meiri adj. compar. [meira/meiran (DN I *1316›Holm 29 130¹⁷); superl. mestr; pos. → mikill adj.]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
1) større (af statur el. omfang)
sol er miklo meiri. an tungl
EncCod1812 1620foro þeir til Iotlanz. þvi at þat er mest megin Dana velldis
ÓH 4306husfreyia hver (skylldi fá) rycciar to þat var lín oreɴt sva mikit at spent fengi um mesta fingri oc lengsta
ÓH 5954hvarrtveggi manna mestr ok sterkaztr vapn fo᷎rir vel ok ofr hvgar
Heið 9228einn sa þeiʀ ok meira miklo en aðra ok vena ok itarligra en fyʀ hefðe þeiʀ sétt
ÓTOddS 4624þat hvs er bezt gert a iorþv ok mest: allt er þat vtan ok iɴan sva sem gvll eít
SnE 209Þa segir Iafnhar: Askriɴ er allra trea mestr ok bestr; limar hans dreifask *vm heim allan ok standa yfir himni
SnE 225þat er hvs mest, sva at menn *viti; sva segir i Grimnismalvm
SnE 2825Bragi heitir eiɴ; hann er ágǽtr at speki ok mest at malsnild ok orðfimi; hann kaɴ mest af skaldskap
SnE 3213Har segir: Skiðblaþnir er beztr skipaɴa ok með mestvm hagleik gerr, en *Naglfar er mest skip; þat * a Mvspell
SnE 4723eigi mvndac trva, ef mer væri sagt fra, at Asaþorr mvndi eigi meira dryck drecka, en þo veit ec, at þv mvnt vilia drecka af i avðrvm dryck
SnE 5610Þoʀ svarar ꜹngv, setr hornit a mvɴ ser ok hyggr nv, at hann skal drecka meira dryck, ok þreytir a dryckivna, sem honvm vaɴz til eyrindi
SnE 5613Þa mælti Vtgarþaloki: hvat er nv Þoʀ; mvntv nv eigi *spara til eins dryckiar meira en þer mvn hagr avera?
SnE 5618Sva litz mer, ef þv skalt nv drecka af horninv hiɴ þriþia dryckiɴ, sem þesi mvn mestr ætlaðr
SnE 5620hann toc hiɴ mesta vxaɴ, er Himinhriotr het, ok sleít af havfvþit ok for með til siꜹar
SnE 622Hringhorni het skip Baldrs; hann var allra skipa mestr
SnE 6514væn kona ok kuenna mest. vitr ok helldr skapstor. en huersdagliga kyʀʀlat
EgM(2001) 14712Hann átti uxa góðan, er Harri hét, apalgrár at lit. meiri en ǫnnur naut
Laxd 10516Nu veiðir maðr hual ok sæfízt hann a díupí. þa a hann hann hual huart sem hualr er meíre eða mínne
Landsl1154 17210vóru kerbrotin jafnþúng síðan vágust, svá at ei var eitt öðru meira
GBpD 10325Gengvz þeir þa aa moti. Var Egill þeira mestr ok i mið
StuᴵK 37522hann var allra manna mestr ok sterkaztr ok friðaztr synum
ÓTᴵ 28hun var kvenna uænst ok mest ok uel ættborin
ÓTᴵ 146hann var huerium manni meiri ok styrkari ok friþari synum. ok enn mesti iþrotta maðr
ÓTᴵ 175Hakon konungr var auð kendr. meiri en adrir menn
ÓTᴵ 4316Ekki mun þetta Ormriɴ langi. Meiri ok rausnar samligri mun Ormrinn reynaz. En þo er þetta mikit skip ok friðt
ÓTᴵᴵ 25321Austan at þi (ɔ: Lýbíu) liggr Egiptaland. enn uestan at þeirra þioða lo᷎nd sem Trogodite heita. ok þa sem þeir kalla meiri *Sirtes
~ lat.Sirtes maiores
SpecH 28b.34 (I 76) Stj¹ 9315hann var huerium manni meire ok sterkare ok fridare synum ok hinn meste jþrottamadr
ÓTFlat 4722segia sumir menn at þat se æitt hit mesta mannuirke a þann hatt sem þat er gert
evt. def. 6 ÓTFlat 24621skildi herra abothe oc brødhir taka þrea laupa smørs a fysta are ... oc iamnan sidhan æ þy meira sem iordh wrdhi meire eftir skynsamra manna mathe
DN XII (*1340›AM 902 a) 7019su er mest a i þessum þridiungi heimsins, er Eyropa heitir
Ambr 365bað nú, at hann skyldi gefa upp ríkit í hans vald, ok sagði, at Hálfdan hefði þó meira hans ríki í Austrveginum
HálfdEyst 10712dreymde hana draum at hun sæí tre eitt míkit sem fyrr j rotum mest. líma margt ok gio᷎rde ꜳ blom mikit
Harð 12910(proverb.; cf. FJOrdspr 172) þú ert mestr í málinu, sem refrinn í halanum
Hávˣ 108miklu var hann meiri maðr en Ketill, faðir hans, ok þótti hann, sem var, manna mestr
Vatnˣ 427
● í meira/mesta lagi
Þa nótt var nattverþr þeirra eigi i meira lagi; þeir nęyttv eigi meira .iij. en fiorðvng ór .i. hleifi
Flóv¹ 12826semelegt suærð buit með umbunaðe ollum goðom. eða ꝍxi uæl goða i mæira laghe
Hirð 4244sá er í mesta lagi þeira strauma, er á Breiðafirði eru
Laxd 4917eingi er hann afreks madr a uauxt, enn þo j meira lagi
Dám 6524þu munt sia eirn mann koma jnn j meira lagi
Hem1010 95
2) (jur.) grov, mere alvorlig, større/størst
Fiorþa synþ vas stulþr eɴ meire. þat es ór helgom staþ
