bíta vb. [bítr; beit, bitu; bitinn]
(cf. -bitinn adj.) -bitinn adj.
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
A.
1) [e-t/e-n / á e-u / í e-t] [af e-m/e-u / ór e-u/sér] [e-u / með e-u] bide, bide i, tage en bid af, gnave, spise ⫽ bite, bite into, take a bite of, gnaw, eat
●●● þa órþisc hann oc bét meþ toɴom arma sina
~ lat.dentibus laniauit
Dialᴵᴵᴵ 9419 GregDialA 13716●●● Biti egi illza (sic) hug varn
~ lat.non malitia mentem mordeat
GregHom 110516 HómNo⁴ 4033●●● Þa reti Martinus fingr sina i munn honom (ɔ: djǫflinum) oc męlte: Bitu fingr þessa, ef ðu mát nacqvat
~ lat.deuora
VitMart 1277 Martin¹ 56132●●● Ef hundr er buɴdiɴ i sete. þa scal hann eigi taca fram a stocc at bíta menn er ganga a gólfe
GrgKonᴵᴵ 18713●●● Ef maðʀ bítr maɴ eða hrífr eða klypir ...
GrgStað 3822●●● (proverb.) kemr þar at þvi sem mællt er. at sart bitr solltin lus
~●●● ef hestr bitr ross til bana ...
Landsl 12520●●● epli þꜹ, er goþin skvlo abita, þa er þav eldaz, ok verþa þa allir vngir
SnE 3217●●● ox sa ormr sva, at hann liɢr i miðiv hafinv of ꜹll lond ok bitr i sporð ser
SnE 3425●●● (proverb.) Gangið æigi að þæim. þui að sa bitr sart er ser uill ekki forða
Rómv595(2010) 2804●●● beit (hann) i skiolld sinn
EgM(2001) 12336●●● þa beit Egill skarð or horninu allt þat er tennr toku
EgM(2001) 14835●●● Grímr var hljóðr ok beit á vǫrrinni
NjM 11417●●● Antigonus ... bítr af honum eyrun
~ lat.dentibus truncavit
13527 Gyð(1995) 1356●●● hann sealfan hungrar. ok ma huarki bíta ne supa þann tíma
~●●● Hundr nockurr hafde bitit þenna hinn unga mann, en hann ærdiz sidan
VP 4776●●● Gakk hígat ok sitt hía fru minní ok ottazst eigi ath hon bití þik
~ fr.qu’ele vos morde
Yvain 803 ÍvA 563●●● biorninn mun eigi spara at bita sinum vigtaunnum
Vǫls 953●●● þu rakt Adam og Euo burt vr Paradis og j þessa uero᷎lld fyrir þat at þau bitu epli
~ eng.for a bitte of an aple
8734 ÆvMið²⁹ 8716●●● Karl fór til steikarahúss ok beit hvert bein, er hann fékk
Mág² 15727●●● lagðizt hann í elldaskála ok beit hrís ok bǫrk af trjám
Gautr¹ˣ 2623●●● kemr á þá berserksgángr, höggva ok leggja, berja ok ⸢bíta [var. beysta AM 109 a 8°ˣ “C”] konúngsins hirð til beggja handa
HjǪˣ 46623●●● hann misti sins vitz ok beit or sier tungvna ok warrarnar
MarD634ˣ 7689÷ hon beít oc barþi til. oc reif clę́þi af sér
Pétr²Cod645 7824÷ Ef maðr bindr hund ovarlegaʀ en nv er mælt. eða er lav́s oc bítr maɴ sva at blóð cømr ut
GrgKonᴵᴵ 18717÷ Ef hundr bítr smala manz eða elltir a forað
GrgKonᴵᴵ 18725÷ Eɴ ef sa verðr beystr eða bitinn. sva at blátt eða rav́tt verðr eptir eða bløðir. eða fellr hann fyrir. þa varðar scog gang þeim er þvi dyri vísaðe
GrgStað 37020÷ i brott ferð þæirre var sa riddare fyrst allra er Bisclaret villdi bita fæginn at hann brott komsk
Streng 949÷ En þat eta menn er vargar bita oc þeir synia fiors
GulKrᴵ 192÷ oc sva ef biorn berr. æða bita vargar
Gulᴵ 2512÷ Nu fara menn a biarnveiðar oc ganga til hiðrs firi ovan viðu oc leypa út birni. þa scolo þeir giallda aptr ef hann bitr firi monnom er út leypa
Gulᴵ 463÷ Ef hundr. æða hestr. æða oxe stangar mann. æða annat bufe bitr mann. æða berr
Gulᴵ 5829÷ ‹N›u ef menn liða hunda þa i haga. er sꜹðbitar ero. ok bita sꜹði þæir. þa ...
SkipSauð¹ 4839÷ Enn þat er sꜹðbitr. er optar uerþr sꜹði at skaða. enn um sinn. eða gengr brot i haga at bita sꜹði
SkipSauð¹ 497÷ Nu skall þæt alt eta oc nyta ... bær biorn, bitr varghr ... bita hundar til hæliar
BorgKr¹ 34122÷ Nu skall þæt alt eta oc nyta ... bær biorn. bitr varghr ... bita hundar til hæliar
BorgKr¹ 34123÷ Ef kona bitr fingr eða to af barne sinu till langlivis. bꝍte markum .iij.
