leggja vb.
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
A.
1) [e-t] lægge (ngt) ned, få (ngt) til at ligge
oðrvm megin voro þessar eikr sva ⸢lagþar [var. lꜳgar Holm perg 7 fol “B”], at þær matv trꜹt eða eigi vp rettaz
KonrA 7214Þa lagþi Þorr hafrstokvrnar vtar fra eldinvm ok mælti, at bvandi ok heima menn hans skildv kasta a hafr stꜹkvrnar beinvnvm
SnE 479
● leggja net lægge garn
En þegar es diaknenn lagði net, þa dro hann mikenn lags at eno fyrsta varpe, oc for heim glaðr til munclifs
Martin¹ 57216Myvetningum er þat rétt at leɢia net sín i vatn helgan dag eptir eykð. ef rum heilact er eptir
GrgStað 3210hann a ... allt þat er flytr i net lavgom. hvart sem net er lagt af lande eða af skere
GrgStað 5158Oc [var. + ef OsloUB 317 4° “B”] maðr læggr net sin. þa ma hann taka af fiska
EiðKrA 3801Jesus mællti við þa: Leggi þer net yðr til hægri handar yðr, oc munu þer finna fiska
PP 28622
● leggja segl lade sejl falde, rebe sejlene
⸢lavgðv [var. lægdu AM 325 VI 4° “325 VI”] þeir segl oc kostoðo akerom
ÓH 3544Siþan bad konungr ⸢leɢia [var. lægia AM 325 VII 4° “325 VII”, etc.] seglin
ÓH 48010varþ þeim seint at leɢia seglit
Sv 572þeir Magnus konungr ⸢lꜹgðu [var. lægdu Sv81 8212] segl sin ... oc letu scipin renna at viðum at Eyrum
Sv 702þeir laugðo seglin við Ilu
BǫglEirsp 45114vér verðum at ⸢*lægja [non emend. leggja] seglin ok ganga á land
ǪrvS 19311n.þeir leggia sin segl ꜳ vénv lægi fyrir hasætis borg Fracka kongs
ClarA 350draga þeir vpp segl ok leggia æigi fyʀ, enn fyrir hasætis borg Fracka kongs
ClarA 1110Oc nu hefr þa nordr fyrir Reycia-fiall. Þa gengr eigi lengra, oc ‹leggia (var. fella þeir þa GBpA 44²²) segl ok› kasta ackeri, oc ‹rifr uid linu-ackeri eitt um sidir, ok› liggia þar of nottina emend. Stu 13913: AM 122 b fol “II”
emend. StuᴵK 13913: AM 122 b fol “II”sogðu. at varligra væri at ⸢lægia [var. leggia Holm perg 1 fol “C²”] seglit
var. ǪgmÓT 214: Holm perg 1 fol “C²”leggja eigi sín segl fyrr en þeir koma fyrir hafnir Flóres konungs
FlórKon 1436leggia þeir eigi fyrr sin segl en þeir kuomu uit Fenidi
Rém 36331logdu eigi fyrr seglin, enn þeir kuomu j Gardariki
Yngv 122þeir ⸢fella [var. leggia AM 529 4° “C” etc.] ei ⸢sin segl [var. syna syglyng AM 119 a 8°ˣ “D”] fyrr en þeir koma j þær hafner er liggia vid hofvd borg
var. Gibb 314: AM 529 4° “C”vinda sidan segl og sigla j burt og leggia sin segl ei fyʀ en j Miklagardi
Nit 1215leggiandi sin segl ei fyʀr en þeir komu j þær hafner er lꜳgu vt vid Pꜳris borg
Nit 2216þa mælte Magnus konongr er lagt var seglet
FskBˣ 24415nv skal ⸢lægia [var. leggja BLAdd 11127ˣ “IIp” 65r37] segl [var. fella seglit GBpA 14019]
var. StuᴵK 26810: BLAdd 11127ˣ “IIp”segja þeir, at þar sigldu skip Kolbeins; váru þá lagin seglin
StuᴵᴵR11127ˣ 6524
● leggja viðu lægge masten ned
let harekr oven taka allan skipbunaðenn oc læggr viðuna
ÓHLeg 626let hann ofan leɢia seglit oc sva viðv. Taca ofan veþrvita
ÓH 4521Eigi varo viðurnar lagþar a konungs scipum. En þat sa Baglar oc ætluðu at cꜹpscip væri
Sv 18112Birkibeinar haufðu þa starfsamt toko af ser tiolldin ok laugðo uiduna
BǫglEirsp 46533let Harekr ofan læggia sægl oc viðuna. oc let taca tiolld gra oc breiða a skipet stafna milli
FskBˣ 16713
● ‖ impers.: leggr fjǫrð/... fjorden/... belægges med is, fjorden/... fryser til
lagði fiorðinn ut langt
FbrHb 13320gerði a frost mikil, sva at lagði fiorðin sva at eigi var skipfœrt
FbrHb 1341Snemma uetrar gerði mikit frost ok lagði fiorðu alla
EbWolf(2003) 17526gerðuz islaug mikil ok færðer goðar. Lagði ok Augursvatn
Fbr 548váru íslǫg mikil, ok hafði langt lagt út Breiðafjǫrð
Laxd 2459Knattleikar váru í millum Reykja ok Óss á Miðfjarðarísi, því at snemma lagði fjörðinn
Þórð²ˣ 17720
● leggr ís/... [á e-t / í e-t] der lægger sig is (på ngt)
oc er þo þegar heyet oheilagt er ís leɢr a vatnet
GrgStað 46815þo at aðrer vinndar se sva kallder at frost stannde af. ok isa leggi
KgsFrgβ 1398leið a vetriɴ oc lagði a frost oc isa
Sv 18914er isa lagði ok vetra tok
FbrHb 708Þeir ... fengu veðráttu kalda, lagði hrím í seglit
Korm 26617þat vil ek, at menn beri sva avxar-skavpt sin, at eigi leggi iocvl a
StuᴵK 8918huert haust er frosta tok ok isa lagde a uo᷎tnn
Fær 3214innan þriggja nátta skal lagðr svá sterkr ís á vatnit, at ríða skal mega hestum, þótt vilí
ÞorstVík 4128lagði ís á ána
Hkrᴵᴵᴵˣ 4597
● leggr sjúkan [e-n] (ngn) lægger sig syg
● leggr snǽ/... [á e-t / at e-u / fyrir e-n] sneen lægger sig, sneen falder, det sneer
(svá víða sem) sol scíɴ snæ leɢr. fiðr scríðr fura vex
GrgKonᴵ 20616ef snæ leɢr at garðinom. oc scal hann gera orð hinom er garð þann á eða moca siálfr vm ella
GrgKonᴵᴵ 9613ętlar vm nottina at riþa fiallveg a land þa leggr snio mikinn fyri þa
~ lat.erat autem nix multa valde
9431 Gyð655(1995) 9418Þeir gera rað sitt, þo at helldr se vrað, ok ætla honum at rida aa millvm kirkiu-garðz ok fannar þeirar, er þar hafdi lagt, sem le‹i›ðin la i tvnit
StuᴵK 41423Norr brodir hans bæid þess, er snio lagde a heidar ok skidfæri gerde gott
Orkn 214Qndverðan vetr, þá er snjó lagði á fjǫll, sneri Búi ferð sinni upp í bygðina
Kjaln 4215snæ leggr
Gr 23223lagde þa þegar ꜳ ath Michaels messu frer og snioua
LBpA 1349Þá var mikit regn, en áðr hafði snæ lagt á fjǫllin
Hkrᴵˣ 6312
● ‖ præt. part.: lagðr, lagiðr, laginn [á e-t / í e-t / um e-t] (om is/sne) som har lagt sig, som er frosset til, tilfrosset
þa var lagiþr ís mikil á vatn eít
Ridd623 2827gengu þeir þar jnn eptir isinum ok suo inn yfir eiðit til Uigra fiarðar. ok uar hann ⸢lagðr [var. la Eb447(2003)ˣ 20420] allr
EbWolf(2003) 20521þeir koma at Vazdalsa. var hon alloliklig til ifirferðar. var krapafaur a mikil en laugð fra londum
Finnb 6213avndverþan vetr, er lagdar voro myrar
StuᴵK 622enn skafl var oc ny-fenni ⸢lagðr [var. var lagt] i brvnina, oc brvtv þeir þar sloþ i gegnvm
StuᴵK 887Íss var lagðr á Hofstaðavág mjǫk svá at Bakka inum meira
Ebˣ 12527þar var laginn snjór mikill framan í bakkann
Hávˣ 915var íss lagðr alt um skipin svá þykkr, at ganga mátti umhverfis skipin
Hkrᴵᴵᴵˣ 18122
2) (om at fælde/dræbe ngn)
● leggja at/við jǫrðu/velli [e-n]
fulltingi guðs oc hins hælga Olafs konongs. þa lagðe hann við iarðu konongenn oc hværn þann mann er hanum fẏlgði
ÓHLeg 9323vann hann ... Gullharalld er hann sialfr lagþi uið iorðu at villd Dana konungs
ÓTOdd 6015liopv menn sva vm acriɴ at hann var allr lagdr at iorþv
ÓH 53311hvernn hann finne maklegan til at leggia fyrst við iorðo
Alex 3728ef þu hefir enn nockorn krapt með þer. þa legg mek við iorðo
Alex 436Muntu konungr þa dy[rt] kaupa lif Egils vm þat er ver erom aller at velli lagðer ek ok sueitungar miner
EgM(2001) 11726Mundi mik annars vara af yðr en þu munder mik vilia leggia helldr at iorðu en lata mik þiggia lif eins manz er ek bið
EgM(2001) 11728ek þikiumz eigi at meiri maðr þo at ek leggi hann at iorðu
EgM(2001) 12412man þa eigi þikia ecki vart erende er ver leggium þig við velli
Finnb 8718Austmǫnnum sýnisk ófarnaðr mikill, ef Vigfúss er at jǫrðu lagðr, en þeir standi hjá
Glúm 6515Þú hefir mikillar frægðar aflat þér í dag, er þú lagðir at jǫrðu Þorvald krók
Glúm 7828asakari þeira ... er at velli laghinn
Mich 71217Mikinn ǫldung hǫfu vér nú at velli lagit
NjM 1912at stíga ifir hǫfvt þvilikvm hǫfðingivm sem þeir hafa at jǫrðv lagt
Huldaᴵᴵ 31924hann hafði marga heiðingia uið uelli lagt
ÓH61 75018hefir ek drepit nockura menn ok þo einum til fꜳtt er ek hefir eigi konunginn sialfann vid velli lagt
ÓH1005 6923hann uann fagrann sigr leggiandi margan lyd uid uelli
ÓH1 75033lagdi hann vid jordv konvngin
ÓH1 83328mun þat þá mælt, at þér vinnið mikit til eins manns lífs, ef vér erum allir við velli lagðir
Gr 8513... husbondi þinn er lagdur vid velli, og marger hans menn
Fljˣ 6912kvaz eigi nenna at leggja hann við velli at óreyndum sǫkum
GÞiðrˣ 2067
● leggja til jarðar [e-t(hum.)]