●Eluc674(1989) 575●●● En (“ɔ: Eɴ”, ed. note) miɴe hordómr es sa callaþr es at øþle geresc meþ cꜵrlom oc conom. en sa es eɴ méire es í gꜵgn øþleno es gorr af karlmaɴe viþ carlmaɴ. eþa viþ cyqueɴde
HómÍsl⁶⁰(1993) 99r1Scog gang varðar ef hin meire sár metaz
GrgKonᴵᴵ 18722
● frændsemisspell/sifjaspell it meira
cf. Magnús M. Lárusson 1962 [KLNM 7] 374-376
Of manna konor eða nuɴor varðar slict sem vm frændsemis spell et meira eða sifia spell et meira
GrgKonᴵᴵ 5518Þat er et meira frændsemis spell ef maðr liɢr með næsta brøðro siɴi eða nanare kono
GrgKonᴵᴵ 5923Of frændzsemis spell et meira eða sifia spell et meira. ef þeim söcom verðr rett stefnt oc verðr maðr saɴr at. þá eigo eigi varnir at metaz vm þav mál. Of manna konor oc nuɴor varðar slíct sem um frændsemis spell et meira eða sifia spell et meira
GrgStað 18020Sifia spell et meira oc frǽndsemis spell et meira varðar scog gang
GrgStað 18120Sócn er til þar til er liðr et .iii. alþingi vm þær legorðz sakir ‹er› ero um manna konor eða frændsemis spell et meira
GrgStað 1864
● sifjaslit hin meiri
cf. Magnús M. Lárusson 1962 [KLNM 7] 374-376
frændsemis spell en meire eða sifia slit hin meire
GrgStað 19017þat ero sifia slit hin meire. er maðr liɢr með systrungom tueim. eþa þeirre kono er brøðrungr hans hefir barn við getit. þat varðar scog gang. En of frændsemis spell en miɴi. oc um sifia slit en firnare eɴ sva. þa varðar fiör bavgs garð
GrgStað 19022
3) (om mængde/kvantum) flere, større, mere
færr sva um allt landet. þar er mesta umbota var aðr avant. um kristníina
ÓHLeg 291Þa verða hinir er lið hafa meira oc scylldir at viɴa eiða at sino male. sva at þeir svere manne fleire eða ii. et fæsta. ef lögsogo maðr er í eɴe miɴe sueit
GrgKonᴵ 2156Þa verða hinir er lið hafa meira oc scylldir at viɴa eiða at sino male. sva at þeir svere manne fleire eða ii. et fæsta. ef lögsogo maðr er í eɴe miɴe sueit. En ef þeir metaz eiða við i eno meira liðe ...
GrgKonᴵ 2159●●● Cona a at raða firir hálfs eyris cavpi eða miɴa vi. alna eyris a xii. manoðom. Boande hennar a cavp hennar at ripta ef hon cavpir meira enn sva
GrgKonᴵᴵ 4424Kona a eigi at selia land hálft bygðan bólstað eða meira an ráð lograðanda ne goðorð ne haf scip ef hon á
GrgKonᴵᴵ 4512Su er hin .xx. er felaga erfð heiter. er menn eigu baðer einn sioð saman. oc andasc annarr. þa a hann at hallda er livir. oc hava ef eigi er meira en .iij. mercr. En ef meira er. þa a hann halft. ef ervingi kemr eigi til. innan þriggia vetra
Gulᴵ 5029●●● er eigi fe sva mikit. þa scolo aller þarnasc sem tala rennr til. Sa scal meira þarnasc er meira atte fe
Gulᴵ 5114Þar *fengo þeir mest herfang i einom stað þess er þeir tøki i ferþiɴni
Mork 3473●●● gæfa þeim meira sem ⸢meiri [var. meira AM 351 fol “F”] er þꜹrf
ÁKr 358Nu raða þeir eigi sva skiott a sunnan menn sem þeir hvgðo. ok meira lið var firir en þeir vættv
Heið 9012þa mælti Þorgꜹtr. raðligra er at biða meira liðꜱ. hafa þeir haft rað mikit er þeir komv fair i herat
Heið 9014þa mælti Þorbergr. ef þv ert dreingr fullr. hvat skaltv þa biða meira ofrefliꜱ
Heið 9028kom Þorstein a fvnd þeira ... ok kvaz þa vilia at þꜹ hellde fram ferðine ok sagþiz eigi fa þeim meira veitt
ÓTOddS 1321merstr þori folks hans
Hem544 4622han hefir ekki fenget meira af þeim sæxstan morkum at tiuærtogar sallte er han fek herra Petre loghmanne. en þat halfrar merkr bol. er liggr j Uikum
DN II (1314) 10423eigi ma maðr meiru fe firir gera einu sinni. en þui sem þa er hann eigande orðinn
Landsl 532vm konor þær allar er monnum eru skylldar oc menn uilia enga rꝍkt a leggia. þa uilium ver at engi take meira en laga rett a þeim
Landsl 7120ef þeir hestar bitazt ... oc fær annar huar bana af. þa skal þann meta er dauðr er oc giallda hann halfum uerðaurum. nema þui at eins at hann se uerri allr er lifir en hinn halfr er dauðr er. þa ma hann eigi ⸢meiru [var. meira AM 71 4°] firir gera en sialfum ser
Landsl 12517Skolu iafnan .vj. menn meta er halfrar merkr sekt fylgir skaða botum. en .xij. menn er meiri sekt fylgir skaða botum
Landsl 13513en er hann sa i hornit, þa hafþi nv hellzt nockot mvnr afengiz, ok þa byðr hann vpp hornit ok vill eigi drecka meira
SnE 574Tófi kom at Gunnari eptir bardagann ok bauð at fylgja honum til fjár þess, er víkingar hǫfðu fólgit, kvað þat bæði vera meira ok betra en hitt, er þeir hǫfðu áðr fengit
