út adv. [compar. útar(r), superl. úta(r)st]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
I. A.
1) [af e-u / ór e-u] [e-t / á e-t / í e-t / í gegnum e-t / um e-t] (loc. mobil.) ud (af rum el. sted), væk, bort
hann skyldi út ganga til hans
Ágr 314konungrinn gekk út ok varþ honom þess iátsi
Ágr 46Ec þottomc ut koma oc sia ivir rikit vikena alla
ÓHLeg 125Guðrøðr konungr gek utt
ÓH 228Maðr riðr. segir hann. ok ei seint fra bo᷎nvm ut ok ofan með anni
Heið 7215Þa kemr ut kona ok kallar a Barða ok mælti at hann skyllde aptr riða. þangat til dyranna
Heið 7622Siþan byr hann skipit oc siglir v́t ór laxár ósi lætan lanyrðing oc fellr af er hann kemr v́t at eyiom
LaxdE 3274hliop hann þa *i skalann ok ut aþrar dyrrnar
Orkn325I 27418létt þa ok þa sem hann mvnde liosta þau oc fylgþe þeim maloþe vt af garðinom
ÓTOddS 932Hann geck inn ok var lenge ine oc kom vt ok kvaz eigi finna þav ok leitom vm allan bøin
ÓTOddS 1217aðrer laupa, uikia ser her ok huar ut af (klaustrinu)
Thom¹ 25522riðv ꜹt (!) vr Paris
Flóv¹ 15611Hann riðr nv vtt af borginni
KonrA 6139Þeir fóru í Kirkjubœ ok kǫlluðu Otkel út
NjR1908 10623Njáll kom til Hlíðarenda ok kvaddi út Gunnar
NjR1908 10727varþ þa þraung mikil a brunni sua at ut gengu af handriðin
SvEirsp 40620ljóst var í hellinum af eldinum, en myrkt út at sjá
ǪrvS 473comom oc þa oc cꜹstom ꜹsco þeira v́t á ána
~ lat.in flumine
Milit 21b32 Ridd623 3214Hár segir, at hann komi eigi heill v́t, nema hann se froþari
SnE 107Har segir: Hvern dag, þa er þeir hafa klætz, þa hervæþa þeir sik ok ganga vt i garþiɴ ok beriaz ok fell‹i›r hverr *aɴan
SnE 4420En er kom at dagan, þa geck Þoʀ vt ok ser, hvar lá maðr skamt fra honvm i skoginvm
SnE 5022Stendr þa vpp Vtgarþaloki ok gengr vt, ok var þar gott skeið at reɴa eptir slettvm velli
SnE 552Vtgarþaloki fylgir þeim vt, gengr meþ þeim bravt or borginni
SnE 5822Þa mælti Vtgarþaloki: Nv skal segia þer it saɴa, er þv ert v́t komiɴ or borginni
SnE 595Geck hann vt of Miðgarþ sva sem vngr drengr ok kom eiɴ aptan at qveldi til iotvns nockvrs, sa er ‹H›ymir nefndr
SnE 6112Þa stoð Hermoðr vpp, en Baldr *leiddi hann vt or hlliɴi ok toc hringinn Dravpni ok sendi Oðni til minia
SnE 6711en þa er fvll * er mvɴlꜹgin, þa gengr hon ok slær vt eitrinv, en meþan drypr eitrit i andlit honvm
SnE 702for þar v́tt
MarA 15320Petr postoli ... sópaði ⸢út [var. vtt AM 234 fol] dusti
var. MarB 11427 → Mar AM 234 fol 48va27hann for ok kom i hloðu ok ætlaði vt vindauga
Dpl 15432baru þeir hann vm þuert husit ok sua v́t i gegnum vegginn
EgM(2001) 1129Hǫskuldr ... kom á Hrútsstaði ok kallar Hrút út til máls mið sik
NjK 325Þeir fóru í Kirkjubœ ok kǫlluðu Otkel út
NjM 12119Njáll kom til Hlíðarenda ok kallaði Gunnar út
NjM 12213Gunnarr sér, at rauðan kyrtil berr við glugginum, ok leggr út með atgeirinum á hann miðjan
NjM 1873Gunnarr skaut út ǫrum at þeim ok varðisk vel
NjM 18710setti Guðbrandr til Ásvarð, verkstjóra sinn, at ganga með henni, hvert er hon fœri [var. + út var. Njála 4176: AM 133 fol “B”, etc.]
var. NjM 21114 → var. Njála 4176: AM 133 fol “B”en þó vil ek spyrja, hverr sá er inn fǫlleiti, er fjórir menn ganga fyrr ok er svá illiligr sem genginn sé út ór sjávarhǫmrum
NjM 3017þeir koma fram i einn okvnnan skog sva þyckvan ok langan, at þeir uita með øngv moti, ⸢hvert vt [var. huar ute Holm perg 1 4° “E”] er
Mar233 24922þa leysti hann vtt kyr sinar oc rak ofan i hola
StuᴵK 8520oc bað þa biða ⸢þess er þeir gengi vtt [var. unz þeir genge ut GBpA 6712]
StuᴵK 15211Enn er þeir voro ut farnir, quodðo þeir Þorþar synir huscarla sina med ser oc kvaðvz vilia fara i skog til vidar
StuᴵK 17811Dalcr mælti: far fyst a fvnd Kolbeins oc bioð honum bætr fyrir her-vist þina. Nv for Dalcr við honum, oc villdi Kolbeinn eigi vt ganga
StuᴵK 18420Þa gecc Guðmundr vt ‹þær dyrr›
StuᴵK 2154Þeir koma honum um morgininn vt or husvm; lavgðv hann þa i vagir ok okv ‹með› hann i Aas til bvss Arnors
StuᴵK 33212Enn þo runnv þa no᷎ckurir v́t af gerðinu i mót þeim
StuᴵK 52425Siþan leiddu þeir hann v́t, ok varð vel við, ok vaá Bersi at honum
StuᴵK 53727Annan dag iola, þa er óttu-saungr var sunnginn, lét Vrækia kalla Klæng v́t, ok gengu þeir suðr vm hús
StuᴵK 55618Siþan komz hann v́t fioss-dyrr ok stefndi ofan til aár
StuᴵᴵK 5711gecc (hann) vt suðr-dyrr af burinv
StuᴵᴵK 20213Ok þa keyrðe hon hestinn ok hleypte vt ok suðr eptir tuninv
StuᴵᴵK 24514halltv vǫrð á ef hann (ɔ: yrmlingr) leítar v̇t vm mvnninn
Huldaᴵᴵ 4028Hann ... gekk sua skiotliga ut af husinu
~ lat.egrusus est foras
Vulg Gen 39,12 Stj¹ 19922Eigi skulu þer bein þers (ɔ: lambsins) briota ok aungan lut ut af senda
Stj¹ 2806Eigi skulu þer bein þers (ɔ: lambsins) briota ok aungan lut ut af senda
~ lat.nec de carnibus foras mittetis
HistSchol 12635 Stj¹ 2806ut þit, verdit ut, þott þit vilid eigi
Malc 44527takandi bikar byrlaðan með eitrið sialft ut af byskups hendi
Jón⁴ 4858Sigmundr snyr þa skíott ut af stignum millum treanna
Fær 292hjó í hjálm hans ... ok þat af hjálmi sem nam, ok af út axlarbeinit, ok fauk þegar til jarðar
KlmA 41525gekk hann utt ur husinu
Martin² 5792Faliga gengu þeir utt or husum sinum
Martin² 58022hann kvezk eiga annat ørendi af út at snúa
Reykd 22911sa skal ⸢fyrstr ut ganga [var. sidazst vt ganga (var. ganga vtt) er fyst Holm perg 1 fol “C²”]
var. ÓTᴵ 163: Holm perg 1 fol “C²”Þeir ridu ut borgarhlid þat, er Metrosum heitir, ok leitudu þeir vida
Greg 38313rak þad (ɔ: helvíti) Satan hofdingia sinn ut af sætum sinum
~ lat.exi de meis sedibus foras
EvangNicod 7157 Niðrst⁴ 2017hann sa vndarliga stiornu, micklu meire ok ogurligri en adrar, ok vt af, sem skapt væri ... þessi stiarna heitir kometa
Hák81 52616ganga nu sidan vt af sinu herbergi
Rém 15034j huerium manadi hiellt hann stort hóf ok dyra veizlu ... fuku her med dyrar giafer ok klok klenodia j gulli ok silfri er hann gaf hofþingium ok aullu landz folki af wt
Vikt 410Gekk hann þá fram ok út í dyrrnar; hann sá engan úti
Gr 14525Hann fór og kom i hlödu, og ætlade ut umm vindaugad
DplFljˣ 11321let (Hákon) blasa liði utt oc sotte allr Koupangs lyðr til
FskBˣ 3108vt geck
~ lat.Egrediebatur foras
426 (Vulg Psalm 40,7) GlossPsalt 437Þjóstólfr skaut broddi at þeim manni, er Áskell hét ... ok laust undir kverkina, svá at yddi út hnakkann
Hkrᴵᴵᴵˣ 35411sakir þess at guð bannaði mátti hann eigi koma blóði út á honum
KlmBˣ 18113ok ferr vt af kirkiunni
~ lat.foras exiens
LegAur 5147 MarD635ˣ 118628ok mun hans reiði á liggja, ok muntu hana hafa, ef þú vill svá margs manns blóði út hella um þessa sǫk
StuᴵR440ˣ 3424Bóndi kom eigi út
StuᴵᴵR11127ˣ 15331var hann slyppr ok berfættr. Lét Þórðr hann ganga út dyrrin
StuᴵᴵR11127ˣ 18236konúngsson höggr tveim höndum á vánga skessunnar, svá aftók alla vángafylluna, ok hljóp þar útaf sverðit, svá at þat tók sundr í miðju ás þann, er hún varðist með
SǫrlaStˣ 41826
● út ... inn, inn ... út [of e-t]
bar inn sami reiþi hans út, er boþ hans hafði borit inn
Ágr 42gecc annaʀ maðr ut enn annaʀ inn
ÓH 2999spurþi ef menn nockvrir veri þar a bui. hann kvat at viso þat vera. Þa melti Hacon gak in ok leið þa ut
ÓTOddS 1216Hvi spyʀ þv eigi þes, hversv margar dyʀ erv a Valhavll eða hversv storar? Ef þv heyrir þat sagt, þa mvntv segia, at hitt er vndarligt, ef eigi ma ganga vt ok iɴ, hverr er vill
SnE 447iotvɴinn Hymir (!) ... ræddiz, er hann sa ormiɴ ok þat, er særiɴ fell vt ok iɴ of nokqvan
SnE 633Njáll ... mátti ekki sofa ok gekk ýmisst út eða inn
NjM 1708huergi for Kiartan þess at Bolli fylgði honum eigi [var. + będí vt ok ínn AM 62 fol “D¹”]
var. ÓTᴵ 35214: AM 62 fol “D¹”váru því dyrr allar opnar, er þau fóru jafnan út eða inn
StuᴵᴵR11127ˣ 15923
2) [á e-t / at e-u / frá e-u / fyrir e-t / í e-t / um/of e-t / yfir e-t / til e-s] (loc. mobil.) i retning mod (ngt), hen (til ngt), ind/op (i ngt), ud (i/på/forbi/over ngt)
Nv draga menn skip upp. æða út
Gulᴵ 6514þeir lata bua veitzlo fire ser a Ringisakri. oc drecca þar hvirfing. en gera niosnir fra ser ut a Raumariki. lata þegar aðra niosnarmenn ut fara er aðrir snuaz aptr
ÓH 1512Takit er nv́ kyrnar oc geitrnar oc hꜹɢviþ vt a scip vart
Jvs291 10614En þa er hann kiemr heim þa byz smala maðr at reka fe sitt ut a biorg
Heið 6917þeir hꜹfðo komit ut uestr i Viði-dal allir
Heið 7225þær heyrðo konur hvat mælt var ok sendi Ketill þær vt a Froða-staði ok Siðv-mvla at segia tiðindin
Heið 8719Barði kemr til Nialꜱ. ok þaðan riðr hann vt til Lo᷎kia-moz ok hafa sama bvnat sinn
Heið 9615Nv riðr hann vt til sattar fvndar er nefndr var aðr hann for heiman við þa hofðingiana at Klifvm
Heið 9626Siþan byr hann skipit oc siglir v́t ór laxár ósi lætan lanyrðing oc fellr af er hann kemr v́t at eyiom
LaxdE 3276En er hon kom v́t at strꜷm[°°] bað ho᷎n skiota bati er a ferionne stoð
