sárr adj. [compar. -ari, superl. -astr]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
A.
1) [e-u] [af e-u] såret, fuld af sår, skadet
(fig.) ef haɴ keɴer sic vera sáran af necqueʀe hꜵfoþ synþ. þa coste haɴ fyʀ at hréinsa hugscot siᴛ
~ lat.vulneratum esse
CaesASerm 85221 ●HómÍsl⁵⁴(1993) 90r8sár fýsesc lę́cningar
~ lat.vulneratus
PsAugSerm 197725 ●HómÍsl¹⁷(1993) 24r27●●● Vꜵrom sárer. oc erom gréodder
~ lat.vulnerati
PsAugSerm 197971 ●HómÍsl¹⁷(1993) 25v24veite haɴ góþa hofn þeim er a skipe fara. en heilso sǫ́rom
~ lat.infirmantibus sanitatem ... indulgeat
MissRom 191b41 ●HómÍsl²³(1993) 33v26(fig.) þegar es maþr fiþr sic sáran af nøckørum lęsti
~ lat.se aliquo crimine vulneratum
CaesASerm 85221 ●HómÍsl²⁹(1993) 43r14ef hann er tueim sarom saʀ
GrgKonᴵ 1519Þat er mælt ef saʀ maðr er eigi at føʀ at lysa
GrgKonᴵ 15115Sa hinn sare maðr svaraðe
Menota: 1ra22 BarlA 312●●● sa maþr ... hafþi saran fot. oc þrvtnaþi ta hans oc vegþi
Mork 41018Enn sari prestr la þa aumliga buinn
ÓH 65311‹þꜳ var fotrinn sva› [hei]ll at huergi sa á at sart hefði verit
JBpAFrg(2003) 3611Nv er þiðricr heima i bern oc saʀr mioc
cap.
Þiðrᴵ 1741oc er þo hvargi saʀ. oc hvargi yvir kominn
Þiðrᴵᴵ 2412Þormoðr Þorgavz son var ok hravstr maðr. ok geck vel fram. Eyiolfr fra Borg rez honum imot ok verðr miok sarr
Heið 9431Riða nv .xvi. saman. ok flestir sarir
Heið 959●●● mart var sart orðit lið þeira
Heið 969þeir voro miok sarir Gislungar Arne ok Froðe. Þormoðr ok Þorarinn
Heið 9610Tosti geck at konvngi ok spvrði hvart hann var saʀ
Hem544 5223Or þessi orrostu flydi Haraldr konungr saʀ til Vinndlandz ok andaþiz við Ioms borg allra heilagra messv dag
Hamb415 6029þokaði konvngrinn at altarinu ok þrysti knenv ok þvi er sarazst var við steinnin
ÓH325V 84614verðr hinn sare dauðr, þa ...
Landsl 549ek kalla at þu ser sigradr segir Hrafn er þu ert sárr vordinn
Gunnl 488Nu koma hermenn at þeim oc kemr eitt huert heruapn innan borðz ... oc uerða menn sarir af eða drepnir
Bl 2781Þorlofr var sa miog
EgM(2001) 1220Huskarlar Ingolfs vrðu sarer miog, þess at þo batnar þeim
Fbr 2617þó var hann lítt sárr, en ákafliga vígmóðr
Laxd 19114●●● Hon var mjǫk heiptarfingin til Bolla, ok þótti sár fóstrlaunin
blodig Laxd 1983Hve miok mvn hann sarr? sagði Loptr. Gvdlaugr synðe honum spiotit, ok var fe‹i›tin ofarliga aa * fioðrinne
StuᴵK 34516foro til oc fvnðv, at Hafr var sarr firir briostino
StuᴵK 35510Þeir Hrane gatu upp komit sva hurðunne, at leggia matte sverþvm; en þo vrðo fair menn af þvi sarir
StuᴵᴵK 1984●●● konungr var borinn sáʀ ꜳ skip ut. ok sva at hann varð heill ꜳ .vij. nottum
ÓTᴵ 1634Þessi hinn riki madr. sem eigi uilldi her hinum sára fatækum manni gefa hina minnztu braudmola ...