NjM 8122Falaðí konvngr þa skipit at Halldori. ok keyftí. Gallt hann þegar verðít í gvllí ok brendv silfri. sva at eigi stoð meira eftir en half mǫrk gvllz
HalldSn³Hulda 17824(proverb.; cf. GerSprichw 24) Þat mvn ráð at taka hít mínna ef eigi fæ hít meíra
Huldaᴵ 10621þeir kunnu eigi meiri bóklistir en sína tungu at eins
~Selia þau so᷎mu cinnama siðan miklu dyrra ok meira verdi enn aðrar þess hattar iurtir
Stj¹ 7428huadozt engan uarning hafa meiran. en þeir hofðu tet
DN I (*1316›Holm 29) 13017eptir loghum heilagrar kirkiu a ekki meira a at halda vtan ein karlmaðr eða kona
StatPáll³ 75524Nv skilldi Þorir skipta fenv. ok vard æinn lutrinn aauallt mestr
GullÞ 1418fe mitt mun ek handsala þer oc skaltu lykia heíman fylgiu mina slíka sem fader minn hefir akuedit en þa eíg þu þat sem meira er
Harð564 12328kom nú í samt lag um fé þeirra sem áðr eðr meira
Án 35710feck eigi me‹i›ra af fodrarfi en eina syldiu ok fingrgull af lausafe
Hák81 31916Úlfkell sagði, at þeir hefði meira sitt ríki í Austrveginum, þat sem hann ætti
HálfdEyst 10814medkenndiz oftnefndur sigrdr ath hann hefdi lukt sier enn mesta pening ok minzsta efter þar (!) sem j kaup þeirra hafdi komit
DI VII (1497) 3742Gefit [mer] ... eigi meira en eins dags frest eða rúm
~ lat.Date mihi vel unius horæ spatium
Medit 48838 BernhRitn 19210hann lifdi alla sina daga j syndum mestan part j eidum morgum storum
~ eng.that leuyd in many synnes the moste partie of his life, and namely in sweryng
8433 ÆvMið²⁹ 851(proverb.; cf. FJOrdspr 173) micit vill meira
Not604² 16418enn vóru á því meiri orð, hversu hógvær hún var í skaplyndi
Ar212ˣ 61919skyldi (hann) afræidder wordett med xxx. gæirfalkom ok hæfuir twa hæina fenghit. med þui at æi var a mæiru voll
DN VIII (*1341›apogrˣ) 1497Ef maðr rýfr tryggvar þær er sá maðr trygði er hann var arfi. þá verðr hann eigi tryggrofi at meira fé en hann var arftaci eptir þann mann er hann rýfr tryggvar eptir
Frostˣ 23410Haullz cona má caupa eyris caupi oc eigi meira. en ef hon caupir meira caupi. þa halldiz eigi nema búandi hennar vili. En hallda scal öll þau caup er búandi hennar vill
Frostˣ 23421Þar fengu Norðmenn it mesta herfang, þess er þeir hefði tekit í þessi ferð
Hkrᴵᴵᴵˣ 2758
● meiri/mestr hlutr [e-s/e-s(hum.)/e-rra]
lögretta scal ut fara drottins daga báða i þingi. oc þing lavsna dag oc a vallt þess i mille er logsogo maðr vill. eða meire lutr manna
GrgKonᴵ 21225Meire lutr boanda scal raþa ef eigi verða allir a eitt sáttir
GrgStað 25927þa er hann comiɴ a fliotandi furo er hann hefir favt sín a scipi oc scip veriar hafa meira lut a scip borit voro siɴar
GrgStað 33111tyndiz fe allt oc meiri lutr manna
ÓH 2165þyckiaz nv́ fiɴɴa þat oc sia at miɴɴe oc miɴɴe er ávallt þeira afle sva seᴍ meri hlvtr oc meire er cristnaþr ȷ́ laɴdino
Jvs291 3115Nu riðr at honom sialfr hærtnið konungr oc læggr til hans sino glaðel i hans briost sua at ut geck um hærðarnar fællr nu fasolld dauðr af sinom hesti oc fallin er nu aðr mæstr lutr liðs hans
Þiðrᴵᴵ 2741gefit upp vopn yð‹u›r skiot oc sialfa yðr i vart valld. enn ef æigi viltu þat tæk ek minni hendi i þitt skegg sua at mestr lutr skal hendinni brot fylgia. þa svarar hilldibrandr
Þiðrᴵᴵ 33815var drepin merstr lvtr hers
Bret 2409þeir Barði eru aftr reka uorðnir ok brotið i spon uið Siglu-nes en tynt mestum hlut fiarinꜱ
Heiðy 10330allt annat er hann atti me‹i›ra hlut ok minna
Mich 68226Mǫrðr gekk at dómi ok nefndi sér vátta ok vann eið, at meiri hlutr var rétt kvaddr búanna
NjM 38911oc þꜹ ǫll (lǫg) hallda es enn meire hlutr maɴa mę́lti þá eigi gegɴ
Íslbˣ 3736
● hǫlfu meira
● mest [e-rra]
● at mestu
4) (om grad/styrke) mere, bedre, højere, alvorligere
með mæiru raðe en ræzlo
ÓHLeg 6417Ef vanheill maðʀ lætr i vetti nefnaz oc scal þat eigi standa fyrir þingför hans nema hann hafe þa meiri sótt er hann scal heiman ríða enn þa er hann var i véttið nefndr
GrgStað 33117þin pinsl oc hefnd. er æ þui meiri er þv drepr fleiri kristna menn
BarlA 57þær ero konor aðrar er enn ero i ⸢meirum [var. mæira AM 309 fol “B”] þyrmslum við oss. er ver vinnum a þeim udaða verc. ef ver eigum likams losta við þær. Nu er þar ein moðer mannz, en onnor systir ...
