mildr adj. [compar. -ari/-ri, superl. -astr]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
I.
1) [við e-n] gavmild, rundhåndet, generøs
●●● Sva voro þau milder meɴ ioakim oc anna. at þau skifto isundr i þria hlute allre eigo siɴe
●HómÍsl³⁶(1993) 57r16oc var mild viþ þurfa meɴ
GregDialA 1368ꜹþigr maþr necqueʀ. mildr oc gestrisiɴ costgęfr til goþra verca
Hóm677 565bað ef hann villdi gefa honom fe nocqvot meþ þvi at hann var callaþr maþr milldastr
Mork 10113avʀ ok milldr við fꜳtæka menn
JBpA(2003) 1930Theoballdus erchibyskup uar milldaztr madr fyrir honum, ok þo sætr Thomas aull miskunnaruerk tuifolld yfir hans dæmi
Thom² 32334syrgia sarliga godir menn ... einkanliga fatękir ok faudurlausir, ok allir þeir sem uoru nalęgir ok studz hofdu uid gaufugligar olmusugerdir þess milldazta faudr
Thom² 44315milldr uar hann wit fatæka menn en storgiofull uit rika
Rém 37132
● mildr af fé/... [við e-n]
Hann var milldr af gvlli oc silfri oc oðrom goþom gripom oc gersimom
Mork 29120hon var kvenna friðvz oc bezt orðum farin glaðmęllt var hon oc litillat milld af fe
ÓH 19114Hann var ... milldr af fe
Orkn325I 2648Er mer sua fra sagt konungi at hann se hinn milldazti af fegiofum við menn sina
EgM(2001) 829Olafr konvngr var halldsamr á riki sínv. en mílldr af lavsafíe við menn sína
Huldaᴵᴵ 1067Haʀalldr konvngr gíllí var allra manna milldaztr af fe
Huldaᴵᴵ 25012●●● þeir voro illir af mat. þo at þeir væri milldir af gulli
ÓTᴵ 3213milldr af fe ok sva vínsæll. at huert barn vnní honum er kunni hans nafn
ÓTᴵ 3524Þorvalldr var ... milldr ok o᷎r lyndr af pengum
ÞorvVÓTᴵ 28214bad hana med mykillí vægd. at hon værí eigi of mild af smyrslunum. vtann smyría ho᷎fut hans ok hals. enn ber ekkí vidara ꜳ hann
ÍvA 913hertuginn er milldr af fe og hith mesta go᷎fugmenne
Hect 1359ottuduzt hana allir. enn þo hofdu allir menn mikla elsku ꜳ henne þui hun var milld af fe og gaf storum fe
SigÞǫgl 10220grimr ovinum sinum. bæðe með openberom raðom oc læynilegom velom. langrækr. milldr af fe
FskBˣ 593mildr af fé ok gleðimaðr mikill
Hkrᴵˣ 385þeir váru illir af mat, svá þótt þeir væri mildir af gulli
Hkrᴵˣ 1898
2) [e-m / við e-n] [í e-u] mild, barmhjertig, nådig, mild, from
goþ ér retlátr oc mildr i ꜵllom verkom sínom
~ lat.pius
PsAugSerm 198068 ●HómÍsl¹⁷(1993) 26r19hann ... vas ... inn mildasti viþ alla goþa meɴ ... oc vas rikr viþ vanda meɴ
●Nik655 716●●● þvi at mildom domanda virþisc sa eigi lvgiɴ er aptr hverfr fra rongo verci til iþronar
~ lat.Apud misericordem ... judicem
GregHom 121516 Hóm677 248Orókid er eigi svnþir ýþrar. þvi at hann er rétdømr. oc ørvilnizc eigi þvi at hann er mildr
~ lat.pius
GregHom 125854 Hóm677 6830in milldasta drottning moþir konvngs
~ lat.Ita quoque clæmentissimi mater imperii Augusti defensionem iudaicæ sectæ arripuerit ...
