troll, trǫll sb. n. [-s; -]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
I.
1) (overnaturligt, ondt væsen) trold
cf. Halvorsen 1974 [KLNM 18] 655, Ármann Jakobsson 2008 [SB 32]
for ec miok vttan brautar. oc vndir valldde andzskota oc vuína. trolla oc dyra. er iafnan varo buin. at suelgia oc slita. með hervilegom hernnaðe. oc grimlegre agirnnd
Menota: 49ra4 BarlA 891at trua a troll. dauð oc dumba likneskíu
Menota: 61vb19 BarlA 11326(þeir) sa at þar voro trꜹll mo᷎rg viþ elld
ÓTOddS 17525helðr mvn sa in sami almatigr gvð latta mik optar sigra hans þrotir (!), er let mik stiga yfir þessi troll
KonrA 6220Sumir so᷎gðu, at vera munndi tro᷎ll ok munndi horfinn i io᷎rð niðr
Mág¹A 3010●●● Þess trǫll er alt, sem þat má fara
SnEApp 2577ef karlum æða konom uerðr þat kænt at þau se troll æda fordædor æða riði mann ‹eda bufe›
GulKrExc 185iotnvm þotti ecki trygt at vera með ásvm griþalꜹst, ef Þoʀ qvæmi heim, en þa var hann fariɴ i Avstrveg at beria trꜹll
SnE 465Þoʀ var fariɴ i Ꜹstrvega at beria trꜹll
SnE 10020Vaɴ Þoʀ meira þrekvirki nokqvot, þa er hann atti við troll?
SnE 10514Þor ... var fariɴ i Avstrveg at drepa trꜹll
SnE 1217ok leysa fra ⸢trølle [var. flagði StuᴵK 23114] þesso
GBpA 11327trǫll tokv sal hans
KlmAFrg 56024bvkr fell til iarðar or savðli enn trǫll tokv sal hans
KlmAFrg 56024Þeir hlaupa inn í bæinn, ok spyrja hvar matbúr er. Hun biðr tröllin vísa þeim veg
GBpD 13416●●● troll ok aðrar illar uættir glettuz við konungs menn
ÓTᴵᴵ 1328gefandi lif hvs frv þiɴi. ok vitt med heilvm ok oskodvm likam aðr af trorllv‹m› volkaða
GBpB(2018) 6718Þeir hlꜹpa iɴ j hvsin ... ok spyria hvar bvret er. Troll visi ydr til bvrs segir hon
GBpB(2018) 21214●●● haug verpa þeir þar af upp síðan ... þá mælti Oddr: þat ætla ek, at ek láta ummælt, at trǫll eiga hlut í, ef Faxi kemz upp
ǪrvM 169trǫll sitja á báða bekki
ǪrvM 468Oddr! segir hon láttu mik lausa þegar í stað. Hann segir: hvat trǫll veiztu, in illa vættr, hvat ek heiti?
ǪrvM 7219bad hann þar nu hialp taka sem Dofri troll væri
HálfdSv 56526sa þeir þar mo᷎rg troll sitia vid elld ok to᷎ludu sin a mille ... syndist þeim sem æinn munde uera ho᷎fdinge þeirra vvina. sa tok til orda ... Þeir fianndr suara
ÓTFlat 39830Vissa æk æi ... at troll væri mer suo nær ij ætt. adr þu sagdir mer
GullÞ 1025(i kenning for våben) O᷎ll vo᷎pn eru tro᷎ll ok vargar ok hunndar herkle᷎ða ok hlifua
SnEFrg² 51212●●● Þers hlutar allz er tróll sem þat ma fyrir fara
SnEFrg² 5139lattu folk þeigia medan at eg nefni niutigi traulla
VSj 666●●● Lijttu upp leikbroder og lattu folk þeigia medan at eg nefni niutigi traulla. aull skulu þier standa sem stiáki bundinn unzs at eg hefi vt kuedit allra flagda þulu
VSj 666verðr hún þá líka tröll, sem hofgyðjan var áðr
Bós 2617Jtem etur madur ⸢*med trolle [AM 160 4° “160”; non emend. troll] eda blandazt bondi mavtv vit hann sidan. þa er hann sekur .xl. morkum vit kong og biskup
emend. DI II (*[1281]›AM 186) 2241: AM 160 4° “160”⸢öll tröll [var. fjándr AM 180 c fol “A”] tóku sál hans
Klma 45816hun ... leidjr hann fram fyrir þetta troll
cf.Risen tekr sina dottr j sinn fadm
5820 Vald 5825ef þat *verdr kent korllvm eda konvm at þau seide eda magne troll vpp at rida monnum eda bvfe. og verdur þat satt giortt. og se þat ord fleygtt vm .iij. bægi eda fleire. þa skal flytia utt ꜳ sio og sockua til gruna
