2sannr, saðr adj. [-an; compar. -ari, superl. -astr]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
I.
1) sand, sandfærdig, virkelig, retmæssig
Elscom vér ok þa af ꜵllo hiarta þessa dómendr es ǫꜱ léiddo til tru saþrar fra villo
HómÍsl⁷(1993) 8v31J þeirre (ɔ: kristni) er iátt heilagre þreɴingo oc saþre einingo
HómÍsl¹⁶(1993) 23r27en þeir snuesc til goþs lifanda oc sanz oc einga sunar hans iesus criz goþs oc dróttens várs
HómÍsl²³(1993) 33v32Meþ slíkom stórmerkiom lystesc fǫgnoþr vpriso domini fyr vinom goþs. þéim es sér þótte enskes vaɴt. ef þeir yrþe víꜱer saþrar upriso hans
HómÍsl²⁴(1993) 34v25(dróttinn) er ⸢saþr [var. sannr Mess²625 41b37] er keɴemaþr
Mess²15(1993) 54v4hveʀ héyrer rǫd mína es af sꜵɴo es
~ lat.est ex veritate
Vulg Jhs 18,37 Theol15²(1993) 79r11eɴ saɴi þingheviandi
~ lat.concionator uerax
Dialᴵᴵᴵ 324 GregDialA 13024honom var soɴo svarat
Hóm677 4432scal hit til virða er mycclo er sannare at ...
ÓH619 11028●●● sa er satt vill segia þa þarf sa litt orþaɴa at leita
~ lat.verum
Epigram 51915 Prosper677 1531Vitr hvgr hnokir eigi soɴo
SilvFrgIV 811In saɴi er a himne þar er lios reɴr vp. þat er abravt recr villo mýrcr
Andr¹Cod645 12521at hann þrǽte igegn iacobo. oc saɴaþi þat í orþom sinom. At iesvs christvs være non saþr sónr gvþs
Jak¹Cod645 914Tru þu þui at morgum stoðar mykit at líuga. Storum spillir manni stunndum satt at segia
~ lat.quandoque nocet omnia uera loqui
Pamphilus 2255 Pamph 10116●●● Nu var þat sannazt at frvvan var ulétt
Menota: 34ra4 Streng 15413at birta oc syna ... allt þat sem sannazt var. vm sinn hagh oc atæve
BarlA 10222þu ertt sannr. ælskare allz mannkyns
Menota: 100va30 BarlA 19121mano þeir bera sátt
Gulᴵ 8718er þat sannast í at þer mon torsott at halda mer eptir
HreiðMork 1255●●● at þu leiter fyʀri æpter mæð vitrlegri athygli hvart sakir ero sannar eða loghnar
Kgs 6614þa er samuel bar soc á hæɴdr sauli þa svaraðe hann sem værianndi sina soc oc rosaðe at hann hafðe væl gort. þa er hann kvað sva at orðe at Guð se lovaðr at ec fyllda þat sæm hann bauð mer oc vissi þo mæð ser aðra luti sannari
Kgs 1111var þat oc sannast fra at segia
ÓH 1444Þing þetta hafa sett logmenn oc bøndr meþ ser til þess. at hveʀ þeira hafi soɴ log við aɴnan
Þing¹Mork 3725þo at þæir vite eigi hvart er þæir sueria satt eða eigi
Járns 27616til þess er þat reyniz sannare at hinn lifðe er fe atte. þat mund er sia anndaðez er i arf hafðe sez fyrst
Járns 28327hann varðveitte sec sialvan Dario konunge sannan vin
Alex 8615At viꜱo em ec þiɴɴ s[o]n. segir haɴ. oc sꜹɴɴ er occor freɴɴsime
Jvs291 5116Ef þv segir eigi satt til þa hefir þv mina reiði
Þiðrᴵ 8813þu ert mæistare hilldibrandr maðr Þiðreks konungs. Þa svarar Hilldibrandr. Þu sægir satt ek em vist hilldibrandr hinn bæzti vinr Þiðreks konungs æigi vil ek þui firir þer leyna ne firir engum manne i verolldo at ek em hans vinr
Þiðrᴵᴵ 2339til sanz vítnísburdar
NoDipl (1292) 626til sanz vítnísburdar gafom ver her firir vart bref ok ínsíglí
NoDipl (1292) 626sua baðo þæír ser guð hollan sem þæir satt sogðu
NoDipl (1294) 6813●●● Með þui at salebot er satt at sægia. ok synnð er æi minni lꝍyna þui sem satt er
NoDipl ([c1294]) 7025ok til sanz vitnísburðar setto þersir herrar sín Jnsigli firir þetta bref
NoDipl (1297) 8354huær sæm þæs dirfizt skal sæta af os sanre ræiði
NoDipl (1299) 10228skal sæta af os sanre ræiði
NoDipl (1299) 10228nv er sa maðr her kominn er i nott reið svnnan yr Borgar-firði ... ok kann sa mer gerla satt at segia
Heið 7732Eigi segir þv nv satt segir Barði
Heið 895er þetta sannara en þat er þv mælltir við mik
Heið 929●●● stivp meðra saugvr ... er enge veit hvart satt er. er iafnan lata konungin minztan i sinvm fraso᷎gnum
ÓTOddS 27opt kan þat at at beraz at fals er blandit sonno
ÓTOddS 213mvndv þeir eigi þessi boð bera Þorþarnir nema sꜹn veri
ÓTOddS 511vil ek alla stvnd a yðra hialp leggia ok skilia mvno þer af specð yðaʀe at ver bioðvm sát
ÓTOddS 4230til þess kom ek a þinn fvnd at kenna þer sana trv ok boða þer nafn drottins ok helga skirn at margir trvi guðe fyr þin boð
ÓTOddS 4519Sa er lendan maɴ fellir með saunnum vitnum
Sv 3929huat er þæir gera meðr konungenum her um statt, hava þæir þat oc hallda allt fyri satt
Thom¹ 1208hann finnr annat sannare, en þæirra orð heyraz
Thom¹ 1707●●● sitt þickir hverivm satt
ViðrLS544(1995) 1956þa man mer eigi i avgv bita sanz at spyria
ViðrLS544(1995) 1957þar skulu menn uera æiða uannder. sua at menn uiti. at þæir uilia i sannum æiðum uera stadder eða uitnisburðum
EiðKrA 3765tok hann við honom sem sꜹnnom sinom frænda. ok hafði hann alldri ef a at hann væri son Hakonar
HákFris 39838en hvárt sem satt er, eða eigi, þá hafi sá gaman af, er þat má afverða, en hinn leiti annars, þess er meira gaman verðr at
HG 7822let hann taka finn einn er margfroþr var. ok villdi neyða hann til sannrar sꜹgo
HkrFris 3721ef satt skal um tala, þá hefir dóttir þín ráðit honum banann
NjR 3919●●● Hér munu vér hafa sannar sǫgur um víg Hǫskulds
NjR1908 26215segi ek þat guði, at ek skal svá sǫk þessa sœkja, sem ek veit sannast ok réttast ok helzt at lǫgum
NjR1908 34922boðaði hann bo᷎iar folki fra bardaga allt hið sanna
StjC 43432Sendimenn Jabes komv hæim oc savgðv sinvm monnvm allt hið sanna vm sina ferþ
StjC 4475iafnnsatt er þat lifi þino at skiott man davði okr skilia ef hann ma raða
StjC 47116Ek særi þik ... at þv segir mer æigi annat enn satt er
~ lat.quod verum est
Vulg 3Reg 22,16 StjC 60318huat þeim þickir sannare i þui male
Landsl 215eigi uitu þeir annat sannare
Landsl 713skal sa sueria lata sem logmanni synizt ⸢at [var. ÷ ] ⸢sannare [var. rettare “fl.”] hafe [var. rettara hafa AM 68 4° 37v3]
Landsl 9813at þeir uissu eigi annat sannare firir guði
Landsl 11922nema þeim þicki allum annat sannare
Landsl 12914fæk ek ei sannari prof aa um þetta maall
DN II (1325) 13413til sanz uitnisburdar
RbHM (*1302)² 5424ok þottv vitir eigi aðr þesi tiþinde, þa mattv nv fiɴa skiott her savɴ dæmi, at eigi er logit at þer
SnE 3610●●● ok þat veit trva min, at iafnsatt er þat allt, er ec hefe sagt þer, þott þeir se svmir lvtir, er þv matt eigi reyna
SnE 3613Þa mælti Gangleri: Þetta ma ec at visv skilia at satt er
SnE 3615Þa svarar Har: Sat er þat, er þv segir; allmikit fiolmenni er þar, en myklv fleira skal eɴ verþa
SnE 425En þesi spvrning, er nv spyʀ þv, þicki mer likara at fair mvni sva visir vera, at her kvɴi satt ‹af› at segia
SnE 4211En satt er þat, er þv sagþir
SnE 451Þa mælti Iaf‹n›har: Heyrt hofvm ver sagt fra þeim atbvrþvm, er os þickia otrvligir, at saɴir mvni vera
SnE 4819en her mvn sia sitia nær, er vita *mvn savɴ tiþindi af at segia
SnE 4820en þo er þat satt, at ecki hafa her komit þeir menn, er mer þickir fothvatari en sva
SnE 557Ok er nv þat satt at segia, at vær mvnvm skiliaz
SnE 6015*En þat er satt at segia, at þa hafþi hann ráþit firir ser at leita til, ef saman mætti bera fvndi þeira Miðgarðzorms
SnE 612Nv ætla ec engan kvɴa þer saɴara at segia fra þesi ferþ Þors
SnE 614Hon sagþi Þór satt fra Geirroþi
SnE 1066Augu skælgiazst ok v̇skẏgnazst ok er þat sama reistr a fallet a augu biskupa vara er fæll af augum (!) postola þa natt er gud var tækín, Sa hín same hofge ok þungí er nu komen a augu biskupa vara ok sea þeir nu alla lutí sæm j sæmfnorom er þeír eígí skilia biartleik ne sanna sẏn Nasar þæfka nu daun en eigí ẏlm ædr so᷎tleik
SvR 213Þat man ek til taka sagðe Arnbiorn. at vera kann at eíge uerðe satt. at ec þickiumz uel fe᷎ʀ at boga skote
Rauð4 6657●●● konor skulu æigi hus kaupa ne iarðir. nema bonde þæirra lofe þæim eða sannr ærvingi
Bl 2555ef maðr værðr sannr niðingr eða svikare lauarðar sins
Hirð 4361Þat er satt. segir hann
GBpA 12212‹Sva se oss Guð hollr sem ver satt segium. gramr ef ver liugum› emend. ÁKr 1911: AM 346 fol “C”, etc.