3) [e-t] lægge (ngt) sammen, være fælles om (ngt)
4) [e-t] [um e-t/e-n / yfir e-t] konstruere, anlægge, opføre
Tresmiðir skolu taka fyrir huert hundrat malz tymbrs er hann teelgir. en hann gerrir beðe telgir ok skefur ok skapar kinnunga ok leggr eptir. take a huert hundrat atian aura veghna
cf. “om tømmermand, der bygger hus ved at lægge tømmeret lagvis”, Hertzb RbEM (*1282) 1512Þar næst gerþv þeir þat at þeir lavgþv afla ok þar til gerþv þeir hamar ok tavng ok steðia ok þaþan af ꜹll tol avɴvr
SnE 2012vm vægho þa er han hefuir laght ranglegha vm æign Gudbranz
DN II (1338) 1941auðgaði hann staðinn ... ok lagdi þangat bæi ok kastala
MMA 54432hann lét ok leggja vegu yfir eyðimerkr
Hkrᴵˣ 6019Vakna nú; því vélar eru til okkar görvar ok um okkr legit
Trist¹ˣ 14226
● leggja garð [um e-t] bygge (sten)gærde (om ngt)
Sa a cost at leɢia lengra garðiɴ ef hann vill er quaddi. Ef sa geʀ eigi leɢia garðiɴ er quaddr var garð lagsens. þa scal sa leɢia er quadde siɴ lut
GrgKonᴵᴵ 9014verc meɴ scolo allir at vera. oc leɢia garþeɴ
GrgStað 45018þa varþar honom slict ef fe gengr yfir garþiɴ. sem þat er hann görðe eigi leɢia garþeɴ
GrgStað 4536þikiz ek garð leggia eigi verr en annarr maðr. hefi ek ok þat miog gortt. ok hefir enn engi fallit. helldr setna þeir i iorð niðr
Finnb 7722Finnbogi quaz eiga gerði eitt. bað hann þangat fara ok leggia þar garð vm
Finnb 7810hafdi lagid garda umm twn manna, og so merki-garda
Fljˣ 6016
● ‖ præt. part.: lagðr
5)
● leggja (...)skegg lade skægget vokse
6) [e-t] føde (barn)
● ‖ præt. part.: lagðr
ok hygg ek þo uera eigi komna i heiminn. Þuiat huelparnir voro eígi lagðir
Jvs7 53huelparnir go er æigi voru ⸢lagdir [var. komnir ȷ́ heimiɴɴ Jvs291 1021]
JvsFlat 1041
7) [e-t] (over)dække (med ngt), belægge (med ngt)
● leggja (með) gulli [e-t] belægge med guld, (om håndarbejde) brodere med guld
Gernorz oc Gislher hava skiolldo rauða oc lact með gulli haucr
Þiðrᴵᴵ 2853Hun lagde sinn borda med gulle ok saumadi a þau stormerki, er Sigurdr hafde giorth
Vǫls 586alldri ser þu mik ... gulle leggia god klędi
Vǫls 7331
● ‖ præt. part.: lagðr, lagiðr, laginn [e-u / í e-u / með e-u]
þak hennar (ɔ: hallarinnar) var lagt *gyl‹d›vm skioldvm sva sem spanþak
SnE 94allt rꜳ̋f var lagit ok laugat i brendv gulli
ClarA 621eru þau til sængur leidd j eitt agætt lopthús. þat uar allt lagit og laugat innan med raudu gulli
Saulus 603
● lagðr (með/við) gulli/silfr(i)
oll vmgerð fra hioltom oc til odz er með ravðo gvlli lagð
Þiðrᴵ 17914hann (ɔ: skjǫldr) er lagðr með gulli oc raut leon amarkat
Þiðrᴵᴵ 22611buit allt (skipit) ok gulli lagt, allir ennispænir ok veþrvitar
Orkn325I 2255hann sendí Jarli suerðít skarðan. ok ⸢skiolld gullí lagðan [var. gullagðan skiolld HákEirsp 49423]
Hák8A 272ho᷎llin var o᷎ll lo᷎gd jnnan brendv gvlli med svo til fysiligri skemtan at hann þottizt alldri fyrr sied hafa slikann hagleik a no᷎ckvrv hvsi
PartA 172krossar tueir. annar med silfr lagdr
DI V (1461-1510: Bps B II 4) 26535sa hun gloa vndir iorreyknum sem a gull eitt liti, fagra skiolldu og gulli lagda, gyllta hialma og huitar bryniur
HeiðrUˣ 14814lagdur fyrer og a̋ bakino med gulli
MírmA179(1997)ˣ 1163dregur Virga af hendi sier einn glófua lagþann silfri
Þiðrᴵˣ 16019þesse brynnia er hvit sem silfur og skiolldur lagdur wid gulle
Þiðrᴵᴵˣ 36322
8) [e-t / e-u(hum.)] [til e-s] bruge (ngn/ngt) (til ngt), gøre brug (af ngn/ngt) (til ngt)
Ásmundr hafði fleira lið ok lagði eigi ǫllu til orrostu
Korm 20319mikit logdu botn ueríar til sko sier. er þeir geingu. Opt uar þꜳ skorín ygsnis hudín til skæda
Harð 15616
● leggja menn til mannjafnaðar lade mænd indgå i en opgørelse af faldne
kunnu uær nu eigi annat segia en til manniafnaðar voro menn lagðir er fallnir voro
Heiðy 10118Ræððu nu þetta sin a milli huat uænligaz uæri til sætta. Nu synðiz þat at menn skal leggia til manniafnaðar
Heiðy 10123
9) [e-t] planlægge, arrangere, afholde
Þeir lǫgðv barðaga við Harald konung
Hamb415 6025þa skal log firir loð festa oc leggia ‹a› fimtar stefno
FrostKrᴵ 15424ver hofuðum ader sætt þæim ollum dagh med sino skillriki milliom Olafus mœsso sidara oc Laufurens uocu, oc þæir hofudu med handlaghi j þan sama dagh adr laghtt
DN V (1345) 14021knattleikr var lagiðr a Huit ár vollum allfiolmennr a aunduerðan vetr
EgM(2001) 569Eru þá þegar leikar lagðir í Ásbjarnarnesi, ok safnat víða til um heruð
Laxd 1684sá dráttr er svá laginn, at menn róa út á víðan sjá, ok setjast þar, sem fjallasýn landsins merkir, eptir gömlum vana, at fiskrinn hafi stöðu tekit; þessháttar sjóreita kalla þeir mið
GBpD 1796vm svmarit eptir var lagt hesta-þing a Staðar-holi
StuᴵK 6320hann lagðí farbann firir kavpskíp ǫll
Huldaᴵᴵ 31214rida þangat er burtreidin var logd
Rém 18025at þeim skylldi nidingskapur vid liggia er af brygde sidan oruzta var lo᷎gd þar til at bardagi tækizt
Adon 1317nú lýkr upp fyrir honum, hvern veg lagit var þetta mál
Æv¹⁹624 727hann hafði frétt, að glíman var lögð, og vildi hann finna Gunnar, áðr sá dagr kæmi
GunnKˣ 3667Þessi fundr var lagiðr at einmánaði í Forsæludal at Klakka-Orms
Vatnˣ 9426
● leggja kvámur sínar aflægge besøg
Þormoðr lagði miog kvamur sinar i Augur
Fbr 538opt hefi ek hingat mínar kvámur lagðar
Korm 2239flester menn stẏgdvzt uid at leggia þangat kuomur sinar
Vilm 14512... var þad mællt, ad Helgi Droplaugarson legdi þangad komur sijnar
Fljˣ 4718
● leggja leika [með sér] afholde lege
● leggja stefnu [á e-t] henlægge et møde (til et sted)
10) [e-t] [með sér / sín á millum] aftale (ngt) (med hinanden)
Aðalstein vill ... at þeir leggi með ser vinattu
EgM(2001) 8010... ath þau laugdu med seir (!) helmingarfelags kaup af feingnum peningum ok ofeingnum. attu þau þa skilgetinn erfingia. er þau laugdu þetta felag sin ꜳ millum
DI V (1455) 13034leggia þeir môt sin a millum, ok keypti Sueinn margar gersimar
Yngv 3916ek vil, at vér gerim sætt vára, svá sem vér hǫfum áðr lagt með oss
Hkrᴵˣ 38011
● leggja dag/... [e-m / sín á/í millum / í millum e-rra] fastsætte/beramme en dag, sætte stævne
scal hann æða hans ærendreke þing kenna. oc leggia eindaga til þess at hann vill reiðu sina hava
GulKrᴵ 713þau ha‹f›du laakt dagh sin a. millium þenget j. enget a. Hælgælande
DN XI (1330) 2334þæir loghdu dagh Ogmunðr ok Þorer a fyr nemfdan dag at koma til Hausakers
DN II (1334) 17419loghdu (þau) dagh [til f]yrnemz Holtæ. at lydæ þær proue ok skilriki
DN V (1347) 15422Kom þa fyrnempdar Eirikar j fyrsaghdom dagh sem þeir hofdo laght sin i mellum
DN III (1348) 21417lagði þann stefnu-dag, at allir skylldu koma til Sauða-fells laugardaginn fyrir Laurentius messo; hun var aá þriðia-dag
StuᴵK 5124vider gengho þa bader at þa war þeira rettar stemno daghar lagdar þeira i millum
DN III (1368) 28130Áki bauð ok Eiríki konungi til veizlu ok lagði honum inn sama stefnudag
Hkrᴵ37ˣ 11620
● leggja félag/... [við e-n / sín í millum / í milli e-rra] aftale (penge)fællesskab, indgå kammeratskab
