ungr adj. [-an; compar. ungri/yngri/ǿri, superl. yngstr]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
I.
1) [at e-u] ung (af alder)
Moýses bꜹþ at eigi scvldi øre diacnar en halfþritøgir i musteri Gvþs
GregDialA 10815ungr maþr vitraþisc mer
~ lat.iuuenem
Dialᴵᴵᴵ 9025 GregDialA 13617[ondoþosc þeir er eldri] voro en enir óre toco méiri vigslor
GregDialA 14914●●● Tve-vettrer svæinar merkia algorfa menn at lærdome ok at góðum vercum. en ener yngri merkia u-lǽrða menn ok æin-falda
HómNo⁷ 5125●●● stvɴdom synomc ec granspretingr. vel yngre. oc sva vngr oc stvɴdom vngmenɴe
ClemCod645 4518stvɴdom synomc ec granspretingr. vel yngre. oc sva vngr oc stvɴdom vngmenɴe
ClemCod645 4519var kona .I. vng. oc mólog
ÞBpCod645 106þa var ek ungr svæínn er ec sa Olaf konong. Oc varð mer sva væl við hann at æigi villda ek við hann skiliazk
ÓHLeg 6029Þꜷ Þorolfr atto dottor unga er Þordis het
Eg162θ(2001) 8914●●● Ef yngri menn eiga kirkiv bölstað enn .xvi. vetra gamlir. karlar. eþa konvr yngri enn .xx. oc a sá maþr at halda kirciv vp. er lograþandi er fiar enna vngv manna
GrgKonᴵ 1717Ef maðr gætir nav́ta oc scal öln cavpa gæzlo á ku eða oxa iiii. vetra gamlan. eɴ .ii. navt við kv ef yngri ero
GrgKonᴵ 12928Ef eigi er sonr til eþa er øre eɴ sva þa a faþir þar næst
GrgKonᴵ 16719ef iɴ ellre broþir selr söcna öðrom manne en iɴ øre feʀ sialfr með
GrgKonᴵ 1687●●● Rett er at sonr søke vigsöc xii. vetra gamall oc ⸢øre [var. yngri GrgStað 33528] eɴ xvi. vetra
GrgKonᴵ 16821kona su er gefin er hvarz hon er xvi. vetra eða yngri oc á hon arf at taca þegar undir hana beʀ
GrgKonᴵ 22516vm fiar varðveízlo vngra maɴa oc omaga eyri
cap.
GrgStað 7720Nv kømr omagi a þeꜱ manz fe er yngri er eɴ xvi. vetra gamall
GrgStað 14119ef ec vera nocorom vetrom ⸢yngri [var. ungre AM 325 VII 4° “325 VII”]
var. FærÓH 3636: AM 325 VII 4° “325 VII”●●● ef hann hever sett lendan mann i dom með ser. æða lendz mannz sun. þann er yngri se en fertugr ... þa er hann domfloge. oc a alldrigin upreist at þvi male siðan
Gulᴵ 231scal su (kýr) eigi væra ellri en atta vetra. oc eigi yngri en at ꝍðrom kalve
Gulᴵ 2524●●● Aungan gerðe konungrenn þann sveitar haufðingia i liðe sino er yngre vere en sextogr
Alex 1016er engi maþr sa er honom fylgir ellri en. tvitꜹgr at alld[ri] oc engi ri en xviii. vetra gamall
Jvs291 7717hemingr þotti þa eɴɴ vngr til at raþa fyrir veizloɴi
Jvs291 9222En sveinn þeira er inni vngr ok skemtir þeim
Heið 814Þar feddiz upp ... Erlendr ... meþan hann var yngstr
Orkn325I 12714fostri henar het Þorolfr lvsar skegg. en Þorgils hét so᷎n hans vngr