emend. ÁKr 1911: AM 346 fol “C”er hann firir skauðum orðinn i haust. Vali quað þat satt vera
BandM 2111huersu kuaðu þer at orði. eigi sua na at þer skylldut þat dæma. at þer vissuð sannaz ok hellz at logum
BandM 3312uakna fylgdar menn Arnkels ok spurðu huar hann uæri. þa uar þrælunum sem þeir uaknaði or suefne. þat er satt ... hann mun beriaz uið Snorra goða inn a Aurlygs stoðum
EbWolf(2003) 17921Uilium uer aðr hafa af honum sannar so᷎gur
EbWolf(2003) 1976beiddiz þess at konungr skylldi fa honum sannar iartegner sinar til Þorðar a Aurland
EgM(2001) 12136●●● Þat er satt, eigi hefir mér í hug komit at segja ... at ek drap Sigmund Þorkelsson í dag
Glúm 292Þat er satt, eigi hefir mér í hug komit at segja ... at ek drap Sigmund
Glúm 292eigi er þat satt herra
Hallfr 662sia figura man at sonnu verða, þa er hann þvær folkit af synðum með sinu eiginligu bloði
JBapt²A 88723●●● Eingi maðr sagði oss sannara en balaam
KlmAFrg 55938kvað (hann) Vigdísi engar sakir hafa fundit Þórði, þær er sannar væri
Laxd 469henni þótti hann eigi hafa sér alt satt til sagt um útkvámu Kjartans
Laxd 16517Bolli kvazk þat sagt hafa, sem hann vissi þar af sannast
Laxd 16518Hér munu vér hafa sannar sǫgur um víg Hǫskulds
NjM 28819segi ek þat guði, at ek skal svá sǫk þessa sœkja sem ek veit sannast ok réttast ok helzt at lǫgum
NjM 3808Er ok seint satt at frétta, þvíat í dag trúði ek hér fyrir föðurliga milldi en enga nýjung
Æv²⁴ 985hann vardi saɴar sakir med kauisligum ordum
Rómv226(2010) 18316hvað er þá annat sannara, en allar keldur eru Jórdanar vatn? þvíat þær fyllast allar af einni upprás
GBpD 9630Sveinn qvað þat satt vera oc qvað margan eigi mundv slict sitia
StuᴵK 1018þa mælti hann: þat er satt, segir hann, at ec hefi eigi kysta kerlingv sæla inni *ena sivku⸣; þat skal eigi vera þo
StuᴵK 2557Þa hafðe hann sanna frett af, at Kolbeinn gron var i Eyia-firði
StuᴵᴵK 2124at ... helga várum lifanda guði. so᷎ɴum ok sælum
ÓTᴵᴵ 1928hann stoð huarki ꜳ rettu ne ꜳ so᷎nnu
~
PS 866 Pétr SÁM 1 19ra10skaltu ... taka skírn í nafní heilagrar þreɴingar með saɴri iðran ok iatningv synda þinna
RRÓT 32613þeir fals guðar hafa þvi siðr no᷎ckurn saɴan mꜳtt. at sialfir fiandrnir ero harðla veykir ok vmattugir ímoti krapti allzvalldanda guðs
RRÓT 33018hversu hann leiddi til sannz atrunaðar fauþur sinn ok hans heima menn
ÞorvVÓTᴵ 28419þuiat eins skal prestr þionostu med ser færa at hann fari innan soknar til sannz eyrindis. edr utan soknar ef hann er til þess kalladr
StatEi² 5368Almattigr gud verandi satt lios
Stj¹ 32●●● Hitt er sannara sagdi Joseph. at þer erut speiarar
Stj¹ 2138Skulu þer þar til i bo᷎ndum her halldnir uera. sem profaz huart þat er satt ‹eðr logit› sem þer hafit sagt
Stj¹ 21318Sat vil ek ok til þers segia, fadir, at fagnadr var mer a þersum ordum
Malc 44317gera þeir til yðuar sem sanner ouiner
BarlC 20417ma þvi ⸢synaz sannligt [var. saunnu likt þickia AM 239 fol “C”], at ...
var. JBapt²A 89421: AM 239 fol “C”Vartu á land genginn, Guðmundr? sagði Oddr. Þat var satt, sagði Guðmundr
ǪrvM 266nema þeim þikki annat ⸢sannara [var. sannari GKS 3268 4° “a”, etc.]