Nu sæker þrot bonda i herade. þa skal skipta vmagum hans. eftir þui sem felagh þeira uar lagt
LandslBorg 107a4huer sa er felagh leggr uið þa
Bl 26222En meðr þuí mote meghu þau felag leggía sín í míllum
Landsl1154 1229uer uilium ... leggja felagskap uár i milli
~ lat.ineamus foedus
Vulg Gen 26,28 Stj¹ 1645oc manom vær þa veʀ legia felagscapinn, en ec hefþi ætlat
Gíslˣ 1116
● leggja (...)frið [of e-t / milli sín/e-ra] aftale fred, skabe fred
Her eptir foro menn milli konvnga at þer scylldi leɢia friþ milli sin
Mork 3291i þaɴ tið, er Ꜹgvstvs keisari lagþi frið of heim allan
SnE 1357vier skulum mót hafa Thomas messo dag fyrir jól, oc leggia jólafrid
BjarkExcYaˣ 9332Eftir þetta foro sættar boð fra Dana kononge oc Svia kononge til Magnus konongs. at þæir villdu leggia frið milli landa
FskBˣ 32215
● leggja (sǽttar)fund [til e-s] [með e-jum/sér / í milli e-rra] aftale (forligs)møde, afholde (forligs)møde
var lagðr settarfundr i Hvitingsey
ÓH 11115Barði gengr þegar at hitta þa Hꜹskvlld ok Eilif. ok tekr mali þegar firir Halldoʀ. ok leggia þeir fund með ser at sættaz a mal er .iiij. uikur væri til vetrar
Heið 6724um vetrinn var lagðr fundr í Skagafirði at Þverá
Boll 29315Sá fundr skyldi vera lagðr hǫfðingja í milli at setja þeim málum, er konungar áttu um at dœma
Laxd 2610Þeir lǫgðu til fund ok bǫnnuðu mǫnnum at eiga kaup við þá
NjM 25612Þa var ⸢lagðr [var. settur HrafnAˣ 23524] sattar-fvnðr at raði Þorþar
StuᴵK 31524Voro þa griþ sett ok fvnðr lagðr vt við Fors-aa, vt fra Skogvm
StuᴵK 3496Þeir hǫfðv lagt fvnð aa Skala-nesi
StuᴵK 4199Vinir Kolbeins fystv hann miok at se᷎ttazt við Sighvat ... ok kom sva, at fundr var lagiðr með þeim i Havrgar-dal
StuᴵK 46221Er nu funndr lagðr við Huit-aár-brv́, er þeir Vrækia koma suðr
StuᴵK 56821var lagðr sættar fundr með þeim i Hvítings ey
ÓTᴵᴵ 3245fundr var lagidr um vorit a langafostu a Katanesi
Orkn 19522War þa þing stefnt ok laginn sættarfvnndr
Sv81 2023Nockru sydar var fundur lagdur til þessa mals
ÁBpˣ 911var þá lagðr fundr með þeim at Rauðamel
StuᴵᴵR11127ˣ 2177
● leggja (...)stefnu/... [um e-t / til e-s] [fyrir e-n / við e-n / til e-rs] [við sér / (á/í) milli/millum sín/e-rra / fyrir e-n] aftale møde, fastsætte stævne
leɢia (þeir) stefno viþ ser i Konvnga hello sem siþr er til konvnga
Mork 28818þa scal han. eða hans armaðr þing stæfna oc læggia æindaga til þæs at han vili hafa ræiðu sina
SvKr 41420þeir lagdu stemfno sina til loghmannz j fyrsta tima sem han kœme til Stawangrs vm gard þan sem sira Hakon seghizt eigha
DN II (1306) 6913ek skal legia við hann holmstefnv
Bær 11755ef hinn uil eigi luka þa skal landzdrottinn festa log firir loð hans oc leggia fimtar stefno
Landsl 1076herra abote villde enga stefno leggia viðr herra Jfwar
DN IV (1321) 1403logdu þæir herra Briniolfer ok Hœlghi stefnu sina til Jvars Gulaþings logmanz nu at veter natom vm fyrsogd malemni
DN V (1338) 10114þeir helldo hondom saman ... ok lagdu stæymnu sin a millum firir Bergh firir Nichulas Petrsson ok mik vm alla þa luti
DN III (1348) 2138Siðan voro gior orð Þori Hroallz syni. laugðu þeir Bryniolfr stefnu sín i milli
EgM(2001) 5119veittu Þorsteini marger lið at þeꜱu. voro þar stefnur til lagðar
EgM(2001) 12023en a þíngi leggí sa fímtar stefnu er io᷎rð þa kallar ser
Landsl1154 17011Hakon konungr lagði stefnu til maala þeira Þorðar ok Gizurar
StuᴵᴵK 10011var lǫgð konvngastefna i Elfí við Konvnga hellv
Huldaᴵᴵ 15720lagin þingstefna austr i Vik
Ann1005 40024Nockurum tima sidar ... fellr þat efni til, at stefna er laugd i nefndum stad i millum konungs ok erchibyskups
Thom² 42122er þar hafde laght lo᷎gh festu ok fimtar stefnu vid Maghnus haflidason
IslDipl (1401) 14136lǫgðu þeir milli sín sættar-stefnu og gerðu frið ok seldusk gíslar
Hkrᴵˣ 1212Síðan leggja þeir stefnu-lag við Hákon Ívarsson
Hkrᴵᴵᴵˣ 14010
11) [e-t] [fyrir e-t] fremlægge (lov etc.)
12) [e-t] [við e-n] lægge sag an (mod ngn)
13) [e-t] [e-m / til e-rs/e-s] lægge (ngt) (for ngn/ngt), vise, henvise
En ef þeim semr eigi. leggi til logmanz
Landsl 11913vidergek þa Þorer at han hafde laght þeget till logmanz a þenn dagh vm þet at han hafde æi loket lanzskylð af Hanawale af fyrru areno
DN V (1330) 7918hann lagði guði miuklata bęn
Jón⁴ 5037leggr konungrinn erchibyskupi þat blidubragd nu at sinne, sem godir menn glaudduz af, at hann sialfr stendr nær, sem herra byskup heilagr Thomas stigr ꜳ hest, ok ber stiguel at hans fæti
Thom² 42027Var þá talat um málin, ok váru lǫgð til Kjalarnessþings, því at þá var enn eigi sett alþingi
Gr 2410lǫgðu þeir málin til alþingis
Gr 3111Váru málin lǫgð til Húnavatnsþings, ok fjǫlmenntu mjǫk hvárirtveggju
Gr 14121(þingmenn ok griðmenn) sem hingat hafa lagt sín mꜳl. edur eiga þingsokn at laugum
JurForm668 10821
● leggja mál [til e-s/e-rs / undir e-n]
logðv þetta mal til logþingis
DN I (1303) 8627þau mal skal fyrst dꝍma er til logðingis eru logð eptir þuisem bok uattar at stꝍrst eru
Landsl 162Mǫrðr talði á þá mjǫk, er þeir hǫfðu lagit mál undir Njál
NjM 17210Ólíkligt þótti þér í vár, þá er vér fórum stefnufǫr, at sá mundi þinn inn bazti kostr at leggja málit vnder mik
Ǫlk 883þess (beiðumsk ek) ... at þú leggir ǫll málin til jafnaðardóms ok dœmi góðir menn
NjM 1661Þat vígs-mal var lagt vnndir Sighvat Sturlu son
StuᴵK 3028Leggium þetta mal til þinna frænda ok minna
~ lat.pone hic coram fratribus meis
Vulg Gen 31,37 Stj¹ 18129
● leggja trúnuð (sinn) [undir e-n/e-t] vise (ngn) tillid
mikinn trunat hefir Alfr lagt vnder þig er hann hefir fengit dottur sína þer i hendr
Finnb 3212þess hattar trunadr var vmdir enskis (ɔ: manns) tungurætr ⸢lagin [var. lagt Holm perg 16 4°] j borginni
~kallar Soleẏ Kol krẏppu til sin og mællti. suo er hattad. Kolr kuad hun ath eg vil leggia trunad min vnder þig
Vilm 14618
14) [■] [e-m] pålægge (ngn) (ngt)
15) (om at udstede ngt)
● leggja bann [á ■ / fyrir e-t / af e-u] [(á) millum e-ra / á meðal e-ra] [e-m / við e-m]
Eigi scal bann leggia fylkna a millom af korne. ne af mat
Gulᴵ 10310Engi skal ⸢bann [var. farbann Holm perg 31 4° “Gs”] leggia fylkna millum af korne eða mat nema með konungs raðe
Landsl 16416O‹r›mr var þess tregr, enn þo lagði hann eigi bann fyrir, er hann saa, at Gizurr villdi ecki annat enn fara með þeim
StuᴵK 5084ekki er oss leyft, at ... Hverr hefir bann fyrir þat lagt
Trist² 5019korsbrædr logdu ⸢huerium manni bann fyrir, at [var. bann við hveriom manni. er HákFris 40022] bryti upp kirkiuna ok vt tæki skrinit
Hák81 31422at fremia þa hluti sem ‹lǫg› romveria leggia bann ꜳ
~ef menn leggia at lögum bann fylkna á meðal fyrir ráð konungs. þá...
Frostˣ 18211En ef konungr leggr bann fyrir miöl eða vöro einhveria landa ámedal
Frostˣ 20416hann hafði mikit bann á lagt at ræna innan landz
Hkrᴵˣ 13114
● leggja dóm [fyrir e-t]
Nu sitr maðr i arfi oc læggr dom firir. en annar kallazt til komen. þa ...
