bar·dagi sb. m. [-a; -ar]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
1) slag, prygl, pisk, voldeligt angreb, voldshandling ⫽ blow, beating, flogging, violent attack, act of violence
●●● syngueþ eɴ þa .v. pater noster i miɴing þeirra meinlǽta er guþ þolþe af vꜵndom mꝏɴom. Fyrst epter sócn gyþinga er þeir villdo grýta haɴ. oc haɴ þolþe bǫnd. oc hálshogg. kiɴhesta. oc hrækingar. oc bardaga
HómÍsl³²(1993) 49v26●●● Ef maðr lystr mann .iij. hogg. æða þrim fleiri. þat heiter bardage fullr
Gulᴵ 7314●●● hann vas leingi barþr oc bra hann egi lit ne mali ... Vndrumc ec þat iarll er þv étlar at þv munir mik scilia mega fra trv ... meþ þesom bardǫgom
~ lat.iis ... flagellis
PassBlas 341a23 BlasA623 3818●●● Claudius Lisias ... geck þar til, er þeir borðu Paulum ... Ok þꜳ er þeir sꜳ hann, þꜳ lettu þeir bardaganum
~ lat.cessaverunt percutere Paulum
Vulg Act 21,32 Páll²A 25535●●● eigi mun hann berja á mér? Hreiðarr svarar: Bardaga verra mun þat
Glúm 75●●● sa stadr er fvllvr ... hvngvrs og þorsta og annarra likams kvala. bardaga og ecka og hræslv
~ lat.verbera
12226 Eluc238XVIII(1989) 1229●●● Fimta (hǫfuðpínsl er) grimlegr bardage
~ lat.flagra caedentium
12328 Eluc238XVIII(1989) 12310●●● Ef maðr veitir manni bardaga. þriú högg eða fleiri. þá er sá sekr .xl. mörkum
BjarkÁMˣ 30624÷ Uarþveitsla heilags anda huɢaþi hiarta hans. þott bardagar módi licam hans
~ lat.cum flagello fatigaretur corporis
Dialᴵᴵᴵ 4619 GregDialA 13332÷ Drottiɴ callar oss sialfr for sic. oc callar hann oss for postola sina ... oc callar hann opt for iarteinir. oc opt for bardaga
~ lat.per flagella
GregHom 127229 Hóm677 5425÷ gvð hirter hiorto maɴaɴa með foþorligom barðaga (ed. corr. p. 203) til þes at eigi fyr fari þeim braðliga ener grimmo bardagar seciom
~ lat.flagella
Epigram 50027 Prosper677 318÷ enda giallda vanhagiɴ sem bvar virða ef *þrælliɴ verðr at o maga af þeim bardaga
GrgKonᴵ 19114÷ Hann kendi ogvrligra sarleika af bardǫgvm þeira vm allan sinn likam
Mar240k 107628÷ En þa er goðer taka slik meinn ... likiaz þeir þeim er bergia a pipar ... Sva taka ok pinslir (for pindir? cf. Finnur Jónsson 1892 495²⁷ note) ... fagnað firir bardaga
~ lat.verberibus
10129 Eluc675(1989) 1019÷ gvþs vattr styrcþisc at eins viþ bardaga þeɴa
~ lat.verberibus
PassBlas 341a34 BlasA623 3828÷ segir Pall sik fim sinnum hafva tekit þenna bardaga
Páll²A 2663÷ Ábótinn var harðr ok píndi munkinn mjök með hörðum bardaga
~ lat.Abbas eum contundi et affligi iussit
SpecH 608a27 (XV 75) Æv⁴⁵ 1504÷ Huerr mundi þann kalla med heilli samuitzku, er brytr fodr sinn undir bardaga. ædr þræll herra sinn
Thom² 3922÷ let Egeas binda postolann milli tria tveggia ok beria hann með svipum. En er siau hriðir hofðu gengit bardagans, þa var hann enn leiddr fyrir iarlinn
Andr¹ˣ 34015÷ Ef madur veiter manne bardaga ...