Jb 1241gjaldi sá .vi. aura er ⸢rangara [var. rangari AM 134 4° “i”] hefir ... nema hann sveri þess eið, at eigi vissi hann annat ⸢sannara [var. sannari AM 134 4° “i”] fyrir guði
Jb 15611at gefa upp ræidina fyrst j stad þuiat oft þikir þa annat sannara er hon lidr af en adr hefir framfarit
HalldSn¹Flat 50816●●● Hromundr læitade vid Þori huat satt væri edr huat hann uisse af. Þorir letz huorke uita þa sanna ne osanna at þessu
HrHalt 41210healpi mer suo nu Freyr ok Niordr ok hinn almatki as sem ek mun sua sok þessa sækia eda ueria edr uitni bera edr kuidu edr doma dęma sem ek væit rettazst ok sannazst
ÞUxaf 24923med hita ⸢sadrar [var. sanrar AM 235 fol “B”] truar
var. Dionys 31331: AM 235 fol “B”er nv þydingin rett jamnsonn sem adr var dravmrinn
DrJ 4318hann fær med ongv moti stoduat essit af styrkri rꜳs þat finnr hann ok at hann er fastr vid sodulinn er nv eigi annat sannarra en essit hleypr fram af siouar homrum
Gibb 8010Ertu nǫkkurr verkmaðr? Hann kvað þat satt vera, - ok til margs vel fallinn
Ljósv 4211●●● Ritum wer her ord eptir ord. sem ⸢so᷎nnu likt [var. sannligt SÁM 1] er at wordit hafí
~
PS 10515 Pétr AM 639 4° 38r4Skúta segir: Ek kann aldri sannara at segja
Reykd 2357Theoballdus erchibyskup hefir feingir þann siukdom, at hann leidir fram af þessi uerolld til fedra sinna i sanna huilld
Thom² 31112Sꜳ hefir fleckott ꜹga, er sua þyckiz uitr, at þar fyrir gleymir hann sꜳnnri uitrv
Thom² 35535Satt er þat
Thom² 35926huart þeim var nꜳlegri presentur konungs i Einglandi ædr sꜳtt fridkaup heilagrar kristni
Thom² 37622ofsatt er þat er mæll‹t› er at meirr hefvir þ[v Þ]orarinn kvenna skap en karlla er þv skallt þola Þorbirni digra hveria sko[mm]
Eb445b(2003) 5011var þat sa[t]t ... satt sem dagr
Eb445b(2003) 548hann var kallaðr Ro᷎gnvalldr en riki ok en rað spaki. ok uar þat mælt at huarttueɢia væri ⸢sann nefni [var. sꜳ̋tt Holm perg 1 fol “C²”]
var. ÓTᴵ 2114: Holm perg 1 fol “C²”Hvat megi sannara vera undir himne
CecA 27818med hita ⸢sadrar [var. sanrar AM 235 fol “B”] truar
Dionys 31331●●● vard hann þa naudigr satt ath segia, þviat hans illzka pindi hann til sannrar sogu
Vinc 3253sá [°°°] varð at san‹n›ri raun
Trist² 7422Gestrinn tók til orða: er sjá dóttir þín, bóndi? svá er satt, sagði hann
Án 34024þat veit hofud mitt, segir þiofr, at annat verdr þier sannara
ElisD 6242eg skal foruittnazt huat her er sannazt um
SigTurn 2114þit skulut þat allt sanna huort ek lyg edur segi satt
Vikt 1610mun þat ok mala sannazt at hier kemur þat fram sem fornmællt er. at sier giof til giallda gott er þeim sem ecki þaagu
Vikt 208Nú megu vér at sönnu vita at oss (sé at?) sönnu fallit, ef ek gæti haldit skildi mínum, þá mundum vér sigrast á þessum Affrikum
Klma 29724er ek kem heim, þa skalltv færa mer þann son, at ek se iamsannr fadir, sem þv ert modir
Mág¹B 47●●● let gud miog birtazt helgi hins heilaga Olafs konungs og sau þa margir sattmal vm sina hagi ok fundu nu misrædi sitt og glæp þann er þeir hofdu giort
MHFlat 2619drottning gat sanzs til vm hans mal huath hier munde til koma
MHFlat 29533Þat provar galienus læknir satt vera
MedMisc 8620su stefna sem þar war birt ... þar med eigi sidr synd suarin og sonn giorr med íí manna uitne
DI VII (1499) 42611eptir þui sem hann uar bedinn satt at segia. eigi fyrir gott eigi fyrir illt. vtan truliga sueria sinn eid
ÆvMið²⁰ 422og ef hann matti segia .iij. þing þau er so᷎nn eru
ÆvMið³² 9719at segia þrysuar satt so at eingi megi j moti mæla
ÆvMið³² 986og seg oss nu id þridia satt. og þa hefir þu fyllt lo᷎ginn
ÆvMið³² 993eigi skil eg þuij þier lofit þenna mann. er þat nęr og sannara ath hann hefir o᷎ngua hęuersku numit
Hect 15816j gegn kenningv .xíí. postvla er manvder [e]ro ens sanna ars
~ lat.boni anni
12023 Eluc238XVIII(1989) 1205nv fra þvi at eg kan ecki koma savnv fyrer mig
SofReyk 2088(proverb.; cf. FJOrdspr 182) þat er satt sem sialfum semur
Not604² 1672Voru mier synd bref þau er ritud voru af Jslande til mins herra med herra Erlende, og ma vera þeir þykest ritad hafa nær sonnu, enn ydur þyke *helldur frekt
ÁBpˣ 9318ma vera þeir þykest ritad hafa nær sonnu, enn ydur þyke *helldur frekt
ÁBpˣ 9318ad nefndur Runolfur væri jafnsannur fader hennar Barn‹s› sem hun er modur
DI VI (*1485›Lbs 1974ˣ) 53232og hann uæri iafnsannr fader at ollum sinum bornum sem hun moder
DI VIII (*1515›apogrˣ) 54515uæri þad satt. ad þeir skẏlldu meiga uinna med frij j sueitum ꜳ̋ sumarinn
DI IX (*1531›AM 238ˣ) 5803ok yðr syndizst æi. eðr odrum goðom monnum annat sannare. eðr hentare væra
DN VIII (*[1340]›apogrˣ) 13919satt er þad er nu seiger þu
Eb447(2003)ˣ 22614Nu er ecki ad dylia þess, er satt er
Fljˣ 9418hann hyggr þat vera satt
Frostˣ 24916þat vissu þeir fyrir guði sannast um þetta mál
Frostˣ 25025ef noccorer koma þæir er sannir (konungssynir) ero
FskAˣ 3675sannír
~ lat.iudicia domini uera iustificata in semetipsa
1222 (Vulg Psalm 18,10) GlossPsalt 1322sannur
~ lat.paciens et multe misericordie et uerax
14836 (Vulg Psalm 85,15) GlossPsalt 14932þó at vér vitim eigi sannyndi á því, þá vitum vér dœmi til þess, at gamlir frœðimenn hafa slíkt fyrir satt haft
Hkrᴵ38ˣ 49●●● tǫkum vér þat alt fyrir satt, er í þeim kvæðum finnsk um ferðir þeira eða orrostur
Hkrᴵ38ˣ 61hon liggr ofrlengi í sama fatnaði, ok er miklu ⸢sannara [var. sannligra AM 45 fol “F”, etc.], at hon sé hrœrð
Hkrᴵˣ 13415Þá er Haraldr konungr spurði um vísur þessar ⸢satt [var. ÷ AM 37 fol]
Hkrᴵˣ 2275þú munt vera at sǫnnu sannr sonr Búa
Hkrᴵˣ 3356(proverb.; cf. GerSprichw 26) seint er satt at spyrja
Hkrᴵᴵˣ 24619Þat ætla ek mála sannast, at neita eigi því, er svá er vel boðit
Hǿnsˣ 712En hvatki es *misagt es í frǿþom þeꜱom þá er scyllt at hava þat helldr er saɴara reynisc
Íslbˣ 18þat mon verþa satt es vér slítom í sundr lǫgen. at vér monom slíta oc friþeɴ
Íslbˣ 2926nú hefir þú nökkut varr vorðit, hvárir sannara töluðu
KlmBˣ 18425nú trú, ef þú vill, þetta verðr þér at sönnu
KlmBˣ 19315Þú mælir sannara, en eigi nenni ek at ganga í móti Eyjólfi
LjósvLˣ 10112Þa gengr Ávgmundr til Ions kvflungs oc mælti sva: ‹þat mundi satt vera›, ef Ingi konungr væri a lifi, þa mundi hann eigi ræna lata brædr Þorvards Þorgeirs sonar, ef hann ke᷎mi a uallð þeira, oc sva Magnus konungr sacir Ara. Nv væntir ek ‹þess af yðr, at þér munuð gera› fyrir sacir þeira oc minar bænar, at þer latið fe hans frid hafa emend. Stu 15017: BLAdd 11127 “IIp”
emend. StuᴵK 15017: BLAdd 11127ˣ “IIp”þigg heldr ráð af vinum þínum, er þú þó mátt eigi sjá satt mál fyrir ofrkappi þínu
StuᴵR440ˣ 324eru vér nú allir ódruknir ok megum virða þessi mál eptir sǫnnum efnum
StuᴵᴵR11127ˣ 14021er þat sannast at segja, at Gizurr hefir drepit mestan hlut ættar várrar
StuᴵᴵR11127ˣ 1635þykkjumz ek vita, at Hrafn mun mik hér mjǫk af flutt hafa, er mér þótti ‹á Íslandi› til tínt smátt ok stórt, satt ok logit
StuᴵᴵR11127ˣ 3259þeir megu öngum sönnum sökum á þik *koma, ef engi maðr finnst *hér, nema þú ein
Trist¹ˣ 1435þú segir satt
Trist¹ˣ 15215
● sannr guð
hon var værð at ... bera af sínu holde sannan guð ok mann í hæim
HómNo³¹ 1449þu cannt eigi eɴ scapara þiɴ. oc þu veizt eigi huerr sannr guð er
ÓTOdd 4010vitrir konongar Oc marger skynsamer hofðingiar Oc annat folk vt ifra. er hofðu sva mykla staðfestu til sandz guðs Oc hans truar. at ...
