nef sb. n. [-s; -, gen. -ja]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
I.
1) næsebrusk, næseben (vs. næsebor)
skrifat er. at þeir se sua liotliga uordnir sik. at þeir hafi huarki nef ne nasir
~ lat.sine naribus
IsidEtym XI 3,18 Stj¹ 7914allt brioskit ok kiotid var af nefinu, ok hin nedri vorrin var oll af, ok allt bert tanna holldit
MarD635ˣ 66117
2) næse (i almindelighed)
nef hans var hvast
Barth²Cod645 1064stungo allir nefi í skinnfeld ok veitto allir þǫgn, en engi andsvǫr
Ágr 3419Ef maðr ... sceʀ af manne nef eða eyro. en þa er scorit er nemr briósc eða beín
GrgKonᴵ 1481ef hon stelr hit þriðia sinn. þa scal skera af henne nef. þa heiter hon stuva oc nuva. oc stele æ sem hon vill
som straf Gulᴵ 8511Sva er sagt um þat skrimsl er mænn kalla hafstramba at þat se í grꜵnalannz hafi. Þat skrimsl er mikit væxti ... þat hæfir sva synnz sæm þat hafi haft mannz hærðar hals oc hafuð augu oc munn oc næf oc haku
Kgs 279ryggiz hann (ɔ: vestanvindr) mæð mykilli qviðu sacar ufriðaʀ oc fæʀr hann í svaʀtan uglœðe kyrtil oc drægr þar yfir sec graskvaða kapo oc castar akafligha onndu mæð harmsamlegri qviðu. sitr mæð snærkiannda næfi oc frottanda voʀrum
Kgs 3630ok eitt hꜹgg hꜹggr Þorgisl til hans vr brunvnvm ofan nefit
Heið 946Hann toc til orþa ok gneri nefit
Orkn325I 2729Satiri heíta þeir menn a Índía lande er sua ero bíugleítír at crocar ero a nefíum þeím. oc vex horn i enní
EncHauksb 1669Aunnur kinn hans ok sua nef var halft sniohvítt, enn halft morav́tt
Mág¹A 3438(proverb.; cf. FJOrdspr 174) Náit er, bróðir, nef augum
NjR 3913nef hans var mikit ok krókr á
ǪrvS 477Þat var mælt, at hann sæi jafnlangt nefi sér eða lengra
ǪrvS 1794rauðhárr, þyckr i anndliti, digr-nefiaðr ok biugt nacquað sva nefit, fa-me᷎ltr hversdagliga
StuᴵᴵK 12424(proverb.; cf. FJOrdspr 101) Ofnæʀʀ ⸢nefí [var. næfi HkrEirsp 22933] kvað karl var skotinn ȷ́ avga
Huldaᴵᴵ 31422●●● þu munt nu lata vera suo buit um hefnd eftir Þorgeir ok hefir þu nu þo ⸢gert firir þitt nef þangat ut [var. leyst þinar hendr FbrHb 1662]
FbrFlat 21235hann hjó af honum höfuðit, ok dró hann út, ok stakk nefinu í klof honum, at hann gengi eigi dauðr
Án 3464rak hnefann á nasir mér, ok braut í mér nefit
EgÁsm 619Snæúlfr kvam þá at ok hjó til Kols, ok kvam á andlitit ok tók af nefit ok báðar varrirnar ok hǫkuna, ok fellu tennrnar niðr í gras
HálfdEyst 9820Þá hljóp at rakkinn karlsnautr ok beit í nefit á skálabúa, ok reif af honum nasirnar
HálfdEyst 1238og brotnadj j honum nefet og tanngardren hin efri og hrundu tennrnar allar j gras
Vilm 17416sér þú eigi, at hverr kjár nefinu at ǫðrum?
Gr 23419(proverb.) audsien er saur anars nefs en ecki a (?) sialfs sins
Not604² 1675kom á nasir þeim, er Gustr hét, ok brotnaði í honum nefit
ÞorstBm 1867(proverb.; cf. FJOrdspr 174) Skamt á nefit at kenna or kjaptinum
ÞorstBm 18812Ef maðr höggr nef af manne. þá scal hann bꝍta honum aurum .xij.