LaxdE 32713hann spretr vpp oc vill þrifa til sverðzsinꜱ fo᷎t biz. hann misir þess sem van var oc gengr þa v́t a borð oc ser at þav roa þa fra skipino
LaxdE 3293leituðo þeir Sverrir konungr a haf ut
Sv 352mælti konungr at upp scylldi bera scut-festar a ollum scipunum en snua ut fram-stofnum oc leɢia arar til roðrar
Sv 9520hann reið vt ⸢*af [non emend. at] borginni
TrójHb 2424n.foro siðan v́t til siafar ok sva svðr a Hallland
HákFris 4101sá þeir yfer her bǫnda ok var allt nordan ok út at sía sem i skóg sǽi
SvEirsp 41814er þeir kómu út um eyjar, mælti Oddr; erfið ferð er at róa
ǪrvS 196Guðmundr gamli var riðinn ẃt a Galmarꜱ-stronð ok spyrr tiðenðin ok huatar heim
Heiðy 10319En plogriɴ geck sva *breitt ok divpt, at vpp læysti landit, ok drogv ꜹxninir þat land vt a hafit ok vestr
SnE 88Þa forv æsirnir vt i vatn þat, er Amsvartnir heitir, i holm þaɴ, er Lyngvi er kallaðr, ok kavllvþv með ser vlfinn
SnE 3620Let hann þar eptir hafra ok byriaþi ferþina ꜹstr i Iotvnheima ok alt til hafsins, ok þa for hann vt yfir hafit þat it divpa
SnE 507hann toc hiɴ mesta vxaɴ ... ok sleít af havfvþit ok for með til siꜹar; hafþi þa ‹H›ymir vt skotit nokqvanvm
SnE 623sagþi ‹H›ymir þa, at þeir voro komnir sva langt v́t, at hætt var at sitia vtaʀ firir Miðgarþzormi, en Þoʀ qvezt mvndo roa *enn vm⸣ hriþ
SnE 629hann hliop þegar vpp ok v́t i ana, *en kastaþi netinv fram a eldiɴ
SnE 6819ok (þeir) fara i aɴat siɴ vpp til forsins ok kasta vt netinv ok binda við sva þvngt, at eigi skyli vndir mega fara
SnE 696segi hon at ... ek se farinn at fiarreiðum minum vt i dali
BandM 267við lækinn grofu þeir ser iarðhus. ok færðu molld alla vt a lækinn
Dpl 16615tok Hængr knorru .íí. þá er hann feck mesta. let þar bera a vt fe þat allt er hann atti ok hann matti með komaz
EgM(2001) 3317sigldu þeir i haf vt
EgM(2001) 3321En byʀʀ bar þá i haf v́t
EgM(2001) 4029hann gaf Ynguari bv þat er hann átti a Altanesi. ok land inn til Leirulækiar ok vt til Straumfiarðar
EgM(2001) 4424Eitt kuelld sigldu þeir Egill vt a haf
EgM(2001) 10736Þat var eitt haust, at hvalr kom út á Vatnsnes
Korm 20612Þat var einn morgin snimma, at maðr sá út á Hrútsstǫðum
Laxd 12813er hann var búinn með ǫllu, sté hann á skip út ok kona hans ok annat skuldalið
Laxd 1382Nu rekr hual i fio᷎rð ínn sua at skíota ma o᷎rfar odde vt vm hual af huarutueggia lande
Landsl1154 1722Hann senði siþan Livfina prest at færa vt (ɔ: í eyjar) sinar ær, en hinar vtan
StuᴵK 711Sturla var ridinn a stra‹v›nd vt
StuᴵK 7811Oc vm aptanin reid hann vt a Ketils-staði
StuᴵK 10117Siþan for Ion ut i Fliot
StuᴵK 16321Eitt sinn atti Ogmundr for vt i Havfða-hverfi, oc la leid hans of garð i *Lavfasi
StuᴵK 1789oc er þeir comv vt of Hallfriþar-staði, þa var Savxolfr (!) þar
StuᴵK 1907fara siþan vm dagin vt til Hola ... oc er þa ger processia i mot honum
StuᴵK 2615er kavpp-skipit kemr vt *at Risey
StuᴵK 26810Riðv þeir fǫstvdag ‹af Þingvelli› vt til Staðar
StuᴵK 32627Þorvaldr spurþi, at Loptr væri farinn i eyiar ut
StuᴵK 34710For biskup þa brot af stoli sinvm ok vt i Malm-ey at iola fǫstv
StuᴵK 35215Þa er Ions synir drogo vndan Þorvalldi, for hann ut aa Hola ok tok þar skiolldv sina
StuᴵK 36511Þeir foro ut ok settuz i Vikings-gill ut fra Skarfs-stoðvm
StuᴵK 38329þeir, er eyrindi attv, foro til Suarfadar-dals, ok ætladi Knvtr þaðan vt til fiarðarins vm heiði
StuᴵK 41416sende hon þa menn þegar ut til Kavpangs
StuᴵK 45626Rero þeir þa ut fyrir Iokuls-fiørðu
StuᴵK 47010Giorði hann þaðan sueit manna v́t i Fliot ept‹ir› hrossum, ok foro þeir all-ospakliga
StuᴵK 51416Enn er þeim voro minnzt váanir, hleypti Asbiorn út áa aana
StuᴵᴵK 4521Hrane beidde þa prestz fvnndar, ‹ok kom› til hans Hacon prestr vt a skipit
StuᴵᴵK 22019astvin Jesu Cristi er fanginn i fiotrum út a skip, er gengr til Romam
Jón⁴ 4761Eptir þat ræid hann vt i O᷎lfus fo᷎studagínn til Hialla
ÞBpC¹ 36917firbiodum wer oc ollum gestkompnom monnom at fara a land wt med nokrom varningh at selia han ædher mangha ther wt
RbHMy (*1358)¹a 479 n. 214foru ut til siofar ok sua sudr
Hák81 3301Hann setti j Borgarsyslu Arna rofo ok Finn knott. Sidan for jarl vt j Oslo ok þadan til Tunsbergs
Hák81 4873Hann hafdi farit af Heidmork fyrir Varbelgium ok vt ꜳ Valldres
Hák81 52510Hann hafdi farit ... vt ꜳ Valldres ... Þeir funduz, Augmundr ok Munan, ok foru sidan vt til Osloar
Hák81 52511Hertugi for or Hamri ok vt til Eidsvallar
Hák81 53217þeir ridu wt a skogin ok uilldu wit engann man mæla
Rém 17229kemr jarl með sínum riddurum út á (ms. wtꜳ) borgina
Mág² 2025 → ms. 163vb7godíd uallt ut áá ellden
FriðB 532vid lækienn grófu þeir sier iardhuz og færa molldena alla ut á lækienn
DplFljˣ 1245Þeir brædur bádu Þidranda, ad hann mundi vilia fara wt til Niardvijkur
Fljˣ 639enn balldur fiell vt á elldinn
FriðAˣ 2423hann kom út í Tyrkland
Hkrᴵˣ 262er hann kom út um eyjar, þá stefnði hann austr hafleið með landi
Hkrᴵˣ 24214fór móti honum fugl svá mikill, at vængirnir tóku út fjǫllin tveggja vegna
Hkrᴵˣ 3178reið hann þegar út á Skáni ... Tóku Skáneyingar vel við honum, eflðisk hann þá at liði; fór síðan út í Sjáland
Hkrᴵᴵᴵˣ 6215konungr snøri þá út í Víkina
Hkrᴵᴵᴵˣ 2516I þeim stad fellr siorinn vt ok at landinu med ogurligvm bylgium
MarD635ˣ 97530er hann hafdi þar leingi setit sa̋ hann ï hafvid űt sem fugl flaug
PartBˣ 1226spyrr Sighvatr Órækju, hvern veg hann ætlaði at ríða. Hann léz ætla út til Gása at kaupa sér þarfindi
StuᴵR8ˣ 4792En er hann kom út frá Eyrarlandi, kom þar í mót honum Sturla son hans; hafði hann riðit frá skipi, þegar er hann varð landfastr
StuᴵR8ˣ 4798Sturla fór á Mýrar út ok þeir fimtán saman ok báru mjǫl ok ǫnnur fǫng á tólf hestum
StuᴵR8ˣ 48024Síðan safnaði hann liði þar um ǫll heruð ok fór út *fyrir Hafnarfjall⸣. Þorleifr safnaði liði um nes út ok sunnan um fjǫrð, þat er hann fekk, ok ætlaði í mót
StuᴵR8ˣ 48718fór Guðmundr biskup ... á Flugumýri, ⸢*en síðan fór hann [non emend. ok síðan] út til Hóla ok var þá ekki langvistum brott frá Hólum þaðan frá, meðan hann lifði
StuᴵR8ˣ 48825Sturla fór eptir fundinn út á Garða, ok var þar rænt mǫrgu, nær þrim tigum yxna ‹váru þaðan rekin›, en hundrað geldinga lét hann reka um haustit til Sauðafells
StuᴵR8ˣ 4983þeir vǫknuðu eigi við fjǫru um nóttina; en um morguninn vissu þeir eigi, hvárt sjór fell út eða at
StuᴵᴵR11127ˣ 17936
● út ... inn
sendir konungr niosnar-menn ut oc iɴ fra bønum
Sv 1621i fiorðu inn oc i ꝍyar utt
Landsl 3516Nu ridur Remund fram j midian flock heidingia ok hoggr a badar hendr huern um þueran annan bædi menn ok hesta ok ridur adra fylking ut en adra inn ok drap suo margan man at seint er at telia
Rém 29029Engiler jarl gékk aðra fylking inn en aðra út í liði heiðingja
Klma 4577
● út þangat [á e-t] derud
hann bað Egil oc þa Þorstein coma ser til stað festo út þangat a Myrar. hann bio aðr fyr suɴan Huit á
Eg162θ(2001) 1708(sendimaðr) bað Þorgeir koma vt þangat
Finnb 703
3) [e-t / um e-t / eftir e-u / með e-u] (loc. mobil.) ud/hen (ad, langs, gennem ngt)
Þeir siglldo vt vm Norvasvnd. oc herioþo viþa a Spani a heiðna menn
Mork 44113Nv ferr Barði i Asbiarnar-nes. ok er þeir riða vt eptir heraði ætla menn at konur riði
Heið 9623hon letr setia fram ferio er .O. (ɔ: Óláfr) atti baþ þa roa vt epter hvamsfirði
LaxdE 32712hon gengr vt epter brygio oc sva i skipit
LaxdE 32722régg veðrs ok stormr la innan eftir firðinom ... helltz hit sama reggviðri v́t fiorðinn
HkrFris 1471Ok it sama qveld, er smiðrinn ok v́t eptir griotinv með hestiɴ Svaþilf‹a›ra, þa liop or *skogi nokqvorvm meʀ
SnE 4618till allra vmbotta vm þætt er þæira miulnv mader þarf vpp oc wtt med anne
DN VI (1337) 17425Haluardar a damstœde ok ana up ok ut a Hafuanes lande
DN V (1339) 1082foru siðan v́t epter anní til hafs
EgM(2001) 2636reið Steina vt með sío
EgM(2001) 1759Oc þegar þeir vrðv þess varir, foro þeir vt með landi til Svarfadar-dals oc lendv við osinn ‹ok drógu upp skip sitt›, oc foro þaðan til Sockv
StuᴵK 2012for þaþan i Hvamm-sveit ok vt vm Stronð, ok vm Reykia‹-nes›, ok til Steingrims-fiardar
StuᴵK 3906Gerðe hann þa menn a hest-vavrð upp a Skialgdals-heiðe, enn aðra ut með firði
StuᴵK 4578enn þeir foro ut eptir firðe með skipin
StuᴵK 46318vt með Miofa-fiarþar-nese
StuᴵK 4706Ok er þeir riðu utt eptir *Skogar-straunnd
StuᴵK 50019Guðmundr var riðinn um daginn út eptir heraði
Ljósv 6017Gísli hrǫkk fyrir allt út með fjallinu
Gr 1927Þá váru ok búnir hestar Sighvats, ok reið hann út eptir heraði
StuᴵR8ˣ 4797
● út ... inn [með e-u]
for hann siðan vt ok inn með huerium firði. ok vm allar eyiar ok dro saman huern mann er hann feck
EgM(2001) 1715reri jarl alla fiorðo. iɴ með aðru landi en odru vt
ÓTᴵ 18413røri jarl alla fjǫrðu inn með ǫðru landi, en út með ǫðru
Hkrᴵˣ 3269