BjarkExcXˣ 7624
● bǫnd ok bardagi
●●● Cristr sat þolen-moðlega gyðingum bond ok bardaga. brixli ok lygi. látr ok haðung. at hann løysti ós or synda-bꜵndum ok fra quꜵlum hælvitis
HómNo¹⁶ 7824●●● (fig., cf. def. 2) var kona nökkur norðanlands svá sjúk ok sálug, at sakir þess varð hún opt at þola bönd ok bardaga
GBpD 1832●●● ok letz mik yfirstiga elld ok iarn, bo᷎nd ok bardaga
Agat² 125●●● (Jesús) er ... þolldi saklaus baund ok bardaga, spott ok spytingar, sar ok suida
MarE 41626
2) [við e-n / yfir e-m / yfir e-t] [fyrir e-t] straf (straffende slag; ofte fra gud), prøvelse, lidelse, plage (undertiden om sygdom) ⫽ punishment, chastisement (often by God), trial, affliction, scourge (sometimes of illness)
●●● Ec bióþomc uɴder bardaga þiɴ
Bǿn15¹(1993) 90v20●●● En siðan er guð sendir þæim sin bardaga fyrir syndir þæirra. þa kunna þæir þvi illa. ok calla þat illa at-kvꜵmo ok á-slatto diofuls
cf.stundlect mæin-læte þessa hæims
7018-19 HómNo¹³ 7015●●● (hann) leitar atvꜵro við hana hve opt sá bardage køme at henne. eða ...
ÓH619 12322●●● ovan a þetta. þa fengo philistei margskonar bardaga. oc harðar sotter
Menota: 83va14 BarlA 15732●●● En æf Guð vill sænnda þann bardaga a æitt hvært lannd firi synnda sacar folksens at siðer skulu spillaz eða manvit þa skipar hann þvi skiott þægar hann vil mæð ymisum atburðum
Kgs 524●●● latum os þat i hug coma þo at os þicki strangr guðs bardagi. at hann mvn eigi þar mikit a leɢia er litit er til gert
Sv 2224●●● meðr miog mo᷎rgvm bysnvm oc bardavgvm
~ lat.omni plaga
Vulg 1Reg 4,8 StjC 43413●●● Mæiri uolk oc vandræ‹di› oc hormuleger bardage hafua a oss legett oc a varo lande
RbHS (*1202) 44421●●● heyrir himinrikis drotning, hvers hon er beðin, af sinvm søtazta syni þiggiande, at bardaginn er brott af borginni hverfande
MarS 22517●●● Mikill bardagi féll yfir einn búgarð norðanlands með þat kyn, at ganganda fé datt niðr í bráðan dauða
GBpD 353●●● flest aull hiu hans hofdu tekit sott mikla ... hann vissi, at guds ⸢bardagi ‹var› yfir hium hans [var. raþning barði þessa menn Martin¹ 57416]
~ lat.domum illam diuino numine uerberari
DialMartᴵᴵᴵ 21213 Martin² 6004●●● (hann) vard fyrir miklum bardaga: o᷎nduduz sum hiu hans med bradri sott, en sum lagu siuk ... þessir menn voru vordnir fyrir bardaga guds
~ lat.familiam illius lues extrema uexaret
DialMartᴵᴵᴵ 2129 Martin³ 63438●●● segir hann, at guð hafi ꜳ hann lagt bardaga, til þess at hann fylldiz eigi upp ofmetnaðar
Páll²C 2705●●● hæilaghrar kirkiu logh vilia hvarke ne þola at þeir menn sem i þann bardagha falla eder krankleika er menn kalla malaatto sott eder liikþra skuli ne meghi hia adrum monnum reinum oc hæilum samvist hafua
DN III (*1339›DonVar 1ˣ) 17429●●● þuj batnadi so seinnt. ad þad var Riettur Gudz Bardagi vid Þorgeyr prest
JBpC(2003)ˣ 16514●●● eigi at eins lagdizt i þessum hlut guds radning ꜳ hann, helldr lagdizt ꜳ hann tuennr bardagi, annar likamligr enn annar andligr
~ lat.flagellis duobus
SpecH 261b13 (VII 109) MarD634ˣ 88421÷ Maðr mann røynasc af bardagum guðs hværium hug hann gerer goð værc
~ lat.flagellis Dei