Menota: 22vb32 BarlA 4214saðr gvð
ÓTOddS 4021dvel‹s›k hann þar i goðv yfir læti ok talþe fyrir þeim vm trvna ok sagðe hvat þeim hefðe at þav tryðe a sanan guð er skop himin ok iorð ok alla luti
ÓTOddS 4225sadr gud
Andr⁴ 40733saþr gvþ
Jón³ 1632at vér trúim þann vera sannan guð
Laxd 15021drottinn váʀ Jesus Christus. sannr guð ok sannr maðr
ÞBpB 2418Ver skulum trua a helgan anda at hann er sannr guð sem faðir ok sonr
ÁKrD 1626til ... guðs ... sem er ⸢at so᷎ɴu [var. sannr Holm perg 1 fol “C²”] guþ
var. ÞorvVÓTᴵ 28524: Holm perg 1 fol “C²”a þeim monnum, sem Maumet gudi saunnum þionum
KirjA 4017sannr gud ok sannr madr
MarE 41612heyri þer nu, hverr hinn sanni guð er, skapari yðarr, sa er byggir a himnum en eigi i steinum eða stokkum
~ lat.uerum deum
PassBarth 1434 Barth¹ˣ 74924Einn er guð sannr guð
Jón¹ˣ 43037
● sannr ok sǿrr
●●● baðo þæir ser sua gud hollan at þetta uitni uar þæim sat ok sœrt
DN II (1320) 12135baðo þæir ser sua gud hollan at þetta uitni uar sat ok sœrt
DN II (1320) 1224ok suoro her at fullt bokarvitni at þetta var þæim satt ok sœrt
DN XV (1324) 1512suoro her at fullt bokarvitni at þetta var þæim satt ok sœrt
DN XV (1324) 1512●●● þann (eið) hygg ec sannann og særann sem jsolfur annorsson hefur hier frekara um suarit
DI IX (*1527›apogrˣ) 4075
● gera satt [e-t]
konungr svarar. hvernig gorir þv þat satt
ÓH 4646⸢hvernig [var. Hvernueg AM 61 fol “61”; huersu AM 321 4°ˣ “321”; hvernug Hkrᴵᴵˣ 3887] gorir þv þat satt
ÓH 4646eigi er þat enn satt giort
MHFlat 29429Þath hellztt herra seigir Halli ath hann ꜳt sinn faudurbana. Nu æpttu menn vpp og þottuztt alldri slik undr heyrtt hafa ... Gior þetta satt er þu seigir Halli seigir konungr
SneglFlat 42129
● (þér/...) satt (til) at segja
Etla ec helldr yðr sat til at segia at søkia oddi oc eɢio frendleifð mina
ÓH 728vill hann leynaz at mer sem svikare eða stelaz enn helldr sem vandr raufari satt at segia
Alex 6124þer satt til at segia faþir. segir hon þa villda ec Sigvallda alldregi æíga
Jvs291 8615Ok satt at segia, þa varð ec eigi fyʀ monnvᴍ at skaða en i dag
Bær 9950satt at segia, þa þetti mer ǽ þvi betr, er þv ettir fyʀ lag við mik leyniliga fyrst
Bær 10926Er þat þer satt at segia, at ecki var þa ottalavst at sofa
SnE 526ok þer satt at segia, þa ræddvz allir þeir, er sa, er þv lyptir af iorþv einvm fætinvm
SnE 607þar let Þorr koma a avngvlinn ꜹxa *hǫfvþit ok kastaþi firir borð, ok for ꜹngvllinn til *grvɴz, ok er *þer þat⸣ satt at segia, at *eigi ginti þa Þór ‹miðr› Miðgarþzorm, en Vtgarþaloki hafþi spottat Þor
SnE 6215ok segia menn, at hann lysti af honvm hꜹfvþit við *hronnvnvm, en ec hyɢ hitt vera þer satt at segia, at Miðgarþzormr lifir enn ok liggr i vmsia
SnE 638satt at segia kost gæfa þeir með sliku fiandans raði ok ꜳ eggian at fyrir koma hialp ok heilsv sinna salna
ÓTᴵᴵ 1925enn ydr satt at seigia. þa uni ek alljlla vid ef svo skal standa
LBpB 12025en þér satt til at segja, þá veit ek margra gǫfugra manna skaplyndi
Hkrᴵˣ 34512
● satt segi ek yðr/...
Satt sege ek yþr
~ lat.Amen, amen, dico vobis
Vulg Jhs 8,58 HómÍsl²⁷(1993) 40r12haɴ talþe sǽla þa þrę́la. er haɴ fyɴde vakendr þa er haɴ keomr. Sat sege ec yþr at haɴ mon setia þa yver alla góþa hlute sina
HómÍsl²⁰(1993) 30r18Sat sege ec þér. i dag moɴtu vera meþ mér i paradiso
~ lat.Amen, dico tibi
Vulg Luc 23,43 HómÍsl²²(1993) 33r3Saᴛ sege ec yþr quaþ haɴ teket hafa þéir allt vercaup (“ɔ: verccaup”, ed. note) siᴛ
~ lat.Amen, dico vobis
Vulg Matth 6,2 HómÍsl³³(1993) 52v32Sat sege ec þér. í dag scalltu meþ mér i paradíso
~ lat.Amen, dico tibi
Vulg Luc 23,43 Theol15²(1993) 80r13Satt sægi ec yðr tóco þæir *værcfe sít⸣
~ lat.Amen dico vobis
12926 Alk619 1297Cristr mælte sialfr enn í þæirri hælgu lestr. Satt sęgi ec yðr at aller englar ok allir hælgir menn er ero í himin-riki fagna mæir þæim æinum manne ...
cf. lat.Ita, dico vobis
Vulg Luc 15,10 HómNo¹¹ 6517Satt sæge æk ýðr, tóko þæir þat lof ær þeir ælskoðo
~ lat.amen dico vobis
IsidConflict 113438 Isid 18026⸢Ek segir ẏðr satt [var. at skẏrv Holm perg 19 4°]. þviat margir uilldo heíta ho᷎fðingiar ok drottnar
~
PS 11719 Pétr SÁM 1 25vb16Satt segi ec ydr
~ lat.Amen dico vobis
11121 Alk685 11013So᷎nnu sannara segi ek yðr, at ...
~ lat.Amen, amen dico vobis
Vulg Jhs 10,1 PhJˣ 73830
● hafa fyrir satt [e-t]
oc þat hafa meɴ fyr sátt en enge veitt hvart hon var so᷎n at þvi
ÓTOddS 324hofðo Birkibeinar þat fyrir satt. at hann villdi at erkibyskvp yrði berr at þvi sem iarl villdi at fram gengi
HákFris 39732Þat hefi ek þó fyrir satt
NjR 209Ok ho᷎fðu menn þat fyrir satt, at þat mundi mio᷎k vera fyrir sakir máala Snora Sturlu sonar, er láat hans hafði nakkuat af konunginum leitt
StuᴵᴵK 10024gerdi aþ þeim ædi uedr oc hafa menn þat firir sátt ad guþín hafi nvmid þa a himna upp
TrójS 5917mvnvm v[er] þat firir satt hafva at[t]v ser sannr at sokinni ok þv vill þik æigi lꜳta vnd[an] færa med rannsokninni
Eb445b(2003) 506hofdu Birkibeinar þat fyrir satt, at hann villde, at erkibyskup yrdi berr at þui, er jarl villde at væri
Hák81 3108þat hofdu menn fyrir satt, at honum væri miog j moti skapi aftaka þessara manna
Hák81 49716Mun ek hafa eitthvat fyrir satt, ef ek sé þá, hversu heilladrjúgir þeir munu vera
Gr 24618svá var hann øruggliga búinn at hlífum, at ekki gekk á. En þó hǫfðu menn þat fyrir satt, at hann meiddiz fyrir laginu
StuᴵᴵR11127ˣ 26821
● hafa fyrir sǫnnu [e-n]
● it sanna
hann (ɔ: Satael) viltesc þegar es hann vas scapaþr oc fvr let et saɴa
●Eluc674(1989) 315Þá es et saɴa af iǫrþo upp ruɴet
~ lat.veritas
CaesASerm 72721 HómÍsl⁶¹(1993) 101r25þuiat eɴ nýe maþr. oc siálft et saɴa iesus cristr saɴar þat i þeꜱꜱom orþom oc ꜵþrom mꜵrgom. Marger callaþer en fáer corner
HómÍsl³³(1993) 50v18●●● ec em gata. oc et saɴa oc líf
~ lat.Ego sum via et veritas et vita
Vulg Jhs 14,6 Játn²(1993) 68v23oc sagðe honom hitt sannazta til. at faðer hans hataðe cristna menn
Menota: 2va29 BarlA 618sagðe arachis. konongenom. allt hitt sannazta. vm munkana. oc þeiʀa metferð
Menota: 52va4 BarlA 9514seg mer eð sanna hversv við veít
Skáld 44826þeir mattu eigi þess lengr dylia. oc sogðu hit sannasta
HómHauksb¹ 1636Þa mælti Vtgarþaloki: Nv skal segia þer it saɴa, er þv ert v́t komiɴ or borginni
SnE 595Karlamagnus spurdi Rollant en hann sagdi honum hit sannasta
KlmA1980 10217Sveinninn segir honum þa allt id sannazta af, hve farit hafdi
VP 5284mylnu madurinn ... spyr huer hann væri. enn Samson sagdi honum hit sanna til
Sams 1324þav mvnv fretta hvadan þier sied. enn þier seigit hid sanna til
Hem1005 916en hann sagdi allt id sannasta
FriðBFrg 7620enn þeir sogdu til hith sanna sem fallit uar
SigÞǫgl 22718Nu giorder þu vel, er þu sagder hid sanna ‹til›
Fljˣ 767kallaði rodd guðs hann af himni ok kendi honum hit sanna
~ lat.ueritatem
PassPP 15313 Pétr²Aˣ 19123margir ganga duldir hins sanna, ok hyggja þat satt, er skrǫkvat er
StuᴵR440ˣ 2215sýniz mér svá, sem flestir menn sé honum ofskynja vestr þar, ef it sanna væri uppi
StuᴵᴵR11127ˣ 17717Fór þá upp alt it sanna, hverju hann hafði konunginum játat
StuᴵᴵR11127ˣ 3188
● sagðr sǫnnu
þykiasc nu aller víst vita at þu er (“ɔ: ert”) sꜵɴo sagþr
HómÍsl²⁷(1993) 40v21hann vissi at hann var sꜹnnv sagþr
Mar655II xxxiii24margir ... kꜹlloþo þeꜱ van at þeir Sigurðr voro sꜹɴo sagþir er aþr hꜹfþu syniat fyr hann
FærÓH 36811●●● margir kollvðv hann man ætv ok troll. Jvpiter sœkir hann heim ok leyniz ok vill vita hvart hann er sonnv sagðr
TrójHb 49Brædrnir so᷎gdu sik so᷎nnu sagda
VP 43118
● segja/... með sǫnnu
ver vissum at ver mindum fatt þar (ɔ: hjá svíakonungi) gera þat er ẏðare sꝍmd bẏriaðe er ver sægðim með sannu at ver hæfðim ẏðr hitta
ÓHLeg 3923með sannu segi ec þer ...
