Hákon konungr þat bert, at hann vildi bjóða kristni um alt land
Hkrᴵˣ 1863÷ stefndi hann þing við bœndr ok bauð þeim kristni
Hkrᴵˣ 1867÷ hann vill bjóða kristni ǫllum mǫnnum i ríki sínu
Hkrᴵˣ 3629÷ talaði konungr ok bauð mǫnnum kristni
Hkrᴵˣ 38410÷ Þeir byskup ok Þorvaldr fóru með nýjan sið, at bjóða mǫnnum aðra trú en sú, er hér var áðr
Vatnˣ 1076
2) [e-t] [til e-rs] sende underretning om, kommunikere ⫽ send a message about, communicate
●●● sǫgðu honum sín ørendi, þau sem Þorgeirr hafði boðit til hans
Reykd 21828●●● Sendifǫr hefi ek ætlat þér ... Þórðr svarar: Þat eitt erendi vil ek þangat bjóða, at þeim brœðrum sé ekki misboðit í minni ferð
GÞiðrˣ 20122
3) [e-t] [e-m] (som hilsen) byde, ønske (ngn) (ngt) ⫽ (as a greeting) wish (sby) (sth.)
● bjóða góðan dag [e-m] ønske (ngn) en god dag, hilse “god dag” ⫽ wish (sby) a good day, greet (sby)
4) [e-t/■(e-m)] [e-m] byde, påbyde, befale, tilsige, foreskrive ⫽ command, impose, order, summon, prescribe
●●● þa es ér gereþ allt þat es ec býþ ýþr
~ lat.praecepta sunt
Vulg Luc 17,10 ●HómÍsl³³(1993) 51v31●●● Nu seec at þu vill þui hlýþa er bþk þer
~ lat.oboedisti voci meae
Vulg Gen 22,18 ●HómÍsl⁴³(1993) 72r25●●● þeim er þa er honom boðiɴ (den som det nu pålægges ham at forsørge ⫽ the person whom it is now prescribed that he should look after)
GrgKonᴵᴵ 269●●● Olafr bauð. en Magnus toc þetta af
cap.●●● let hann scera upp her-ór at þeim Birkibeinum oc bioða þangat þegni oc þreli
Sv 2518●●● þat byð ek þer, at þu seger mer
~ lat.tibi iniungo
2037 Thom¹ 2021●●● Ðat er þeir bioða gott ða er skẏllt at hlẏða goðo (ɔ: guði, cf. ed. note) en eigi þeim ... en ef þeir bioða illt þa ...
~ lat.Ubi bonum praecipiunt ... Ubi malum imperant
8631 Eluc675(1989) 869●●● gvd bavd honvm þat erenndi at hann feri til fvndar við Pharao konvng
VerA 2419●●● sem logbok ⸢bydar [var. vattar AM 94 4°ˣ & AM 102 4°ˣ “B”, etc.]
RbHM (*1318)⁴ 13223●●● Fylgð oc uorðr skal boðen vera snimma dags
Hirð 41416●●● bavð drottinn honvm ... at þegia
~ lat.jubebat
VitAnt 13934 Ant 692●●● (proverb.?) Þat er hverjum manni boðit at leita sér lífs, ok skal ek svá gera
NjM 3322●●● þu kallar dauða menn til lifs, ok þu bydr daudanum bod, ok hann flyrr fyrir þinu valldi
MMA 53622●●● Villdo *þeir hann af lifi taka sem lo᷎g buðu
ÓTᴵ 872●●● i odrum sinum uerkum baud gud at eins. ok uurdu þeir lutir
~ lat.dixit
HistSchol 135 Stj¹ 1929●●● þa hꝍfum ver sua skipat ok bodit. at ...
RbHM (*1303)¹ 577●●● Ravgnvalldr letzt suo giora mundu sem Þorolfr mælltí firir ok bavd hann honum
RR557 9635●●● hann neytir þær vistir er bodnar eru
MedMisc 8139●●● þessar ero þær hatidir, er þu ... baudt þinum lyd at hallda
~ lat.mandasti
HFars 17897 MarD635ˣ 67030●●● sem mer er bodit
~ lat.imperatum est
MirMar1896 24a9 MarD635ˣ 9348●●● þui Jätudu aller gladlega ad gióra sem hann baud
~ eng.bad
3118 ÆvMið¹⁸ˣ 314●●● eg bÿd þier ad þu flÿer i burt hiedan v̈r þessu lande
~ eng.cómaunde
3418 ÆvMið¹⁸ˣ 346÷ Moyses bauþ gyþingom at hallda imbrodaga ferna a hveriom .xii. monoþom
●HómÍsl¹³(1993) 16v1÷ En þetta líf eggiar gløpa meɴ. oc býþr ó siþo
~ lat.jubet facinora
DeVocGent 111724 ●HómÍsl³⁹(1993) 65v34÷ Allt er miɴa þat er i logom er męlt en þat er drottiɴ bꜹþ
~ lat.jubetur
GregHom 130935 Hóm677 454÷ Þeir gerþo sem postolen bꜹþ
~ lat.iussit
PassBarth 1343 Barth²Cod645 10215÷ Bioþo nv́ dominvs at vp lvkesc ꜹgo þeꜱa mannz. oc eyro
ClemCod645 639÷ sva bǫþ oss *drottenn
~ lat.praecepit
Vulg Act 13,47 Páll¹ 21921÷ nefni ec i þat vetti at ek byð þeim maɴi er ec uil her sokvm sekia. at lyþa til eiðspiallz míns. oc til framsogo sakar
GrgKonᴵ 549÷ I nafni drottins vars Jesus Cristz bioþum ver yþr at svara
~ lat.præcipimus
PassSJ 61220 SJ² 7937÷ ef konongr kꝍmr i fylki oc byðr armanne sinum at gera i gegn ser
GulKrᴵ 428÷ Nu ero þeir dagar er Olafr hinn helgi. oc Brimkell biscop settu a Monstrar þingi. oc buðu fosto firi
GulKrᴵ 109÷ Nu skalltu fꝍða til uti ma biargast. þa hitt þu þann er a. oc bioð hanom at veita vorð bufe sinu
Gulᴵ 2518÷ eigi eigum ver hanom leiðangrs at synia til landzenda ef hann byðr sér til þarva
Gulᴵ 9632÷ Olafr ... gerði orð fire ser til Upplanda oc let ⸢bioða [var. boða AM 68 fol “68”, etc.] veizlor
ÓH 3346÷ nu byðr hann sina menn vapnaz. oc sǫkia borgina
~ lat.iubet
Alexandreis 2222 (I 309) Alex 1216÷ vil ec þar mikiɴɴ varnaþ á bioþa at engi maþr beri vapn á haɴ
Jvs291 818÷ hann baud at menn skilldu taka af kostnad sinn af skrædar tíund oc tíunda sidann
NoDipl (1291) 5846÷ þa er þo logscylldugt at vatnfasta .iij. vatnfosto nætr ... þér sem byscop letr bioða ok lysa a presta stefno
ÁKr 324÷ nv hafum vit sua gortt sem þu ⸢badt [var. bautt AM 232 fol “b”]
~ lat.iussisti
JDamBarl 9913 var. BarlA 14019: AM 232 fol “b”÷ ok þet bẏðr ek ẏckr i guðs namfne
DI II (*[c1300]›Thott 110) 32830÷ Tekr hann annat slatrið ok ferr til Borgar suðr sem honum var boðit
Heið 704÷ Nv skulot ið. segir Barði. riða a mot henni. ok mælit uið hana so᷎miliga ok fagurt en gerit sem ek byð
Heið 7429÷ Þeir bvðo ockr þetta eyrendi. segia þeir
Heið 7510÷ hann tekr nv ok sprettir giorðonvm af hesti kerlingar. rekr þav bæði af baki i Saxa-lo᷎k sem þeim var boðit
Heið 7522÷ Guðro᷎þr bꜹð þeim vinattv malvm til Tryggva at mela ok segia honom at hann vill vingan til hans gera
ÓTOddS 422÷ Astriðr þakaðe honum alla hlvti oc kvaz sva gera mvndo sem hann bauð
ÓTOddS 1126÷ var henne þat boðit i *script sina at hon scylldi lata vita son sinn faðerni sitt
Sv 42÷ ef þeir bioða illt
~ lat.malum imperant
8633 Eluc675(1989) 8610÷ ec þræll þinn hefi alla hlvti gert eftir þi sem þv bavðt mer
~ lat.praeceptum tuum feci
Vulg 3Reg 18,36 StjC 59330÷ prestr huær skal hafa með ser crismu oc alla þionosto ef þarf barn at skira ... En ef hann hefir eigi oc er honum boðet barn at skira
FrostKrᴵ 13522÷ þat er skriptrof ef maðr gengr aptr til samu syndar er hann hafðe fyr gort vm mal þau er sekt bitr oc til skripta uaro boren eða eigi var af lande brott sem skript var boðen
FrostKrᴵ 15227÷ Nu skal umboðs maðr konungs stefna skipreiðu þing uorð at ⸢bioða [var. halda Thott 1275 fol “Gm”, etc.]
Landsl 3613÷ bioðe honum at uarðueita bufe sinu
Landsl 15919÷ þa byd ek þer at læggia fimtar stefnu at frostaþings loghum
JurForm309 485 n. 16÷ þa gerom ver þa utlega med þesso uaro brefe. oc biodom ver syslumannum varom at leta skra alra þeira godsz undir uart uald oc miskun
RbHM (*1307)²a 733÷ er þat boþit til varnanar at kasta hein of golf þvert, þviat þa hræriz heinin i *hofði Þor
SnE 10413÷ Ok ma af sliku marka at þeír hafua villu bodord j munní þuí at þeír bioda þat ranght er rett er en þat ranght er rett er (!)
SvR 144÷ biodum ver at þeír giallde j skatt x pund
~ lat. in textuiubemus
1714 SvR 1717÷ skulu þæir þar konongs *biða sem hann ⸢biudr [var. byðr] þæim
Hirð 42327÷ diktadi hann eina bok ... ok las þar saman bædi boðit ok bannat, at i þeiri bok kendi hverr sialfan sik
AugA 14522÷ sem Moyses laug buðu
Páll²A 25728÷ pavinn ⸢*byðr [GKS 3270 4° “B”, etc.; non emend. fyrir byþr] þat vndir *bannsetning (under trusel om bandlysning). at engi rvfi þe᷎r scipanir
emend. ÁKr 287: GKS 3270 4° “B”÷ Hann samdi ok skrifta boð firir ollum kenni monnum. i sinni byskupssyslu. sva at allir budu einnveg
ÞBpB 24432÷ hann býðr þeim brott af herrans eign innan sjau nátta
Æv²⁸ 1128÷ kemr honum þat til hugar, at austr á Púl hafði hann boðit biskupafund margmennan
Æv³ 178÷ bioðit folkinu. at ...
~ lat.imperate
Vulg Jos 1,10 Stj³ 35013÷ bauð at skírast lærisveina sína
GBpD 84÷ Heyr þu, hinn godgiarnazti gud, mitt miuklæti ... ok biod, at lifs andi hverfi aptr i þetta lik
MMA 53625÷ bauð hann þeim at gera alla bændr oðalborna
ÓTᴵ 2013÷ segia diarfliga at þeir uilia vndir engi vlo᷎g ganga. þo at konungr bióði þeim
ÓTᴵ 30415÷ baud sinom monnum ad þeir skyldu bvnir ad gongv a þeire somv nott
~ lat.imperat
ExidTroi 1220 TrójS 5413÷ Engin prestr skal ok i skriptamalum bioda nockurum manni edr til leida at hann sueri edr trulofi. at hann skal þa synd skrifptborna einhveria alldri optar gera
StatEi² 52012÷ Þat skal ok huerr prestr geyma. at setia engum þa skript ne bioda nockut þat at sa er til skripta gengr segi sik med ǫngu moti halldit geta
