steinn sb. m. [steins; steinar]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
I.
1) (stor) sten, kampesten, klippe, klippeblok
scal smiþa andlega kirkio í sér eigi ýr trom ne steinom. helldr ýr goþom vercom
●Hóm237¹ 967gengr mark fyr neþan or steinom þeim es heita klofningar
MáldReyk¹ 1815Stéinar keɴdo haɴ
~ lat.Saxa
GregHom 111113 HómÍsl¹⁹(1993) 28r21●●● Jorþ scalf oc sprungo stéinar
~ lat.petrae scissae sunt
Vulg Matth 27,51 HómÍsl²²(1993) 33r15fyrer fór stephanus grýtr af stéinom
HómÍsl⁴⁷(1993) 81v26●●● Petrus. þýþesc stéiɴ
HómÍsl⁷(1993) 8r8Ér scoloþ smiþasc i andleg hús svasem lifande stéinar
~ lat.tanquam lapides vivi
Vulg 1Pet 2,5 HómÍsl⁷(1993) 8r15●●● þar fuɴdo þeir oc rúnar clappaþar a stéine
Steph15(1993) 95v19Steiɴ micill var i fiallino
~ lat.rupis
Dialᴵᴵ 33210 GregDialA 9617þa slap steiɴiɴ or hondom þeim
~ lat.moles
Dialᴵᴵ 33226 GregDialA 9625hann gat vatn or steini
~ lat.ex petra
Dialᴵᴵ 16425 GregDialA 14430Engil com í æld-lego á-lite ok í snehvitum clæðum ok vælti stæini af grof drotens
HómNo¹⁷ 827●●● Grýtu-kęr er blꜵutr læir áðr þat come til ǽldz. en þat hárðnar við ǽld unz þat værðr hart sem stæin
HómNo¹⁷ 8428biorg ok stæinar monu þa renna sem vax hæit
HómNo²³ 1021Cristr var stæin
~ lat.petra
Vulg 1Cor 10,4 HómNo⁹ 6018Stephanus var griote barðr en Cristr helt lifscildi fyrir honum. oc toc við ⸢stæinomenom [var. stéinom HómÍsl⁴⁷(1993) 81v6]
HómNo⁵ 451eigi mynda ec rǿrasc hældr en stæin
ViðrLaug619 2873var konongenom sact fra stæini þǽim er hinn hælgi Olafr konongr fell a ... En sa stæinn kꝍmr ut i ovanværðu allterinu
ÓHLeg 10820Menn scolo eigi fara meþ steina. eþa magna þa til þess at binda á menn eþa a fé manna. Ef meɴ trva a steina til heilindis ser
GrgKonᴵ 235hagleikr meistara a stein
BarlA 15811Sva scal um stein at somu
Gulᴵ 6527sa þeiʀa skylldi fyrsta steini at hænni casta er æigi hæfði synder gorvar
~ lat.lapidem
Vulg Jhs 8,7 Kgs 8818steín mikinn lętr hann oc upp hauggva ór hamar gnipo einne. sa var settr yvir leiðe drotningar
Alex 6215hann lętr oc reisa havan steín af hvitvm marmara yvir legi hans
Alex 1126●●● Vndir þessum hava steini er piramis heitir á latino. stoðo .iiii. stolpar
Alex 11210þar staɴɴda oc vt a vaginom steinar .iii. þeir er heita hiorvngar ... oc er viþ þa stęína vagriɴɴ keɴɴdr
Jvs291 1087Hon lætr fylgia slatrinv sinn stein firir hvern þeira. þeir spurðo hvat þat skylldi merkia
Heið 742Hon svarar. Mellt hafi þer þat bro᷎ðr er ei er vænna til en steina þeꜱa er þer hafit ei þorat at hefna Hallz broðvr yðars þvilikꜱ manz sem hann var
Heið 744Honom syndiz steinn einn mikill ok þottiz hann ganga upp eptir honum allt a ofan verðan
ÓTOddS 3923er hann hafðe (“Her mgl. þessa”, ed. note) lvti heyrða ok sæna. þa ætlaðe hann ofan at stiga af steininom
ÓTOddS 4030þegar er hann steig af. sauck flotinn sem steiɴ
Sv 1326þat mælir oc barnit er þat gengr ut oc hefir stein i hendi drepr niðr a griotit
Sv 10710honom var *fylgt or borginni oc skilduz þeir við hann undir steini noccorum
Sv 15031Baglar ... þotti þui licaztr hattr a vera sem noccuʀ maðr myndi vilia lꜹpa fra Bꜹglum oc stilltu at ⸢steininum [var. sueininvm SvEirsp 39231]
Sv 15034hann hafði eiɴ stein i hendi
Sv 1698guðs maðr yfer sterkan stæin Jesum Kristum settr
~ lat.fundatus in petra et solidatus
6437 Thom¹ 651●●● Her mun Þormoðr hafa roit a stein vpp, ok meiri von at hann se drukknadr
FbrHb 19513Marsidia heítir vatn. þar vaxa steinar i
EncHauksb 15122sverd, þat er aldri fellr fyrir steini ne stali
Flóv¹ 12714Svá segja fornir menn ok fróðir, at saga sjá sé sönn, þóat hón hafi eigi á tabulum skrifuð verit, eða á steinum klöppuð, ok hafa menn þó í minni lagt
HG 785þa gerðu þeir hinir heiðnu menn man likan or rauðu gulli. oc or huitu silfri. suma gerðo þeir or steinum suma or stockum
HómHauksb¹ 15917●●● En huer annara sem hæfir a annan vegh en nu er skilt. skal draga stein ok vera vtlegr af bæ varum
RbEM (*1282) 1622at hvarki hittiz eptir stęinn ne stika
~ lat.calculus
Vulg 2Reg 17,13 StjC 53121lét vigia kirkivna spitalans er Hákon konvngr faðir hans lét reisa þar af steini
AnnReg 13625●●● ef mænn uilia gera kirkiu or steini þa ...