~ lat.vulnerato pauperi
GregHom 130652 Stj¹ 15528Ef maðr leigir hross ... ábyrgiz sá er með ferr, utan þat ef halt verðr eða sárt, ok verði heilt innan fjórtán nátta er heim kemr
Jb 16716þau (ɔ: horn) stodu allt at beini sua saar at þeir þottuz huergi mega lata uit snerta
DínDr 458Stappar madr krassa med gása istr, þat er gott ath leggia vid sárt hófut ok kláda
Med194 6623var skammr bardagi, adr þeir flydu, er lifvit þagu, en fiolde var sárt
Orkn 205kvað (hann) þá munu sára mjǫk, Áskel ok fǫrunauta hans
Reykd 2002●●● prestr skirdi sonu Claudij, annan vatnbolginn, en annan sáran
Seb 22910voru ho᷎gnir miok skildir þeirra hialmar brotna enn bryníuʀ slittna enn badir voru sarer ok modir
ÍvA 13511þa er hann stod ꜳ hinn heila fot, toku tær en‹s› sꜳra fotar iafnsitt aukla
CecA 29419‹urdu› þar xiiii menn sarir, en margir lamdir
Hák81 40427●●● þo at þu siert nockut ⸢sar [var. meiddr MarD634ˣ 116820] af þessu hoggi
~ lat.læsus
HelChron 106348 MarE 5419Vilmundr ... fann Hiaranda lifs. og mio᷎g saran
Vilm 1763þat er ein svortt smyrsl. hana skal leggia yfir sarit þar sem madur er sar
MedMisc 986Þorolfur uard sꜳrr ꜳ fæti ok geck jafnan sidan halltur
Eb309(2003) 2318●●● hon var svo oll hriuf ok sar, at eingi fleckr var heill
AgnesB 2114líd þitt er mart sart ok fallít
~
Rafn 1830 9327 HG AM 152 fol 145va6þa var þar og einn madr sem hafde miog sartt hofvd og óslett
ServReyk 2065Epter þad geingu þeir heim vijgmoder, og þo marger sarer
Fljˣ 686Nu er Gunnsteinn einn epter hia brodur sijnum daudum; hann var sꜳr miog
Fljˣ 7023Ef maðr verðr sárr í heraði
Frostˣ 16720þá scal bꝍta hinum sára hálfri mörc
Frostˣ 17213Da‹na›munt bra fyrir sik skilldi ok vard ecki sar at þvi sinni
KlmB1980ˣ 2301þeir sia, at hann er miok sꜳrr
~ lat.graviter læsum
HelChron 10611 MarD634ˣ 11638En er Magni sá, at hann mundi eigi undan komaz, þá sneriz hann við; hjogguz þeir Bjǫrn í móti, ok varð hvárrgi sárr
StuᴵᴵR11127ˣ 4410Enn sári maðr mælti
Vatnˣ 622
● sárr til ólífis
Heɢr varð sa til olifiss
EgM(2001) 5634þar la Domicius sáʀʀ til olifiꜱ
Rómv226(2010) 3365ætloðv þeir, at hann mundi sarr til olifis
StuᴵK 1793
● sjúkr eða/ok sárr
En þæir ero retir aumingiar. blindir menn ok haltir ok daufir. siukir ok sarer. likþraer ok væilir
HómNo¹⁸ 8819sva þotte honum siolfum er hann vacnaðe sem hann hafðe (!) hvarke orðet siucr eða sár
ÓH619 11810ef vattr manz verðr sivcr eða sáʀ
GrgKonᴵ 5820nema maðr verðe siucr eða saʀ i þingför eða a alþingi. þar á maðr at selia handselda söc oc huergi ellegar
GrgKonᴵ 12524Ef maðr veit eigi secþ manz oc bergr hann honom af þvi at hinn er siucr eða sáʀ eða vanheill fyrir elle ... secz hann eigi af þvi ovisa elðe þott langt se
GrgKonᴵ 12722Nu er nockoʀ logretto maðr sva siúcr eða sáʀ at sá má eigi ute vera