StatEi² 52216÷ konungrinn ... baud fastliga at geyma
~ lat.precepit
46414 Sættarg 4714÷ bidium ver ok biodum allum lærdum monnum at ...
IslDipl (1365) 425÷ hun sa at hinn ellri mundi hinum yngra bioda. ok drottna uilia
~ lat.vellet dominari major minori
HistSchol 6231 Stj¹ 12736÷ gordi ek nu sem þu bauðt mer
~ lat.praecepisti
Vulg Gen 27,19 Stj¹ 1664÷ þu skallt honum alla þa luti til tala ok tea sem ek byd þer
~ lat.mando
Vulg Exod 7,2 Stj¹ 26626÷ Moyses ok Aaron gerðu alla luti eptir þi sem gud baud þeim
~ lat.praeceperat
Vulg Exod 7,6 Stj¹ 2673÷ eptir þi sem gud hafdi bodit
~ lat.praeceperat
Vulg Exod 9,35 Stj¹ 27436÷ Nu vil ek ... bíoða þer eyrindí vt til Jslandz
ÍvIngHulda 1866÷ ⸢býð [var. Byðr GKS 3271 4° “i²”] ek þér at gera heimildarmanni þínum stefnu
Jb 1559÷ *Nꝍfn þeirra manna sem⸣ af werða teknir bioðum wer ok at þer syslumenn latið skoða
RbHM (*1308) 766÷ Sva iattadi hann ok ⸢af nyiu [var. ꜳ nyialeik ok baud AM 351 fol “C”, etc.] alla pilagrima ... at þeir skulo oruggliga i godum fridi heiman fara ok heim
~ lat.mandauit
1441 var. Sættarg 4728: AM 351 fol “C”÷ Kain ... var rekinn fra odrum monnum ... sem gud baud
Encᴵ 4614÷ Erchibyskup baud fram þa bok er Gullfiodur var kollut er rita let Eysteinn erchibyskup. þar med baud hann guds lo᷎g romuersk ok þat sumt er hann hafdi til bref pauans ok innsigli
SvFlat 6372÷ gud biodi mer þat eigi at gera þar sem þu ert keisari ok ho᷎fdingi allrar kristni
KlmA1980 957÷ konungrinn gerir med sinni lund, sem honum var giarnt, lætr sem þat lidi hia honum, vtan bydr Thomase canceler, at eptir konungligum uana bui hann sik til heimferdar i Eingland
Thom² 31128÷ Somu leid uilium ver ok biodum, at þu halldir Thomam uarn canceler til erchibyskups i Kancia
Thom² 31237÷ Hedan leidir, at hann bydr lærdum monnum, at ꜳ nefndan dag komi þeir til Lunduna at suara ser med rettri skynsemd til sagdra greina
Thom² 33138÷ þui bydr hann lærdum ok leikualldi at koma samt ꜳ nefndan dag i þeim stad er Clarenton heitir
Thom² 33535÷ Herra konungr bydr þer at ganga til sin at gefa skynsæmd
Thom² 3526÷ er hann wildæ æigi til wor koma j þa tima sæm wær til honum scrifadom ok budhum til oss koma j worum ok hæilagrar kirkiu nauðsyniom
IslDipl (1432) 2993÷ hefni þau (goðin) sialf sin, ok biodi sialf, at þau se go᷎fgut
~ lat.iubeant
PassAgn 351b53 AgnesA 1714÷ Baud þu, dottir, at gera þriꜳ glugga
Barb 15423÷ Bidium ok biodum wij ydur
IslDipl (1443) 36129÷ sidan baud hann at taka hurdirnar
~ lat.jussit
7230 Egid 726÷ helldur skallttu skiota enn þu taker davda ꜳ̋ þig af þvi at ⸢þath er hverium bodit ath leingia lif sitt [var. huer a sitt lif ad leingia Hem1010 1613] medann hann ma
Hem1005 1630÷ þat var abotanum eigi bodit at þegia yfir þessari syn
~ lat.qui præceptum tacendi non acceperat
HelChron 106354 MarE 54118÷ biodandi, at hun leti sik bera til skrins hennar
~ lat.præcipiens
HelChron 101050 MarE 6419÷ uerdr hann reidr ok bydr at brott se fært or kirkiunne skrinit
~ lat.præcepit
HelChron 101432 MarE 6487÷ Biottu sonum Jsraels. at þeir færi mier vitsmior hreint af vidsmiorstriam ok auallt hreint lios i tialldbudinne. uppfest firir utan tialldit
~ lat.Praecipe
Vulg Exod 27,20 Stj² 30818÷ ord sattmals þess er drottinn baud Moysi
~ lat.praecepit
Vulg Deut 29,1 Stj² 346261÷ Þa andadizt Moyses þar aa fiallinu ... at bioda‹n›da gudi
~ lat.iubente Domino
Vulg Deut 34,5 Stj² 34831÷ Plinius bydur at gefva ecki meira enn eina dragma vætt
MedMisc 7211÷ hann baud virkta vin sinum a andlatz degi sinum at hann skylldi leggia undir hofud ser j grof hans. allrar virkta bækur hans
MedMisc 11531÷ hugdi. hann þar fe micit vera j grof þeirra. ok baud monnum sinum at rannsaka grof þa
MedMisc 1164÷ Moyses og Aron foru a funnd Farao konungs sem gud baud þeim
Stj12 v33÷ og vekia þa af svefne sem framarmeir en nattvran byde hafde sofit
SofReyk 2021÷ formenn og hofdingar voru j dom nefnder ... budu þeir at kongr Valldimar hefdi ... ccc marka til jnngiallds vm hveria jafnleingd
AnnGott 33517÷ þa bioðom vit (ɔ: ver) yckr a lyðni. at þit gerið hanom þriar loglegar aminningar j heilagre kirkiu
DN VIII (*1305›apogrˣ) 2732÷ þa biodom ver fastlega. af pafualegv valde ok varo. ollum yðr iamsaman vppa lydni. ok sundrungu ser huærium ... at þer taker viðr þæim væl
DN VIII (*1325›apogrˣ) 9410÷ En ef hinn vill eigi við taka. þá bióði hann honum með vátta .ij. oc segi hann af sína ábyrgð
Frostˣ 2296÷ bydur
~ lat.qui mandas salutem iacob
481 (Vulg Psalm 43,5) GlossPsalt 491÷ Danr ... lét sér haug gera ok bauð sik þangat bera dauðan með konungs-skrúði ok herbúnaði ok hest hans með sǫðulreiði ok mikit fé annat
Hkrᴵ38ˣ 510÷ þeir vilja eigi ganga undir ólǫg, þótt konungr bjóði þeim
Hkrᴵˣ 36416÷ varnnad bijd eg þier ꜳ̈ einum hlut, eg vil alldri ad þu komer ꜳ̈ bak honum
Hrafnkˣ 713÷ Ek ⸢bydr [var. byd Holm perg 1 4° “E”] ydr, at sialfr gud dæmi milli vor
MarD635ˣ 9338÷ Biodum ver syslumonnum vorum huerium i sinni syslu at sia eptir þessum vorum bodskap
RbHM (*1299)² 4210÷ Þeir ... gera marga lvti þa, er biskup ‹bauð þeim eigi, heldr› bannaði ‹hann› þeim emend. Stu 2849: BLAdd 11127 “IIp”
emend. StuᴵK 2849: BLAdd 11127ˣ “IIp”÷ bannaði Þorgils þeim eigi at gera þar nǫkkurar óspektir, en bauð þeim þat eigi
StuᴵᴵR11127ˣ 2797÷ Nu suarar Wlfard og sagde allt af sinne ferd ok hvert eyrinndi Þidrek hefer honom bodit. Margreifinn fer nv aa funnd Attila kongs og seiger honom þessi tiþinndi
Þiðrᴵᴵˣ 19024÷ Jdrast syna synda, og giora sem heylog kyrkia bydur honum
~ eng.commaundith
10512 ÆvMið³⁴8ˣ 1054÷ hann ... baud ad þad skylldi predika fyrer allri skiepno
DI 1195÷ uilium vier og biodum ad
DI 12934÷ þetta skal wor liennsmadur boda oc bioda worum þegnum
DI 2344÷ huad postulanner budu oc bijfauludu
DI 2358÷ ver ... biodhum vider wart hylle ok vara nader at ...
DNᴵᴵ 33629
● bjóða heim [e-u] [e-m] vise/drive (ngns) (husdyr) hjem ⫽ drive (sby’s) (livestock) home
●●● þa (ɔ: er hagagarðr er rétt felldr) ma smale fara með heimboðom siðan. bioða heim þar sem hann vill með vattom
Gulᴵ 4113●●● at gorfum garðum þa skal fenaði allum oc suinum heim bioða
Landsl 12316●●● ef maðr a garðbrytil i buí sínu. ok vítu þat grannar hans. bíoðe heím aðr en þat geri nokornn skaða
Landsl1154 15617●●● þá scal þó bioða honum naut heim til hús
Frostˣ 2468÷ þa skal fenaði allum oc suinum ⸢heim bioða [var. insetia ok heim bioða Holm perg 35 4° “Ff”] oc leggia laga sekt uið
var. Landsl 12316: Holm perg 35 4° “Ff”÷ En at gorfum garðum þa skal fenadi allum ok suínum heím bíoða ok leggia lagasekt viðr
Landsl1154 15528÷ En ef hann vill eigi. þá bióði honum heim beggia þeirra naut
Frostˣ 24520
● ‖ impers.: sem býðr [e-m / um e-n] som det påbydes/foreskrives, som det bør sig, som det sømmer sig ⫽ as is prescribed, as is fitting
●●● eftir þat for vigsla fram eftir þvi sem ⸢byðr [var. byriadi HákFlat 16927]
HákFris 5303●●● standa en þav lavg * vida i Svdrriki sem ⸢bydr i þeirri bok [var. sv bok bydvr Holm perg 9 4° “B”, etc.]
VerA 656●●● likit var klætt tignarklædum ... ok buit vm at ollu sem bydr vm sua agætann hofþingia ok koronadann konung
HákFlat 23036●●● ek vil hana svo af hendi selja, sem konungsbarni býðr
Mág² 2232÷ for uixla fram epter þui sem *bydr (ms. byrdr) j heilagri kirkiu
Hák8A 18716÷ for vigsla fram eptir þui sem bydr
Hák81 59515
5) [■] [e-m] opfordre, bede ⫽ ask, request
●●● Þorgils ok Þorvarðr buðu ábóta, at hann skyldi ganga á milli
StuᴵᴵR11127ˣ 27621÷ Eingi a at leyfa synd. oc eingi at gera þo bodinn se
DI II (*1345›AM 39) 79720
6) [e-t / til e-s] [e-m] udfordre (ngn) til (ngt) ⫽ challenge (sby) to (sth.)
●●● þa uil ec bioða þér holmgꜷngo. oc þat at uið berimc her a þingino
EgFrg² 3408●●● huad mundi ragr madur ok huglaus þurfa at bioda mier bardaga
SigFót 24110●●● verdr Asmundr þa miog reidr suoat hann bydur kongi til bardaga
SigFót 24420●●● var þá brátt hvártveggi þeira reiðr, svá at hvárr bauð ǫðrum til vígs
Hkrᴵˣ 2428÷ Hinn Halfliti Maðr byðr þegar Ro᷎gvalldi til einvigiss; hann iatar þui
Mág¹A 3631÷ þreyttu þetta með sva miklum kapp mælum at huaʀ bꜹð o᷎ðrum til uigs ok liopu til uapna
ÓTᴵ 594÷ baud hann honum holmgongu. edur fꜳ mann fyrir sig
Hect 9911÷ nú stóð hann á knjám ok bauð enn bardagann
Reykdˣ 18819
7)
● ‖ præt. part.: boðinn [til e-s / í e-t] beredt, tilbøjelig (til ngt), besluttet (på ngt) ⫽ prepared, disposed (towards sth.), decided (on sth.)
●●● varð bóndinn glaðr í þeirra kvámu, jafnan síðan boðinn í vináttu sira Guðmundar framarr en fyrr hafði verit
GBpD 3019●●● syniz aluarliga bodinn til motgangs ok meingerda
Thom² 34720
● boðinn ok búinn [■ / til e-s / undir e-t] [e-m] fuldstændig parat, særdeles beredvillig ⫽ completely prepared, entirely willing
●●● lios guðs miskunnar er ollum er boðet oc buit
Menota: 53vb10 BarlA 9718●●● Eg mun drottin min bodín ok buín. vndir alla þína radning ok idranar trega
Theol AM 626 4° 21r7●●● ver erom bunir oc bodner at gera alltt efftir godra manna vilia
DN IV (*1313›DonVar 1ˣ) 9735●●● er (ɔ: ef) bliðr byr boðen ok buin hefdi oss æighi bodezst
DN VIII (*[1337]›apogrˣ) 11912●●● skal ek boðinn oc buinn til þess starfs sem þu villt mik tilnyta
ÞSHˣ 16312÷ er hann þegar buinn oc boðenn til hiallpparennar ef hann finnr þann nokkon mann er fullkomlega kallar a hann
Menota: 21rb21 BarlA 3911÷ þær ... synndu sik ... bunar oc boðnar. til samvistar við hann
BarlA 1443÷ ek gerda mek, seger hann, buenn oc til allrar rettvise boðenn
~ lat.paratus
19229 Thom¹ 1928÷ Skal ek oc vera bvinn oc boðinn til at flytia fyrir konvngi ęða hans ho᷎fðingiom. ef hon a nockvr ęrendi ęða malakęrslvr
StjC 61327÷ skolu við bræðr vera buner ok boðner til slíks sem þer vilit okkr til nyta
EgM(2001) 1736÷ til þess skal ek boðinn ok búinn at ganga med þeim málum fyrir þína hǫnd
Laxd 24911÷ sagde sik buin ok boðen til allz þess er han kynni yðr til heiðrs gera
DN VIII (*[1338]›apogrˣ) 12414÷ þeir voru jafnan bodner og büner til hvors sem hun villdi þeim skipad hafa
SigrFrˣ 786
8) [e-t] [e-m] opbyde, byde (ngn) (en bestemt slags opførsel), udsætte for, indgyde ⫽ demonstrate, offer (sby) (a certain sort of behaviour), expose to, instil
●●● Bioþ þu þat éitt nónge þínom ... er þér líke vel at - slíct bióþe aþrer þér
~ lat.Omnia ... quaecumque vultis ut faciant vobis homines, et vos facite illis
Vulg Matth 7,12 ●HómÍsl³²(1993) 48v22●●● Sva sem vér scolum þolenmoðlega bera óscil þau er aðrer bioða oss
~ lat.injurias ... delatas
6225 Alk619 6313●●● Hoɢormr com til hellisens oc bꜹþ ognir Martino
~ lat.facto terrore
Dialᴵᴵ 32812 GregDialA 9520●●● vit þu þat at mér er rangt boðet
●ViðrLaug619 2885●●● bauþ hann þeim it mesta ofriki ok kugan
Orkn325I 23519●●● En ek vil eigi ójafnað bjóða Gizuri, svá at eigi ráði hann fyrir dóttur sinni, sem hann vill
Glúm 3719●●● hann spurdi. bydr Varner mer þetta. ok kallar mik þiof. illa gerir hann þat
KlmA1980 546●●● almattigur baud otta
MedMisc 5231●●● ef hann býðr þriót oc vill eigi af fara. þá ...
Frostˣ 2454÷ þeir dramba viþ oss, er alldregi mato glaþer verða, oc taca oss ogn at bioþa
Niðrst¹ 634÷ Ecki hꜹfu ver brøðr fyr þa sꜹc haft liðsamnat at ver mynim ofrið yðr bioða konungr
SteinÓH 3842÷ Nu ganga þeir saman oc skylmaz oc þyckir herðegn *sua ef hann vill. at þar fęr hann hoɢ a sinum brœðr sem han vill. ef æigi lifir han honum. En ungi tistram lyptir þa upp sinv suerði. oc byðr herðegn sinum brœðr hœɢ en herdegn breɢðr upp skilldinum firir hœɢit
Þiðrᴵᴵ 4510÷ Nero bavð fyrstr ofrid kristnvm monnvm
VerA 537÷ hann bavð ofrið kristnvm monnvm næst eptir Neronem
VerA 5412÷ hann bavd ofrid cristnvm domi
VerA 5715÷ hann hvarf i villv þa er Evtices hof vp ok bavd ofrid *cristnvm monnvm
VerA 646÷ Nv kemr oc þat viþ at dꜹþir oc herteknir þeir er alldregi matto glaþir vera mono dramba yfir os. oc bioþa of riki
Niðrst² 615÷ ger, sem þú heitr, ok bjóð mér engan liðsmun
Laxd 1289÷ Tru þu þvi, at eigi var litil ogn bodin adr ek gek til hurdar
Martin² 59521÷ Þui mꜳ honum uel segiaz, at hann flyrr hinn omilldi, þott eingi biodi honum *ofriki
Thom² 36726÷ er betra ath hafa *bedna (ms. bodna) uist med Olafi konungi enn bodna med audrum konungum
ÞórNef 80617n.÷ Ꝍysteinn hafðe þa husþing oc saghðe hværn ofrið þæir buðu oc bað menn at þæir skylldu duga hanum
FskAˣ 35626÷ sneruz þeir allir til rettrar truar, er aðr ho᷎fðu ofrið boðit postolanum
PhJˣ 73631÷ Þad var sagtt ad þu kynner ecke ad hrædaz huer ögnn sem þier væri boðinn
Svarfd(1966)ˣ 1725÷ Vér munum nú ok eigi ófrið bjóða at sinni
Vápnfˣ 4213
● hugr býðr (í skap) [e-t / um ■] [e-m] (ngn) har en forudanelse (om ngt), (ngn) har (ngt) på fornemmelsen ⫽ (sby) has a premonition (about sth.), (sth.) is sensed (by sby)
●●● Epter geck þat ... er mer bauð hugr vm at þeir mundu enger sigr faur fara er borðuz vid Haralld
EgM(2001) 94●●● Se᷎mundr mælti: þat byðr mer hugr, herra! at mer þicki þa sart at segia fiorraðin Avgmundar við mic, er þu truir
StuᴵᴵK 12220●●● minn hugur bydr mier ‹suo› j skap at mier verdi þeirar gæfu ecki audid
Sams 182●●● minn hvgr bydr mier so at eg mvn fꜳ sighvr j ockrvm vidskipttvm
cf. nty.