FrostKrᴵ 13311En ef hꝍggr grindar hæla eða ueltir steini fra þeim er uiðr liggr oc stendr af þui opin grind. bꝍte skada þann allan
Landsl 12222●●● drvckv þeir vatn or steini af andligri giof. þviat kristr var steinninn
Bas 3432hon reiðiz við ok hefir feingit .i. stein ok kastar til hanꜱ
Heiðy 10720Har segir: Hon (ɔ: kýrin) sleikti hrimsteinana, er saltir voro, ok hiɴ fyrsta ‹dag›, er hon sleikti steinana, kom ór steininvm at qveldi maɴz har, aɴan dag maɴz havfvð; þriþia dag var þar allr maðr
SnE 1322Har segir: Hon (ɔ: kýrin) sleikti hrimsteinana, er saltir voro, ok hiɴ fyrsta ‹dag›, er hon sleikti steinana, kom ór steininvm at qveldi maɴz har, aɴan dag maɴz havfvð; þriþia dag var þar allr maðr
SnE 1322ok þvi næst smiþvþv þeir malm ok steín ok tre, ok ... þaɴ malm, er gvll heitir
SnE 2014þa tokv þeir mikiɴ stein ok skvtv eɴ lengra i iorþina, sa heitir Þviti, ok hofþv þaɴ stein firir festar hæliɴ
SnE 3717þa tokv þeir mikiɴ stein ok skvtv eɴ lengra i iorþina, sa heitir Þviti, ok hofþv þaɴ stein firir festar hæliɴ
SnE 3718●●● eira skyldv Baldri elldr ok vatn, iarn ok allz konar malmr, steinar, iorþin, viðirnir, sottirnar, dyrin, fvglarnir, *eítrit, ormarnir⸣
SnE 6320allir gerþv þat menninir ok kykvendin ok iorþin ok steinarnir ok tre ok allr malmr, sva sem þv mvnt set hafa
SnE 6718en Loki for firir ok legz niðr imilli steina tveɢia
SnE 694kom hann til dvergs þes, er heitir *Andvari ... toc Loki hann hondvm ok lagþi a hann fiorlꜹsn alt gvll þat, er hann atti i steini sinvm
SnE 12722(heiti) Hiarta heitir neɢ; þat skal sva keɴa, kalla korn eða stein eða epli eða hnot eþa myl eþa likt ok keɴa við briost eða hvg
SnE 19110með ꝍxi eða lurki eða stæini
Bl 2223skulu men ælld hafa eða i kolom ⸢a [var. af AM 60 4° “Bb”, etc.] stæini
Bl 2472sumer kaustuðu steinum
Bret AM 573 4°² 54v15kasta miog steini
Bret AM 573 4°² 58v15●●● þa mælti einn austmaðr. ek þikiz sia tialld i fiallit vpp eða ella steín grán
Dpl 17210En er hann feck þar engan stein þann er sua væri harðr eða slettr at honum þætti gott at lyia iarn við
EgM(2001) 451●●● var þar markaðr holmstaðr. lagðer steinar i hring vtan vm
EgM(2001) 12333Már kvað þat líkligt, at sannask myndi fornkveðit mál, - at hvárr ykkarr mun ljósta annan illum steini, áðr létti
Glúm 716Kaupmadrinn ... svifz um fast, ef hann fyndi firir ser stein nokkurn eða tre at sla með hinn fatæka mann
Mich 6813þann tima sem þeir hyggia at plazinu kirkiunnar, standa þar steinar tveir iarðfastir i miðiu harðla storir
Mich 70632●●● öllum er auðsýnt, at herbergi síns hjarta hefir eigi yfir sand sett, heldr grundvallat yfir sterkan stein
GBpD 15926Þa for hann ‹ok sigldi út eptir firði›, oc sigldu a steinn upp, er kallaðr er Svarthofða-stein
StuᴵK 16614Þa flygr steinn v́r kirkiu-garðinum ok kemr við eyra honum, sua at þegar kastaði fotunum fram ifir haufuðit
StuᴵK 56511af hvitum marmara ok grafit ꜳ sialfum steininum
MMA 53925●●● honum syndiz einn mikill steínstolpi standa i lopt vpp sva hátt sem hann matti sea. Þessi steinn var vtan sem klappaðr væri gradum
ÓTᴵ 15213ok ek segi þer at þu ert steinn. ok ẏfir þann steín mun ek smiða mína kristni sem þu. ok ek hefir nu iatat. ok einn er rettskilinn grunduollur
~
PS 610 Pétr SÁM 1 2rb27Skiott huarf steinn aptr isinn stauðugleik
~
PS 155 Pétr SÁM 1 4ra9●●● litaz hann um oc sier eínn steín mikínn sua ad uarla mattu hræra xij menn
~ lat.saxum ingens
IliasLat 2310 TrójS 13912seg at steinar þessir uerdi braud
~ lat.dic ut lapides isti panes fiant
Vulg Matth 4,3 Stj¹ 1461Sephora ... tok einn hardla huassan stein
~ lat.acutissimam petram
Vulg Exod 4,25 Stj¹ 2628sucku þeir i siofardiupit sem einn steinn
~ lat.quasi lapis
Vulg Exod 15,5 Stj¹ 28833sumir hlaupa eda leika med suerdum adrer skylmaz eda skiota eda steini uarpa
DínDr 9311Hann bad bonda klappa ser einn stein ok sua var gert. var hann þa skirdr. en setttiz siþan i þann sama stein ok vard allmikill dyrdarmadr
HÚ 45936●●● ok ætluðu at þeir skyldi gera (brúna) með ⸢steini [var. grjóti AM 531 4°ˣ “b”] ok lími
KlmA 38924ok bad hann vellta til sin þeim steini eda biargi, er þar stod hia þeim