GulKrᴵ 1523þa værðr ænn mæiri mun æf hann á ængan son æpter sec er hann fællr ífra oc þo iammargar dœttr sæm nu hæfi ec sonu talða. En þa værðr ænn mæstr mun æf hvarki er æpter synir ne dœttr
Kgs 5217leons akefð hafðe hann ser i hiarta með dirfð alldri meirí
Alex 317miclu feʀ sotten með meire ákefð en hann mege vpp sitia
Alex 1535Nu hefi ek þat ætlat ef sva feʀ sem ek uil at koma þer at liði er meira væri. ef þu þyrftir i nockura navðsyn heþan fra
Heið 679þa berr norðr alla kuiðbvrði ok er yðr þat mest fullting at sva yrði
Heið 8024Nv er þeir hittaz allir fꜹrunꜹtar. Þa mæltv þeir er efri voro i setvnni at uist eigi hefði þeir farit ef sva skylldi abravt leysaz at eigi skylldi meiri hefnd eptir þilikan harm sem þeim hafði geʀ verit
Heið 875lꜹgðo nv amæli til við Barða. kvaðvz ætla ef þeir yrði við staddir at meira mvndi at gert
Heið 878ok meiri von at er nait at reyna vapn segir Barði. ok væri betra at hafa hit neyrðra uigit
Heið 904eigi var sa maðr i þvi heraði er ꜹllvm þotti meira bravtar gengi at en honum
Heið 942þa mælti Þorgisl. Eigi er markit gott en meiri von at þora ek at bera hreystiliga. ok litt þurfi þer enn at ho᷎laz
Heið 949Er mer bratt liðveizla hans við meira en *skattar þeir, er ek tek þar af
Orkn325IIIβ 604Haralldr grafelldr var maðr go᷎fugligr oc ven ok en mesti atgervis maðr
ÓTOddS 38farið nv ... i holm þann er i vatnino er ... oc þar til er eigi meira diup en eigi mvn i taka lauprinn er sveininn er i. oc biðit mín þaþan
ÓTOddS 1030H. (ɔ: Hákon) melti vera kann þa at oðro sinne hafim ver meira erende ok feʀ heim
ÓTOddS 1726er hann er kvaddr af heimi. þa ligr fyrir honum miklo meiri dyrð en ek kvnna vm at tala
ÓTOddS 2122Nv vil ek senda yþr ꜹstr i Garða rike a fvnd Sigurþar broður þins Astriðr. er nv hefir mestan metnað bæðe af ser ok konunginvm
ÓTOddS 2219kende søtan ilm ok fagra bloma ok meiri dyrð en hann kemi hvg a
ÓTOddS 3926honvm þottv þat ill tiðindi ok sagði þar hit meira mvndv eftir fara
TrójHb 22632Þetta mun vera in mesta lygi
NjR 12924er hann svá miskunnsamr, at hann metr þat allt meira, er honum þykkir vel
NjR1908 23315þú munt þess eins biðja, at mín sœmð sé þá meiri en áðr
NjR1908 2836ætlu uær at eigi muni aðrir meirr eiga eftir sinum hlut at sia eðr auðrum muni storugi meiri harma leitað en mer
Heiðy 1017●●● Þa mælti Þriþi: Hitt er mest, er hann gerþi maɴinn ok gaf honvm avnd þa, er lifa skal ok alldri tynaz, þott licamiɴ fvni at moldv eþa breɴi at ꜹskv
SnE 1021Hon er með iii. litvm ok mioc sterk ok ger með list ok kvnnattv meiri en aðrar smiþir
SnE 1918Þa mælti Har: Eɴ er meira mark at of hiortin *Eicþyrni, er stendr a Valhavll ok bitr af limvm þes tres
SnE 4320Har segir: Skiðblaþnir er beztr skipaɴa ok með mestvm hagleik gerr, en *Naglfar er mest skip; þat * a Mvspell
SnE 4723*Þa segir Vtgarðaloki⸣, at þetta er goð iþrott, ok kallar þes meiri von, at hann se vel at ser bviɴ of skiotleikinn, ef hann skal þesa iþrott iɴa
SnE 5422Har svarar: Vera mvn at segia fra þeim tiþindvm, er meira þotti vert asvnvm
SnE 6314fell hann dꜹðr til iarþar, ok hefir þat mest óhapp verit vɴit með goþvm ok monnvm
SnE 6420Eɴ Oþinn bar þeim mvn verst þenna skaþa, sem hann kvɴi mesta skyn, hversv mikil aftaka ok misa asvnvm var i frafalli Baldrs
SnE 654ver hygium þat eígí rett vera at þeir se varer meistarar er ekkí kunna meira en mer
