at·gerð, at·gørð sb. f. [-ar; -ir]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
1) handling, gerning, bedrift ⫽ action, deed
●●● Sem hon var at ollu vaxen þa syndizt hon sua fogr ok frið ok rœyndizc sua hœversk ok kurtæis sua sœmeleg at goðum siðum. sua hyggen i vælskipaðom orðom. ok ælskulegom athæfom ok atgærðom ... at
Menota: 23ra17 Streng 527●●● villdi haɴ eigi þessi iartegn lysa lata quez eigi glogt vita huart þetta var helldr [at] keɴa iartegnvm. eɴ at gorðum þeiʀa seal[fra]
JBpAFrg(2003) 4421●●● letv ser lika þesa tilskipun at kalla. ok kvoðuz þo ætla at litlar mundo atgerðir uerða
Heið 853●●● Þat kann ok vera, at mælt sé, at synir mínir sé seinir til atgerða
NjR1908 2057●●● Eyjólfr hafði fengit steinshǫgg ‹fra›man a briostid i bardaganvm ... voro hans atgerdir þadann af minni en elligar ‹mun›di
StuᴵᴵR 26914●●● bæði í orrostum ok svá at öllum öðrum atgerðum
Klma 45215●●● þetta mun eigi svá fara sem í nótt hefir farit, at ek muna hér vera bæði fyrir svǫrum ok atgerðum
StuᴵᴵR11127ˣ 1641●●● hann var ... hinn harðasti í vápnaskiptum ok til allskonar atgörðar
Trist¹ˣ 10531÷ Þat kann ok vera, at mælt sé, at synir mínir sé seinir til atgerða
NjM 22616
2) (pl. atgerðir) færdigheder, kvaliteter ⫽ (pl.) accomplishments, qualities
●●● bioz hon tigurliga ... ⸢sua sem samðe atgerð hennar oc haverk læik [var. sva sem henni samði AM 580 4° “E”]
ElisA 863●●● at hann þrȯazt iafnan dag fra degi j sinvm atgiordvm þar til hann er ordinn .xv. vetra gamall
Adon 14512●●● sakir vaxtar ok vænleiks, listar ok kurteisi ok margra annarra ⸢ástgjafa [var. atgerða AM 570 b 4° “J”], sem guð hafði honum veitt
var. Rémˣ 1493: AM 570 b 4° “J”●●● kaupmenn ... lofuðu kunnáttu hans ok list, fegrð ok atgörð
Trist¹ˣ 275●●● finnst engi hennar maki at fríðleik ok hœversku ok allskonar atgörðum, er kvenmanni sómir at hafa
Trist¹ˣ 1717÷ ok þæirra er i þæssa hæims atgærðom frægðost ok vinsælldozt i fyrnskonne
Menota: 17va26 Streng 417
3) tapperhed ⫽ prowess
●●● þuiat ⸢atgerð [var. atgerfi AM 533 4° “C”, etc.] sina oc frægð samir hueriom dugandi manni at fremia
~ fr.Proeche et ardement doit on bien achater
Elie 421 ElisA 914●●● ragscapr væri þat, en æigi ⸢atgerð [var. atgerfi AM 533 4° “C”, etc.]
~ fr.Ja mais n’en seroit dit proeche ne barnage
Elie 1322 ElisA 2713●●● firer sakir ⸢atgerðar [var. atgerfi AM 580 4° “E”, etc.] þinnar oc ræysti þa hefi ec undir gengit
ElisA 8012●●● skyllder þu nu sia mik gefa stor haugg oc syna sua ⸢atgerð [var. atgervi AM 580 4° “E”, etc.] mina
ElisA 856÷ þar scolu vit at riðaz oc ræyna ⸢atgerðer ockrar [var. ockra atgerfi AM 533 4° “C”, etc.]
ElisA 344÷ hann var hinn mesti styrkr ⸢atgerðar [var. atgerfi AM 533 4° “C”, etc.] minnar oc riddera scaps
ElisA 1005÷ ef þu getr fellt mik annat sinni, þa gerir þu frægia ⸢at gerð [var. atreid AM 533 4° “C”, etc.]