BorgKr¹ 3511÷ ‹sa maðr er mann› ⸢beitr (sic ms. 2rb¹) [var. bitr Landsl 6022]. þa skal syslu maðr lata taka mann þann er bęit
LandslFrg20 1528÷ sua ef vargr bitr. þæt ma oc eta
SvKr 42026÷ Ivnv sendir til flvgvna Onestio at bita hana (ɔ: Io)
TrójHb 333÷ ef biorn bær smala mannz. i skoge. eða bita dyr. þa ma huð af fla. oc fꝍra kiot hæim or skoge. huat dægi sem er
EiðKrA 38025÷ (err.?) Sénir menn i lopti ok barn bitit (“Utydeligt, om der staar bitit eller brett eller batt (feil for bert)”, ed. note)
AnnReg 11710÷ En sa maðr er mann bitr. þa skal syslu maðr lata taka þann mann oc fꝍra a þing
Landsl 6022÷ En ef hestr eða ross bitr mann
Landsl 686÷ ef ialkr bitr ross til bana. þat er halfgilldi
Landsl 12522÷ En ef hundr bitr fenað manna eða eltir firi forað
Landsl 12815÷ ef biorn ber eða bita uargar ... þa er þat handuom hans
Landsl 15913÷ en þa er æsir vildv eigi leysa hann, þa beit hann havndina af, þar er nv heitir vlfliðr
SnE 329÷ Vlfriɴ gapþi akaflega ok fekz vm mioc ok vildi bita þa
SnE 3719÷ Geít sv ... bitr baʀ af limvm tres þes ...
SnE 4315÷ Þa mælti Gangleri: Þat er þeim geysi haglig geit; forkvɴar goðr viðr mvn þat vera, er hon bitr af
SnE 4320÷ Þa mælti Har: Eɴ er meira mark at of hiortin Ei‹c›þyrni, er stendr a Valhavll ok bitr af limvm þes tres
SnE 4321÷ Hrappr hleypr þegar upp á selit ok spurði, hvárt skolli væri inni. Helgi svarar: fyrir þat mun þér ganga, sem sá sé nǫkkur skæðr, er hér býr inni, at hann muni bíta kunna nær greninu
Laxd 23817÷ Hann (ɔ: Skarphéðinn) hafði bitit á kampi sínum
NjM 34315÷ Hvat höfum vér at gleðjaz viðr, síðan hvárki er at bíta né súpa?
Æv⁸² 23213÷ sua segia menn. at tigreꜱ. þa er þau bita hiorðína med ellrum dyrum. at þꜹ uilia alldri af lata þegar blod kemr ꜳ tenn þeim
Rómv226(2010) 2409÷ ferr sauðamaðr árla til fjár, ok heim komandi segir hann bónda bitinn hinn bezta forustugeldíng, er hann átti
cf.allt mitt fé er upp gjört síðan forustusauðrinn er frá tekinn
1384-5 GBpD 1381÷ Loptr er i eyiom, / bitr lvnda bein. / Sæmunðr er aa heið[v]m / ok etr berin ein
StuᴵK 34822÷ i þilikum staudum er fiandr gengu vm huerfis med gapanda munni. at bíta huat er þeir máttu
~÷ at morni for sꜹda madr til fiar. enn er hann kom heim sagdi hann at bitin var forystv gelldingr bonda godr grippr
GBpB(2018) 17613÷ Af fædzlu þeirri sem þeir neyttu ... matti (hon) uel eydaz ok fyriruerdaz. af þi sem hon uar bitin edr tuggin. sem uatn af elldz hita. Ok sem þeir ho᷎fdu etit ...
~ lat.in masticando
HistSchol 5712 Stj¹ 11826÷ medr engu moti mátti syndarinnar tilteyging ok lystugleiki bita hans hug edr bleyta
~ lat.momordit
GregHom 113552 Stj¹ 14611÷ sa ormr ... bitandi sua hestzins hófa. at ...
~ lat.mordens
HistSchol 10621 Stj¹ 23314÷ eða bíta dýr eða hundar til bana
Jb 10714÷ Grimir vargar vilia gripa hiord þina; hverr bannar þeim at bita, ef hirdirinn fellr fra
Martin² 60135÷ *hann hafði sét báða hestana albitna, ok kvað hvárntveggja hestinn vera alrauðan
Reykd 2223÷ sumir ofuerkium lostnir, sua ath þeir bitu af ser fingr eda tunguna or hofdinu
Thom² 4547÷ sa er fyrr var olmr vid hio᷎rd guds, en hann mætti bita
Vinc 3216÷ suæri þat med huersso marga bitædh hefuer oc abyrgis þa alla æfter bok oc hafui þat æi sidr j æidstafinom med ath hann kunnæ æcki bætur ath gæyma þærs fiaræns
DI IV (1431: Bps B II 3) 45225÷ kemur Fale þar skiotliga greniandi ok bitandi j jarnvarda raund skialldarins
Vikt 3020÷ þeim er gefit er bitinn er af bandodum hondum (ɔ: hundum)
MedMisc 10615÷ Villde hon (ɔ: trippit) þꜳ bædi bita ok beria
SigrFr 9615÷ er ormurinn ser mannin gapir hann kiaptinum og ętlar ath bijta hann
Hect 11316÷ ylgurinn ... hleypur ath honum med gapanda ginit og ętlar ath bijta hann
Hect 11915÷ hunn (ɔ: ylgrin) bijtur af spiotith fyrir ofann falinn
Hect 11917÷ þath goda ess er Tranciual reid syndi mikla lidsemd þuij þath spardi huorki bijta ne beria
Hect 12918÷ spardi þat (ɔ: essit) huarki ath bijta ne beria og drap margan mann
Hect 13213÷ selrinn beit í lær honum, ok varð Þórði at því mein
BjHˣ 15116÷ fꜳndi huorki ath ⸢eta [var. bijta Holm papp 13 4°ˣ “\epsilon”] ne supa vtan þat, sem honum fellr vm hendr
var. ClarB 1959: Holm papp 13 4°ˣ “\epsilon”÷ þikiast þar vera bitner og bläsner af eijtre af þeim skadsamlegum kvikindum
DínDrˣ 666÷ hafði hun komið Úlfi undir og hun ... grúfði niðr að honum og ætlaði að bíta hann á barkann
Jǫkulˣ 5224÷ hann drap skogar biorn fyri þat er hann hafdi bitid geit hans
LdnHb105ˣ 299÷ (proverb.) sart ⸢*bitr [non emend. bitur] solltin lv́s kuad *Gestr
~÷ hundrinn lagði þegar eptir Simoni ok villdi bita hann
Pétr²Aˣ 18223
● bíta á beisku smage ngt bittert, få modgang at føle ⫽ taste sth. acrid, experience adversity
●●● Eyiolfr sagðe sva, at nu mundo menn una at se᷎ttazt við Gizur, er hann hafðe ⸢nøckurt a beisko [var. á nǫkkuru beisku Holm papp 8 4°ˣ “H”] bitit
cf.●●● Enn ef madur er skirr ꜳ leisku (“Leg. beisku”, ed. note) at bita. ok þikkizt eigi mega supa þessa læknning ... þa ...