● út ok suðr [eftir ■] på vestsiden og sydsiden ɔ: henad den lange og korte side
4) [á e-t / at e-u / til e-s] ud (til et vist punkt), mod (ngt), udad
Nu ef a rennr milli bꝍa. oc ero fiskar i. þa eigu halva hvarer út til miðrar
Gulᴵ 4130Noregs konvngr hafþi sva fylkt at hans menn þeir er skiolldv hofðv skylldv standa i kring ok horfa vt allir
Hem544 5032bra hann við sva hart, at baþir hnefar Þors skvllv vt a‹t› borþinv
SnE 6220Því næst heyrþi Gangleri dyni mickla hvernveg fra ser ok leit vt a hlið ser
SnE 7618hann þóttisk vera úti staddr á bœ sínum ok sjá út til fjarðarins
Glúm 3012
5) [frá e-u] [til e-s] (geogr.) op/nord (til nordligere liggende land/Island), nordpå
Oc sændi hann til islanz ut
ÓHLeg 2327Ek vil gefa þér skikkju góða, er ek hafða út
NjR 405Hann sigldi þat sumar út til Íslands, er Þráinn ok Njálssynir fóru útan
NjR1908 18726Stvrla Sighvatz sonr kom v́t frá Róma með lávsn Sighvatz Stvrlv sonar fǫðvr sins
AnnReg 1304ek vil bua skip mitt i sumar til Islandz v́t
EgM(2001) 1226Óláfr hafði ok mikit fé út haft
Laxd 778Hann sigldi þat sumar út til Íslands
NjM 20821oc for þat svmar til Islandz oc sagdi þessi tiþindi vt
StuᴵK 10822Enn þat svmar it sama, ‹er skip kómu, þá› var sagt vt lat Teiz, ‹ok hafði hann andaz um várit í Nóregi›
StuᴵK 15624søgðu þeir vt vig Ións með þeim atburðum sem orðit ho᷎fðu
StuᴵK 42617hafðe Biorn flett hann vm haustit i Havka-dal øllum sinum kle᷎ðum ok øllo auðro þvi, er hann hafðe ut haft
StuᴵK 4729Þa var þat raaðit, at Þorðr skylldi út, ok var hann þa skipaðr ifir allt landit til for-raáða; enn Gizurr var þa eptir, ok þotti honum þat all-þungt
StuᴵᴵK 10225flutti keisarinn allan þann her vt j Danmo᷎rk
ÓTᴵ 1352Ormr Storulfsson spurde vt til Jslandz um farar ok liflat Asbiarnar
OStór 5296þat muntu giaf ord fa hier. aa grænlanndi. er sæmiligazt er til þo at þier verdi þat eigi til langædar. þviat uegir þinir liggia vt til islanndz
Eir557 43a28Jslendzka menn, þeir sem med hertuga voru, bad kongr ecki vt fara
Hák81 5007réðusk þeir ... vestr um haf ok fóru út til Íslands
Gr 138●●● Nockrum vetrum sydar kom ⸢ut [var. til Jslandz Eb445b(2003) 189] Audur diupaudga
Eb447(2003)ˣ 1827þa var og sagt ẇt andlȧt Klængz Þorvallds sonar er hinn vænsti þotti til mykils hofdingia
PBpˣ 43218
● út hingat [ór e-u] her til Island
Ef vtlendir prestar koma vt hingat
GrgKonᴵ 223verðr þa vegaɴdiɴ þegar o øll er hann kømr ut hengat
GrgStað 3574Þeir savgðo ut hingat andlat Sigurðar erkibiskups
StuᴵᴵK 1331komid munu hafa v́t hingad ecki stærre skip
Krók 930●●● En þá varþ fǫr manna mikil mioc út hingat úr Norvege til þeꜱ uɴz conungreɴ Haralldr baɴaþi
Íslbˣ 924En þá es Ísland vas víþa byɢt orþit. þá hafþi maþr ꜹstrǿɴ fyrst lǫg út hingat
Íslbˣ 1438En hann vas enn nę́sta vetr í Norvegi oc fór síþan út hingat
Íslbˣ 3434
● koma út komme hjem til Island
Ef sa maðr er utan landz er landzbrigð tæmiz ut her ... skal hann landzbrigð upphefia um haustet þegar hann kømr ut
Járns 2853fara þeir bro᷎ðr til Þorgisl a Hꜹggvanda-stꜹðum. þa var ok heim kominn Eyiolfr son hans. hafði þa ok vt komit vm svmarit
Heið 888keyptu þeir sua ad brudlaup skylldi vera at vetrnáttum at Borg ef Gunnlaugr kuæmi eigi v́t a þui sumri
Gunnl 3420eftir þetta byr hann skip sitt til Islanðz. ok komu firir norðan lanð ẃt. ok voru miog sua felausir
Heiðy 1065Þa koma ut bref Þoris erkibyskups
GBpA 1704Oc for hann utan þat svmar, oc com vt id næsta sumar eptir
StuᴵK 2463ok at hann væri a brot þria vetr. Enn ef hann kemi vt ok hefdi sva aa brot uerit, þa uæri heimil uist hans i Vatzfirdi
StuᴵK 3167Þat haust kom ut Þorðr Sighvats son
StuᴵᴵK 14Sǫxólfr skyldi útan fara ok koma eigi út
Ljósv 64Hann hafde komit ut um sumarit adr
Gísl 602Enn er hann kvæmi vt ok hefdi suo i brott vered þa væri heimil vist hans i Vatzfirdi bustadur ok þingmanna vardveitsla
HrafnAˣ 2365þesser íííȷ́. menn skylldu utann fara ok koma alldrei vt
HrafnAˣ 23614●●● fór hann útan þat sumar. en kom út et nę́sta epter oc vas þá vígþr til byscops
Íslbˣ 3722Lítlu síðarr talaði Þórðr, sagðiz ok eigi fara skyldu af Íslandi, ef honum yrði auðit út at koma
StuᴵᴵR11127ˣ 3014
6) [á e-t / í e-t / um e-t / undir e-t / til e-s] [í e-u] (geogr.) vestpå, vestover
vm svmarit eftir fara þeir ut til Grenlandz
AuðMork 1815byr ferþ sina v́t i Svðreyiar
HákFris 53712For hann vt vm Snæfellz-nes ok sua inn til Dala, ok for þar ekki at gistinngvm
StuᴵK 3904at vori ferr hann vt til Færeyía
Fær 612Sveinn ok Æirekr jarlar sendu ord vt til Færeyia Sigmunde Brestis syne
Fær 812Var Þorbiorn þa ymizst ut i Orkneyium edr uppi i Skotlandi
Orkn 19611Sveinn for allt sudr til Manar ... Þadan sigldu þeir ut undir Irland ok heriudu þar
Orkn 31722●●● Suerrir var fimm vetra er ‹hann› for or Noregi ok ⸢vt [var. vestr Sv 227] til Færeyia
SvFlat 5362for Barbarvs vt til Bretlandz
PartA 12514hakon kongr var míok a þat snuín at sígla til irlandz ... med þui at ecki byriadí vt þann ueg þa ...
Hák8B 20536hæriaðe a bæðe borð upp a Skotland oc utt a Irland
FskBˣ 31710fór þá Haraldr út til Englandz
Hkrᴵᴵᴵˣ 1877at því er sá talþi fyrir Þorkeli Gellissyni á Grœnlannde er sialfr fylgþi Eiríke enom rauþa út
Íslbˣ 2637
● út (...) þangat derud
Sa hafdi hattr. verit. a. grænlanndi sidan kristni kom vvt þangat at ...
Eir557 56a7þeir havfdv þat skip er. þorbiorn hafdi vvt þangat
Eir557 61a21Eiríkr eɴ rauþi hét maþr breiþfirþscr es fór út heþan þangat
Íslbˣ 2629
7) [í/á e-t / í e-t / um e-t / yfir e-t / at e-u / til e-s] (geogr.) ned/syd (til sydligere liggende lande), sydpå, (i Middelhavet) sydover mod øst
sat á Englandi enn fyrsta vetrinn, en annan út til Iórsala
Ágr 5018for hann þa vt til Iordanar oc lꜹgaþi sic sem vanþi er til annaʀa palmara
Mork 7818for Þormodr svdr til Danmerkr oc þaþan vt i Grikland
Mork 2342Þa er Olafr konungr la i Karlsám oc beið byriar. oc etlaði at sigla út til Norvasvnda. oc þaðan vt í Iorsalaheim. þa ...
ÓH 4914konungr hafþi þat eɴ i raþagiord siɴi. at leɢia niðr konungs tign oc fara vt i heim til Iorsala
ÓH 51410um vetriɴ er a leið sottu þeir ut i Danmorc
Sv 12030Helldr Biarni svdr til Danmerkr ok gengr vt til Roms
FbrHb 2015Petr erkibyskvp hafði andaz annat hꜹst aðr Dionisiusmesso. ok var kosinn i stað hans sira þorir þrænski ok v́t farinn
HákFris 4749Pall byskvp bio ferþ sina or landi ok vt a pavagarþ
HákFris 48321for hann með eyrindi hertoga til annarra landa Danmerkr ok Þyþersku ok ut i kuriam
HákFris 50432var þat konvngs atkvæði at iatta sendimonnom þvi at hann mvndi senda frv Kristin dottvr sina v́t i Spán
HákFris 55322sendi hann Elenam moðor sina út um haf til Iorsala borgar at leita at crossi, þeim er drottinn var pindr á
KrossInventA 30320fra fialli Libano oc allt vestr at hafino oc vt at Jordan
StjC 36619Cristin dóttir Hákonar konvngs sennd v́t i Spán
AnnReg 13332í augabragði liðu vér um vestrhálfuna er Affrica kallaz ok gengum svá inn í Asiam út yfir hafit til Jórsala. Vér sóttum heim heilaga dóma í Hierusalem ... ok fórum þaðan út yfir Jórdan
Æv⁹⁵ 30128komv vtan af Jorsalaheímí. en svmir ǫr Miklagarði. þeir menn er farít hǫfðv vt með Skopta Avgmvndar syni
Huldaᴵᴵ 16521for hun eptir þat vt i heim ok endi þar líf sitt með miklum goð leik
RRÓT 32219La byskvp til hafs .vi. vikvr ok sigldi vtt .ij. siɴvm ok vard aptr reka
GBpB(2018) 12713ætladi Clemens pafi vt yfir hafit at skira Tattara kong
Ann1005 39026Petr erkibyskup hafdi andazt ... ok var kosinn j stad hans sira Þorir in þrænski ok vt farinn
Hák81 4583Tok aboti vid erindum hertuga ok brefum til annara landa, Danmerkr ok þydeska riki ... ok sua ut til kuriam
Hák81 5316bidr hann fa ser leidtoga ut til arinnar Iordanar
Rém 31730bió hann ferd sina v́t i Róma-borg
Krók 415Ǫngull var farinn ór landi ok út í Miklagarð
Gr 27120segir keisarinn at hann uill fara pilagrims ferd vt ifir hafit
ÆvMið³⁰ 895for þa ut til Iorðanar oc laugaðe sik. sva sem hattr var palmara
FskBˣ 22621Eptir þat flýði Egill konungr landit (ɔ: Svíþjóð) ok út í Danmǫrk
Hkrᴵˣ 4918Haraldr dvalðisk í Garðaríki nǫkkura vetr ... Síðan byrjaði hann ferð sína út í Grikland
Hkrᴵᴵᴵˣ 7618siglðu þeir vestr til Vallandz, ok um sumarit siglðu þeir út um Nǫrvasund ok um haustit til Rúmaborgar
Hkrᴵᴵᴵˣ 2595Um sumarit siglði Sigurðr konungr út um Griklandz-haf til Jórsala-lanz
Hkrᴵᴵᴵˣ 27811og lietti eigi sinni ferd fyr enn hann kom wt til Roms
JBpC(2003)ˣ 1144létti hann eigi fyrr en hann kom út til Miklagarðs
LjósvLˣ 10325þykkiz hann kominn langt út í lǫnd, en þat vissi hann eigi, hvert land þat var
Rémˣ 131Hann fann þar Pál biskup ór Hamri, ok váru þeir allir samt í fǫr út ⸢*í [BLAdd 11127ˣ “Br”, etc.; non emend. til] Róma, ok veitti biskup Sturlu vel fǫruneyti ok var inn mesti flutningsmaðr allra hans mála, er þeir kómu til pávafundar
StuᴵR8ˣ 45025
● út til Jórsala/...