SvR 725hon var þeira skǫrungr meiri
Boll 30012ek vil hér mestu ráða í heraði ok gera þó meir eptir annarra manna skaplyndi en Laugamanna
Laxd 1829sa veslvgi maðr er lostinn hinni mestv likþra ok hinni verstv
Mar655XXXII 43419hann ... er svá miskunnsamr, at hann metr allt þat meira, *sem vel er gǫrt⸣
NjM 25714Ollum monnum þotti mickils vert vm trv hans, oc þeim ollvm mest, er vitrastir voro
StuᴵK 1488Enn þat sa haufþingiar a Islandi, at Isleifr biskup var myclv męri nytia-maðr enn *adrir kenni⸣-menn her a landi
StuᴵK 2449hefir ek ... hvgat at þvi hvería stvnd. hversv ek mætti yðra sæmd mesta gera
Huldaᴵ 747þeim skal ek kunna enn meíri þo᷎ck ok o᷎mbuna goðu
ÓTᴵᴵ 2502Olafr konungr hafði mo᷎rg sár ok flest sma. nema tvav voro no᷎ckuru mest
ÓTᴵᴵ 3186sva sem fridar elskari ok fagari rettlætis med meira frelsi ok uerndar brefum
~ lat.amplioribus libertatibus et priuilegiis
46316 Sættarg 46920hann er meiri blótmaðr, ok þau bæði, en aðrir menn
ǪrvM 17018ath þæir læggi þy ⸢mæiran [var. meiri LundUB Mh 15 “C” etc.; meira AM 32 8°ˣ “H” etc.] hwgh aa
RbEM (*1293-1294) 2612Þorir gaf henne gullbaug. æn hon senndi þegar mann i Garpsdal at segia Halldori at meiri von se at Þorir þurfi manna vid
GullÞ 3222er þat ⸢*meiri [non emend. meri] van, at þat se some at sękia ok virding, ef þu nęþir
Vǫls 3233n.er þui meir‹i› uanuirding, at ...
Hák81 5548Þeir voro adrir, er medr meirum ærslum trudu himintungla gang rada lifi ok sidum manna
Physiogn435 9628hun ... þotti uera hinn ⸢mesti [var. beste AM 590 b-c 4°ˣ] kostr. hofdu margir rijkir menn hennar bedith
~þat þyker mier meira
RochReyk 14422bidia, at hann giore nu meire (!) soma til þin en fyrra sinne
Jvs510 147til mæirrar varyghdar til þess hefer hann fenghit honom fullt umbod ef þess kann med at þurfva
DN VII (*[1338]›DonVar 1ˣ) 17517enn eigi ‹ne›nni eg ad rijdast i meira, þar er Ketill frænndi minn er til ann‹ar›ar hanndar
Fljˣ 6313þeir þverra er bæði höfðu til vit oc goðan vilia. hvesso scipta scylldi ákveðnum bótum ef þar ero dꝍmdar. fyrer því at þat er nú meiri siðr at ánemna bꝍtr hvesso margar mercr gulls uppi sculu vera epter þann er af var tecinn. oc velldr þat at marger vito eigi hvat laga bót er. en þó at vissi. þá vilia nú fáer því una
Frostˣ 1846Ek vil bjóðaz til ferðar með þér, ok ætla ek at vera þér miklu meiri en einnhverr bóndi
StuᴵᴵR11127ˣ 154
● hǫlfu meiri
● í minni hlut eða meiri
j minna lut ok meira
DN III (1309) 8621aldregh var þeira samþykt þat, sin sysloman att vanfrægdha i minne lutt eðr meira
DN II (1347) 23911hwort sem þat verdur j minna hlut edur meira
DI II (*1346›tr 1542) 8347
● (í) meira lagi / (at/í) mesta lagi / at mestu lagi
kendi Helgi hann oc mælti: Jlla munum ver sciliaz við varn konung ... þa mælti konungr. Helgi konunga þu nu eigi i meira lagi fyrst
Sv 3122at hinnir uttlenskir þurfi att kaupa ser ok sinum hivnum daghligha til kostar ok æigi meirum saman en honum uinst till manaðar kostar att mesta laghi
RbHM (*1316)⁴a 1234hann hafdi i sinum uuidrkuemiligum ueitzlum i margmælginni mesta lagi syndgaz ok misgert
Stj¹ 15613hann flutti þar i mesta lagi framm sina predican ok heilagar kenningar
Stj¹ 23424ottaz hann nu j meira lagi, þui ath hann var barn ath alldri
Flóv² 17042tveim lutum, auð ok ætterni, er þessi heimr prisar ⸢mest [var. i meira lagi Holm perg 2 fol “B”, etc.]
