skjǫldr, skildr, skjaldr sb. m. [skjaldar/skildar, dat. skildi; skildir, acc. skjǫldu]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
I.
1) skjold
scioldr
~ lat. in textuPelta
87b6 ●Gloss249 87b5(proverb.; cf. HHOrðt 412) Øllom bindr hann þeim iamɴan sciǿld vp goþom orvm. oc callar øll. ohę́f meþ øllo
ClemCod645 6711Ec sá ... i scoginum fyr ofan uetr gꜷto at skino við .xii. spiot. oc eigi var mer grunlꜷst nema skilldir nockorir myɴdo uera þar
Eg162θ(2001) 1723ec man taka þenna hinn gyllta skiolld, er her liggr a vellinom a bak mer með laufgrœnum fetli
ElisA 679Nu scolo menn vapn sin syna sem mælt er i logum. scal maðr hava breiðꝍxe. æða sverð. oc spiot. oc skiollð þann at versta koste er liggia scolo iarnspengr þriar um þveran. oc mundriði seymdr með iarnsaumi
Gulᴵ 10130Hyl væl briost þitt oc alla limi þina mæð locnum skilldi
Kgs 5837haf i hænnde þeʀ annat tvæggia þungan skiolld eða buclara oc þungt sværð
Kgs 596kenn þer oc at hylia þec væl mæð þinum skillde
Kgs 598Læitaðu mæðr þungum palstafi í skiolld annars en siðan æf skiolld bæʀr af honum þa leitaðu a sialvan hann. letto flœgi gaflaki
Kgs 608Læitaðu mæðr þungum palstafi í skiolld annars en siðan æf skiolld bæʀr af honum þa leitaðu a sialvan hann. letto flœgi gaflaki
Kgs 608●●● Bræiðer skillder ero a skipi goðer til lifðar oc allzkyns bryniur
Kgs 6029●●● Hialm goðan þarf hann a hofðe at hafa ... En goðan skiolld oc þiuccan a halse
Kgs 6124hann hafþi ... sciolld fire ser. oc var scrifat a leo meþ gvlli
Mork 33519hafði sciǫlld yfir hꜹfdi ser en sverþ brvgþit i hendi
ÓH 4672lagv vm nottina vti vndir sciǫlldvm sinom
ÓH 54513●●● Þat var siðr þeirra þa er þeir lǫgþuz til svefns at hverr hafði hialm a hǫfði en sciǫlld ifir ser
ÓH 6061Sciolldr hans var siaufalldr a þyctina. en lagðr allr utan með gulle. þar voro scrifaðer á frendr oc forellrar Daríj konungs ... I oðrom stað á scilldinom var scrifaðr Nabogodonosor konungr
Alex 3616Þat var allt scrifat a scilldinom
Alex 3621●●● þeir hofðu long suerð ok buklara, en þeir hofðu eᴋi langa skiolldu sem aðrir menn
Fornk 1722stoð þar hestr sꜹðlaðr. ok skiꜹlldr stoð þar hia
Heið 7035●●● hofðu sciolldu sina alla við stafna en brynior varo i kistum undir þilium niðri
Sv 8031hans skiolldr var gerr af envm sterkvztvm hvðvm
Bret 28824varv honvm lengi sin hogg bœði fyri skiolld ok bryniv
FbrHb 1222●●● var honvm spiót fengit við dyrligv merki ... en þvngr skiolldr hengðr a avxl honvm
Flóv¹ 12611Kári brá við flǫtum skildinum, ok beit ekki á
NjR1908 39318oc eigi siðr þa hina gvlligv skiolldo er Salomon konvngr hafði gera latið
~ lat.scuta
Vulg 3Reg 14,26 StjC 58417þeir er stoðu uestr a bergit a hægri lið Birkibeinum skutu i opna skiolldu þeim
SvEirsp 41724Rę́nnt skilldvm ór kirkiv at Sávðafelli
AnnReg 12935En er uerkmaðr gengr i fyrstu uist oc tekr fulla leigu. þa kaupi hann ser fyrsta sumar ꝍxi. en annat skiolld. hitt þriðia spiot
Landsl 4219skilldir blika
Heiðy 9916●●● þak hennar (ɔ: hallarinnar) var lagt gyl‹d›vm skioldvm sva sem spanþak
SnE 94Sva segir Þioðolfr eɴ hvinverski, at Valhavll var skioldvm þavkt
SnE 95●●● A fornvm skioldvm var titt at skrifa ravnd þa, er bavgr var kallaðr, ok er við þann bavg skilldir keɴdir
SnE 1502Ecki varðar vm brynior ‹eða skio᷎lldu› eða onnor hlifðar vapn þo at *þau komi i kirkiu⸣ emend. ÁKr 2526: GKS 3270 4° “B”, etc.