ÓTOdd 18111værða þau (tíðindi) mæð sonnu flutt
Kgs 4414þeir kvaþvz etla at þeir mvndi með so᷎nnv fara
ÓTOddS 434sva er sagt með sonno at ...
ÓTOddS 22623mæðr sonnv nv at segia, þa ...
Thom¹ 548ær þat meðr sonnu sagt ok skrifat, at hin þriðia tunga sturlar marga
~ lat.Vere
22432 Thom¹ 22417en þat er með savɴv at segia, at eigi er þravngra at skipa hana (ɔ: Valhǫll) en ganga i hana
SnE 448se ek at þu munt með sonnu fara
Hallfr 9112en ek kann yðr þat með sǫnnu at segja, at þetta eru friðmenn
Laxd 672þat er oss með sǫnnu sagt, at þú ynnir á Bolla
Laxd 22622er þat með sönnu at segja, at ...
Enc764² 41222
● verða at sǫnnu [e-m]
hans hœgra armlegg skal hann bera brotinn við sína síðu ok þetta skal hánum at sönnu verða
Parc 1122
● á sǫnnu
● at sǫnnu
●●● Vere filius dei erat iste. At sꜵɴo vas sia guþs sonr
Mess²15(1993) 56v15at vér megem þat at sannu vita at æcci er iam-hæilagt sem nafn hanꜱ. ok hann sialfr
FV619 15420hinn hælgi Oláfr konungr. hann var mykil guðs dyrlingr. mildr at sannu ok miscunsamr. sannsyn umm alla luti þa er til gǿzsco horfðe
ÓH619 10831þæir hꜵrmaðu at sꜵnnu ok greto bæðe hanꜱ mæin ok sína á-nꜵuð ok ó-gǽfo
ÓH619 12120Nu er lios þat comet iver oss, er ec spaða þa at coma mundi, þviat at sønno sitiom ver i heliar myrcrom
Niðrst¹ 124ek kann þer þat sægia at sannu
ÓHLeg 8215þetta (jarteign) syndiz all haleitt vera er nu veckrir hug varɴ oc margra gvdz vina at sꜹɴo
ÓHFrgα 381þa mætti at sonnu segia, oc at fullu vita, at ...
ElisA 877hann væit at sonnu ok hugr sægir honum at alldregi likaðe honum kuenna aster ok alldregi sa hann þa er hanom være fyst a
Streng 1429nv finn ec at sannu at þu annt honum
Menota: 35vb30 Streng 17415●●● J þeirre borg varo hus ok hallir ok turnar sva skinannde sem silfr klæðe vǽre. at sonnv varo þeir rikir er þar biuggo
Menota: 42rb20 Streng 23831En þu byr þeim at sannu. er þinum vilia þiona. skom. oc skaða oc eilivan vaða
Menota: 53vb1 BarlA 9713Syna villda ec þat þo i nockoro at ec væra konungs son at saunno. oc þo engi attlere
Alex 35eru þau orð borin at sonnu at sealfrar min a ec at geta firir þeim
Þiðrᴵᴵ 1663Nv skal ek at sonno i hvnaland
Þiðrᴵᴵ 28112At sꜹno mvn þat her saman koma lo᷎f vm konunginn er oss veitti farseliga lvti en þꜹckvm guðe er hann gaf oss slikan foringia
ÓTOddS 126Sverrir konungr viꜱi at saunnu at þetta var buanda-lið
Sv 5410eða viti mænn at sannu at ꝍðe hefir veret sen a honum aðr oc siðan
FrostKrᴵ 1494At sꜹnno legiasc uapn þeira í hiortu þeira
~ lat.Vere
Milit 20a59 Ridd623 2715at sꜹɴo scil ec þat at þer eflasc af fiolkyngis iþrottom
Ridd623 2718ero þær saker æigi openberar ⸢at [var. með AM 322 fol “C”, etc.] sonnu
Hirð 4084þessi maðr var vngr at alldri dyrrar ættar ... en at sǫnnv ... þa trvði þessi Dvggall sva miogh ꜳ̋ fegvrð likama sins at hann hirti. medr avllv ekki vm hialp sꜳ̋lv sinnar
Dugg657a 617Oc lagði Kolbeinn sva micla virþing a hann oc astvþ, at hann callaði hann at sǫnnv sann-helgan mann
StuᴵK 22627Gakk ut þu af grof, er at ⸢so᷎nnu [var. skyru AM 235 fol “C”] er staðr dauðra manna
MMA 5247uænti ek ef hann spyrr at so᷎nnu at hann ꜳ ufriþar uan af oss. þa ero þar allir Þrændir sem hann er
ÓTᴵ 528at þu fyrir latir hann (ɔ: spámanninn) ok snuiz til þess hins styrkazta guðs skapara þins sem er at so᷎ɴu guþ ok engi styrkleikr ma sigra
ÞorvVÓTᴵ 28524at ⸢visu [var. so᷎nnu AM 239 fol “B”] vitum ver, at ver hofum misgert
var. Andr¹ˣ 32528: AM 239 fol “B”at ⸢skyru [var. visu AM 236 fol “D”; sonnu AM 239 fol “C”] talaði hann þat
var. JBapt²A 9041: AM 239 fol “C”At so᷎nnu eru menn her af miok ryɢir. witandi æigi nęʀ endir mun ꜳ verda þessum kuo᷎lum
JBpBFrg(2003) 10521sa er at so᷎nnu greiddi varn veg til Egiptalandz
VP 3356þesse hefir at so᷎nnu þessa eina synd gerva
VP 60314nu segir ek ydr af þvi til ath ek ætla þessa ferd at fara att saunnu
HuldaHrokk 48Enn at sonnu ... þa trudi þessi Duggall sua mjog ꜳ fegurd likams sins ok a styrk ættar sinnar at hann uanrækti alla
~ lat.Verum
624 Dugg681a 64ueit eg at sonnu
~ lat.pro certo
8124 Dugg681a 811mꜳ sꜳ ad saunnu makliga forn gudí færa
Mess²625 417sá er þat (sverð) má ná til er at ⸢vísu [var. sönnu AM 180 a fol “a”] dauðr
var. KlmA 36224: AM 180 a fol “a”●●● Villt þu stadfestazt med mier i minu herbergi mier til þionustumanz, sem þu hefir heitit? Hann suarar: At saunnu drottning min
~ lat.Etiam
HelChron 106135 MarE 53630Hann suarar: ⸢At saunnu [var. Giarna MarD634ˣ 11648] drottning min
~ lat.Etiam
HelChron 106135 MarE 53630ath so᷎nnu ertu uerdr hinns hędiligazta dauda fyrir þęr .ij. sakir er þu hefir gert uid minn herra
Hect 931heyrt hefe eg getit þín. enda erum uer at sǫnnu komner og hafi þier komit j micla mann raun
FriðB 5016at sonnu
~ lat.dominus autem assumpsit me
3212 (Vulg Psalm 26,10) GlossPsalt 3313ad sonnu
~ lat.Tu autem domine ne longe facias miseraciones tuas a me
3828 (Vulg Psalm 39,12) GlossPsalt 3930ad sonnu
~ lat.Tu autem domine miserere mei
4215 (Vulg Psalm 40,11) GlossPsalt 4316ad sonnu
~ lat.(Ipsi) peribunt (tu) autem permanebis
18630 (Vulg Psalm 101,27) GlossPsalt 18727þú munt vera at sǫnnu sannr sonr Búa
Hkrᴵˣ 3356Harma þat ok margir at sǫnnu ok einkanliga konurnar
Rémˣ 308at sönnu sómir þér þenna dag at muna
Trist¹ˣ 14321
● fyrir satt/sǫnnu
ver hafuum firir sannu firirstadet, at kirkian er storligan mishalden j þesso skipti
DN I (1364) 29422ek segi þier fyrer satt
Æv238XX⁷ 1964enn þat hefi eg heyrt sagt fyrir satt at eingi meistare uæri so godr
ÆvMið²⁴ 568fyrir satt ertu þann sami mann er so hefir leikit minn son
ÆvMið²⁹ 8617
