verk sb. n. [-s; -]
(cf. verki sb. m.) verki sb. m. [12]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
I.
1) arbejde, beskæftigelse, (arbejds)opgave, arbejdsproces, produkt
Læti er sót su er mioc grandar þrǽlum guðs. Þa dvenar tómr (maðr) í licamlegom girndum. ok fagnar æigi í andlego værki ne glæðsc í hæilsu sinni
~ lat.in opere ... spirituali
12331 Alk619 12312stvrcþisc sveiɴiɴ oc varð hell (sic) þegar oc sendi Gvþs þrell hann til vercs sins oc naþi fiandi eigi at fagna bana hans sem hann hugþi
~ lat.ad ... laborem
Dialᴵᴵ 1749 GregDialA 14621En er Þorsteinn hafði litit yfir uerk huskarla siɴa. þa reið hann heim
Eg162θ(2001) 17111●●● Nv vill sveinn eigi nema. oc leiþiz honvm bök. þa scal föra hann til annarra verka
GrgKonᴵ 184Eigi scal setv maðr lavpa til verks ef hann skylldi fasta. til þess. at hann scyli þa heldr matazk eɴ aþr
GrgKonᴵ 3527oc sva þat er menn þiɢia verc at þeim monnom
GrgKonᴵ 788Hvarz maðr liɢr af vercom langa stund eða scamma. oc scolo bvar virða fulgo eða verc þav er hann vaɴ eða hin er o uɴin ero
GrgKonᴵ 13426er hann samvistom við þaɴ er hann lav́st. oc deilir við hann svefn oc mat eða verc
GrgKonᴵ 1551Hann scal lysa at lögbergi at hann hefir lögsculd laget a hann. enda a hann cost alengr at veria lyriti iɴe höfn hans oc sva at þiɢia verc at honom
GrgKonᴵᴵ 422Ef hann hittir hann i verke ute. oc er rett at föra honom omagaɴ með eið þar þa. eɴ ef eigi er omagiɴ eín föʀ til hvss. þa eigo þeir at bioða at føra til hús. ef hiɴ er i verke
GrgKonᴵᴵ 724Ef grið menn manz fiɴa hvaliɴ oc a hann verc þeirra allt. þa eignaz hann hvaliɴ
GrgKonᴵᴵ 13117●●● Erfeðlict verc er þat þæim er i morgom fiolskylldom er bvndinn
~ lat.opus
Dialᴵᴵ 43210 GregDialFrg¹ 557Þa varðar scog gang öllom avðrom mönnom ef hann hafa iɴi oc þiɢia verc at honom oc er þat fimtar doms söc
GrgStað 1945Hann stoþ a golfino oc *sticaþi lerept ... Brandr hellt fram uercino oc svaraþi engo
BrandMork 19422Nv ero dagar aðrer er eigi er nonheilagt firi ne fasta. er þo scolo jamhelgir firi vercum sem sunnudagr
GulKrᴵ 1018●●● Eigi scal hann með hoggum raða hanom til verca
Gulᴵ 369Nu scal hann neyta skulldar mann sinn. sem þræl sinn. oc sva fꝍra hann til verca. þa scal orco geva hanom sem þrælom sinum
Gulᴵ 3622brꝍðr tveir ... anauðgir. eigu saman verc oc orco
Gulᴵ 517oll þing onnur skolo einvirkiar heima sitia. Sa er einvirki er yngri maðr fylgir hanom til vercs en .xv. vetra. hvárt sem hann er hans sun. æða annars. oc fylgir hanom til vercs
Gulᴵ 5530męlti konungr at gestir scylldv fara i moti Hrvti oc taca hann af lifi. voro menn til þeꜱ vercs fliotir
ÓH 5498Ef maðr er a verki tækin oc *uinnr a hælgum dagum bꝍte sliku sem daghriki er til. frials maðr er a verki tækinn með anauðgum monnom bꝍte han sækt en þau laupa laus vndan
BorgKr¹ 34820Barði hafði uerksnvð mikinn ok þeir bro᷎ðr sumar þat. ok foro vel verk fram um svmarit
Heið 6319Barði ... leggr firir hann verk hvat hann skal gera um aptaninn ok vm daginn eptir lavgar dag
Heið 6830Verkit er mikit
Heið 698Barði tok vel kueðiv hans ok biðr konv lvka uerki sinv. ok uaska honum betr
Heið 718Nv liðr fram verkit sva at lokit mvn miðviku dag i þeꜱi uikv. ok mvnv þeir heima vera
Heið 785far þv aptʀ ok leita ... Nv ef ei fiðr þv a leiðinni þa far þu til verkꜱ þinꜱ
Heið 848toku þeir til verkꜱ sins ok slogv vm stvnd
Heið 8427þar var mannfatt heima ok voro menn farnir a Vꜹllv en hvskarlar a uerki
Heið 881Nv ero aðrer dagar er æigi er non hælgr firer ne fasta. en þo skulu iamhæilager firer verkum sem svnnu dagr
SvKr 4222Ef maðr værðr funnin a verki a æinum huerium dægi þæirra eða a messo æptni er nonhælakt er firer. gialde .vi. aura biskupe
SvKr 42226Nv vil ek skipa til verka i dag
FbrHb 18110huær frials manna. lꝍysi sik undan uærki .vi. aurum uið biscup
EiðKrA 37916●●● Atli spurði Bergþóru, hvat hann skyldi vinna um daginn. Hugat hefi ek þér verkit, segir hon
NjR1908 848Hofum vær ok vmboð fengit rettuisliga yfir ... att engin smiðr sa er gul smiðar fae nockot verk af hendi ser
RbHM (*1314)¹ 1098Nv kaupir maðr uerk at fialsom (ms. frialsom) manni. þa skal þat allt halldazt er þeir uerða asatter
Landsl 16221ek em verk handa þinna fyri lít mig eigi
~ lat.opus manuum tuarum
10523 BǿnAlk 1057skildi hann af ongvm maɴi lið þiggia til verksins
SnE 4522ok er hann ser, at þetta verk ma eigi nytaz, þa varð hann reiðr
SnE 5122firer vtan ana var Steinaʀʀ a verki
EgM(2001) 1741var skipt verkum með húskǫrlum; gætti annarr geldneyta, en annarr kúneyta
Laxd 868ætluðu at bíða þess, er menn fœri frá selinu til verks