MedMisc 1097÷ er hann hafðe nøckurt a beisko bitit
StuᴵᴵK 20716
2) [■] (om fisk) bide på ⫽ (of fish) bite, take the bait
●●● Diabolus sa agn likams hans (ɔ: Jesú) þat es haɴ beit
~ lat.escam corporis momordit
GregHom 119449 ●HómÍsl²⁴(1993) 35v15●●● bita mætti nu bæitfiskr ef at borde væri dreginn
~÷ ⸢ok bitinn mundi [var. þvíat bíta mætti NKS 1181 folˣ “S”] nu beinfiskr, ef at bordi ⸢mætti dragaz [var. yrði dreginn NKS 1181 folˣ “S”]
var. Gísl 4920: NKS 1181 folˣ “S”
● ‖ impers.: bítr [á !] der bides (på), der er bid ⫽ (fish) take the hook
●●● A hefir þa bitit mioc vel herʀa ef þetta er lic konungs
Sv 10216●●● Þat var einn góðan veðrdag, at Hallr reri, ok váru þeir þrír á skipi; bítr vel á um daginn
Laxd 3522
3) [e-t] [af !] græsse, afgræsse, æde (græs, etc.) ⫽ graze, crop (meadow, etc.), eat, feed on (grass, etc.)
●●● Þar com Martinus enn, er naut bito a velle
~ lat.depauerant
DialMartᴵᴵ 1927 Martin¹ 56818●●● maðr á at beita i scoghe aɴars er lanð a undir scogi þeim meþan fe hans bítr meiʀ gras eɴ við
GrgKonᴵᴵ 11111●●● æýxn .iii. hvitir ... bito af allt gras at snꜹɢv þar er þeir komo at
Jvs291 428●●● iiii. hirtir reɴa i limvm asksins ok bita baʀ
SnE 248●●● Kayn offradi gudi þat korn sem bitit uar ok fottrodit af þeim kuikendum sem uida gengu
~ lat.spicas contritas
SpecH 22b29 (I 56) Stj¹ 422●●● medr skogdẏrum munntv lifa ... ok bita gras sem vxí
Enc AM 764 4° 5r13●●● gaulltr af skogi ok aunnur uillisuin hafa hann (ɔ: víngarðinn) bitid ok etid Kantarabyrgis kristni
Thom² 44917●●● [var. Létu þeir þá bíta hesta sína AM 574 4° “C”; hǫfðu hesta sína á grasi Holm papp 47 folˣ “f”]
var. Rémˣ 973: AM 574 4° “C”÷ þa var sem heɴdi tǿki firer. oc veltesc hestriɴ. En beít siþan þegar es grase náþe. oc var siþan riþet hestinom
ÞBpCod645 826÷ Nu skolut þer lata hesta vara a gras ok lata bíta þar til, er þeir eru halffullir
Mág¹A 111÷ tifaðiz þa þegar saman fenaðrinn oc lagðiz vmhverfiss hia honvm oc gaði æigi at bita
StjC 45828÷ Sá maðr á at beita í skógi annars er jǫrð á undir, meðan meirr bítr gras en skóg
Jb 1492÷ til þess at þeir koma j þat riodr er þeir felagar woru fyrer ... ok letu bita hesta sina
Rém 9731÷ þu vardar fé voru haga þessa og berr þad, suo at þad, þorer ecke at bita i nánd ánni
Krók 427÷ þeir eyda suo miog konunga riki. sem oxi er uanr at bita allt gras med rotum
Stj² 33337÷ ok beit hann gras ute sem fenadr
Gísl 467÷ fiflit lꜳ ok beit gras i dalverpe einu, ok bunndinn steinn vid hꜳlsinn
Gísl 5025÷ hestunum þotti gott ⸢at bita [var. beiti FbrHb 805], ok nam þa annarr staðar er hann rak annan
Fbrˣ 8017÷ Epter þad spratt hesturinn vpp. og geck gras. og beit tijdumm
JBpC(2003)ˣ 15526÷ snæðum báðir samt, en ers þitt má vel bíta meðan
KlmBˣ 7111÷ hvar hestar þinir bitu gras
Vatnˣ 8112
● láta bíta [e-t] [e-u]
4) [e-n/e-t / á e-n/! / á e-u / í e-t] [af e-m] [e-m] (om våben, etc.) bide, bide på, hugge, skade, skære/trænge sig ind/ned i ⫽ (of a weapon, etc.) bite, cut, damage, cut into, penetrate
●●● var iorðen blaut orðen mioc. oc fyrir þvi bito vagnahvelen divpt í iorðena
~ lat.currus molli tellure lutoque herebant
Alexandreis 23317 (IX 188) Alex 13413●●● iorðen var sva blaut at boga halsinn beit ... langt í iorðena niðr hvert sinn er hann þurfte at benda
~ lat.inprimeretur humo
Alexandreis 2357 (IX 224) Alex 13521●●● (fig.) sva þotti æskilikt til at heyra at i hvers mannz hiarta béit hans orð ok sv millde er fylgðe
ÓTOddS 11330●●● a þvi skinni bitr eigi eitr, ok eigi gengr vatn a þat
Bær 1198●●● þeir sa sverð Abisai oc annarra Gyðinga bita vel bvka sinna manna
StjC 51232●●● þik skal eigi hungr saka ok eigi járn bíta
ǪrvS 7510●●● Bavgi skal bora biargit, ef nafaʀiɴ bitr
SnE 8415●●● Egill hio til hans a auxlina ok beit ecki suerðit
EgM(2001) 12733●●● hío konvngr. hann með ǫxínní næʀʀ svndr ȷ́ míðív. þviat hvn beít hann. þott eigi bítí ǫnnvr vápn