var. MMA 5141: Holm perg 2 fol “B”enn þo er þier j meira lagi til dauda stefnt enn eg mun segia þier
VSj 522og fylgdi Frollo honum til jardar og uar þat fall j meira lagi
VSj 10423Kolli sótti Bjǫrn fast, nær í mesta lagi einna manna í sífellu
BjHˣ 20110en at messto lage sex þushundroð marka
DN V (*1285›apogrˣ) 1511mun þat um mælt, at vitrum manni missýniz slíkt í meira lagi
StuᴵR440ˣ 3420
● meiri ... minni
hréinsasc ... bæþe af enom miɴom synþom oc enom meirom
HómÍsl²¹(1993) 31r35bað konungr Harek at hann skylldi eigi segia hve með þeim fór. at hann metti meira en minna honum til soma gera
ÓTOddS 13924skolu þeir hafa auerka bot eptir uirðingu. huart sem auerki er meiri eða minni. oc sua skolu aller auerka bot taka. en landnam þeirra iamni auerka þar til er uert er .xx. aura. halfu meira en logfest er
Landsl 1172af þui at uinnu menn eru miok torfengnir ... oc allir uilia nu i kaupferðir fara. þa uilium ver ... af taka at nokor maðr fare sa i kaupferðir ... fra paskum oc til Mikials messo ... allan uetren siðan fare huert er hann uil með þui sem guð hefir let honum. huart sem þat er meira eða minna
Landsl 16323gamli maðr hafði tynt ꜹllvm sinvm frðvm, sva at øngan lut meira ne minna kann hann lesa
MarS 2227engva stund meiri ne minni stoð hann með þionkunar dygð firir sinum skapara
Mich 67724huart er hann var settr med meira styrk edr minna
SvFlat 53422allar hans syndir meiri ok minni tek ek upp á mik
KlmA 3059ek hefuir ... vpp gifuit med samþycki ... guðmundar ... allan þan rætt ok til taulo sæm æk ok hann attum ok hofdum til jardarennar ... huortt sæm þat war mæira ædr minna til fullrar ... æignar hæilagræ hola kirkiu
IslDipl (1431) 28119en þar gallzk stuɴdom meira en stuɴdom miɴa
Íslbˣ 929
● gera meira af sér [um e-t]
● (þess) at meira
þaþan af mondo þo drivgt speciasc þott eigi specisc þv sva bratt þess at meire
Prosper677 1617hann talþizt undan ok quazt vera myrkfe᷎linn. Sturla qvaþ hann vera avvirþz-mann at meira
StuᴵK 44124
● (h)it mesta
Erennde þvisa, er þa hafði Seth melt, føgnuþo et mesta aller patriarchar
Niðrst¹ 313●●● maðr ma hava atta tigi vetra. eða hundrað. hitt mesta. en siðan verðr maðr at dœya
BarlA 818Var Bolli ⸢et mesta [var. enn mesti ÍB 225 4°x] harmdauði
Laxd 21017var hann it mesta harmaðr
Hkrᴵᴵᴵˣ 28718ok mun þó sá orðrómr á falla, at þú hafir þó *allmikil-mannliga farit, þó at þú takiz ekki meira á hendr en verir bæ þinn ok þar sem féránsdómrinn ætti at vera, eða landeign þína it mesta
StuᴵR440ˣ 3129
● meira (n. sg. = adv.)
hann þottezt allavega. nu meira mega. en alldri fyrr
BarlA 4632fyr hann uar einskiꜱ ꜹrvænt orðz. ne uerkꜱ. ok unnv þꜹ honum mikit ok uirðo hann meira en hann var verðr
Heið 6623er hiɴ *neðri kioptr við *iorþv, en hiɴ *efri við *himin, gapa myndi hann meira, ef rvm væri til
SnE 7111●●● Hann hafdi med ser of fiar. þuiat hann þottiz uíta at þat stodadi meira med kong. enn snílld edr bæn
Gyð(1995) 8214eigi svaf hann meira né minna
Hkrᴵᴵᴵˣ 1303
● ganga/... meira sejle/... hurtigere/hurtigst
þa er byrlett var gecc meira scip þeirra Karla sig‹l›dv þeir þa undan. en þa er hvassara var sotto þeir Þorir þa epter
ÓH 34811sa at méira gengo skip Dana
HkrEirsp 5726hann ríðr meira en hann vildi
NjR1908 1196Snyr þa þegar aptr leiðinni, þann ueg sem heiðrinn liggr lægra, ferr alldri meira enn aaðr, þar til er hann kom iafnfram þeim, er siðazt riðu
StuᴵK 56014hann matti meira hlaupa enn fugl fliuga
BevB(2001) 1738
5) (om sidste/største del af barndommen)
á enngum manaðe misti hennar sa ó-tími siðan hon læið ór mestre barneskiu
ÓH619 12410er palnatoki var af enom mesta barns alldri
Jvs291 4130
6) mægtigere, mere betydningsfuld/indflydelsesrig/anset, højere agtet
Sa yðar er sic læger sva sem svæin sia. sa man męstr værða í riki himna
HómNo⁷ 5234sæm dauid er er mæstr oc mætaztr manna er mæð yðr
Kgs 11224þviat ęíno æycsc þín virþing viþ heim boþ þetta ... ef þv þyckir nv meri konvngr heþan fra en aþr
Jvs291 1718Vm svic sifca (cap.). Þat er .i. sinn er þeir sitia a malstefnu erminrikr konungr oc sifka oc hans rað giafar. Nu mællti sifka til konungs heʀa segir hann þu er‹t› allra konunga rikastr oc mestr i uerollðu
Þiðrᴵᴵ 16013þu skallt senda Reinalld en ⸢meira [var. mæta AM 178 folˣ “A”] riddara