Bl 2374heyrdvm vier finnbogha jonsson lysa sina eign greinda jord eýstre garda og lagde fyrir hana logh og dom
DI VI (1480) 31026
16) [e-t] [fyrir e-t / fyrir e-u] [e-m] vurdere, taksere, prissætte
menn scolo eigi kavpa dyʀa avströnan varning at scipom at far monnom en þeir menn raða at leɢia iii. er til ero tecnir i huerio heraðs tac marki
GrgKonᴵᴵ 7217Hross ero oc lavgð. Hestr .iiii. vetra gamall eða ellre. oc x. vetra oc yngri heill oc lasta lav́s við kv́
GrgKonᴵᴵ 1946oc iiii. pund rugar, uar nu lagt huært pund ær mit lukum biscupenum firir xii. aurum forngilldum ær þesse skulld oll saman ii. mærkr oc ix. tige marka
~en hann leggr úgilt hvat herra biskup talar
GBpD 5935næmfndi ek til sex mæn at læggia Þolue Hælghasyni sin fulnad af mins herra jordum firir mærkar bol j. Skyrbaghom
DN XI (1359) 4825laughdu þesser sex mæn Andres. Sladder. Smidar Gunnarsson. Suæin Ausmundarson. Hauardar Æiilifsson. Jon Stufuasson Paal Andresarson. meder minni ifuir syn. mærkabol j. Þoloþorpe sæm min herra aatte. firir fyrnæmfnt mærkabol. þi at þæim varo þessar jarder aller væl kunnighar
DN XI (1359) 4827kvezk vita, at maðr var stórættaðr ok ríkr at lausafé, - en jarðir hans legg ek ódýrt
Gr 106þad þyker mier jafnlegast ad þu leggier landed so dyrt sem þier lykar enn eg kiose huor ockar leisa skal
Eb447(2003)ˣ 365lagde halfft landed firer 50 silfurz og tok af adur eÿarnar
Eb447(2003)ˣ 367
17) [e-t] [á e-t] sætte pris (på ngt)
18) [e-t] [á e-t] lægge skat (på ngt)
Þeir scolo leɢia lag a miól oc a lerept oc við oc vax oc tióro. eɴ þar scolo liɢia við xii. mercr vaðmala ef menn cavpa dyʀa eɴ lag er a lagt
GrgKonᴵᴵ 7221eɴ þar scolo liɢia við xii. mercr vaðmala ef menn cavpa dyʀa eɴ lag er a lagt
GrgKonᴵᴵ 732hann lagði gialld áá Manar bygðina
EbWolf(2003) 1455
● leggja fé/... til hǫfuðs [e-m/e-u]
Vbbi Iarl ok Karl keisari laugðu .ij. merkr gullz til ho᷎fuðs þeim brę́ðrum
Mág¹A 1566er lagt fe til hofuðs honum
EgM(2001) 1086þvi legg ek nv .ííȷ́. merkr silfrs til hǫfvðs honvm
HrafnG 8124Sueínn kongr lagdi þa f[e til] hofuds honum
HuldaHrokk 916ef Án hefir undan komizt, þá legg ek 3 merkr silfrs til höfuðs honum, ok gjöri ek hann útlægan um allan Norig
Án 34224vér leggjum ‹iii› merkr silfrs til hǫfuðs varginum
ÁlaFl 10016Lǫgðu þeir Þórir þá báðir fé til hǫfuðs Gretti
Gr 16513
19) [e-t] indkræve skat
20) (om at bedømme ngn)
● leggja ógildan [e-n] [fyrir e-t] [fyrir e-m] bedømme (ngn) uværdig til erstatning
konungr lagði Avlvi vgilldan en castaði sinni eigv a fe þat allt er hann hafði att
ÓH 2685Eyjólfr Bǫlverksson var lagiðr ógildr fyrir ójǫfnuð sinn ok rangyndi
NjR1908 37727Hallr af Síðu hafði lagit ógildan son sinn
NjR1908 37825þa skulu bꝍndær a skirla þinghum sinum þa alla leggia namulegha uthlega ok ogilda firir huærium manne
RbHH (*[1248-1263]) 45922þa skulu bꝍndr a skirlar þingum sinum læggia þa alla vtlægha ok vgilda firir huærium manne
RbMH (*1267) 4549En ek vil vinna þat til sætta at leggja son minn ógildan
NjM 4122Eyjólfr ... var lagiðr ógildr fyrir ójǫfnuð hans ok rangyndi
NjM 41317hann hafði lagit ógildan son sinn
NjM 41419Konungr lagde Olui vgilldan
ÓHFlat 18635hann þá þegar ógrynni fjár af mǫrgum mǫnnum, en lagði alla ógilda, þá er drepnir váru
Hkrᴵᴵᴵˣ 4713
● leggja útlaga [e-n] erklære (ngn) fredløs
21) [e-t] [með e-u] [fyrir e-m] lægge en dæmper på, nedtone, indstille, holde op med, opgive, afslutte, nedlægge
með krist markke. skal ec ⸢leggia [var. lægia AM 232 fol “b”, etc.] dramb þitt. oc niðr drepa eítr orma þína. oc alla aðra ærendreka þina. aller leggiazt þeir oc spekiast. firir allzvalldannda. guðs kraptte. varer andzskotar
BarlA 18519man ec eigi fire þinar sakir briota laug oc leɢia konungs tign
ÓH 30110þa læggium ver nu þau imillum var firer guðs sakir ok hæilagrar kirkiu
RbHS (*1202) 44511þvi vit fyrir vist, at þv skallt leggia þessa vfręgð
MarS 30712Þviat Lucifer hofuð allra þeira lagdi bæði senn riki ok sæmdina
Mich 6787hún leyndist braut af þeim búgarð, er í var hennar hórkarl, ok leggr eigi sína rás fyrr en hún kemr fyrir sira Guðmund
GBpD 1618en leggjum þetta tal
GBpD 3324hann ręz vestr til Þingeyra til mvnklifis oc annðaþiz þar ok ⸢*lagdi [non emend. laodi] sva metǫrd sin
StuᴵK 22523n.Svmir prestar logðv messo-song fyrir *hræzlv sacir við gvð, svmir fromdo fyrir hræzlo við hofþingia, svmir at sinvm sialf-villia
StuᴵK 28925Þa er Sunnlendinngar riðu at Iaukuls-aa, féll maðr þeira af baki, er Þorleifr spaði het ... ok æptu menn at. Gizurr bað þat óp eigi leggia, ok varð þat at her-ópi
StuᴵK 5244Þorðr segir Se᷎munde, at hann vill, at hann leggi hvergi sinn lut fyrir Avgmundi, quað hvarki til skorta fiøl-menne ne me᷎gðir
StuᴵᴵK 1113at ⸢leggia [var. lęgía AM 239 fol] of dramb gẏðinga
~Jon Kongr gaf upp at strida a Frackland þviat pafinn ognati honum forbodan ef hann legdi eigi af þui for hann heim til Einglanzz
Ann764 2223Herra pafinn hafde gort þeim badum aminning þar vm sua frama at leggia embęttit, ef þeir hellde eignina
Thom²D 52512leggr hann likam sinn undir þiꜳn ok þyngslir ... med sua miklum hætti, at iafnuel leggr hann um hrid sialft alltaris embættid
Thom² 33919settuzt fuglarnir a uínuidinn ok sungu þar med miklum fagnadí enn fyrr enn þeir legdi sín saung þa ...
ÍvB 2514Ef opinbert verdr saurlife prestz med barngetnadi þa skal hann leggia messu sǫng þar til er hann finnr biskup
DI II (*1345›AM 39) 8055ef prestur uerdur opinber at saurlifnade med barn eign þa skal hann leggia messu song
DI II (*[1269]›AM 456) 257fyrr liggja þeir dauðir en flýja né leggja sína hreysti
KlmBˣ 25217Styrk oss, dróttinn minn, at vér megum ⸢leggja [var. lægja AM 531 4°ˣ “b”] ok niðr setja drambsemisfullan ofstopa þinna úvina
KlmBˣ 2563
● leggja fót indstille rejse, gøre holdt
● leggja vápn (sín) lægge våbnene fra sig ɔ: holde op med at slås
hann mvn enga utrvleica lysa ef hann legði vapn sin oc gerþiz vigslo-maðr
Sv 11834vm sidir. beiddiz hann grida. ok lagdi uapn sín
Rómv226(2010) 20018Kom þa Vrækia aa skaalann ok bað þa upp gefaz ok leggia uaápnin
StuᴵK 55528hann vard at leggia vapn sin będi af sarum ok mędi
KlmA1980 16413Þá gekk Sturla Sighvatsson til manna Gizurar ok kallaði hátt, bað þá leggja vápnin
StuᴵR8ˣ 50514
● ‖ præt. part.: lagðr
lagðr vápnabvrðr á alþingi á Islanndi
AnnReg 11527Vínlaust ok lagðr messu saungr viða
AnnSk 20529vin fꜳtt i Skalholltz byskups dæmi. sua at lagdr var messosaungr i summum staudum
Ann1005 39614
22) [e-t] [til e-rs] afgive (ngt), afhænde
en þó enn sem fyrr sýnir hann sik vera sannan vin friðarins, ok því leggr hann sinn rétt ok samþykkir, at öll þau mál, sem ganga milli kirkjunnar ok Kolbeins, skal standa á dómi erkibiskups
GBpD 642ef þeim semr eigi, leggi til lǫgmanns
Jb 1561
23) [e-t] [fyrir e-t] [e-m / fyrir e-n / til e-rs] [til e-s] give, tildele
sote mindi drepenn værða oc allt farunæẏti hans. e[f] æigi hæfði olafr hanum mæiri licn lact en hann hafðe til gort
ÓHLeg 820Ꜹþun lagdi mestan luta fiar þes er var fyr moþur sina aðr hann stigi a scip oc var qveþit a .iii. vettra biꜹrg
AuðMork 18028allir menn leɢia astvð til hans. oc scolo ver honom vel fagna
Mork 1212Mioc er þat eina dauðlegum monnum til licnar laget. at dyrðin kann eigí deyia
Alex 11119æf madr gerer vp kirkíu mædr starfue sealfs síns ok kostnade ok læggr sidan fram a leid eígnír till þeirar kirkiu
SvR 1117til upphelldiss stadnum ok klaustreno aa thingøyrum ... hofum ver lagt þangat. sogdo klaustre til øfuinligrar øignar land allt aa hialltabacka
IslDipl (1346) 4161konungr kallar enska smið ok leggr honum stor auit at einn Danr skal fyrirsma hans kunnastu
HákHárA(2009) 221leggr keisarinn honum medr þann kęrleik, at hann vitiar margan dag munklifit til samrędu við broður Jon
JBapt²A 4996Aboti leggr honvm þa hvggan framarr øðrvm bręðrvm, at hann léérr honvm einn skosvein hia ser til þionosto
MarS 30913Vili þér nökkur laun fyrir leggja þeim er yðr sendi?
Æv⁸⁰ 2172skylldi hann eigi því helldr rjúfa þat er sá blezaði læknir hafði honum lagit til lífs
Æv¹⁰ 3227mín frú, sancta María, má leggja okkr þá gleði, at búi þínu falli léttara, þvíat eiga muntu reka nökkvern ein samt
GBpD 13326Hverr mundi þora ... at leggia honum graftrar hond meðr orskurðar ogn, er hann diktaði sialfr i sinodo ut a Pul?
Jón⁴ 4692hvat er langt at gera af þeiri góðfyst ok tárfelldu þacklęti, er broðir Jon lagði drotninginni firir sva tignarsamliga velgiorð
Jón⁴ 5018gud lagdi þeim badum sidan meiri sæmd enn adr
Thom² 3377her ꜳ̋ ofann at lyktum legiandi storar fegiafer ovirdanligra gripa ok gersima
ÞJ 124er likligt at þier verdi gæfa lagin
Sams 385mun eg ganga fyrer fodr min og vita hvern styrk hann vill legia oss
SigTurn 19815hefði ek þá fengit sæmðarferð, ef hann ⸢*legði [non emend. lagði] mér þőkk
Æv²²624 835n.ef nockur hamingia verdur oss laginn þꜳ mun eckj lidsmunur þessi sigrinum rada
SigÞǫgl 10628Enn efter þat stod sanctvs Johannes vpp og þackade sancte Jeronimvs þꜳ stora ærv sem hann hafde lagth sier til heidvrs og virdingar
JerReyk 2254Bergr aboti at Þuera lagdi abota valld fyrir litelætis saker
AnnGott 34914
● leggja at launum [e-t] [fyrir e-t] give som betaling
Nú man ek þat at launum leggja, at þú skalt heim kominn með mér í náðum ok góðum friði
StuᴵᴵR11127ˣ 3275epter þad spir Liotolfur Karll epter huad hann vill leggia at launum fyrer skipit
Svarfd(1966)ˣ 2910
● leggja ... orð [e-m] (om kritik/skældud) ytre sig (over for ngn)
ser ek eigi likara utueg ... en ydr skilning ... leggi honum heillt *ord med hardri hende
Thom²D 52212þeir gerðu svá mikil metorð hans, at hvárigir lǫgðu ǫðrum ǫfugt orð
Gr 15917
● leggja ráð [e-m / fyrir e-n / fyrir e-m] give råd
lꜵgðu þæir rað fyrir hann
ÓH619 12121lavgðv þeir rað fire hann. baðv at hann hetiz enom helga Olafi konungi oc gefiz til embettismannz i hans dyrðarhusi
ÓH 6451lagði þat rað fyrir þa at þeir skylldi drepa Erlend konung ef þeir mætti
ÓTᴵ 889Liettid eigi fyrr ydari ferd, en þier komit til Biorguinar, huatt rada sem gud leggr þa fyrir ydr
Hák81 55215hun skylldi allann hug a leggia at leggia honum god rad ef hon kynni
VSj 413Nu med þui at ollum monnum syniz æinn veg ... leggia witrir menn ok gudhræddir þat rꜳd þersum auma manni, at ...