Laxd 20521Atli spurði Bergþóru, hvat hann skyldi vinna um daginn. Hugat hefi ek þér verkit
NjM 9626svá sem hann hefir velltz nökkura daga í svá mikklum metorðum, at boð ok verk þjónaði honum fyrstum
Æv⁸⁷ 26132Guðmundr var heima oc fatt annarra manna; huscarlar voro a verci oc vnnv langt i brot
StuᴵK 17621Þat var einn dag vm svmarit, at Ion mvrtr kalladi heim alla slatto-menn af verki
StuᴵK 3982Jngibiorg jos af flotid af katlinvm ok var þat nockvrv meira verkc eɴ hon hvgdi
GBpB(2018) 22715●●● Fyrir þann skylld at þu hlyddir ordum konu þinnar ... ok dirfdiz at eta af þi tre. hueriu er ek fyrirbaud at þu skylldir eta. er iorðin bo᷎luad i uerki þinu
Stj¹ 3811Guðs þöck hefir hinn fyri ⸢werk [var. erfiþi GrgKonᴵ 1714; starf Grg158 20515] sitt
Grg351 182Ef griðmenn manns finna hval á floti ok á bóndi verk þeira alt, þá á hann hvalinn
Jb 20411Nú kaupir maðr verk at frjálsum manni með handsǫlum
Jb 2325Guitalin konungr hefir hönd at verki ok stefnir til sín öllum konungum í ríki sínu
KlmA 41023var hann brautu til ⸢*verks [non emend. vers]
Ljósv 4814n.Án kvað þat sjálft áleggjast, at hann gjörði eldinn, þvíat hann kveðst því vanr verkinu
Án 34520toku nu til werks ok reistu haug mikinn ok laugdu þar j baada berserkina med vopnum
Vikt 3215Huskallar Þorbiarnar voru á verki
Krók 64ef þu uillt binnda þig til uercknadar hia mer þa uil ek uera uinur þinn hinn jatade þessu ok batt sig til uercksenns med hann ok uann sem hann þoldi lannga tima fyrer honum
Æv238XX⁹ 2005med fe þvi er þeir taka ... ꜳ̋ verkvm sinvm
~ lat.de ... proprio sudore
11323 Eluc238XVIII(1989) 1135Nu fare þier til verks ydar og skal ydur eigi sader giefa og skulu þier þo fylla tolu ydars verks
Stj12 vi17af hafdi fallit eitt ho᷎fudit i midium uefnum ꜳ bakit, þar sem sizt matti ꜳn uera, og eigi matti uerkit fram flytiaz firer þui
Jvs510 834var hinn þo stormikill fio᷎lde mannfolks er styniande stod j þessu verke
ÁBpˣ 997eg hef nv ⸢haft mann j vercke [var. drepit stiupfo᷎dur minn keisarann BevB(2001) 319]. eg slo greyfann iij hogg
Bev118(2001)ˣ 3122saugdu adr greinder men ath tiorn ætte sex uiknna uerk a eingebacka
DI VI (*1397›apogrˣ) 3511Sagdi þrattnefnd margreit at Skrida ætti ... vj. uikna uerk ȷ́ eingibacka
DI VI (*1486›JS 66ˣ) 5754komu þar iafnan niðr er kerling var ok drogu verk hennar a fotum ser
Fbrˣ 10516Nu hofumm vid drepid hier mann fra verki med þier, og er nu verkid ounnid
Fljˣ 444uerk
~ lat.et opera manuum eius anunciat firmamentum
122 (Vulg Psalm 18,2) GlossPsalt 132●●● Hra[fn]kell geck miog ad ⸢verknadi [var. werkumm AM 156 folˣ “B¹”, etc.] medann bærinn var j smijdi
var. Hrafnkˣ 446: AM 156 folˣ “B¹”gekk at sauðum þann morgin ok hafði skipt verkum við þann, er fjár geymði, því at hann var opt á Grýtubakka ... ok hafði þar sláttu
LjósvLˣ 7628voru verk iafnan *lijtil enn eingin fyrer vtan stock til vm syslu
Svarfd(1966)ˣ 5919heimpter Karll at sier þa menn sem honum haufdu verkumm heited
Svarfd(1966)ˣ 628ok heimpter Karll at sier þa menn sem honum haufdu verkumm heited
Svarfd(1966)ˣ 628Þad var vandi Liotz ad vera snemma á fótum, og sia vm verk sitt og fienad
Vallˣ 2527Lítlu fyrir jól um vetrinn risu konur til verks í Sunnudal
ÞStangˣ 7620
● hafa illt at verki
●●● hafa Norð menn nv illt at verci at draga þic blindan eftir ser
Mork 21319Mikit kapp leggr þu a með þiofum, ok muntu illt at verki hafa
Fbrˣ 9513hafa Norðmenn ilt at verki, draga þik blindan eptir sér ok vinna þat til lífs þér
Hkrᴵᴵᴵˣ 16911hǫfu vér illt at verki at hefja þik
Hǿnsˣ 4613
● liggja af/frá verkum (sínum)
Ef griþ maðr liɢr af vercom sinom. oc scal boandenn hafa hann hálfan manað ef hann þarf eigi gøzlo
GrgKonᴵ 1345Nv liɢr maðʀ oc eigi fra verkum þa scal bondi aɴaz hann til far daga oc heimta fulgo
GrgStað 27119
2) arbejdsevne
3) (jur.) arbejdsfortjeneste
cf. Vilhjálmur Finsen 1883, 694
scal hann þa tiund af gera ... nema hann eigi þa omaga er hann scyle a ⸢vercom sínom [var. handmegnni sinu Grg135 1843] fram føra
GrgKonᴵᴵ 2067Ef erfingi omagans hefir eigi hag til fram førslo. þa scal sa leɢia til af verkvm sinom allt þat er bvar virða at hann ma miðla um fram vm klæðnað siɴ
GrgStað 1165ef hann a .x. aura scvlldlavsa. þa scal hann tivnd af gera ... nema hann eigi omaga þa. sem hann verðr a vercom sinom fram at fꝍra
ÁKr 335ef hion eiga a verkum sinum framm at færa born sin þa skal þat meira til leggia sem handmegn hefir meira
DI II (*[1295]›AM 174 I A) 29314
4) det at få løn som forskyldt
Satt sægi ec yðr tóco þæir ⸢*værcfe sít [non emend. værc s ít (sic)]
Alk619 1298n.Satt sægi ec yðr tóco þæir ⸢*værcfe sít [non emend. værc s ít (sic) verkkaup Alk685 1287]