6232 Alk619 6320÷ þo at hann mætte eigi vpp stannda. af sarom þeim oc barðdaga. er hann hafðe. þa hafðe hann þo hitt sama akall til guðs liggiande
~ lat.plagas
VitAnt 13155 Menota: 24va13 BarlA 457÷ ef ec tek auðœve af þer. oc fœre ec heim til brœðra minna. þa flyt ec sannan vuín oc andskota. með mer. þeim til bardaga
Menota: 40ra22 BarlA 7229÷ En þa er hann sa at hann munnde sino œrœnnde litlo fram coma við þœtta folk þa varð hann mioc reiðr oc bað þæss guð at hann skyllde hæfna þeim mæð noccorum þeim bardaga er þær kyn qvislir mætti iamnan siðan taca minning moti sinɴi ulyðni
Kgs 2531÷ þo at guð vili frialsa þat um siðer af ufriðe oc bardaga
Kgs 5514÷ hon varð vit sitt mein vel ok ravskliga ok talðiz maklig til vera fyrir sakir synða sinna. at þola þvilikan bardagha
JBpA(2003) 4827÷ Þessir allir falla i dauðliga synð oc eigu at standa undir þungum pinum fearlatz eða bardaga, brigsla eða utlegða
JBapt²A 88410÷ líkamlig fýsi kom at honum svá áköf, at hann þóttiz eigi halldaz mundu mega í uppteknu góðlífi, nema guð tœki af honum þenna bardaga
~ lat.impulsu
MirMar1898 265 MarB 9623÷ mátti hann hvárngi fót hefia fyrir annan fram ok fyrir engan mun í kirkiu ganga. Hann varð hryggr ok óttafullr, ok þóttiz skilia, at þessi bardagi var af guði
MarB 13816÷ læitar þo vid hana hue opt sa bardagi kæmi at henni edr ef hon uisse nockura lækning til vera til bota hennar mæinsemi
ÓH1005 84223÷ kom yfir hann guds bardagi i sott af bænum hins helga Olafs konungs, ok þa sagdi hann kennimanni alla settningh sinnar diofuligrar handgaungu
ÓH235 18210÷ litlu síðar kastaði guð bardaga á hann ok barði hann með líkþrá, svá at ekki mátti hann þá ur rekkju rísa
~ lat.percussit Deus morbo lepræ
AmicSpecH 957a58 (XXIII 165) Amic 1879÷ um bardaga guds, þa er vær skulum oazt okomna
~ lat.flagella Dei
VitGregP 132a51 Greg 3885÷ bardagi, sa er vær þolum, myki hardleik hiartans til iþranar ok leiðrettingar
Greg 3887÷ bidia Abraham, at hann bædi fyrir honum, at a braut hyrfi bardagi guds fra husi konungs
~ lat.sterilitas
VitSylv 51930 Silv 26318÷ sa er ann syndvm ⸢fær bardaga [var. hann uill fꜳ hardar pisler Dugg681c 212]
Dugg681a 21÷ þui var ei unndarligt, þo ath þat eymdarherbergi stædi til mikils bardaga, er suo syktizt margfalldliga
Thom²y 48118÷ at hann med sinne nad og myskun villdi snua af oss bardaga reidi sinnar
DI VI (*1477›apogrˣ) 1055÷ engi efni eru á því ... at biðjask undan guðs bardaga
Hungrvˣ 892÷ gud tok af honum þenna sinn bardaga, at hann vænti þui traustligar ombun fyrir sina þionustu i odru lifi
MarD634ˣ 85710÷ briost hennar voru þurr hafandi enga natturu eptir kvenligu edli at gefa miolk barninu. Af þessum bardaga frelsar sæll Nicholaus þessa konu
Nik ***Holm perg 16 4° ***
3) [við e-n / með e-jum / í/á mót(i) e-m/e-u / upp á e-t] kamp ⫽ battle
●●● nv tekz orrosta með þeim oc verðr harþr bardagi
Mork 22415●●● þeir scyldv annattveɢia. hallda bardaga við hann oc þola brvna af honom eða taca við kristni
ÓH 2712●●● ef þat féz egi af honom þa bióttv honom bardaga þegar ȷ́ staþ
Jvs291 513●●● Siþan tocz þar ⸢bardagi [var. oʀusta Sv81 3427]