Huldaᴵ 464●●● en hann (ɔ: hjalmrinn) var sva hardr ad ecki beit suerdit ꜳ. en þat hogg var ueitt af sua myclum krafte ad suerdit brast sunndr er eigi nadi bitíno
TrójS 12110●●● þær (ǫrvar) bíta alt þat, er þeim er til skotit
ǪrvM 2414●●● skal hann finna sverð þat ... er Gautr átti; segir at ekki vápn beit á hann annat
EgÁsm 7316●●● kom sverðit í hellisbergit, ok beit þat bjargit
EgÁsm 7519●●● Enn hoggit kom ꜳ̋ hestzhȧlsinn vid sodulbogan og beit o᷎xin allt nidr j bȯguna hestzins
Adon 13913●●● Sverð vár eru glöð ok blá ok vel bítandi
Klma 50513●●● Aldri sá ek þér svá bíta járnin
Gr 7715●●● (proverb.) þat kemur at þvi sem mællt er. þat bitur best sem stællt er
Not604² 14310●●● Þórðr hjó til Bjarnar, ok beit af honum þjóhnappana
BjHˣ 2034●●● hverso þau sár ero gild. eyrer er þar er á kemr. annar er þar er egg oc leggr mꝍtaz. þriði þar er bein bítr
Frostˣ 17211●●● vápn þeira bitu eigi heldr en vendir
Hkrᴵˣ 1718●●● bítr sverðit hjálminn ok hausinn, svá at í tǫnnum nam staðar
Rémˣ 26812÷ hann var kappi mikill, meiri en aþrir menn, ok bito varla iǫ́rn
Ágr 910÷ Konungr męlti til Biarnar stallara berþv hvndiɴ er eigi bita iarnin. Biorn sneri ǫxiɴi i hendi ser oc lꜹst með hamrinom com þat a ꜹxl Þori
ÓH 5748÷ sverðit beit skinnit en i brynivnni nam staðar
Þiðrᴵ 2696÷ uar seiðat at Haralldi konungi, at hann skylldi æigi bita iarn
Fornk 139÷ hꜹggr a halꜱinn ... ok kom a stein þann i sꜹrvinu er þokaz hafði þa er hann tok knifinn ok gaf syni Nialꜱ ok steinninn brast isvndr ok dreyrði .ij. megin bannzins. en þat beit eigi
Heið 9116÷ þa mælti Þorbiorn. trꜹll (ertu) er þik bita eigi iarn
Heið 9116÷ einn þeirra tok upp æxina ok hoggr med tre. ok þa huerr at odrum. ok þotti þeim uera gersimi ok bita ual
Eir544 73b29÷ þeir fvndvz ... ok borðvz þar en kyrtil Einars bitv eigi iarn
LdnHauksb 274÷ Vilda ek fyrst geta nátt sverðinu, þætti mér líkligt, at þat mundi bíta risann
HG 3627÷ Glúmr ... hjó til hans með handsaxi, en hann brá við øxi sinni, ok kom í fetann ok beit í ofan um tvá fíngr
NjR 4919÷ þrífr gaflak ok skýtr eptir honum, ok kemr í kálfa honum ok bítr svá, at í beini nam stað
ǪrvS 10915÷ tekr haɴ heín af belti ser ok bryndi ‹liana›, en þeim þotti bita liarnir myklv betr ok folvþv heinina
SnE 8321÷ iafnskiott sem hann nefndi hann, þa var þar alriɴ, ok beit hann varrarnar
SnE 12423÷ þeir voru fiorir saman. ok veittu morgum mikla vsemd. þa bitu trautt iarn
Dpl 1749÷ engi var osaʀʀ a konungs skipinu firer framan siglu. nema þeir er eigi bitu iarn. en þat voro berserker
EgM(2001) 1231÷ ecki hafði Þórólfr veitt þat sar. ok allt bitu honum annan veg vapnín
EgM(2001) 3125÷ Gunnarr hjó á hǫnd Hallgrími, ok lamðisk handleggrinn, en sverðit beit ekki
NjM 8110÷ ef nökkurr dirfist at ræna kirkjuna ok oss svá höldnu góðs‹i›, skulu vér gjarna prófa hvárt sverðit Petri kann bíta hálsinn á honum
GBpD 5222÷ Hann hafdi *hvatt ǫxi sina oc syndi Þordi. Hann mælti: bita mvn nv, ef þv þorir at neyta
StuᴵK 21812÷ Enn Sighvatr segir, at Snorri hefði avxi reidda vm ǫxl, sva hvassa, at hann ætlaði, at hvetvetna munði bita, þa er þeir fvnðvz
StuᴵK 34814÷ er hann bregdr a knifinum brestr vid en bitr ecki
ÓH1005 79339÷ huat skal at gera vid þa menn er æigi bita jarnn
ÓH1005 8257÷ fekk Hallr honum sverðit í hendr ok kvað þat bíta mundu
Reykd 21215÷ suerd ydr eru ei bunari at bita, enn ek er at lata lifit
Thom² 43830÷ hinni hægri hendi bra hann tygilknifi ... og þo at hann væri litill þa beit hann þo uel
VSj 4513÷ hertuginn kunne vel vid skiolld og sverd og kom fimliga fyrir sig sinne hlif og kom ho᷎ggit a̋ flatann skiolldinn. og beit eigi meira enn hu̇dina
Adon 1667÷ Þar mátti sjá mörg bítandi sverð ok marga góða pansara
Klma 28416÷ Buris uar suo magnadr. at hann bitu eigi jarn
Vilm 17412÷ uoru þeir suo fiolkunneger. at naliga bitu eigi uopn manna Hiaranda