~ lat.mercedem suam
12926 Alk619 1298n.
5) handling, gerning, bedrift, dåd
Jatning er gørande af synþom. þǽr er fremiasc í hugreningo eþa i male eþa í verke
HómÍsl²⁰(1993) 29v19Fasta es heilagr hlutr. himnesct verc. dyʀ himna ríkiss. hóttr o orþeɴar veraldar
HómÍsl²⁰(1993) 30r29Abraham mę́rker gvþ fǫþǫr almatcan í werke þui es hann feǫ́rþe svɴ siɴ til altara
VerC 8114Sa er scammesc at misgera í augliti manna. scammesc hann mycclo mæir ilt at gera í augliti guðs. þess er lítr æigi at æins værcen. hældr ok hiortun
~ lat.opera
8231 Alk619 837vitande ⸢værs [var. verks Alk685 1143] sinꜱ hængdisc hann (ɔ: Júdas) í snꜵru
~ lat.facti sui conscius
11329 Alk619 11317at þeir (ɔ: englar) merci i nofnom hvat þeir mego i vercom
~ lat.in operatione
GregHom 125053 Hóm677 6116merces mea mecum est reddere unicuique secundum opera sua ... laun man fylgia mér. ec scal gialda hvęrium æftir sinum vercum
evt. def. 1) HómNo³⁷ 17017Vit qvꜵðum nei við dioflinum oc við ollum hans vercum
ViðrLaug619 28615Þviat verken gera maɴ non sekian sed oscvnseme (!). oc ostilleng verkaɴa
Mth²Cod645 1195boc su es cøllot verk grøðerans. Segia menn samsett hava Nichodemum lerisvein drotens
Niðrst¹ 110Nu er þat ꜷllom ᴍonnoᴍ ꜷðsyɴt at [þeir] hafa fallit a uerkom sinum oc ero þeir ubota ᴍenn
Eg162θ(2001) 1683Þat er lik it þriþia er eigi scal at kirkio grafa. ef maþr viþr a ser verk þav er honvm verþa at bana
GrgKonᴵ 127se guð stiornn oc styri maðr starfs míns. oc hann styri ollu verki mínu
~ lat.opus
Pamphilus 24410 Pamph 1099Illzka vanndra manna spillir iamnan verkum goðra
~ lat.acta bonorum
Pamphilus 2592 Pamph 11419hann segir openberlleg verk. vm þau er likamenom fylgia
~ lat.opera carnis
JDamBarl 3213 BarlA 3338Þessor kallar hann andleg verk rettan kiælleik til guðs. oc nagranna sins
~ lat.Fructus ... spiritus
JDamBarl 3218 BarlA 347Sa maðr hæitir hæimnar er dræginn er til stocs eða stumns oc hoggnar af bæðe hænndr oc fꝍtr. En um þat vǽrc værða .iii. menn utlager. nema hann vili fǽrom kænna
FrostKrᴵᴵ 50622Standa scolo sokner um langa fosto. kristinndom ma of allt sꝍkia. oc ny verc þau er verða
Gulᴵ 2615Biorn oc ulfr scal hvervetna utlagr væra. þeirra verc vill engi maðr varða
Gulᴵ 4534Ef stelr umage. þa scal bꝍta aftr verc hans
Gulᴵ 8433Nu sætr i sin stað hverʀ þessara hofðingia sinar hærbuðir firir borgina oc margan dag bæriaz þæir við borgarmenn oc vinna morg stór verk oc hvarir tvæggio tapa nu af oðrom morgum manne
Þiðrᴵᴵ 2123at (hann) skylldi fra hino goðo oc annars bætra upp hæfia. oc i ollo athæfi upp stiga til hæilagra verca
BarlB 2294sendi Ketill þær vt ... at segia tiðindin ok þa mætti hverr ꜹðrum segia þaðan fra sva at orð kio᷎miz i Þverar-hlið ok vm Norðr-ar-dal at eptir þeim se riðit er verkit hafa vnnit
Heið 8723Oc heldv þeir sinar sifiar sem allir skylldv i sinvm helgvm krapti oc dyrligvm verkvm
ÓTOddS 116þvi mvno þin verk marg falldaz miok ok til goðra lvta frøfaz
ÓTOddS 3930Karlmannligt verk væri þetta, sagði hon, ef einn hefði at verit
NjR1908 25625Harðla miog hefi ek misgert i þessv verki
StjC 54615En ef maðr gerir hin samu uærk i fylkis kirkiu eða kirkiu garðe með heiftugri hændi. þa giallde hann .xv. merkr silfrs halft kirk‹i›unni en halft biskupi. oc kome eigi i land aptr fyr en bꝍtt er uiðr kirkiuna
cf.Ef maðr lystr mann hæiftugri hændi með huæriu er hann lystr eða særer eða til dauðz drepr i krist kirkiu eða i marie kirkiu eða i kirkiu garðe þeirra. þa hefir sa firir gort fe oc friði lande oc lausum ꝍyri er uigh uegr
134.²¯® FrostKrᴵ 13411reít ec verk þin þꜹ er ec sa ꜹgom minom
Jón³ 2419Var þat hit fyrsta þeira verk, at gera hof þat, er sæti þeira *xii. standa í⸣ avɴvr en hasætið, þat er Allfavðr a
SnE 207fellvz ꜹllvm asvm orðtꜹc ... ok sa hveʀ til aɴars, ok voro allir með einvm hvg til þes, er vɴit hafði verkit, en engi matti hefna
SnE 6423hann kom brꜹt af Troio ok vaɴ siþan stor verk
SnE 882ef þæir vinnaz verk a þa ero þæir aller frid hælgir er til sꝍkia. en hinir vgildir en firir standa