MarE 50915ok fell þeim hluturenn sem þetta rad l[a]gdi
~ eng.that gafe the consaile
18934 Æv238XX² 18915lagði ráð fyrir þá, at þeir skyldu drepa Erling konung, ef þeir mætti við komask
Hkrᴵˣ 2679um dag nǫkkurn lǫgðu þeir ráð fyrir hann, báðu, at hann hétisk inum helga Óláfi konungi
Hkrᴵᴵᴵˣ 31022Nú mun ek ⸢hyggja [var. leggia AM 485 4°ˣ] ráð fyrir þér
var. LjósvLˣ 1116 → Ljósv AM 485 4°ˣ 8(14)21
● leggja veð [í e-t] [fyrir e-t] [e-m] give pant/håndpant
skulu þæir legh kaup hava buit preste. eða væð læggia eða varðzlu man fa. þæn er uæðium se iamgoðr
BorgKr¹ 34712Væð skal læggia preste halfu mæira. en legr kaup er til. oc hafa lꝍyst ut at siaunnd ælligr er foruæðia
EiðKrA 3914Nv leggr maðr væð firir æinhuern lut
Bl 26114Nu ⸢leggr [var. selr Landsl 1629] maðr tvæim monnum æit væð. þa a sa væð er fyrri tok. en hinum er væðfox er siðar tok
Bl 26124Nú leggr maðr ǫðrum veð fyrir einn hvern hlut
Jb 22917Huaruetna oc sem men leggia veð i iarðir. kyr ... þa a sa auoxtir eða leigha sem þer verðir af reknaz þeim till sculda sleckingar sem vædhit a
StatPáll³ 7515
● leggja at veði [e-t] [e-m] give (ngt) som pant
Þar kom Allfavðr ok beiddiz eiɴs dryckiar af brvɴinvm, en hann feck eigi, fyʀ en hann lagþi avga sitt at veþi
SnE 2214trvþi hann þeim eigi, at þeir mvndv leysa hann, fyʀ *en þeir lǫgþv honvm at veþi hond Tyrs i mvɴ *hans
SnE 328
● ‖ præt. part.: lagðr, laginn [e-m]
Var þa fyrst a þaɴig virt sem Olafr konungr hefþi sva miclar lęcnishendr sem męlt er of þa menn er mioc er sv iþrott lꜹgd at þeir hafi hendr godar
ÓH 51815vera kann at þer se meiʀr lagðr fesnuðr ok ferðer en algott tilstilli vm malaferli
BandM 3018þar birtist mestr verðleikr mannsins, ef hann þiggr af mannfólki lagða ráðníng
GBpD 3534uard þeim þo laginn mikill ofagnadr sidar
ÓHFlat 38635hann kvað mik vera gott mannsefni ok mikla giptu lagna verða, ef ek kynni eptir at leita
GHr 31219þier er laginn ho᷎fdïngskapr so mikell, at eg get honum ei hneckt
SigrFrˣ 4716
● (er/verðr) lagt/lagit
1) [e-m] [■] det er bestemt (for ngn) af skæbnen, det er (ngn) beskåret/forundt, (ngn) har held med (ngt), (ngn) har talent/evner (for ngt)
má sun þinn, sagði hann, verða matgjörðarmaðr, ef han sér upp á dagliga, þóat honum sé eigi meira lagt
Æv⁸⁷ 2579þer mun lagit verda at vera æinualldzkonungr yfir ollum Noregi
HálfdSv 56410þa hit fysta skal þeirra þraut lyktazst. hverium hofdingia sem þat verdr lagit at leysa þa suo or anaud ok erfuide sinna farligra framferda
Sǫrla 27629mun þer j þessi jþrott mikit lagit uerda
ÞorlJ 21512hann hafde þa enn æigi ollu illu þui framfarit sem honum vard lagit ser til skammar ok skada
ÞorlJ 21532Þórðr kvað þat fram koma um sinn hag, sem lagit yrði
Þórð² 19418kann vera at mer se lagit at sigrazt
GibbB 9310þath land er lagit til fagnadar enn eigi þessi lo᷎nd er þu̇ ert barnfæddr ꜳ̋
MírmB(1997) 14310at þetta dragi ockur badum til bana. ok fleirum o᷎drum. med þui audru sem þa berr til. Ok lagit uill uerda
Harð 1532ekki mun hœgt at ganga í móti gæfu þessa manns, því at honum mun mikit lagit verða
Gr 2056honum var mjǫk lagit at koma af reimleikum eða aptrgǫngum
Gr 21018Ek sendi Vilhjálm til þín, at svikja þik; en þér var lengra líf lagit
GHr 34426efter þvi at honvm var leingra lif lagit. þꜳ komzt hann bvrt vr morckine
GregReyk 4526vildi hun hefna hans með göldrum sínum. Henni varð það ekki lagið
GunnKˣ 37614svá skipti hamíngjan með þeim, þvíat konúngi varð lagit líf ok lykka, at hann bar af báðum illvirkjunum
StjǫrnODrˣ 11219Lifa man ek medan mier er lagit
TrójO¹ˣ 424þér mun þat eigi lagit verða, enda ertu eigi til þess feldr
Vatnˣ 9420Þórðr kvað þat fram koma um sinn hag, sem lagit yrði
Þórð²ˣ 19418
2) [e-m] [í e-u] (ngn) er meget ihærdig
24) [e-t] [ór e-u] [í e-u] [fyrir e-n/sik/e-t] [e-m] overdrage, betale
eða gelldr giölld firir hann. oc allt þat er hon leɢr fyrir hann ife munum eða sa maðr er hon tekr feet eptir. at hon scal taca þat fe eptir hann barn lavsan
GrgStað 6425þa a sa maðr heimting til sins við hann er fe hefir fyrir hann lagt eþa þes erfingi
GrgStað 1365ollom þeim (ómǫgum) er hann leɢr fyrir a hveriom missörom vi. alnir vaðmáls eða meira fe af þvi at þeir (ómagar) mundo ella coma a hendr honom at dømingo eða eiðførslo
GrgStað 13917Leiga scal liggia a fe þvi er meira er. en hann leggr firi sic a xii. manaðom
Gulᴵ 522enn firir korn laght halfr tiundi manaða matr
DN II (1309) 8016skipe þar vpp ollu j þan garð sem þeir læigha ok leggia fyrir meðan þar uinnast hus till
RbHM (*1302)¹ 4226mego þæir hoggua naut .ij. firir bonda at usækiu. leggi aura .ij. firir ku. oc sva firir uxa þritiðung
Bl 2088FAto᷎ka menn alla þa sem frenðr þeirra hafa eigi. forlags o᷎yrí til firir þa at leggia
Landsl1154 16725þviat ek hefi adr lagt fyrir hann fe᷎ ... oc þickiomz ek þvi til comin vm fiar-tekiona at nocorum hlvta
StuᴵK 7914Brodur Arna ... skipade hann aftr j klaustr at Þyngeyrum. ok lagde klaustrinu þar med honum sua gott sem till fimtan hundrada
AnnL 2709xujc. iord setberg. er pall bondi Palsson lagde kirkiunne fyrer gamlan reikningskap
DI VII ([1491-1518]: AM 257 II) 3611Petre sem fyrir nockrvm arvm var sigldur af landinv sagdizt titt skrifadur Magnus avngvm peningvm skipta en ef sva beri til at hann kæme aptur þa skylldi avll sysken hans leggia honum at til tavlldv
DI VIII (1512) 3678vier hofum lofat at leggia kirkiunne. x. malnytű kugillde og xc i þarfligum peningum
DI IX (1535) 74437ad aller klerkar skylldu umm næstu vj är, leggia tyunder af ollum rentum sinum
ÁBpˣ 4113Þorgils var þar um hríð, ok varð ilt til fjár, því at hann sá, at Árón var févani, en hann vildi hvervetna fult fyrir leggja þann kostnað, sem Árón hafði fyrir honum
StuᴵᴵR11127ˣ 14324Fanz þat á, at Þorgils var eigi smálátr, þótt hann þyrfti ór sínum sjóði at leggja
StuᴵᴵR11127ˣ 2918
● leggja penninga/... [til e-s] [fyrir e-t / (á) millum e-ra] [e-m] udrede et pengebeløb, betale en sum penge
var þet ok j handerbande þæira Þorkels ok Orms ad Ormer skildi leghia Þorkele sua margha peningha millum jærderenne sem mer sex gerdom millum þæira
DN IX (1354) 16112en firir annet halft þridia œyres boll j Narfuabœle mattom mer firir .x. merker ganghspeningha sua at Ormer skuldi þet leghie Þorkele
DN IX (1354) 16118skillde þordr. ok sealfr rada huerso marga. peninnga. hann legði Benedikt fyrir. adrsagða ja[r]dir
IslDipl (1389) 9515enn ef dyrri jord væri þa skyllde skuli leggia peninga ꜳ millum
IslDipl (1445) 3788Ekki erum vér vanir, sagði Egill, at leggja peninga fyrir, þótt sveinar take sér slátrsauði
EgÁsm 135mun ek síðr leggja þér fé, at mér sýnisk þú ólífsmaðr vera
Gr 26420lét Þorsteinn lagða verða penninga til steinsmíðar
Gr 2898kom suo at þeir biskup ok Sigurdur sættuzt. lagdi biskup Sigurdi peninga
LBpB 133ok leggr þeim nú svá penninga fyrir féit, at þeim vel líkar
Flóamˣ 6122bað hann þann pænning keisara i skatt ⸢giallda [var. leggia AM 243 c fol]
var. Kgs 7334 → Kgs AM 243 c fol 30rb10
● ‖ præt. part.: svá lagðr således udredt
25) [e-t] [fyrir e-t/e-n] ofre (ngt) (for ngt/ngn), sætte (ngt) på spil (for ngt/ngn)
quað eigi gott at leggia sæmd sina firir slik mál er þo ero engiss verð
Finnb 4624Betra þykki mér at gjalda fyrir hann ... heldr en leggja fyrir slíkan mann virðing mína
Glúm 604
● leggja líf [fyrir e-n] sætte livet på spil (for ngn)
26)
● leggja líf ok limi [e-m] true (ngn) med død
27) [e-n/e-t / á e-m/sér / at e-m / til e-rs] [e-u / með e-u] [í e-t etc.] stikke, hugge, støde
En þa hæyrir væiði-maðr-enn rodd þes ok cømr þar farande er þat er fast orðet. ok lægr á spiote til bana
HómNo¹⁴ 7230þa lagþi hann ipse sverþe asér
Mth²Cod645 1245þat er drep ef maðr lystr aɴan með øxar hamri oc sva huerngi víg völ er maðr hefir. þat er drep þótt maðr leɢi til eða casti ef a kömr
GrgKonᴵ 1475leɢr hann þegar meþ enni høgri enom vinstra megin þar sem hann hugði at nęst scyldi ganga hiartano ormsins. oc leɢr knifi at hepti vpp
Mork 822licar honom illa. oc leɢr ⸢til Þrandar [var. ꜳ Þrand MHFlat 31427]
Mork 1049hann lagði til Olafs konungs saxknifi þeim er rytningr var callaðr