ElisA 1102÷ sá riddari veit ekki, hvat hann görir, er sér kennir annars atgörð ok hreysti annars dregr á sik
Trist¹ˣ 8611÷ rœddu mart um ást ok félagskap, er þeir höfðu báðir saman átt lengi, ok mikla hreysti ok atgörð, er þeir höfðu gört
Trist¹ˣ 19210
4) [at e-u] [við e-n] (pl. atgerðir) (nødvendige) foranstaltninger, modforanstaltninger ⫽ (pl.) measures (that need to be taken), countermeasures
●●● sióm vér, at hér til víkr þú máli, er vér rom, at hafa atgerþir
●Ágr 5613●●● Riðu þeir þá heim, ok þótti ekki hœgt til atgørða
Gr 15714●●● þótti eigi hœgt til atgørða. Áttu þeir um þetta at tala um vetrinn ok gátu eigi ráð til sét at koma Gretti ór eyjunni
Gr 2295●●● Þorleifr undi illa við, er Ketilríðr var gipt, en þótti eigi hægt til atgerða, er hon var svá langt í brutt
Vígl 10327●●● Villde hann þeim tima spara adgio᷎rder vid ovine kyrkjunnar, og tempra þad epter tilgio᷎rdum
ÁBpˣ 15511●●● Eigi þikiast menn glokt vita huad helldst liggur til adgiorda. ad slijkumm hlutum
JBpC(2003)ˣ 14723●●● at engar atgerðir skyldu í mót koma slíkum óhæfum
Vatnˣ 26÷ tók hann fast at eldast ok þótti eigi hægt til atgerða
Vígl 8421÷ Herra Rafn seiger ad hier lagu slykar adgio᷎rder til sem j Noreige voru framm hafdar, ef biskop villde ei samþyckia k‹o›ngs bodskap
ÁBpˣ 9712÷ Dvalde hann adgio᷎rder framm umm þing, ad hann mætte þeim ad framm komnum verkum gefa maklega refsing
ÁBpˣ 15215
5) lægelig behandling, kirurgisk indgreb ⫽ medical treatment, surgery
●●● snœriz ... atgerð hans til enskis. afl hans i vmát
Menota: 30vb19 Streng 12011●●● segir eigi mono duga ef hann bregðr ser nockot við atgerðena
Alex 14210●●● læknar auruilnaduz um sinn læknisdom ok atgerdir
Stj¹ 1268●●● en sinasárt mun þér þykkja, sagði Egill, at þola atgerðirnar, þviat spretta verðr til hátt hvǫrmunum
EgÁsm 467●●● Hann liet suijda fotinn j viij stodum og spilltist æ vid huoria adgiord
GBpB204(2018)ˣ 2411●●● ok spurdi hvort þeim þotti sia madur fram kominn fyrer vanmegnis saker. enn aller saugdu at þeim þotti hann radiɴ til bana. nema at gerþer væri hafdar
HrafnAˣ 18821●●● þa bad hann at aller skylldu syngia v pater noster. þeir er inni voru adr hann veitti at geyrdina. ok siþann skar hann vmm endilangt med knifi ok tok i brott tvo steina
HrafnAˣ 1895●●● stod särid med störum holum, so ad ecki matti adgiordum vidkoma
ÞBpC³ˣ 35221●●● Ein kona ätte vngan son þann er näliga girde lijkþrann, og bættist nckud vid adgird
ÞBpC⁴ 3967÷ Atgerðir let hann lǫckna opt hafa at ser vid sinni mein semi
ÞBpA 2178÷ Hann kom til ok sagðe, at honum syndizt sva meinit, sem eigi mundi tea at-giørðir at hafa; ok at þvi varþ
StuᴵᴵK 10815÷ ljetti hans meini vid ǫngvar adgiǫrder nie ïþrött
HrafnB²ˣ 83
6) [e-s] reparation ⫽ repair
cf. simplex gerð (233)
Form.: atgerð (6); atgerða (5); adgio᷎rder (3); atgörð (3); atgerðir (2); atgørða (2); atgerðum (2); atgerðar (2); atgerdir (2); atgærðom (2); atgiordvm (1); atgörðum (1); adgiordum (1); atgerþir (1); adgiord (1); at-giørðir (1); at gorðum (1); atgerðena (1); at gerþer (1); at geyrdina (1); atgerðirnar (1); adgiǫrder (1); adgird (1); adgiorda (1); atgerðer (1); Atgerðir (1); atgörðar (1); at gerð (1);
Comp.: kirkju- (2)
Gloss.: EJ _; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb _; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím _; LP; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH _; AJ _; deVr _; Fr4; NO; Walter _; ÁBlM _; Bl að-, atgerðir pl.; WPA _;
Genre. (expected): romances [rom]: 20 (5); contemporary sagas [bis]: 15 (3); family sagas [isl]: 8 (6); religious works [rel]: 1 (12); legendary sagas [fas]: 1 (2); charters [dip]: 1 (4); historical works [his]: 1 (8); learned works [div]: 0 (1); legal works [jur]: 0 (4); unclassified [ ]: 0 (0); þættir [tot]: 0 (1);
External (non-ONP) resources:
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net