BorgKr² 35527minti hann a fam orðum um uerk hans
~ lat.facinora eius
3624 Rómv595(2010) 364færer huerr a lopt sem mest sin uerk
~ lat.sua quisque fortia facta ad caelum fert
6820 Rómv595(2010) 6715þat er hann kendi i orðvnvm. þꜳ syndi hann þat i verkvnvm
JBpA(2003) 1728Iðraðisk Bolli þegar verksins ok lýsti vígi á hendr sér
Laxd 19118Virding ok loflig minningh hins sæla Mikhaelis dyrkanlig ollum heimi tekr efni ok understoðu af guðligri milldi ok þar með af kynning kirkiu þeirar, er nefndr astvinr guds vann i verki ok *helgadi sinu nafni
Mich 6939Gunnarr reið heim ok Kolskeggr eptir verk þessi
NjM 13818Karlmannligt verk væri þetta ... ef einn hefði at verit
NjM 28211þótti Guðmundi óvinsælt málit, ok mun svá vera, því at slík hafa verk verst verit unnin
NjM 30419Enn þo at þu vissir verk vár
~ lat.mea gesta
Epistola 19 AlexBr226 1568þar vvrðu enge hlaupa-favr ne a unnin verk at þvi sinne með þeim
StuᴵK 44713●●● Með þessaʀi tru skaltu neita dio᷎fli ok allum hans verkum ok vælum
RRÓT 32610Geck Ro᷎gnvalldr þa við verkinu með o᷎llum atburðum sem konungr hafði sagt
RRÓT 35018ok ꜹllum oðrum sem at obotamalum ok uerkum uerða kunnir ok sannir
DI II (*1318›AM 350) 42017aa nockurri nátt sem hann uilldi framm hafa komit þui uaanda uerki
Stj¹ 22613birtiz bratt med verkvm, hvers‹u› harda hugi er margra manna hiortu hafa haft vm langan tima mote guds vinum
Thom¹B 51531honum vard eigi betra verk fyrir enn hann drap einn fornan Birkibein
HákFlat 9722skal þetta verk ekki við þann annál diskorda
KlmA 26415er hann drygdi i veran ok verki
~ lat.in operibus et virtutibus
39223 VP 39116hann gaf Hakoni kongsnafn, ok þockudu flestir allir hans uerk
Hák81 32023Honum vard eigi betra verk fyrir, en hann drap einn fornan Birkibein
Hák81 45618veittu honum þar banasar ... Eptir þetta verk foru þeir Hanefur brutt
Hák81 46923hver einn mun gjora dom sinna verka
~ lat. in textuIudicium ... factorum
19112 BernhRitn 19115Elskum vjer ok þá af ollom hug, brœðr, dýrð uppriso hans, þá er oss var fyrr sýnd í tákni, en síðan framhofð í verki
~ lat.ex facto
GregHom 117347 Hóm624² 15339eigi saurgaðiz sjá kastali, þótt inn geingi Jesús, því at Jesús græðir, enn eigi meiðir, hreinsar hann, enn eigi saurgar; bætir hann enn eigi brýtr. Svo eru verk hans, sem nafn hans
~ lat.opus ejus
PaulDHom 150643 Hóm624³ 15643●●● getinn medur verki hins helga anda moti allri likams natturu i kvidi heilgrar meyiar ok hreinnar Marie
Physiogn435 915þæger oll verk hennar gvdi
~ lat.omnia opera ejus Deo ... referat
11726 Eluc238XVIII(1989) 1178Eingli er ecki annat at segia eda þægia verk vo᷎r gvdi en at fagna batnade vorvm
~ lat.actus nostros
11730 Eluc238XVIII(1989) 11711þeir reidast illvm verkvm vorvm
~ lat.nostris male gestis
11734 Eluc238XVIII(1989) 11713●●● hann var ecki thregr til at fylgia þvi fram j verckinv er hann thalade med mvnnenvm
GregReyk 3328skyllde aller mega vitha og skilia svndr greiningh veralldlegs vercks eda gvdlegs megthar
~ nty.groet vnderscheyt weer twyschen den gotliken werken vnde der mynschen
LegKonnPass 320rb11 KonReyk 162þeir fiengv at fregna sem kristner vorv at drottningen var þangat komen. og hvat mikit at hvnn liet at verckvm giora vid þꜳ sem trvne hofdv kastad
KonReyk 264Sá er hinn fiórði mannsbani ef gengr siálfr í gegn verkum sínum ok fylgir horni á mót ok gefr dauðum sök á
BjarkÁMˣ 30929hefðit þa margra manna hefnt i yðru verki ef þer dræpit, ok mundi þat verk marger yðr allvel launa
Fbrˣ 2317Af þessu ⸢verki [var. verk AM 152 fol “C”] varð Starkaðr mjǫk óþokkaðr af alþýðu
Gautr¹ˣ 3024verk
~ lat.Opus quod operatus es in diebus eorum: et in diebus antiquis
4621 (Vulg Psalm 43,2) GlossPsalt 4723lét þat vera konungligt verk at efna orð sín
Hkrᴵˣ 1038reid Hrafnkell þa a[u]stur ꜳ̈ heidina fra verkunum, enn Eyvinndur var þa fallinn og aller hans menn
Hrafnkˣ 578Huat þarf at segia ... grimleik hans verka
~ lat.ferociam actuum