● með sǫnnu
at þer reynit þetta meþ sannu vera, sem ver segiom
SJ² 7961að hann uilldi upp gefaz með sꜹnnu
Rómv595(2010) 5510ef þæir uilia mik fyrer lita með sꜹnnu
~ lat.iure
11433 Rómv595(2010) 11416eg er med sonnv Secelia dȯtter Vilialms kongs
MírmB(1997) 13810
● til sanns
vildu (þeir) vist fræista í sva mykilli nauð-syn styrcꜱ ok veldiꜱ hinꜱ hælga Olafs konungꜱ. ok ræyna sva til sannz sꜵgur annarra manna
ÓH619 12422Sem travþast maᴛi hann þvi til saɴz coma firer theophilo. at hann være non simon magvs
ClemCod645 5428til sanz sætto mit okor insigli firir þetta bref
DN III (1315) 1057þa hæfir han sitt mal til sanz komit
BorgKrNᴵᴵ 30418Till sants her vm settum ver vor insiglii firir þettæ bref
DN II (1348) 24313sem travdaz matti hann þvi til ⸢sannz [var. leiþar SÁM 1] koma
~
PS 6431 Pétr Holm perg 19 4° 39r4ok prova sva til sanz
VP 62823Egh segi þier nv til sanz ath egh vil gefa til þín fie micit
Marg AM 430 12° 8v15Var þa kongi sagt til sanz, at hertugi mundi hafa snutt ꜳ land upp
Hák81 5289ok verdi þier þess varer til sanzs, at ...
Hák81 55212Einn mællti suo: Gott mun hier at audrum iolum, seigir hann. Þui þá betra enn nu? sagdi annar, mier þikir iafnan til sans at ætla um þat
Jarlm² 3121til sanz hier vm
DI VI (*1399›Lskjs 94 IIIˣ) 3718
● hafa sannara (n. sg. compar. = adv.)
hvárr sannare hevir
Gulᴵ 8736Þa scal sa ockaʀ kiosa bøn af avðrom er sannara hefir
ÓH 1858Sa skal raða er stꝍrstum uil skipta. bꝍam heilum i sundr eða halfum nema þeim þicki annat sannare
Landsl 952þickir sannare hafa
Landsl 11911skal konvngr vm segía. hvarir sannara hafa
NornÓT 192fruín satt eptir ok jhugadí ord hennar ok fꜳ̋nn ath hon hafdí sannara
ÍvA 434og *eg mætta⸣ syna honum sannar skynsemder ad eg hefde sannara enn þier handgeingner menn j vorum skiptum þessum og o᷎drum
ÁBpˣ 1193Ketill sagði, at þeir mundu sannara hafa, en eigi nenni ek at gjalda fé fyrir hann
GÞiðrˣ 1981
2) (om ædelmetal) ægte
fann hann a gavtvnni satt ok ofalsat gvll
Ant 5915Fari þit nu .vii. hina næstu daga til gullsmiða ok gimsteinamanna, ok latið reyna, hvart þetta se satt gull ok sannir gimsteinar
Jón¹ˣ 42231
3) oprigtig, ærlig, inderlig
Er þat fulkomet bod wart ok sannr vili at ...
SkipSauð¹ 4524oc bꝍta uið guð ... með sannum skripta gang
Hirð 4198skilja þeir herra Guðmundr með sannri blíðu, ok stóð svá meðan þeir lifðu báðir
GBpD 999baldinn neytir ok sinna vápna, þar sem sönn er auðmýktin fyrir honum
GBpD 16039Sem vngi Thomas hefir med litillæti ok sannri hlydni yfirfarit þann kennidom, er hann mꜳ fꜳ i fodrhusi, geingr hann i skola til hærra nꜳms
Thom² 29935Þat ueri sanr uili uor byskupanna, at sæma ok uirda med uegsemd allan ydarn uilia
Thom² 33317Ysaach bad þa þegar gud liknar ... ok syndi a ser sanna idran
VP 60611oc a ofuan sæta uarre sanre vblidho
DN XII (*1328›AM 902 a) 559‹nema þad ad treysta a sialfann› sannleik‹enn, og seigia sialfum erchebiskope hvad ed satt var, og syna› honum sat‹t (ms. satt) lytelæte› emend. ÁBp 6912: BLAdd 11127 “B¹”
emend. ÁBp 6912: BLAdd 11127ˣ “B¹” → ms. 222r6
4) [at e-u] pålidelig, uomtvistelig, sikker, troværdig
Ec mun fǫra fram sꜷɴ uitni fyr konungi oc domꜷɴdom. At ...
Eg162θ(2001) 975Ec mun fǫra fram sꜷɴ uitni fyr konungi oc domꜷɴdom. At Þóra hlað hꜷnd moðir Asgerðar var her tekin heiman fra Þoris bróðor sins
Eg162θ(2001) 975scal eigi lengr fresta secðar gerþ eɴ sökin ætti sꜹɴ oc *ospillt at standa
GrgStað 2815ef Demetrius eþa smiþar þeir, es meþ honom ero, ⸢*hafa sanna [AM 655 XVI 4° “Fr.”; non emend. sꜵ] søc i gegn nøqerom, þa døme domendr of þat at løgum
emend. Páll¹ 2248: AM 655 XVI 4° “Fr.”þar em ek þo saþr aþ þvi. segir Bvi at ek fyse ecke aþ viþ yþr se tekitt
Jvs291 7911●●● oc sendir (hann) nu yðr orð með sonvm iartegnum at þer komit honvm lið at veita
Þiðrᴵ 2877kallar ok þat hafa komit i einka mal sem satt var a Eyra þingi at hann erfði Noʀeg eptir Inga
HákEirsp 51624uærða svik ⸢son [var. san NKS 1642 4°] a hertogha hendi
Hirð 4022Nu gio᷎r sva uel frænndi, reýn slika menn sanri raun
StuᴵᴵK 892þottiz hann þa fullkomliga víta at þessi maðr munde honum sanna luti sagt hafa. ok þat at hann var sannr spa maðr
ÓTᴵ 1636Ek ueit þat med sonnu
Thom¹B 2776sem kista er fagrliga gior med saunnvm lasi
Thom² 49335hverjar hefir þú jarteignir, ef þú finnr föður þinn? Ek ætla finnast muni sönn merki sögu minnar, en þó em ek eigi skyldr þér at sýna, sagði Þórir
Án 3592[var. + Þorgils kvaz þat fé hafa mundu ok hafa sitt satt við, hvar Svartr hafði fengit AM 515 4°ˣ “B”]
var. Flóamˣ 3215: AM 515 4°ˣ “B”Þóttisk þá Óláfr vita, at þessi maðr myndi honum sanna hluti sagt hafa ok þat, at hann var sannr spámaðr
Hkrᴵˣ 3112hann skyldi gefa konunginum ... þetta fingrgull til sannra jartegna um andlát hennar
Trist¹ˣ 4211
● sannr ok sýnn
sa maðr er hæim socnar vitni bersc a hænndr. þa er sa bane sannr. oc syn
FrostII 50216þvi at a þema degi er sonn oc syn nauðzyn min
Menota: 27rb21 BarlA 4937þesser lutir ero aller sannner. oc synir
Menota: 67ra10 BarlA 12315sa er heimsoknarvitne berk a henndr. sa er bani at sannr oc synn
Járns 2682sa er uitni berst a hendr sa er bane at sannr oc syn
Bl 21521
● spyrja/... til sanns [e-t]
er Þrøndr spurðv til sannz at Sveinn var andaðr
ÓH 10211var þa spurt til sanz at Hacon jarl var tyndr
ÓH 5218spvrþi hann til saɴz at bvendr foro með her moti honom
ÓH 5353Norðian konongr fær bana sott ok Osanctrix konongr spyrr hans anlat til sanz
Þiðrᴵ 4821spurði hann til sanz at Svia konungr hafði austan komit
HákEirsp 63110Hefi ek þat nu t[il] sannz fregit, at ...