ÓH 1824lagði Þorir spioti til hans a honom miðiom sva at i gegnum hann stoð
ÓH 35612hioɢv þeir er fremstir stoðv. Eɴ þeir er þar voro nęstir lǫgþv spiotvm
ÓH 56915ef maðr leggr mann með knive. þa er hann utlægr
Járns 27429Cenos leggr spiote til þess mannz er Mida heitir
Alex 3915hann lagðe a ser sverðe i ho᷎finv sva sem hann hafðe heitiz Oðni til sigrs ser
ÓTOddS 10728oc sæm þæir ínn gængo allum sofandom sagðe abýsai Ek uil læggia saul giagnum
Theol1056 1497hann ryðr ser gotv fram at havfþingia þeira Volvent ok lagþi hann með sverði igegnvm
Bret 23521lagþi hon a ser saxi
Bret 25225leɢr sa maðr konung með knifi
Bret 26819Frollo liop vpp ok lagþi hestin vndir konungi ok fell konungr þa til iarðar
Bret 28926hann var lagðr með kesiv er hann geck af skipi sinv
GenealHauksb 45715sá ek einn villigǫlt ok lagða ek hann með spjóti
HeiðrH 4933maðr stoð yfir hanvm með brvgðit sverð ok villdi leɢia a hanvm
LdnHauksb 7132ok lagði hann með spioti i hiartað
RagnSon 45828bra hon saxi ok leɢr a hanvm
Skáld 45312Arnbiorn feck sár var hann lagðr i halsinn fyrir neðan eyrat
HákFris 4097vilda ek, at þu̇ leitaðir at færa jȧrnteina þessa í augu risans í því er ek leggr sverðinn ȧ hȯnum
HG 372fannz hestrinn drepinn ok lagðr í gegnum
HG 418hann hafði mikit spiot i hendi ok lagði þvi inn i tialldit ok þegar igegnvm keisarann
Bas 2930Ef sa dœyr af er sak lauss uar lagdar. þa er drepar sa er lagde
LandslBorg 80a9hann lagþi Sigvrþ sverþi igognvm sofanda
SnE 13115rykti þa Ræidar ut knif sinn, ok laghde till fyrnæmz Æilifs
DN I (1332) 1756ef maðr leggr man með knifi þa er han utlægr
Bl 21822j þui liopp Hælghi vpp ok læggr Nærid .iij. knifs logh
DN I (1337) 1978mork gulzs firir spiotslagh þat sem han lagðe Borghar j lændannar
DN II (1337) 19031hann lagði a Helga Droplaugarsyni spiotinu. sua at stoð igegnum hann
Dpl 16322annaʀi hendi hnefuaði hann knifinn. hellt hann sem honum uar hægst at leggia fyrir briost Snorra ef honum syndiz
EbWolf(2003) 22315bra saxi einu ok lagði a Þorvalldi sua at þat var ærit banasar
EgM(2001) 7515laugðu þegar morgum kesium senn a Þorólfi ok fell hann þar við skoginn
EgM(2001) 8427lagði Egill i gegnum hann með sinu suerði
EgM(2001) 10835Hon brá þá saxi ok lagði á Þórði
Laxd 1223Hrappr hleypir fram fyrir ok dúði spjótsprikuna, er hann hafði í hendi, ok lagði fram fyrir sik
Laxd 23810villdi einn þeira leggia í gegnum barka honum ok veita honum svá skaða
MarB 8218leggiandi þann dioful digru spioti sva mattugri hendi, sem guðlikt einvalld dæmdi ok diktaði
Mich 71214Þorvaldr greip upp handsax eitt, er var hjá honum, ok leggr til Þjóstólfs. Þjóstólfr hafði øxina á ǫxl sér ok laust á móti, ok kom á hǫndina Þorvalds, ok brotnaði handleggrinn, en saxit fell niðr
NjK 356Hann hafði avxi snaghyrnða, er at hafdi Viga-Steinn. Hann lagði avxinni til Ions, oc com a qvid
StuᴵK 6215Þa lagði hann avxinni Steins-navt framan i kviðin, oc fell þar Biorn
StuᴵK 642Hann lagdi at moti i læir Hamunði, oc renði i smaþarmma; enn hann hio a honð Guðmundi ok af tva finngrna við spiots-skaptino
StuᴵK 23625hann hafði lagðr verit með ǫxi, ‹ok var hon þar›, oc hafði Hafr hana atta; hon hafði hangit hia hvilvnni
StuᴵK 35510Sturla lagði aa moti til Arons i kinnina ok vm þveran mvnninn, ok vt vm adra kinninna
StuᴵK 35711Vann Snorri aa Olafi, ok lagði hann með sverþi þvi, er Hakon iarl galinn hafði sent Snorra Sturlu syni, i ostinn Olafi, ok ravf a barkanvm
StuᴵK 38819hann lagði sva hart með þvi (ɔ: spjótinu) iafnan, at menn fellu fyrir, en spiotið lagðiz, ok brá hann þvi unndir fót ser no᷎ckurum sinnum
StuᴵK 52819þviat litlu siðaʀ varð hann i striði laginn igegnum med spioti
~hann greip mikinn knif ok huassan af linda ser. hann lagði knífinvm igegnvm barka jarls ok skar vt or
ÓTᴵ 2371huat er unicornis hefir til radit. lemr þat edr leggr igegnum med ollu
Stj¹ 6936þa uar hann laginn i gegnum med suerdi
Rómv AM 764 4° 13v22leggr hann ⸢kniuinum [var. knifinn Holm perg 1 4° “E”] i gegnum sialfuan sik
Mar240a 86516ef maðr leggr mann með knifi, þá er sá útlægr
Jb 519ef sá deyr sem saklauss var lagðr, þá er sá dræpr ok deyðandi er lagði
Jb 5115Allir menn hliopv or svndinv firir Hogna, en þo var lagit af husvnvm til þeira ok hǫggit
StuᴵR 4532bra hon knifui ok ætlade at leggia konunginn
ÓTFlat 32520Þetta bod allt saman anngrar suo sart fruinnar hiarta sem hun væri ⸢lagin j [var. laugd j AM 510 4° “D”, etc.] gegnum en vid þui at vid liggr hennar liftion af illzsku iarlsins dregr hun sig vt af husino ok fram j þa skemmo er Jon liggr j
DrJ 4719hliop Biorn þa vpp aa bergit ok lagdi maala spioti aa drekanum
GullÞ 145lagdi Uarner hann af hestinom þegar ok męlti vid hann at hann skyldi gefaz vpp
KlmA1980 5813er hestarnir mættust með skjótum athlaupum, þá lagði hvárr annan í skjöldinn með svá miklum styrkleik, at hvárgi kunni sér hrósa þar
KlmA 29110let Fabianus leggia a þeim spiotum
Seb 2349hann var spioti lagdr ꜳ krossinum
KrossFlag 30936legr i gegnum hann knifí miklum
BandK 7325Arnbiorn feck sar; var hann lagdr j halsinn fyrir nedan eyra
Hák81 32816Úlfkell var þá á fœtr kominn ok lagði til Kols fyrir brjóstit, svá út gekk um herðarnar
HálfdEyst 9823hann leg‹g›ur þa brynþuaranum til Victors
Vikt 2418þa laugdu þeir dyrit spiotum
Yngv 3910enn sumer tvmba af hestunvm edur woru lagder j gegnum
Adon 21317þa mælti Adonias so dreingeliga var nu lagit at til þess kendi eg aungan mann j o᷎llv Siria huorki vngann né gamlann at þvilika atreid myndi giora
Adon 21810hann ... fékk náð með sinni hœgri hendi sverði risans ok lagði hann í naflann
Klma 28119eg er lagdr i gegnum
Krók 1814Hiarandj leggr suerdit um hrygg honum. og tok hann j sundr um þuert
Vilm 1747Enn Þorgrimr leggr ꜳ honum med spiote ok vegr hann
Gísl 91enn Þorgrimr leggr hann spiote i gegnum
Gísl 92þreif hon medalkaflann ꜳ sverdinu ok leggr til Eyolfs ok villde leggia ꜳ honum midium
Gísl 722Grettir þrífr þá til saxins ok lagði bjǫrninn til hjartans
Gr 777greip flein einn ok hjó til þess, er kominn var, því at bæði mátti hǫggva ok leggja með því
Gr 21515höggr ok leggr til beggja handa bæði menn ok hesta
GHr 2448leggr suęrdinu af ollu afle hia naflanum suo ij dynunne nam stad og kippir ath sier mio᷎gh skiott
Hect 9614hann hafdi spiot undir skilldinum ij uinnzstri hendi og lagdi suo hart ath eingi brynja stod uit
Hect 16718at stinga fingren j sidvna ꜳ sier er giegnvm grafen var med spiothenv sem Longinus lagde hann med
KonReyk 189Þetta bod allt saman anngrar suo sart fruinnar hiarta sem hun væri ⸢lagin j [var. laugd j AM 510 4° “D”, etc.] gegnum
var. DrJ 4719: AM 510 4° “D”Þetta haust var *Gaute i Tolgu lagdur med knyfe til bana. Þad vann herra Hallvardur af Hordu og villde hafa lagid annan mann
ÁBpˣ 16720þad voru þá urræde Össurar, ad hann lagde spióte á midiann Helga Droplaugarson
DplFljˣ 12126(Þórdís) tók sverð hans Eyjólfs ok brá skjótt ok lagði síðan upp undir borðit, ok kom í lær Eyjólfi
Ebˣ 2411Randviðr bað Þorgils leggja fyrst, því at á hann var skorat
Flóamˣ 2625Þorgils ... leggr bjǫrninn með sverði; dó dýrit af því lagi
Flóamˣ 478enn fridþiofur kuad ad hnefanum mundi verda fyrst lagt
FriðAˣ 614⸢Eigi finnr hann, fyrr enn hann er lagðr [var. ok er þegar lagt á honum NKS 1181 folˣ “S”] spiote fyrir briostit
var. Gísl 1911: NKS 1181 folˣ “S”leɢr þa spiotinu i gegnum hann
Gíslˣ 1915Þorgrimr leɢr hann oc spioti til bana
Gíslˣ 1916brá hon knífi ok vill leggja á honum
Hkrᴵˣ 38710leggr sínu digra spjóti til Anzelin ... fleygjandi niðr af hestinum
KlmBˣ 18510leggr síðan spjótinu báðum höndum í kvið risans, svꜳ at útgekk oddrinn um bakit
SǫrlaStˣ 41311þá var han í því særðr ... svá at hann var lagðr nær gegnum með sverði
Trist¹ˣ 1723Síðan lagði Þorsteinn at Einari með spjótinu ok í gegnum hann
ÞHvítˣ 1314annat slag gefur hann audrumm riddara ꜳ hans øxl og klyfur bvkinn med brynniu suo ath i saudli nam stad. Hinn þridia leggur hann j giegnum
Þiðrᴵˣ 178
● hǫggva ... leggja [e-n/e-t] [með e-u] hugge (og/eller) stikke (ngn) (med ngt)