HFars 17902 MarD635ˣ 67133þinar hendr ero fullar med blodi margfalldligs manndraps, annathuort med raadum eda sialfu verkinu
~ lat.actione vel consilio
HFars 179737 MarD635ˣ 6779i bok þeiri, er heitir Actus Apostolorum, en þat þyðir, sem bokin heiti verk eða syslur postolanna
Mthiasˣ 76716●●● Eigi er þat mikilmannligt at vera mikill í tungunni en lítill í verkunum
Rémˣ 2768Hverr reed þer þetta et illa verk at gera
ÞSHDrˣ 2361[var. nú fara þeir ok finna þar úgrynni fjár af gulli ok silfri ok báru til skipa ok lágu þar nǫkkurar nætr, því ekki gaf á brott. En af þessum þeira verkum varð þat, at Oddr ok allir þeir fóstbrœðr áttu hinn mesta bardaga við Bjarma AM 173 folˣ “E”]
var. ǪrvM 3011: AM 173 folˣ “E”
● gott/... verk
cf. góðverk sb. n.
hverr maþr scal smiþa andlega kirkio í sér eigi ýr trom ne steinom. helldr ýr goþom vercom
●Hóm237¹ 967Lótom fylgia skriptar gongoɴe góþ verc
HómÍsl³²(1993) 48v20●●● oc fagna meiʀ goþo verci en goþri eigo
~ lat.bono opere
GregHom 126745 Hóm677 562(var hann) costgęfr til goþra verca
~ lat.bonis operibus intentus
GregHom 127352 Hóm677 565Rett verc scolo fvlgia rettri tru sva at hversdaglig tǫ́r hreinse gørvar svnþir. Stigi goþ verc or yvir ilscor orar oc veitom ver nongom orom goþa hluti þa es ver megom
~ lat.Recta ... opera
GregHom 130010 Hóm677 7514Rett verc scolo fvlgia rettri tru sva at hversdaglig tǫ́r hreinse gørvar svnþir. Stigi goþ verc or yvir ilscor orar oc veitom ver nongom orom goþa hluti þa es ver megom
Hóm677 7515ef vér likium noccot eptir þæim í goðum vercum
HómNo²⁵ 1087Sua sem likamr mannz lifir við matt ok drycc. sva scal sálen lifa við goð vęrc ok guðꜱ orð
HómNo³ 3633elligar er eigi scilningin ef eigi fylgia verken goð
Prosper677 53En þeir einer mego keɴa hann. es meþ hreinom hvg oc goþom vercom elsca hann
~ lat.puro corde et piis operibus
PassBarth 1382 Barth²Cod645 10421Anner luter er sa er han lægger hond a bok sæm han sua segir at oll þau god værk sæm han hæfuir gort edr gerer hædan af værdi honom aldreghe at gaghne i guds auglitti ef han seghir æighi satt i sinum æidstaf þui at honden tæiknar god værk
JurEið1642 33724ræd ek þer at þu fastir. go᷎r olmosur ok onnur god uerk. ok bid fyrir þer iduliga
StatEi² 5227Vegande hans god uerck ok jll j meta skꜳlum
~ eng.werkes
19223 Æv238XX⁴ 1922hann var og jdiv fvllvr thil at fremja god verck med favstvm og vo᷎kvm
OsvReyk 71940 daga aflat j huertt þad sinn sem hann giorer þar nockud til af þessum godum verkum
DI V (*1470›JS 143ˣ) 58026Eingillinn fann eigi nockut gott verk, þat sem riddarinn hefdi gert ꜳ ollum sinum dogum
~ lat.nullum opus bonum
MirMar1896 22a33 MarD635ˣ 9335Huat leitar þu eptir minum godum verkum, þuiat eingi ero min verk vtan ill
~ lat.de mea bonitate quæris
SpecH 260b25 (VII 106) MarD635ˣ 93718
● orð ok/eða verk
●●● þeir kendo bęþe i orþom oc i verkom gꜵto til goþs ꜵllom þéim es elsca eilífa dýrþ
HómÍsl⁷(1993) 8v3at ec hefe synþer gorvar áumr oc vesall allar þær er maþr ma *misgera meþ meɴzkre ꜵnd oc meɴzkom likama i orþom oc i verkom oc i huga rꜵngom
Játn¹(1993) 67v8ef af hans handvömmom verðr. eða þeirra manna er hann scal varða orð. oc verc fyrir
GrgStað 5009Drottenn hans (ɔ: þrǽls) scal abyrgiasc orð hans oc verc. ef hann ferr i fiolda manna. með hanom at hans raðe
Gulᴵ 714ok þat segia menn at fyr hann uar einskiꜱ ꜹrvænt orðz. ne uerkꜱ
Heið 6622var hann fyrir því kallaðr Þorkell hákr, at hann eirði hvártki í orðum né verkum, við hvern sem hann átti
NjR1908 27615kærdo þa huarer a aðra vm margha luti þa sem þeiria (sic) mellum hafðe faret bæde i ordom ok verkum
DN II (1337) 1909þar er allr hafuðstyrkr konongs sem hirð hans er. þui eru hirðmen kallaðer at þa er konongr uæl hirtr er han hæuir þa hirð er bæðe uil hans giæta uæl oc hans sꝍmda oc glaðlega lif sitt fram læggia firir hans semda sakir oc honum openberlega oc lꝍynilega i orðom oc i værkum hollr oc hagræðr vera
Hirð 4169með hreinv frammferdi ǫllum til epterdęmis með ordi ok verki