Vilm 1778÷ iarn bita hann ei. nema þau sem uoru uo᷎nnduth. og duergar gerdu med suo mattugum atkuędum ath eckj matti uith standa
Hect 1361÷ Bjǫrn bregðr sverðinu Þorfinns ... ok høggr á fót Dálki svá hart, at fótrinn brotnaði, en eigi beit
BjHˣ 20126÷ Gauss hiet vykingur einn, miög illur vidureignar. Þeir voru IV saman og veittu mörgum mikla ósæmd; þá bitu traudt iárn
DplFljˣ 13110÷ Hann bra þa suerdinu og hio af henni (ɔ: konunni) iarnn-festina, og beit so vel, ad þegar tok i sunndur
Fljˣ 1917÷ Trǫlli líkr ertu, Þorgrímr, en eigi manni, er þik bíta engi járn
Hávˣ 5413÷ Áslák hǫfðu ekki áðr vápn bitit
Hkrᴵˣ 3336÷ sá sína menn reiða sverðin ok hǫggva titt ok sá, at illa bitu
Hkrᴵˣ 4498÷ hvárt reiðið þér svá slæliga sverðin, er ek sé, at ekki bíta yðr
Hkrᴵˣ 4499÷ hann skaut þessi ǫr at inum fjǫlkunnga manni, ok beit þetta skot svá, at honum vann at fullu
Hkrᴵᴵᴵˣ 33521÷ Karlot kongs son var þar neʀ staddr at baki honum ok hio a hǫndina þa er hann reddi upp suerdit ok beit af hondina
KlmB1980ˣ 2283÷ særdi hann a fæti þuiat kyrtil hans bitu ei iarn
LdnHb105ˣ 6033÷ Þetta sverd bítur drekann og i sunndur hrygginn
Þiðrᴵᴵˣ 36312÷ Betr bítr þér nú hit sama vápnit, er þú hefir áðr í dag haft
ÞStangˣ 845÷ hvort hefr þu heyrtt gieted þess sverdz er Ylfingur heiter er bædi beit hondina og hofudit af Bæringi ialle
MírmA179(1997)ˣ 944
● ‖ impers.: bítr [á e-n/e-t] [e-m] (våben) bider (på ngn/ngt) (for ngn) ⫽ (a weapon) bites/cuts (on sby/sth.) (for sby)
●●● (i forb. m. udfordring til duel ⫽ in conn. with a challenge to a duel) eru vér enn eigi svá hǫrundsárir, at þorum eigi at sjá, hverjum bezt bítr (ɔ: for hvem våbnene bider bedst ⫽ for whom the weapons bite/cut best)
FlórKon 1743●●● enn huar sem hoggin komu ꜳ̋ berserkina beit huergi ꜳ̋ þa edur þeirra vopn
Adon 13516÷ beítt ecki á oc hrytr ór scallanvm viþ hꜹɢin
Jvs291 11314÷ En Jacobus sliofar þat (ɔ: kesju) ... sua at ecki bítr ꜳ̋
~÷ leggiandi sijnu spioti fyrir briost io᷎tninum suo hart at spiotskaptith brotnadi ij sundr ij midiu. enn eckj beith ꜳ holld io᷎tunsins
Hect 9420
5) “ramme i plet”, slå an ⫽ “find the mark”, be effective
6) [e-t/e-n] fange (idet fiskekrogen får bid), få på krogen ⫽ catch (when the fish takes the bait) on one’s hook
●●● þa beit øngullinn godomsens hann ... oc varþ hann þa sva veidr se‹m› fiscr a øngle
Niðrst¹ 58●●● bitín mundi nu bein fiskrin ef at bordi mætti dragaz
cf.÷ þa bę́itt hann ꜹngvl (“ ǫngull”, ed. note) gvþdoms hans
Niðrst² 48
7) [e-n/e-t / á e-n] [um ■] afficere, ramme, gå på, svide, nage ⫽ have an effect, strike home, hurt, sting, plague
●●● þotti honom illr qviþlingrinn. oc reiddiz hann mioc. en þottiz engv kvnna at svara. oc beit a hann mioc. oc var hann vkatr
Mork 10918●●● ero demi til þes at niþit hefir bitid en ricari menn en þv ert
SneglMork 2443●●● rennr o᷎ðrum þat opt miok i briost er a suma bitr eᴋi
Hóm655XI 5914●●● frv Serena sitr við einn glvgga ok getr nv lita þa syn, sem æigi beit litt hennar hiarta
ClarA 1351●●● seg Joab þersi min orð. at hann laati þenna atburð ekki bita á sik
~ lat.non te frangat
Vulg 2Reg 11,25 StjB 51523●●● eigi veít ek prestr. nema orðín þín hafí bitið mík. þviat ek er sívkr
Huldaᴵᴵ 14022●●● hann er bitinn af vandri samvizsku
DrJ 503●●● Enn þott aufund hafi bitid þar um nockurs yduars hiarta
Thom² 40310●●● Áhyggja bítr sárt sem hildr ok rænir margan sinni hvíld
Parc 186●●● eigi bita oss illviðri; ver eigum hvarki at sia firi konum ne bornum ne kvikfe
Fbrˣ 2216●●● nu villda ec at þu letir þetta eigi svo ⸢mioc a þic bita [var. mikils fꜳ Gísl 2218], oc tækim vær upp leika sem vær erum vanir
Gíslˣ 3121●●● ef samuitzkan bijtur hann vm nockut. þa skal hann þad framm jata
DI 14012÷ Slict sva kvein bar herrenn saman oc gerir ... kvʀ. Alexander konungr lętr ecki slict á sek bíta
Alex 5419÷ Ecki let ec slict á mek bita þott ec vissa
Alex 12022÷ veit ec þo þat er meiʀ bitr á mic at ...