GrgKonᴵ 21424at hann verðr siucr. eða saʀ. eða ó male. eða davðr
GrgStað 4918aller siukir oc sarer. fenngo a þeim degi goða heilsu
Menota: 90vb27 BarlA 17241ec em sivk oc sar. af kiærleik astar þinnar
Menota: 96rb7 BarlA 18232En þær ero nauðsyniar ef maðr er siucr æða sarr
GulKrᴵ 1925En ef annattveggia verðr siuct. æða sárt. þa scal biða .xii. manaðe
Gulᴵ 2736uttan han se siukr eða sar
Hirð 40816(hon var) sua sár ok síuk at hvergi mattí við koma
ÞBpB 3204ef hann er síukr ęða sar
Landsl1154 823ok hvat gera siukir ok saʀir
~
HMSᴵᴵ 1285 Nik Holm perg 16 4° 43v14til aumra manna, sarra ok siukra
Thom² 32324þá var lokit hans sorg ok sút, ok eigi þóttiz hann kenna sik sjúkan eða sáran
Rémˣ 1436engi ... mundi svá sjúkr eða sárr í hug eða líkama, at eigi mundi þegar tapa angist ok trega ... ef hana sæi
Rémˣ 1529
● binda um sárt [fyrir e-m]
ek em maðr skapharðr, ok hefir jafnan hlotit um sárt at binda fyrir mér
NjR1908 833ek em maðr skapharðr, ok hefir margr hlotit um sárt at binda fyrir mér
NjM 9524
2) smertefuld, lidende, forpint
þeir báro þolen-moðlega sárar pinslir. en vér sculum standasc þolen-moðlega u-scil nꜵnga
HómNo³¹ 14626En þat ætlaðe stephanus at mæðan hinn hælghi Laurencius hellt í siðu hanum. þo at hann þœlði æina pinsl iamlanga rið i hælviti at hanum muɴde æigi sarari kvol þat væra en hanum var klyping Laurencíȷ́
Kgs 10311optlega verðr saren sart at lécna. oc morgo sinne batnar enom siuka við beiskan drycc
Alex 966●●● þa með vaveiflegum atburð fell haɴ fra ritinv oc varð sva stirðr oc sárr allr at hann matti ǫngan lim ro᷎ra a s[er]
JBpAFrg(2003) 4318●●● frialsadi hun hana af saru biti varganna
Mar240e 63412kendi hon ecki neins þrota en var sart fyrir bringvnni
ÞBpE 37925sarum munni er pina brauðsins berging, en heilum harðla sæt
AugA 12917menn at (ɔ: er) draga skal or kirkiunne til saʀa pininga
GBpA 21110●●● þat þikkir honum fádæmi, at honum skal svá sárr vera mega hungrinn svá lítinn tíma sem hann hefir fastat
Æv⁴² 1386með fótarmeini svá sáru, at varla var bæriligt þeim er þoldi
GBpD 2510Þessir bolfuaðu Gydingar. struku likneskit meðr sꜳrum suipum. spytandi ꜳ þat ok gáfu þi stora pustra. ok hꜳdulig hꜳlshoɢ
JBpB(2003) 945●●● þit skulut ꜳ þessum sama fundi vera kualdir sarum pislum til bana
ÓTᴵ 20710borgarmonnum uaru sinar skeinur einkannliga sem saraztar
Stj¹ 18736þat er gott vid laungum ho᷎sta ok ho᷎rdum anndar dre᷎tti, sidu verk ok sarum innyflum
Med194 679eftir fa daga fell Sigurdr byskup j saran siuknnat sæliga framlidande af þessu lifue stundligu
ÓTFlat 5161Dils blomstur sodit j oleo. þat er gott vid þa knypri ok þat sara kiot er vex j millum hlauna manz vid bakhlutinn sialfan
MedMisc 5919●●● þat er gott vid sarann munn ok þrutin
MedMisc 6918þa er hun god vid sara fætur þa sem frost er j