Mág¹A 3960þæn tima er þeir spyria til sanz
Landsl 10313biskup ok Eyjólfr spyrja til sanns, at Arnórr hefir aptr sezt
GBpD 1121spurðu þar til sannz, at Klenngr var i Reykiahollti
StuᴵK 5557spvrði konvngr til sanz at bændr forv með her motí honvm
Huldaᴵ 915ef þu spyʀ þat til sannz at þar se Olafr Tryɢva son ... þa ...
ÓTᴵ 2068Fréttu þeir nú til sanns, at Flóres konungr ...
FlórKon 13614Tjdendi þav frettuz til sanz, sem adur hafdi nockur kuittur af farit
Hák81 6141ver hafum frægit til sannz at ...
DN III (*1313›DonVar 1ˣ) 10026Enghin tidenðe hofwm ver sijdan til sanz freghit vttan at herra biskup af Hamre ok herra Wlfuer ero ollungis saatter
DN VIII (*[1338]›apogrˣ) 12526
● vita til sanns
En *þo vissi hon æigi til sanz nema af grunsæmð huart riddarenn unni nokot fru hænnar æða æcki
Menota: 19va35 Streng 2427Nu skalltu þat vita til ⸢sannz [var. viꜱ AM 243 a fol]
Kgs 4215vit þat til sannz at þar liɢr lif þitt við ef hann cømz a braut
ÓH 3044vitande til sanz at þo at þer komet eigi. at ver skulum ei þui siðr her endelegan orskurd a leggia
DN IV (1310) 8328ok bioðom æuenlega þogn vm þetta maal; witande til sandz at huer sæm þat ryfur ... suare vtlægð
DN II (1313) 10328vitande til sandz, ef þu gerer adruuis, at oss mislikar
DN II (1313) 1049at hann uissi eigi til sanz at heilagt var eða fastu dagr
FrostKrᴵ 14023at aller skilldí þat víta till sanz at ...
SvR 1017stande firir með æinæiði at han uissi æi till sandz at hæilagt være
JKr 36110vitande till sandz at huar af þæimm bondom ... skulu suara os sex aura
DN III (*1343›vid c1345) 19033vita skalltu þat til sanz at þetta er engi sætt við mik ne sonu mína
EgM(2001) 11812sogðu þeir at þeir vissi til sanz at Armoðr skeɢ hafði gort menn .vi. a skoginn firer þa
EgM(2001) 1405vittu þat til sannz, at ek man eigi vera frilla þín
MarB 11917þa skulu þat aller meɴn til sanðz vita
RbHM (*1303)⁴b 743þat vitum vier til sanns at ...
KgsE 125þat er eg ꜳ huern dag kost at spyria af þeim er sied hafa og rannsakat og vita til sanns at satt er og vitu vier þo olygna vera
KgsE 1322erllighar skal han ok þau. til sandz vita sik af sealfw værkinu j bann falla
DN IX (*[1338]›apogrˣ) 1323vitande til sanz, at ver skulum swo eftirsia vid þa sem her kunna þriotsker vm verda ... at odrum skal verda til viðrsionar
DN IX (*1339›apogrˣ) 1363Skal han til sanz vita ... at ver skulum so mote honum framfara
DN X (*[1339]›apogrˣ) 3719mego þer þat til sannz vita at hinn hælgi Olafr konongr man beriast með oss
FskBˣ 21016vit þat til sannz, at ek ætla mér í sumar at koma norðr þannug
Hkrᴵˣ 39211hertoginn vissi þetta til sanns
Knýtlˣ 2685
5) passende, rimelig
Ef menn bua i grend saman. þa scal fara ór husa haga er tveir manaðr ero af sumri. nema þeim þyckir ollum annat sannare
Gulᴵ 4019Ðvi sannari þycki mer þat er ec hœvri fleiri dœmi er þer mælltor fyʀr
Kgs 9137skal fara ór húshaga er tveir mánaðir eru af sumri, nema þeim þikki ǫllum annat ⸢sannara [var. sannari AM 134 4° “i¹”]
var. Jb 17213: AM 134 4° “i¹”⸢*Vel munum vér njóta, því at sǫnn er fjárheimtan, segir Gunnarr [GKS 2870 4° “Z”; non emend. Gunnarr kvað þá vísu þessa]
emend. NjR 6720: GKS 2870 4° “Z”eigi er ofmikit gert til handa sara-monnum, ok þat skal uel giallda; ok þat mvn sannara at bæta firir flesta þa menn, er foro folsko-ferð þessa með mer
StuᴵK 39116værir þu illz verdr fra mer, ok væri þat sannara, at þu værir drepinn
Gísl 5011ek ætla hitt munu vera sannast ok bezt fallit, at láta Eatvarð konung hafa ríki sitt í ró fyrir mér
Hkrᴵᴵᴵˣ 7312
● sannara (n. sg. compar. = adv.) rettere, hellere
En af þi at Heinrekr konungr heyrer þilikra klærka illgerðer, er enn sannara mego krunaðra diofla heite bera
~ lat.verius
5832 Thom¹ 5816huat er sannara. en dæma enn vesta mann sekian ok dræpan ok firðan allri biorg
BandM 3314
6) [e-s / at e-u] (som kendes) skyldig (i ngt)
prestr verþr sannr at savk
GrgKonᴵ 2127Ef yngri maðr vegr maɴ en .xii. vetra gamall enda verðe engi aɴaʀ maðr saðr at raðom. þa á aðiliɴ eiɴ öll niðgioldin
GrgKonᴵ 19426þa scolo þeir gera einnhvern mann at vigi sannan
Gulᴵ 6424Ðæir sagðu sva at stephanus hafde tæcna þria mænn unndan dauða mæðr of kappi moti rettenndum er hvartvæggia hafðu bitit logh oc rettennde oc sva domar retter. Þa er stephanus var at spurðr æf hann væri sannr at þeiʀi soc þa gecc hann ígegn at hann hafðe mænnina frælsta uɴdan dauða
Kgs 10333þa er sannir varo at þessum svicrðum. rac hann suma or landi
ÓH 15410sagði hann sannan at landraðum við sic
ÓH 1675oc þat hafa meɴ fyr sátt en enge veitt hvart hon var so᷎n at þvi
ÓTOddS 325sialfr hann er at suikum sannr viðr konungenn
Thom¹ 10311hvat ætlar þú um Gautrek konung, hvárt hann mun sannr at slíkri óþyckju til vár, sem sagt er?