Æv657 3234með ordi ok verki
Æv657 3234Enn til varhygðar vil ec grið setia allra manna i mille, þeira er her ero saman komnir, at hverr se i goðum huga til annars i orðe ok verki
StuᴵᴵK 19024ek ma þer hlyðni gera i ordi ok verki
GBpB(2018) 13610huarke j oordom eder verkom
DN V (1369) 19716gialde aura .iij. ef nokor bar sa vt. er ⸢han atte at halda orðe eða æiði firir. ælligr [var. hann æi hafde at orde eda verki firir at suara þa DKNVSB HA 1 4° “G”] see han sygn saka
var. JKr 3444: DKNVSB HA 1 4° “G”bid ek alla goda menn fyrer guds skylld fyrer lata minne sal þa lute sem ek hefer moti þæim. gort medr. ordum edr verkum
IslDipl (1386) 8636bid eg vm alla at þeir fyrirgefi mier alla þa hluti sem eg syndugr hefi uid ydur brotid j orde edur uerki
DI VII (1500) 47433Er eg ydr kiærliga þackandi firir alla ydra velgiorninga til mȷ́n badi med ord og verk
DI VIII ([a1508]) 1829veitte þeim hialp og hvggan med ordvm og verckvm efter sinvm fremzttvm mætte
LazReyk 17721hann var dygdogr og godgiarn vith alla þa er þurfthoger vorv og til hans hialppar leithvdv med ordvm og verckvm
OsvReyk 714med ordvm og verckvm
OsvReyk 714j ordum edur verkum
DI VII (*1494›Lbs 1974ˣ) 22836Halldi hverr upp fyrir þræl sinn herlenzcan orði oc eiði eða því er til cemr í orði eða verci
Frostˣ 22625Veit ek mik vandliga vera saklausan við yðr bæði í orði ok verki at minni skynsemi
StuᴵᴵR11127ˣ 27711
● af sjálfu verkinu
huerr sem þæss dirfizst ok gerir mote þæsso. fællr af sialfu verkinu þægar j gudrs bann ok herra pauans
DN III (1303) 6418demu uit þik illughi eptir statuto vilhelmi cardinalis sabenensis legata pauans til noreghs fꜳllenn i pauꜳns bann af sealfuu verkinu
IslDipl (1357) 3324falli sa j bann af sialfu werkinu
DI III (*1354›AM 351) 9423sa er j banni af sialfu verkinu sem heiptuga hond leɢr ꜳ lærðan mann
StatJón 1834Enginn prestr eðr nockurr klerkr ... er vitaðr er legit hafa j opinberum friðlulifnaði allt til sinds enda dags skal iarðaz mega innan veggi eða mwra nockurrar kirkiu ... En hvuerr sem þuilika hefir grafit eða grafa latið j þessum stoðum vitandi se af sialfu werkinu af settr officio et beneficio
StatPáll¹ 7075at huerr sa raðsmaðr eða vmgongumaðr firir þeirra commune sem æigi hefir wtlokit sagðar renntr ok tolla aðr hann endi sinn forgang eptir frettr af vmboðsmo᷎nnum frauerandi kanunka se af sialfu werkinu wt settr af heilagri kirkiu
StatPáll² 71210●●● þa sie hann ipso facto. þat er at skilia af sialfu verkinu suspensus ab officio et beneficio. suo sem af settur bædi stad oc embetti
DI II (*1345›AM 148) 81713þa vilium ver ... at han falle j bann af sealfuu værkinu
DN IX (*1338›apogrˣ) 13112erllighar skal han ok þau. til sandz vita sik af sealfw værkinu j bann falla
DN IX (*[1338]›apogrˣ) 1324
● verk ok vili
●●● ef vér fǿrom oꜱ oc siálfer til þeꜱ vilia oc verka sem vér biþiom haɴ eflingar til
HómÍsl³³(1993) 51v4oll var verk. oc vili oc oll rað oc rœðor
~ lat.omnium nostrum actiones
JDamBarl 2416 BarlA 2328skal þa hueʀ giællda skyn firir. sin verk oc vilia
BarlA 1151allt skal þar synazt. þat sem þeir hava gortt. með verkkum oc vilia
Menota: 62vb22 BarlA 11518hann temprar fyst sua sialfs sins verk oc vilia
Thom¹ 256Fyre slik min verk ok vilia se ek mik nu vera fyrelatenn af gvðe
Thom¹ 7614bæðe af uerkum oc uilia
Thom¹ 901oll sin verk ok vilia hafa þæir mote hans gerþum
Thom¹ 1733bæðe meðr verkum oc vilia
~ lat.operose et attente
17928 Thom¹ 17818vrdv þeir miog glader vid og styrcktvst j heilagre trv. So at þeir vorv aller sem einn med einv samrade j vilia og vercke
SofReyk 19629
6) materialisation, virkeliggørelse
smiþr sa es hus vill gera litʀ fyrst huerso hann vill hvatke gera. oc riss su smiþ siþan í verke es fyʀ stoþ smiþoþ í huguite smiþsens
Eluc674(1989) 175Gud ... sa þa borg ok turn sem þeir smiðaðu ... Hófu þeir ok sua upp þessa sina gerd ok fyrirætlan. at þeir munu ecki sealfkrafi af henni letta. þar til er þeir hafa hana medr uerkum fyllt ok frammkomit