ÓTOddS 67þui at Theoballdus ærkibyskup væit væl þæssa vnga drængs Thomas ærkidiak‹n›s sœmilegt siðfærðe
Thom¹ 610●●● Þa er þu vart ungr, þa gyrðir þu þik sialfr og geckt þangat, er þu villdir, enn er þu elldiz, þa mun annarr gyrða þic
PP 2877hann syndiz stundum ungr enn stundum gamall
PP 30621enn ynxti er het Joathas komzt vndan læyniliga
StjC 3991●●● (proverb.; cf. FJOrdspr 195) leingi man þat er vngr getr
Gunnl 402enn ynxti sa er lockaþr uar af moþr siɴi til hreysti er áþr var nefndr lifdi eɴ
Ridd623 3128●●● hon varþveitir i eski sinv epli þꜹ, er goþin skvlo a bita, þa er þav eldaz, ok verþa þa allir vngir, ok sva mvn vera allt til ragnaravkrs
SnE 3218●●● Gvðr ok Rota ok norn en yngzta, er Skvld heitir, riþa iafn[a]n at kiosa val ok raþa vigvm
SnE 4012Þa spyʀ Vtgarþaloki, hvat sa hiɴ vngi maðr kvɴi leika
SnE 5419Þa mælti Vtgarþaloki: þat gera her vngir sveinar, er litit mark mvn at þickia, at hefia vpp af iorþv kavtt miɴ
SnE 5711Geck hann vt of Miðgarþ sva sem vngr drengr ok kom eiɴ aptan at qveldi til iotvns nockvrs, sa er ‹H›ymir nefndr
SnE 6113●●● vex viþar teinvngr eiɴ firir vestan Valhavll; sa er *mistilteiɴ kallaðr; sa þotti mer vngr at krefia eiðsins
SnE 6410●●● hin yngri skald hafa ort eptir dæmvm hiɴa gomlv skalda
SnE 12122voro þeir bræðr hiner mestu hermenn. ok eigi allunger menn
EgM(2001) 7734●●● Spakt skylldí hið ellzta barn þvi at hið ellra ma øra hið ø̇ra
Gramm¹ 2185var ... jafnan heimboð, ok ekki því minnr, at kært gerðisk með enum yngrum mǫnnum
Laxd 1399ok mundi þá vera maðrinn allungr
Laxd 2344er nokkvt greinanda af vnga manni
Mar655XXXII 58111likamr vnga mannz er ... sitt fyrra form aptr takandi
Mar655XXXII 62819biðeande ok eigi siðr bioðande, at hvat gott er hann má, skal hann til leggia með vnga manni
MarS 3287Skamma stvnd hafa þeir aðr setit, enn ⸢þessi enn [var. ÷ MarE 57011] vngi maðr bar fram bref Jorsalabyskvps
MarS 3304siþan talar hann sva til vnga mannz
MarS 3305er ⸢hinn [var. ÷ MarE 57114] vngi maðr aptr kominn
MarS 3316⸢hinn [var. ÷ MarE 57116] vngi maðr er frelsaðr af fiandans valldi, gengr nv glaðr til alltaris
MarS 3318●●● Nú mun sem optar, at þér munuð bera mik ráðum, synir mínir, ok virða mik engis. En þá er þér váruð yngri, þá gerðuð þér ekki svá, ok fór yðr þá betr
NjM 32623hann var þeira yngstr
NjM 44112hann var ungr
~ lat.iuvenis
Epistola 252 AlexBr226 16126vm sidir er unga manni fra uisat þeim radahag
Mar233 52132hann (ɔ: Hallr) elskadi Stvrlv, er hann var vngr, oc gerdiz fostri hans