Frostˣ 17123ofnær nefi, kvað karl, var skotinn í auga
Hkrᴵᴵᴵˣ 44210●●● Oll hans asiona þrutnar suo miok, at ecki sa hans augu, nef eda munn
MarD635ˣ 9593
● fǿra brún á nef [við e-t]
● hafa nef í eyru [e-m]
● kveða staf í nef
En nv elr hverr þessa stafa nív annan staf vndir sér ef hann verðr í nef kveðinn enda verðr sv græín sva skyr að hon ma ok mali skípta sem ek syní her nv eptir
Gramm¹ 2166Þat n er stendr fyrir g hið næsta í æinni sam stǫfv þat er minnr i nef kveðit en meiʀʀ i kverkr enn ǫnnor .n. af þvi at þat tekr viðbland nakkvat af g
Gramm¹ 2368
● liðr á nefi
Herbrandr en viðfœrli er iarpr a harslit oc hrockinhaʀ oc dœycklitaðr oc þo faul litaðr. skarpleitr oc liðr a nefi
Þiðrᴵ 34015Hann var ljóslitaðr, ok liðr á nefi, ok nǫkkut hafit upp framan nefit
Laxd 23217Hann var ... eygðr vel, fǫlleitr ok skarpleitr, liðr á nefi
NjM 7015
3) (pars pro toto) person, individ, “næse”
at Jolom skilldi boande hværr fa firir hværrt næf mæle mallz oc lær af þrevætrum uxa
ÓHLeg 7318hann scal oss þionosto veita. En ver scolom þat at hanom kaupa ærtog firi .xl. nevia innan laga varra
GulKrᴵ 710At almenningi fullum. þa skal gera mann út at siaunda nevi
Gulᴵ 9717Eɴ veita honom af landino þegngilldi oc nefgilldi peɴing fyr nef hvert þaɴ er .x. veri fyr alin vaþmals
ÓH 3705ver hafum sua mælt við biskup varn at han skal os þionosto væita en ver skulum þæt at honom kaupa ærtog firer .xl. næfia innan lagha vara
SvKr 41417fyrir riddara hverium preste ok hirðmanne skolu skerða þriv nef en fyrir gest ok kertissueini .ij. nef i abælum þeirra
RbHM (*1311)¹ 9021þeir er hann (ɔ: erkibyskup) uil hafa til nefnt er frialser skolu uera af leiðangrs gerð. skutilsueinar til þrigia ⸢nefia [var. næfna AM 126 4° “H”, etc.]. en huer huskarll til .ij. nefia
RbEM (*1281-1282)² 8311þæir sem vinna till kirkiu hins helgha Olafs oc gardz ærkibyskups se frialser af læidangs gerd fyrir æitt nef ok skipdrattum
RbMH (*1277)¹ 48231þat var i lo᷎gum haft ꜳ Islandi. at yrkia skylldi vm Haralld Dana konung nið uisv fyrir nef huert er ꜳ var landinu
ÓTᴵ 1713Skutilsueinar til iijia. nefia. ok huerr huskarl til ijia. nefia. skolo þeir frealsir af leiðangrs gerðum. ok nefningum ollum uið konung. ok sua skipdráttum
DI II (*[1309]›AM 350) 3657gellir uar godr. dreingur. ok baud hann .E. (ɔ: Eyjolfi) eyri silfurs. firi nef huert [ok h]uerium. haufdingia. þeim er. til. þings ridi halfa maurk
Ljósv162 572leiðangr hofum ver af gefit fyrer .ij. nef sva lęngi sęm hann hefer skvlldar laust
FrostÁMˣ 2328Um alla Svíþjóð guldu menn Óðni skatt, penning fyrir nef hvert
Hkrᴵˣ 2020yrkja skyldi um Dana-konung níðvísu fyrir nef hvert, er á var landinu
Hkrᴵˣ 3163Eyjólfr bauð eyri silfrs fyrir nef hvert ok hverjum hǫfðingja, þeim er til þings riði, hálfa mǫrk
LjósvLˣ 841
● augljóst nef
scal búandi hver augliós nef hafa af bryggiu sporði á skoru kefli fyrir ármann
cf. Hertzb Frostˣ 20028þá scal scorar selia ármanne i hönd. oc augliós nef þau öll gera at bryggio sporði er scorat er fyrir
Frostˣ 2028
4) (på fabeldyr/uhyre) snude
Nef hafdi hann mikit og digurt og langt og hala huassan og langan
~ lat.rostrum ... habet
7529 Dugg681a 7510Hann høggr klœrnar af drekanum ok nefit
Ǫrv173ˣ 11923
5) (på fugle) næb
ecci er gall í dufu. Dufa grandar engo cyqvende hvarke með nefi ne clom. sva gera ok þæir er hælgan anda haua