MedMisc 7920þat er gott at leggia vid sartt holld ok klada
MedMisc 816taka radning fo᷎studaga vm langafaustu. v. haugg hit færsta. af vendi edr olu. suo at sart verdi
DI II (*[1326]›AM 42 a) 59624þat er gott vid aunngva ok sott, vid sarum hosta sidla ok arla
Med434 126Pipar er godur vid tanꜳ verk, ef hann er stappadur ok sidan lagdur vid sara taunn
Med434 3418Þa er drottin vor Iesus Christus ... skylldi ganga ok þola ok bida þann sꜳra daudꜳ ok biturligu pinu fyri vorra synda saker
Encᴵᴵᴵ461 1134
● sárr sultr
af miklum ok saarum sullt
Stj¹ 7129þit drepit allan þenna mannfiolda med hungr ok saara sullt
Stj¹ 29117hann granndar ei manninum utan af sarum sullti
SigÞǫgl 1461
● sárt (n. sg. = adv.)
Ryggr var Julien, er hann kiendi sik af hesti fallinn oc sua sart niðr cominn
ElisA 1099Sart byr þv nv við mic Þora. En hon liop vpp oc melti. Þeir bva sart viþ þic er veʀ vilia þer en ec
Mork 41311(proverb.) kemr þar at þvi sem mællt er. at sart bitr solltin lus
Sv 10619Sárt ert þú leikin
NjR 4826●●● Sárt ert þú leikin, ok skyldi eigi svá opt
NjR 4826Sárt ert þú leikinn, Sámr fóstri!
NjR1908 16812hann hafði eigi ꜳ sinum alldri nockut fyrr þolat þess hattar mein iamnsartt
AugA 1351Sárt ertú leikinn, Sámr fóstri
NjM 1869sa bítr. sárt er ser vill æigi forða
Rómv226(2010) 28015sꜳrt villda eg leika alla þꜳ er mier briotaztt j moti
ÞTjald 43420(proverb.) sart ⸢*bitr [non emend. bitur] solltin lv́s kuad *Gestr
LdnStˣ 17114n.
● verðr sárt við [!] [e-m/e-u]
●●● tok hann i tvngo stufiɴ oc heimti sva hart at honom vard sart við
ÓHFrgα 3721toc hann tungustufinn oc heimti sva hart at prestinom varð sart við
ÓH 6547þotti henne ser allsartt við verða
MarA 15533Sa inn sami diacnn hafdi svll i havfdi ser; oc eitt sinn er hann stoð vndir hondvm Guðmundi presti i messo, oc la olbogi hans a svllnvm, oc varð honum sart við miok; enn er svngin var messann, kenði hann hvergi svllsins
StuᴵK 23024hoggit kemr ꜳ hondina ok uerdr miok sart uid i fingrinum
~ lat.percussus est graviter
HelChron 106345 MarE 5416Enn er abota segizt, at madr er fyrir vordinn, uerdr *honum miok sart vid
MarE 6374tók hann tungu-stúfinn ok heimti svá hart, at prestinum varð sárt við
Hkrᴵᴵᴵˣ 3853●●● lagdi fyrer briost honum hondina ... og þotti honum sier sꜳ̈rtt vid verda
JBpC(2003)ˣ 1463‹spyrnir hann þar í, svá at henni verðr sárt við nǫkkut› emend. Stu 22821: BLAdd 11127 “IIp”
emend. StuᴵK 22821: BLAdd 11127ˣ “IIp”
3) [e-m/e-u] [við e-t] bitter, smertelig, pinefuld
●●● En þat ma marca at likendum hve sꜵr henni myndi vera su sýn at sia æinga son sin pindan þann er hon hafðe geten af helgum anda
HómNo²⁸ 13027(hann) toc þa ‹at› calla á þann milda mann með sárum stýn ok andvarpan
ÓH619 12629bað hinn aumlege ... með saro brioste þann guðꜱ dẏrling duga ser