emend. ÁKr 2526: GKS 3270 4° “B”●●● ek mun snúa skildi mínum ok at þer holinu, ef þér er fritt, ok máttu þá fram ganga
Boll 29324Skjǫldrinn er hvítr innan
Boll 29326●●● þar voro ok fester skilldir vmhuerfiss i husinu
EgM(2001) 1534●●● gaf hann Einari skiolld ok var hann en mesta gersemi. hann var skrifaðr fornsogum en allt milli sk‹r›iptanna voro lagðar ifer speingr af gulli. ok settr steinum
EgM(2001) 15219●●● g[e]fi hann allra manna armaztr. ætlar hann at ek skyl[a þ]ar [v]aka ifer ok yrkia vm skiolld hans
EgM(2001) 15232●●● hann nam a vnga alldri at hlifa ser með skilldi ok vega með vapnum
Fbr 49Maðr skal hafa þrjá skjǫldu, en er þeir [eru] farnir, þá skal ganga á feld, þó at áðr hafi af hǫrfat
Korm 2381Kormákr brá upp skildinum
~
PS 69123 Korm 25014Kári brá við flǫtum skildinum, ok beit sverðit ekki á
NjM 43113Sturla svarar avnngv oc gekk inn *þegiandi, oc inn til rvms sins, oc tok ofan ⸢*skiollð [non emend. skillð] sin oc avxi
StuᴵK 895n.‹þar er sól skínn í hamra ofan, máttu sjá, at› skillðir blica við, oc erv þeir þar vtan or Svarfadar-dal, oc man þetta lið alt hittaz oc sæcia Onund heim i nott
StuᴵK 19016fengv þeir ser hesta ok riðu a Bacca til Guðmundar ok renntv þar, tocv vapn oll oc hlifar ok baro i brot; en þeir fvndv eigi skiolldv þa, er Guðmundr atti bezsta
StuᴵK 20426Ok er þeir komv at virkinv, settv þeir mann ‹þann›, er Ba‹r›dr het, aa skiolld einn, ok hofv hann vpp aa skilldinvm með spiota-oddvm, sva at hann matti klifa af skilldinum i uirkit
StuᴵK 3136●●● At Sauða-felli voro þa hibyli goð, skali tialld‹ad›r allr ok skipaðr skiolldvm vtan aa tiolldinn, enn brynn‹iur› voro firir framan rekkior
StuᴵK 4008Þeir Kolbeinn hliopo þegar upp ok heim til buþar, ok toko brynivr sinar ‹ok panzara› ok spiot ok skiølldo, ok gengo siþan suðr yfir aa ok upp a vøllv
StuᴵK 46120Skilldir vorv bundnir i klyfiar, ok vrðu þeir eigi leystir. Einn skio᷎llðr var lauss, er aa var markat krucifixum
StuᴵK 52413Þorbiorn stoð i duronum hia Oddi ok var i pannzara ermlavsum ok hafðe skiølld fyrir ser i enne vinstri henðe, enn va með sverþe enne he᷎gre hende
StuᴵᴵK 2374skiolldinn hafðe hann yfir høfðe ser, enn sveiflaðe sverðinv i hring vm sic; hann var manna fimazstr við skiolld ok sverþ, þeira allra er þa voro a Islandi
StuᴵᴵK 23723(proverb., cf. FJOrdspr 94) Era hera at borgnara. þott hæna beri skiǫlld. ok [mi]kils þyckir nv við þvrfa er þit ervt .íȷ́. í motí mer
GullÁsuÞHulda 19421svmir satv á skíǫlldvm ‹sínvm›. ok biðv sva lysíngar
Huldaᴵᴵ 3205●●● Nicholas hafðí víðan skíǫlld. ok gylltir naglar ok strendr
Huldaᴵᴵ 3409at þegar i fẏrstu sem hann hafði (hann) nꜳd skilldinum. ok komit honum vndir briostit framan
~
PS 69123 JJ SÁM 1 76va8Skipin voro sko᷎rut skiolldum ꜳ bæði borð. o᷎rskreið ok to᷎ldu uel fyrir vindinum
ÓTᴵ 11019●●● þu er lyðskaðr sem riddarar. þo at ‹þu› ser klerkr. þvi gefr ek þer skio᷎lld. þar er ꜳ markadr hinn heilagi kross. með likneski drottins vars
ÓTᴵ 1498A ínne vínstri hlidínne skeín hinn fegrsti oc en sterkazti skiolldr er komínn være j þann mycla herr
~ lat.clipeus
IliasLat 1119 TrójS 11118skaut hann skilldinum vnndir hoggit oc hopadi vid. suerdit rennde af skilldinvm oc nam framan vert litt þad hꜳlsínn oc vard þat þo mikid sꜳr
~ lat.umbone
IliasLat 3010 TrójS 15222er hann sierr huar þessi steínn flygr skytr hann mot skilldínvm siau byrdum oc bregz vnndan vid
~ lat.clipeo septemplice
IliasLat 312 TrójS 15228er þeir komv j dryckívstofvna. sa þeir þar agíætan vmbvnat í tíǫldvm ok hervápnvm. var skíǫlldvm skipat allt hvsít. vm veggína
Þing¹Hulda 21429Sumir bo᷎rðu grioti. sumir skoku at þeim vópn ok skio᷎lldo með harki ok hareysti. baðu guðín steypa sinum v vínum
ÞorvVÓTᴵ 2972býsk hann til hrossanna ok hefir manskæri mikil á linda ok hǫtt á hǫfði ok skjǫld á hlið
BjH162 19710hann hafde skrautligt lid ok suo skip ok skipat medal stafnna skrautligum skiolldum
FbrFlat 20912þeir sea at madr gek firir mikill ok uaskligr j raudum kyrtli ok hafde half lítann skiolld. blan ok gulan hialm a hofdi
Fær 1272●●● toku nu til vopna sinna ⸢þuiat allir hofdu skiolldu fyrir sto᷎fnum [var. ok ho᷎fðu allir skio᷎lldv við stafna Hák8A 3317] fyrir ofridar sakir
HákFlat 3424hann hafdi laatid flesta skiolldu sina þa er vid framstafn voru
HákFlat 6331tok Haralldr konungr suerd ok festi a linda honum. þa festi hann skiolld a hals honum ok gerde hann jall sinn