● ‖ impers.: býðr [e-t] [e-m] [af e-m] (ngn) udsættes (for ngt), (ngt) indgives/indgydes (ngn) ⫽ (sby) is exposed (to sth.), (sby) is instilled (with sth.)
●●● mér bauð ótta
NjM 34812●●● gengr hon inn til vöku ok þikkir eigi þokka bjóða [var. + líkit AM 586 4° “F”]
Æv²⁸ 11515●●● Þeim bauð af honum óþekkð mikla, ok hraus þeim mjǫk hugr við honum
Gr 11210●●● töluðu þeir ... um, at þeir mundu einhvern prett við hafa haft: þvíat mér býðr ávalt hita, er ek kem í þeirra flokk
ÞorstBm 18916●●● enn þeir er grofina grofu. luku vpp kistu hinns sæla Jons Byskups. og baud þeim mickla þeckt er þeir sau lijkid
JBpC(2003)ˣ 13918●●● þú ert eigi ávallt jafnforsjáll ok fyrirleitinn um þinn hag, ef þér býðr við horfa
cf. –bíta–– def. 9÷ þa bꜹþ ógn micla þeim es ifer stoþo
ÞBpCod645 1415÷ hann lez engis barns raudd slika heyrt hafa. ok kvaz hann uist uita at þat barn munde verða af bragð annaʀa manna. ef life hellde. ok kallade ser bioða otta mikinn. er hann heyrðe til
GBpA 2022÷ miklir ero þer frændr ok torsottir ef yðr bitr (fejl for býðr, cf. ed. note) við at horfa
BandM 82÷ þa bydr Jasoni mikin otta
TrójO¹ˣ 175
● býðr í hug/skap [e-m] [e-t] (ngn) har en forudanelse (om ngt), (ngn) har (ngt) på fornemmelsen ⫽ (sby) has a premonition (about sth.), (sth.) is sensed (by sby)
●●● bꜹd konungi þat hellzt i hvg at þar mvndi vera comiɴ Olafr Tryggva son
ÓH 51515●●● sva bydr mer i skap, sem sæll Thomas muni eigi vilia, at ek missi enn sonar mins
Thom⁴ 31937●●● mer bydur þat j hug. at þu muner eigi uel hallda magsemd uid mik
Harð 13724÷ Hins vil ec þic biðia, segir Sigurðr, at þv bidir þess gvð, at hann leti þic raðanda verþa, at þv mætir sysla mer nockora stadfestv nordr þar i svæitvm, þa er havfuð-bvrdr væri at, þviat mer syniz sva micit yfir þer, at mer bydr þat i skap, at þv verdir enn meira radandi enn nv ertv
StuᴵK 2535÷ mer bydr þetta j skap at huern tima þa er hans er getit at hann se olikr ollum konungum o᷎drum saker allrar atferdar
ÓH1005 79319÷ hann suarar þuij faliga ok quad ser þat helldur bioda ‹ij› skap ath mier mundi þessi fo᷎r eigi til heidurs
Hect 15717÷ hinn (veg) býðr mér heldr í hug, at ek fái fyrr af honum áhyggju, enn sœmdarauka
Mág² 914÷ þad bijdur mier j hug ad hann muni þig hitta vilia
Hrafnkˣ 547
9) [e-t/e-n] [e-m] [fyrir e-t/e-n / við e-u/e-m] [til e-s] tilbyde (ngn) (ngt/ngn) (for ngt/ngn) (for at opnå ngt) ⫽ offer (sby) (sth./sby) (for sth./sby) (to obtain sth.)
●●● bþ ek helgan nicolꜹs handsals maɴ fr mik
~ lat.præbeo
MirNic 15422 ●Nik655 218●●● Egill sagði asgerði fall þorolfs. oc bꜹð henne umsia sina
EgFrg² 3365●●● þa scal hann ... bioða hanom ku sina
Gulᴵ 2432●●● þa scal hann ... bioða verc sin
Gulᴵ 3522●●● ef sætt er eigi boðen innan .xii. manaða. þa ...
Gulᴵ 8031●●● þa scal hann aura bioða fimtungi minni en iorð er meten. æða verð er
Gulᴵ 927●●● Nu vill maðr oðal sitt selia. þa fare hann ... oc bioðe iorð oðalnautum sinum at kaupa
Gulᴵ 9515●●● Nu scal eigi leiðangr gera ... firi mans mann. ef hann sꝍker vanheilsa. þa scal leiða hann a þing oc bioða hann
Gulᴵ 9727●●● Nu scolo þeir bioða lið sitt a onnur skip
Gulᴵ 997●●● hann segir at Þorgeiʀ bvandi scylldi fara með honom. En hann bꜹð til ferþar sono sina
ÓH 53412●●● konvngr ... bꜹð boð fyrir Gvnnolf frænda sinn bæði iarli ok sva Eilifi
HákFris 41627●●● bꜹð Jvarr boð fyrir vigit
HákFris 44115●●● þa kom þar smiðr nokqvor ok bavð at gera þeim borg a þrim misservm
SnE 4514●●● a huær kost sínna sẏnda at leigia er vill, þuí at þægar *værdr ifuir þaght er fe værdr firir bodet
SvR 227●●● baudh oc Anbiorn eidh sin at han hafdhe þa alt goodz till skipta boreth eftir fodhor oc moodhor
DN V (*1332›vid 1446) 8432●●● engi em ek mangsmaðr, því at þessi hross fær þú aldregi, þóttu bjóðir við þrenn verð
Laxd 12722●●● þetta fe baud Helgi allt vid farminum sem þar uar inne ok syndizst Hroa sem allkaupmannliga munde vera vid bodit
HróF(2019) 6616●●● þoat allt veralldar gull veri vid honum bodid þa skylldi hann eigi lavs verda
KlmA1980 1706●●● eg byd þier miskunn
~ eng.proffere
8818 ÆvMið²⁹ 885●●● þá beidi hinn kaups sins, oc biódi honum verd
BjarkExcYaˣ 9542●●● En hann scal iörð selia sem honum er þá boðit við. oc hann vill sveria at honum var boðit við
Frostˣ 23715●●● Ek villdi kaupa, kuat byskup. Huat bydr þu vid, segir karl
MarD635ˣ 10538●●● Þormóðr spyrr, ef nǫkkura hluti skyldi tjá at bjóða til lífs sér
StuᴵᴵR11127ˣ 3017÷ skal siþan bióþa honom script at þui er haɴ hever til gort eþa haɴ er til feorʀ
●HómÍsl²⁰(1993) 29v25÷ Bióþa slíct ꜵþrom sem siálfer vilia þiggia
●HómÍsl³⁷(1993) 62v17÷ Sigrið gerir menn imote hanum (ɔ: Haraldi) oc bẏðr hanum til væizlu. Oc er buin var væizlan þa sœker hann til væizlunnar. Oc er drotningen en bliðazta við hann. Oc um kvælldet var hanum buin rækcia. Oc sva er sact at hon bauð sic sova ihia hanum um nottena
ÓHLeg 112÷ bauþ ec honom i Jerusalem, at hann dǫmesc þar
Páll¹ 23215÷ bioða kononge ‹logbauga oc sarbꝍtr hinum› sara oc læcnes fe oc haue bꝍt ‹a halfsmanaðar freste eða h›ann fare ut lagr
FrostIII 51629÷ Bꜹð arinbiorn honom með ser at uera. En egill þeckðiz þat
EgFrg² 33518÷ oc hꜷfðo allir þeir heyrt a sę́tt þeiʀa þoris oc .B. oc buðo þa konungi oc domꜷɴdom at sueria þar epter
EgFrg² 33925÷ þa scal hann neyta vatorðz þess er hann bavð feet at giallda
GrgKonᴵᴵ 14426÷ Eɴ ef hann byðr eigi þessa coste. þa scal hiɴ stefna honom vm þat til utlegðar oc til gialda tveþra
GrgKonᴵᴵ 1883÷ Nu bioða þeir eigi þeim manne er hus átte þat er þeir hafa brotit. eða brent bøtr slikar sem bvar v. meta húsit
GrgStað 40219÷ varlla er þeim hent at falla. er fang vill bioða
Menota: 22ra3 BarlA 4015÷ þa scal hann ganga til granna sinna þriggia oc bioða þeim matar skipti
GulKrᴵ 125÷ En sal þat fysta scal framkoma innan þess sama manaðar. oc flytia heim til hans oc se boðet með vatta tva
GulKrᴵ 1928÷ þa scolu menn dꝍma hann utlagan ... til þess at hann bioðe sꝍc a þingi
Gulᴵ 216÷ Nu kemr sa eigi er feet skylldi taca. en sa kemr er reiða scal. þa scal hann bioða fe i eindaga
Gulᴵ 2211÷ Oc um allt er domr er bodenn innan acra gerðis
Gulᴵ 2221÷ þa scal hann bioða i eindaga. oc hava vatta við
Gulᴵ 275÷ þa scal hann bioða hanom leigu firi fardaga
Gulᴵ 4330÷ þa scolo þeir sitia utan garðz. oc gera einn til hus oc segia til ærendes. æsta til rannsaks. þa byðr hann þat
Gulᴵ 8334÷ Nv kenner maðr þræle mannz herlennzkum. at hann have stolet. þa scal boande bioða hann til raunar. nema hann vili eið vinna firi hann
Gulᴵ 8521÷ en ef hann út rennr. oc vill leita við hann svica. þa scal efter hanom renna. oc bioða hanom domfestu uti i garðe
Gulᴵ 8627÷ þa scal hann ... bioða oðalsnautum sinum at kaupa
Gulᴵ 9221÷ Nu vill hann til vetrar stefnu iorð selia .xv. vetr þa scal þat kaup hallda. nema með einum lut ma riuva. ef iorð var boðen
Gulᴵ 9228÷ þa scal hann bioða hanom at auca aura við hann
Gulᴵ 9229÷ ef hinn kallar (jǫrðina) boðrna
Gulᴵ 9322÷ Nu ef hinn kemr eigi til dóm. þa scal hann bioða aura
Gulᴵ 9324÷ þa scal hann fara a þing ... oc bioða þa aura
Gulᴵ 9511÷ kaupa sva iorð sem aðrer menn bioða við
Gulᴵ 9516÷ þa scal sa sveria er iorð vill selia. at hanom er sva við boðet sem hann metr
Gulᴵ 9519÷ en hinn kemr eigi er iorð bauð
Gulᴵ 9521÷ Nu vill maðr iorð til stemnu. æða til mala. þa scal bioða þeim fyst firi vattom er oðrle ero nester. bioða þvi at eins syni sinum ef hann vill
Gulᴵ 9526÷ Nu vill sa er sꜹð a. huarki ligu bioða. ne sælia þæim er hagann a
SkipSauð¹ 4746÷ uil ek at þu setiz a firir mina hꜹnd. en ek get eigi at mer þo hefi ek aðr syniat at bioða þeim yfir bo᷎tr
Heið 6722÷ Þorðr tekr uel við hestvm sinvm ok byðr goða hesta gellda at launvm
Heið 7116÷ Hann kvez ei vili (ɔ: vilja, cf. ed. note) lavn firir þetta. ok sva kvað hann þann bioða er hestana hafði heimta
Heið 7118÷ stendr Niall uti ok byðr þeim gisting ꜹllvm ꜹlværliga. þeir þiggia þat. lata lavsa hesta sina setiaz a baða becki
Heið 811÷ Nv kemr Barði siðla til Viðidals Biarnar ok heilsar hann honum ok bavð eigi lꜹð
Heið 9725÷ er hann sa menn virðvliga gengr hann i moti þeim ok bꜹð þeim þar at vera ok þat þago þeir
ÓTOddS 822÷ heilsaðe Þorsteinn honum oc bꜹð þar at vera
ÓTOddS 1128÷ Hacon ... bꜹð honum þar at þigia hann kvaz etla með konungi veizlo at þiggia
ÓTOddS 1625÷ vil ek alla stvnd a yðra hialp leggia ok skilia mvno þer af specð yðaʀe at ver bioðvm sát
ÓTOddS 4230÷ bioða huerium er fꝍða vil til Krist þakka
SvKr 41819÷ hann dreymdi at bergbvi kvemi at hanvm ok byði at gera felag við hann en hann iatti
LdnHauksb 1016÷ buð henne þa enn af nyio huart hon villdi sættazt æða hallda male sino til loghþings
DN I (1307) 9811÷ vil ec gefa þer hest minn, þann er iarll byðr við .x. merkr Enskar
Bær 9336÷ En ær Birkibeinar voro þrotnir at dryknum. þa baðu þeir ser griða ok buðu at geua upp borgina
BǫglEirsp 46119÷ Bvðv siðan frændr konvngs ok þeir sem kvnnigazt var at ganga glaðliga til skirslu fyrir konvngsson
HákFris 3996÷ reið byskvp moti honom ok bꜹð honom sæmiliga. enn konvngr for i garþ Hallvarþ‹z› syslomannz sins
HákFris 44515÷ En hann sa, at hon boð (!) honom at sittia ser it næsta
KonrA 5742÷ Nu var rikit ho᷎fðinga laúst býðr keisari nu rikit enn eingi þorði i at setiaz
Mág¹A 166÷ Ek vil ⸢*bjóða [AM 468 4° “R”, etc.; non emend. biðja] yðr, at vér farim at Gunnari í sumar ok drepim hann
emend. NjM 1842: AM 468 4° “R”÷ Bioðum ver ollum syslumonnum varum ok þeirra umboðsmonnum þeim sem saman taka visæyri varn
RbHM (*1311)¹ 9023÷ Nu stendr maðr eptir en matunautar hans bioða mann a lest hans oc hafa uið þat uatta
BlFar 27725÷ hafa þeir eigi mann boðit a lest hans er eptir stoð. þa ...
BlFar 2782÷ þa skal bonde fꝍra barn þat til kirkiu oc lata skira oc bioða huærium manni er fꝍða uil til guðs þacka
FrostKrᴵ 13116÷ ef sa maðr hæfir fyrmeir spektar maðr veret oc bioða frendr at sꝍma kirkiuna
FrostKrᴵ 13426÷ en sa huer er byðr. mork silfrs konungi
Landsl 404÷ Ef maðr uil oðals iorð sina selia. þa skal með þessom hætte oðal bioða ef fol uerða
Landsl 9510÷ ef maðr uissi eigi at su iorð uar boðen
Landsl 965÷ þa skal hann en bioða hinum sem hann kꝍypti af
Landsl 9619÷ þa skal hann hafa boðit honum fe sitt firir nottena hælgu
Landsl 9925÷ En ef maðr a korn fallt i staða eða hꝍy. þa skal bioða landzdrotni at kaupa með uatta .ij.