VP 62316hann fann einn storann steinn vndir sinum fæti. keisarinn var hardla sterkr ok kastadi þessum steni at Bevers
BevB(2001) 2195sa madr, sem ferr or klædum illzkunnar, þa ferr hann i stein ok hefir þat fyrir klædi
MEg¹ 4911þar er reistur vpp steinn vestan undir klettinvm oc borit under griot ath ei skuli siga
DI II (*[1263]›Bps B II 1) 315hallar veggir uoru allir steindir med barotum (ɔ: báróttum) steínum huerskonar lítum ok brendu gulli
ÍvB 316hiuggu sidan murinn, þuiat steinninn var blautur, ok hrapadi veggrinn eptir þeim
Hák81 46522þu munt þiona triam ok steinum
~ lat.lignis et lapidibus
Vulg Deut 28,64 Stj² 34614nu feck hann eirn storan stein suo at fiorer menn mundu uarla getad lypt
Vilm 17910og (!) suo upp i steina þa er standa j asnum ok (!) kalladir eru kalfuaklettar
DI VI (1476) 9032Calx er lim þat sem af steine er brottid
MedMisc 6820Grettir kastaði sér á bak aptr ofan í vatnit ok sǫkk sem steinn
Gr 18225hann sitvr hier ꜳ einvm steine j jarn vidivm
GregBpReyk 2821reist hvn ꜳ̋ einum duki gilldru þessa, er volvndar hvs er kallat. Enn hann let giora þar epter med tigl ok stein
Enc736III 1971og skiota af boga og med steinj ad hefia og ꜳ̋ hest ad hlaupa
Adonˣ 11914fyrir sunnan steinn sá rꜹðr er stendr á holtinu
DI III (*1377›a1877ˣ) 31814stendur þar og steyrn mykill j fiorunne. jafngegnt jardarkrossenum
DI III (*p1394›Bps B III 3ˣ) 56517henni var kunnug øll jardar nättura, og himenntungla gangur, og stiørnufræde øll, og nätturur allra þeirra grasa, steina triä kuista og bruna, sem j voru øllumm heiminum
DínDrˣ 132Eg þickiunst siá tialld i fialled upp, ella stein gráann og higg eg þó helldur tialld vera
DplFljˣ 12827hǫfðu hvárki á því kveldi ljós né steina ok enga þá hluti, at þeir hefði neina veru af eldinum
Ebˣ 1497sa guð ma ecki mer hialpa oc engom oðrum. er hann hevir ecki meira riki enn einn steinn eþa einn skogh
FskAˣ 38618ꜳ̋ steín
~ lat.In petra exaltauit me
3029 (Vulg Psalm 26,6) GlossPsalt 3128yfir steín
~ lat.Et statuit super petram pedes meos
384 (Vulg Psalm 39,3) GlossPsalt 396skipt steín
~ lat.Interrupit petram in heremo
12228 (Vulg Psalm 77,15) GlossPsalt 12331vit steíne
~ lat.(In manibus) portabunt te ne forte offendas ad lapidem pedem tuum
16426 (Vulg Psalm 90,12) GlossPsalt 16525steínar hennar
~ lat.(Quoniam) placuerunt seruis tuis lapides eius
1866 (Vulg Psalm 101,15) GlossPsalt 1875betur mꜳ̋ bleyta hardann stein, enn hiarta hanz
Hem1006ˣ 3416þar er steinn svá mikill sem stórt hús
Hkrᴵˣ 2610grófu þeir upp yfir hǫfuð sér, þar til er steinar urðu fyrir lími settir, þat var gólf í steinhǫllinni
Hkrᴵᴵᴵˣ 859hon kom vist einsaman inn, svá sem hon væri sprungin út or steini
KlmBˣ 6026At Gilia stod steinn sa er þeir frænndr hofdu blótad ok kolludu þar bva i armann sinn
Kristniˣ 12712●●● Mjólk var heit, ok váru í steinar
LjósvLˣ 613berandi ... þa steina
~ lat.lapides
HFars 179146 MarD635ˣ 67325Fyrir kirkiudyrunum vti stendr likneskia heilagrar Marie ꜳ einum pilara skorin med stein
MarD635ˣ 11896Petrus - en þat er steinn a vara tungu
Pétr²Aˣ 1613var þat til tíðinda, at Sturla stóð úti einn saman, ok váru menn at, at kasta steinum í stofuvegginn
StuᴵᴵR11127ˣ 24815sverð þat er eins bíti stál sem stein
SǫrlaStˣ 41514i þvi kom Helgi ut oc liop undir stein einn er þar var i tuninu oc varþiz þaðann
ÞSHˣ 17723hefi ek sét eitt auðherbergi meðr steini sem þér eigut
Æv²⁵ˣ 1037
‖ (propr. comp.) :
grofu hann (ɔ: Finnboga) niðr vnder steininum. ok er hann siðan kallaðr Finnbogasteinn
Finnb 1919skulu menn þar ꜳ þinginu setia domhring þann er menn uoru dæmder j til blods. j þeim hring stendr ⸢Þorsteinn [var. Þorz steirn Eb447(2003)ˣ 2810] er þeir menn uoru brotner vm er blotad uar ok sier enn blods liten ꜳ steinenum
var. Eb309(2003) 2911 → Eb447(2003)ˣ 2810Þar stenndr en Þors steinn er þeir brutu þa menn vm er þeir blotudu
LdnHb105ˣ 3221Þar stenndr en Þors steinn er þeir brutu þa menn vm er þeir blotudu
LdnHb105ˣ 3221
● hefr eigi ór steini [fyrir e-m] [um e-t]
ok þickir monnum eigi ur steini hefia, hverium ofo᷎rum þeir fara fyrir Gisla
Gísl 547eigi þikki mér úr steini hefja fyrir þér um slisferðir þínar, Þorsteinn!