HarHárf 5728bidr huernn fara er herfærr ma hæita ok skillde ma uallda
JvsFlat 18518er Rognvalldr iarl sa þat, þa tok hann skiolld ok setti fyrir sik
Orkn 29924Hann hafdi hialm aa hofdi æn skiolld aa hlid gylltann
GullÞ 2819Dreia kongr ... hengdi skiold blan ꜳ hals honum
KlmA1980 383●●● lagði opinn skjöld sinn í milli herða sér ok spjótlauss, sem siðr er til sendimanna at fara höfðingja í millum í úfriði
KlmA 2709Þeir sneru honum á grúfu ok köstuðu yfir hann skildi
KlmA 31425Rytta afgömul, segir hann, hvat skyldir þú hlaupa fyrir skjöldu fram sem þú værir ungr
KlmA 38421●●● Kalla ma hialm hautt eþa falld en bryniu serk eþa skyrtu en skiollt tialld
SnEFrg³ 58719þetta jnnann kyrkiu ... kiertistykur iiij. med jarn. og ein med kopar. skiolldur. lectari
DI III (*1394›AM 273 II) 5864●●● sa þeir skiotth, at hineʀ snero eptir þeim, ok suo ath ecki woru skilldir wit stafnna. Þottuzt þeir wita, ath wfridr war
Bǫgl81 27812toku nu til vopna sinna, þuiat allir hofdu skiolldu fyrir stofnum fyrir ofridar sakir
Hák81 3423Hann hafde latid flesta skio᷎lldo sina, þa er vit framstafn voru
Hák81 39516þotti miok likt ath sia j solskini, sem elldar brynne af havfdunum ok vedruitum ok gylldum skiolldum, er uit voru stafnana
Hák81 66014hafdi hann uanizt uid allar riddarligar jþrotter og lister. og sig uid skaft og skiolld optliga wti a morkum temiandi
Saulus 57festi brynþuarann eigi j stalinu þuiat hann war deigr ok hliop wt af skilldinum ok nidr j vollinn
Vikt 2420kom (hǫggit) j skiolldinn ok klyfur allann at endilaungu þrisettan af stáli
Vikt 2614enn a raundinni utan um skiolldinn var saga Alexsandurs Macedon er uann alla ueraulldina
VSj 1615skėkur sitt spiȯt grimliga og keyrer hestinn spo᷎rum og nv leggr huorr til annars j skiollduna
Adon 10121og nu leggur Lodovikus kongr sino spiȯti j skiolld Doek med so miklu afli at skio᷎lldur og brynia falsadizt
Adon 13319þo hann (ɔ: skjǫldrinn) væri sterkur og traustliga gior þa dugde hann þo eigi fyrir þessv ho᷎ggi og skyfdi af skilldinum einn mȧna
Adon 13911A hans skilldi var pentadr einn vargr med grettvm to᷎nnvm
Adon 14723●●● hvar lærder þv þa vhæverskv at sækia ꜳ̋ hesti j burtreid med spiȯti spiotlausan mann. þviat spiȯt skal spioti j gegn koma enn skiolldr skilldi
Adon 14926var skalin allur skipadur skiolldvm ok sem kurteisligaztt innan buinn ath aullv
Hem1005 330Þá var fram borinn skjöldr hans ... ok var hengdr á öxl honum steindr með allskonar steinum. Á röndunni utan váru merktar 4 heimsættir ok allskonar veðrátta ... þar var merktr á himinn ok jörð, sól ok tungl, með miklum hagleik skrifat
Klma 4404með sínum skjöldum fjórðungum steindum
Klma 4486þeir sau skina af ... skiolldum ... er þeir haufdu ꜳ skipum sinum
~ lat.clypeos coruscantes
HelChron 10134 MarE 64511(proverb.; cf. FJOrdspr 94) mikjt er þo vm at konga baurn sækia traust at þer edr mun þar at holpnara þot hæna berj skiolld
Vald 6321leggr hann nu Hiaranda a᷎ sinn skio᷎lld
Vilm 18017sá Grettir, at skip reri at eyjunni; þat var ekki mikit ok skarat skjǫldum milli stafna; skipit var steint fyrir ofan sjá
Gr 639hann hafði skjǫld járni rendan fyrir sér
Gr 13520●●● setti skjǫldinn upp í munn sér ok gein yfir hornit skjaldarins
Gr 1364●●● ꜳ hans arm festandi einn þrefalldan skiolld settan fijls beine og ho᷎rdum steinum og allan gloanda og skijnannda med rautt gull
Hect 862hann ueik sier undann og bra uith flo᷎tum skilldinum og tok af þat sem nam
Hect 10323er þeir męttuzt slęr Apriual skilldi uith sto᷎nginne Malcus suo hun stock ij sundr
Hect 1462þu skalt ... stefna huerium manni til þeim er skilldi giæti valldit
Nit 2518Nú eru beingiöld hvervitna er bein ur sári manns leysir þó at ‹alllítit› se ok skiolldr á skildi. þá skal eyrir uppi
cf. Frostˣ 172²² BjarkÁMˣ 31224Vopnaþing skulu vier eiga mꜳnudag þann er þriꜳr vikur eru til pꜳska ... skulu aller menn sœkia frialser menn og fulltída. þriu vopn skal huor madur hafa, skiølld og spiot og øxe breida
BjarkExcXˣ 85a5skiolldur gulllagdur
DI III (*p1394›Bps B III 3ˣ) 5126skyllder .iij. og einn lijtill med reliquijs
DI III (*p1394›Bps B III 3ˣ) 52227●●● Þeir huelfa skilldi yfer Þidrannda þar ꜳ þufunni, gannga sijdan ꜳ burtt
Fljˣ 705Nú ero beingiölld hvervitna er bein leysir or sári manns. þó at alllítit se oc skellr á ⸢*skilldi [non emend. skylldi]
cf. BjarkÁMˣ 312²⁴ Frostˣ 17222n.Vm gilldan sciölld
cap.