Landsl 11120÷ þa skal hann bioða þeim leigu firir fardaga
Landsl 11410÷ Nu kemr sa eigi er fe skilldi taka en hinn kemr er reiða skal. þa skal bioða fe i eindaga
Landsl 15221÷ þa skal hann ... bioða honum ku sina með vattum
Landsl 15825÷ þa bioðe þeim fyrst er til motz eigu uið hann. Nu uilia þeir eigi kaupa
Landsl 16022÷ þa skal hann bioða honum eða hans umboðs manni i eindaga oc hafa uatta uið
Landsl 16119÷ þa skal hann ... bioða honum uerk sitt
Landsl 1632÷ hann hafe aðr ⸢boðet [var. boret AM 69 4° “L”] sitt mal vndir rett ransak
RbEM (*1280) 610÷ Þorsteinn baud at gefa Gunnlaugi hrossin
Gunnl 1519÷ Einaʀ Iarnskeggia son byðr þeim þar ok oft at uera með ser ok eru þeir nu katir
Heiðy 10410÷ siðan bioð honum loghuorn at uithni allra þinghmanna
JurForm309 485 n. 160÷ bvandiɴ ... *ok ǫll hivnin, kavllvþv akaflega, baþv ser friþar, bvþv at *yfirbotvm allt þat, er þꜹ attv
SnE 502÷ Skrymir bꜹð þa, at þeir legþi mꜹtvneyti sitt, eɴ Þoʀ iatti þvi
SnE 5113÷ En hvat leic vilit þer nv bioþa mer
SnE 5710÷ Vtgarþaloki ... bað þav hætta fanginv ok sagþi sva, at Þoʀ mvndi eigi þurfa at bioþa fleirvm monnvm fang *i hans *hirð
SnE 5815÷ vili hann riþa a helveg ok freista, ef hann fai fvndit Baldr, ok bioþa Heliv vtlavsn, ef hon vill lata fara Baldr heim i Asgarþ
SnE 658÷ þo at konongr bioðe gisla eða bæiðizt
Hirð 4022÷ Skutilsuæinar skulu bioða fylgð lendum mannum
Hirð 4141÷ kononge skal oc fyrst bioða alla dyrgripi er faler værða
Hirð 43321÷ geck Haugni a mot honum ok fagnaði vel. bauð honum þar at vera með sinu foruneyti
EgM(2001) 932÷ byðr hann at Egill skal þar vera vm vetrinn. Egill tok þat með þockum
EgM(2001) 7323÷ ‹Steinaʀʀ falaði› þræl þann. ok bauð við verð mikit
EgM(2001) 1566÷ En er Þorer kom a fund konungs. þa bauð hann boð firi Egil. bauð festu sína en dom konungs
~÷ ef [var. + han AM 77 c 4°ˣ “D”] bydr syn firi. þa skulu bꝍndr þæir sem bæstir ero i herade. bera han vndan
EiðKrC 40321÷ Nú þœtti oss hitt ráðligra, at þú byðir Hrúti bróður þínum sœmiliga
Laxd 5711÷ ek býð þér jafnmǫrg stóðhross við ok meðalauka nǫkkurn
Laxd 12718÷ munu margir mæla, at ek bjóða við tvenn verð
Laxd 12720÷ ek býð þér þó, at synir mínir ríði með þér
NjM 1532÷ Hann bað þá liðs ok bauð þeim ǫl at selia
Ǫlk 861÷ þa skulu þeir ... o᷎sta rannzsaks ok ef hann byðr þat. þa gangi hann eptir grannum sínum
Landsl1154 18818÷ Oc þa er sva var comit, þa bvðv þeir fe fyrir malit
StuᴵK 431÷ Siþan bavð Oddr Einari iarnbvrd, at hann væri lavgligr arfi, heldr enn lata lavst feid fyrir lavg fram
StuᴵK 804÷ Olafr Þorsteins son bavþ Kleppiarni, hvart hann villd‹i› heldr væita Eyiolfi *oc fara til þings, ęða vera heima oc gæta heraðs
StuᴵK 15918÷ Nv gecc Kolbeinn vt, oc bavð Runolfr honum stod-ross at þiggia
StuᴵK 1854÷ Guðmundr segir: ecki bavðtv mer at taka fe eptir foður minn
StuᴵK 25820÷ Ek bẏðr yðr þann kost
~÷ hann hafði ort sitt kvæði vm huarn þeira feðga. þeir ho᷎fðo boþit honum laun en hann neitti
ÓTᴵ 1220÷ Jarl mælti ... Villþu hafa grið. hann svarar. þat skiptir huerr byðr. Jarl mælti. Sa byðr er valld hefir til þess
ÓTᴵ 19717÷ þeir festu adr nefnder men fullan vitsnis burd Þore Sighurdar syni ok budu a eid siin at þeir vissu enghan skyldare eftir Kolbein ... helder en fyrnefmdan Þore
DN III (1363) 2643÷ þa seti honum skript. ok gefi absulucionem ok biodi at hann luki aptr med fullnadi
StatEi² 52313÷ Enn ef er vilit eigi þat, þa byð ek mig sialfa
MEg² 50035÷ buðu þeir (ɔ: berserkir) biskupi ef hann hefði þoran til eðr no᷎ckut traust ꜳ guði sinum at hann skylldi reyna við þa iþrottir
ÞorvVÓTᴵ 2895÷ þá skal sá er konu hefir legit bæði bjóða ok bœta lagarétt
Jb 6810÷ Þat er lǫgmali á landi at hann skal eiga kost fyrstr at kaupa landit með jǫfnu verði sem annarr býðr við, þá er landit er falt
Jb 1275÷ þá skal hann bjóða þeim með vitnum þá jǫrð at leiga er næstir búa eptir þvi sem .vi. skynsamir menn meta
Jb 1721÷ Ef á skilr lǫnd manna, þá skal sá er brú vill gera, bjóða hinum er til móts á ǫðrum megin land, fyrst at gera brú, ef hann vill
Jb 1744÷ Erlingr suarar. huat ma ek nu at gera flæira en bioda honum god bod. en þo at þeir fedgar se rikir menn þa erv uær ecki uppgefnir firir þeim. Skilagr mællti. suo er þat en þo uerdr þat margs mannz bani. væri þat nu mitt rad at bioda honum god bod. Erlingr spyrr. huat skal bioda honum. Skialgr mællti. ek uil bioda honum fram Sigridi dottur þina
EindrErl 19535÷ gerdu uær þenna kost Hakoni Adalstæinsfostra þa er hann baud [var. + oss ÓTᴵ 3682] slik bod
cf.Konungr Olafr boðar kristni
31418 (cap.) ÓTFlat 31427÷ þuiat rikismenn i landinu sækia hans fund med sonnum goduilia biodandi honum sua med *frialsleika, huat er hann uill af þeira gozi hafa
Thom² 32739÷ enn skal hann fyr‹r›i gera ord Heinreki konungi ok bioda honum samtal til yfirbotar a sinn fund, helldr enn steypa stormęli yfir riki hans
Thom² 4522÷ er eigi opt á þat at minnask, at þú hafir mér vinnu boðit
Glúm445 2518÷ Kongr stod upp j moti honum ok baud bod fyrir Gunolf, frænda sinn, bædi jarlli ok sua Eilife
Hák81 3428÷ Vm morguninn, er þingit var, baud Jvar bod fyrir vigit
Hák81 39114÷ þo reid byskup j mote kongi ok bavd honum alla sæmilega hlute af sinne hende
Hák81 3997÷ þui uilia kongsyner giora mier suo harda kosti sagdi Reginballd. aungum munu betur bioda sagdi Landres
VSj 312÷ eg a hest þann sem kongr bydur mier uid rikann kastala og hertugadæmi
VSj 1004÷ hun baud honum at eignazt allt rikit ok kongs nafn
Yngv 1611÷ hann sækir marcknadinn ok lætr fala hudina, enn eingin bydr vid meir enn halfvirdi
Thom²y 4743÷ ef píslirnar hræða oss eigi at snúast frá illum hlutum, verði þá svo vel at góðar ambanir bjóði oss ok lokki til góðra hluta
~ lat.invitent
Medit 49222 BernhRitn 19714÷ þóttisk Grettir sjá, at þeir myndi ætla at bjóða sér sjálfir beina
Gr 6320÷ Grettir bauð at fara með þeim
Gr 1605÷ þrælar nogir mega hier finnazt j uoru riki. ath os synazt betur bodner enn þessi þinn brodir
SigÞǫgl 1269÷ baud fyr skrifadur biskup augmund sig þar vnder lavgrettunar dom hafa þat og hallda sem xij lavgrettumenn dæmdi þeirra j milli
DI IX (*1533›c1536) 67525÷ umm þad ef sa bydur ei frændum land er selia vill ad fyrer þad meige ei kaup riufa
ÁBpˣ 7711÷ bavð at leiða þa yfir haf a Iorsala land
AnnResˣ 6b30÷ þá beidi hann verds oc biódi honum kaup
BjarkExcYaˣ 9543÷ aller capitulabrædur. i Þrandheime ... bioda. bidia og bebefala verdug fodur i gude Augmund i Skalholte fullmegtugt ummbod Holakirkiu
DI IX (*1522›Steph 27ˣ) 7122÷ fiárlut scal frændum með vitni bióða epter þeim sölum er á sættar stemnu verða tilgreidd
Frostˣ 17814÷ En sá er fé helldr bióði með vátta ef þeir vilia eigi upp taca
Frostˣ 1797÷ Umboð sitt scal engi maðr meira manni at burðum bióða
Frostˣ 22330÷ hon taci ser varnarmann iafnborinn þeim manni er hana átti næst áðr. En ef hon býðr betr bornum manni. þá hefir hon fyrirfarit sócn sinni
Frostˣ 2261÷ þá scal hann hafa boðit hinum fé sitt fyrir helgu nott oc eptir Michialsmessu
Frostˣ 2367÷ En ef hinn vill fé sitt hafa. þá scal hann beiða fiár síns fyrir helgu nott með váttum. En ef cona er fiárhalldsmaðr oc á hon búanda. þá scal bióða báðum ef báðir eru nær
Frostˣ 23612÷ Kona scal eigi carlmanni iörð bióða ne carlmaðr cono. En systir scal systur iörð bióða. ef þær verða arfi óðala
Frostˣ 23732÷ En eptir helgu nott. þá bióði landsdróttinn honum iörð þá
Frostˣ 24132÷ baud erkibiskup Karllamagnusi at fara þessa ferd
KlmB1980ˣ 1214÷ Í þann tíma kom til Knúts konungs Egill Ragnarsson ok býðr at ⸢geraz [var. hann muni geraz AM 180 b fol “B”] hans maðr
Knýtl1741ˣ 8219÷ hann baud henni þar med helmingi lids sins
LdnHb105ˣ 3713÷ hann baud heɴi þar med helming lids sins
LdnStˣ 15733÷ hann baud þä þegar þar ad vera Gyssure Hallssyne
PBpˣ 41115÷ Þeir heilsuðu Þorgilsi, en bjóða honum engan greiða
StuᴵᴵR11127ˣ 15334÷ Um morguninn var regn mikit; buðu þau Þorgilsi þar um dag, en hann vildi ríða
StuᴵᴵR11127ˣ 15510÷ Ábóti bauð þeim Þorgilsi þar greiða þann, er þeir þyrfti, ok hestaskipti
StuᴵᴵR11127ˣ 27619÷ Ok bauð Þorgils þá eindæmi biskups á ǫllum þeim málum, sem hann hafði við kirkju rétt ok kennimanna brotit ok þat prófaðiz lǫgliga, at ...
StuᴵᴵR11127ˣ 28312÷ Þá bauð Þorkell flettir at fara á bak húsinu ok hlaupa af vegginum ofan milli Þorbjarnar ok duranna
ÞHvítˣ 1510÷ þa skal sꝍkiande dom setia .vj. manna skilrikra af sinni hendi. oc ⸢biðia [var. bioða *** “de fl.”] verianda setia dom mote ser halfan oc nemfna .vj. menn
var. Landsl 9725: *** “de fl.”÷ ‹fell Kúgi til fóta honum ok bauð alt sitt mál vera á guðs valdi ok jarls› emend. Orkn 1837: UppsUB R 702 “702”, etc.
emend. Orkn 1837: UppsUB R 702ˣ “702”
● bjóða á boð [e-rs] overbyde (ngn) ⫽ overbid (sby)
●●● Sua ok en siðr att ængin bæarmaðr skall bioða a boð fehirðanna. ne fehirðanir a boð bæarmannanna
RbHM (*1316)⁴a 12325÷ huer sem þat gerrir at byðr a boð annars manz
RbHM (*1316)⁴a 12326÷ enghi biarmadar skal bioda a bod fehyrdens
RbHM (*1316)⁴b 1278
● bjóða lǫg/dóm/... [fyrir sik/e-t] tilbyde (at underkaste sig) lov/dom/... ⫽ offer (to subject oneself) to the law/legal judgement
●●● En ef hann bauð eigi þingmanna dóm. firi krofu. þa ... En ef maðr skytr male sinu til þingmanna dóms. þa ...
Gulᴵ 2128●●● þa skal hann bioða firi sik. huart er hann uil guðsskirslir eða manna. hann skal æi æiga huærft til manna skirsla. ef hann byðr fyrri guðs skirsl
EiðKrA 38912●●● baud grimur jonsson ... log og dom fyrir sig
DI IX (*1522›apogrˣ) 6830●●● ef hann vill at lögum veriaz. þá leggi hann vápn sín niðr oc bióði lög fyrir sic
Frostˣ 1621÷ Nu scal hann fara til þings ... oc bioða log firi sik
Gulᴵ 626÷ þa bauð Dyri loogh firir sek
DN V (1338) 1037÷ Jason bauð sannendi fyr sik, ok let þꜳ a brutt farna
Páll²A 24832÷ Þeir Þorvarðr oc Onundr bvðv bardaga fyrir sic, enn enngar logvarnir. En Guðmundr gecc sua a milli með flocc *sinn, at hvarci vard bardagi ne sacsocnir. Enn þeir er með socnir foro, bvdv sva bvin malinn til alþingis
StuᴵK 1598
10) [e-t / e-u] [til e-s/e-rs] overlade/overgive (ngt) til (ngn), henvise/henskyde (sag, etc.) til (domstol/ngns afgørelse, etc.) ⫽ relegate/submit (sth.) to (sby), refer (a lawsuit, etc.) to (a court, sby’s ruling, etc.)