Bøndr kendo fullgerla konungiɴ oc mælti hverʀ til annars. drepi hann hoɢi hann. leɢi hann
Sv 17931Úlfr gekk vel fram ok gerði ýmisst, hjó eða lagði
NjR 1810huart sem uilldi leggia eðr hoggua
StjB 54126Nu hefzt þegar hoggorrosta med miklvm ny og vopna braki. Sumer hoggva en sumer legia en sumer hlifa
Adon579 1989finna þeir eigi fyrr enn herr þesse geysizt ꜳ̋ þá med ópi og ludragangi og brugnvm sverdvm ho᷎gga og leggia allt þat er fyrir verdr
Adon 1927hans menn fylgia honum vel, ok leggia sumir, en sumir hauggva
KirjA 394Sóti hafði atger at vega með, ok gerði ýmist, hann hjó eðr lagði
GHr 2878hann gerdi ymiz at hann hio med þi edur lagde
SigÞǫgl 11116Benedikt, konungs bróðir, stóð í miðjum kórsdyrunum ok varðiz drengiliga, bæði at hann lagði ok hjó, ok varð margs manns bani
Knýtl1741ˣ 1391
● ‖ præt. part.: lagðr, laginn [e-u]
spottadr ok spioti ⸢laginn [var. lagdr Holm perg 1 4° “E”]
Mar240a 48432uar hann będi lagdur ok hogin
HÍ 112
28) [e-t] besejre
29) [e-t] lægge afstand til (ngt), ignorere (ngt)
30) [e-t] [(inn) á e-t] føre (ngt), køre (ngt) frem
hann lagði skip sín inn á sundit, en Bróðir lá fyrir útan
NjR1908 4071Randuerr bad sína menn at leggia a þrem skípum er æigi matti ollum at koma
Fær 4027hann kom fim skipum a einn mikinn os ... legiandi vpp epter anni skippin
ÓH1 75325Stundum stelzt hann at þvi. skytur ellde leyníliga j hus. eda leggr farar skiota. eda hrindur j forad
Theol AM 672 4°¹ 14v10Gerðu annathvárt, segir Þorkell, at þú rek ørendi duganda, eða ek legg sverðshjǫltin á nasar þér
Hǿnsˣ 293
● leggja eld/eldi/elda [á e-n / í e-t / at e-u] sætte ild (til ngt)
En er non moto loc a þvi verþa. þa lét hann leɢia eld i bǿ hennar
Mth²Cod645 12319hann lagþe eld i hof a nøcqveriom bꜵ
Martin¹ 5606þat er fiorða niðings værc: ef maðr læggr ælld i bꝍ manz oc brænner upp
FrostII 5026þeir ... leɢia þegar ellda at hvsom
Mork 1579leɢia elld i hus þar sem staddir ero
Sv 898þú skalt leggja eld í útibúrit
NjR1908 1089toku (þeir) elld ok gerðu seyði. þeir gerðu sva mikit at sea matti heim. laugðu þa i elld ok gerðu vita
~þú skalt leggja eld í útibúrit
NjM 1234lagði hann eld í goðahúsit ok brenndi upp
NjM 21414hann lét taka hualinna suma, enn i suma lét hann elld leggia ok brenna upp, sagði at eigi skylldi Þorðr ala sik áa þeim eða menn sina
StuᴵᴵK 8014þar sem maðr tekr manni blóð, eða leggr elld á mann
Jb 499munu vér leggja eld at bœnum
Ljósv 578hlupu til ok logdu ⸢ellde [var. elld HákFlat 16112] j klaustrit
Hák81 57810lætr hann þegar leggja eld í skálann
Flóamˣ 568lætur hann leggia elld j godahusid, og brenna allt samann
Hrafnkˣ 473
● leggja hug [e-m] rette sine tanker (mod ngn / et sted hen)
lagdi honum iungfru Maria sua blidan hug, at þegar sem hann var i æskutima, kiori hon hann sialf til hins hæsta kennimannz
Thom² 29927se ek eigi ok eigi skil ek hui þer leggit þangat hug yduarn
MírmA(1997) 514
● leggja góðan hug [til e-rs] have gode tanker (om ngn)
● ‖ impers.: leggr [e-t] [upp af e-u / (upp) ór e-u] [á e-t / upp í e-t / at e-u] (ngt) driver/føres
ór þeirri ǫ́ up lagþi þoco svarta oc illan dꜹn
GregDialA 12727lagþi sva dvrligan ilm or steinþroni sem þar veri dvrlig smvrsl
GregDialA 1384En ef hual legger a helkn eða fio᷎ru. þar sem engi er skaði at fo᷎re brott at vsekiu þegar hann vill
Landsl1154 17132lo᷎gdu lęrðir menn reykelsi ꜳ gloð. ok lagði ilminn eigi siðr igegn vindi en forvíndis
ÓTᴵᴵ 1904loptit þro᷎nguiz sua ok þycknar af þeim uætum ok andargust sem upp leggr af ollu saman io᷎rdunni ok uatninu. at þat þolir harðla uel fuglanna flug
Stj¹ 1714sǫmu leið skal fara, ef snjó leggr at garðinum, nema sjálfr vili frá láta snjóinn
Jb 1516syndi hann honum annan mann, þann er bar upp vatn or gryfiu nockurri, en hann hellti þvi sva nær nidr i tvibyttu no᷎ckura, at it nedra leggr iafnskiott aptr i sama stad
~ lat.defluebat
54822 VP 5488tok Audun biskup krank dom. kom j fyrstv j fotinn um kned ok lagdi verkinn upp j bukinn
LBpB 7928fyrer o skynsamliga med ferd lios þess er þeir hofdu drukner med farit vm nottina sem þeir komu af Gas eyre mundi hafa lagt vpp j þa refla. sem j kornum voru enn sumt nidur j skruda kistu þa sem þeir luku upp. þuiat *þar þotte mest upp ras elldsins
LBpA 9414Sydann lagdi ad straumi so ad fossum fiell jnn
FriðAˣ 1328
● eld/loga leggr [á e-t / at e-m/e-u / til e-rs] der går ild (i ngn/ngt)
elldiɴ villdi leɢia at kirkiu. En þeir baro fyrir segl oc vęttu
Sv 8912Vinðr ‹var á› of nottina, oc þotti þeim við þvi bvit, at legia mundi at kirkioni ellðin. Þa het Guðmundr at gefa kv kirkioni, ef hon hellðiz. Þa fell vedrið i logn; oc þvi næst com gvstrinn af kirkioni, oc lagði i brott ellðinn allan
StuᴵK 1948elldinn lagði at þeim ok brendi þa ꜳ litilli stundu með sva mikilli ꜳ kefð. at þeir voro þaðan dauðir dregnir
ÞorvVÓTᴵ 28917Þa lagdi logann at honum, sva at klædin brunnu nokut
Martin² 58732hann kvad logann leggia til sin
Martin² 5882og hliop vpp elldur mikill og komst i hused og brende þad vpp og allt þad þar var jnne, logann lagde ꜳ þorpid og brann þad vpp og hin fwla damma þar jnne
VSj527ˣ 1236
● leggr (...)reyk [(upp) af e-u/e-m] [á e-t / (upp) í e-t / um e-t] røg føres (hen et sted), røg står (af ngt)
hingat leggr allan reykinn
NjR1908 30224lagþi réyc oc illaɴ dꜹn vm borgina iɴaɴ
Sof623 549Nu sa þæir Rutilius mikinn ioræyk leggia a himininn
Rómv595(2010) 665er elldrinn uar gorr. lagði ræykinum upp iskarðit
EbWolf(2003) 19516Svá lízk mér á reykinn sem fjǫlmennt muni vera í húsunum, ok mun af mǫnnum leggja reykinn
Glúm 9230En þat ... ma diofullinn eigi standaz ok huerfr i brott þui likazt sem reyk legði
Mar240f 45130hingat leggr allan reykinn
NjM 33127reyk lagði sva þykt j bæínn. at eckí sá á bryggivnvm þar sem fylking Hakonar konvngs stoð
Huldaᴵᴵ 31025nu leggr af herínum upp mikínn reyk langt i loftid upp oc fylla þickir allt loftid af gny oc kalli oc eggian oc vapna braci er huarirtveggiu gera oc storum brestum er vapnin gnesta saman
TrójS 14022(í) nalægd vid borgína er einn slettr vollr sa er opnaz med storum iardar rifum ... Af þeim rifa brennr elldr vm nætr en leggr rey᷎k vm dagha
~Ek se nybreytni nockura upp ꜳ̋ fiallit, þuilika sem þa er joreyk legr upp, þa er fioldi mannz ridr
ÞJ 226skal hann ganga med glodkerit innar um tialldit i saunghusit ok bera reykelsit hia. suo at reykinn leggi um allt saunghusit
Stj² 3198er eldrinn var gǫrr, lagði reykinn upp í skarðit
Ebˣ 1178Þat var trúa þeira, at því hæra, sem reykinn lagði í loptit upp, at því háleitari væri sá í himninum, er brennuna átti
Hkrᴵˣ 2210reyk lagði svá þykt í býinn, at ekki sá af bryggjunum, þar sem fylking konungs stóð
Hkrᴵᴵᴵˣ 43616
31)
● ‖ impers.: leggr [til e-s] det fører (til ngt), det bliver (til ngt)
32) [e-t] [at e-u etc.] lægge (skib) til, lande
hann leggr skip sin við eitt nes
ÓTOdd 1107sigldi konungr suðr með landi. oc læggr hann til eyiar einnar er Mostr heitir
ÓTOdd 1872er þeir como til hafnar þa leɢr Haralldr i konvngs legit
Mork 9720Fiþr Arna s. (ɔ: son) ... leɢr a annat borð S. k. (ɔ: Sveini konungi) oc veitir honom liþ
Mork 2103hann lagði at i hofn þeirri er callað er fyr Vallde
ÓH 5617fecc Asbiornn byrleiði gott. oc lagði at um kveldit i Karmtsundi
ÓH 2958Sigldi þa yfir Folldina og lagþi at a Ꜹgþvm
ÓH 4708lagþi scipin í ana Nið. oc byɢia a scipom vndir tioldom
Þing¹Mork 37528leɢr han scip sin viþ nes .i. þar er hvergi varo scip ȷ́ nánd
Jvs291 875Meɴ Magnus konungs oc Erlings Jarls logðu at ut við Brꜹttu-eyri. fyrir utan Scipa-kroc oc gengu þar upp
Sv 3617konungr let þa ⸢bratt leɢia scipin [var. braut leggia skipunum SvEirsp 3339] yfir til Huga-strandar
Sv 8915ok logðv brott hina somv nott ok logðv skipin vnder eina litla ey
TrójHb 21923at lyctom logðo þeir sneckiornar vndir dromvndinn
Fris 33723lögðu þeir ⸢undir [var. uit AM 152 fol] ey eina ok tjölduðu þar yfir skipum sínum
HG 1921siglir þa svðr til Jotlandz ok leggr i Limafiord
HkrFris 2018Enn er þeir koma norðr til Hakonarhello logðo þeir þar at
HkrFris 8331Siglir hann þá suðr til Bretlands, ok lǫgðu þar at í leynivág einn