Frostˣ 20212hvar karlmaðr sa er vigr var oc frials skilldi eiga skiolld oc kꝍsiu oc hoggvapn
FskAˣ 3428lago þæir Magnus konongr undir skiolldum sinum a Lyrskogsheiði. þui at þar var þa hærs von
FskBˣ 2108●●● Ǫll hǫll jarls var búin með skjǫlldum, svó at hverr tók annan, þar sem þeir vóru uppfestir
Gautr¹ˣ 386vopn ok skillde
~ lat.arcum conteret et confringet arma et scuta comburet igni
5419 (Vulg Psalm 45,10) GlossPsalt 5519skíolld
~ lat.Ibi confregit potencias arcuum: scutum et gladium et bellum
11622 (Vulg Psalm 75,4) GlossPsalt 11721Þá tók Haraldr konungr sverð ok festi á linda honum, þá festi hann skjǫld á háls honum ok gerði hann jarl sinn
Hkrᴵ37ˣ 1071váru galnir sem hundar eða vargar, bitu í skjǫldu sína, váru sterkir sem birnir eða griðungar
Hkrᴵˣ 1720síðan tók hann skjǫld ok festi á ǫxl honum
Hkrᴵᴵᴵˣ 421lágu þeir úti um nóttina undir skjǫldum sínum
Hkrᴵᴵᴵˣ 475Þat var siðr þeira, þá er þeir lǫgðusk til svefns, at hverr hafði hjálm á hǫfði ok skjǫld yfir sér
Hkrᴵᴵᴵˣ 4285þa settu þeir mann þaɴ er Bardur het ꜳ skiolld ok lÿpta skilldinum upp ꜳ spiota oddumm ꜳ virked
HrafnAˣ 23217er þeir kvomv ad virkinu þä settu þeir þann mann er Bärdur hiet. ï skiǫlld og liptu honum upp ä spiöta oddum ä virkid
HrafnB²ˣ 5315●●● kom skiolldr hans a Skialldey. en felldr a Felldar holm
LdnHb105ˣ 3113hans skiolldr var gloandi sem iarn nytekit or elldi eda afli
~ lat.clypeum igneum gerentem
HelChron 106256 MarD634ˣ 116627eingenn skillde heima sitia, sa ed spiőte kinnj ad stijra, skilde a arme hallda, edur sverdj ad beita
SigrValˣ 17514Honum var sagt, at Loptr biskupsson ætti skjǫldu marga ok drjúgum ǫnnur vápn
StuᴵᴵR11127ˣ 1612fór liðit at leika sér: einir til atreiða; aðrir at *ryðja skjöldu
Trist¹ˣ 1479tekur Heimir sinn hest Rispa og byr med sodli og brynnio. hann tekur sinar brýnhosur og brynnio og hialm setur hann sier a hofud og gyrder sigh med Naglhring. fester skiolld ꜳ sinn hꜳlss, og tekur sitt gladil og hleypur ꜳ sinn hest fyrer vtann jstig
Þiðrᴵᴵˣ 38213
● bera (...) á skildi [e-n/e-t] [af e-u] [til e-s]
montu af því sári banvænn vera ok á skildi til skips borinn
Ágr 2120Lik Skula hertoga var borit a skilldi til bæiarins ok þar veittr vmbunaðr
HákFris 52315Kari var a skiolldum borinn heim til Hofða. ok orpinn haugr eptir hann
Dpl 1645Þa var borinn vt a skillde Isleifr Gizurar son, ok var hans ecki eptir nema bukrinn steiktr innan i bryniunni. Þa funduzt ok briostin af Gro, ok var þat borit ut a skillde at Gizuri
StuᴵᴵK 2052þu munt af þvi sari banvænn verða ok ꜳ skilldi til skips borinn
ÓTᴵ 16217Ljk Skula hertuga var baritt ofan ꜳ skilldi til bæjarinns
Hák81 57916Káre var á skillde borenn heim til Höfda, og er þar orpenn haugur effter hann
DplFljˣ 1228muntu af því sári banvænn vera ok á skildi til skips borinn
Hkrᴵˣ 31010Koðrán var þá borinn í brott á skildi ok bundit sár hans
LjósvLˣ 815‹var hann borinn af fundinum á skildi› emend. Stu 8318: AM 440 4° “IIp”
emend. StuᴵK 8318: AM 440 4°ˣ “IIp”
● bera skjǫld [at e-m / í móti e-m]
mun ek eigi bera mínn skjöld í móti Hrólfi konungi
HG 3910lét bera at þeim skjǫldu, ok urðu þeir handteknir
NjR1908 20027báru skjǫldu at þeim ok hrundu þeim af melunum
Glúm 9319lét bera at þeim skjǫldu, ok urðu þeir handteknir
NjM 22125Þa bꜳru þeir skiolldu at honum, ok vard sva tekinn
Orkn 2504allt lid Ragnars fell, enn at honum voru bornir skilldir ok sva handtekinn