Þorir for ut til Iorsala
ÓH 6204hann ætlaþi or landi ut til Iorsalaheims
Orkn325I 22920hann fór vt til Jorsala. ok kom til Jordánar
Huldaᴵᴵ 2529for Karlamagnus kongr vt til Jorsala
KlmA1980 9412haf gengr frá Nǫrvasundum ok alt út til Jórsala-landz
Hkrᴵˣ 94
● út í Jórsalaheim
þeir forv baðir s[ama]n viða vm heimin ok allt v́t i iorsala heim ok þaðan til Mikla garz
Kristni 14411ætluðo þeir at fara ut i Iorsala heím
BǫglEirsp 46816for Hroarr konvngsfrændi vt i Jorsalaheim
HákFris 40711þat þicki mer undarligt, iarl, er þu vill eigi fara ut i Iorsalaheim
Orkn 21519for Hroar kongsfrænde ut j Jorsalaheim
Hák81 32513Magnús konungr lofaði honum eigi út at fara; undi hann þá eigi í Nóregi, ok fór hann ór landi ok ætlaðu út í Jórsalaheim
StuᴵᴵR11127ˣ 30821
● út til páfa
siðan fór hann upp i Suiðioð ok þaþan ut til paua
HákEirsp 6267for hann austr j Suiariki ok þadan ut til paua
Hák81 60622Páll biskup fór fyrir því út til páva, at hann varð missáttr við Hákon konung
StuᴵR8ˣ 45028Ásgrímr fór af landi í brott ok út til páfa
StuᴵᴵR11127ˣ 3123
8) [í e-t / við e-t / á e-u / í e-u / at e-u / hjá e-u / með e-u] (loc. stat.) ude/henne (på et sted), udenfor
er avar mikit vatnet fiorðr míor ut en kringlut i landet Oc liggia hæroð allavega at vatneno
ÓHLeg 1511Ef barn andazk primsignt. oc hefir eigi verit scírt. oc scal þat grafa við kirkiv garð v́t. þar er mætisk vigð mold oc ö vigð
GrgKonᴵ 711huartt sem maðr er fiarre i heims ennda. eða i have ⸢vt [var. vtj AM 232 fol]
Menota: 91rb28 BarlA 17336Nu finnr maðr hval a vozlom (“Maaskee Skrivfeil for voztom”, ed. note) út. skere af slict er hann ma. oc late reca siðan. oc skere eigi a hol
Gulᴵ 603En þo la meginheriɴ v́t a hafino
ÓH 43513bvandmenn þeir er v́t stodv i arminn
ÓH 5688til maríu stuku skal altida kertí faazt sem eínní huerrí kírkiu .j. bꝍnom ut, at huerrí altið
NoDipl ([c1294]) 7031han gaf tíl capitulum. merkr bȯl .j. krokstaðum .j. skaun vt
NoDipl ([a1299]) 9826þa gaf grimr honvm bv þat er hann atti ⸢v́t [var. ÷ EgM(2001) 4431] á alta nesi
Eg162δ(2005) 13413Bo᷎r heitir at Burfelli ... þat er a Halsum vt
Heið 6427ok nv fiðr hann gelldinga flock sem honum hafði verit ti‹l› visat ok fær ei sott fyrr en vt at Hofs-osi
Heið 6920Gvðbrandr ... ok Gvðrun ... bioɢv vt i Viðidal
Heið 7227hann ... siglir v́t ór laxár ósi lætan lanyrðing oc fellr af er hann kemr v́t at eyiom. hann liggr v́t við ꝍxney halfan manvð
LaxdE 3278●●● Þvi nest heyrþu þeir ut til hauggva storra, ok hliopu þeir þa ut
Orkn325I 2827Meɴ Magnus konungs oc Erlings Jarls logðu at ut við Brꜹttu-eyri
Sv 3617varþ Pall eigi fyʀ vaʀ við en þeir heyrðu luðra-gang ut
Sv 539þeir hofðu stora ellda um netrnar ut a vollunum
Sv 7825J Olafs kirkiu. ok Steins kirkiu a Næse vt hins hælga Michials
DN III (1303) 649i vestrhalfv heimsens við Gallia riki liɢr ein ey vt i hafit vbygð
Bret 24116at retto æignar skipti meðr fyrnd, þa eighu fyrsagðer brœðr land oc æign vpp oc vt
DN IV (*1306›vid 1306) 6712hlióp hann vpp ok til dyranna. ok heyrði ut brakit
BǫglEirsp 45133Sigvrðr konvngr var iarðaþr at Kristzkirkio hinni forno ⸢v́t i Holmi [var. í Hólmi út Hkrᴵᴵᴵˣ 39011]
Fris 3449Þeir foro þa i bygð þa er Avvikr heita vt i landit
HákFris 44838Ribbvngar hofðo ekki verit vt i landit
HákFris 44922þeir sitja við eld um kveldit ok er á leið, heyra þeir dunur miklar út ok því næst gengr þar inn maðr
HG 3420um nóttina vakna þeir við reyk mikinn ok gný ok vápnabrak út at heyra
HG 568hann bjó út á Meðalfellsstrǫnd, undir Felli
NjR 305þær (ɔ: eyjar) liggja út á Breiðafirði
NjR 307þar mæð ii nauta fios hin ystu vt við ana
DN VI (1314) 7929aɴarr endir hornsins var vt i hafi, en þat sattv eigi
SnE 603varð sa at burðr ut i Flateyio. at þar e᷎rðiz kona. ok varþ i bønd at fe᷎ra
GBpA 726þar med gæfuom wer hinum hæilagha Olafue ok kirkiunni oss til læghstaðar By allann a Nese wtt med bui
DN V (1349) 16612till komuns korsbrœðra j Niðarose fiugura marka booll j Klæppstaðum a Nese wtt
DN V (1349) 16619Hiarrandi het maðr er bio at Aungulsáa firir austan vatn a vollum v́t
Dpl 1465var haugr gerr vt uið Eyuindar á firir sunnan garð
Dpl 16429Nv keypti Helgi Asbiarnarson land þat er at Eiðum heitir vt i heraði
Dpl 1658þeir uoru .ui. a skipi ok uoru út þar um nottina
EbWolf(2003) 2553þeir konnuðu landit með sæ bæði vpp ok v́t
EgM(2001) 4122Þorðr reið inn til Borgar at hitta Egil frænda sin. ok bauð honum heim til veizlu. hafði hann latið heita mungat vt þar
EgM(2001) 11113hann bað þa feðga gefa ser land nockut vt þar a Myrunum
EgM(2001) 17024þann tima sem grundvollr er grafinn, fylldr ok til buinn, sva viðr ut ok inn sem byskupi þikkir hæfa þeiri kirkiustǫðu
Mich 70733for Sveinn vt a Holmlætr med Xa mann, oc foro a skipi oc lendv vt hia steckvm Þorhalls
StuᴵK 9819hann bio at Hofi ut a stravnd fra Hiallta-dal
StuᴵK 16117a þeim bę, er heitir i Arnar-nesi, ut a strond fra *Horgar-dal
StuᴵK 16526rædði hon, at hann skyllði sækia fostu-mat vt a Siglo-nes
StuᴵK 16612kavp-menn voro vt við Sel-eyri ok hofdv þa hvert fat a skipi
StuᴵK 27216Voro þa griþ sett ok fvnðr lagðr vt við Fors-aa, vt fra Skogvm
StuᴵK 3496Þessi vetr var kallaðr Sand-vetr, oc var felli-vetr mikill, oc do C navta ‹fyrir Snorra Sturlusyni› ut i Svigna-skarði
StuᴵK 38618Vm sumarit Olafs messv var Hakon konungr vigðr unndir kóronu. Hafði hann þa ueizlu mikla v́t i naustinu
StuᴵᴵK 10225Sa atburðr varþ ut i Fliotum þetta sumar, at þat e᷎pti i fiallino Tungu-fialle mikit *stor-óp, ok var hrinr illr áá eptir
StuᴵᴵK 1864Hann sende orð Hrana, oc var hann ut i Flat-ey
StuᴵᴵK 19219millum kirkiv-garðz ok ute-burs þess, er stoð i tuninv ut ok ofan fra branda-durvm
StuᴵᴵK 23422spillir þat miok bygð yðvaʀi vt þar i eyíunum er hann uerðr eigi þaðan braut flæmdr
Fær61 7815honum gaf ecki byr, ok la hann lengi vt i Líma firði
ÓTᴵ 13723Sva skal ok greidaz ullar tiund af ꜵllum þeim saudum sem fædaz i eyium ut
Sættarg 47419Sikiley liggr eigi langt ut edr brott af Ytalia
Stj¹ 8911Archiophagi uerandi klokir til ueidiskapar hafaz þratt uidr aa hafi ut ok fædaz at eins uidr fiska
Stj¹ 9629þær .ii. eyiar Creta ok Ciclades. sem i hafi ut liggia
Stj¹ 1415till komuns korsbrœðra j Niðarose fiugura marka booll j Klæppstaðum a Nese wtt
DN II (1370) 32036hellt þar annar madr festi en annar var vt a skipe
Fær 8231er þau voro j reckiu komin heyra þau vt gny mikinn ok þui næst reid ogurliga
ÓH1005 77413þeir hittu þa vt a Nese
ÓHFlat 5026alldrigi vard sa gnyr eda vkyrlekr ut ath heyra at hann mvndi utar lita epter kirkiunne medan tider sungvz
ÓH1 7494s[...] uillt at ecki ger[izt] þat wt j heradi at ek uita eigi
Vápnf162 782er sólin settiz. gerðuz dunur miklar út á eyna
HeiðrR 1821firbiodum wer oc ollum gestkompnom monnom at fara a land wt med nokrom varningh at selia han ædher mangha ther wt
RbHMy (*1358)¹a 479 n. 215spurðu, hvar Kleima, systir hennar, væri; hún svarar: gettu þessna! hún liggr dauð út með fjörum, en ek særð banasári
GrL 14719Þeir foru þa j þa bygd. er Auuikr heita, vt j landit
Hák81 40712Ribbungar hofdu ecki leingra verit vt j landit en þar
Hák81 40817hann heyrði út gný mikinn
HálfdEyst 12214lambhus ut a uellinum
DI V (1471) 61730er af myndi þriðjungr af nótt, heyrði Grettir út dynur miklar
Gr 11919þá er dró at miðri nótt, heyrði hann út dynur miklar
Gr 2125Svo segir af einum presti ut j londin þeim er eina kuinnu hellt hia sier dagliga so sem sina eginkonu
ÆvMið²⁴ 5118Drottning við allar sínar vildar ‹meyjar› ⸢stóð út í (ms. stodu utij) [var. stöd üt ï AM 590 a 4°ˣ] garðinum
Mág² 3016Umm morgunenn effter var haugur giördur ut vid gard á Evindará
DplFljˣ 12232Nu keipte Helge Asbiarnarson land þad, er ad Eidum heiter, ut i herade
DplFljˣ 12313Garðr stóð í túninu ok meir út á vǫllinn
Hávˣ 4613Hann hafði fengit konu ... út í Vanaheimi
Hkrᴵˣ 266konungr ... stóð ⸢út [var. uti AM 45 fol “F”, etc.] í loptsvǫlum
Hkrᴵᴵᴵˣ 13419í herbergi því, er þau Einarr hǫfðu áðr haft út í bœnum
Hkrᴵᴵᴵˣ 1372Magnús ... stýrði skipi því, er neðarst lá í móðunni ok næst lá út vatninu
Hkrᴵᴵᴵˣ 1823●●● hér er meirr en c. manna ⸢út [var. uti HkrEirsp 2039] í garðinum
Hkrᴵᴵᴵˣ 3886stóð hón út við vegginn ... gegnt því er Tristram lá í hvílunni