Alex 14730÷ sa enn vande svikare ... beʀ þar saman með sinum iafningiom þau rað er hann ætlar at þec scyle bita
Alex 14920÷ Ok nv getr hvn lita þa syn, sem æigi beit litt hennar hiarta
ClarA 2127÷ Þetta lét Kjartan á sik bíta ok vildi eigi hafa svá búit. Óláfr mælti: láttu þetta ekki á þik bíta
Laxd 1762÷ eigi munda ek uita prestr goðe nema orð þau er þu talaðir ꜳ mo᷎tfiolunum mvndi hafa bitið okkr kumpana. þuiat við erum siuckir miǫk
JBpB(2003) 703÷ Hann var mikill borðe, ok let litt áá sik bita þat er at hondum hafðe borit
StuᴵᴵK 20827÷ erv dæmí til þess at níðít hefir bítíð enn ríkarí menn en þv ert
Huldaᴵᴵ 563÷ kuomu menn ꜳ fund hans og seigia honum liflaat faudr hans. Þorsteinn suarar. bitu hann enn rꜳden Haralldz konungs
ÞTjald 43424÷ Mun oss eigi mega sem þér? Hvat mun oss heldr bíta níð ‹hans› en þik?
Gr 5315÷ þꜳ sem spꜳkonnann hafde þetta vt skyrtt fyrer keisaranvm. þꜳ vard hann sem nockvr otte bithe ꜳ hann med þat fyrsta
AnnaReyk 37914÷ flester hluter bitu lytt ä hann, utann þad ef hann þottest j nockrum hlutum ei framm hallda rettendum kyrkjunnar epter skylldu
ÁBpˣ 955÷ Villda ek, at þu letir þer eigi þetta svo ⸢mikils fꜳ [var. mjǫk á þik bíta NKS 1181 folˣ “S”], at menn renne þar af þvi grunum
var. Gísl 2218: NKS 1181 folˣ “S”÷ So bijtur þetta ꜳ̋ Helga kong ad hann legst j reckiu og var allökätur
Hrólfˣ 3013÷ Enn Päll byskup liet þau vmmæli ey byta menn, Enn þo lagdi hann ȧ hond þeim nockra litla skriptt til *varudar þeim
PBpˣ 42819÷ allmjǫk muntu eggjaðr verit hafa þessa verks af feðr þinum, enda hafa mik nú at fullu bitit hans ráð
Vatnˣ 83÷ Ingjaldr bað hann vera glaðan ok láta þetta eigi á sik bíta eða fyrir gleði standa
Vatnˣ 2629
● bítr í augu [e-m] [■] (ngn) nærer betænkelighed (ved ngt) ⫽ (sby) has misgivings (about sth.)
●●● þvi vil ek við hana eina tala þvi at þa man mer eigi i avgv bita sanz at spyria
~ lat.nec michi timor erit
19531 ViðrLS544(1995) 1957●●● ‹E›irn fiskur er enn otaldur er mier ⸢vex helldur j augu frá at seigia firi vaxtar hans sakir [var. bítr mest ȷ́ augu fra at segia vęxti hans AM 243 a fol]. þui at þat mun flestum monnum otruligt þikia
var. KgsE 1716 → Kgs AM 243 a fol 8vb18
● bítr í brjóst [■] [um ■] (ngn) nærer betænkelighed (ved ngt) ⫽ (sby) has misgivings (about sth.)
● bítr í brún [e-m] (ngn) bliver bekymret ⫽ (sby) becomes concerned
8) [e-n] (om straf, beskyldning, etc.) ramme, fælde ⫽ (of punishment, accusation, etc.) hit, strike home
●●● En i slicum staðum skalu domar bita sæm striðazt mægo æpter lagum
Kgs 10516●●● firir gudí ok heilagre kirkiu bítr engan ... rangsætt bann
~ lat. in textuneminem potest grauare iniqua sentencia
417 SvR 421●●● ek hugða at hann mætti bita sokin eða var hann eigi bana maðr Vala
BandM 3011●●● Heyrðu Herodes, þig bitr sokin, þig asaka bondin
JBapt²A 90313●●● hvert bein er brotit í honum ok sem brjósk vorðit, svá beit hann bannit
GBpD 13818÷ Ðæir sagðu sva at Stephanus hafde tæcna þria mænn unndan dauða mæðr of kappi moti rettenndum er hvartvæggia hafðu bitit logh oc rettennde oc sva domar retter
Kgs 10332÷ þi skal æige glæyma at sægia, huerso hærvilega ær bannet bæit hann klærkenn
Thom¹ 23320÷ Veri sokin vid þa er fe var borit i dom ok su mun bita
BandM 3610÷ Enn j aullum stodum skulu domar bita sem þeir megu stridazt eftir logum
KgsDóm 14911
● mál/... er sekð/sǫk bítr sag hjemfalden til straf ⫽ matter/case that incurs punishment
●●● þat er skriptrof ef maðr gengr aptr til samu syndar er hann hafðe fyr gort vm þau mal er sekt bitr ok til skripta uaro boren
FrostKrᴵ 15226●●● huat sem þeir urdu þar brotliger uid helga kirkiu þat er sauk bitur
DI VI (*1483›apogrˣ) 47428÷ þat er skript rof. ef maðr gengr aptr til sꜹmo synðar er hann hafði fyrr gert. vm þav mal sem sekt bitr
ÁKr 4119÷ þat er skriptrof. ef maðr gængr aftr till somu syndar. er han hafðe fyr gort. vm þau mall er sæcth bitr. oc till skripta varo boren
JKr 38121÷ vm þau mꜳl er sekt bitr siðan til skripta var borit
Jur34 33813÷ efter þui sæm kristen rettr latr oc gerir radh firir vm skriptrof: ef madr gængr aftur til saumo syndar vm þat sem sækt bitr
IslDipl (1429) 2702
9)
● ‖ impers.: bítr [■] [e-m] (ngt) stikker (ngn) ⫽ (sby) gets bitten (by an idea)
10) sejle bidevind, krydse (op mod vinden) ⫽ tack, beat (up against the wind)
● ‖ impers.: bítr [e-m] (ngn) kan krydse, (ngn) får vind at krydse op imod ⫽ (sby) can tack, (sby) gets a wind suitable for beating up against the wind
●●● En er þeir siglðu. beít þeim eigi fyrir Reykia nes. ok sleit fra þeim batinn
ÓTᴵ 25819÷ þeim beit ei fyrer Reykianes
LdnHb105ˣ 528÷ þeim beit ei fyrer Reykianes ok sleit frá þeim batinn ok þar ꜳ Hriolf
