tíund sb. f. [-ar; -ir]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
1) [af e-u] (jur.) tiende
Þat fe þarf eigi til tiundar at telia er aðr er til guðs þacka laget
GrgKonᴵᴵ 20513Eigi scolo menn tiundir miðla við hans lið ne matgiafir
GrgStað 25925dꝍmde hann firirsagdom korsbrꝍdrom tyundæna i fínn ꝍy
NoDipl (1296) 7836dꝍmde hann firirsagdom korsbrꝍdrom tyundæna i fínn ꝍy þa er þeír hafa lenge þrætt vm
NoDipl (1296) 7836Byscop varr scal kirkiom raða ... sva oc tiondom oc tilgiofom þeim sem menn gefa gvði oc hans helgom monnom logliga ser til salo hialpar
ÁKr 2311Rætt ær at fatꝍkir menn allir þiggi tivnd þeir sem eigi scolo gera
ÁKr 336takande under sek alla þa tolla oc tiunder meðr oðrum gognum oc gœþum, er þæim kirkium eþa klaustrum til heyra, sem þæir (ɔ: konungar) helldo þa i sino vallde
Thom¹ 5022uer skulum honum ‹gefa› fiorðong tiundar
EiðKrA 38518huær þeirra manna er silld fiskir með lꝍyfi a þessom dagum þa greiði ⸢huerf [var. hverr GKS 1155 a folˣ “Ab”, etc.] af lest huærri vm tiund fram sem mællt er
FrostKrᴵ 1408mer erom krafder tíunda vara ok annara godgærnínga mædr hotan ok mædr banne ok stormælom
SvR 221ef maðr er krafðr tiundar oc gerir han æi þa ... abyrgyzst tiund siðan er han uar krafðr
JKr 35322af handgengnum monnum (skulu þeir hafa) þan þriðiung tiundar sem aðr er forn vane a. oc skipta meðal sin i hælninga
Hirð 41014ver skulum honum fe vart gefua slikt sem nu er talt. tighiundir af alzskonar sæde
EiðKrC 40110Vm ⸢tighiund [var. tighiundr AM 77 c 4°ˣ “D”]
cap.
EiðKrC 40111oc taka logligar inntekiur, þat er ofr oc frumfornir, sva oc tiundir folksins
JBapt²A 8683hverir sem tíundir eða heilagra manna eignir hallda með þrái. þeir eru bannsetíandi. eftir logligar aminníngar
ÞBpB 24913Ek senda mína menn í héruð at heimta tolla ok tíundir, ok annat vitafé staðarins
GBpD 9813Jtem skolo þaangat liggia tiunder ok lysis tollar af so morgum beeium sem vani er til
IslDipl (1360) 3632kavpa mantv vilia fe mitt, sva sem þv hefir virt til tivndar
StuᴵK 9912Þa mælti Ormr: ek e᷎tla þat vel fallit, at Snorre mete sealfr suivirþing sina, geri þa mikla, ef hann uill *, enn þa nockurv minne, ef hann vill sva; man tiund min ecki þverra við þetta
StuᴵK 42426Fatækra manna fiorðungr skal takaz af ollum tiundum. ok skiptaz sem at fornu hefir uerit
DI II (*1309›AM 350) 36434Vm tiundir ok heit
~ lat.decimarum. votorum
4647 Sættarg 47021þat trua menn. at Adam hafi andliga lærda sunu sina at offra gudi tiundir ok frumfornir
~ lat.decimas et primitias
SpecH 22b28 (I 56) Stj¹ 4135af aullum þeim lutum sem hann hefir mer gefit skal ek honum tiundir ok adrar fornfæringar offra
~ lat.decimas
Vulg Gen 28,22 Stj¹ 17029●●● tiundir voru þa o᷎ngar en tollar voru þa til lagdir um land
Ísl 2315en elligaʀ tvigildhi tivndeʀnaʀ ꜳ hveʀiv ꜳʀi
IslDipl (1431) 2837setr hann þau lo᷎g, at allar tiunder skylldi heimta ok leggia til kirkna
Silv 25330●●● ef madr ꜳ eitt bu. en er heimilis fastur j odrum stad. lukizst þar tiund sem buith stendr