ÞorstVík 43724
● vera steini lostinn
vid þꜹ tiðiɴdi varð honvm sva datt sem hann væri steini lostiɴ
GBpB(2018) 8217honum bra miog uit þessa tidenda so᷎gnn sem hann væri ⸢steine [var. ÷ Hallfr61 11719] lostinn
HallfrFlat 49922
● koma (á) milli steins ok sleggju
Nv eru ver komnir milli steins ok sleɢio᷎
Mág¹A 1860‹Flottamenn› sia sig nu komna milli steins og sleggiu
Adon579 22217‹Flottamenn› sia sig nu komna ⸢milli steins og sleggiu [var. millum steins sleggiu Holm perg 7 fol]
sands. fejl for steins ok sleggiu var. Adon579 22217 → Adon Holm perg 7 fol 67vb35kom sumt lidid ꜳ̋ bak þeim Adilz kongz, og vrdu so ꜳ̋ milli steinz og sleggiu
Hrólfˣ 3521
● stallar ok steinar
þeir hafa leingi ... þionat sto᷎llum ok steinum
MírmA(1997) 226sverð hans klauf jamvel stalla ok steina sem hold ok bein
KlmBˣ 18231
● stokkr/stokkar ok/eða steinn/steinar
[a]t vinr min þione dioflum. Oc trui a stoca. oc a stæina
PlacB(1998) 109ér hafit steinhiǫ́rto. oc trveþ a stoka oc steina
ClemCod645 648Nu takeð gull ẏðat oc gersimar er her fæʀ um vollenn oc haueð hæim til quænna ẏðara. Oc bereð alldrigin sidan a stokca eða a stæina
ÓHLeg 3425biðr ek yðr at þer truir a sannan guð þann sem alla luti skapade oc nu er a hinum hæstto himnum. en æigi ⸢a stokka eða a stæina [var. i steinum eða stokkum Barth¹ˣ 74925]
Barth³237 22025Rétt er at hann festi þeim festom er hann rístr af hvalnom oc bera þar festar um stocka eða steina
GrgKonᴵᴵ 1264Ef maðr rindr manne a stocka eða steina ... sva at blátt eða rav́tt verðr horund eptir
GrgStað 3818ef maðr hꝍggr mann við stocke æða við steini. æða við stuvi
Gulᴵ 665sva segir hann. at S. (ɔ: Sigurðr) brasc eigi helldr viþ. en þeir drepi a stocc eþa stein
Mork 4382hann anzaði ęigi helldr enn mællti við stock æða stæin
~ lat.quasi lapis
Vulg 1Reg 25,37 StjC 48431Aldri vildi Oddr blóta, trúði hann á mátt sinn ok megin; herfiligt kvez honum þykkja at hokra þar fyrir stokkum eða steinum
ǪrvS 94at blota stocc eþa steín eþa malm
BlasA623 4223þv mvndir egi calla gvþ stocka ne steína
BlasA623 4326ek skal alldri trua a stokka edr stæina
EindrFlat 45933go᷎fga stock ok stein
Seb 23021ek truda þat orar vera at trua a stock eda stein
Seb 23418Hvat go᷎fgum vær vesaler menn nema stock edr steina edr malm
Silv 2555liet Valerianvs binda Ypolitvm j tagl ꜳ othemivm og vorv sidan reken vmm klvngr og þorna vmm stocka og steina
LaurReyk 2673lætr hann af at meiða þa, er þeir kalla stokk eða stein guð sinn
Barth¹ˣ 74822
● taka stein um megn sér, kasta steini um megn sér
Sva hefi ek spurt at Eirikr broðer minn muni þat kalla ... at þu Egill muner hafa kastað steini vm megn þer i yðrum skiptum
EgM(2001) 12113fadir hans ... kuat hann taka steín vm megnn ser
Fær 343þo þu siertt fiemadur mikill, þa tekur þu miog stein umm megn þier
Fljˣ 10223
● þegja sem steinn
2) (om sten i landskabet som angiver afstand el. grænse) mærkesten, grænsesten
j stæinenn gra. or steininum ok j Holmavotn
Endamerki¹ 48720or steininum ok j Hoadalenn
Endamerki¹ 48919jordin a brimnesi j suarbadar dal ꜳ reka allann: fra steini hinum stȯra er stendr j flædinni
IslDipl (1421) 22932Allan vidreka fra langa tanga til þriggia steina
DI III (*1374›Bps B II 1) 2803med þeem godhom monnom som med meer varo vidher stemnan sunnan at Æyuallabru
DN XIII (*1329›vid 1444) 729fiordvngr hvalreka oc flvtning firir gvdmvndarloni. millvm steins oc stavrs
DI III (*1394›AM 273 II) 5773millum steins oc staurs halfer þrir hluter hualreka
DI V (1461-1510: Bps B II 4) 2841fiordungur hualreca og flutning. fyrer gudmundarlone millum steins og staurs halfer þrir hluter reca
DI IX (1525: Sig) 32735
3) (om sten/klippe som bolig for dværge)
hann sa einn stein mikinn við sólarsetr ok þar hjá dverga tvá
HeiðrH 224Þá hjó konungr sverðinu til dverganna; hlupu þeir í steininn
HeiðrH 325Hann ser, hvar duergr einn stenndr unndir steini einum. Hann hleypr skiott þar til ok kemz imillum duergs oc steinsins
Mág¹A 2459Dvergarnir ... voro þa maðkar, en af atqvæþi gvþaɴa vrþv þeir vitandi manvitz ok hꜹfþv maɴz liki ok bva þo i iorþv ok i steinvm
SnE 2023En þesir erv ok dvergar ok bva i steinvm, en enir fyʀi i moldv