Þiðrᴵᴵ 17018●●● hinn minne hæfer æcke valld yfer ser mæira manne
Thom¹ 22311sættom ver firir þetta bref vart mæira communs insigli
DN II (1307) 7533fiorir erv kalladir inir meiri spamenn Ysaias ok Ieremias *Ezechiel ok Daniel
VerA 368Sva heitir sa maðr, er ver vitvm mestan ok agæztan, ok vel megv *þer hann lata sva heita
SnE 148er annan veg en ec hyɢ, at þesi sveinstavli se Okoþoʀ, en meiri mvntv vera, en mer litz þv
SnE 544suerr um fyrer nafn hins mesta Þórs
~ lat.Iouem Maxumum obtestatus
15333 Rómv595(2010) 15313þeir Oddr ok Glúmr rœddu um, hverir menn mestir væri í heraði. Glúmr talði Þórarin fyrirmann, en Oddr kvað Hólmgǫngu-Bersa at ǫllu framar
Korm 25715er sá ok nú minn sonr eigi hér á landi, er ek hygg, at þeira verði mestr maðr, er Halldór er
Laxd 2869Þorkell Gellisson var et mesta nytmenni ok var sagðr manna fróðastr
Laxd 28610at þin sęmð er meiri ok hęri, enn maðr megi orði sinv ok hiarta til renna
MarS 2986er frá honum komit allt it mesta mannval á Íslandi: Oddaverjar ok Sturlungar ... ok margir inir ⸢mestu [var. beztu AM 133 fol “K”, etc.] menn
NjM 2862Þa var enge høfðinge i Uestfiørðum, enn þeir voro þa mestir af bondum Oddr Ala son ok Gisle a Sande
StuᴵK 44620J þvilikum skiptum konunganna fannz þat ꜳ at huarr þeira uildi uera auðrum meiri
ÓTᴵ 1620J slikum skiptum fannzst þat a at huarr þeirra uillde uera odrum meire
ÓTFlat 4714Ketill flatnefur gipti Audi dottur sina Oleifi huita ... Oleifur var þa mestur her kongr firir uestan haf
Eb445b(2003) 65þu mant eigi będi mega heita ⸢*męstr [non emend. męst] madr ok vinna ecki til
Ragn 14410n.Björn var í hinni meirri bóndatölu norðr þar
Án 3264þui vili þier herra leyna ydare tign er gud hefer mesta ⸢leid [var. lied AM 122 8°ˣ “122”] þier er ætt er og burder
SigTurn 2022nu hofum wit fundit þa .ij. at bædi eru me‹i›ri ok maattkari
Vikt 2623Í þessi orrostu fell Haraldr konungr ok með honum fimtán konungar annars C ... ok margir aðrir kappar, þeir sem konungum vóru meiri
Bós 349Umboð sitt scal engi maðr meira manni at burðum bióða ne at metorði helldr en hinn er hann á sócn við eða vörn. fyrir utan sócnir konungs eða erkibiscops
Frostˣ 22330Hann var mestr bóndi fyrir vestan Arnarfjǫrð
StuᴵᴵR11127ˣ 114skal ek leiða þangat mestu menn mína
~ fr.De mes barons
Tristan 6313 Trist¹ˣ 14218
● meiri (maðr) fyrir sér
hann þóttisk þar meiri maðr fyrir sér
Laxd 354hverr þeira enna ungu manna mun mestr verða fyrir sér
Laxd 1154
● meiri (maðr) ok/... minni
●●● sunr guþs er oc guþ slíct sem faþireɴ siálfr. oc eigi miɴi ne meiri heldr samiafn feþrnom
HómÍsl⁴⁴(1993) 74r28Engi maðr skal þat við annan møla at hann have þegit skom a ser. hvartke mæiri maðr ne minne
Járns 27218hevir konungr tal við ena agetustu menn lenge dags. siðan reifir hann giofum meire menn oc minni alla þa er hann hafðe til sín boðet
Alex 15234urðu aller mæire menn oc minne rygger, fvrþande sva fyrdœmælegt tiltœke
Thom¹ 14314hann hirðe huarke huat er mæire maðr eþa minne seger
Thom¹ 20513viðr alla brœðr, mæira mann ok minna
Thom¹ 2228byskup þeira byðr sva, at meiri ok minni skal hallda þriggia nꜳtta faustu um alla borgina ok biðia fulltings almatkan guð ok helgan Mikhaelem
Mich 6962Biðium ver yðr ok raðom allum iamsaman sva mæira sem minna manne
DN III (*1313›DonVar 1ˣ) 10010
7) mere imponerende/overlegen, bedre/værre/større
þeir orv hinir mestv agætiꜱ menn at vænleik ok at afli. ok at iðrottvm. ok þo væri þeir uel at ser gervir þott þeir uæri fvlltiði at alldri
Heið 731Eyiolfr var hinn mesti kappi ok fra gio᷎rða maðr sem faðir hans. fullgior at afli reynt sik miok i framgꜹngv
Heið 9316ok finn (ek) þat til saka segir Bardi ad þu ert myklu meiri nidingr en duganda manni sami ad eiga þik ad mág
Heiðy 986bauð hann þegar Gautreki konungi tvá kosti, annathvárt, at láta lausa konuna ... eða halda upp bardaga í móti hónum ok reyna svá, hvárr þeirra meiri maðr væri
HG18 530er ok lꜹs orþinn hvndriɴ Garmr, er bvndiɴ er firir Gnipahelli; hann er it mesta forat
SnE 7215En þat hyɢia menn, at Tyrkir hafi sagt fra Vlixes ok hafi þeir hann kallat Loka, þviat Tyrkir voro hans hinir mestv vvinir
SnE 778hann atti ual fe ok hinn mesti mostu maðr at mat