ÓHLeg 9715huilik orlog ok harðr atburðr hava læitt mek i þætta fylki at harmr ok angr sem sua hava bundit mec sarom sorgum af fru þessarre ... ok losteð hug minn ok hiarta sua unytri ahyggio ok allan mec fra tekit sialfum mer með sua kynlegom hætti at skynsemð min ter mer ækki
Streng 6821með heitum tarom oc sarom sytingum. kallaðe hann a guð
Menota: 77vb6 BarlA 14440bað með saro briosti þann dyrling enn helga Olaf konung duga ser
ÓH 65318snerez þa sciott sa sigr er aðr var fengenn í sara sut
Alex 9119hveriom er lifit sarast at lata
Þiðrᴵ 1921er mer ykart mein miklo sarara en mitt
StjC 4218at þv syniz at o᷎llo sem sv kona er lengi hefir gratið saran manna missi
StjC 52230Ho ho harðla sart er mitt hiarta
StjC 55915baþo allir meþ sarv hiarta ser hialpar af gvþi
Sof623 5424En þat ma marka hellz at likendvm, hverssv sar henni mvndi vera sv syn, at sia einka son sinn pindan
MarA 38211engin lvtr er henni iafnsarr, sem illir menn ok vmakligir se skipaðir hennar formenn
Mar655XXXII 46121önd hennar var myclu sárari við dauða dróttins ... en engi maðr megi kenna á sínum líkama
MarS 4718●●● henni gerizt miøk sárt, þegar i fyrstv sem hana grvnar, at hann elski aðra konv
MarS 27418honum er sárt at láta af penínginum
GBpD 6130ek uil, at þv farir aa fvnð Snorra oc beidir, at hann eigi lut at uið Þorvald, at ver semim mal hans * oc Rafns sona ok greidim þav or vorum malum - þviat þav ero sar -, ef þeir mætti sattir uerða
StuᴵK 38124Se᷎mundr mælti: þat byðr mer hugr, herra! at mer þicki þa sart at segia fiorraðin Avgmundar við mic, er þu truir
StuᴵᴵK 12221fæddi hon leyniliga sun i heim. Feck hon þat af þi leyniliga gort. at hun hafdi þar til ekki miok þunga edr saara sott eptir annarra kuenna uana
Stj¹ 25115Senniliga er þat sart at vita
~
HMSᴵᴵ 10310 Nik Holm perg 16 4° 30r20samuitzkan tiꜳr þeim þær liotar sakir, þott senn sie leyndar, er þeir ottaz med sarum hug, ef opinberar koma undir erchibyskups dom
Thom² 34014þeir æro med sarum ꜳngri ok þeim tidindum af konungs gardi, at ...
Thom² 3543hann gaf sik ... at sidrztu undir sialf bodafoll mannligrar grimdar med sarum dauda
Thom² 35619er hitt miklu sꜳrara, at þer hafuit þann, er ydr skapadi
Thom² 38338●●● sart uar maurgu hiarta at missa þuiliks faudr
Thom² 4332Aller v[m]illder hafa ⸢sara [var. bitra Alk619 732] jdran j kuolum
Alk685 723marger uerda um sart ath giallda fyrer ydrar saker
EgSH1008 78544bað með sáru brjósti þann dýrling, Óláf konung, duga sér
Hkrᴵᴵᴵˣ 38426Nu er drottning verdur þessa wør ad þetta er annar madur þa geinngur hun vt med mikilli ahyggiu og sꜳru hiarta til þessa manns og spyrr. godi herra, æigi vil ek ath þier kunnid migh þott ek spyria þessa. Hvert er þitt nafn eder hver er þín ætlan, edur hverrar tignar erttu edur huar fekstu vopn míns herra Hernits kongs?