VitSylv 51655 SilvFrgIV 1124Ef gvþ var ⸢mildr [var. goðgiarn Jak³ 5354] viþ þic. þa er þv var (!) illr. oc mon hann nv miclo mildare viþ þic er þv lę́tr af at vera illr
Jak¹Cod645 9415●●● Nu com at þæim dægi er sa milldr konongr let lif sitt a. Oc aller kristnir menn dyrka
ÓHLeg 9511dẏrkaðe hon þann mikla oc millda konong
ÓHLeg 10728þu hinn illi oc hinn otrui hæiðingi oc hinn trulausi guðs niðingr, nu matt þu sia, at mattugari kraftr oc ⸢milldre hiolp [var. milldari hialp AM 533 4° “C”] hefir drottinn minn Jesus Christus, guð varr cristinna manna, en Magun yðarr hæiðingia
ElisA 313Vǽg þu hín millda litillatliga minom bꝍnum
~ lat.tu pia
Pamphilus 2141 Pamph 974●●● Knvtr konungr er sva milldr at alldregi gera hofðingiar sva stort til við hann. at eigi gefi hann þat allt upp
ÓH 34214þu vart honom her til sua milld sem moðer
~ lat.Hactenus exstiteras mater
Alexandreis 4511 Alex 2417En til þessa millda verks gaf hann tiund af allu þi goðs, er til garðsens kom ok honum til heyrðe
Thom¹ 3719qvað hann vera inn mesta einuigis mann at biornum ok uilli suinum iafnan glaðr ok katr milldr ok litillátr ok inn bezsti felagi
HákEirsp 65635þv ert einn gvþ ꜹþigr oc mi[lldr] viþ alla
BlasA623 378þviat ek veit ok trvi at þv ert milldr faðer
BǿnAlk 10314trúi ek þuí at þv ert milldr faðer
~ lat.pius Pater
10828 BǿnAlk 10814kallum a gud till hialpa ... ok allæ guds hælghæ men till miskunnar. ok arnadær ordz. at millær gud ok miskunsamær firir late os saker ok syndir. mæin ok misgerdir ok late huærfa af lande varo vandæ ok uesold er langhlegha hefir a leghet
RbHH (*[1248-1263]) 4606●●● Viii. (ásynja) Lofn, hon er sva mild ok goð til aheita, at hon fær leyfi af Alfꜹðr eða Friɢ til manna samgangs, qviɴa ok karla
SnE 3823vęntir oss at þessa o᷎lmusu geri þit fyri hit milda nafn eingetins guðs sonar
DI II (*[c1330]›AM 671) 64812Miukr ok milldr var hann i sinu hiarta
ÆvFurs 2927Hrærezst hans millda hiarta
JBpB(2003) 623byskup hæfir at se ... hreinlifr ok hagrꜳdr. Tryggr ok trufastr. milldr ok mꜳldiarfr. astsamr uidr alþydu. en ꜳuitsamr vidr oræckna
ÞBpA 2035at Jacobus postuli Johannis broþir er hinn milldazti madr j ꜳ̋ heitum. ástuðigr sinum pilagrimum. ok hinn haleitazti huggari jollum sinum nauðsẏnium
~
PS 70716 JJ SÁM 1 80va38i Kristz nafni ok hans milldu modur Marie
MMA 5373þessa penningha hefir þu saman dregit ... i ... fiar leigvm meirum en retligt er. fyrir þvi heyrir slikt fe þeim manni eigi til með ferðar. er bæði mun verða rettlátr ok milldr
ÞorvVÓTᴵ 28117ef þar til er engi uidkuęmiligr uegr milldr ne gudi makligr. at ... þa ...