LdnStˣ 1317
B. bíta + præp./adv.
af: bíta af
● bíta af sér [e-t] bide fra sig, parere (stød) vha. tænderne ⫽ parry (a thrust) by biting
fyrir: bíta fyrir
1) [!] [of e-t] være af afgørende (ofte, men ikke altid, negativ) betydning ⫽ be of decisive (often, but not always, negative) significance
●●● þv ert myclo ǽ̨ʀi maþr at alldri en sva at ver hafiᴍ her lꜹgtecna ȷ́ jomsborg at vera ȷ́ sveítt meþ ós oc bitr þat fyrir oc mattv af þvi egi vera meþ os
Jvs291 7923●●● Þorgísli þykkir nú þetta vel mega fyrir bíta, ok sér hann ekki í þetta
Laxd 2253●●● kuaðu þar tuent til vera, þat er fyrir beit: annarr saa, at ... enn hinn er annarr, at ...
StuᴵᴵK 4626●●● þat berr þar til at ... en þat aɴat er þo ⸢bítr [var. tekr AM 54 fol “C¹”, etc.] skiotara fyrir. at ...
EindrÓT 22017●●● Maurg ill rad hafde hann honum adr kent, þo at þetta bite fyrir of hans rad ill
Vǫls 10626●●● Þess skalt þu niota ... hins þridia, ath fyrer bitr, ath fostri minn legr ꜳ allan hug þer ath fylgia
ÞJ 1117●●● fyrir má bíta, at ek sé mín eigi ráðandi, ok veit ek, at þar ganga mest at ráð móður minnar
cf.Talaði Víglundr þat einn tíma, at hann vildi, at þau byndi sína ást ... en Ketilríðr gaf sér fátt at
7611-13 Vígl 7618÷ ‹þat it› fjórða, er fyrir bítr, at ek má ‹eigi mönnum þei›m trúa, er í Miðfirði vinir mínir látast
Þórð¹ 23913÷ þeir hofdu iafnan minna lut or malum, þott þetta biti nu fyʀir
Vǫls 279
2) [!] stå stærkere/stærkest ⫽ have the stronger/strongest case
●●● þa skolu þingmenn dꝍma þat mal at logfullu huart sem uið eru baðer eða sa einn er fram bær oc logmanni oc logrettu monnum þickir ⸢firir bita [var. rettære haua AM 58 4° “Bf”]
Landsl 2115÷ þa sculo þingmenn dæma þat mal at logfullo huart sem þar ero baðer eða sa einn er fram berr oc logrætto monnom oc logmanne þikir firi bita
Járns 26130÷ skulu þingmenn þat mál dœma at lǫgfullu, hvárt sem nær eru báðir eða sá einn, sem fram berr, ok lǫgmanni eða lǫgréttumǫnnum þikkir fyrir bíta
Jb 166
sundr: bíta (í) sundr
1) [e-t] bide over ⫽ bite through
●●● fell Atli a bak aptr. en Egill greyfðiz at niðr ok beit i sundr i honum barkann
EgM(2001) 12739÷ Eigi nenni ek, sagði Ásmundr, at bíta sundr í þér barkann
EgÁsm 157
2) [e-t/e-n] hugge over ⫽ chop through
●●● Bui væitir Þorstæini sar undir honndena vinstri. sva at nalega bæit hann sundr i miðiu
FskBˣ 9816●●● Iomsvikingr nykkir þæim manne er i har hanum hellt. oc com sværðet a hændr þæim oc bæit i sundr baða hanndlæggina
FskBˣ 10111÷ Vidga ... hoggr nu a bak þether sua at suærðit bæit isundr bryniuna ok bukinn oc fell hann með tvæim lutum a iorðina
Þiðrᴵᴵ 2456÷ kemur suerdit ꜳ streinginn og bitur i sundur
Jvs510 9712
til: bíta til
[e-s/e-rs] bide i/efter (ngt/ngn) ⫽ bite at (sth./sby)
●●● toc sa at gnista tønnom oc bita til þeira, er fyrer honom urþo
~ lat.laniare
VitMart 1272 Martin¹ 56128●●● Eigi vildi Kengála bíta nema til baksins
Gr 4024
upp: bíta upp
[e-t] afgræsse fuldstændigt, ødelægge ⫽ lay waste by over-grazing, destroy
●●● dyr ... giorðv hinvm helga Antonio illbyli ok bitv vpp sæði hans
~ lat.depastæ
VitAnt 14914 Ant 8530●●● geingr nu fe hans i eingium Þorgerdar nótt med degi; suo giorizt at þessu mikill gangr, at þad bitr upp alla töduna
Krók 313
C. bítask
1) bides, bide hinanden ⫽ bite each other
●●● þa laupaz at hundar ... ok bituz sua. akaft. at menn matto eige skilea. þa
GBpA 8128●●● Váru hestar fram leiddir ok bitusk vel, ok þótti ǫllum hestr Ingólfs betr ganga
Glúm 4321÷ Eigi er nv undarligt at þv hafir vel bitiz er meʀinn er með þer
Mork 2144÷ Þa kom imoti honvm eínn mikill dreki, er niðr for at anni fyrir stravminvm, ok reð þegar a dyrit, ok bitvz lęíngi
Bær 8643÷ dyrlict merki ofit við gvlli ... Þat var sva til synis, ef sol skeín á, sem .ij. ormar bitiz i elldi, ok hryti elldr ór mvɴi þeim
Flóv¹ 15434÷ rennaz at hestarnir ok bítaz lengi svá at ekki þurfti á at taka
NjR1908 1351÷ Nu ef þeir hestar bitazt
Landsl 12514÷ Síðan rennask *at hestarnir ok bítask lengi
NjM 15019÷ Nv voro hestarnir *saman leiddir, oc beist hvartveggi vel, meðan þeir attv með ser at *skipta
StuᴵK 18312÷ Þa bituz hestar .ii., ok slo annarr Kvincianum iarl til bana
Agat² 1238÷ Eigi var þa vndarligt at þv bítíz vel er meʀʀín fylgdí þer
Huldaᴵᴵ 2016÷ ef þeir hestar bítaz er svá eru varðveitir ok fær annarr bana af, þá skal þann meta er dauðr er
Jb 16513÷ var honum mikil forvitni, hvé bítask vildi hestrinn. Rœddi hann um, at hann vill etja við hest, er ...