evt. def. 1~ lat.opere
Vulg Gen 11,6 Stj¹ 679leitaði hann þat kall með verki at fylla sem aðr var vt sent af mvnninvm. hann heitaðiz at hallda byskvps tivndum
ÁBp 15111Samson merkir lausnara vorn í verki
~ lat.in facto
GregHom 117331 Hóm624² 15332og med þeim bændur og al þyda ad fylla med verke þa ætlan sem þeir ho᷎fdu fyrr umm sam þyckt j hiarta
ÁBpˣ 9823
7) (om fuldbyrdet samleje)
en nákvæmir hana síðast með kjötligu verki
GBpD 7820let hann leida i sin herbergi ok til sinnar sængr eina iungfruliga personu ok hugdi uinna uerk med henni
MarE 10133
● fullt verk
●●● einn þionostosueinn føþvr hennar geriz henni miøk kęrr af heimolleik ok naquęmi þionostvnnar, þar til er þat vandiz saman, ok gengr vt i holldliga ast með fullu uerki milli karls ok konv
MarS 29823ath hann hefde legith likamliga hia randide dottur sinne med fullv verke þa hvn var fimtan vetra
DI VI (1480) 30819biarne olason medkendizt firir oss ... ath hann hefde legith likamliga hia randide dottur sinne med fullv verke þa hvn var fimtan vetra
DI VI (1480) 30819ad gudne heitinn eyolfsson hefdi leigit med henne likamliga med fullu verki
DI VI (*1483›AM 242ˣ) 49824
8) underværk, mirakel
9) skaberværk, skabelse
Sa man kenna skepnv sina, er giorði, lꜳtvm hann finna sitt verk sliktt, sem hann skapaði
~ lat.opus suum
VitAnt 13712 Ant 6521Ok sua sem uatnanna uerk uar fyllt ok framm komit. segir Moyses at þat uar gott ok ual gort. ok lagdi þar til iafnframm annat uerk medr þessu
Stj¹ 1416
10*) ?(konkret) bevis
11) bygningsværk, kunstværk
En fiarluti sva myccla lꜵgðu Væringiar ... til þes hælga ⸢værcꜱ [var. virkis ÓHLeg 9430]. at mykil ofrænd ok gripir gengo þa af er kirkian var ful-gorr
ÓH619 11429Vm fram þau stormerki er her erv stvttlega brevat. oc þann hagleíc er a var þesso smiðe. var allt verket með gulle buet
cf.lętr Alexander konungr bua til graptar lic drotningar kono Daríȷ́ ... steín mikinn lętr hann oc upp hauggva ór hamar gnipo einne. sa var settr yvir leiðe drotningar. þess hattar smiðe heitir piramis á latino. þat er sem har turnn á vara tungo
6213-18 Alex 653Ok þa er smiðrinn ser, at eigi mvn lokit verþa verkinv, þa færiz smiðrinn i iotvnmoð
SnE 472toku þeir at gera byrgit ... letu þeir ... gera stofu at Helgafelli ok uar grafin i iorð niðr ok uar gorr gluggr uppi yfir ofninum suo at utan matti a gefa ok uarð þat hus akafliga heitt. ok er lokit uar huarut‹u›eggia uerkinu. ok enn sidarsta dag er þeir uoru at uerkinu. þa ...
EbWolf(2003) 1372Þetta sama herbergi heilogh guds ritning hefir þrennar greinir eda haalfur. þat er grunduoll uegg ok þekiu. Sagan sialf er grunduollr þessa heimoliga guds huss ok hergerghis. Su skyring af heilagri skript sem segir huat er huert verkit i saughunni hefir at merkia er hinn hęrri ueggrinn
def.? Stj¹ 128skyllde hann latha giora sterckan mvr med griothe og lime ... nefnner (hann) þar til tvo sina villdarmenn ... og bavd þeim at fara til fiallzins Celyon med sinvm mvrmeistvrvm og sia gloglega til at þetta verck yrde o᷎rvglega giortt og sterckt
SofReyk 19919frammi ꜳ leskorinum stod meistarligt verk, vorrar fru skript suo formerut, at hun blezut hellt i fadmi sinn sæla son
MarD635ˣ 104828
12) forarbejdning, udsmykning
13) bog, litterært værk, digterværk
er þetta litla verk at enda komit
Mich 7133allt á Ísland lifir hans verka, þat er hann hefir snarat, meðr einkanligum stíl, sögu Barlaam ok Josafat
gen. pl. el. gen. sg. af verki sb. m.? GBpD 5411J þriðiu bok þess sama verks. tekr sva til orðz hinn sami meistari
~
PS 63215 JJ SÁM 1 62rb3verk
~ lat.dico ego opera mea regi
5019 (Vulg Psalm 44,2) GlossPsalt 5122
14) pelsværk, pelsbesætning
15) vævegarn, rendegarn
cf. Falk 1919 50 ed. note & Schiller & Lübben Werk def. 6
werk til wodar
DI VII ([c1492]) 1562vi uoder og xx og verk til tveggia
DI VII (1504: AM 267 I) 74219verk .ij. fiordungar
DI IX (1525: Sig) 30817vindvr xxx. var þetta gamallt verk. enn tætt j vetvr garn af vij. fiordvngvm vllar