HG 710Palnatoki mællti. Vagn frænndi. við þer rísa varir menn ok iafnt frænndr þinir sem aðrir. Vagn segir. eigi varði mic þess Bui frę́nndi af þer Bui mællti. þar em ek saðr at þui
Jvs7 201við Moabitas. er sannir vorv at svikvm oc landraðvm við hann
StjC 61015lꝍypr hann vndan þa er hann sannr at sok þegar soknar dagar koma
FrostKrᴵ 1549Þat er at skilia a vara tungu æf biskup værdr sannr aat þuí at han gerer eítt huært klaustr af kirkíu audo᷎fuum vttan þeira rad ok lo᷎yfuí er vphalldz menn ero kirkíu, þa eígnazst kirkia klaustr en eígí klaustr kirkiuna
SvR 1220ef han uil æigi undan fꝍrazst. þa er han sannr at male
Bl 21630var hann eigi sannr at sokinni
BandM 309ertu sannr at þui er þer er kent. at þu blotir
Hallfr 661Eptir þat báru þeir kvið um mál Otkels ok báru Gunnar sannan at sǫkinni
NjM 14311spurdi, ef hann væri sannr at biorg við mannin, ‹eða hverja meðferð hann hyggi at hafa›
StuᴵK 596quað Vrækia þat vpp, at þar være VI menn eða VII, þeir er sannir væri at suik-re᷎ðum við hann ‹um vetrinn›; enn hverr syniaðe fyrir sik, ok buðv eiþa fyrir, ok fell þat þar niðr
StuᴵK 4708Aboti segir hann eigi mundo sannan at þui
StuᴵᴵK 12219þeir menn skylldv ok vera vtlægir er sannír vvrðv at averkvm við Sigurð konvng
Huldaᴵᴵ 28524þeir vorv margir er sik víssv at þvi sanna. at Erlingi mvndv þyckía míǫk sakbitnir
Huldaᴵᴵ 31818þa kollum wer han sannan landradha man widher oss
RbEM (*1293-1294) 2520Menn geta at *lita ... huar madrinn hliop ok ætludu at sa munde vera sannr auerkans
FbrFlat 21116æigi mantu þessa þurfa at þræta segir Þrandr. þuiat ek þikíumzst víta at þu ert þessa uerks sannr
Fær 8810spurde konungr huerr þessa uerks munde sannr
HálfdSv 56522mvnvm v[er] þat firir satt hafva at[t]v ser sannr at sokinni ok þv vill þik æigi lꜳta vnd[an] færa med rannsokninni
Eb445b(2003) 507Nú þykkir Þorgilsi Ásgrímr sannr at fjǫrráðum við sik
Flóamˣ 671ef þat er eigi þá er hann saðr at máli
Frostˣ 16019helt þat saman folkenom firir þvi at þeir voro marghir er sek vissu at þvi sanna at Ærlingi mundi þyckia sacbitnir viðr sek
FskAˣ 3591þeir váru margir, at sik vissu at því sanna, er Erlingi mundu þykkja mjǫk sakbitnir
Hkrᴵᴵᴵˣ 44818þykki mér þeim ólið veitt, fóstbrœðrum, ef þá skal sanna gera at þessu
LjósvLˣ 6527Þungr verðr hlutrinn várr, ef ek handsala faðerni, en annarr verðr sannr at
LjósvLˣ 6814Mǫrðr kvezk eigi sannr at því
StuᴵᴵR11127ˣ 3913En þeir allir, er sannir urðu at áverkum við Þorgils eða viðgǫngu, skyldu utan fara ok vera utan þrjá vetr eða gjalda tíu hundruð fyrir hvern
StuᴵᴵR11127ˣ 30718
● kunnr ok/eða sannr [at e-u]
Ef maðr stefnir þeim manne vm þiofscap er aðr hefir kuðr oc saðr orðeɴ at þiofscap oc varðar þat eigi við lög
GrgKonᴵᴵ 16310ef maðr verðr at þvi kvnnr oc sannr. at ...
ÁKr 4020værðr han at þui kunnr oc sannr at han sitr sua .xij. manoðe at han gerer æigi samburðar ol. þa ...
SvKr 41325skil hann sva af sendiboðanna orðum ok þæirra frammfærðum, sem af þæirra grimlæik kunnum ok sonnum ... at Thomas erkibyskup man af þesso fa þyngsl
~ lat.nota ... crudelitate
8429 Thom¹ 847hann lǽtr taka alla klærka, er at illgerðum verþa kunner oc sanner
Thom¹ 8424ef hefer oc uærðr hann at þui kunnr eða sannr. þa er hann utlægr oc uhæilagr. oc huær pæningr fear hans
EiðKrA 3832huer sem at slikum lutum verdar ⸢kunnar eda sannar [var. kvɴnr eða saɴnr RbHM (*1303)⁴b 745]
RbHM (*1303)⁴a 678biodum ver allum þæim sem at þui værda kunnir ædr sanner at þat hafua gort ... at ...
~
DNᴵᴵ 14038 NoDiplom (1328) BLAdd chart 26050 1r6at þessu kunnr ok sannr
BorgKrNᴵᴵ 3032sekíazt huer sem at þui uerðr kunnr æða sannr
Landsl1154 7923huerr er. at þersu verðr kunnr. ok sannr heðan af. takiz ok inn setiz undir konungs geẏmslu
DI II (*1303›AM 350) 33811sekr hverr eyri er at því verðr kunnr *ok sannr, ef honum er sagt til áðr
Jb 97sá maðr er hann verðr kunnr ok sannr at því, at hann rœgir mann við konung
Jb 6511huor ath sliko werder ⸢kender oc [var. kunr æda BorgKrNᴵᴵ 30124] sanner bꝍti biskupe iij merkr oc gange til scrifta
BorgKrNY 17330ef madr blandazt med bufe ok verdur at þui kunnur og sannur. þa skal hann refsazt sarliga
DI II (*[1281]›AM 186) 22326þæir oc hwær þæirra er j þesso vðaða værki vaaro stadðr kunnir eðr sanner falla oc fallet hafwa, j bann af siaulfw verkinu
DN IX (*[1339]›apogrˣ) 13423þeir menn allir, er kunnir ok sannir yrði at því, at fœri með galdra ok gǫrningar
Hkrᴵˣ 3749
II. (y. no.)
han visse ænkte annadh sannare firir gudi vm fyrnemfdhan akerfæra at han hafde leget til fyrnemfdhan arinzlutha fra forno æpter þwi sem marksteiner til sægiæ
DNᴵ 4032þet vithnu mit firi gudhi sannaste at þauu varo sysskin Ællender ok Anbiorgh skilgeten en af annare halfuu Þronder ok Margreta af alluu skilgetno vt komen
DNᴵᵛ 4294nema hwer sæm þat gere wili sæta waro sanre vblidhu
DNᵛᴵᴵᴵ 2635
Form.: satt (104); sannr (43); sanz (27); sannara (24); sanna (23); sonnu (20); sannare (15); sannz (14); sannu (11); sannast (10); so᷎nnu (10); sannan (8); sannar (7); Satt (7); sandz (6); sönnu (6); saunnu (6); saðr (6); sannir (6); saɴa (5); sanner (5); sanns (5); sǫnnu (5); Sat (5); sonnv (4); sannari (4); saþr (4); sanre (4); sonno (4); sannazt (4); sꜵɴo (3); sannur (3); sannasta (3); sꜹɴo (3); sannazta (3); sat (3); sonn (3); sátt (3); sannri (2); sannum (2); saunnum (2); saþrar (2); sannír (2); sꜷɴ (2); sǫnnv (2); soɴo (2); saɴi (2); saɴara (2); savɴ (2); sannann (2); saɴz (2); sönn (2); sanzs (2); sꜹnnu (2); sǫnn (2); sꜹn (1); sannra (1); soɴ (1); sannazst (1); so᷎nnv (1); sꜹno (1); sanr (1); sꜹɴ (1); sannrar (1); sꜹɴɴ (1); sꜳ̋tt (1); saɴir (1); sꜹnno (1); sants (1); sannarra (1); sꜹnnom (1); sannri (1); savɴv (1); so᷎n (1); sonnum (1); sana (1); sǫnnum (1); sannaste (1); saþre (1); so᷎ɴum (1); saɴri (1); sönnum (1); sanni (1); So᷎nnu (1); saunno (1); sꜵnnu (1); sanrar (1); sát (1); saɴan (1); sadr (1); sans (1); sonvm (1); sanðz (1); sannaz (1); sꜳnnri (1); so᷎nn (1); sannner (1); sadrar (1); saɴar (1); sꜳtt (1); sanan (1); Saᴛ (1); sꜹnnv (1); sønno (1); so᷎ɴu (1); son (1); sanri (1); saunnvm (1); savnv (1);
Comp.: dag- (2), ein- (1), full- (1), ó- (32), vitnis- (4)
Gloss.: EJ ¹sannr; ClV item (jafn) jafnsannr, saðr; ClVAdd item sattna; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 sannara adv. compar.; Suppl2 _; Finsen _; Fr item ²saðr, sannara adv. compar.; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 item jamsannr; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím; LP item allsannr; Med; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr (sanna); Fr4 item jafnsannr; NO item ³saðr, sannara adv. compar.; Walter _; ÁBlM item ²sað(u)r, (²sannur); Bl; WPA _;
Litt.: Beck 1999 1; Finnur Jónsson 1914 [ANF 30] 182; Gering 1916 [ANF 32] 26; Heidermanns 1993 458-459, 469-470; Jón G. Friðjónsson 1997 97; Seip 1955 52 137 139 172f 184f 191 299f; Seip 1955 52, 137, 191f.; Sverdrup 1911 [ANF 27] 29; von See 1964 227-234
Genre. (expected): religious works [rel]: 127 (133); historical works [his]: 96 (87); family sagas [isl]: 59 (60); legal works [jur]: 59 (48); romances [rom]: 44 (52); charters [dip]: 38 (38); contemporary sagas [bis]: 34 (37); learned works [div]: 26 (15); þættir [tot]: 15 (11); legendary sagas [fas]: 13 (21); unclassified [ ]: 3 (2);
ÞH (red.) — November 2017
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
sandr - sannr, saðr
...
...