~ lat.pie et digne Deo
GenMan 19741 Stj¹ 2923hann undirstod merking þeirrar milldu flærdar ok klokskapar. sem þar for framm. ok þar fyrir uar hann þi sidr reidr. at hann styrkti ok stadfesti þat sem hann hafdi fyrr gort
~ lat.significationem piæ fraudis intellexit
HistSchol 761 Stj¹ 16722●●● meðr ranglęti manut þer rettlatum monnum ufrið gera ok millda menn manut þer hata
Stj¹ 24117med þvi at millt er modur hiarta
Malc 43728forseall i raðum hægr ast uinum millðr þeim aullum er hans uilia gerdu
BarlC 20018at þu *varizt með ollu kostgiæfe þinu at ræita þin halæita skapara oc hin ⸢blæzaðan [var. milldazta AM 354 fol] lausnara Jhesum Christum
var. Hirð 41619 → Hirð AM 354 fol 56r23Þessu nęst hlaupa fram skędir uargar ꜳ milldan hirdi
Thom² 44118Þetta þolir eigi lengr hinn milldazti fadir erchibyskupinn
Thom² 46019vorum herra ihu x\=po (ɔ: Jesu Christo) ok hans milldu modr
IslDipl (1431) 29016Þu enn milldi konungr
~ lat.O piissime Domine
VitNic1751 121b29 Nik2 3332han skal æk suo halda sæm min mildan faudr oc vaktara minnar salo
DI IV (1430: Bps B II 3) 41426trulyndra manna hio᷎rtu eru uppvekiandi med mildum aminningum ok afgipta tenadi til auka gudligrar þionustu
DI V (1452) 9411milldr ok storgiofull uid sina uini
Yngv 926hin milldazta modir
~ lat.o piissima mater
HelChron 101247 MarE 64424milldr mun ek þeim uera er mer likar uel uit
~ lat.clemens
Vulg Exod 33,19 Stj² 3142sá maþr es þat vas almę́lt at milldastr vę́ri oc ágę́str at góþo á landi hér ólę́rþra maɴa
Íslbˣ 3424eptir dæmi þess millda meistara
~ lat.pii magistri
MirMar1896 27a33 MarD634ˣ 74325hinn ⸢milldi [var. goðgiarni MarS 18329] Jesus
~ lat.benignum
SpecH 263b13 (VII 114) MarD634ˣ 114734vendir hun sinni von til ... hinnar millduztu modur myskunnar
~ lat.ad propitiam matrem misericordiæ
HFars 179641 MarD635ˣ 67533Min milldazta drottning!
~ lat.O Domina benignissima
MirMar1886 52624 MarD635ˣ 99624hann var hinn bezti riddari, mildr ok hœverskr, vinsæll ok kurteiss
~ fr.Car il ert chevaler hontus e bon e frans e amerus
Tristan 1071 Trist¹ˣ 16811Engi hǫfðingi var honum jafnmildr, svá jafn-þolinmóðr eðr jafn-óhefnisamr meingerða
VerKeisAlfrᴵᴵᴵˣ 1326
● mildr ok meinlauss/meinalauss
Boand-carl noccor mildr ok mæin-lauꜱ
ÓH619 1196Sva barsk at eitt sinne at ein bvand karl milldr ok meina lꜹs kom til eyiarinar Seliv
ÓTOdd 9925buand kall æinn milldr ok mæinlauss uard fyrer klandri rikra manna
ÓH1005 84621
● mildr ok miskunnsamr/...
er þeir sa hverso milldr oc miscunnsamr var sa en goðe konungr
Alex 9830Varr gvð milldr oc mattvgr
StjC 64212ek veit, at guð minn er bæði milldr ok miskvnsamr
MarS 3226sa guð ... er sva mattugr. milldr ok miskunn samr. at hann þvær af manninum i skirninni allar syndir
RRÓT 32614Ector son hans var blestr í mꜳli ... hugfullr oc hogvær milldr oc miuklátr aurr oc astsæll vid alla sina menn
TrójS 6513Akilles var ... hyrr j vidrbragdi hardr í mannraunvm milldr oc matt aurr oc hínn mesti bardaga madr
TrójS 6722milldr ok miskunnsamr
Greg 39021Hann var ... radugur ok rettlatur, godviliadr ok gudhræddr, milldr ok makradr, grimmr illum monnum, en godur vinum
KirjA 1413Heyrdu drottinn. milldr ok myskunnsamr
~ lat.misericors et clemens
Vulg Exod 34,6 Stj² 31419uor drottin milldur ok myskunnsamr
Dugg624 1814
● mildrar áminningar [e-m]
Eptir farandi statutum meðr ollum sinum articulis war gert ok saman skrifat i berguin af milldrar aminningar Eilife erkibiskupi af niðarosi
StatEi³351 6303eftir andlat wyrdhulighrar Jungfrw ok hreinlifrar persono frw Jngibiargar milldrar aminningar som ( ) seinazt war Abbadis J sagdho klostri
IslDipl (1437) 32911eftir andlat wyrdhulighrar Jungfrw ok hreinlifrar persono frw Jngibiargar milldrar aminningar som (sic) seinazt war Abbadis J sagdho klostri