●●● hinum storum (sekðum ok synðum) þeim sem opinberar eru stefna þeir ok bioda til byskups
~ lat.referunt
HistSchol 13631 Stj¹ 29921●●● vili þer nokorn lut til vaar bioda. þa vilium ver þatt gærnsamlegha gæra
DN IX (*[1339]›apogrˣ) 13514●●● bauð Geitir málinu til alþingis, ok eyddi Brodd-Helgi þá enn málit
Vápnfˣ 383
11) [til e-rs] [um e-t] henvende sig (til ngn) (om ngt) ⫽ apply (to sby) (about sth.)
●●● Bioðr til vaar ydars þionostu manz nu eðr siðar vm allt þat sem yðr meghi væl lika
DN VIII (*1337›apogrˣ) 1179●●● Ero nokorer lutir þæir. sem þeer vilir oss rita. þa bioder til vaar. sem ydars vinar
DN X (*[1341]›apogrˣ) 419÷ Bioðr til vaar sem ydars vinar þat yðr væl lijkar
DN VII (*1338›apogrˣ) 17232÷ ok bioder æ traustlegha til vaar
DN VII (*[1340]›apogrˣ) 1834÷ Bioðe til vaar sem ydars vinar er gerna vilium ok skulum þat gera er yðr meghi vel lika
DN VIII (*[1337]›apogrˣ) 11835÷ bioðr til vaar sem ydars vinar er gerna vilium þat gera sem ydar meghi væl lika
DN VIII (*[1337]›apogrˣ) 12012÷ Bioðr til vaar sem ydars vinar. ok gerna vilium ver þat gera sem yðr meghi væl lika
DN VIII (*[1337]›apogrˣ) 1211÷ Bioðr til vaar vm alla luti sem yðr væl lika
DN VIII (*1338›apogrˣ) 1236÷ bioðer til vaar. er gerna gerom þat yðer mæghi væl lijka
DN VIII (*[1341]›apogrˣ) 15328÷ þa bioðer til vaar vrughligha sæm ydars vinar
DN VIII (*[1341]›apogrˣ) 15416÷ Biðium ver mikilegha. at þer bioðer til var kunnlegha j. allum lutum sem yðr venter. at ver meghom firir yðr gera
DN IX (*[1326]›apogrˣ) 11727÷ Bioðr til vaar traustlega
DN IX (*[1340]›apogrˣ) 13832÷ Gerom ver gerna þat yðr væl lijkar. ok bioder til vaar traustligha
DN IX (*1340›apogrˣ) 13930÷ bioder til vaar ydars þionostomanz. er æi minnr viliughir en skyldughir skulum af hiarta gæra. þat yder mæghi væl lijka
DN IX (*[1340]›apogrˣ) 14112÷ bioðer til vaarr vm ydarn vilia
DN IX (*[1341]›apogrˣ) 14325
12) [e-m] [til e-rs/sín / at sér / með sér] [til e-s / í e-t / upp á e-t] indbyde, indkalde, stævne ⫽ invite, summon
●●● bióþ þu vesalingom oc hꜵlltom mꜵɴom
~ lat.voca
CaesASerm 72832 ●HómÍsl⁶¹(1993) 101v21●●● þo scylldo þeir meɴ iarþar bliþiɴdin fyr lita er a himna up er boþit
~ lat.super astra vocatis
Epigram 51615 Prosper677 1427●●● Honum var boðit til boðs til Hlíðarenda
NjR1908 755●●● þat er mjǫk opt, at þú býðr mǫnnum, en matr er lítill
ǪrvS 13917●●● Þoʀ bavð til matar með ser bvandanvm ok konv hans ok bornvm þeira
SnE 497●●● Ok er domar fara vt. hefir Oddr framm vigs malit. ok tekz honum þat greitt. ok er nu boðið til varna
BandM 279●●● ek vil bjóða yðr ǫllum heim til mín
NjM 2574●●● Hafði Ion Lopt son sætta þa oc boðit til fostr‹s› Snorra, syni Stvrllv
StuᴵK 23122●●● spurði, hvi hann byði honum eigi til auls ok matar, ok kuez vera suanngr ok þystr
StuᴵK 51029●●● konungr uill eiga þing ok let til bioða o᷎llum Islendíngum
ÓTᴵ 3645●●● Baud þu honum til uor?
●Dám 6426●●● sagðiz vilja fara austr í Tattaríá at bjóða Herrauð ... í sitt brullaup
EgÁsm 7725●●● var þeim til boðit, er heimtur áttu at Akra-Þóri
LjósvLˣ 3330●●● Þat var vandi Eiríks ... at hann hafði vinaveizlu ok bauð at sér grǫnnum sínum
StuᴵᴵR11127ˣ 13825÷ girnasc a himnescan fꜵþor várs fꜵgnoþ. þaɴ es hann býþr oss til
●FV15³(1993) 91v18÷ oc opnaþe fyr þeim himnesct ríki. þat es nu es ollom góþom moɴom til boþet
●HómÍsl²⁴(1993) 34v33÷ Nu þar es heimboþet her til einshvers auþigs manz eþa ríks. þa vill engi aɴannig fara en ... hafa góþ fǫt oc hréin at haɴ þyᴋi sǿmiligr þar í svéit góþra maɴa
●HómÍsl²⁹(1993) 43r26÷ Haɴ seɴde øreɴdreca sína at bióþa mꜵɴom til brúþcaups þessa
~ lat.vocare invitatos
Vulg Matth 22,3 ●HómÍsl⁴⁴(1993) 74v14÷ þa hirþu eige at bióþa ꜹþgom mꜵɴom þéim es þér bióþe í gegn
~ lat.invitare
CaesASerm 72831 ●HómÍsl⁶¹(1993) 101v20÷ hann bꜹð til sin morgom virþiligom vinom sinom oc gerþi dyrliga veizlo
Mork 113÷ Palnatoke gørir dyʀliga veizlo ȷ́ móte konvnginom oc ferr siþan oc byþr honom
Jvs291 4314÷ er þar fengit at veizlu allmikilli. oc til bodit ollum enum bæztum monum
Þiðrᴵᴵ 381÷ þiðrekr konungr feʀ nu með Viðga a fund erminrix konungs oc spyʀ han hveriv þetta gegnir. eða huart Viðga hæuir nockora soc til þess. en konungr sægir at æigi beʀ þat til oc Viðga er saclauss oc byðr honum til sin oc skal hann nv gera hans metnað æigi minna en aðr
Þiðrᴵᴵ 16911÷ Herra attila konungr þat er mikill harmr er a þessvm .vij. vetrvm hevi ek eigi hitta mina brœðr hve ner villtv herra þeim heim bioða
Þiðrᴵᴵ 27914÷ Ver vilivm yðr bioða heim til veizlu oc vinattu i vart land
Þiðrᴵᴵ 2818÷ ‹S›va er ok um þa menn er her sitia utrstr. ok bo᷎ndr bioða hæim til sin
SkipSauð¹ 502÷ nv hefir Gunhilldr mik hingat sent ... ok vill sveininom til sin bioða með soma
ÓTOddS 1630÷ let hann þa senda boð vm alla bygð ok bavð til ollv stormenne a Heiðmork
RagnSon 46729÷ Nv skal preste bioða. oc kono hans til ærfis. oc manne mæð þæim
EiðKrA 39114÷ Nú sótti Gunnarr málit, þar til er hann bauð til varna
NjR 667÷ þeim bauð Gunnarr ǫllum til boðsins
NjR1908 7512÷ Heim vil ek þér bjóða í sumar
NjR1908 13613÷ hann sagði, at Ásgrímr hefði boðit honum heim
NjR1908 13621÷ bauð maurgum til
SvEirsp 2732÷ hann suarar. huat synyz þer ráð hann mælti. bioða þeim ollum heim til uistar. þat væri þinsligt
Heiðy 10325÷ Guðmunðr var þa anðaðr. ok kom Eyiulfr þa imót þeim ok bauð til sin
Heiðy 1066÷ Þa segir Har: Vndarlega spvrþv nv, at Allfavðr mon bioþa til sin konvngvm eða iorlvm eða ꜹðrvm rikis monnvm ok mvni gefa þeim vatn at drecka
SnE 439÷ hann virði einskis allan heimsins rikdom ok metorð moti þeim fagnaði, er honum var nv til boðit
ClarA 563÷ er til varna var boðit segir Glúmr
Glúm 3315÷ Þá er dómr fór út ok til varna var boðit, þá sagði Glúmr, at ónýtt var málit
Glúm 474÷ Unnr hafði mikinn fékostnað fyrir veizlunni, því at hon lét víða bjóða tignum mǫnnum ... kom þó hvergi nær svá mart manna, sem Unnr hafði boðit
Laxd 139÷ Mun ek ok nú til þess bjóðask í sumar á þingi at bjóða mǫnnum til boðs þessa
Laxd 9118÷ Runólfr ... bauð honum heim
NjM 13312÷ þá lét hann bjóða búum í setu
NjM 1434÷ Enn þetta sumar firir þing senði Snorri orð Þorði broður sinum ok bavd honum heim af þingi
StuᴵK 3726÷ Haralldr ... bauð til sin Haralldi ... fostra sinum
ÓTᴵ 933÷ þa er hun var elli moð. bauð hon til sin frændum sinum ok vinum. ok bio þeim ꜳgæta veítzlu
ÓTᴵ 27210÷ Jlla hefir þu gert er þu bauðt hingat mo᷎nnum þeim er ꜳ suikum sitia við þik
ÞorvVÓTᴵ 28617÷ þer eruð fra þeim fagnaðe skilder er guð hæfer sinum uinum tilboðeð
BarlC 20610÷ Heyr þu, drottinn Jesu Criste ! þackir geri ek þinni milldi, þviat þu virdiz mer at bioda heim i fagnat þinnar eilifrar náveru
Jón⁴ 49332÷ baud ek honum heim er vid uorum sattir
Fær 6318÷ Konungrinn syniz i godum uegh, er hann bydr ærchibyskupinum heim i land med frid ok frelsi
Thom² 3987÷ Inn gamli madr ... hleypr a hals helgum fedr ok bydr honum til sins herbergis med allri olværd
~ lat.invitavit
52734 VP 5281÷ baud þeim ⸢til sins brudlaups [var. i sitt brullaup Holm perg 7 fol]
BevB 24413÷ Kongren bo᷎d þꜳ Hnvte frenda sinum til sin
Hák81 39616÷ hann lætr stefna almenniligt þing. biodandi ollum hofþin‹g›ium ok hinu rikazta raad‹i› landzins þangat
Vikt 419÷ var þar þa hinn mesti fagna fundr. ok þegar snwit til veizlu virduligrar ok aullum til bodit þeim er til maatu koma
Vikt 3318÷ er þa bwist þegar wid *aagætri veizlu. var til bodit mwg ok margmenni vm allt Frackland ok hofþingium aullum af hinum naalæguzstum laundum
Vikt 4819÷ biodandi þeim at fara til tafernishus
~ lat.invitans eos
HelChron 101647 MarE 6536÷ lætr hann vt bioda af haufudborgenj þat uænazta turnjment er j Saxlandj uar til biodande aullum ungum monnum ok riddurum at fremja sinar jþrotter
Vald 5314÷ var ǫlheita mikil at Gríms, því at hann hafði boðit heim Auðuni jarli
Gr 181÷ hafí sa (er) oss híngad baud hylli af gvdi en heidvr af ueislvnne
FormBrúðᴵ 1759÷ skilldi bod vera ad Hrafnkelstodumm ꜳ mꜳnad[ar] *fresti; var Asbyrni bodit til bodz
Fljˣ 216÷ Guðmundr inn ríki sœkir nú málit í Norðlendingadóm ok setr dóminn ok býðr til varnar
LjósvLˣ 1347÷ Var nú veizla búin, ok ⸢boðit [var. tilbodid AM 590 a 4°ˣ] öllu stórmenni í landinu
var. Mág² 17018 → Mág AM 590 a 4°ˣ 58v23÷ Thorlakur byskup ... lagdi ä hann mykla vyrding og vnni honum mykid og baud honum opt til syn
PBpˣ 41016÷ vissi hann ok góð skil á ætt hans ok bauð þeim til vistar með sér
StuᴵᴵR11127ˣ 13831÷ Nú þótt þér sé til boðit í Gautlandi, þá far þú heldr til eigna þinna í Raumsdal
Vatnˣ 89÷ Ek vil fara til þeirrar veítslu er ydur er tilbodit
Þiðrᴵˣ 21224÷ og tilbydur hann med sier morgumm ...
Þiðrᴵˣ 23926
*)
●●● (sands. fejl i teksten for beiða vb., cf. Hertzb) bióði hann sceytingar
Frostˣ 23626÷ (fejl i teksten, cf. ed. gloss) bodit
~ lat.(Deus) uenerunt gentes hereditatem tuam polluerunt
13213 (Vulg Psalm 78,1) GlossPsalt 1338
*)
B. bjóða + præp./adv.
á: bjóða á
1) [■] påbyde ⫽ order
2) [e-t] [e-t] overgive (ngt) til (ngt) ⫽ submit (sth.) to (sth.)
●●● Þorir ... spurdi þuiat þær legdizt aa fe hans. Þær budv allt aa hans valld ... Þorir giordi þa sætt med þeim
GullÞ 281●●● býðr (páfinn) þar meðr at síðuztu allt þetta efni upp á guðs dóm
~ lat.committamus omnia diuino examini
SpecH 1011a5 (XXV 25) Æv¹⁵624 5112●●● biðja þeir sér griða ok bjóða ⸢alt ráð sitt [var. sig AM 45 fol “F”] á vald konungs
Hkrᴵˣ 38311●●● Þat er víst, segir Þorgils, at sjálfdæmi sel ek þér aldri Hrafn ok eigi þér Sturla ok engum manni ǫðrum á Íslandi, meðan Hákon konungr er á lífi; býð ek mál vár á konungs dóm
StuᴵᴵR11127ˣ 16121÷ Þeir buðu maalin aull aa konungs dóm
StuᴵᴵK 10026
● bjóða á hendi [e-m] [e-u]
3)
● ‖ impers.: býðr á [!] [um e-t] (ngt) opbydes, (ngt) vises ⫽ (sth.) is demonstrated, (sth.) is shown
af: bjóða af
[e-u] [e-m] beordre (ngn) væk (fra ngt) ⫽ order (sby) away from (sth.)