StuᴵK 558Oc com þaðan fra við navccvþ a hveriom misservm til sidbotar honom; oc þar com, at nær þotti hann orþinn allr annarr maðr i attferð sinni, enn fyrst þotti til horfaz, er hann var o᷎ngr
StuᴵK 14817Þeir synir Rafns voro sua vngir, at þeir voro eigi vig-sakar aþilar
StuᴵK 31710●●● hann ‹var hraustr ok› eigi sva vngr, sem hann var litill vexti
StuᴵK 3335við ervm her menn yngztir, ok megum við reyna með okkr, ef þv vill
StuᴵK 4375Kolbeinn var þa nǽr VII-taugum manni, er hann annðaðiz; enn Branndr uar half-fertaugr, er hann féll, uetri ynngri enn Kolbeinn unngi
StuᴵᴵK 10123●●● þeir komv þar. vorv þar feðgar .íȷ́. at vinnv. þeir tokv hínn yngra manninn ok hyddv. þar til er þeir sǫgðv at Þrandr værí heíma
Huldaᴵ 13512Haralldr ... uar þa sua ungr at hann lꜳ i uo᷎ggu
ÓH61 76228konungr let sueininn fylgia moþur sinni meþan hann var allungr
ÓTᴵ 1418Vínatta mikil var með þeim Osvifri ok Olafi pꜳ̋. ecki þvi siðr þo at kært gerðiz með hínum yngrum mo᷎nnunum
ÓTᴵ 35410Einar þambarskelfi sa ek styrkligaz beriaz ꜳ Orminum iafn vngan
ÓTᴵᴵ 3455Mikill maðr ertv þo Þorir ⸢iafngamall [var. iafnvngur AM 61 fol “61”] oc giorviligr
var. ÓH 46414: AM 61 fol “61”ef úmagi stelr .xvi. vetrum yngri, þá skal bœta aptr verk hans
Jb 27015●●● Ozor atte son er Læífr het ok var þa ungt barnn
Fær 5412●●● greip Ormr þa upp hlassit ok hestinn med ollum akfærunum ok kastade upp a heyit ... Mykil aflraun þotti þetta o᷎llum monnum af jafnnungum manni synd
OStór 5225þo hann kæmi vngr ok einmana ok ollum vkunnigr
SvFlat 53415hann var yngstur allra lendra manna ok þotti manna vænstur til vitz ok fremdar
Hák81 52414wngur ok okuæntur
SigFót 2349hann var ungur madur ok okuæntur
SigFót 23611þu ert wngur madur ok girniligr
Vikt 373honum jafnungr maðr var aldri vaskari
Klma 3012Einn riddari var í liði Karlamagnús konungs eigi allungr
Klma 43512●●● tekr ok ungr madr heyrn sina, er daufr uar alla æfi sina adr
~ lat.juvenis
HelChron 101611 MarE 65214segia þau grimí at þau foru med ungt barn
Harð 13330Madur skal eitt ongtt hæns j .ii. skera
Mat 13421tak frio gras þess er apium heitir ... ger af duptt. ok dreck j vini. ok et ⸢aungan [var. kvikann Med434 312] al
MedMisc 11421þyke mier sem þier sieit komner j mikla villv. þar sem þier jafn vnger menn vilit so fyrer fara ydrv life
SofReyk 1955hinn ygnsti het Haralldr
FskBˣ 15919setti hann upp a land ⸢*ungu [AM 51 folˣ “B1”, etc.; non emend. iungu] fru [var. iungfruna AM 303 4°ˣ “A”; ivngfrv Mork 851] Maʀiu
emend. FskBˣ 2318: AM 51 folˣ “B1”madur vngur