DI V (*1476›apogrˣ) 8155
II. (y. isl.)
III. (y. no.)
IV. (propr. topogr.)
Form.: verk (53); verki (31); verkum (18); verc (17); uerk (11); verke (8); verkinu (7); uerki (6); verkit (6); vercom (6); verka (6); verks (5); verkvm (5); verci (5); verck (4); verckvm (4); værc (4); vercum (4); verca (4); verkom (3); werkinu (3); vercs (3); werk (3); uerkum (3); værki (2); verkꜱ (2); værkinu (2); verkumm (2); vercke (2); verkunum (2); verksins (2); verken (2); uerkom (1); uerkꜱ (1); verket (1); verkinv (1); werkumm (1); uerkit (1); verckinv (1); uærk (1); verkc (1); vers (1); werks (1); vercks (1); værcꜱ (1); uercksenns (1); vǽrc (1); werke (1); uerck (1); uærki (1); værkum (1); verkvnvm (1); verkkum (1); værk (1); uercino (1); værs (1); værcen (1); vęrc (1); uerkinu (1); Verkit (1);
Comp.: af·reks- (28), á·gǽtis- (7), akrs- (1), akr- (11), á·kvǽðis- (4), al·mǽttis- (1), á·nauðar- (1), á·rǽðis- (1), ástar- (5), ást·semðar- (1), auð·velda- (1), auka- (1), á- (11), banns- (10), barns- (1), -bata-, bú- (3), bǫlvanar- (1), dags- (9), dag- (1), dá·semðar- (2), dauða- (2), -dirfðar-, djǫfuls- (2), dreng·skapar- (1), drengs- (2), dyggðar- (8), dýrðar- (14), -dǽðu-, -dǿma-, elds- (1), engi·teiga·tveggja·mánaðar- (1), engi- (11), engla- (1), erfiðis- (3), eymðar- (1), fer·ligs·leiks- (1), firna- (2), fjánda- (2), fólsku- (1), for·dǽðu- (1), for- (23), frama- (25), fremðar- (9), frest- (1), frǽgðar- (31), full·réttis- (9), glappa- (1), glǿpa- (1), góð- (10), grimmðar- (1), grjót- (1), guð·dóms- (1), guðs- (1), gǿzku- (10), halfs·mánaðar- (4), hamingju- (1), handa- (54), happa- (2), heilag·leiks- (1), heilagra·daga- (1), heilsu- (1), heimsku- (1), hermðar- (1), hernaðar- (1), hests- (2), hest- (3), hey- (25), hlut- (5), hóg·vǽrðar- (1), hreysti- (16), hríma- (1), hryðju- (1), hǿversku- (1), iðju- (4), iðranar- (2), illsku- (4), ill- (5), kapps- (1), karla- (1), kirkju- (1), klǽkis- (1), kosta- (1), krafta- (11), kram- (2), kvenna- (2), lítil·lǽtis- (2), ljósa- (2), ljós- (1), losta·semðar- (1), lost- (1), lǫg·gernings- (1), malm- (3), mál- (1), manna- (3), manns- (21), mat·launa- (1), meðal- (1), meistara- (1), metnaðar- (1), mildi·leiks- (1), mildi- (19), mild·leiks- (8), mis·kunnar- (50), mis- (31), morðingja- (1), morðs- (1), morð- (1), morgin- (1), munks- (2), myrkra- (2), nátt- (1), nauða- (1), nauð·synja- (6), nauðungar- (3), níðings- (47), nyt·semðar- (2), ný- (2), ó·bóta- (5), ó·dáða- (19), ó·dǿma- (7), of·beldis- (2), of·dirfðar- (1), ó·giftu- (2), ó·heyris- (1), ó·hǿfis- (1), ó·hǿfu- (12), ó·lífis- (2), ó·maga- (3), óra- (2), ó·rǿkslu- (1), ó·skapa- (1), ó- (3), ó·vilja- (1), ó·vísa- (1), postula- (3), rang·lǽtis- (2), rausnar- (1), reiðis- (3), rétt·lǽtis- (6), sálu·bótar- (1), sann·leiks- (1), sið·lǽtis- (3), sigr- (1), skemmðar- (2), skemmðar- (1), sléttu- (1), slot- (1), slǿgðar- (1), smiðju- (4), snilldar- (20), spell- (1), stór- (6), sumar- (1), synða- (1), sǿmðar- (1), torf- (2), trú- (2), tǫðu- (1), út·laga- (2), út·legðar- (12), út·lǽgðar- (6), váða- (26), váð- (1), vand·lǽtis- (1), vár·kunnar- (3), vás- (1), vef·konu- (1), veiði- (1), véla- (1), viðar- (1), viku- (4), villu- (3), vín·garðs- (1), ýmisa·leiks- (1), þjónustu- (1), þrek- (2), þrǽls- (3), þrǽl- (1), ǽtlanar- (1), ǽvi- (1), ǫfundar- (2), ǫlmusa- (1), ǫnnungs- (1)
Gloss.: EJ err. m.; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím; LP; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr; Fr4; NO; Walter _; ÁBlM; Bl; WPA _; ; LMNL
Litt.: Bernström 1958 [KLNM 3] 549; Bjorvand 1994 70; Falk 1919 50; Kreutzer 1977 44-45; Seierstad 1959 [KLNM 4] 80; Seip 1942 44; Seip 1955 48, 74, 150, 163; Sverdrup 1911 [ANF 27] 18; Vilhjálmur Finsen 1883 611, 694; Walter 1976 70-71, 123
Genre. (expected): religious works [rel]: 90 (68); legal works [jur]: 48 (24); family sagas [isl]: 43 (31); charters [dip]: 26 (20); contemporary sagas [bis]: 14 (19); historical works [his]: 14 (45); learned works [div]: 9 (8); romances [rom]: 9 (27); legendary sagas [fas]: 4 (11); þættir [tot]: 4 (6); unclassified [ ]: 2 (1);
AS (red.) — March 2016
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
verfótr - verlaus
véla - við, viðr
vár - yfirmusteri
...