~ fr.suz la parei
Tristan 15214 Trist¹ˣ 1923huorsu lykar þier þar j dalnum v̈t
Vallˣ 137
● þangat út derude
þá tók landzfólkit eftir fall konungs fulliga viþ vesǫld þangat út, er Sveinn var ok Alfíva
Ágr 3214
9) [af e-m/e-u / (í) frá e-m/e-u] [fyrir ■ / um e-t] uden for (ngt), ud for/fra (ngt), kort fra (ngt), der(ud)fra, ude omkring
hann for oc viðr hafðez vt af Gaskun i þæim hæroðum, er til Tolosam hæyra
Thom¹ 1022hann gerdi borg þa er Alba heitir ok stendr skamt vt fra Rvmaborg
VerA 4618niðr settom æin (markstein) austr norðan at husum Vigleiks þæim nyv en annan firir vestan tvnet vt af fios nof Viglæiks
DN III (1325) 1372luta sumar (limarnar) niðr sumar ut af. sumar upp ok bræidduz uiða um flarnar
Rómv595(2010) 1297vt i fra Claro er skipat hans riddarvm ... enn vt af kongs dottvr sitia hennar þionostv meyiar
ClarA 652Eyiar lagu þar v́t firer er hval[r f]anz i ok kolluðu þeir Huals eyiar
EgM(2001) 4315hann let gera smiðiu með sionum míog langt vt fra Borg
EgM(2001) 4436þat var sva hvellt horn, at heyrði .viii. milur ut i fra, er þvi var blasit
Mich 69037þviat alla vega ut i fra var kvikt ok lifanda til iarteinagiorðar i krapti almattigs guðs
Mich 71015Guðmundr atti fiolþa þing-manna vt vm Svarfadar-dal oc na-frenðr, oc for hann þanneg at heim-boði havst oc var
StuᴵK 17327þa ‹sǫfnuðu þeir liði Þórðarsynir, Sturla ok Bǫðvarr›, vm Borgar-fio᷎rd ok v́t vm Snǽfellz-nes ok utan vm Skogar-straund ok vm Gils-fio᷎rð
StuᴵᴵK 822stoð hann vt j fra o᷎ðrum mo᷎nnum með sína sueit
ÓTᴵ 1668huergi matti hon ho᷎fudit ne hálsinn vt af wikia
JBpBFrg(2003) 10414ferærdan bꜳ̋t rak i brott med flodi. voru þar i sela nø᷎tr ... hofdu þæir lagt nętrnar vpp ꜳ saxit. ok sumar vt af moti vedri til festingar vidr bátinn
ÞBpC¹ 3696þeir komu at læk æinum þeim er vt er fra Fagrabrekku
HrHalt 41413Vt a sioinn firer hofut bænum lagu iii eyiar er hann (ɔ: Ásgautr bóndi) atti huerr vt af annarri. Var þar j fenadr hans eda akrar ok ymislig orka til at vinnings
DrJ 3918gangit þer yfir streingh þenna ok hneigiz til hvorigrar handar ut af
BlasB 26411gengu upp ꜳ eitt hatt fiall ok ser Oddr at aɴat er uedrid ⸢utt firer [var. firir vtan BandM 698] ok logn uar a fírdenum
BandK 6927og þar med sofnoduz saman bein daudra manna ut af gardinum kirkiunnar
ÆvMið³¹ 961hier ut af stenndur eínn stofn
~J Hollte ⸢ut [var. vpp AM 446 4°ˣ] fra Mafahlyd bio eckia
Eb447(2003)ˣ 3827stóð með sína sveit út í frá ǫðrum mǫnnum
Hkrᴵˣ 31214brendi borgina ok landit víða út í frá
Hkrᴵᴵᴵˣ 442ger þú hús út frá garði á Mǫðruvǫllum
LjósvLˣ 628næst eptir henni gengu II jarlar ok halda upp hennar klæðum. IV greifar ganga út af, tveir til hvárrar handar, ok báru IV stengr gulligar at sjá
Rémˣ 1612Var þá langt, áðr Snorri vildi aptr ríða, en þó funduz þeir út frá Hrauni, ok fór alla veg‹a› sem bezt með þeim bræðrum
StuᴵR8ˣ 47632Síðan safnaði hann liði þar um ǫll heruð ok fór út *fyrir Hafnarfjall⸣. Þorleifr safnaði liði um nes út ok sunnan um fjǫrð, þat er hann fekk, ok ætlaði í mót
StuᴵR8ˣ 48719
10) [í frá e-u] ved siden af (ngn/ngt), ud til siderne, til hver side, i forlængelse af (ngt), derudfra
toc ser bustað at Borg. oc ętlaði þar land eign til. En gaf uinum sinum landa kosti þar ut i fra sua sem þeir bygðo siðan
Eg162θ(2001) 1673konungr sat i hasæti oc ut ifra hofþingiar oc rikir menn
ÓTOdd 14614hann uar fremstr i rananum, ok næst honum voru þeir Tryɢvi ok Læsir ok ut i fra Alrekssynir
Fornk 208a aðra hꜹnd Barða stoð Þorbergr. ok a aðra hlið Gefnar-Oddr. þa bro᷎ðr Barða ut ifra
Heið 9010sætia han i hasæti ut i fra sinu hasæti
Hirð 40412ein vølldug frv gengr i miðiu liði, sva at til beggia handa ero margir þionostumenn vt i fra
MarS 2168Parterandi þria hleifa ok vín af litlu keri tua ve᷎ga vt ifra. sua husbǫanligha sem stoʀum heilagliga
~skipar þar utij fra fostbrædrum hans
~stijgr Sigurdur kongr j hꜳsæti og þar næst Vilhialmur ... þꜳ Ermedonn ... sijdan ho᷎fdingiar og riddarar wtij fra
SigÞǫgl 25720hennar meyiar utij fra
SigÞǫgl 25813Gyrgir sagðe at hann sialfr skylldi fyrst sætia sitt tialld en uti fra allt lið hans
FskBˣ 2207
11) [e-t] hen over
En Steinaʀ fǫrði bustað siɴ ut yfir Lang á. oc settiz niðr at Leiro lǫk
Eg162θ(2001) 17011Nu koma þeir ut yfir Blꜹndo til Breiða-vaðꜱ ok fœra Þorði hesta sina
Heið 7110hafbylgja ... svá löng milli arma, at ei sá út yfir
GBpD 5020ross þeira or Asgardi havfdv gengit vt yfir ana
StuᴵK 787Tiðindin flvgv þegar vm nottina vt ifir aa
StuᴵK 34616Þa er Þorvaldr var i Reykia-nesi, sendi hann Hallbiorn Kala son vt ifir Glamo, fyrst a Sanda til Oddz Ala sonar
StuᴵK 3625sem magt og myskun hefur vt ofur alld (sic) veralldena
DI IX (*1534›Lbs 122ˣ) 69035
12) [á e-u] (loc. stat.) oppe nordpå (ɔ: i Island)
● út hér her oppe (ɔ: her i Island
Ef prestar koma vt hingat til landz. þeir er fýrr hafa v́t her verit
GrgKonᴵ 2131Eɴ ef hiɴ a fe ut her. oc scal þa søkia i þat feet ... En ef sa maðr a fe ut her er með arfinom ferr
GrgKonᴵ 2445Ef maðr fær líflát erlendis sa er fe a ut her
GrgKonᴵ 2501þa a domr at döma a hendr þeim manne er næstr er ut her
GrgKonᴵᴵ 1819Eɴ ef ecki er feet ut her þa scal hann heimta fulgornar at hinom lengr er hann kømr ut
GrgKonᴵᴵ 197Ef tømiz landz brigð þeim manne er erlendis er. þa scal hann uphefia er hann hevir vm vetr verit ut her et siðarsta
GrgKonᴵᴵ 7922Ef avst maðr deyr út her sa er her a engi frænda
GrgKonᴵᴵ 19716Ef legit er með þeꜱ manz kono er erlendis er. þa eigo frændr konoɴar at søkia þa söc. þeir er nanastir ero út her
GrgStað 18617Ef sa maðr er utan landz er landzbrigð tæmiz ut her oc kǫmr út fulltiða. þa skal hann landzbrigð upphefia um haustet þegar hann kømr ut
Járns 2852hofðo *kꜹpmenn goðan friþ v́t her þann tima
HákFris 4208huart er þat satt at Haralldr konungr Sigurðar son mællti þat ... at honum þættir þu bezt til konungs fallinn þeira manna er vt her ero
BandM 609Steinólfr var í kaupfǫrum, en var með Arngrími, er hann var út hér
Glúm 6621er hann var út hér
Laxd 21222Hefir Þorkell mikinn sóma, þá er hann er út hér
Laxd 2508Hann var ok jafnan med Þorsteini Kuggasyni, frænda sínum, þá er hann var út hér
Þórð¹ 2438eitt vár, er Þorsteinn var út hér um vetrinn
ÞHvítˣ 718
● út hingat her (i Island)
● út á Íslandi
Eigi ma ek þat uita ... at ec * hava her micin soma með yþr en moþir min troþi stafkarls stig vt a Islandi
AuðMork 1853Qveþa scal Þioðolfr Soptrogs visor er hann orti vt a Islandi
SneglMork 23931‹ek á heima út á Íslandi› emend. Nj 4525: AM 468 4° “X”
emend. NjM 4525: AM 468 4° “X”Þat er út á Íslandi
NjR1908 1898ek á heima út á Íslandi
NjR1908 41112moðurkyn mitt er vt a Islandi
Finnb 331út á Íslandi myndi sá maðr kallaðr fól, er þann veg léti sem þú lætr
Glúm 192Nú verðr þar frá at hverfa um stund, en taka til út á Íslandi ok heyra hvat þar gerisk til tíðenda, meðan Þorkell er utan
Laxd 2188Þat er út á Íslandi
NjM 2102ek er nu suo fullr sem ek hafui nysopit skyr ut a Jslande
FbrFlat 36517hvar fékk þú konu þessa hina vænu? Út á Íslandi, segir Þórðr
Bárð489 3631
● út þar deroppe (ɔ: i Island)
13) [í e-t / við e-t / á e-u / í e-u / í frá ! / at e-u] (loc. stat.) nede sydpå, i udlandet, andre steder
COsdroe hét konungr hæiðin ut á Serc-lande
●HómNo²⁹ 1352þꜹ stormerki giorþvz vt i mikla gardi
ÓHFrgα 3520quaþ vel fallit at visi vt þar hvar‹t› Norþmenn kynni at beriaz
Mork 34127hafþi verit vt meþ konvngi
Mork 39311sa maðr callaðiz verit hafa ut til Iorsala
Sv 6426Avk toko þar til døma aðrer vti fra
Eluc675(1989) 1121ritaði Hakon konvngr til Friþreks keisara ok annarra vina sinna v́t i lond
HákFris 47617voro þar bref til ... margra hofðingia vt i londom
HákFris 50915Þetta hꜹst komv þeir vtan af Grænlandi ... þeir hofðo verit ⸢v́t [var. utan Hák8B 1892; brottu HákFlat 21418] .iiij. vetr
HákFris 5673(Obiit) Cristin dóttir Hákonar konvngs v́t á Spáni
AnnReg 13436hafði hann verit vt allt i Mikla garð ok fengit þar miklar semdir
Hallfr 2813Út í Miklagarði var Maríu kirkia
MarB 13627J þenna tima kom drep sott so mickil vm alla ordr halfu heimsins at alldre kom slik fyrr sidan londin bygduzst. fyrst kom sottin vpp i Babilone a Serklande. vt i Affrica. sidan for hon ...