~ lat.Ibi beniamin adolescentulus: in mentis excessu
929 (Vulg Psalm 67,28) GlossPsalt 938vnga menn
~ lat.Iuuenes eorum comedit ignis: et uirgines eorum non sunt lamentate
1306 (Vulg Psalm 77,63) GlossPsalt 1317●●● Varð þar fagnafundr mikill; þóttist hann þá ungr orðinn í annað sinn
GunnKˣ 3743váru þau at konungs-búum, meðan sveinninn var ⸢ungr [var. allungr AM 37 folˣ “J1”]
var. Hkrᴵˣ 1567: AM 37 folˣ “J1”þú ert fagr maðr ⸢*ungr [AM 531 4°ˣ “b”; non emend. jungr] ok vitr
emend. KlmBˣ 6426: AM 531 4°ˣ “b”⸢miklir agætismenn eru slíkt, sem þú ert, því at þú ert enn lítit af barns aldri [var. mikill agætis madr ertu Jafnvngr ÍB 225 4°ˣ “V”]
var. Laxd 644: ÍB 225 4°ˣ “V”konur saugdu Romund ofgamlann er Þorleif ofungann at ganga vt
LdnHb105ˣ 546leggr einn vngr madr mikinn astarhug til hennar
~ lat.juvenis
MirMar1886 52634 MarD635ˣ 9977fóru synir Sighvats inir yngri norðr
StuᴵR8ˣ 48212hann er betr færr en margir ungir, en eigi mun ek mína ferð undir honum eiga
StuᴵᴵR11127ˣ 2608●●● ǫnnur geriz nú atferð ungra manna en þá er ek var ungr
Vatnˣ 211órum monnum ɔ: ungum monnum
LdnSkˣ (marg.) 1411
● á ungum aldri
þegar a ⸢ungom [var. unga Martin³ 6082] alldre
Martin¹ 5549er hann var vaxandi a vngvm alldri
Ant 6113●●● einn klerkr Thomas at nafni var a vngvm alldri til nams i Paris
MarS 1988hann var á úngum ‹aldri›
Trist² 828hann var a ungum alldri
Sams 115
● ungr at aldri/...
þv ert myclo ǽʀi maþr at alldri en sva at ver hafiᴍ her lꜹgtecna ȷ́ jomsborg at vera ȷ́ sveítt meþ óꜱ oc bitr þat fyrir oc mattv af þvi egi vera meþ oꜱ
Jvs291 7921þot haɴ se nockvi yngri at alldri
Jvs291 8226Þa svarar æinn ælsungs maðr. Alldri hæyrði ek gamlan mann suara diarflegar oc uhræðilegar oc þo drambsamlegar. Þa svarar Þiðrekr konungr. Þu munt væra miclu bernskare at viti oc allri kurteisi þo at æigi ser þu œri at vætra tali
Þiðrᴵᴵ 3388þessi maðr var vngr at alldri
Dugg657a 616Var (hann) ungr at alldre. en gamall at rꜳ́dum
ÞBpA 18210tók hann at syfja ok bað Rollant gefa sér grið at sofa nökkura stund. En með því at Rollant var ungr at aldri ok kvikr á sér ok kurteiss í öllum sínum hætti, þá tók hann einn stein ok lagði undir höfuð risanum
KlmA 27818ungur at alldri
~ lat.etate juvenis
621 Dugg681a 63jafnungr sem hann var enn at aldri
Vápnfˣ 2610
● ungr ok bernskr
fyr þvi at þeir voro ungir oc bernscir. þa setti hann til gavfga menn oc vitra at raða landi með þeim
ÓH 173fyrir þvi at þeir voro ungir ok bernskir. þa setti hann til go᷎fga menn ok uitra at raða landi með þeim
ÓTᴵ 2114þeir váru ungir ok bernskir