DI III (*[c1391]›AM 175 a) 46612ef sira are gelldur ockur nockut uadmal þa skal hann fa nockrra skatta þar af enn profasturinn þat sem meira er j tiundirnar
IslDipl ([c1450]) 41015fimtigir hunndratta tiundar uirt
IslDipl (1402) 1564uar þat fimtigir hunndratta tiundar uirt
IslDipl (1402) 1564þangat liggia tivnder þeirra manna er eigi giora skipti tivnd ꜳ savgdvm bæium
DI II ([c1500]) 7001●●● þat er suo sem tiund arsínꜱ þeir uȷ́ dagar. ens fiordatigar er til fostvnnar uerda
Mess⁵ 781Þetta ero haustlog (ɔ: á sauðfé) (cap.). iiij alnum ens vijnda eyris gamall saudr a haust. enn .vj. aurum i tiund
Búal²A 1429þa̋ reiknadest til iiij marka tijund til prestskaups liggia enn slijkt vtangards sem tiltekst og ma̋ldagar tilseigia ... Vitum vier nu fa̋ar edur nær o᷎ngua alkyrkiu ad iiij marka tijund til ligge
DI VI (*[1482]›AM 381 5ˣ) 4657þeir krafdu frækare tijund af folkeno. æn aat forno hafde værit
DN IX (*[1328]›apogrˣ) 1211hann framði tíund ok flest alt annat, þat er hann hafði svarit
Hkrᴵᴵᴵˣ 2896hverr madr skylldi geva toll til hofs sem nu til kirkiu tiund
LdnHb105ˣ 9618hver madur skilldi gefa toll til goda hofs sem nu til kirkiu tyund
LdnHb281ˣ 50331
‖ (propr. comp.) :
hann villdi meðan Iorsala tivnd stęði yfir enga lvti ovilianliga inn lata leiða
ÁBp 497sva ok at Iǫrsala tivnð ok svb‹sidivm› eivsdem terre sancte kęmi til Þrandheims a þeso ari er vtgreizla þeꜱa fiar var skipvt
ÁBp 673hafum ver ... efterlæitat vider þa ... at þeir lyki oss reetta Grœnlands fara tiund sem adrer skiparar þeirra
DN VII (*1325›DonVar 1ˣ) 12221
● gefa tíund [af e-u]
Log buþo at gefa tiunder
~ lat.decimas
GregHom 130936 ●Hóm677 455at allir staðir ok tiundir skylldi gefaz j byskups ualld
ÁBp220 1416Finnz þat i engan stad fyrr lesit. at tiundir hafi gefnar eðr loknar uerit enn hér
~ lat.decimæ
HistSchol 522 Stj¹ 10915so og ad aller stader og tyunder skylldj gefast j biskops valld
ÁBpˣ 142bað þá fulltings ok hjálpar ok hét til þess helga mannz húss at gefa tíund af ǫllu því herfangi, er þeir hlyti
Hkrᴵᴵᴵˣ 15025
● gera tíund (sína) [af e-u]
sa hinn goðe ácr ... iartægnir þ[æi]rra manna briost er ælsca guð ok at-færð hafa goða. sǿkia væl kirkiu. ok lyða væl tiðum ok tꜵlum kenni-manna. ok gera retlega tiund sina
●HómNo¹³ 7031af hvi-vitna er maðr fǽr með retto. þar af scal hann gera tíund *til guðs þacca
●HómNo³² 1485Boendr allir scolo tiund gera þeir er þing farar cav́pe eigo at gegna af fe sino sculd lavso
GrgKonᴵᴵ 2063vér scolom gera tiund alla oc fulla. bæði af avexti ollum oc viðreldi fiski oc ollum rettom fongum. En henne scal sva skipta at biscop scal hava fiorðong. oc fatꝍkes menn fiorðong. oc kirkia fiorðong. oc prestr fiorðong
GulKrᴵ 627●●● Jtem at ængar skilldu nyar tíundír gerazst
NoDipl (1291) 5842ængar skilldu nyar tíundír gerazst
NoDipl (1291) 5842Þvi hafa menn guði hæitið at menn skulu tiund gera af allu saðe sinu. oc af allum rettom fangom sinum a huerium .xij. manoðom oc af laða oc laða till fa
SvKr 4204●●● ver skolom gera tiund alla oc fvlla bæde af avæxsti ollum oc vidr æildi. fvgli oc fiski oc allum rettom afla