Ragn 15729enn hinir slogvz þa allir at Elis ok á hvorn veg at honvm ok baro at honvm skiolldv ok toko hann hondvm ok bvndv hann svo fast, at hvdin ok holldit geck af beinvnvm med mikilli blodras
ElisC 4613
● bera hǽrra/efra skjǫld (cf. HHOrðt 411)
síþan lagþi Eiríkr at ok bar øfra skiǫld
Ágr 2320huar er kappinn Storkuðr, er en her til bar auallt hæra skiolld
Fornk 2110mun þat synaz huarr ockar beʀ heʀra skiolld
KlmA1980 1608skaltu þá spyrja hvárr okkarrr beri hærra skjöld
Klma 50426
● berja (vápnum) á skjǫldu
verða þeir Gizurr varir við þa ok hlaupu v́t aa kirkiu-garðinn, slaá upp her-oópi ok beria vapnum aa skiaulldu
StuᴵK 56217þeir svngv þa kirial. ok bǫrðv vapnvm á skíǫlldv
Huldaᴵᴵ 3213sungu þa allir kyrialinn hatt oc barðu vopnum sinum a skiolldu sina
FskAˣ 36119hljóp upp herr Norðmanna ok œpði heróp ok bǫrðu á skjǫldu sína
Hkrᴵᴵᴵˣ 18010sungu þeir kirjál allir hátt ok bǫrðu vápnum allir á skjǫldu sína
Hkrᴵᴵᴵˣ 4535
● hafa at skildi [e-n] [fyrir sér] (cf. HHOrð 412)
Sjaldan hefi ek aðra haft at skildi fyrir mér, segir Úlfr
NjR 1712Hitt hafða ek ætlat ... at hafa engan mann at skildi fyrir mér
NjM 43016
● halda skildi [fyrir e-n/sik / fyrir e-m]
þv scal hafa áþr raþna til ij. menn at halda fir þic sciøldom. oc hlifa þér. ef menn veíta þér til ráþ
ClemCod645 5527Hermundr hiellt skilldi firi Gunnlaud brodr sinn
Gunnl 4715beiddu þeir brœðr, at Eyjólfr myndi halda skildi fyrir hann
Glúm 1126Ívarr bauð at halda skildi fyrir honum
Glúm 1213Sinn maðr skal halda skildi fyrir hvárum þeim, er bersk
Korm 2387Þórðr djákn, er skildi helt fyrir Þorleifi, fekk steinshǫgg, ok kom á skjǫldinn, ok bar hann at andlitinu ok lamdiz tanngarðrinn, ok var‹ð› síðan lítit af honum
StuᴵR8ˣ 4975Ófeigr helt nú skildi fyrir Þorkatli, ok ganga þeir nú á hólminn
Reykd 21218Hjálmr ok Stafnglamr vildu berjast fyri Ketil; en hann bað þá halda skildi fyri sik
Ket 1263Skeggkarl skal hallda skilldi fyrer Wictor þuiat hann er ꜳdur reyndur at vapnfimj ok vijgdirf
Vikt 239Kodier skal hallda skilldi fyrer Blauus. mun hann honum bezt wiliadur
Vikt 2311
● hvítr skjǫldr
●●● hann hafði hialm gylltan a hꜹfði en hvitan sciolld oc lagdr a með gvlli croꜱ eɴ helgi
ÓH 55314stoð þat a bokinni at erkibyscup scylldi hafa með ser er hann færi i syslo .xxx. manna. oc .xii. sciolldu oc alla hvita
Sv 1236●●● þeir voro kallader gridnidingar, er hlypi ꜳ̋ adra vm nætr, fra þui er huitum skildi var upp haldit ok til þers er raudr skiolldr var a lopt borin vm morgunin
ÞJ 1621uera kann a (sic) þetta se fridar takn ok taukum skiolld huitann ok berum i mot
Eir557 69a20var fram borin bók mikil, en hon var lögð á hvítan skjöld ... Síðan sór (ed. fór) Guinelun jarl at þessi hinni sömu bók ... En í móti sóru allir heiðnir menn
Klma 4981
● kasta skildi á bak sér
þeir costoþo þo helldr scioldom a bac ser oc rvɴno sem þeir matto af taka til scipaɴa
Mork 3352Þorolfr gerðiz þa sua oðr at hann kastaði skilldinum a bak ser en tok spiotið tueim hondum
EgM(2001) 832þeir castaðu hælldr skiolldum a bak ser oc runnu til skipa
FskBˣ 3262kǫstuðu þeir skjǫldunum á bak sér ok runnu til skipa ofan
Hkrᴵᴵᴵˣ 26420
● koma í opna skjǫldu [e-m]
settu þeir .dcc. manna. undir garðinn oc ætloðo at þeir scylldo koma i opna sciolldo þa er saman lysti liðino
Sv 1528foro nu sinom megom hvarir upp með ánne oc villdo bøndr comaz fyrir þa. en siþan i opna sciolldu
Sv 2119þa kemr Corinevs i opna skiolldv konvngvm með sitt lið
Bret 24235komum keisara i opna skio᷎lldu, ok drepum hann!