IslDipl (1437) 32911
II. (cogn.)
Nv er at segia af Enea envm millda
Bret 2312svn Gavtreks konvngs ens millda
GenealHauksb 4566var hann kalladr Halfdan en milldi ok en matar illi
GenealHauksb 4578Heinrekr keisari hinn milldi
AnnReg 10736vi. Bragi, er Bragningar erv fra komnir, þat er ætt Halfdanar ens milda
SnE 1836Skatnar voro þeir menn kallaþir, er fylgðv þeim konvngi, er Skati mildi var kallaðr; af hans nafni er skati kallaðr, hverr er mildr er
SnE 1866Þeir gjörðu frið sín í millum Viljálmr bastharðr ok Balldvin hinn millde, greifvi af Flandr
Játv 128hann fæditz vpp i Havca-dal með Halli enum millda
StuᴵK 24620Lo᷎ðvér hinn milldi
AnnSk 1723son Halfdanar konungs er kallaðr var hinn milldi ok hinn matar illi. þviat hann gaf i mala mo᷎nnum sinum iafnmikla gullpenninga sem aðrir konungar silfr penninga
ÓTᴵ 19Halfdanar sunar hins millda ok hins matarilla
SvFlat 53316Þessi Gautrekr var síðan kallaðr Gautrekr hinn milldi
Gautr²E 6122hann gipti Gunnilde dottor sina Hæinreke keisara millda
FskAˣ 18814hann var sonr Gautreks konungs ins milda, sonar Gauts, er Gautland er við kent
Hkrᴵˣ 631Hálfdan inn mildi ok inn matar-illi
Hkrᴵˣ 804faþer Aysteins fretz fꜹþur Halfdanar ens millda oc ens matarilla
Íslbˣ 742Gunnhildr, er síðan var gipt Heinreki keisara enum milda
Knýtl1741ˣ 4918Í þenna tíma var keisari í Saxlandi Heinrekr, sonr Heinreks keisara ens milda
Knýtl1741ˣ 17314
Form.: milldr (31); millda (12); mildr (8); milldi (7); milda (5); milldazta (4); milldrar (4); milld (3); milldazti (3); mild (3); milldu (3); milldaztr (2); mildi (2); milldastr (2); millær (1); milldir (1); milldasta (1); milldan (1); millde (1); mildir (1); millðr (1); mi▹lldr◃ (1); mildan (1); milldur (1); millt (1); mildom (1); milldre (1); milder (1); mildasti (1); millduztu (1); mílldr (1); mildum (1);
Comp.: fé- (2), gjaf- (2), hlátr- (4), koss- (1), ó- (50), tár- (3)
Gloss.: EJ; ClV item (jafn) jafnmildr; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 jammildr; Fischer _; Anm _; Bin Mildi; Rím; LP item almildr, jafnmildr; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr (mildi); Fr4; NO; Walter; ÁBlM; Bl item cf. corr.; WPA _;
Litt.: Heidermanns 1993 406-407; Seip 1955 78; Sverdrup 1911 [ANF 27] 28; Walter 1976 59, 122 f.
Genre. (expected): religious works [rel]: 41 (28); historical works [his]: 29 (18); romances [rom]: 13 (11); charters [dip]: 6 (8); legal works [jur]: 4 (10); contemporary sagas [bis]: 4 (8); þættir [tot]: 4 (2); learned works [div]: 3 (3); legendary sagas [fas]: 2 (4); family sagas [isl]: 1 (13); unclassified [ ]: 0 (0);
AS (red.) — November 2017
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
mikill - milska
...
...