Sv 315●●● þar varþ þegar mikill bardagi oc hin snarpasta oʀosta
Sv 4123●●● time friðar oc time bardaga
~ lat.tempus belli et tempus pacis
Vulg Ec 3,8 Thom¹ 546●●● Þeir lǫgðv barðaga við Harald konung
~ lat.bellum indicunt
GestaHamm 8710 Hamb415 6025●●● Gaal son Obeth er nv kominn i Secchimam oc byðr bardaga vpp a borg vara
~ lat.oppugnat adversum te civitatem
Vulg Judic 9,31 StjC 40034●●● þv ... ræisir rangliga bardaga i mot mer
~ lat.bella
Vulg Judic 11,27 StjC 40632●●● Tokv nv Gyðingar Samson til ho᷎fðingia oc hertoga yfir sik at hallda strið oc hæyia bardaga við Philistim
StjC 4154●●● þa kom at þeim herr. gera nu barðaga mikinn
Heiðy 1085●●● Þá kom at Hallvarðr, ok tóksk þá bardagi mikill með þeim
NjM 788●●● þar tok ek halft aɴat hundrad leidsogumanna. at fara eptir Poro konungi. er þa hafdi adr or bardaga komiz
~ lat.proelio
Epistola 610 AlexBr226 15730●●● at lykta sitt lif ... eigi i bardaga edr uapnaskiptum edr af nockurri mannligri pinu
~ lat.bello
HistSchol 6431 Stj¹ 13220●●● sa ek þat, ef þetta fęri fram, at þegar mvndi sla i bardaga, ok mvndi hverr varr felaga drepinn vera a fętr avdrom
StuᴵR 2739●●● hann ættlar at reyna bardaga wid Aunund grick
Vikt 1710●●● staudva þeir heren, ok lettir nu bardaganum
KirjA 612●●● rida þeir at honum og slær en j bardaga med þeim
Vilm 1784●●● at ganga til bardaga á móti slíku ofrefli
StuᴵR440ˣ 3813●●● þegar eptir stendur hann upp ok hleypur i bardagann þar sem hardastur er
~ lat.ad pugnam
IliasLat 3918 TrójOˣ 1699÷ Af syɴþom oc af lavstom hlyzc iamnan syɴdrþyke (!) oc bardage. En friþe fylgia aller coster. oc øll friþeɴde
ClemCod645 4421÷ timi er oc til friðar oc timi til bardaga
~ lat.Tempus belli, et tempus pacis
JDamBarl 8329 Menota: 61rb14 BarlA 11233÷ aþr en scipin rendiz at sva at til bardagans veri tekit
Mork 2246÷ Refsing ma þat kalla en eigi bardaga er konungr hegnir þręla sina
~ lat.bellum
Alexandreis 5215 (II 331) Alex 305÷ Um bardagha i kirkiu garðe oc i kirkiu inni
cap.÷ tekz nv bardagi hit .iii. sinn
Heið 9415÷ ok er þesir voro fallnir. þa letti bardaganvm
Heið 951÷ scip ... þau er við ⸢bardaga [var. oʀustuna Sv81 3425] comuz
Sv 314÷ varð þar ⸢noccoʀ bardagi [var. oʀusta micil Sv81 3729]
Sv 342÷ Eptir ... ⸢þann bardaga [var. þꜳ oʀustu Sv81 5010] er þar var
Sv 455÷ þu Sverrir liɢr þa i hreysum oc fylscnum hvert siɴ er bardagar sculo vera
Sv 6827÷ tocz þar bardagi
Sv 11510÷ eigi skal ek þvi leyna hvat hann sagþi at framaz skylldi bioða at helldr villdi hann bioða þer halft England en þit þrættið með bardaga
Hem544 4929÷ margir varv þeir i bard‹ag›anvm er til enskis varv fœrir
Hem544 5524÷ Akilles for ecki til bardaga
~ lat.in proelium
ExidTroi 3411 TrójHb 19523÷ Bardagi hinn harðazti
cap.÷ bauð konungr þeim kristni enn þeir buðu konungi bardaga imot
~÷ þv skallt æigi siðan ganga i bardaga með oss
~ lat.in bellum
Vulg 2Reg 21,17 StjC 54425÷ skip var eru nu upp sett ok buin ekci til ⸢bardaga [var. oʀosto Sv 6820]
SvEirsp 31526÷ Siþan for hann heim aptr. oc sagði feðr sinom horð tiðindi at þeir haufðv ⸢hitt konung oc attom bardaga við hann [var. hait bardaga við Olaf konvng AM 68 fol “68”, etc.]