●●● oc nv vill konvngr hafa af honom rett oc sinar eignir. eþa bioþa honom ella af londom
SveinkaMork 30924●●● Magnus biskup kom vt ‹at Gásum› með brefvm Sigurðar erkibiskups, þeim er Gvðmunði biskupi buðu af embætti sino
StuᴵK 41524÷ Víll konvngr hafa af honvm sem ǫðrvm sínvm vndirmǫnnvm riettar skvlldir ok vísar eígnir. ellar ⸢bíoða [var. boda GKS 1010 fol “Hr.”] honvm af lavndvm
SveinkaHulda 1276
● bjóða af hǫndum [e-t] afgive, opgive ⫽ surrender, relinquish
eftir: bjóða eftir
[!] [e-m] indbyde (ngn) til at blive ⫽ invite (sby) to stay on
fram: bjóða fram
[e-t/e-n] [e-m / fyrir e-m] tilbyde, fremlægge, fremføre ⫽ offer, produce, adduce
●●● skal bonnde lꝍysa þau undan. mæð .vi. aurum við biscup. eða bioðe hann huð þæirra fram firi biscups armanne
EiðKrA 37914●●● bavð þar framm vitni ok eiða með mali sínu
EgM(2001) 1217●●● ek uil bioda honum fram Sigridi dottur þina
EindrErl 19538●●● skaut konungr iafnan sinu maali til landzlaga ... ok til logbokar Þrænda þeirrar er kollud var Gragas ... Erchibyskup ⸢baud fram [var. bað fram rekia Sv 12228] þa bok er Gullfiodur var kollut
SvFlat 6371●●● hvat skal ek Hákoni fram bjóða til þess, at hann játti þér griðum
Hkrᴵᴵᴵˣ 1395●●● sótti Þorvarðr þá enn um liðveizlu við Þorgils med framboðnum fégjǫfum ok ǫllum þeim sæmdum, sem hann mætti honum veita
StuᴵᴵR11127ˣ 2557÷ þo at aller fyrismaaðe þa goðu gullpænga, sem hann bauð framm
Thom¹ 3620÷ Ek byþ fram, qvad hann, enn helga N. byskup
Nik69 474÷ Erlingr spyrr. huat skal bioda honum. Skialgr mællti. ek uil bioda honum fram Sigridi dottur þina. Erlingr suarar. huar hafua menn sligt heyrt at ek munda nockurum manni bioda fram dottur mina. þat þætti mer mælanda at hann bædi hennar
EindrErl 1961÷ biod þu honum hana fram ef þu uill
EindrErl 1969÷ þetta er mikils vert þuiat æinge madr mun þat kunna at uirda huersu mikils honum mun þat uert þikia at hann bi‹o›de fram nockurum manni dottur sina
EindrErl 19624÷ uæit ek æigi huarth þer þikir nockur virding edr sæmd j þui er Erlingr baud mer fram dottur sina
EindrErl 19719÷ yðar framboðinn styrk til fylgðar mér ok fǫruneytis mun ek þiggja
KirjDˣ 209÷ Nú verðr konungr harðla úglaðr ok þykkiz nú vita vísan úsigr, nema hann gipti dóttur sína. Þykkir nú þat hneisuligt at bjóða hana fram með því ‹at› hann neitti, þá ‹er› hann var með sæmd beðinn
Rémˣ 1635
fyrir: bjóða fyrir
● ‖ impers.: býðr fyrir [e-t] [e-m] (ngt) aner (ngn) ⫽ (sth.) is sensed (by sby)
●●● hino mvno fair menn trva þott ec segia þat er mer ⸢boþar [var. bydr AM 61 fol “61”] fyrir
var. ÓH 49814: AM 61 fol “61”●●● mer byðr þat fyrir at spa maðr mun uera drepinn at þessi ueítzlu
ÞÞÓT 14615
gegn: bjóða í gegn
[!] [e-m] indbyde (ngn) til gengæld ⫽ invite (sby) in return
í: bjóða í
[e-t] [e-t] overgive (ngt) til (ngt) ⫽ surrender (sth.) to (sth.)
inn: bjóða inn
[e-m] [í e-t] indbyde, byde indenfor ⫽ invite in, invite inside
●●● Ǫzurr bauð þeim inn í búð at drekka
NjR 107●●● erchibyskupinn bydr inn ... odrum
Thom² 34632●●● þótti ei vísar viðtǫkur, ef hann biði þess er honum væri innboðit
Gautr¹ˣ 317÷ Kongrinn klædir sina leonsreiði með þogn ok vitzku, þar til innboðinn brodir Jón ma nalegr heyra þau hermdarorð, er hann skal fáá
Jón⁴ 49940
mót: bjóða á/í mót(i)
[!] [e-t] [e-m] tilbyde, tilbyde/byde (ngn) (ngt) til gengæld ⫽ offer, offer (sby) (sth.) in return, pay back
●●● En ef hann gerþi necqern akeɴing. prestreɴ. þa bǿþ hvscarliɴ honom amót ǿxe oc averc
ÞBpCod645 1125●●● bað hann veita ser styrc til at hallda rici sino. bavð þar fram í mot fullcomna vinattv sina
ÓH 2442●●● Ef manne værðr falr garðr sin. þa scal han kononge fyrst bioða a mote
Bl 2445●●● Viti oll þau er sanlaga ero sott þa skolu aukast helmingi ef vorn er mote boþen
Gild¹ˣ 1033÷ En ef han byder mote logh oc stefnu lagh
JurForm309 485 n. 141
saman: bjóða saman
[e-u] sammenkalde, mobilisere (hær, etc.) ⫽ call up, mobilise (army, etc.)
●●● bavð hann þegar saman o᷎llvm her
~ lat.contraxit
Vulg 2Reg 10,17 StjC 51311●●● bauð hann liði saman
Hkrᴵᴵᴵˣ 2518
til: bjóða til
1) [!] [■] [e-m] melde, sende underretning om (ngt) (til ngn) ⫽ report, send a message about (sth.) (to sby)
●●● smíðit er gjört ok henni til boðit
cf.lát mik vita þar er þetta smíði er albúit
2939-10 Æv⁹³ 29311●●● Var skilit í sætt þeira, at Þorsteinn skyldi fram hafa mál sín ǫll á Þórsnessþingi, sem hann hafði þangat til boðit
cf.mál þau ǫll, er hann hafði þangat búit
15515 Ebˣ 15621
2) [!] [e-t] påbyde, befale ⫽ command, order
●●● skyld eru vér til, Baði risakonungr, at reka þitt ørendi, allra helzt er þú býðr slíkt til
ǪrvS 434÷ firibiodhom wer at nakor dyruist at uæra ifuirbiodhande herra abota ... edha nokora þyngslur klaustreno til at biodha vskaddo pafualigho ualde
DNᴵᴵ 882
3) [e-s / ! e-t] tilbyde ⫽ offer
●●● scal hann ... bioða til fór sina
GrgKonᴵᴵ 6612●●● bioðvm vier til slikaʀar (!) sęmðar sem þv hafþir með ors
Bret 23215÷ Eɴ sacar veriande scal þaðaɴ til bióða oc erat sacar aðile sátt ella scyldr at taca nema sua se boðit
GrgKonᴵᴵ 7410÷ þar a hvaʀ þeirra at bioða avðrom til hruðningar vm domendr. enda scal dom hryðia sem xii. quið
GrgKonᴵᴵ 8510÷ ef hann bauð til logliga
Landsl 8613÷ er erfingi við skildr, ef hann bauð til at lǫgum
Jb 895÷ Jn primiz at heytollr sie loken at marivmesso sidare. Enn sa prestr er ei vill taka hann ꜳ mille mariu messna logliga tilboden hafi ongvan oc se secktalavst
DI III (*[c1391]›BLAdd 11242ˣ) 4737÷ æið hvern scal bióða til heimilis hins er heyra scal
Frostˣ 1611÷ ek mun eigi selja, hvat er þú býðr til
Gíslˣ 710÷ Huersu metr þu þetta? Hann segir: Biod til þat, sem þu vill
MarD635ˣ 9541
um: bjóða um
1) [■] befale ⫽ command
2) [e-t / ! um e-t] [e-m] give (ngn) ombud/fuldmagt (til ngt), give (ngn) bemyndigelse (til at sørge for ngt), overlade (opgave) (til ngn) ⫽ give (sby) authority/power of attorney (to do sth.), hand over (a task) (to sby)
●●● er ⸢þeim manne rett er byskvp hefir vm boþit [var. vmbods manni byskopc rett Grg158 20723]. at ...
GrgKonᴵ 1928●●● Ef maðr feʀ oc tecr hross manz oc se eigi avðrom monnom vm boðit vm varðveizlona sva at hann viti ...
GrgKonᴵᴵ 6423●●● Nu er sa af lande farenn er ku atte. oc hever manne um boðet halld fear sins. þa ...
Gulᴵ 252●●● ef hanom er um boðet með vattom
Gulᴵ 2617●●● hverso goðan enda er hann gerer a ollvm þæim lutvm, er honvm er ⸢*vmboðet [non emend. vmbvðet]
~ lat.iniuncta fuerant
437 Thom¹ 52n.●●● Huer maðr ma bioða oðrum um sokn sina ef han uil
Bl 26313●●● Oddr hefir engum manni vm sitt mal boðit
BandM 4011●●● eigi selldi hun ne gaf edr gallt ok aungum baud hun um at selia fyr greinda iord suo egh uissa
IslDipl (1446) 3812●●● bauð hann meistara um at kenna þeim
~ fr.Gardon l’a commandé, un mestre
Floire 2421 FlórM 7932●●● En hverr maðr scal tíunda fé sitt er vill. oc þeim um bióða er vill ... at sá geri fyrir önd hans ‹er hann› býðr um
Frostˣ 21313÷ Rett er manni at heimta fe byskops. þar er hann byþr vm. þott hann seli eigi sok i hond maɴi
GrgKonᴵ 2011÷ er mavɴvm rett. at kavpa tiþir at þeim. lengr er þeir hafa synt byskopi. bækr sinar oc messv fót. eþa þeim presti er byskop byþr vm
GrgKonᴵ 222÷ ef konan byðr avðrom manne vm. þa scolo vattar fara þeir er þat bere at hon hafe þeim manne sín mál seld
GrgKonᴵᴵ 4212÷ a hveʀ at scera þaɴ hual þeirra manna er sa maðr lofar er land a fyrir ofan nema sa hafe vm boðit öðrom manne er fiorona á. oc scal sa þa ⸢fyrir raða [var. ráða fyrir er vm er boðit GrgStað 51819]
GrgKonᴵᴵ 1274÷ at lögheimile þess manz er byscop bavð vm [var. + at taka við fe þvi GrgStað 523]
GrgKonᴵᴵ 20925÷ Sacar þeirrar aðile er sa maðr er byscop byðr vm
GrgKonᴵᴵ 21612÷ Rett er at boande bioðe avðrom manne vm at hann mvn gegna slíkum skilum sem menn verða a sáttir. á samquamo
GrgStað 1475÷ ef nokórr er þar sa er um er boðet með vattom við at taca þvi fe
Gulᴵ 2212÷ En ef hinn hever engum manne umboðet at taca við
Gulᴵ 9511÷ þa fare hann of haust. æða sa maðr er hann hever um boðet a þing
Gulᴵ 9515÷ þar til er þæim kemr i hendr er keypte. eða þeim manne er hann bauð um fyre vattom at taka
Járns 29632÷ of siðir mælti herman þetta sama mal sem honum hafði vmbodit artuin
Þiðrᴵ 2932÷ Budum ver vm þæim tuæímr ... þetta at ...
NoDipl (1291) 5814÷ þess mannz sem byscop bꜷð um at taka við fé þvi
ÁKr 353÷ Enn þo at opinberr okrkall bioþi vm ... a siðvrstum daugum sins lifs vpp at luka tekinn aauka dauðs fear. þa scal *þo neitaz þeim heilagr legstaðr i kirkiu garði
ÁKr 548÷ Biodande fastslæga allum yðr iamsaman at þer seeð i þesso henn (ɔ: henni) ok hænnar umboðsmannum þeim sem brœðr varer vilia vm hafa boðet saman at taka græiðir ok godviliaðer
DN II (*1278›vid 1307) 1838÷ var þesse ræiknan gorr af hændi fru Gyriðar Andresar dottor ... firir sira Ællænde Styrkars syni er vm var boðet ræiknanena at taka af henne vm goðz Gregorij Andresar sunar vnga broðor sunar hennar
DN II (1309) 7929÷ (sands. fejl i teksten for misbjóða, cf. var. & Hertzb) Hofuð prestar skulu krossa gera oc up skera firi messodagum allum ... ef þæir skera æi sua ⸢eða umbioða þæir messo daga. eða imbrudaga. [var. æðr miskera þeir mꝍsso daghæ æðr misbioðæ huart sem er imbrudaghar æðr mꝍsso dagar]. þa ...
EiðKrA 37811÷ ef hann uil af honum taka sem aðr hafðe. þa bioðe vm þeim sem hann uil at take vmboð
Landsl 10215÷ at landzdrotten bauð honum vm at taka vmboð af þeim er aðr hafði
Landsl 10216÷ Maðr ma stefna manni heimstefno annars manz sem sialfs sins ef honum er vmboðit með vattum
Landsl 15419÷ engum bauð hann vm at selia
Landsl 1709÷ eftir brefue vaars herra Magnuser fyrnemfnz j hueriu oss var vmbodet rett at gera Elldridi Berdors dottor vm þau maleimfni sin sem hon hafde loghlegha at kæra aa þa
DN III (1332) 15035÷ scal engi annars grip sælia. nema sa bioði um með vattom er a
Bl 2556÷ oc eigi solum sælldi han oc engi sa er han bauð honum um
Bl 25525÷ Asgerðr fostra þín skal fara vtan með mer a fund foður sins. bauð hann mer vm þat. þa er ek for austan
EgM(2001) 5434÷ bauð Egill Friðgeiri vm at heimta iarðer þær er Liotr hafði att
EgM(2001) 1266÷ Nu er sa af landi farínn er ku atte. ok hefir manne boðit vm fearhalld sitt
Landsl1154 18020÷ enn Odde bavð Sturla vm at geyma uina sinna
StuᴵK 44622÷ Bauð konungr þa vm Þangbrandi presti at skira kveɴa folk ok vngmenni
ÓTᴵ 3083÷ þa scal þar tiund af geraz gvði oc heilagri kirkio. oc hennar þionosto monnom sem eignin liggr. hvart sem greþir sa er iorð á. eða sa sem byr á [var. + edr sa sem hann bydr um AM 350 fol “E”]
var. ÁKr 3222: AM 350 fol “E”÷ Ef madr sendir mann med hros sítt. oh ferr æigi sua med sem honum er um bodit. abyrgiz sꜳ er med ferr
JbSaktal AM 350 fol 86va23÷ Rétt er at bóndi bjóði ǫðrum manni um, þá er tíundaskiptis fundr skal vera, at ...
Jb 1141÷ flytja þar vitni sín, at þetta er hans jǫrð, ok hann seldi eigi, ok eigi galt hann né gaf, ok engi sá er hann bauð um
Jb 1182÷ eigandi bauð honum um at taka af þeim umboð
Jb 1578÷ nema hinn hafi honum um boðit
Jb 1873÷ Ef maðr tekr eyk manns, ok sé eigi ǫðrum um varðveizlu boðit svá at hann viti ... þá ...