AnnL 27518Ut vid Iordan, ef madr liggr opinn á slettum velli ... þa ...
Encᴵ 236uær hofum spurt at hann var settr j dyflitzsu vt a Griklande
HalldSn¹Flat 50721●●● þat munu eingar eyiar verit hafa; þat munu vera skip þau, er menn hafa ut hingat i heim er þeir kalla dromunda; eru þau skip sva mikil sem holmar til at sia
Orkn 2462ek uar staddr nu fyrir tolf arum allt ut i Sikiley
Thom² 46710ritadi Hakon kongr til Fridreks keisara ok annara vina sinna vt j lond
Hák81 46225Var þar bref til pauans ok keisarans ok margra hofdingia vt j lo᷎ndum
Hák81 5438hann helldr vnder þær eyiar er vt la‹u› vid Gricklandz haf
SigTurn 2157er hann iardadr ꜳ riku munka-klaustri v́t i Fracklandi
Krók 418hans var hefnt út í Miklagarði, sem einskis annars íslenzks manns
Gr 2901Brodir nockurr af predikara lifnade tok krankleika ut j borginne Bolonia
ÆvMið²⁶ 596þá jungfrú, er þér tókut með röngu út í (ms. utij) Frigia
Mág² 211 → ms. 163vb14j þær hafner er lꜳgu vt vid Pꜳris borg
Nit 2217V̈t ad Jörsólum skede so ordinn hlutur
~ eng.Þys chauncë yn þe holy londe
ÆvMið¹³ˣ 2112
● út í París
Jorvndr erchi biskvp v́t i Paris
AnnVet 5218hann var vt i Paris. foro þa vt bref til hans
HákFris 54636hans nafnn var jafnnuel kunnigt nordr vit Finnabu sem vt j Paris ok allt þar i milli
Sǫrla 27815hann uar ut j Paris
Hák81 63914
14) [af ■ / (í) frá e-um] (om rang) derfra og nedefter
er hann sialvr (!) hugsiukr ivir hænne. Hava oc aller ut ifra harm um hænnar harmung. sia ækci rað
ÓHLeg 31feck hann af sliku micla so᷎mð ... af konungi oc .d. (ɔ: drottningu) oc uti fra allum aðrum. rikum oc urikum
ÓTOdd 2818fagnar Rosamvnda mest herra Jvlien ... ok sidan ollvm Frankis monnvm vt j fra med micille blidv
ElisA 1349vitrir konongar Oc marger skynsamer hofðingiar Oc annat folk vt ifra. er hofðu sva mykla staðfestu til sandz guðs Oc hans truar. at ...
Menota: 22vb31 BarlA 4213... oc aðrer hinir vitraztu. klærkdoms meistarar ... Aller aðrer vtifra. keisarar oc konongar. herttogar oc iarllar. barrunar eða grevar. oc allt annat folket vt i fra
BarlA 12016Hann gaf oc gott lœyui. hertogom oc hofðingium. oc allum valldz mannum. oc allum adrum vt i fra
Menota: 87ra25 BarlA 16439þar nest aller riddarar. oc rikiss menn. oc siðan vt i fra vtalulegr fiolldi. karlla oc quenna
BarlA 16620bęði gegndi keisara illa ok o᷎llum af út
Mág¹A 730þeír er oss skilldu visa a retta leíd ok grandlausa þíodgotu, on allra víllustíga ok sea væl firir allum límum vtt j fra
SvR 115Handlæggir ok hændr þessa likams skilldu vera riddarar ok hirdmenn ok adrer hermenn vtt j fra þeír sem bera skilldu lifdaruapn ok varner firir bríoste firir bríoste ok allum adrum límum En kuíðr ok ínnifli þessa likams skolu vera munkar ok reínlifuis menn þeir er þa eína fo᷎dzslo skolo nẏta ok bergia er allr likamr skuldí taka no᷎ríngh ok stẏrk af
SvR 22af oðrum prestom oc lærðum monnum ut i fra
Hirð 41011sva et sama skulu gera aller hirðmen ut i fra
Hirð 42312þa hinir ut i fra sem aðr var skrað
Hirð 4473gefr Arnórr Eyjólfi Kárssyni gang, ok svá út í frá, sem höfðingjar taka til sín
GBpD 11338byriadi oss ok ollum oðrum ut i fra at heidra þik
KatA(2017) 5012siaandi stiorn ok ráðvendi byskupanna, lif ok siðu sérhverra stétta ut ifra
Jón⁴ 47417Eptir konungs þegnskyldu er mannhelgi, því at næst þvísa hœfir hǫfðingjum ok ǫllum ǫðrum út í frá, at hafa ok halda láta guðs frið
Jb 31leiddi kongr sialfr, fader hans, ok Elinborg drottning, moder hans, ok oll alþyda vtt j fra til skipa
ÞJ 22uar af þui keri byrlat ollum at kongsbordi ... Var þar ok ꜹllum vt af, þeim er at veizlunni voru, nogliga af feingit
MarS² 9964hans fader og móder unni honum yferuættis miog og alþydan vt j fra
Saulus 524er þar fagnat Fulgida agætliga af Rosida ok af aullum audrum wt jfra
Vikt 474toku fręndur hans uid honum med mikilli uirdingu ok þar ut jfra oll alþyda
HÍ 616gefr hann fyst haufdingium dyr-mætar gersemar ok ut í fra aullum heimuligum monnum
KirjA 7327konungrinn ok aller vth fra þottvzt sem gædder guds giof
Thom²y 4959bíod heím til fosturs med þer Hrolfi syne hans. mꜳ̋ þier ath honum uerda ęfínligur styrkur ... ok ollum oꜱ utij fra til ueralldligrar sæmdar
~virti hann þá mikils, en þó báru þeir þat fyrir konung löngum, at þá var verr enn áðr, ok bæði gegndi illa konungi ok ⸢mönnum af út [var. mörgum frä üt AM 590 a 4°ˣ]
Mág² 375þui virde kongr og adrir menn vt j frꜳ hann eitt fol þat er huorcki mundi fꜳ mal ne minne
SigÞǫgl 985Sijdan uoru fram bornar allra handa gersimar og gefnar ho᷎fdingium og sijdan ollum utj fra
SigÞǫgl 23312formeradi hann ꜳ gæta sidu. fyrst þad sem hann sialfan snerrte og so ollum odrum vt af
LBpA 978kongson þackade honvm mikilega sinn godvilia og so ollvm vt j frꜳ og skiliazt at so komnv
GregBpReyk 517Þetta thakn synde hann þessare qvinnv sem vantrvande var. og ollvm vt j fra sem j kirkivne vorv
GregReyk 504Kongr vnne mikid sijne sijnumm ok suo móddr hanns ok suo aller uti frá
Dámˣ 10520huad oss leitzt og ollum almuganum vti fra vera stor skade fyri landit
DI VI (*1480›c1550ˣ) 2838hann hafðe mikinn metnað. sem vært var af kononge oc þar með allum ut i fra hans mannum
FskBˣ 10812Þad er nu sagt ad drottning andadist og þötti þad mikill skadi kongi og mǫrgum ǫdrum vti frꜳ̋
Hrólfˣ 521þa hluti er þer ræddut herra helldr til ærinn naudsyn er i upphafi oc ollum oss ut i fra. oc veri vid fuser at hefna þeirar uvirdingar ef at sæmdar auka mætti verda
TrójO¹ˣ 418baud Jon ollum herum og hofdijngium og stionarmo᷎nnum rijkessinz og vt af allri alþijdu kristin lo᷎g ad hallda
ÞJˣ 4522
15) [í frá !] des(for)uden
Det er ikke altid muligt at skelne mellem def. 14 og 15
aller borgar menn oc allt annat folk. vt i fra or heraðum. oc kastalum
BarlA 17238þarf ec þæss oc margr annaʀr ut ífra at þer skyrit þat mæð noccorum orðum
Kgs 10624mer fyrst at vpphafi. oc sva yþr vt ifra
Mork 33224fyrst gleð þv drotningo er þv hefir mikit af gort. oc alla aðra vt ifra vini þina
Mork 38912ollom lendom monnom oc rikom bvondom. oc allri alþyþo vt ifra
SveinkaMork 3081þackaði fyst goðvnvm sigr þann er þeir hofðv fengit ok þar vt i fra hofðingivm ok roskvm riddorvm
TrójHb 21022konungr elskaði Hakon mæiʀ en no᷎ckurn maɴ aɴan skylldan eðr vskylldan. ok þar ut j fra vnni honum huert barn er hann kunni
ÓTᴵ 173Aðalsteinn ... unni honum ... meira en ǫllum frændum sínum, ok út í frá unni honum hverr maðr, er hann kunni
Hkrᴵˣ 1597Þat þótti öllum hans ástvinum ok virktamönnum enn mesti skaði ... ok þar út í frá öllu landsfólkinu
StjǫrnODrˣ 10811Jarli þótti mikill skaði eptir drottníng sína sem ván var ok harmaði hana mjök ok svá margir aðrir út í frá
StjǫrnODrˣ 11414
16) [í !] oveni, desuden
17) [í e-u] heri, vedrørende
til þess at hier hittiz eingin villa ut i, þa ...
Encᴵᴵ624 18312er þó mikill meistaradómr út í þvílíku efni, at í svá lítlu spatiu, sem áðr er greint, þá missir ǫngvan vetr í ǫllum þessum ǫldum frá upphafi til enda
Encᴵᴵ727ˣ 2042
18) [yfir ■] endvidere
19) (om udbetaling, afhændelse, krav, etc.)
En ef þeir hava gorvan eindaga til ner út scal leysa. þa scal hann bioða i eindaga
Gulᴵ 275Nu vill faðer eigi gifta dottor sina manne þeim er fest hafðe hana. þa scal hanom heim stefna. oc gera hanom eindaga til. at hann vill festarkono sina hava. Nu ef hinn vill eigi lata hann hava. þa scal hann krevia út festar kono sinnar
Gulᴵ 2724jtem kællingom j spitalanum (gefum vér) wtt þriu ( ) packa vaðmals
DN V (1349) 16713jtem (gefum vér) vtt till spitalans a Vallum eina sæng abræiðsl ok linlok med
DN V (1349) 16736En þat sem opt græindr sira boduarr hefuir mæira vt lukt fyrir sagda Jo᷎rd skylldi stannda áá ræikninghi þeira j milli
IslDipl (1363)
20) [af e-m/e-u] (om oprindelse el. afstamning) fra (ngn/ngt)
margar þiodir ok kynkuislir manu goraz ut af þer
Stj¹ 18919hof villu þa vt af Alexandria at ...
AnnL 237a23Tveir brædr voru i Romaborg mektugir ok mikils uirþir ok af storum ættvm vttkomnir
MarS² 9431þv ert af edel bornvm monnvm vt
BarlReyk 11425þegar ath herraner vt af Egrocilla frettv at Elena drotthningh være nær so god sem komen thil þeirra. þꜳ ...