EbWolf(2003) 26725[er þat mal manna at hon hafi verit et mesta gaufugquendi]
Laxd 28813n.af þui at ecki ma vid margínum. ok engín er meiri enn madr. þa fellr þar iudas ... ok flest lid hans
Gyð(1995) 6413hann var huerium manni meiri ok styrkari ok friþari synum. ok enn mesti iþrotta maðr
ÓTᴵ 176þú ert hinn mesti ljúgari
ValvA 6722Hann var fullr af gio᷎rningum ok fio᷎lkyngi ok var seidskratti sem mestr mꜳtte verda
Gísl 151(form?) herra, Willifer vill rída þessa senndifør, hann er ⸢mest [var. mesta AM 177 folˣ “B”] kempa j woru lidi, enn ek em vnngur madur og litt reyndur ath hreysti ath fara i suo mikla raun. Nu suarar Þidrek kongur Willifer hefer stor saar og morg og maa hann ei rída þui j einwigi vid suo mikinn her
Þiðrᴵᴵˣ 1891
● mestr af sjálfum sér [um e-t]
● meiri/mestr fyrir sér
hann var mestr firir ser ok betr vapnfo᷎ʀ en aðrir menn
Heið 9327hon var vitr ok ættstor ok in mesta fyrir ser
Orkn325I 12912hinn yngri sakir æsku var meiri fyrir sér
Æv⁴⁴ 14711
8) (om venskab) mere nær/varm/tæt
Man ec þat sægir konongr at Rutr var mæiri vinr var
ÓHLeg 7732ok þeir mvnv yðr bazt uiliaðir er uarir uinir erv mestir
Heið 6528gerðiz með þeim ollum hinn mesti felagskapr
EgM(2001) 1124hann var hinn mesti vin Islendinga, ok var þat af gert, at konungr reð, at eigi varþ her-forin
StuᴵK 3407kom Sigvalldi ser i hinn mesta kærleik við konung
ÓTᴵᴵ 24817
9) kyndigere, dygtigere
eɴ meste melsco maþr
Eras 1513Eyjólfr var ... allra manna lǫgkœnastr, svá at hann var inn þriði mestr lǫgmaðr á Íslandi
NjM 36321aller gieffast vpp sem til voru feingner, og kalla mig meire vijsdöms
DínDrˣ 84
10) vigtig, afgørende, af stor betydning
Þa mælti Gangleri: Hafa nokqvor meiri tiþindi orþit með asvnvm?
SnE 6312med meirum uelgerningum
~ lat.amplioribus beneficijs
46514 Sættarg 47217váru grið sett til tals ok umleitanar meiri sætta
Knýtl1741ˣ 4815Hann gerdi idran fyrir alla þa hluti, ok hier med nitadi hann verolldinni, þat sem enn er meira
~ lat.et quod majus est sæculo renuntiavit
PVenDeMir 89929 MarD634ˣ 8063
* (for meiða vb.? cf. ed. note)
I. B. mestu (dat. sg. = adv.)
1) bedst, mest
2) næsten
i dal einum hafdi hann ⸢mestu [var. nalega ElisA 3315] nad honum
ElisD 3335er nu mestu komit sumar og ættla eg þa burt
VSj 4115hann uann ok mestu allan sigurin
HÍ 3114skrifadi Jon postoli jn principio mestu tirædr
AnnGott 301a3
II. (cogn.)
[Seá María var gipt Zebedeo, þeira synir vóru þeir Jacobus enn meiri ok Johannes ewangelista]
MarS 173n.... Johannis ewangelista og Jacob hans brodurs, hver ad kallazt Jacob en meiri
JJC 67225
III. (y. no.)
Form.: meira (86); meiri (46); mesta (28); mest (17); mestr (17); meire (14); mestu (9); mesti (8); mæira (7); mestir (3); merstr (3); meri (3); mestv (3); mæstr (3); meirum (3); mestan (3); mæiri (2); meira (2); mæiru (2); mæiran (2); mæire (2); meiru (2); mæirrar (1); meirri (1); meiri (1); maira (1); mestur (1); mestvm (1); Meire (1); Meiri (1); mestre (1); meirí (1); meíra (1); męst (1); męstr (1); messto (1); meíre (1); mester (1); méira (1); meíri (1); méire (1); meste (1); meiri (1); mestum (1); meirom (1); męri (1); mæiræ (1); meiran (1);
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr item mestr, mestu adv.; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb item (mesti) mestr; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin; Rím _; LP _; Med item mestr; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr (meir), item mestr; Fr4; NO item mestu adv.; Walter _; ÁBlM item mestr; Bl; WPA _;
Litt.: Björn K. Þórólfsson 1929 242; Gering 1916 [ANF 32] 24; Heidermanns 1993 398-399; Housken 1954 [ANF 69] 26; Hægstad 1915 42-43, 80, 81; Hægstad 1916 92, 93, 181, 182; Lundeby 1947 [ANF 62] 77; Magnús M. Lárusson 1962 [KLNM 7] 374-376; Seip 1955 5, 16, 74, 142, 145, 263, 313; Veturliði Óskarsson 2003 [BA 43] 60, 105, 110, 293, 361
Genre. (expected): historical works [his]: 57 (50); family sagas [isl]: 53 (34); legal works [jur]: 41 (27); religious works [rel]: 41 (76); learned works [div]: 29 (9); romances [rom]: 20 (30); legendary sagas [fas]: 15 (12); contemporary sagas [bis]: 14 (21); charters [dip]: 13 (22); þættir [tot]: 5 (6); unclassified [ ]: 3 (1);
AS (red.) — November 2017