SnE 2113Þess hattar menn sem þeir voru kolludu menn duerga. þeir bygdu einn stein
Sǫrla 27510⸢Wt or midivm þessvm stenni [var. steine AM 529 4° “C”; steyne AM 119 a 8°ˣ “D”] var einn hvrd
Gibb 3710Gestr geck jnn j steinin, ok vtt litlo sidar, ok med honum duergr ok dyrgia
ÞJ 1020Án komst þá á millum steinsins ok dvergsins, ok vígir hann utan steins, ok sagði hann aldrí skulu sínu inni ná
Án 32714skamt burt hiedan j skoginn stendur einn steinn. þar byr ȷ́ einn duergr miog klokr
Sams 2119Kuintelin situr vm duerginn. ok eitt sinn getur Kuintelin vigt hann vtansteins ok tekur hann hondum
Sams 224alldri faum vid hana ef duergurinn kemur henni j sinn stein
Sams 242skal ek nu reyna fulltrua minn en þat er Dimus duergr ... ganga þeir þa þar til at þeir koma at storum steini [h]eyrdu þeir j *steininn at haat ‹var› blaasit
Vikt 1819Skeggkarl geingr at steininum ok klappar a lofa sinum
Vikt 1823þat bar til nylundu at fiallit vppi yfer steininum brestur j sundr ok hleypur þar ofan ogurlig skrida
Vikt 4314Þessi óuættur hleypur aa hurd steinsins briotandi hana j smaan mola ok jnn gangandi j steinhwsit
Vikt 4321hann er duergr og byr ij steinni þeim er þu ser hier standa
Hect 1083
4) stenbygning, stenhus, kloster, fængsel
tok hann þat rað at hann villdi eigi snuaz til rikis sins. helldr ... leitaði af allri girnd himinrikis fagnaðar. Oc valði ser til bygþar æinn stein. oc var þar lengi
ÓTOdd 24611þeir ... settv hann i stein i Lvndvnvm en þeir skiptv riki með ser
Bret 2598þeir setto hann i steín i lunndunum
Bret AM 573 4°¹ 38v29Þorvalldr mælti. hvar byggir spa maðr þinn. Koðran svarar. her byr hann skamt fra bæ minum i einum miklum steíni ok vegligum
ÞorvVÓTᴵ 28516Hann for um langa skoga og kom þar vm sidir er steinn vard fyrir honum. þar bio fyrir einsetumadr
ÞForv 43135Nú skulu vit kaupa at þeim mǫnnum, sem hagir eru á steinsmíðar, at þeir geri sinn stein hváru okkru
Gr 2896fann hann þegar at hann var albættvr og lofade gvd og jvngfrv Mariv og sancte Ypolito og hiellt sidan mikit meir vpp fra þvi til jvngfrv Mariv og vinar sins Ypolitvm og thok sig giorsamlega fra heimenvm og for j helgan stein
LaurReyk 27015fann hann þegar at hann var albættvr og lofade gvd og jvngfrv Mariv og sancte Ypolito og hiellt sidan mikit meir vpp fra þvi til jvngfrv Mariv og vinar sins Ypolitvm og thok sig giorsamlega fra heimenvm og for j helgan stein
LaurReyk 27015●●● þad herberge, er ek hefer búid mier, enn þad er einn steinn, þui ek á margt ad bæta, ok siá nockud fijrer sálunne
Dámˣ 10617
● setjask/ganga í stein
hann var sonr Kylfis konungs, þess er ... stǫkk ór landi fyrir honum ok settiz í stein
NjR1908 4029Hann var son Kylfis konungs þess, er ... stǫkk ór landi fyrir honum ok settisk í stein
NjM 4416segia sua sumar bækr at hann hafe leingi lifad efter bardaghann ok geingid i steín
Játv764 4624●●● Tok konugrinn þꜳ vpp æskiligt rꜳd at fyrirlꜳta þessa heims metnat ok geck i stein ok var einsetumadr medan hann lifdi
JátvFlat 46936Mórodd konúngr fór út í Jórsalaheim ok settist þar í stein
Trist² 7826Settisk þá í sinn stein hvárt þeira, ok lifðu svá langan tíma, sem guð vildi skipa
Gr 28914Nú gefr Vilhjálmr konungr syni sínum Geirarði Valland, en settist sjálfr í stein ok gaf sik guði
Mág² 17033Elinborg settist í stein ok gaf sik guði
Mág² 17423giordi hann (ɔ: Jarlmann) opinbert fyrir Hermanni kongi ok hans fru ok aullum hans vinum, at hann vill ganga i stein, seigist hann heitit hafa ... sina fru og sinar dætur i klaustur gefa
Jarlm² 4324
5) stenalter
6) ædelsten, perle, sten m. overnaturlige kræfter, ?tryllesten
þa bar hann (ɔ: sendimaðr Knúts) fram borðkærr gort af gulli oc sætt með stæinum
ÓHLeg 6026bitvllinn var settr smelltum oc steinv‹m› oc gylltr
ÓH 6712●●● Magnus konungr let gera scrin oc bua gulli oc silfri oc steinum er scrin þat sva gert bęþi at mikilleic oc at ǫþrum vexti sem lickista en svalir uɴdir niþri ... Siþan let Magnus konungr leɢia i scrin þat helgan dom Olafs konungs
ÓH 6162Steinn var settr í ovanverðan hialmenn ... Margir steinar varo settir í ring vm hann vtan
Alex 6822enn harðaste steinn er adamas heitir
Alex 9223a einn skiold com aldrigi meira ravtt gvll eða betri steinar en a þenna