GulKrNA 31015●●● huær kristin madær a at gera rethlegha tiund sina af allum rettom aflæ ... till þæs at han skall þær med kaupæ ser hin tiund luten i himiriki er madræn var i fyrstunni till skapader
RbHH (*[1248-1263]) 45913menn skulu þæssa tiund gera. ævænlegha vskærða. af garðalæighum. ollgognum. mylnum. oc baðstofom. brauðomfnom. oc skogarlæighum. saltkatlum. nætium oc notom
JKr 3544Hvær kristinn madr er skylldugr at gera tiund sina sa er fear ma afla
BorgKrNᴵᴵ 2932Þat ero forn hæit Birkibeina at gera uæl oc fullulega tiund af ollu herfange
Hirð 4334En tighiund skal af akre gera. ok skipttæ i .iiij. luti. skal biscup taka fiordong. kirkia annan. prestr þen þridiæ. en fatꝍker men hin fiordæ
EiðKrC 40112●●● tiund‹ir› ero bodnar at gera fra upphafue hæimsæns
RbHH (*1263) 46222var þat i log læitt, at allir menn a Islandi, þeir er eigi voro fra nvmnir, tavldv oc virðv fe sit, oc sorv at rett virt væri, hvart sem var i lavndom ęða lavsvm æyri, oc gerdv tivnd af siþan
StuᴵK 2456sua skulo ok allir prestar innan Agdaness gera penitenciario i Nidarosi tiund af ꜹllu sinu sádi bædi utan gardz ok innan
StatEi²C 54420Nu meðr þi at ... uer þuingumz aa .vi. daugum ok .xxxm (ɔ: þrim tigum). þa er sem uęr gefim ok gorim gudi tiundir af aullum aarunum
Stj¹ 14824eigum uęr honum at offra ok go᷎ra tiundir af aullum uárum lifdaugum
Stj¹ 14829‹Þessar tiundir skulu ok geraz› ... af sádi ollu. rug ok hueiti emend. Sættarg 47420: AM 351 fol “C”
emend. Sættarg 47420: AM 351 fol “C”at ẏmser mæn j hans biscupsdo᷎me vilea æighe gera sinær tighiunder
DI X (*1354›Steph 57ˣ) 1016aller meɴ tǫlþo oc virþo alt fé sitt ... hvárt sem vas í *lǫndom eþa í lausaaurum oc gørþo tíuɴd af síþan
Íslbˣ 3636fé allt vas virt meþ *svardǫgom ... oc landet sialft oc tíunder af gørvar
Íslbˣ 3638
● gjalda tíund (sína) [af e-u]
En sva sem í fornum logum var boðet ꜵllum at gialda tiunder aura sinna. sva er nu boðet at gialda guði tiunder daga varra í mæin-lætum
●HómNo¹⁵ 759scal byskop skipta þvi heraþi til þeꜱ. at af hverivngi bø til hverrar kirkio. hverr scal gialda tiund sina. hvergi er a landi býr
GrgKonᴵ 1419giallda scal hann tiundina ef hann vill hafa samfarar við konona
GrgStað 16612allir menn ꜳ Islandi skylldv telia fe sitt allt með svardavgvm. hvart sem væri i lavndvm eða lavsvm avrvm. ok giallda tivnd af
JBpA(2003) 128Tiundir skaltu eigi duelia at giallda
~ lat.decimas
Vulg Exod 22,29 Stj² 30414suo sem oꜱs er skyldugt at giallda tiund af fe uoro gude suo er oꜱs ok skẏllt at giallda honum tiund af dogum uorum lífs uorꜱ
Mess⁵ 786
● leggja tíund (sína) [af e-u]
Bondi scal hallda kirkio dag þann at iafnlengd hverri of sinn a .xij. manoðom. oc hiv hans oc gestir þeir sem þar erv fyrir vm nottina. oc þeir menn sem þangat leggia tivnd sina sva at byscvp vill
ÁKr 2324kómv á sama ári aptr með þeim boðskap Gregorii pape ... at clercar skylldv til Iorsalaferðar leggia tivnnd af ǫllvm renntvm sinvm .vi. ár
AnnReg 13925Til þessarrar salubudar leggr hann (ɔ: Thómas) tiund af ollu þui godzi, er a gardinn kemr
Thom² 32331
● lúka tíund (sína) [af e-u] [e-m / til e-s(hum.)]