Jb 2776÷ seldi frændi hans hestinn fyrir 100 skillinga slifrs, sá sem hann hafði umboðit at gefa hestverðit fátœkum mönnum
KlmA 2682÷ þeir ... *flyia sem latir læigumenn fra þeiri hiord, er þeim var umbodit af gudi sialfum
Thom² 34123÷ mikit er um lidueizlu þina. er þu gerir þat ecki sidr enn ek byd þer um
Ljósv162 4916÷ bydr nu um sinum monnum at gæta sva konungs hallar, at Martinus nædi eigi at finna hann
Martin³ 61513÷ er Martinus kom i þann stad, villdi hann lata briota þenna umbuning allan, ok baud um presti sinum ... at koma þessu a leid
Martin³ 62836÷ Sem þau uoru adr laugmod, enn er þau sitia i laugunne, kalla fiolskylldr ath modurinne, suo ath hun geymer eigi radsins, þuiat hun bydr vm elldra barninv ath hugsa til hins yngra
Thom²y 48420÷ Hafðisk Bjǫrn þar við um sumarit ok keypti til handa Þorkatli þá hluti, sem hann hafði honum um boðit
Gr 7822÷ þæim sem han byðr [var. + um OsloUB 317 4° “E”] æinkanlegha
JKr 37916÷ Þadann fra var Eindride hinn makaste og samde þeim biskope hid besta umm alla þa hlute sem kongur hafde ho᷎num umm boded
ÁBpˣ 6112÷ vm onnur yður ærende þau sem þeer hafer oss vmboðett skulum ver ... varn swæin yder senda
DN VIII (*[1340]›apogrˣ) 14317÷ En ef hon callasc eigi hafa fé sitt allt. þá bióði hon manni um vörn sína
Frostˣ 2319÷ Herjólfr átti skála á velli ok vildi kaupa til góðan við ok bauð nú um Vémundi at vera fyrir sína hǫnd
Reykdˣ 17220÷ Einarr bóndi ok Bergr báðu menn af reka hestana vellinum, ok Þorgils bauð þeim um, at þeir mundu fá menn til at annaz hestana
StuᴵᴵR11127ˣ 25128÷ En er þeir gengu at sofa, þá bauð Þorkell Kára um, at hann skyldi vǫrð halda, ef menn nǫkkurir kœmi af heiðinni
Vápnfˣ 5914
undan: bjóða undan
[e-m] [e-t / e-u] [e-u] fordre (ngt) afstået (af ngn) (vha. ngt) ⫽ make a claim to relieve (sby) (of sth.) (by means of sth.)
●●● Oc er þa costr at bioða uɴdan þeim manne. varðveizlona ef vill
GrgKonᴵ 23316●●● scal hann nefna ser vatta. at þvi. at hann byðr fe ens unga manz undan honom logboðe
GrgKonᴵ 23415●●● mun ek svá djarfr gjöraz ... at bjóða þersu máli undan yðr fram fyrir dómarans kné
Æv²³624 9122÷ Eigi scal bioða undan manne aðr undir maɴ kömr feit
GrgKonᴵ 23322÷ við þaɴ cost scal hvartueɢi þeirra hafa feet ef at logom er undan boðit. at ...
GrgKonᴵ 23325÷ Sa maðr er feet vill undan bioða þeim manne er varðveitir
GrgKonᴵ 23410÷ hann scal stefna honom heim ... oc segia at hann mvn coma þá at bioða feet undan honom
GrgKonᴵ 23412÷ enda scal hann undan hanom hafa boðit fyrir miðian dag
GrgKonᴵ 23416÷ Eɴ ef hann kys at hafa fe oc scal sa er undan honom bavð féet. mæla ens unga manz mále þa ...
GrgKonᴵ 23421
● ‖ impers.: býðr undan [e-t] [■(e-m)] (ngt) fordres afstået (af ngn) ⫽ there is a claim to have (sby) relieved (of sth.)
●●● Nu ero þeir menn sua .iii. at eigi byðr undan fiarvarðveizlona ne sva voxtona
GrgStað 781÷ Nu ero þeir menn sva iii. er eigi vm byðr undan fiárvarðveizlona ne voxtona
GrgKonᴵ 23019
undir: bjóða undir
[e-n] [e-t] henskyde (sag) til (ngns afgørelse) ⫽ refer (a case) to (sby’s judgement)
upp: bjóða upp
[e-t / e-u] [e-m / fyrir e-m] [fyrir e-t] tilbyde at give fra sig, tilbyde ⫽ offer to yield, offer
●●● en er hann sa i hornit, þa hafþi nv hellzt nockot mvnr afengiz, ok þa byðr hann vpp hornit ok vill eigi drecka meira
SnE 574●●● baud Bardar þæima iardar œyrii vp Sæbirni
DN II (1331) 1588●●● baud fyr nefndr skule þessa peninga vpp fyrir adr nefnda jord ... erfingium gunlaugs ... en lyste jordina eign sina þadan fra
DI V (1451) 8324●●● reid hann heim til Hola. og krafdi. byskup ad bioda vpp fyrer sier gisting ꜳ stodum
LBpA 4411●●● En Þorgils bauð honum upp allar sveitir norðr frá Varðgjá
StuᴵᴵR11127ˣ 2954÷ Þa hof Olafr þegar ferð sina. oc let bioða upp veitzlor [var. + firir ser AM 325 VII 4° “325 VII”, etc.]. þar sem konungs bv varu
ÓH 812÷ siðan bauð sigurðr vpp ... þorgauti aura
NoDipl ([a1300]) 1132÷ vorum uær j hia saum ok heyrdum a ath skule loptzson vpp baud. reiknade ok þar synde oss ... þa sextige hundrada er hann *liett metta j fardaugum. ... baud fyr nefndr skule þessa peninga vpp fyrir edr nefnda jord vppsale erfingium gunlaugs ... en lyste jordina eign sina þadan fra
DI V (1451) 8320÷ sagdist hann hafa lätid meta og upp bioda fulla verdaura fyrer hestinn i hverium fardo᷎gum
DI IX (*1526›Lbs 62ˣ) 37611÷ Thomas Buknam baudh upp erlighom manne oc vællbornom Hakoni Jonssyni ... til solu gardh þan oc tuftir er Dufhuss heita
DNᴵᴵ 9429
út: bjóða út
[e-t / e-u] udkalde, mobilisere/udskrive (hær, skat, etc.) ⫽ call up, mobilise, levy/impose (army, tax, etc.)
●●● gerði hann utboða bréf um allan Noʀeg oc báuð ut miklu liði með uistum oc skipa bunaði
HákEirsp 63830●●● þa er vtt var boden skattr a josalalande at giælda keisara Þa gek oll alþẏda vndír
SvR 103●●● Eigi skulu ver honum læiðangrs synia ne utboða ef han byðr ut með sliku skilorði sem her fylgir
Bl 1999●●● haustlæiðangr ut boðen at vætr nattom. saman tækin at Martæins messo. til kaupangrs komen at iolom oc landzskyldir með
Hirð 43017●●● konungr bauð vt leiðangri miklum ok dro saman skipaher
EgM(2001) 1214●●● lætr hann vt bioda af haufudborgenj þat uænazta turnjment ... til biodande aullum ungum monnum ok riddurum at fremja sinar jþrotter
Vald 5313●●● Svæinn jarl ... bauð ut ⸢almenningi [var. almenning allan AM 303 4°ˣ “A”] allt um Þrondhæim oc Halogalannd
FskBˣ 1508÷ bva þeir (ɔ: konungar) her sinn at svmri svþr til Danmercr. oc bioþa vt leiþangri or Noregi
Mork 13710÷ Haralldr konungr bꜹþ ut leidangri af Noregi oc ferr með liþi sino til Danmercr at heria
Mork 2047÷ Konvngr bꜹð vt leiþangri oc for meþ .cc. scipa norþr í Noreg
Mork 41730÷ bydr hann ut liði oc scipum. oc varð allfiolmeðr
ÓH 117÷ þa byðr hann liði vt af Catanesi oc for ut i eyiar
ÓH 23610÷ fylgþi þeirri sꜹgv vtbod ꜹstan of Agþir ... Var þar ⸢her boþit vt [var. herboþ vti AM 68 fol “68”]
ÓH 4871÷ hann let. þegar bioða ut leiðangri
Sv 253÷ Konvngr hafði boðit v́t leiðangri vm svmarit aðr ... enn Skvli iarl hafði aðr tekit drivgom allan leiðangrinn
HákFris 43022÷ let Hakon konvngr gera v́tboðabref vm vettrinn eftir iol of allan Noreg ok bꜹþ v́t leiþangri bæþi at liþi ok vistum
HákFris 56925÷ Skalltv nv a myrgin moz qveþia ok ⸢almenningi [var. almuganum Holm perg 7 fol “B”] vt bioða
KonrA 6113÷ Eigi skolum ver honum leiðangrs ne vttboða synia ef hann byðr vtt með þuiliku skilorðe sem her fylgir
Landsl 338÷ att utboðnum læiðangri skulu men iamnat sin græiða at ⸢garða [var. iardar LundUB Mh 15 “Bn”] hofn oc fear magne
Bl 20223÷ Sva oc at varlæiðangr allr se ut boðen at miðfastu saman tækin at paskom
Hirð 43015÷ En er vara tok bvðv konvngar vt leiðangri
Huldaᴵ 1589÷ Ok er at várí kom. þa bavð hann leiðangri vt af ǫllv landi. halfvm almenníngi at liði ok skípvm
Huldaᴵ 18110÷ Sendí Haʀalldr konvngr orð vm allan Noʀeg. ok bavð vt leiðangri halfvm almenníngí at líðí ok skípvm
Huldaᴵᴵ 7627÷ Eftir þat bavð Sígvrðr konvngr v́t álmenningí af ǫllvm Noʀegi
Huldaᴵᴵ 21718÷ bauð hann ut leiðangri ok skipum ok uarð allfio᷎l mennr
ÓTᴵ 1213÷ ‹G›Uɴhilldar synir buðu ut liði miklu or Uiki[ɴi] ok foro sva norðr með landi at þeir ho᷎fðo lið ok skip or fylki hueríu
ÓTᴵ 628÷ þvi næst bꜹð Haralldr konungr ut her vm alt riki sítt
ÓTᴵ 9615÷ lætr liði vt bioða
ÓTᴵᴵ 2002÷ bauð hann þegar vt leiðangri
ÓTᴵᴵ 33816÷ Latum ver ok nokorn wtfarar læidangr æder næmfnd wt bioda aa þessom tolfmanadom þa hofum ver lofuat þæim at læighia ser landuærna skipp
DN II (1365) 30530÷ Sueinn jall safnnar lide um allan Þrandheim þegar eftir iolin bydr ut leidangri ok byr skip sin
ÓHFlat 4116÷ baud hann vt leidangr vm alla Vikina
Hák81 35014÷ Kongr hafdi latit ut bioda leidangri um sumarid adr. ... En Skuli jarl hafdi latit taka driugum allan leidangrin
Hák81 37019÷ giordi hann vtbodabref vm allt land ok baud ut micklu lide med vistum ok skipabunnadi ok uopna
Hák81 6331÷ bauð út almenningi, svá at engi riddari sæti eptir né fótgangandi maðr
Klma 44726÷ Haraldr konungr bauð út leiðangri
Vígl 6614÷ weer lathum wtbiodha varn almogha j Norege
DN XIV (*1364›SRA apogrˣ) 94÷ hafðe ut boðet [var. + allann AM 303 4°ˣ “A”] almenning af Danmarku oc Englande
FskBˣ 1717÷ siþan sendir konvngr bref um allan Noreg oc bauð ut ollum almenningi
Hem326bˣ 3921÷ Síðan bauð hann út her miklum ok fór til Gotlandz
Hkrᴵˣ 3316÷ býðr hann út liði ok skipum ok verðr allfjǫlmennr
Hkrᴵˣ 1537÷ bauð hann út herliði af Danmǫrku
Knýtl1741ˣ 359÷ theger sem ver lettom hanna vthbioda ellegar suare ledangers faldt
RbME (*1344)ˣ 16327
við: bjóða við
● hugr býðr við [■] [e-m] (ngt) byder (ngn) imod ⫽ (sth.) is distasteful to (sby)
yfir: bjóða yfir
[e-n/e-t] herske over (ngn/ngt), regere ⫽ dominate, rule over (sby/sth.)
●●● Vertv konvngr oc bioð yfir oss
~ lat.Impera nobis
Vulg Judic 9,8 StjC 39910●●● þv æinn skalt raða oc yfir alla bioða sem þv vill
~ lat.imperes
Vulg 2Reg 3,21 StjC 49933●●● í boði þess valdsmanns, er Ólafr hét ok yfir bauð eyjarnar
GBpD 5119●●● Christus jmperat. þat þyder suo ... Kristur bydr yfer
Dunst 2612÷ kænner likamanum lægiaz oc þiona, en andanum iverbioða oc drotna
●Thom¹ 2510÷ Sva mycklo mætare ok agætare sem salen er en likamenn, er mer er yferboðet af guðe
●Thom¹ 1105÷ Sva mycklo mætare ok agætare sem salen er en likamenn, er mer er yferboðet af guðe, sva mycklo meirr oc framarr skylldaz þu til at lyða mer
●Thom¹ 1105÷ Kom þv oc bioð yfir oss
~ lat.impera nobis
Vulg Judic 9,12 StjC 39916÷ Eighi er ek siouar gud. helldr þionostu madr guds er ẏfir bẏðr sioinn
~÷ at þui o᷎llu megi hon uitrligar ok forsialigar ⸢rikit [var. rikinu Holm perg 1 4° “E”] yfir bioda
Mar240a 42213÷ vi firirbiudhom at nakor dyruist vera ifuir biodhande herra abotan edhir nakro þui klaustreno vardhar
DN XII (*1361›AM 902 a) 7925÷ (hann) kys sier þat vitandi og lætur þo sinn vilia fram ganga og yfir bioda skynsemina
SpecPen 22119÷ Þriðia kýs ek mér at ráða ok yfir bjóða (ms. yferbioda) alla dóma
Mág² 17315 → ms. 195va23÷ svo at hann megi yfir bioda alla menn i þessi borg
MarD634ˣ 10936÷ firirbiodhom wer at nakor dyruist at uæra ifirbiodhande herra abota edhir nakro þui sem klaustreno vardhar