var. ÓH 2749: AM 68 fol “68”÷ Mattu marka at bætr er æinum huerium kononge við þæim liðs manne ⸢at æit huært sin hæuir or barðagha flyt [var. er honum hefr ein tima fylgt or bardaga LundUB Mh 15 “E”]
Hirð 41913÷ vuinir konongs taka ... skip eða aðra hans gripi fra honum oc vinnr siðan konongr aftr með bardagha eða fær oðruuis
Hirð 43318÷ Alt þat fe sem konongs men hava ok aller aðrer hans fylgðar menn hava til bardaga haft
Hirð 4343÷ þa skulu þeir taka iammykit lutskipti sem hinir er vinna i bardagha bæðe sigr oc fe
Hirð 4352÷ Nu ber sva til at maðr finnr faður sin i bardaga
Hirð 4491÷ hafði hann ok ecki staðið i bardogum
EgM(2001) 12338÷ þegar er þeir Steinaʀʀ koma at holnum. þa sækia þeir at þeim Þorsteini. ok varð þar bardagi
EgM(2001) 1748÷ Mikill bardagi ok veykleikr, ok annarri halfu goðr vile ‹var› i þessarrar konv briosti
MarS 32025÷ Tófi kom at Gunnari eptir bardagann ok bauð at fylgja honum til fjár þess, er víkingar hǫfðu folgit
NjM 8120÷ Biskup biðr nu stauðuaz barðagann
StuᴵK 5658÷ Akilles sotte allt ad borger ueggium var þa fram ordit oc sleit nott bardaghan
~ lat.proelium
ExidTroi 2414 TrójS 976÷ hann (ɔ: Kristr) man i syniligum bardogum deya fyrir uara sauk
~ lat.bellis visibilibus
SpecH 45a37 (I 125) Stj¹ 24011÷ drap hann þar þa menn alla er at bardaganum voru
Sǫrla 2831÷ Eftir vm daginn gengu þeir a land ok þar til sem bardaginn hafdi verit ok sa þar o᷎nguann stad þeirra tidenda er þar hofdu uordit en sazst blod a suerde Juars til merkia
Sǫrla 2835÷ Finnit þann mann, er ydr flyi, þuiat uid skal ek taka ok horfa i guds bardaga
Thom² 43829÷ Enn af þui opi ok ofrafli, brestum ok bardaga, er þeir gera, heyrir um aull herbergi ꜳ gardinum
Thom² 43920÷ bad ek hana sidan ... leysa ut bonda sinn af bardo᷎gum, en sonu fra þian ok þrældomi
VP 44316÷ eigi er þat yckart færi at heyia bardaga vid þa brædr
Vikt 149÷ þickjumzt ek þat sia ... ef ver haulldum bardaga at þier munut falla enn ek mun verda at ganga med Solldani kongi sem aadr
Vikt 4611÷ ‹N›V er at segia fra Siod at hann er nu kominn næri bardaganum og skyniar huersu fylkingar standa
VSj 1034÷ for hann umm morg laund at leita ‹þeirra› ok sigradi þa ok drap j einuigi ok bardaga
Trist¹Reeves 3015÷ koma þeir Hiarandj nu a᷎ mote þeim. og slær þegar j bardaga
Vilm 1776÷ þa herdir þat mann til at þola bardaga
~ da.bardaghæ
HarpK 1233 MedMisc 7030÷ (i propr.comp.) Avrlyg stada ⸢bardagi [var. fundr AnnL 25620]
AnnResˣ 2524÷ til ba̋rdaga
~ lat.Qui docet manus meas ad prelium
814 (Vulg Psalt 17,35) GlossPsalt 914÷ til bardaga