DI II (*[1281]›AM 186) 22315sǫgðu ekki mundu troll hafa tekit manninn um ljósan dag
Gr 4716var hann furðu mikill tilsýndar, sem troll væri
Gr 13024nú sé ek, at hér er við troll at eiga, en ekki við menn
Gr 1846risi at uęxti enn troll ath mętti
Hect 1537uid þꜳ gotu stendr einn castale. ꜳ fyrir honum at rada einn spilluirkir risi at uęxti enn troll ath mętti
Hect 1537(proverb.) troll visa hrossum at haga
Not604² 17129(proverb.) hvert trollit tryller annad
Not604² 17132(proverb.?) illt er þat at troll skuli manna niota
Not604² 17134eigi er synt nærr þessar sneypu verðr hefnt, þvi at við troll er umm at eiga
Fbrˣ 591●●● tekr hann til að hamast sem tröll og stefnir fram að Helga með ógurligum látum
GunnK554ˣ 37119Jökull sá, að þar var tröllum skipað á báða bekki
Jǫkulˣ 552þessi madr var fullr galldra ok giorninga ok flærdar ok mundi hann traull kalladr vera ef hann kæmi nordr hingat i heim
KlmB1980ˣ 1953‹sjá þeir troll eitt mikit, ok fór þat í svig við þá; varð þeim sumum ósvipt við, en Ásbjǫrn hrakti þá þar um› emend. Stu 459: AM 114 fol “Ip”
emend. StuᴵᴵR11127ˣ 459: AM 114 folˣ “Ip”
● troll (stendr) fyrir dyrum
●●● marger menn mundu sitt fie eigi laust lata firir honum, ef þeim syndiz eigi troll firir dyrum
Fbr 29ma vera at þeim syniz troll standa firi dyrvm þar sem þu ert
Fbr 5320þeir reðu eigi til landgongu við Brꜹttu-eyri oc þotti þar ⸢ureint firir [var. troll fyrir dyrum SvFlat 67317; reimt fyrir Sv81 20819]. er þeir kendu at Sigr-flugan var a lopti
var. Sv 16331 → SvFlat 67317eigi redu þeir til landgongu fyrir Brauttueyri þuiat þeim þotti þar troll fyrir dyrum
SvFlat 67317
● gefa trollum [e-n]
fyʀi man ek gefa hann ollvm trollvm en hann fai mitt skeɢ eða kampa
Bret 2902váru þau tyrfð ok trǫllum gefin
EgÁsm 544
● troll hafi þik/...
Hafi þic allan troll
HreiðMork 13522Trǫll hafi þína vini!
NjR1908 7918Trǫll hafi þitt hól ... ok skrum
NjR1908 38718far þú nú þar er þik hafi ǫll trǫll, heldr en ek eiga sigr minn undir þér
ǪrvS 17512Troll hafi þik allan ok svá gull þitt
Korm 27513Trǫll hafi þína vini
NjM 928Trǫll hafi þitt skrum ok hól
NjM 42511hafi þik ǫll trǫll fyrir hræzlu
ǪrvM 17410hon bað tröll hafa hann allan ok svá hans ömbun
Parc 518hafi þik troll so slægan
MHFlat 3497troll hafi þá skikkju
LjósvLˣ 3517
● troll kemr milli húss ok heima/búanda
●●● hvarir-tveɢio ætlaðo til Iuars at fara ef æigi kemi troll mille huꜱ oc heima
Sv 175þa ma vera at Baglar gangi af berginu. mætti þa troll koma milli huss ok bonda
SvFlat 69526
● sterkr/... sem troll
●●● Maðr er her kominn vti firer dyrum seger hann mikill sem troll
EgM(2001) 1146mikill uexti en illr kosti stor sem rise en sterkur sem traull ok illr uidr eignar
Rém 27428sá þeir mann ... svá mikinn sem risa ok sterkan sem troll
Rémˣ 325Hann var stórr sem risi, en sterkr sem troll
Rémˣ 1113
● troll tekr [e-n/e-t / við e-m]
byrlinn kveðr við hátt ok kallar at trǫll taki hann
ǪrvS 2910●●● mer þikir þui betr er fyʀr taka traull við þer
BandM 6511dylstu ecki uit þat at ek uillda at þar hefdi a þig komit at þig hefde sem fyst oll tro᷎ll tekit
Fbr1005 82732bad traull taka ulfhamina
Vǫls 1616taki þar troll vid trolli
FormBrúðᴵ 16417take þa troll vid trollvm en troll eigi niding‹a› alla
FormBrúðᴵᴵᴵ 418Jǫkull kvað fyrr mundu hann trǫll taka en hann lyti honum svá