Þiðrᴵ 17814●●● i þessu gulli er æinn steinn oc þat er nattura steinsens ... at ef karll maðr dregr þetta fingur‹gull› a fingr konu. þa skal hon sua mikit unna honum at firir huet uetna fram vill hon haua hann huart er þat er vili frænða hennar eða æigi
Þiðrᴵᴵ 11220Nu ero þessir þrir junkhærrar vapnaðir oc sua er sagt i fornom sogom at engi maðr hafi sett. iij. konungs sono með mæiri kurtæisi buna ne mæira gulli oc dyrom stæinum en oll var hærneskia þessa suæína
Þiðrᴵᴵ 22616hꜹggr a halꜱinn. ok brast við furðo hatt. ok kom a stein þann i sꜹrvinu er þokaz hafði
Heið 9113hꜹggr a halꜱinn ... ok kom a stein þann i sꜹrvinu er þokaz hafði þa er hann tok knifinn ok gaf syni Nialꜱ ok steinninn brast isvndr ok dreyrði .ij. megin bannzins. en þat beit eigi
Heið 9114●●● En i þvi fingr gvlli var .i. steíɴ mikillar natvrv; ef maðr hafði hann i mvɴi ser ok villdi forða ser við sinvm u vinvm, þa varþ hann eigi fvndiɴ, nema hann villdi
Flóv¹ 14337Se her iartegnir, er hon senði þer til astar: fingr gvll þetta, - þar er i stein sa, er mikillar elskv er verðr
Flóv¹ 15514●●● brynio hafði hann sva harða sem sa stæinn er aðamas hæitir
StjC 46119vinberin varu af þeim steini er solar tꜳr heitir
AlexBr226 15718●●● sum or þeim steini er smaragdus heitir
AlexBr226 15719hvilur allar varu af þeim steini er margarita heitir
AlexBr226 15720Annarr maðr dró gull af ‹fingri› honum ... dauckr steinn i, ok grafit aa inn-sigli
StuᴵK 5302finnz þar ok fæz betra gull enn i odrum londum ok einn hinn dyrazsti steinn onichinus
Stj¹ 3211Sua finnaz ok þar dyrir steinar berilli
Stj¹ 7038●●● tueir gulringhar meder steinom sætter ok en þridi gulringr snuin
DN IV (1366) 35227þar getr stein, er abeston heitir, sá má eigi kólna, ef hann er heitr gjörr um sinn
Enc764² 4158þú þarft ekki at hræðaz, meðan þú hefir þetta gull ... ok þat hefir þann mátt í steininum, at hvers sem þú leitar, þá muntu finna
FlórN 309þat dýr ... unicornium ... hefir undir horninu þann stein er ágætastr er í heiminum, ok af þeim tólf er gör Celestis Jerusalem
KlmA 38627●●● Sá steinn heitir carbunculus, ok á þeim steini er mörg náttúra
KlmA 38629hjó í hjálm hans ok af steina alla, þá er á váru
KlmA 41524sa natturusteinn, er karbunkulus heitir, fanz af ueidimaunnum. Sa steinn hefir þat kyn, at hann uegs framm i enni undir horni þess dyrs, er unicornis heitir
Thom² 42327Bevers ... hio j hialm Jvorij kongs suo ath af geingo badi lauf ok steinar
BevB(2001) 3394eigi færþu sꜳr ne aunnur misfellí ef þu ber þenna steínn
ÍvA 814●●● hun. hafdi yfir sier tygla mauttvl blann. ok var settr steinum. allt i skaut ofan
Eir557 39a32er þat eitt (ɔ: Indíaland), sem yzt er ok fædir af ser þann stein, er adamas heitir
Med696II 846suerdit kom i hialminn, svo at af fuku laufin ok steinarnir
ElisD 3041salltara kolumpneradann lystan vel med vtlendan stein
DI V (1470: AM 266) 5832og vid himne var at siȧ partar af skio᷎lldvm þeirra. lauf og steinar er skȧruzt af hiȧlmum þeirra
Adon 16612●●● Þá var fram borinn skjöldr hans ... ok var hengdr á öxl honum steindr með allskonar steinum. Á röndunni utan váru merktar 4 heimsættir ok allskonar veðrátta ... þar var merktr á himinn ok jörð, sól ok tungl, með miklum hagleik skrifat
Klma 4405●●● Amatista heitir eirnn rligur steinn. ok hefir raudblann lit suo sem uiole eda rosa. enn sumir hafa bleikan lit
LapMedMisc 1107yfir midiu ho᷎fdinu ij hialminum stod sꜳ steinn er ademas heitir. og meistarinn segir ouinna‹n›ligann fyrir herdi sakir nema hann se *bleyttur .iij. nętur ij bucka blodi. þꜳ uerdr hann vnninn fęr hann þo aptur slijka ho᷎rku sem adr edur meiri
Hect 859stor steinn er diunisius heitir. hann ber þꜳ natturu ef hann er lagdr ij uatnn. þꜳ uerdr þat suo ilmannda sem uijn
Hect 9212var ij hennar (ɔ: hallarinnar) huolf settir steinar þeir er hollinna toku ath lysa natt sem dag
Hect 1416Sedentiana ꜳ þann steinn ath henni mꜳ eckj ꜳ ouart koma. þuiat þegar hunn lijtur j hann sier hun og ueit huat uid ber j þessare alfu heimsinns
SigÞǫgl 1917Kross scal dóttir hafa eða kingu hvárt sem hon vill eða brióstbúnað *hinn bezta ... oc nisti öll ... oc steina þó at sylfr se í steinum