●HómNo¹⁰ 6423Ecci er gall í dufu ok grandar hon engu cyqvende með nefi ne clóm
●HómNo⁹ 5920hann (ɔ: Sverrir) þottiz ... verða at fugli sva miclom at nef hans toc austr til landz-enda en væli-fiaðrar hans toku norðr i Finnbuin
Sv 35flugu at þeim hrafnar ok sýndisk þeim ór járni nefin ok klœrnar
NjM 4472uto᷎lulig fugla kyn ... sumir med gylltum klom ok nefi
AlexBr226 15725Þeir fuglar ... hafa stór nef bædi ok ho᷎rd
Stj¹ 9020ernir .ij. fluguz a loptinu ok rifuz af hamina med nefium Sua at blod fell a jord
StSt335 169(proverb.; cf. FJOrdspr 174) kemr at þui sem mællt er at litil eru nef uo᷎r en breidar fiadrir
Dpl162 814hon (ɔ: tranan) vinnr at hálsinum á henni ... festir nefit undir þræðinum svá at hann slitnar
Æv⁸⁹624 27425(proverb.; cf. FJOrdspr 174) Eɴ fyrer þui at litid er nef vor enn breidar fiadrar, þa ox oþykkt med þeim Markusi ok Jnga, suo at ei var ohætt
HrafnAˣ 19222(proverb.; cf. FJOrdspr 174) lijtid er nef vort enn breidar fiadrer
HrafnB²ˣ 1218
6) (om den spidse/fremspringende del af en genstand) spids, horn
þa tekr Vigfuss Uiga glúms son ⸢nefsteðia [var. steþia nefit Jvs291 11323] mikinn ok rekr i hofuð Asláki. ⸢ok nefit so᷎ckr þegar a steðianum [var. sva at þegar sꜹckr steþia nefit Jvs291 11323] ok fellr Aslakr þegar ok lætr líf sitt
horn på ambolt Jvs7 295forv þeir ... vt thil holmsenns ... Gregorivs ... finnvr þar ein hafan stein ꜳ valann og gieck eitt mioth nef. fram at steinenvm
GregBpReyk 2325
*) (err. for hnefi sb. m., cf. Foote 2004 53)
II. (cogn.)
Jvar næf
NoDipl ([1243]) 3518hofðu i flocc með ser ... Ivar nef
Sv 1622Bryniolfr nef
BǫglEirsp 46437Jvarr nef
HákFris 40722Eyjólfr nef
NjR1908 38813Eyjólfr nef
NjM 4269Halldorr nef
StuᴵᴵK 8511Þorbiorn nef
StuᴵᴵK 19212Þorbiorn nef
StuᴵᴵK 19621vo Þorleifr nef Þorlꜳk huarm
Ann1005 41312Jfar nef
Hák81 3263Madr het Þorgrimr ok var kalladr nef. Hann bio ꜳ Nefsto᷎dum
Gísl 1425er sa maðr Þorgrimr nefndr er þar bio oc kallaðr nef
Gíslˣ 1519
III. (propr. topogr.)
Form.: nef (47); nefit (11); nefi (10); næf (4); nefinu (3); næfi (2); nefia (2); nefíum (1); nefs (1); nevia (1); næfia (1); nefium (1); nefet (1); nevi (1); Nef (1); nefí (1); nefe (1); nefin (1);
Comp.: bikar- (1), bríkar- (2), dúfu- (2), eyjar- (1), fugls- (1), hrafns- (2), hrauns- (1), hrúts- (2), járn- (2), kerlingar- (12), klokku- (1), kráku- (5), kúlu- (1), kylli- (1), laugar- (1), leyndar- (1), skeiðar- (6), skógar- (14), stál- (1), steðja- (1), þjófs- (1), ǫl- (3)
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin itemNef-, -nef; Rím; LP; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr; Fr4; NO; Walter _; ÁBlM; Bl item cf. corr.; WPA _; ; LMNL
Litt.: Finnur Jónsson 1914 [ANF 30] 174; Jakobsen 1901 [ANOH 1901] 136; Kålund 1886 [ANF 3] 174; Steenstrup 1927 [ANF 43] 26-27
Genre. (expected): historical works [his]: 19 (15); family sagas [isl]: 18 (10); religious works [rel]: 13 (23); legal works [jur]: 12 (8); legendary sagas [fas]: 11 (4); contemporary sagas [bis]: 7 (6); charters [dip]: 5 (7); romances [rom]: 4 (9); learned works [div]: 1 (3); unclassified [ ]: 0 (0); þættir [tot]: 0 (2);
SB (red.) — January 2013
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
nár - nema
nátt, nótt - oddaeyrr
...