Hkrᴵˣ 1688
● ung bernska
● ungr ... gamall
at hveʀ maþr. iafnt auþegr sem fatéocr. vngr oc gamall. kallar oc conor. at hveʀ maþr scyllde giallda honom éiɴ peɴing
HómÍsl¹⁶(1993) 23r4er hann hvarki ⸢til [var. of GrgExc125ˣ 41317] ungr ne ⸢til [var. of GrgExc125ˣ 41317] gamall at viɴa
GrgKonᴵ 2257hann baðs sva fyri at krossi gott ⸢æ gomlvm monnvᴍ gott æ orvm monnvm [var. ey gaumlum monnum gott ey vngum monnum LdnStˣ 13618; er øllum mønnum gott er vorum mønnum (eda gott er gómlum mønnum, gott er ørum mønnum (ungum mønnum)) AM 106 & 112 folˣ “Þ”]
LdnHauksb 126sua vm rikan sem fatꝍkan. vm ungan sem gamlan
Landsl 317(proverb.; cf. GerSprichw 28) þui at engi er ⸢allr [var. alt AM 304 fol “B”, etc.] i sen ungr oc gamal
Hirð 4148eingi vngvr maðr eða gamꜳll
Ant 10015kom þar allt þat folk sem i borginni bygði. ellri madr ok yngri
Stj¹ 1219hvárt sem sá er ungr eða gamall
Frostˣ 2098
● ungt líf (om levet liv) kort
2) (om stat el. kristendom) ung, ny
rikit er ungt. oc stendr eigi á sva sterkom stofne sem scyllde
~ lat.nouus
Alexandreis 1956 Alex 11414giorninga eða galldra ok reis imoti þvi með avllv afli ok þvi hafði eigi orðit af komit með avllv meðan kristnin var vng
JBpA(2003) 1834þo at þa veri menn kristner kallaðer, þa var þo i þann tið vng kristni
Fbr 522firi þvi at kristni var vng ok vanger, þa syndiz þat morgum monnum atgerui, at maðr væri fiolkunnigr
Fbr 533var ... ꜳ þeim tímvm kristnin miok vng. ok huergi næʀ fullkomin
~
PS 59533 JJ SÁM 1 53rb15Þa uar enn ung kristne a Grænlande
Grǿn 54238Þa var i Sviþiod ungh kristni
Orkn 9410vng er enn truann
Vallˣ 125
3) (om vin) ung
4) (om venskab) ny
5) [í e-u] (om person) ny i troen, nyomvendt
hinir sialfir vngir i truɴi. þa hurfu þeir sumir aptr til heiðni er aðr voro kristnir at kalla
ÓTᴵ 2685styrckti med fogrvm skvnsemdum unga j tru
ÓH1 71217
6) [í e-u] ny i “faget”
7) (om lunation) kort
● (it) yngra tungl
cf. Jansson 1966 [KLNM 11] 6
hann (ɔ: december). á. nótt eóra. tungl an xxxt
●EncCod1812 1022Nu þotte oheógra at telia holfom. ðeogrom. en heilom. oc er af þui talet annat. tungl. et ellra en annat et yngra. en þo ero ǫll iamfgomol
●EncCod1812 1126Scal et ellra tungl. hafa .xxxgo. natta. en dege einom fęra. En et eóra. tungl. scal hafa .xxxgo. daga. en nott. eiɴi fę́ra
●EncCod1812 1128í ǫllom enom eórum. tunglom
●EncCod1812 145þa er tungl er .iiii. natta. oc ęr þat et eóra. en. v. natta. drótens dageɴ. oc eigi elra en ix. natta
●EncCod1812 192iafn morg se hvár en ellri tvngl oc in ęri
Encᴵᴵ1812III 776
8) (om nymåne)