KonReyk 291Var Skulld enn mesta galldra kind, og var vt af alfum kominn j mödur ætt sijna
Hrólfˣ 11024
21) [í gegnum / til e-rs] fuldt ud, fra ende til anden, helt
segir honom allt v́tt hverso orþ foro meþ þeim feþgvm
Jvs291 4727at sv veslvg moðir segir honvm með sarvm grati allt þetta efni v́t igegnvm
MarS 32717meyiar syngia hunangligum rǫddum ut messuna
Mich 70129er brefín komu. var Nabdalsa komínn i sæng. hann gat æigi vt lesít fyrir suefní er miok sottí at honum
Rómv226(2010) 9418Sem þessi tilbunadr er allr ut
Thom² 31612jafnsnartt sem eckian hafde vt skilat sinv erinde
AnnaReyk 45331hann liet byggia tornit ut til brædra. þa hann var þar (ɔ: í Bjǫrgvin) prior
AnnLy 28735Byskupinn giorir mark medr sinne hendi, at þeir skuli þegia ok segir suo: Fridr se ydr. Eptir þat segir hann ut messuna
MarD634ˣ 110328Sem hun hefir ut sagt tidirnar, fellr hun til iardar suo med hiarta sem likam
MarD635ˣ 9029Ottar kuad v́t drapuna til þess er lokit war
ÓH73ˣ 70436Verðr nú þeira skilnaðr með meiri sorg ok sút, en ek fá þat út tét
Rémˣ 2158
● út til enda
Segir nv keisara svn feðr sinvm alla sina sǫgv vt til enda
ClarA 819Ottar flvtti v́t drapvna til enda
ÓH1 7067seger hann honum allan sinn draum wt til enda
Rém 13231sagði sinn draum allan út til enda
Rémˣ 2213
22) [e-t / um e-t] [til e-s] (temp.) til ende, gennem (ngt), frem til, og så videre
Hann var svá þungr, at engum hesti mátti hann ríða allan dag ⸢út [var. ÷ AM 152 fol 142va25], svá at eigi kafnaði eða spryngi undir hónum ok varð jafnan at skipta um við hann
HG 1032fra iola fostu oc vt vm joll
JKr 3723fra þui. er niu uikor ero till paska. oc vt vm paska uiku
JKr 3724þa kom iɴ annus remissionís. er gydingar. hallda allt heilagt ut
Gyð(1995) 1101líðr svá út um Purificationem beatæ virginis, at dagar hans eru daufligir
GBpD 1219bauð at hafa þat daga tal sem heilagir feðr hafa sett I rittningum at kalla annan dag uicku ok þriðia ðag ok sua vt
JBpB(2003) 8423mátti heyraz mikill hliómr margmennis þann dag út um þriar stundir
Jón⁴ 47926hann laa a skipum allt vt til Marteinsmesso
HákFlat 19428Tveir brædr munkar merkrinnar foru þar i nalæga borg, at þeir verdi þvi, er þeir ho᷎fdu idnat allt ꜳrit ut
VP 5019fóru svá út þessir fimm vetr, at hánum kom aldri guð í hug
Parc 5118En fursta suæin aðr næfnðr (!) hefuær þionadh oss ok stadnum vt sogdh tiu aar þa gerom wær hann allungis quittan
IslDipl (1431) 27921Lifer hann nw wit swt ok sorg. ok suo geingr langa æfi wt
Rém 11431uisiteradi hann vm nordr sveitir vt til vorar fru messu
LBpB 12019lifði eigi allt ut til Jons voku
AnnHˣ 6916Vigðr Adrianus Heremita til páva Sancti Spiritus dag ... oc var (páfi) eigi allt vt til Jons vǫkv
AnnResˣ 3035Aspeciens bokar skrä vond vt jol
DI III (*p1394›Bps B III 3ˣ) 57310duolðum ver suæin ydarn hia oss vm jola hatid. wt vm atta dagh
DN VIII (*[1338]›apogrˣ) 12129lifðu svó út allan sinn alldr, at þeir fundu øngva aðra menn en þá sem hjá þeim vóru
Gautr¹ˣ 26sidan hann vtlifat hafdi sinn alldr ok huildizt i drottni, var þessi sueinn kosinn til byskups
MarD635ˣ 90420Skemta þau sér nú allan þann dag allt út til nóns
Rémˣ 2028Gekk svá út XII mánaði, at vér bǫrðumz jafnan ok hǫfðu ymsir úsigr
Rémˣ 2291
23) [í frá e-u] efter (ngt)
24) uophørligt, igen og igen
● út ok út
Hinum betrum brædrum bar hann ok þa vitni, hvat hinn hogværismann, annan rettlatan, þridia þolinmodan, let sva ganga ut ok ut til beggia handa; tiade hins dadir ok dyggdir, annars lo᷎st ok lyte. hvarumtveggium til hialpsamligrar heilsu ok eilifrar o᷎mbunar
VP 43116Onnur sagdiz hellt yfir ho᷎fut henne sodinu ... o᷎nnur kvez hafa halslostid hana, en o᷎nnur fyllt no᷎s hennar af mustard; iatudu sva sidan ymissar ut ok ut
VP 66336
25) [af ■] fra, deraf
eptir hans daga. taki sa eignir allar. er erfðum er næstr eptir þat sama barn. þær þo er at erfði eptir moður sina. karl eðr kona i moðurleɢinn. þeir þo sem af þeirri ættkuislinni ero komnir. ok þær iarðir. ok þat goðz er ut af er komit
DI II (*1313›AM 350) 3857●●● mættu við heldr okkar úngu líkami saman tempra, eptir náttúrligri holdsins girnd, svá þar mætti fagrligr ávöxtr útaf frjóðgast
HjǪˣ 47021
26) [af e-u] af den grund, derfor
En út af þessu allt landz folkið þorde enge hans boð at briota
BarlC 20012grætvr hvn vt af miog akaflega so at hvn gath ongv orde vpp komet
AnnaReyk 30731reid sidan med þat (ɔ: brauðit) j bvrttv og lagde ecki neitt efter fyrer þat. enn hvn og so barn hennar hafde þꜳ dait þar vt af fyrer hans skylld
GregReyk 4726kæraste herra seijer hvn hvat er ydr þat skied at þier ervt so hlioder vt af
HenKunReyk 5127marger af þeim barv so mikinn harm med henne at þeir grethv vth af
HenKunReyk 5315
27*) ? (intens.?)
28) (m. vb. hvor út får overført betydning)
● andask út af [!] udånde, dø
● vera dáinn út af [!] være stendød
● dregr út [móti e-u] det nærmer sig (tiden for ngt)
● falla út af [!] falde om
Sjólfr tók við horni þessu ok fell þá af út dauðdrukkinn
ǪrvS 1691Hann kuað sik syfia mio᷎k, ok er hann villdi upp stannda, féll hann af v́tt sofinn
StuᴵᴵK 577
● dómr ferr út dommerpanel træder sammen (ɔ:: domsmænd indtager deres pladser)
● gefa út
1) [af sér] [e-t] udsende (ngt), afgive (ngt)
2) [af sér] [e-t] frembringe (ngt)
● gera út [af !] [við e-n] [um e-t] ?afregne (med ngn)
Petri apostoli ecclesia ... a fimm kyr oc fimm asaudar kvgildi. epter þui sem jon bondi biornsson giordi vt vid biskup steffan
DI VII ([1491-1518]: AM 257 II) 813vier haufum ordet vnder eins og utaf giort vid ragnhillde huspreyu biarnardottur (!) vm þad gialld sem hvn lofade oss
DI IX (1524) 2433
● halda út [e-n] [af e-u] holde (ngn) uden for (ngt), forholde (ngn) (ngt)
● leika út [e-t] behandle (ngt) dårligt
● seljask illa út få dårligt udfald
● skipa út [e-m] [af e-t] tildele (ngn) (ngt)
● skrifa út af [!] skrive om
● sofna út af, verða sofandi út af [!] falde i søvn
Hrólfr leggr þá konu í húðfatit hjá sér, ok bröltir á henni ... Ok er náttar, sofnar hann ⸢aptr (ms. af ut) [var. üt af AM 590 a 4°ˣ], ok þau bæði
Mág² 1495bad gvd med allre astvd at fyrergiefa sier þessa sina synnd. og vard sofande vt af
BarlReyk 12222
● stendr út í millum annarra orða der står blandt andet, endvidere står der
● taka út af [!] [e-t] ?finde (ngt) frem
● veita út [af sér] [e-t] [e-m] give (ngt) bort (til ngn)
● vera sér út um [e-t] skaffe sig (ngt)
I. B. útar(r) (compar.)
1) længere ude (om rum/sted)
Ef maðr fiðr hual a flote utaʀ en sia megi fisc a borðe gillding þaðaɴ af lande er festa ma. hann scal flytia þaɴ hval þangat sem hann vill
GrgKonᴵᴵ 13021Ef hvalar verða i vökom utaʀ en fisc ser a borðe þa a hveʀ slíct er nyta ma ser af
GrgKonᴵᴵ 13218Þat er mælt ef maðr finnr hual a flote. at hann scal flytia hval þann sem hann vill ef þat [er] utaʀ fyrir aɴars manz landi enn fisk sé af borþe. þat scal þorskr vera alnar i øxar þærom; oc heitir sa fiskr gilldingr
GrgStað 52816sagþi ‹H›ymir þa, at þeir voro komnir sva langt v́t, at hætt var at sitia vtaʀ firir Miðgarþzormi, en Þoʀ qvezt mvndo roa *enn vm⸣ hriþ
SnE 6210Með þvi at hann fal sik i eyðimork ok einsetv vtar i heiminvm, en nockvr mannlig bygð væri ... var hann þo kvnnr morgvm veralligvm havfðingivm ok af þeim lofvaðr fyri sitt dyrðlict lif
Ant 1093Ef menn finna hval í vǫkum utarr en fisk sér á borði, þá ...
Jb 20510
2) [í e-t / eftir e-u etc.] (i et rum) udefter mod døren el. udgangen, tættere på døren el. udgangen
Leifr ... toc við sioðinum oc bar utar í buðina
FærÓH 41612Einarr sprettr nv vpp reiþr oc snyr vtar eptir hollinni
Mork 11513Þormoðr settiz niþr við dyʀ vtar
ÓH 5844●●● Vera skal ek her helldr enga nótt, en ek uilia sitia utaʀ enn hia o᷎nduigismanni
Mág¹A 2757skall hon oc liggia jnni j Mariu kirkiu vttar a golfueno
DN III (1328) 14128take sumir mullaugar ... æða annan borðbunað oc bere ⸢uttar [var. vtar AM 322 fol]
Hirð 4442snýr nú í skotit ok sér undir skegg Hagbarði. Nú berr ljós í andlit henni. Þá mælti Tósti: Kormákr, sér þú augun útar hjá Hagbarðs-hǫfðinu?