Mág¹A 2054riða nu ofan or kastalanum ok komu i opna skio᷎lldu liði keisara
Mág¹A 2612kom þat í opna skjǫldu jarlsmǫnnum, ok varð þar mannfall mikit
NjR1908 18618koma þeir hæiðingivm i opna skiolldv oc sa a þeim hęfiliga hoggstaði
StjC 36527Heklungar ... komu þeim Kol i opna skiolldu
SvEirsp 31732Þorolfr sótti framm hart. ok let bera merki sitt fram með skoginum ok ætlaði þar sua framm at ganga at hann kæmi i opna skiolldu konungs fylkinginni
EgM(2001) 8423komu þa i o[pna s]kiolldu [ok] gerðu þar bratt mikit mannfall. riðlaðiz þa fylkingin ok losnaði oll
EgM(2001) 858kom þat (ɔ: liðit) í opna skjǫldu jarlsmǫnnum, ok varð þar mannfall mikit
NjM 2077lætr eptir i herbudum M riddara leyniliga. at koma þeim brædrum i opna skiolldu
Gyð(1995) 793þeir. Ulfr rero at þeim [var. + þegar. ok komu ȷ́ opna skíolldu Holm perg 8 fol] oc æptu þegar herop
var. Sv 11322 → Sv Holm perg 8 fol 10r9Fíell þat lið, sem þar var. sva gíǫrsamlíga. at eingí maðr komz vndan. af landzfólkí. þviat þeir máttv hvergí flyía. nema v́t á fenít. þa er konvngr kom ofan at í opna skíǫlldv
Huldaᴵᴵ 8311þeir ... komu honum j opna skiolldu
Eym 12315vér skulum þá koma í opna skjöldu ok gera at þeim þat ilt er vér getum
KlmA 39124Borg vor er fiolmenn og eigi komum uær aullu voru lidi uid sagdi Erkules þui skulu uer senda menn til Sio᷎ds og skal þat lid koma j opna skiolldu þeim
VSj 9518skulu .iij.M. hraustra dreingia fara leyniliga fra herbudvnum og liggia j leyni hiȧ borginne og koma þeim þȧ j opna skiolldv
Adon 2072Nu kemur Jarlmann med sinum maunnum j opna skiaulldu. ok losna blamenn nu ꜳ uelle
Jarlm¹ 2319er borgarmenn sjá þat, gengu þeir út af borginni, ok komu í opna skjöldu, varð Tryggvi mjök í kvínni, ok féll mjök lið hans
GHr 3217Þeir ... kvomu mjök í opna skjöldu Eireki konúngi, ok gerðist mikit flótta roð í liði hans
GHr 34014Kongur hafde suo skipad at Haʀalldur skilldi koma j opnna skiaulldu jarle med syna menn
Hem1006ˣ 3325Verðr þessi hríð mjǫk skaðsǫm í liði Kolbeins, *áðr en it snarpasta mannvalit Kolbeins⸣ kom þeim Þórði í opna skjǫldu
StuᴵᴵR11127ˣ 6916
● rauðr skjǫldr
oll socnar moll æigu ræiðu menn at sꝍkia við bryggiu sporð. oc hafa sciolld rauðann uppi æ meðan þæiʀ liggia við land
Bjark 7322.viij. ærthugar. fyrir rauðan skiold .iij. aura. halfan æyri fyrir buclara borð steint
RbEM (*1282) 1517Sa maðr er a til .vj. marka vegenna firir uttan klæðe sin. han scal æiga skiold rauðan tvibyrðing. spiot. sværð. eða ꝍxi halfþynnu
Bl 20617tokv þeir ravda skiaulldu ok baaru i mot. gengv þeir þa saman ok baurduzt
Eir557 71a21hann þottiz sia konu æina oc mæiri enn mænzkir menn. hon ræið varghe oc hafðe rauðan sciolld
FskAˣ 2837Níkolás hafði rauðan skjǫld, ok gyldir naglar í, ok stirndr, Viljálmsgǫrð
Hkrᴵᴵᴵˣ 4875Þorgils gisti í Bæ at Bǫðvars, gaf hann honum hesta tvá brúna ok skjǫld rauðan, ok gulllǫgð lauf á
StuᴵᴵR11127ˣ 15319
● skjóta skildi [yfir e-n/sik/e-t / undir e-t / fyrir e-n/sik]
róa þeir hacon jarl til laɴdz oc sciota yfir sig sciolldvm
Jvs291 11919þeir scutu scilldi undir likit oc hofu upp i scutuna þa er konungr var a
Sv 10218scutu sciolldum yfir sic sva þyct at hvergi sa þa bera
Sv 12733(proverb.; HHOrðt 413) Ekki myndi Hǫskuldr hafa skotit skildi fyrir hann ... ef þú hefðir drepit hann, þá er þér var þat ætlat
NjR1908 23026(proverb.; HHOrðt 413) Ekki *myndi Hǫskuldr⸣ ... hafa skotit skildi fyrir hann, ef þú hefðir drepit hann, er þér var þat ætlat
NjM 25427Þar kom at Bio᷎rn ... ok skaut skilldi ifir Sighvat
StuᴵK 52713skavt hann yfir sik skilldinum ok krepti upp undir fe᷎trna
StuᴵᴵK 2383þa sotte Akilles eftir honum oc gát sært konung oc felldi hann til íardar en Thelephus skaut yfir hann skilldi
TrójS 7319Þidrannda bar so nær hoggid, ad hann sa eigi radrum til ad ‹skiota› fyrer sig skilldinum