DNᴵᴵ 881
C. bjóða sik + præp./adv.
á: bjóða sik á
[e-t] overgive sig til, underkaste sig ⫽ give oneself over to, submit to
fram: bjóða sik fram
[■ / til e-s] tilbyde (ngt), erklære sig parat (til ngt), stille (til kamp) ⫽ offer (to do sth.), declare oneself prepared (to do sth.), volunteer (for battle)
●●● Bauð Þormoðr sik þar iafnan fram, er mann-ravn var mest ok *at-sokn var hørðust
StuᴵK 4394●●● Heinrekr konungr ... bydr sik fram ... til fylgis med Fridreki keisara
Thom² 38229●●● [seiger (Hrani)] ... at fieuon munde uera i haugenum miog mikel ok bydr sig fram at fara til med þeim
ÓGeir75 73237●●● Þeir gengu þá (ɔ: er flestir hǫfðu glímt ...) fyrir ýmsa menn ok buðu sik fram
Gr 23019÷ hon mvndi sialva sec fram bioða
Þiðrᴵ 23020÷ Of miog boðtv þig fram til bana
Flóv¹ 15734
í: bjóða sik í
[e-t] overgive sig til, underkaste sig ⫽ give oneself over to, submit to
til: bjóða sik til
[e-s] tilbyde sig til, erklære sig parat til, tilbyde at underkaste sig ⫽ offer to enter into/undertake, declare oneself prepared to submit to
●●● byþr haɴ sig til liþveizlo viþ keisara
Jvs291 2725●●● bioda (þeir) sik till lagha ok rettenda epter godra manna dome
RbHM (*1303)³ 6116●●● Prestrinn ... bydr sig enn til ath færa likit til kirkiugraftar
Thom²y 48334●●● baud hann sig audmivkliga til lausnar ok sættar vid heilaga kirkiu
DI VII (1499) 4187●●● byd ec mic til at giora huerium manni laug oc rett
JurForm668 10818●●● gekk Hrolfr framm ok baud sik til farar
LdnStˣ 21018÷ kændost þa ok allær saman at þæt varo ret ænda mærki sæm fyr nemfdir men budu sic til æidar
DN II (1347) 23525÷ Siguarðr biskup riðr ok þann tima norðr ok byðr sik til meðal-ferða at eiga enn hlut at sǽttum með þeim Vrækiu
StuᴵK 56629÷ hakon ionsson beiddiz oddz bonda ... enn baud sig til andsuara vid adur nefndann odd vm þat sama til kall er hann þottiz eiga J fyrrnefndri iordu
IslDipl (1436) 32127÷ sira Jon palsson wor officialis ... hefer til bodet sig ath giora oss reickningskap af fyr greindu starfe
IslDipl (1443) 36018÷ hafdi hann adr bodit sig til Noregs ꜳ kongs fvnd at standa honum reikning vm þat er hann atti at suara
AnnGott 3594÷ firir oss er telt at bønder j Mvlanda sokn ok Monom biodhæ sik til bætranar ok ifuirbota vm þæt vplaupp er þeir gerdho nest wer visiteradom
DNᴵ 1904
undir: bjóða sik undir
[e-t] tilbyde at underkaste sig, erklære sig parat til at udsætte sig for ⫽ offer to submit to, declare oneself prepared to submit to
●●● bauð sec ... unnder ræfsing
Kgs 11035●●● hon bauð sek vndir þau logh er þa gengo i landeno
DN I (1322) 14537●●● komu ordsendingar til hans af irlandi þær at írar buðu síg vndir hans valld
Hák8B 19814
D. bjóðask
1) [af e-u] påbydes (ngn) ⫽ be imposed (on sby)
●●● Eigi er maðr scyldr at taca við þeim monnom er honum er maɴe firnare eɴ næsta brøðre eða aɴaʀa brøðre nema hann eigi ser vi. missera biorg oc sinom omögom oc sva þeim er þa býðzc
GrgKonᴵᴵ 262●●● þviat þat er af gudi, er byz af litillæte ok bæn
~ lat.imperatur
VitPat 96632 VP 66421÷ Eigi er maðr scylldr at taka við omaga þott hann se arftöko maðr hans. nema hann eigi ser .ii.a missera biörg oc sua þeim er þa bydsc. oc sva þeim er hann a arf eptir at taka er aðr ero a feno
GrgStað 1397
2) [■ / til e-s] [e-m] tilbyde (ngn) (ngt), erklære sig parat (til ngt) ⫽ offer (sby) (sth.), declare oneself prepared (to do sth.)
●●● Vilium ver oc giærna bioðaz til at ganga um sætter ẏðar imillum
ÓHLeg 3911●●● buðuz honum þar menn til fylgðar
BǫglEirsp 44034●●● Þat þickiaz menn finna í orðum Pals postola, at hann hefði boðiz til fyrir astar sakir við folkit at vera ‹einn› pindr
Páll²C 2715●●● hun baudst ad binda umm sár Gryms
DplFljˣ 13135÷ vil ec æn til bioðaz at varðvæita honum til handa þvi minna frælsi at ...
Kgs 7712÷ ef þer vilit sva vera lata bioðvmz ek til þessarrar ferðar
HákFris 39427÷ meðr þvi at Adonias gio᷎rði drottinssvik moti feðr sinvm. þa bvðvmz ek til at bera abyrgð þeirrar synðar með honvm við gvð fyrir frendsæmi ockarrar sakir
StjC 55516÷ þotti hann vera enn agæzti maðr ok buðuz honum margir til þionostu ok sitt fe honum til þarfinda
Finnb 515÷ Mun ek ok nú til þess bjóðask í sumar á þingi at bjóða mǫnnum til boðs þessa
Laxd 9117÷ hann bauzk at leita um sættir
Laxd 2113÷ postuli sieʀ þat at Ermogenes ⸢bẏdz [var. byz AM 651 I 4° “B”] til boka brennuɴar
~÷ Su er bæn konungs til þeira, ef herra pauinn uikz undir at gera legatos, at þeir biodiz til rekstrar ok mædu þar um, ok fꜳi valld sem sterkaz at dæma yfir Thomam erchibyskup
Thom² 40532÷ ef þier vilit, þa biodunzt ek til þessrar ferdar
Hák81 3051÷ ste Apriual af sijnum hesti hneigiandi kongs syne kurteisliga og gaf sig ꜳ hans ualld biodandi honum sijna fylgd ... gerdu nu suo allir .uj. riddarar og buduz kongs syni
Hect 895÷ Þóroddr Snorrason bauðsk til þeirar farar
Hkrᴵᴵˣ 3297÷ bjóðask margir menn til þess, at fara ok leita um sættir með þeim
Hkrᴵᴵᴵˣ 1045÷ mun ek ... bjóðast til at bera krossinn
KlmBˣ 23438÷ Eyjólfr bauzk nú til at sjá skírsluna
LjósvLˣ 694÷ Ek vil bjóðaz til ferðar með þér, ok ætla ek at vera þér miklu meiri en einnhverr bóndi
StuᴵᴵR11127ˣ 153÷ Þeir Bergr ok Þórðr lǫgðu þat til, at þeir Þorgils ok Sturla talaði tveir samt, ok buðuz til við at vera
StuᴵᴵR11127ˣ 15722
3) [e-m] [við !] tilbydes (ngn) (for ngt), gives ⫽ be offered (to sby) (for sth.), be given
●●● Ongvm manni man ek bioðaz ... ek gef yðr trv mina, ef þer vilit mín fa
Bær 10319●●● Bvðvz mer liðveítzlvr at beriaz til landzins
Huldaᴵ 6715●●● selia fyrir sva frijt verd ok mikit sem henne bydizst vid af odrum
IslDipl (1369) 4629●●● byrrenn baudst oss so goðr
DN VIII (*[1337]›apogrˣ) 12016÷ Getr þú hennar nú jafnan, en þá vildir eigi fá hennar, er buðusk kostir á
Korm 2678÷ bliðr byr boðen ok buin hefdi oss æighi bodezst
DN VIII (*[1337]›apogrˣ) 11913
4)
E. bjóðask + præp./adv.
fram: bjóðask fram
[■ / í e-t] [með e-u] tilbyde (ngt), erklære sig parat (til ngt), stille (til kamp) ⫽ offer (sth.), declare oneself prepared (to do sth.), volunteer (for battle)
●●● hér varð svá úheyrt umkast, sem eigi funduz dæmi til, at menn buðuz fram í fjötra ok lífstjón
Æv⁹² 29029●●● Nú ‹er› þeir sem berir váru kómu í millum þeirra er herklæddir váru ... þá þorðu þeir eigi síðan svá mjök fram at bjóðast
Klma 29635●●● ⸢því bjóðumz ek [var. því býð ek mik Holm papp 66 folˣ “a”; býðr ek AM 657 a-b 4° “C¹”] fram með öllum góðvilja hann at læra ok leiða til þeirrar vizku sem ek hefi framaz þegit
Æv⁷⁸624 20418
í: bjóðask í
[e-t] tilbyde at underkaste sig, erklære sig parat til at udsætte sig for ⫽ offer to submit to, declare oneself prepared to submit to
●●● Gerþo borgarmenn þat raþ fire ser at senda boð Haralldi. bioðasc i valld hans. oc sva borgina
Mork 27025●●● Ver hofum ... latit feðr vara oc bræðr oc naliga alla frendr oc friþlondin fyrir sacir fꜹðor þins oc nu bioðumc ver allir enn i vandaɴ fyrir sialfan þic
Sv 924÷ senda boð Haraldi konungi ok bjóðask í vald hans ok svá borgina
Hkrᴵᴵᴵˣ 2009
mót: bjóðask (í) mót(i)
1) [e-u] tilbydes i bytte (for ngt) ⫽ be offered in exchange (for sth.)
2) [e-m] stille op imod (ngn) ⫽ take one’s stand against (sby)
●●● Hárekr spurði, hverr sá væri svá djarfr, at byðiz í mót hónum
HG 5730●●● Frankismenn munu deyja, ef þeir ⸢bjóðast [var. berjast AM 180 d folˣ “B”, etc.] í móti oss
Klma 50427÷ han ser hue mikit hans skap er. oc reiði þeim er firir uerðr oc moti vill bioðazc
Þiðrᴵ 33016
undir: bjóðask undir
1) [e-t] tilbyde (at udføre ngt), erklære sig parat til (ngt) ⫽ offer (to carry out sth.), declare oneself prepared to (do sth.)
●●● hefir þv nokkvt byriat þat erindi, sem þv bꜹðz vndir næsta sinni
cf.Nv vil ek bioðaz til at vera i vmleitan, at þv fair þa mey, sem ...
6157-8 Mar655XXXII 6162●●● hann býz undir þat (ɔ: at fara hennar ráði fram) á alla lund
Æv⁹³ 2936
2) [e-t] tilbyde at underkaste sig, erklære sig parat til at udsætte sig for ⫽ offer to submit to, declare oneself prepared to submit to
Form.: bioða (90); bauð (73); baud (47); boðit (40); bydr (34); bioda (33); byðr (31); bjóða (28); bavð (21); bodit (20); býðr (16); boðet (16); buðu (15); bꜹð (14); bioþa (10); boðen (10); bavd (8); bióði (8); bioðe (8); bydur (7); bióða (7); boðinn (7); bꜹþ (6); budu (6); boþit (5); Bioðr (5); byd (5); byþr (5); bioð (5); biodum (5); býð (4); bioder (4); bjóðumz (4); bodet (4); bioðaz (4); byð (4); biodandi (4); bioðer (4); biodi (4); buðuz (4); bodner (3); bjóðask (3); bẏðr (3); bióþa (3); bíoða (3); bauþ (3); bodid (3); bvðv (3); bjóði (3); bjóðast (3); boþen (2); Bauð (2); byði (2); boþet (2); baudh (2); biodha (2); boden (2); bauzk (2); biodom (2); bioðvm (2); bodin (2); Baud (2); býþr (2); bauðt (2); boðenn (2); boðnum (2); biodhande (2); baudst (2); biod (2); biódi (2); bodinn (2); biodit (1); boðiɴ (1); bautt (1); bodna (1); buð (1); boð (1); biodir (1); býðzc (1); bioðasc (1); bꜹðz (1); biodandi (1); biudr (1); bijd (1); bǫþ (1); boðner (1); bijdur (1); bvþv (1); bo᷎d (1); bióþe (1); báuð (1); byz (1); bydsc (1); bjóðaz (1); Bvðvz (1); byðiz (1); býþ (1); bvðo (1); budhum (1); Biodum (1); bioðum (1); bjóð (1); bꜹd (1); bþ (1); buðo (1); Bioðe (1); boðið (1); Biod (1); boðtv (1); bẏdz (1); bydizst (1); buðusk (1); bioþum (1); biodanda (1); byrdr (1); bitr (1); Bioðum (1); boðeð (1); bioþi (1); Budum (1); bvðvmz (1); bodezst (1); bioðazc (1); bióþomc (1); (1); bioðit (1); bodín (1); Bꜹð (1); bavþ (1); bavðtv (1); biodande (1); byþ (1); boðiz (1); bauðsk (1); biodunzt (1); bÿd (1); Bioþo (1); boðnar (1); Bioþ (1); bjóðir (1); Bióþa (1); bydi (1); bvðet (1); bioði (1); boðett (1); biodiz (1); biodazt (1); býz (1); baudt (1); bodnar (1); Biottu (1); bavðt (1); bíoðe (1); boðrna (1); Bvðv (1); budv (1); biode (1); bǿþ (1); byder (1); boded (1); byþsc (1); bþ (1); bydar (1); bioðom (1); byde (1); biodhum (1); bodenn (1); byðir (1); bioðr (1); bióþ (1); bꜷð (1); biodhæ (1); bioðvmz (1); buduz (1); bioðumc (1);
Comp.: fer- (1), for- (11), full- (10), fyr- (6), fyrir- (101), jafn- (11), lǫg- (7), mis- (59), of- (8), rétt- (2), sam- (10), til- (1), yfir- (3)
Gloss.: EJ (cf. corr.); ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _ bjóða undan „ fjárverðveizla; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím; LP; Med -od-; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ; deVr; Fr4 item umbjóða, útbjóða; NO; Walter _; ÁBlM; Bl item cf. corr.; WPA _;
Litt.: Grøtvedt 1939 121; Grøtvedt 1939 47; Hermann Pálsson 1981 126; Hægstad 1915 85; Hægstad 1915 99; Hægstad 1916 122; Hægstad 1916 200; Hægstad 1916 93; Kreutzer 1977 166; Seip 1929 163; Seip 1930 354; Seip 1931 [MM 1931] 51; Seip 1931 [MM 1931] 55-56, 57; Seip 1952 27; Sørlie 1937 [MM 1937] 71; Vilhjálmur Finsen 1883 606, 683; Wadstein 1892 [ANF 8] 85; Walter 1976 112
Genre. (expected): legal works [jur]: 191 (76); religious works [rel]: 159 (212); historical works [his]: 133 (138); family sagas [isl]: 96 (96); charters [dip]: 60 (61); contemporary sagas [bis]: 48 (58); romances [rom]: 47 (82); þættir [tot]: 22 (17); legendary sagas [fas]: 21 (34); learned works [div]: 15 (25); unclassified [ ]: 9 (3);
External (non-ONP) resources:
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net