Korm 2083stökkr hann upp af börunum ok ræz á ferð utarr eptir kirkjunni, þvíat kerling sat at hurðarbaki
Æv²⁸ 11523hann nemr stað utarr við hurð, ok er kastat undir hann hálmi
Æv⁴² 1393Enn er lesit var gvþsp‹i›all oc hann sneriz vtar oc sagði dominus vobiscum, þa sa hon elld fara af mvnni honom i lopt vpp, biartara miclo enn hon hæfdi fyrr slican sęd
StuᴵK 15318Þeir letvz heyrt hafa, at maðr liop vtar eptir skalanvm, vtar til vt-dura ok svðr með vegginvm
StuᴵK 35512Gizurr ... la ok þav Groa ... i skala innar við þili þat, er ne᷎st var kvinna-skala; enn Hallr son hans ok þav Ingibiorg lagu þar fyrir vtan þilit ne᷎st i stafn-reckiv, ok var gluggr kringlottr a þilino mille rumanna. I þann glugg liop Gizurr vm nottina, ok vtar a þav Hall son sinn, ok bað hann vaka skiot
StuᴵᴵK 1965Eínar spratt vpp reiðr ok ‹snere› vtar eftir hǫllinni
Huldaᴵ 7410Þa kastadi hann undan ser aullum halme utar til ofns ... En er halminum var kastad ꜳ ofnenn ... þa fell halmrinn sumr nidr i elldinn i gegnum golfþilis raufar
Martin² 58726höfðu þeir heyrt at nokkut fór innar eptir hellinum ok útar at þeim
Bergb 1248Hann fer til kirkiu ok lætr byskup kalla utar or kor
Ambr 4016Sidan syngr byskup messu, ok at lokenni henne snyz hann utar
Ambr 4625[E]pter þat sn[yzt prestur] utar ok seiger dominus vobis cvm
Mess⁴ 711hann greip Án upp, ok kastar honum ⸢utar [var. út AM 173 folˣ “E”] á bálit
Án 33322Án dró þá Björn at sér, ok veifir honum sem barni, ok slaungar honum síðan utar á eldinn ... Hirðmenn hlupu til, ok kipptu honum af eldinum, ok var björn brunninn mjök
Án 3344er hann gekk útar eptir hauginum, var gripit til hans fast
Gr 586Þá var upp brotit húsit, er bóndi kom til, en hestrinn dreginn til dura útar, ok lamit í sundr í honum hvert bein
Gr 11827kastar fra ser suerdinu utar eptir husinu. en hleypur sialfr ꜳ bitan og felr sig þar ꜳ
Hect 9617nu gengr hann at stolinum og gripur upp allt saman og snyr utar med eptir ho᷎llini
SigÞǫgl 2438hun (ɔ: kirkja) ä ... alltarisklædi .iij. eitt af pelli ä häalltari. enn .iij. ä hun vtar j kyrkiu
DI II (*1318-c1400›Bps B III 3ˣ) 46620Tiolld ad nafni vm kor og vtar bädum meginn
DI III (*p1394›Bps B III 3ˣ) 55822Þorkiell var litla stund i burt, og sagde þau hvyllde utar af sæte i lokreckiu
DplFljˣ 12430A Frőd a̋ var elldaskale mikell og lokreckia jnnar af ellda skalanum ... utar af ellda skalanum voru klefar tueir
Eb447(2003)ˣ 24824og dró hann hana vtar epter golfinu ad dirunum
FriðAˣ 2422sueinninn hliop vtar á golfid ad komu manninum
FriðAˣ 298villdu þeir bera skrín ens helga Hallvarðar upp ór bœnum ... en skrínit varð svá þungt, at þeir máttu eigi bera lengra en utar á mitt kirkjugólfit
Knýtlˣ 22811er Guðmundr snýr útar at durunum, þá sá hann, at maðr gekk í búðina
LjósvLˣ 4417útarr um hǫllina sat jafnmart fólk indíakonungs sem keisarasonar, en síðan minna háttar fólki skipat í aðrar hallir
Rémˣ 34016settest hann nidr vid dir utar
SigrFrˣ 7711Tók Þórðr þá at klæðaz ok var leiddr utar í lítlu-stofu; váru þá þangat leiddir menn Þorgils, hverr sem klæddr var
StuᴵᴵR11127ˣ 16129þrællinn hliop utar i elldhusit ok vardizst þar
ÞSHDrˣ 23519
● útar á bekk den ydre del af langbækken, den del af langbækken som er tættest på døren el. udgangen
konungr leít a beccina oc getr at lita at maþr einn micill sat vtar a beccinn
Stúf²Mork 25212Konungsdóttir fœrir nú sæti sitt ok þau Hárekr ok setjaz þau utar á bekk jafnnær hvárumtveggjum
ǪrvS 1597(hann) kallaþi vtar a beckiɴ, at sa, er Logi heitir, skal ganga a golf fram ok freista sin imoti Loka
SnE 5411Gamall maðr reis vpp vtar a beckinn ok geck firir jarl
Hallfr 1225sato þeir Asgrimr baðir saman vtar a becc, enn biskup sat a palle
StuᴵᴵK 18711konvngr leít á beckína. ok sá míkínn mann sítía vtar a beckinn
Stúf²Hulda 6916kuedr madr visu vtar ꜳ becken og uar þat Snægluhalli
SneglFlat 41821
● útar (í) frá [e-m/e-u]
innar fra sat Grimkell hirðbyscop hans. oc þar nęst aðrir kennimenn hans. en vtar fra raðgiafar hans
ÓH 1039konungrinn var lagðr i steinuegginn neyrðra utar fra alltarinu
BǫglEirsp 45715Þa lagþi Þorr hafrstokvrnar vtar fra eldinvm ok mælti, at bvandi ok heima menn hans skildv kasta a hafr stꜹkvrnar beinvnvm
SnE 4910fagnaði konungr vel Aului ok bað hann sitia gagnuert ser i aunduegi. ok þar forunauta hans vtar fra
EgM(2001) 6112Armoðr setti Egil i aunduegi a enn væðra beck. ok þar forunauta hans [vt]ar fra
EgM(2001) 13614It næsta Gunnari utar frá sat Njáll
NjM 891Hrútr sat utar frá Hǫskuldi
NjM 896Sæmundr sat iafnan a miðian bekk, en skipaði Lopti frenda sinvm vtar fra ser hit næsta, enn Biorn sat gagn-uert Sæmunði aa annan becc i ǫndvegi
StuᴵK 3435Snorri savrr het sa, er la næst honum utar fra
StuᴵK 40118Vlfr sat ꜳ aðra ho᷎nd Eindriða. ok menn hans vtar fra
EindrÓT 21620Hann var lagðr j steinvegg[inn] j Hallvarzkirkiv vtar fra korinvm. syðra [m]egin
Huldaᴵᴵ 30712(hann) visar honum til sætis j o᷎nduegi ok sueit hans utar j fra
JvsFlat 16422Gestr dualdizst med konungi. er honum skipat utar fra gestum
NornFlat 3477leet iarl Svein Ꜳsleifarsun sitia et næsta ser innar fra, en utar fra iarli sat Sveinn briostreip
Orkn 1699Borkur skipade Eyolfe j ondueige enn forunautum hans utar fra honum
Eb447(2003)ˣ 3415Borkur skipade Eyolfe j ondueige enn forunautum hans utar fra honum
Eb447(2003)ˣ 3415skipar Hallgrími frænda sínum innar frá sér ... en utar frá Hávarði sátu þeir Torfi
Hávˣ 395Þad var eɴ i Selardal at säst j kirkiu ꜳ saunghuspaullumm ok ꜳ golfinu utar fra blod þad er menn vissu ei huadann at var komed
HrafnAˣ 22911
● útar ok innar [eftir e-u]
● ganga útar [af e-u] [eftir e-u] [til e-s]
gengr ænn alldrian innan um bergit oc utar til dyranna oc ut æptir þat
Þiðrᴵᴵ 37217ganga nockorer af brœðrum meðr skyndingo uttar af korenum
Thom¹ 25712lagði konvngr ofrit a alltarit ok geck vtar til sætis sins
HákFris 41111taka þeir Sjólfr ok Sigurðr horn tvau mikil med hinum sterkasta drykk ok ganga utar fyrir þá Ingjald ok biðja þá drekka
ǪrvS 15714⸢kerling stumrar vtar [var. halltradi hon iɴar AM 657 c 4°] at saung hus durum
GBpA 7314Hon gekk hart utar eptir skálanum
Laxd 1411Um morgininn eptir rœddi kona ein um, er þær gengu utar eptir skálanum, hversu konum skyldi skipa í sæti
Laxd 1727Kongrin lagdi offrit ꜳ alltarit ok geck utar aptur til sætis sins
Hák81 33123geck jnnar miog ath hasætinu og sidan vtar aptr og j brutt
MHFlat 27732Hann sat ‹þar hjá leik› a þver-palli; enn er locit var leic, ⸢*þá fór hann fram ok veitti Rúnólfi áverka, er hann gekk utar eptir gólfinu [BLAdd 11127ˣ “IIp”; non emend. sneri hann at Ronolfi], oc hio a hond honum, sva at hann var einhendr siþan. Þa comz Olafr fram ‹ór stofunni› oc eigi vt
emend. StuᴵK 1865: BLAdd 11127ˣ “IIp”
● líta/horfa útar [frá e-u / ór e-u] [í e-t / eftir e-u]
Biscup læit utar i kirkiuna oc sa hvar Olafr stoð
ÓHLeg 1218þat er sact at þa er gnẏrenn var mestr at konongrenn læit æigi utar æftir kirkiunni
ÓHLeg 4636hon leit vttar
KonrA 5740Erkibyskvp hafði bannat klerkvm sinvm ... at lita vtar or kornvm meðan tiðir væri svngnar
JBpA(2003) 143leit byskup utar eptir kirkiu sa er fyrir tiðunum reð
ÓH61 74824alldrigi vard sa gnyr eda vkyrlekr ut ath heyra at hann mvndi utar lita epter kirkiunne medan tider sungvz
ÓH1 7494epter pater noster skal diakne vtar horfa fra alltari j kirkíu. ok snuazt eigi fyrr jnnar enn epter laga saung
Mess⁴ 6811
3) længere mod syd
4) [af e-u] ud (over en kant og ned)
5) udvendigt
I. C. úta(r)st (superl.)
[á e-u / við e-t] længst ude, yderst
en þar ero netlavg utarst er sel net stendr gruɴ .xx. mösqua diupt at fioro. oc comi þa flár up
GrgKonᴵᴵ 12521Af þvi borði scal fisk þann sia er til landz veit þaðan fra or fiöro sem fyrvir utarst
GrgStað 52820var langt a milli ens fyrsta scips oc ens siþarsta. Sva þeꜱ er ⸢utarst [non emend. utars] fór eða hins er nęst fór landi
ÓH 43510n.Vtarst á steinenom var markat rike Ciri konungs
Alex 6429i atroðrinum for Olafs-suðin ⸢utarst [var. yzt SvFlat 5832]
Sv 609la konungs-scipit ⸢utarst [var. ytzst SvFlat 61135] við strondina
Sv 9521lagði scip sitt sibyrt við þat er ⸢utarst [var. yzst SvFlat 61518] la þeira er tengð varo
Sv 9926Lændæ men skal graua nest kirkiu. konor þæiræ. ok born. þer nest hauldborna men. þæiræ konor. ok born. ok þa lꝍysingiæ. vttaste þrælæ nest kirkiu garde. ok ambottor
EiðKrC 4053þat er‹u› netlǫg utast er selnet stendr grunn .xx. mǫskva djúpt at fjǫru ok *koma þá flár upp ór *sjá
Jb 19613hann hjó þann, er útarst sat á láginni
Hkrᴵˣ 3348
II. (cogn.)
Form.: vt (227); ut (159); út (159); v́t (52); utar (42); vtar (28); wt (13); vtt (12); utt (8); útar (6); utarst (5); wtt (5); utaʀ (4); vth (3); utarr (3); v́tt (3); ẃt (2); vvt (2); vttar (2); uttar (2); Vt (2); Út (2); v́v́t (1); v̇t (1); utast (1); uuth (1); (1); Vtarst (1); útarr (1); vtaʀ (1); Ut (1); v̈t (1); Utt (1); vttaste (1); utars (1); ▹vt◃ar (1); ẇt (1); űt (1); útarst (1); V̈t (1); ꜹt (1);
Gloss.: EJ; ClV item útarr; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 præp.; Finsen _; Fr item útar, útarst, útifrá; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb item útarr; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm; Bin Út-; Rím; LP; Med ut; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr; Fr4; NO item útar(r), útarst, útifrá; Walter _; ÁBlM item #útar; Bl; WPA _;
Litt.: Mundal 1998 [CollMed 10] 7; Veturliði Óskarsson 2003 [BA 43] 101
Genre. (expected): historical works [his]: 181 (126); family sagas [isl]: 148 (88); contemporary sagas [bis]: 117 (53); religious works [rel]: 103 (194); romances [rom]: 57 (75); legal works [jur]: 40 (69); charters [dip]: 36 (56); legendary sagas [fas]: 32 (31); learned works [div]: 26 (22); þættir [tot]: 19 (16); unclassified [ ]: 1 (3);
AS (red.) — December 2020
External (non-ONP) resources:
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net