Fljˣ 666Var þa sko[tit] ‹skildi yfir líkit þar› i tuninu emend. Stu 2394: BLAdd 11127 “IIp”
emend. StuᴵᴵK 2394: BLAdd 11127ˣ “IIp”gekk Þórðr at Özuri ok kippti honum ór blóði ok skaut yfir hann skildi, svá at eigi rifi hann hrafnar, því at hann mátti sér enga hjálp veita
Þórð²ˣ 2044
● skjóta/bregða upp hvítum skildi
●●● skiota up huitum skilldi. þui at þat var friðmark
ÓTOdd 2026Þeir enir lendo menn bregþa vpp hvitom scilldi. oc er S. (ɔ: Sveinki) ser þat þa stoþvar hann liþit
SveinkaMork 31122tok Sigvallde iarl skæið sina. oc rere ut til skipanna. let skiota upp skylldi hvitum. þæir laða seglom oc biða
FskBˣ 12010
2) våbenskjold, skjoldmærke
Bregðv nv vpp skilldi þinvm moti borginni Hay
~ lat.clipeum
Vulg Jos 8,18 StjC 36517(proverb.; cf. HHOrðt 413) Styʀ ... sotti fram hart * með Steinþori frænda sinum. þat uarð þar uig fyrst er hann ua i flokk Snorra ... Skipti hann þa um skilldi sinum ok allir hans menn ok gekk i lið Snorra ok uarð bratt manz bani
EbWolf(2003) 20130þeir ganga sem undir einn skjölld móti Ill bónda; segja at nú skal til skarar skríða með þeim
Æv⁹⁰ 28416(proverb.; cf. HHOrðt 413) Þótt þer snariz nu allir undir einn skiolld moti oss, munu þer æigi sigri hrosa
Thom² 33413(proverb.; cf. HHOrðt 413) er þat oradligt at etia þeim saman, er allir ætti eins skialldar at vera
Hák81 30820hon skal lata gera glerglugga þann ydzta nœrdraveghen i korenom i Mari kirkiu med Marie skript, ok skiolld min undir
DN I (*1335›DonVar 1ˣ) 18731
● þjóna undir sama/... skjǫld
hofðu þeir iafnan þionat undir hinn sama sciolld
Sv 4635Vík veríar með sinn styrk hǫfðv jafnan þíonat vndir þann skíǫlld
Huldaᴵᴵ 31725Víkverjar hǫfðu með sínum styrk jafnan þjónat undir þann skjǫld
Hkrᴵᴵᴵˣ 44711
3) skjoldfigur, heraldisk figur
æit fota klæde. vefuet med skioldom
DN III (1365) 27133Jtem alltarisklædi med brun og eru þar ꜳ iiij skilder forgillter
DI VI (*1488›AM 263ˣ) 62912
4) (om mønt)
cf. ODS Skilling
●●● ein gull peningh sem skiollder er kallader
DN IV (1347) 25637xij skilldir med silfur forgyllter. auga med silfur .ij. niste
evt. def. 1 DI VII (*[1491-1518]›Bps A II 1ˣ) 4610item brún med 10 skilldum med Silfur. og 2 smápeningar millum hvers skilldar
DI VII (*[1491-1518]›Lbs 108ˣ) 4118item brún med 10 skilldum med Silfur. og 2 smápeningar millum hvers skilldar
DI VII (*[1491-1518]›Lbs 108ˣ) 4119
5) beskyttelse, værn, forsvar
Hlifþo þeꜱom ambotom þinom meþ scilde fvltings þíɴs
~ lat.tuæ protectionis scuto
PassMatthFabr 66222 Mth²Cod645 12125ef menn bæriaz vttan kirkiu garðz oc rennr sa maðr i kirkiu garð með bloðe er vlut fær. oc sꝍker þingat skiold. sa skall uighing kaupa er bloð uakte
BorgKr¹ 35220æigi vilia þæir (ɔ: byskuparnir) nv lifa ser ne sinum undermonnum meðr traustum truarennar skillde
Thom¹ 869uel mꜳ segia, at heilagr Thomas stendr nu i gudligu stridi med sua sterkum skilldi, at hann fyrirbydr undir bannz pinu, at lærdir menn se skemdir
Thom² 34212Sæll ertu Jsrael. heyrdu lydr. huerr er þer likr. þu er greidizt af drottni. skiolldr fulltings. þar er ok suerd dyrdar þinnar
~ lat.Scutum auxilii
Vulg Deut 33,29 Stj² 34821olafvr kongvr vírdist ad vera vor skyolldvr ok skylare
FormBrúðᴵ 1679var honum sialfum hugr sinn bæði fyrer skiolld ok bryniu
Fbrˣ 1229skiolldur
~ lat.Scuto circumdabit (te ueritas eius non) timebis a timore nocturno
16410 (Vulg Psalm 90,5) GlossPsalt 16510setiandi fyrir sik skiolld heilagrar truar
~ lat.clypeo protento fidei
HFars 177910 MarD635ˣ 65713Ó guð! vertu skjöldr ok hlíf minnar ógurligrar elsku
Trist¹ˣ 1316Nu ef þier geingur thil vinatta vid mig ‹þa munnttu vera minn hlijff ok skiólldur› emend. Vall 1227: AM 161 fol “B”
emend. Vallˣ 1227: AM 161 folˣ “B”
6) (transl. af lat. cornu)
skíolldur
~ lat.Deus meus adiutor meus: sperabo in eum Protector meus et cornu salutis mee et susceptor meus