Vatnˣ 7431
● troll togar tungu ór hǫfði [e-m]
þat er illa gert at fazst upp a vkunna menn med hropyrdum ok hadsemi ok munu ydr troll toga tungu ór hofde
HalldSn¹Flat 50717segir Áskell, at honum þótti helzt troll toga tungu ór hǫfði honum, er hann mælti slíkt
Reykd 19821þu ert uist fol. ok miog togha troll tungu or hofdi þer
KlmB1980ˣ 3095●●● Slíkt er verr mælt en þagat, ok líkligt, at ykkr hafi trǫll togat tungu ór hǫfði
ÞStangˣ 7913
● vekja upp troll
at vekia troll upp
GulKrᴵ 1913oc sua fire morð oc fordæðoskap oc spafarar oc utisetor at vækia troll upp
Járns 26526firir morð oc fordæðo skap oc spafarar allar oc utisetur at vækkia troll up
Bl 21219●●● Þat er vbota verk ef madr sitr vti ok væckir troll vp
BorgKr² 36217at vekja trǫll upp ok fremja heiðni með því
Jb 3810ef karll edur kona ... vekia vpp troll. eda lannduæt‹t› ir j forsvm eda havgvm ... þa er sa uillv madur. og utlægur
DI II (*[1281]›AM 186) 22423þeir er láta líf sitt ... fyrer morð oc fordæðu scapi oc spáfarar oc útisetu at vecia tröll upp oc fremia heiðni með því
Frostˣ 18228
2) (derog., i tiltale/omtale) “(din/den) lede trold”, utyske
þat er oc fullrettes orð ef maðr þrælar karlmann frialsan. æða kallar hann troll. æða fordæðo
Gulᴵ 7014þa mælti Þorbiorn. trꜹll er þik bita eigi iarn
Heið 9116ormrinn renði með Bæring ok batinn vpp a þvrt land, ok sprv‹n›g‹v› þar bæði trollen (ɔ: Skaðivaldr og ormrinn)
Bær 11960huart mun Geirriðr traullit þar
EbWolf(2003) 856uil ek eigi at þu rennir optaʀ ꜳ mík tro᷎llit. þo at þu nefndiz Þorvalldr
ÞorvTÓT 9816●●● þu hit mesta tro᷎ll og nijdinngur
Hect 12421
3) (om menneske med trolds egenskaber/udseende)
þat er cono kennt at hon se troll. oc mannęta
●GulKrᴵᴵ 49518ækki vældr hon þui siolf at hon er troll
BorgKr¹ 35112þv þicki mer trꜹll er þv bersk sva at af þer er fotrinn
Heið 928þui mvn æk þo æigi vita mega. þott troll radi fyrir
GullÞ 99sote uar mikit traull j lifínu. Enn halfu meira sidan hann uar do᷎dur
Harð 1426ij yduart riki er kominn ogurligur herr og styrir einn berserkr io᷎rdu suartari. tro᷎ll ath mętti og fiolkynngi
Hect 1099hann ... hoggur Hilldi j tuo hluti. enn svo er hun fiolkunnig og mikit troll i sinni nátturu, ath hennar hluter hlupu samann sem hun være heil
Þiðrᴵˣ 3710
4) (om menneske vs. trold)
Egi þycki mer ... sem ver ægim her viþ menn at beriaz í dag helldr viþ en versto troll
Jvs291 1174maðr em ec herra en eigi troll
Þiðrᴵ 8415sia nv borgarmenn at hann er maðr en eigi troll sem þeir hvgðv
Þiðrᴵ 27016hann er yuirliz sem troll en æigi sem menn
Þiðrᴵ 3216●●● hann var trollvm likari en monnvᴍ fyri afls sakir
Bret 28921þeir eta allir hrátt, en drecka blóð, má þá heldr tröll kalla en menn
HG 268þeir váru líkari trǫllum en mǫnnum fyrir vaxtar sakir ok allrar illzku
ǪrvS 918ertu hinn vesti maðr sem sagt er ok eigi einhamr. ok ertu troll þo at þu syniz maðr
Finnb 5210þeir vissu æigi huort þessu olli menn edr tro᷎ll
Eym 13234to᷎lodo, ath ... þat væri helldr trollz enn mannz
ÞJ 927mun yckur frægd ok frami fara huert land yfer suo at vid yckur mun ecki vetta raund reisa. huorki menn nie traull
Vikt 271þetta folk uar trollum likara en menszkum monnum
Vald 613hvort ertu madr edr tro᷎ll. edr ȧlfkona
Vilm577 1602●●● Hon sagðisk eigi vita, hvárt hana hefði yfir flutt maðr eða troll