Frostˣ 2118●●● oll umgiærð (sverðsins) var buin gulli oc silfri. oc sætt dyrleghom stæinum
FskBˣ 2013steína
~ lat.Desiderabilia super aurum et lapidem preciosum multum
1224 (Vulg Psalm 18,11) GlossPsalt 1324af steine
~ lat.posuisti in capite eius coronam de lapide precioso
167 (Vulg Psalm 20,4) GlossPsalt 178Magnús konungr lét gera skrín ok búa gulli ok silfri ok setja steinum
Hkrᴵᴵᴵˣ 223muntu þar finna ... marga dyrliga steina
~ lat.lapides pretiosos
LegAur 51332 MarD635ˣ 11868●●● fingur gull mykid er vȯ ij. aura og steirn ‹j› virduligur
PBpˣ 43116hjó til Sálaters ofan í hjálminn, svá at af flugu ǫll lauf ok steinar
Rémˣ 1116Þorgils varð skjótastr til upp at hlaupa, þreif upp dýrshorn mikit ok þungt af búningi silfrs ok steina ok setti millum herða Birni
StuᴵᴵR11127ˣ 13935sýndi hánum ... fingrgull eitt, með dýrligum steinum
Trist¹ˣ 427
7) øjesten
(heiti) Þav (augu) ma sva keɴa, at kalla sol eða tvngl, skioldv ok gler eþa gimsteina eða stein bra eða brvna, hvarma eða eɴis
SnE 19016hún hafði augasteininn lukt í klútinum, ok sér þar annan hlut mjök merkiligan ok einkanligan: knútar allir vóru kyrrir, en steinn í bröttu
GBpD 17031
8) sten i blære, nyresten
fingr goll þat es stéiɴ sa i fólgeɴ. es fuɴdeɴ hafþe veret í ocsa nýra. oc magnaþr síþan meþ forneskio
Steph15(1993) 96v31blanda þat við vín ok gef manni drekka. þat brýtr stein í blöðru manns
Menota: 2v6 Med655 47212●●● hann hafði steinsótt. ok la steinninn i hrærunum sa er stemdi þurftína
ÞBpB 30515beiddiz hann þurftar. ok fláut þegar sa steinn framm af hans getnaðar lim sem honum hafdi leingi meínat
ÞBpB 3225●●● V‹ngr› madr ... sa er lengi hafdi hǫtligha steinsott haft uard þar alheill sua at steinninn flaut af honum fram. æigi minni uexti en baun
ÞBpA 23912Vid þi er stemmir hland i blaudru manz, þa ta[k] þu refs blod ok rid um sin manzins, þa mun steinninn bresta
Med194 7314●●● þetta gras ... leysir stein j blaudru
MedMisc 5433●●● Dreckur madur lo᷎ghin af honum. þa fyrir kemur hann stein j nyra
MedMisc 883hun (ɔ: lǽkningin) brytur brutt stein ok hvort sem hann er j lendum eda blodru
MedMisc 10515hafde j hendinne eitt bitvrth jarn sem meistarar erv vaner at hafa til þessa at skera steina fra monnvm
HenKunReyk 569Hann hafdi stein sott suo at þui matti hann ei þurft sækia er steinninn fell fyrer getnadarlidu hans
HrafnAˣ 18815
9) farvestof, farve, maling
●●● haufðv hvita scioldv. oc lagðr á enn helgi cross með gulli. en sumir dregnir ravðvm steini eða blam
ÓH 9012var þat scip auðkent. þat var hlyrbirt. steint beði hvitom steini oc ravðum
ÓH 3225Sa skioldr var hvitr oc skrifat a með ravðom steini hamaʀr oc tong firir þvi at smiðr var faðir hans
Þiðrᴵ 1379af þvi tialldi fram er for tialld með rauðum ⸢steini [var. lit AM 177 folˣ “B”]
Þiðrᴵᴵ 113lét (konungr) bva skipit með steini ok siþan silfri ok gulli
ÓTOddS 15934●●● þa skal þat draga ꜳ bleikiuna þar sem þw villt penta med steininum
Smíð 812●●● Sidan skalltu mala stein med oleum at ollu einnig med klar
Smíð 813grenan (stein) skal mala med oleum ok allan annan med oleum enn tempra med huitt þat sem þu uillt gera meingat eda odyʀa steín til drygingar. sakir þar skal huitan stein hafa
Smíð 816daufur steinn er þetta
marg.
Not Rask 72 a 10rþa skalltu taka pulment og er þad einn brvnn ravdr steinn og mel ꜳ̋ hellv med veygt lim
Smíð(1990)ˣ 2217
10) (bismer)vægt
hafum ver þa skipan a gort at stein skal standa aa Vllinshofue a Raumariki sa sem þeir (!) skulir retta ydra pundara eftir ok annar j Aslo. er þeim skal suara
DN VI (1358) 27812stein skal standa i kirkiunni a Gron. sa sem þæ‹i›r skulu sina pundara retta eptir
RbHM (*1297) 2828
11) potte (af brændt ler?)
þa toc bravþit at spraca sem steiɴ micill i eldinom
~ lat.ingens ... olla
Dialᴵᴵ 1127 GregDialA 10332castaþv þeim i elld oc mon þv þa reýna ... at malmr reɴr saman. oc steinar springa. en tre loga
BlasA623 4331
II. (y. no.)
vattet that rettæ vtrast til Vindal met stene oc hellor ofuer glofuom
DNᵛᴵᴵᴵ 27128gaf vaar herræ biskopen Þormodh kuittan vm æin nobill fiugur pund stæin
DNᴵᵛ 48333
III. (propr. pers.)
En er .vi. skulot ofan fara. þv ok Steinn broðir þinn ok Steingrimr Olafr ok Dagr ok Þorðr. þeir mvnv þer raðhollastir