45 (Vulg Psalm 17,3) GlossPsalt 55skíolld
~ lat.Nolite extollere in altum cornu uestrum
1161 (Vulg Psalm 74,6) GlossPsalt 1171skíllde
~ lat.Et omnia cornua peccatorum confringam: ‹et› exaltabuntur cornua iusti
11613 (Vulg Psalm 74,11) GlossPsalt 11714
II. (cogn.)
Barðr sciolldr
Sv 7226Vegin Gvdmundr Gvnnars son af Jone skiolld
AnnGott 35528hann kom til Islands i Biarnarfiord med alskiolldudu skipi. siþan var hann Skiallda-Biorn kalladr
LdnHb105ˣ 5119
III. (y. no.)
IV. (propr. pers.)
Form.: skiolld (28); skildi (24); skilldi (18); skiolldu (12); skjǫldu (12); skjǫld (8); skiolldr (7); skiolldum (7); skilldinum (7); skillde (6); skilldir (6); skjöld (5); skiold (5); skiolldv (5); sciolld (5); skjöldu (5); skiaulldu (4); skiolldinn (3); skioldvm (3); skíǫlld (3); skildinum (3); skio᷎lldu (3); skiolldur (3); sciolldu (3); skjǫldum (2); skiolldvm (2); (2); skio᷎lld (2); skjöldr (2); sciǫlld (2); skiølld (2); skio᷎lldo (2); skíolld (2); skíǫlldvm (2); Skiolld (2); skilldar (2); skíǫlldv (2); skylldi (2); scilldinom (2); scilldi (2); skiǫlld (2); skyllder (1); sciölld (1); sciøldom (1); Skjǫldrinn (1); skjaldarins (1); skiølldo (1); skilldínvm (1); sciolldvm (1); skioldom (1); skilldvm (1); sciǿld (1); skillder (1); skjǫldunum (1); scioldom (1); skjölld (1); skiolldo (1); skillðir (1); skilldinvm (1); skiǫld (1); sciolldum (1); Skiold (1); Skioldr (1); skiollduna (1); skjöldum (1); skiollð (1); skialldar (1); skilder (1); skiólldur (1); skíllde (1); sciolldr (1); skiꜹlldr (1); sciǫlldvm (1); skiollt (1); s◃kiolldu (1); scilde (1); Skiallda (1); skjǫlldum (1); skilde (1); skíolldu (1); skilldum (1); skyolldvr (1); skio᷎lldur (1); scioldr (1); skiollð (1); Skilldir (1); sciolldo (1); skiollder (1); skíolldur (1);
Comp.: bónda- (1), eir- (2), elliða- (4), fjórðunga- (2), flat- (1), friðar- (1), frið- (18), grǿn- (2), heiðingja- (1), her- (42), hlífðar- (2), hlífi- (8), hlíf- (23), járn- (3), kopar- (1), kross- (1), látúns- (2), lindi- (1), mímu- (1), minni- (5), riddera- (1), silfr- (2), tjǫrgu- (2), tré- (3), trúar- (1), trú- (1), tǫrgu- (6), varnaðar- (1), verald- (1), verndar- (3), þrep- (4)
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4; Fischer _; Anm _; Bin item Skialda-, -skiǫldr; Rím; LP; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr; Fr4 item skild(r); NO; Walter _; ÁBlM; Bl; WPA _; ; LMNL
Litt.: Björn Bjarnason 1905 43; Falk 1914 126; Falk 1919 27, 31; Finnur Jónsson 1914 [ANF 30] 185; Gering 1916 [ANF 32] 12; Halldór Halldórsson 1991 411; Hofmann 1997 127; Kahle 1901 [ANF 17] 103f; Seip 1955 283; Simek 1982 169; Trætteberg 1961 [KLNM 6] 608; Trætteberg 1971 [KLNM 16] 115; Valtýr Guðmundsson 1889 95, 97
Genre. (expected): historical works [his]: 77 (44); family sagas [isl]: 49 (31); romances [rom]: 47 (26); contemporary sagas [bis]: 21 (19); religious works [rel]: 16 (68); learned works [div]: 14 (8); legal works [jur]: 11 (24); charters [dip]: 11 (20); þættir [tot]: 10 (6); legendary sagas [fas]: 8 (11); unclassified [ ]: 3 (1);
AS (red.) — June 2014
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
skjómi - skjõlf
...