Reykd 22121÷ þa fyllduzt hestarner grimleiks. og taka at bitazt
Adon 2052÷ riedust hestanner á ok bitust, ok suo haukanner ok hundanner
Dámˣ 9415÷ eigi er undarlegt at þu hafer væl bitiz i dag. er mærren hæfir fylgt þer
FskBˣ 2737÷ eigi er nú undarligt, at þú hafir vel bítizk, er merrin hefir fylgt þér
Hkrᴵᴵᴵˣ 1707
2) [við e-t] [til e-s] bides, slås (med andet dyr) (for at opnå ngt) ⫽ fight (with another animal) (in order to achieve sth.)
●●● (sammenbl. af bítask og bíta e-t) bizt hann (ɔ: hestr) til stalstꝍðo annars hest
Landsl 12518●●● Úlfr á þann varg, at hvervetna er grimmari, ok enginn hundr þolir við hann at bítaz
ǪrvA 12115●●● er þeir ǫttu, þá vildi hestr Þórðar verr ⸢bítaz [var. berjaz AM 562 a 4°ˣ “C”, etc.]
ÞStangˣ 769÷ Nu ef maðr a hest þann sem ecki fylgir ross ok ⸢bizt hann til [var. (ms.) bízt i AM 69 4° “Fb”, etc.] stalstꝍðo annars hest
var. Landsl 12518: AM 69 4° “Fb” → ms. 57r12
3) afgræsses, ved græsning ædes ⫽ be cropped, be grazed
D. bítask + præp./adv.
í: bítask í
● bítask í hendr [e-m] [til e-s] strides med (ngn) (for at opnå ngt) ⫽ enter into a conflict with (sby) (to obtain sth.)
um: bítask um
[!] bides, rende rundt og slås (som dyr) ⫽ go around fighting (like animals)
●●● ⸢Ef menn beriazt oc bitazt [var. vm þa menn er bitazt vm AM 309 fol]
cap.●●● Þat er ouiðrkꝍmiligt at menn bitizt vm sem hundar eða hestar
Landsl 6021÷ Þat er eigi viðr kæmelegt at menn bitiz um sem hunndar æða hestar
Járns 2755÷ ‹Þat er oviðrkvæmeligt at menn bitiz um sem hundar eða hestar...›
LandslFrg20 1527÷ Þat er oc uviðrkvemilekt at men bitizt ⸢um [var. ÷ Holm perg 29 4°] sem hestar eða hundar
Bl 2196÷ Þat er úviðrkœmiligt, at menn bítiz ⸢um [var. ÷ AM 350 fol] sem hundar eða hestar
Jb 5210
Form.: bita (53); beit (44); bitr (33); bíta (33); bítr (18); bitu (14); bitit (10); bijta (5); bitiz (5); bitur (4); beít (4); bæit (4); bitinn (4); bitid (4); bítaz (4); bito (4); bitazt (3); bijtur (3); bitandi (2); bitv (2); bítandi (2); bitin (2); bitið (2); bizt (2); bituz (2); bitizt (2); bítask (2); bitaz (1); bitust (1); bite (1); biti (1); beith (1); bítur (1); bití (1); bitusk (1); bitna (1); bítizk (1); bítíð (1); byta (1); bithe (1); bítíz (1); bitín (1); Biti (1); bitvz (1); bę́itt (1); beítt (1); beitr (1); bitner (1); bitædh (1); Bitu (1); beist (1); béit (1); bítiz (1); bét (1); bízt (1);
Comp.: bak- (1), jafn- (2), sam- (2)
Gloss.: EJ; ClV item albitinn; ClVAdd _; ClVErr; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr item albitinn; FrErr1; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím; LP; Med bitinn; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ; deVr; Fr4; NO item albitinn; Walter _; ÁBlM; Bl item albitinn, cf. corr.; WPA _; ; LMNL
Litt.: Finnur Jónsson 1914 [ANF 30] 70; Gering 1916 [ANF 32] 15
Genre. (expected): family sagas [isl]: 58 (36); romances [rom]: 49 (30); religious works [rel]: 47 (78); legal works [jur]: 44 (28); historical works [his]: 41 (51); contemporary sagas [bis]: 18 (22); legendary sagas [fas]: 17 (13); learned works [div]: 12 (9); þættir [tot]: 4 (6); charters [dip]: 4 (23); unclassified [ ]: 1 (1);
External (non-ONP) resources:
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net