II. (cogn.)
herra Eirikr ungi
NoDipl (1299) 1084son Gyriðar dottur Aslacs unga
Sv 12416Guðbrandr ungi
Sv 14227senndi mot þeim Avgmvnd ⸢vnga danz [var. jungadanz Ann1005 38836] með miklv liði
AnnVet 5220born Kꜹngo vngo
HákFris 44519Hann for til Hanefs vnga
HákFris 47833Sturla sneri þa vfriþi a hendr Gizuri Þorvalldzseyni ok Kolbeini vnga Arnorsseyni
HákFris 48424Veseti vngi
HákFris 48636Var þa gefit Hakoni vnga konvngsnafn
HákFris 50819Jvarr vngi
HákFris 5737eindriþi vngi
Skáldatal² 47b4Hallfreðr vngi
Hallfr 1286geck þa Pompeiuꜱ ungi motí feðr sinum
Rómv226(2010) 34510sendi hann þá til Danmerkr Guðina ⸢únga [var. junga JátvFlat 47010]
Játv 366Þorvallðr fra Bægis-a gecc þangat iafnan oc talaði við Birnv enna yngri
StuᴵK 18714Þav attv II dætr, oc het hvartveggi Þora, ‹ok váru svá skilin nǫfn með þeim, at› *avnor var⸣ colluð en yngri Þora, enn avnor en ellri Þora
StuᴵK 24814Kolbeinn Arnors son, er siþan var kalladr Kolbeinn vngi
StuᴵK 38210Barðr vngi ‹hirðmaðr, bróðir Dags›, er atti dottur Dagfinz lavgmannz
StuᴵK 3873Kolbeinn unngi ... hafði þraunngt unnðir sik mestum hluta landzins
StuᴵᴵK 17Drepinn O᷎gmundr ⸢vnge dannz [var. jungidanz Ann1005 39135]
AnnL 2652litlu siðaʀ fæddi Jngibio᷎rg ... suein barn. þeim sueini gaf Hallfreðr nafn sitt ok var hann kallaðr Hallfreðr [var. + vngi AM 62 fol “62”, etc.]
var. Hallfr61 9620: AM 62 fol “62”Juarr vngi
HákFlat 22120Krummr hinn yngri
ÞUxaf 25011hann for til Hanefs vnga
Hák81 4681Sturla sneri þa ofridi ꜳ hendr Gizuri Þorualldzsyni ok Kolbeine unga Arnorssyni
Hák81 48115Veseti vngi
Hák81 48815Var þa gefit Hakoni vnga kongsnafn
Hák81 54113Barðr yngri
DN II (*1312›apogrˣ) 9621Haraldr konungr gullskeggr andaðiz fyrst þeira, en ... Haraldr ungi síðast
Flóamˣ 19fadir Hrolfs ens yngra
LdnHb105ˣ 177
Form.: ungr (23); yngri (16); vngr (14); vngi (13); vnga (12); unga (6); vng (6); ungt (5); vngir (4); øre (4); ungi (4); ungir (4); eóra (3); yngra (3); ungu (3); ungum (2); yngstr (2); yngre (2); ynxti (2); vngvm (2); ung (2); ungur (2); orvm (2); wngur (2); yngrum (2); vngur (2); unger (1); vngv (1); vngra (1); ongtt (1); vnger (1); yngztir (1); ynngri (1); ęri (1); óre (1); ø̇ra (1); (1); eórum (1); øra (1); vngvr (1); œri (1); o᷎ngr (1); ungre (1); vnge (1); unct (1); ungh (1); yngzta (1); órum (1); úngum (1); unngi (1); ungan (1); ǽʀi (1); ungom (1); vngan (1); aungan (1); ungann (1); yngstur (1); únga (1); ri (1); vngo (1); ygnsti (1);
Gloss.: EJ; ClV item (all-) allungr, (jafn) jafnungr, œri; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2; Finsen _; Fr item œri; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb err. m.; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin item Unga, Ungi, Yngri, Ǿri; Rím; LP; Med; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr item œri; Fr4 item allungr, jafnungr, œri; NO item allungr, jafnungr, œri; Walter _; ÁBlM item ǽri; Bl; WPA _;
Litt.: Heidermanns 1993 325-326; Jansson 1966 [KLNM 11] 6; Seip 1955 20, 182; Vilhjálmur Finsen 1849 [ANOH 1849] 325-331
Genre. (expected): historical works [his]: 50 (30); religious works [rel]: 46 (46); family sagas [isl]: 21 (21); contemporary sagas [bis]: 16 (13); legal works [jur]: 15 (17); romances [rom]: 14 (18); learned works [div]: 9 (5); þættir [tot]: 2 (4); charters [dip]: 2 (13); unclassified [ ]: 1 (1); legendary sagas [fas]: 1 (7);
AS (red.) — August 2018
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
undreyr - unnr, uðr
...
...