~ lat.Et precinxisti me uirtute ad bellum
826 (Vulg Psalt 17,40) GlossPsalt 927÷ (i propr.comp.) Þessi Sigurðr féll í Brjáns-bardaga á Irlandi
Magn¹ˣ 2398÷ hjó Vémundr undan Gnúpi fótinn, ok nú stóð hann á knjám, ok bauð enn bardagann
Reykdˣ 18819÷ hann ... sigraði þá ok drap í einvígi ok bardaga
~ fr.bataille
Tristan 9016 Trist¹ˣ 14925÷ (Achilles) tök ǫll sïn her klædi redst i bardagann med miklu kalli ok eggian
~ lat.in bellum
ExidTroi 395 TrójOˣ 1993÷ (i propr.comp.) Eyrlygs staða bardagi
AnnHˣ 658
● ásar bardagi ?“asens kamp” (ɔ: stjernebilledet Kusken, lat. Auriga; sands. refererende til Þórr’s kørsel over himmelhvælvingen) ⫽ ?“the Æsir’s battle” (ɔ: the constellation Charioteer, lat. Auriga; prob. with reference to Þórr’s ride across the heavens)
● hlaupa/... með bráðum bardaga [á e-n] foretage overraskelsesangreb (på ngn) ⫽ make a surprise attack (on sby)
●●● Josve ... hlæypr vm nott a hæiðingia vvara með braðvm bardaga
StjC 36911●●● og koma at herbudvm Constancii kongs. og rȧda þegar ꜳ̋ þa med bradvm bardaga
Adon 13616÷ hann hliop a þa með braðvm bardaga
StjC 39535÷ hliopv Philistei a Jsraels lyð með braðvm bardaga
~ lat.iniere proelium
Vulg 1Reg 7,10 StjC 43924÷ enn hiner hlaupa ꜳ̋ þȧ med bradvm bardaga. og drepa af þeim hvert mannzbarn
Adon 10512÷ þysia þegar framm r skoginvm margar .ᴍ. manna og hlaupa þegar ꜳ̋ þa med bradum bardaga
Adon 18413
4) ?tilbageslag i kamp ⫽ ?set-back in a battle
cf. simplex -dagi (0)
Form.: bardaga (76); bardagi (19); bardage (5); bardagann (5); bardagha (4); bardaganum (4); bardagar (3); bardagans (2); bardogum (2); barðaga (2); bardaginn (2); Bardagi (2); bardo᷎gum (1); barðdaga (1); bardaganvm (1); ba̋rdaga (1); (1); bardaganvm (1); bardaghan (1); bardǫgom (1); Bardaga (1); bard▹a◃ge (1); bardagum (1); barðagha (1); barðagann (1); bardǫgvm (1); bardavgvm (1);
Comp.: brǿðra- (1), folk- (1), mel·rakka·hóls·bardagi (1), ráðningar- (1), riddara- (1)
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím _; LP; Med; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr; Fr4; NO; Walter _; ÁBlM; Bl; WPA _; ; LMNL
Litt.: Gunnar F. Guðmundsson 2000 67-8, 288; Tarsi 2022 223
Genre. (expected): religious works [rel]: 59 (37); historical works [his]: 24 (24); romances [rom]: 20 (14); legal works [jur]: 11 (13); family sagas [isl]: 9 (17); contemporary sagas [bis]: 8 (10); þættir [tot]: 4 (3); learned works [div]: 3 (4); charters [dip]: 2 (11); unclassified [ ]: 1 (1); legendary sagas [fas]: 0 (6);
External (non-ONP) resources:
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net