Þiðrᴵᴵˣ 3677
● matr er sárr [e-m] det gør ondt (på ngn) at afstå mad, (ngn) er nærig (med mad)
● sárt (n. sg. = adv.)
Eremitinn grét þá mjök sárt
Æv² 1313hjartat svíddi innan svá sárt, sem skorit veri, at missa þvílíks faðernis, er allt var sætt ok sæmiligt sínum ástvinum
GBpD 15633Þetta bod allt saman anngrar suo sart fruinnar hiarta sem hun væri lagin j gegnum en vid þui at vid liggr hennar liftion af illzsku iarlsins dregr hun sig vt af husino ok fram j þa skemmo er Jon liggr j
DrJ 4718●●● Hon bar sik þá lítt ok grét allsárt
Gr 2059hvat angrar ydr þier ervt so sartt theknar med sꜳrvm harme og bitrvm ecka
GregBpReyk 1929
● halda sárt [e-m/sér]
lícar guþi viþ þa allra batst. oc ef haɴ callar þa píslar vátta sína. es sér hallda sárt oc standa at móti misgørþinni þóᴛ til fýsi. eþa méinlǽta ser til yfirbótaɴa ef misgorᴛ verþr
●HómÍsl⁴³(1993) 73v10fiarkominn þykkiz ek til þess sagdi hann ad bæta hann sua sárt sem ek hiellt á þeira fundi
Gunnl 5720þeir attu systr .ij. ok ræððu sua huarirtueggiu at slegit munði i giorð ok i manniofnut en menn hofðu sárt halldit frenðum sinum
Heiðy 10116
B. sáran (m. acc. sg. = adv.)
smertefuldt, bitterligt
● gráta sáran [e-t]
Form.: sart (20); sárt (18); sar (9); sarum (8); sarr (7); sárr (7); saʀ (7); saran (6); sara (5); sáran (5); sarir (5); sarer (5); sartt (5); sár (4); sáʀ (4); Sárt (4); sára (3); sarom (2); sarann (2); saara (2); sáru (2); saro (2); sare (2); sꜳra (2); sa (2); sꜳrr (2); sarazst (1); sari (1); sarra (1); sꜳ̈rtt (1); sꜳrara (1); saarum (1); Sart (1); saʀa (1); sꜳr (1); saar (1); (1); sárari (1); sarari (1); saʀir (1); sári (1); sꜳran (1); sꜳru (1); sarast (1); sárer (1); sárar (1); sarv (1); sárum (1); sꜳrt (1); saru (1); sꜳrum (1); sáʀʀ (1); saʀr (1); sarara (1); sꜵr (1); saraztar (1); sǫ́rom (1);
Comp.: bak- (2), fjaðr- (3), fjǫðr- (1), fót- (1), hjart- (1), hǫrund- (1), klakk- (1), mein- (1), ó- (20), síðu- (1), sina- (1), tann- (10)
Gloss.: EJ; ClV item (jafn) jafnsárr; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr item sáran adv.; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 item jafnsárr; Fischer _; Anm _; Bin; Rím -r; LP; Med -a-; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr; Fr4 item jafnsárr; NO item sáran adv., sárt adv.; Walter _; ÁBlM (³sár), item sáran adv.; Bl item sáran adv.; WPA _;
Litt.: Heidermanns 1993 463-464
Genre. (expected): religious works [rel]: 67 (45); family sagas [isl]: 26 (20); historical works [his]: 20 (29); contemporary sagas [bis]: 19 (12); legal works [jur]: 16 (16); romances [rom]: 13 (17); legendary sagas [fas]: 6 (7); þættir [tot]: 3 (4); charters [dip]: 1 (13); learned works [div]: 0 (5); unclassified [ ]: 0 (1);
ÞH (red.) — November 2017
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
sannr, saðr - sá, sú, þat
sárfenginn - sáttr
...
...