Bíodum ver jdr ... at þer ... styrkír kors brꝍdr till at halda þessa tyund ... sua ok æígsídr þa bꝍnder sem tíundena luka þæím
NoDipl (1296) 7844Vtlendir menn. ok sva allir adrir. skolo þar luka tiund sina af ꜹllum afla ok atfo᷎ngum. sem þeir ero i uetrsetu staddir
StatEi² 53923þessi sami riddari uilldi eigi gaum gefa at luka tiund af fe sinu
ÆvMið³¹ 9510Til huerrar kirkiu lukiz tiund af allre fasta eign j sokninne. Eigi ꜳ̋ at suara porciu nema af fasta eignn þeirri sem under kirkiuna liggur
Búal³ 389ef tiundernar lukast ecki
DI VI (*1474›Bps B I 13ˣ) 627
● norrǿn tíund
● skifta tíund [í e-t]
Scipt scal tiundom drottins dag eɴ fyrsta i vetri
GrgKonᴵᴵ 20612Tivnd scal sua scipta at byscop scal hafa fiorðvng. oc fatękir menn fiorðung. prestr fiorðvng. oc kirkia fiorðvng
ÁKr 3429Huersug skipta skal tiund
cap.
GulKrNA 31012tiund skall i fiorðungh skipta. skall kirkia taka lut. en annan fatꝍkr menn. þriðia byskup. fiorða prestr
JKr 35319Fimm menn ... skal nefna til at hafa stjórn ok forsjá fyrir þvi, er hreppinum varðar, ok skipta tíundum ǫllum þeim er fátœkir menn eigu, ok matgjǫfum, ok af heilagra daga veiðum
Jb 10914
● taka tíund [e-rs]
kærðo bændr miog vm þat at byskvpar tæki tivndir af kirkiom ok ꜹkaði með veizlur sinar eða toko sialfir til sin
HákFris 5328prestr sa skal iarn uigia er tiund tekr þess manz oc kauplaust bæðe uiðr hann oc fylkis presten
FrostKrᴵ 1462Nv sætiaz þeir Arnorr oc Sigurðr yfir staþinn avk alla staþarins ęign, oc skipa monnum til at taka tivndir biskups oc allar hans eignir
StuᴵK 28916Þui er liost ... at byskupinn ꜳ ydart ualld yfær at bioda, eingan megi þer bannfæra ædr leysa ... eigi skipa kirkiur ædr tiundir taka, ædr ban‹n›a byskupum at uanda um illgerdir sinna undirmꜳnna
Thom² 38634ok þar ætte heima at takazt tiunder ok liostollar bonda ok huspreyiu ok allra heimma manna
IslDipl (1449) 39127kærdu bændr miog um, at byskupar toku tiundir af kirkium ok iuku med veizlur sinar ædr toku sialfir til sin
Hák81 60113
2) [ór e-u] (jur.) (tiendedel af ens samlede formue, som ngn må donere uden arvingernes samtykke ɔ:) hovedtiende
cf. Vilhjálmur Finsen 1883 682; Dennis, Foote & Perkins 2000 398-399
Ðær giaver scolu hallda er konungr gefr oss. æða vér hanom. Oc tiund oll. oc leysings aurar .vi. aurar
Gulᴵ 552kona ma gefa tiun‹d› or hæiman ferð sinni oc fiorðong or þriðiungs auka vm tiund fram
tiund › tiun, cf. Grøtvedt 1939 103, Seip 1955 172 SvKr 4293kona ma gefa tiund or heiman fylgiu sinni en fiorðung or þriðiungs auka vm tiund fram
FrostKrᴵ 1536
● tíund hin meiri
cf. Magnús Stefánsson 1974 [KLNM 18] 290-291
iafna ætt scal byɢia. sifiar oc frændsemi. at .v. maɴi hvartveɢia. þar sem hiúskapar raþvm scal raþa. oc scal þar er frendsemi er at .v. maɴi giallda ena meiri tiund
GrgKonᴵ 377Maðr a at tiunda fe sitt vm sinn hinni meíri tiund til salo bóta ser ef hann vill
GrgKonᴵ 24613Þar er menn scolo gera tiund ena meire ‹af fe sino fyrir raða hags sakir. þa scal af þvi tiundar fe bera i lögretto c. alna›
GrgKonᴵᴵ 3017ef hann gorir eigi tiund ena meire. þa ...