Heið 8014Þeir Barði ok Steinn skylldv annaz Ketil brvsa
Heið 8526Steinn ok Steingrimr þar imoti
Heið 9322Þá tóc Steiɴ Þorgestes sonr lǫgsǫgo
Menota: 7r10 Íslbˣ 3220
IV. (propr. topogr.)
Dumbasteini. xiiii. manaþarmater
JarðMunk 27a14til Steins ... á Hringaríki
Ágr 114á Fitiom í Storþ hiá Byskopssteini
Ágr 97Rodolfr oc hans menn sea at þeir fa æigi unðan komiz. oc rida nu til æins kastala sa heitir marcstein i falstr skogi oc luca aptr kastalan æptir ser. Nu kemr osangtrix konungr at kastalanum með allan sinn her. oc setr þar um herbudir
Þiðrᴵᴵ 1039erminric konungr sendir igegn Valltara af uaskasteini sinn systur son með .xij. riddara. þa var Valltari *.xij. uetra. þar dualdiz hann .vij. uetr. .ij. uetrum siðaʀ kom þar en Valtari com til susa hilldigunðr dottir jlias jarls af greca
Þiðrᴵᴵ 10518oc þat er æitt sinn at erminrikr konungr sendir raðgiava sinn sa heitir sifca. til þess staðar er heitir sarca steinn hann skal þar skipa ollum konungs malum oc dœma log oc með honum margir riddarar. oc er þetta fœr en vegligsta
Þiðrᴵᴵ 15812Bligr tok vndan med ras. ok fieck Gunnar tekit hann i myri æinne ok drap hann þar ok heitir þar Bligsmyr ok Bligsteinn. þar sem hann var kasadr
GullÞ 3318Af þessu heremitorio geingr hinn sæli Thomas til Botulfs steins
Thom² 35819herjaðu þar um sumarit, sem hét at Steini
Hkrᴵˣ 5913
Form.: stein (65); steinn (41); steini (37); steina (20); steinar (16); steinum (14); steín (13); steins (12); steininum (8); stæin (6); steinninn (6); stæini (4); stæina (4); steine (4); Steinn (4); steinom (3); stæinum (3); steinsins (2); steirn (2); steiɴ (2); Steiɴ (2); stenni (2); steinarnir (2); steinin (2); steinvm (2); steína (2); stéiɴ (2); stéinar (2); steyrn (1); stene (1); stæinn (1); steínum (1); stæinenn (1); Steini (1); steinvm (1); stéine (1); steininom (1); steinni (1); steinana (1); steinj (1); steíni (1); steínn (1); stęinn (1); steíne (1); steiɴiɴ (1); stæinomenom (1); stéinom (1); Steins (1); Stéinar (1); steininn (1); steíɴ (1); stemnan (1); steininvm (1); steínar (1); stæinar (1); steinz (1);
Comp.: adamas- (1), á·gǽta- (1), á·gǽtis- (1), altara- (4), altaris- (23), auga- (6), augna- (1), aug- (1), augu- (1), bautaðar- (1), bauta- (11), bjarg- (2), blik- (1), blóð- (2), blý- (1), blǫðru- (2), bóka- (1), bónda- (1), brá- (1), bratt- (1), brennu- (40), brim- (4), brún- (1), brú- (2), byrðu- (1), carbunculi- (4), carbunculus- (3), dóm- (1), drang- (5), eðil- (1), egg- (1), eldingar- (1), festar- (1), fingr·gulls- (1), fjǫru- (3), flat- (1), flúr- (1), fulltings- (4), gim- (67), gler- (2), grá- (5), grjót- (5), gull- (1), hagl- (4), harð- (23), hellu- (12), hjalpar- (1), horn- (4), hrím- (1), hverfi- (1), hverfu- (2), hyrnu- (2), hǫfuð- (2), klofa- (11), klǫppu- (2), kvern- (9), kǫppu- (2), lausnar- (1), leg- (11), leiðar- (4), leið·sǫgu- (2), lendingar- (2), lyf- (8), lýju- (1), lýrittar- (1), lýsi- (1), mála- (2), malmara- (2), mál- (1), marka- (1), mark- (20), marmara- (21), merki(s)- (3), múr- (1), mylnu- (1), náttúru- (21), nef- (2), raufar- (1), salt- (3), sigr- (5), skarð- (2), skírnar- (2), skor- (2), skot- (1), skǫfnungs- (1), slíki- (3), slíkju- (1), slíku- (1), sløngu- (2), smá- (3), sólar- (17), steðja- (1), svǫlu- (1), tigl- (2), tjald- (2), tǫlgu- (1), vápn- (2), vatn(s)- (2), þvátt- (3)
Gloss.: EJ; ClV ¹,²steinn; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin item -steinn; Rím; LP; Med; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr; Fr4; NO; Walter _; ÁBlM; Bl item cf. corr.; WPA _; ; LMNL
Litt.: Alver 1962 [KLNM 7] 324; Bø 1956 [KLNM 1] 132; Bø 1961 [KLNM 6] 654; Falk 1919 44; Olsson 1963 [KLNM 8] 625; Schach 1972 508; Seip 1955 29f, 38-42, 66f, 86, 188; Skårup 1980 [Gripla 4] 71; Skårup 1991 [Opusc 9] 98; Torfing 2012 [Gripla 23] 325; Trætteberg 1961 [KLNM 6] 471; Wallem 1910 63
Genre. (expected): religious works [rel]: 76 (78); romances [rom]: 67 (30); historical works [his]: 36 (51); family sagas [isl]: 31 (35); learned works [div]: 27 (9); legendary sagas [fas]: 20 (12); legal works [jur]: 16 (28); charters [dip]: 15 (23); contemporary sagas [bis]: 14 (21); þættir [tot]: 6 (6); unclassified [ ]: 2 (1);
ÞH (red.) — March 2014
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
stálviðr - steinn
steinn - stigi
...