Gr 21130hann war likari trollum enn monnum będi sakir *afls og uaxtar
Hect 1311Trǫlli líkr ertu, Þorgrímr, en eigi manni, er þik bíta engi járn
Hávˣ 5412
II. (cogn.)
Arnbiorn traull
BǫglEirsp 4424hǫ do þa er hǫlga trǫll do
Gramm¹ 24415kemr Skelkíngr norðan úr Dumbshafi, konúngr trölla, ok Ófóti úr Ófótansfirði, ok Þorgerðr Hörgatröll ok aðrar stórvættir norðan úr landi
Ket 13115hann heiter (!) ꜳ full-trua sin Þorgerdi Ho᷎lda-brudi eda Ho᷎rda-troll
Jvs510 7911
III. (poet.)
Form.: troll (57); trǫll (14); tröll (9); traull (7); tro᷎ll (7); trꜹll (6); Trǫll (4); trollvm (2); trolla (2); traulla (2); Troll (2); trǫllum (2); trollum (2); tröllum (1); (1); trolle (1); trollit (1); traullit (1); tro᷎llit (1); Trǫlli (1); tro᷎llum (1); trorllvm (1); trollen (1); tröllin (1); trølle (1); tróll (1); trollz (1);
Comp.: aðal- (1), bryn- (14), half- (12), regin- (2), ríkis- (2), smá- (1)
Gloss.: EJ tröll; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4; Fischer _; Anm _; Bin item Troll-, -troll; Rím trǫll; LP; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr item trǫll; Fr4; NO item trǫll; Walter _; ÁBlM (tröll); Bl tröll; WPA _; ; LMNL
Litt.: Asmark 2006 [ANF 121] 116; Aðalheiður Guðmundsdóttir 2001 [Skírnir 175] 330; Aðalheiður Guðmundsdóttir 2017 [EJSS 47] 329, 334, 337-338; Battista 2006 119; Boyer 1975 [Gripla 1] 159; Finnur Jónsson 1914 [ANF 30] 192; Finnur Jónsson 1934-1935 [APS 9] 297; Gallo 2006 [SS 78] 1, 4; Halvorsen 1962 [KLNM 7] 693; Halvorsen 1974 [KLNM 18] 655-657; Hollander 1917 [JEGP 16] 148; Kroesen 1996 [ANF 111] 57; Maurer 1907ᴵ 100, 427; Maurer 1907ᴵᴵ 191, 193, 196, 234, 250-253...; Maurer 1908 (Kirch) 299, 429, 473, 479, 584; Maurer 1908 (Verw) 98, 101; Maurer 1909 62, 174, 314; Maurer 1910 42-45, 50, 53, 60, 375, 629...; Motz 1998 [ANF 113] 43; Noreen 1897 8 f.; Olsen 1932 [MM 1932] 141; Olsen 1933 22; Páll Vídalín 1854 555 ff.; Reichborn-Kjennerud 1928 57; Schulz 2005 [CollMed 18] 151, 153; Ármann Jakobsson 2008 [SB 32] ; Ármann Jakobsson 2010 [Skírnir 184] 191; Ármann Jakobsson 2011 [JEGP 110] 285, 294; Ármann Jakobsson 2011 [SS 83] 32-33
Genre. (expected): family sagas [isl]: 29 (15); romances [rom]: 27 (13); legendary sagas [fas]: 19 (5); historical works [his]: 13 (22); learned works [div]: 12 (4); legal works [jur]: 10 (12); contemporary sagas [bis]: 6 (9); þættir [tot]: 6 (3); religious works [rel]: 4 (33); charters [dip]: 3 (10); unclassified [ ]: 1 (0);
SB (red.) — December 2014
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
tróða - trýta
...