GrgKonᴵᴵ 612oc gerva eigi ina meire tiund siþan af fe sino öllo
GrgStað 1664Maðr scal oc giallda lögtiund huert ár af fe sino iafn vel þa sem aðr þott hann gøre ena meire tiund
GrgStað 20511
Form.: tiund (34); tiundir (13); tiunder (6); tiundar (6); tivnd (5); tíund (3); tiundirnar (2); tyund (2); tíundir (2); tyundæna (2); tivndir (2); tijund (2); tighiund (2); tíundír (2); tivnder (1); tivndar (1); tiondom (1); tighiundir (1); tíunda (1); tivnð (1); tíunder (1); tiundernar (1); Tiundir (1); tiundir (1); tyunder (1); tivnnd (1); tíuɴd (1); tivndeʀnaʀ (1); Tivnd (1); tíundena (1); tiundom (1); tiundina (1); tiundum (1); tiund (1); tíundum (1); tighiunder (1);
Comp.: -akrs-, akr- (2), alnar- (1), á·vaxtar- (4), báta- (2), bónda- (1), búanda- (1), byskups- (16), -elðis-, eyris- (5), fiska- (4), garða- (2), guðs- (2), guð- (1), haust- (2), heima·manna- (5), heima- (6), hlutar·korns- (2), hnata- (1), hval- (6), hǫfuð- (9), járn- (1), kaup·manna- (1), kirkju- (13), kirkna- (4), korn- (2), kýr·leigu- (2), lagar- (1), lǫg- (5), ó·maga- (1), osta- (2), páfa- (12), prests- (4), prest- (7), sel- (3), skiftingar- (3), skifti- (13), skinna- (1), skip- (1), skreiðar- (9), smá- (7), ullar- (2), vár- (2), viðr·elðis- (2), þriðjungs- (1), þurfa·manna- (3), þurfa- (1), þurfu·manna- (1)
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím _; LP; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr; Fr4; NO; Walter _; ÁBlM item (⁴-und); Bl item cf. corr.; WPA _;
Litt.: Dennis, Foote & Perkins 2000 385, 398; Gerhold 2002 12, 77, 81, 98, 100, 112, 145-; Grøtvedt 1939 103; Gunnar F. Guðmundsson 1997 (Tíund) 57-64; Gunnar F. Guðmundsson 2000 80,89-90,117,135-6,180,185-7et; Hægstad 1902 6; Hødnebø 1966 [KLNM 11] 45; Magnús M. Lárusson 1958 [KLNM 3] 233; Magnús Stefánsson 1974 [KLNM 18] 290 f.; Males 2013 [VMS 9] 114; Maurer 1907ᴵ 182, 184, 194, 311, 381 ...; Maurer 1907ᴵᴵ 48; Maurer 1908 (Kirch) 61, 75-78, 80, 214, 273 ...; Maurer 1908 (Verw) 310-311; Maurer 1909 197, 289, 398, 463, 467 ...; Maurer 1910 106, 249, 251, 255, 291 ...; Pirinen 1959 [KLNM 4] 203; Seip 1955 172, 299; Vilhjálmur Finsen 1883 681-682
Genre. (expected): legal works [jur]: 44 (10); charters [dip]: 20 (8); religious works [rel]: 18 (27); contemporary sagas [bis]: 12 (8); historical works [his]: 10 (18); þættir [tot]: 1 (2); learned works [div]: 0 (3); family sagas [isl]: 0 (12); unclassified [ ]: 0 (0); romances [rom]: 0 (11); legendary sagas [fas]: 0 (4);
SB (red.) — January 2015
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
tími - tjalga
...
...