NjR1908 41919þeir munu hafa lagt í leyni
ǪrvS 3520Þá ganga þeir á land með lið ok lǫgðu við nes eitt, þat er gekk til hafs
ǪrvS 611Kaupmen þæir aller sem koma til Biorgvinar. leggi þar at bryggium sem þæir læiga hus af
Bl 24927ser hon nokkort skip ... leggia þeir at skerinu
~ lat.applicuerunt
MirMar1907 1226 MarF 111432Skalla Grimr hellt vorð a vm ferð þeira. huar þeir logðu til hafnar vm kuelldit
EgM(2001) 3912þa logðu þeir at nesi einu
EgM(2001) 4919Sua bar til ferð þeira at þeir komu aptan dags til Atlaeyiar. ok laugðu þar at landi
EgM(2001) 6014þa toko þeir at heria ok laugdv at i ymsvm stodum
~vindr greiðist með fullum skrið, svá at eigi leggja þeir fyrri en fyrir bæ föður síns
GBpD 3018Herra Electus segir til kaupmanna, sem út gengr undir eyna, at hann vill at leggja ok bíða þjónustumanns síns, ok heyra þar messu
GBpD 4735Enn er lysa tok, sa þeir skipin, oc logðv þeir at, ok gengo þeir upp
StuᴵK 41819Enn Kolbeinn fór þa með skip sin inn til Æð-eyiar ok lagði þar til hafnar
StuᴵᴵK 8023Þeir komv miok a v-vart at eyiunne, ok laugðv at i Sand-vik
StuᴵᴵK 2191lǫgðv þeir til þar er þeir sá eldínn. ok vílldv dvga sinvm mǫnnvm
Huldaᴵᴵ 3026medr þui at ei syniz byrligt leggia þeir inn til hafnar
~hann lagde austan undir Dyrnes
OrknFlatᴵᴵ 40518Hedinn leggr þa upp at eyiu þeirri er Ha heitir ok leggr þar j lægi
Sǫrla 28113lǫgðu þeir þar undir skóg einn, ok bjugguz þar um, ok settu upp skip sitt
EgÁsm 185Odinsdaginn sigldu þeir til Esiuneseyia ok logdu þar at snimma vm morgunin
Hák81 54724þeir koma uit Hollsetuland og leggia til hafna
SigÞǫgl 1624þá lǫgdu þeir vnder sǫlundar eyar og ætla þar ad byda
FriðAˣ 1125lǫgðu þeir þar at bátinn
Hávˣ 2711Var þar gott at at leggja, fyrir því at Þorbjǫrn hafði látit gera þar hǫfn góða
Hávˣ 294sjá þeir, at Haraldr hafði lagit í konungs-lægi ok hann ætlaði þar at liggja
Hkrᴵᴵᴵˣ 11315
● leggja at landi/lǫndum [e-t / e-u]
røri iarlinn ut a fiorð. oc allt ut a Frostv lagði þar at landi
ÓH 8416Nu er Þorvaldr *sér, hvar skipin⸣ fara, ferr hann til strandar með flokk sinn. Eyvinðr ser, hvar flokr Þorvalds er i vorum firir, ok mælti við sina menn, at þeir skylldi eigi at landi leggia [var. + skipin HrafnAˣ 22621]
StuᴵK 3096ok bad þa leggia at landi skipin
StuᴵK 3098þo mvnt þv þickia hverivm konvngi meiri. þottþv legger ath londvm þar er adrir konvngar sitia
ÓH1 77014þeir legia þegar at landi skipunum
Yngv 3915hann mællti vid sina faurunauta at þeir skylldu ei at landi leggia skipin
HrafnAˣ 22621
● leggja í leynivág/... [e-u]
þeir logðu i einn leynivág
Hallfr 12014Sigldi hann þá suðr til Bretlands, ok lǫgðu þar í leynivág einn
NjM 4612þeir koma at landi og leggia j eirn leyne vog
Nit 127Hann leggur [var. + skipi sijnv AM 9 folˣ “9”] j einn leyni vog
Hrólfˣ 2010hann lagdi i Geirmundar vog eɴ var eɴ fysta vetr i Budardal
LdnStˣ 16222
● leggja skipi/skipum [í e-t etc.] lægge skib til
En sote matte æigi allum skipum sinum við koma firir boðonom. Oc lagðe æigi mæira at en æinu skipi eða .íȷ́. isenn oc barðuzt þar siðan
ÓHLeg 810sia þeir einn klett storliga mikinn standa vpp or sionvm, þagat leggia þeir til skipinv
Mar655XXXII 43212lagði hann skipum sínum til hafnar
Æv¹⁷ 6118Hertugi lagdi sinum skipum vid Vogsbru
Hák81 50319laugdu þeir þa skipinu rett
Trist¹Frg1964 5321þeir logdu j lægi skipum sijnum
SigÞǫgl 16422þar lagði bjǫrn skipum sínum. Þat sama kveld kom Þórðr við eyna ok lá þar skipi sínu um náttina
BjHˣ 12715svá sem lið fell af Dǫnum, kom annat meira þar ór heruðum, ok svá var til lagt ǫllum þeim skipum, er í nánd váru
Hkrᴵˣ 537þad land gÿrda hamrar vid sjaenn suo þar mä huorge skipum ad leggja
VSj527ˣ 5216
● ‖ impers.: er lagt at [!] der lægges til
33) [af e-u] [e-t] [til e-s etc.] drage af sted, drive af sted, lægge vejen henad, sejle
hann lagði allt upp til Sigtuna oc la við fornu Sigtunir
ÓH 3620lagði upp eptir Raumelfi. þar er fors mikill er Sarpr heitir
ÓH 1177hann sigldi sudr vm fiord til Hafnar ok lagdi inn i vaginn
Kristni 13811uar þat ueðr áá at uindaʀ laugdu af haufnum um kuelldum
EbWolf(2003) 19324koma sto᷎r skíp morg saman or egiptalandz hafi leggianndi inn til hafnar
~ser haɴ at buza nockr leɢr upp ꜳ þat sama lægi, ok var skip þat mio᷎k stort
HákHárD(2009)ˣ 101Haraldr konungr kom liði sínu austr í Vík ok lagði inn til Túnsbergs
Hkrᴵ37ˣ 11512er hann kom austan, lagði hann til Stokksunda
Hkrᴵˣ 3511Síðan leggja þeir í Lǫginn upp ok halda til Upsala
Hkrᴵˣ 4219snøri fyrst til Svíþjóðar ok lagði til Sigtúna
Hkrᴵᴵᴵˣ 9915þar eru micklar bleytur, so ad okunnumm monnum er jllfærtt ... og verda menn jafnan ad leggia af, lagdi þuj Hallfredur karll hinar efri gotur þo ad þær sie leinngri
Hrafnkˣ 556Mér þótti skip mikit sigla utan eptir firðinum ok leggja upp í Hvítá
StuᴵᴵR11127ˣ 24924
● leggja ferð rejse
● leggja til hafs/... [með e-u] sejle af sted
herra Augmundur ... lagde til sios faustudags kuollded i helgu viku
DI IX (*1522›Steph 27ˣ) 983er Haraldr konongr hafðe lagt til hafs með albunum skipum oc hærr þa ...
FskAˣ 28215þeir logdu til hafs þa er þeir voru buner
LdnHb105ˣ 76
● leggja land undir fót rejse af sted
tekr hann pík sína ok skreppu, leggr land undir fót ok sækir út af einsetunni
Æv² 1217verðr þá fegnari en frá megi segja, leggr land undir fót, ok hleypr svá norðr eptir löndum
GBpD 1246
● leggja leið sína [til e-s / um e-t] tilbagelægge en strækning ɔ: rejse
byriadi hann sinn ueg til Aran leggiandi sina leid um Chananeam
Stj¹ 16919er hann kom suðr yfir Hvit ꜳ̋, þa lagði hann leið sina til Skelia breckv
Fbrˣ 1114
● leggja ór lǽgi sejle ud fra en landingsplads
ef maðr leggr ór lægi ok ferr erinda sinna ok lætr bryggju eptir liggja, þá ...
Jb 2526kallar Skopti, at Þorleifr skyli rýma hǫfnina fyrir honum ok leggja ór læginu
Hkrᴵˣ 2893
● leggja til orrustu [við e-n] drage af sted til kamp, angribe
þetta skip a Ærlingr Skialgs s. (ɔ: son) af Iaðre. oc er betra at leggia um skut þessu skipi til orrostu
ÓTOdd 20012þa mvnvm ver leggía til orrostv við þa
Huldaᴵᴵ 29118leggja þegar til orrostu, taka Svíar vel í mót
Hkrᴵˣ 534
34)
● ‖ præt. part.: lagðr, laginn [til e-s] skabt, indrettet, udrustet, som har evner (til ngt)
En er gvðin sa, hversv mikit hann ox hvern dag, ok allar spár savgþv, at hann mvndi vera lagþr til skaþa þeim, þa fengv æsir þat rað, at þeir gerþv fiotur allsterkan
SnE 3513iarn er harðr malmr ok mørgum manne til skaða lagðr
Rauð4 6773Þorolfr atti skip mikit‹.› þat var lagt til hafs
EgM(2001) 2315en firi þvi at Þorgeirr var þeira meirr lagðr til mannskaða, þa fiell Þorgils firi honum
Fbr 416þu munt lagdr til ohapanna þuiat mer synizst þu ungligr
Þorm1005 80233eru þeir feðgar meir lagðir til þess enn aðrir menn, at drepa niðr tröll ok bergbúa
GrL 14725hann var sterkastr á landinu sinna jafnaldra ok meir lagðr til at koma af aptrgǫngum ok reimleikum en aðrir menn
Gr 28927skilzt mier nv so sem þitt sinne og natvra sie ecki til klavstvrs reglv laget
GregBpReyk 1310lagðr til kennimannsskapar
Hungrvˣ 936
*) (for liggja vb.)
B. leggja + præp./adv.
á: leggja (upp) á
1) [e-t/e-n/sik] [e-t/e-n] lægge (ngt/ngn) på (ngt/ngn)
vas teciɴ Tiburtius prestr oc lagþr a balit oc lostiþ eldi i siþan
~ lat.superpositus
Dialᴵᴵᴵ 1089 GregDialA 14015Ef maðr tekr ross manz or landi sino. þa a hann at taka af hapt ef hann vill. oc leɢia a haptið aðr hann hverfi fra
GrgStað 24413blistrar konvngs dottir at oxnvnvm ok gengr at þeim ok leɢr ok a ok knytir við vagn
TrójHb 1626þa er æsir lockvþv Fenrisvlf til þess at leggia fiotvriɴ a hann, Gleipni, þa trvþi hann þeim eigi
SnE 327kom (honum) þat i hvg, at hann mvndi verþa at leɢia sik i hættv, ef hann skyldi frægr verþa, ok let leggia a sik fiotvriɴ
SnE 3525vfvss em ec at lata þetta band a mik leɢia
SnE 377Oþinn lagþi a balit gvllring þaɴ, er Drꜹpnir heitir
SnE 6610Steinn fadir hans sat auðrum megin i beck ok hafði lagit henðr aa vixl aa kne ser
StuᴵᴵK 538keyptí hann ser þar æínn byrðíng mikínn ok godann. leggr þar a hit mykla fe er hann hafde feíngít
Fær 720þa er stigi reistr ok snara lagin ꜳ hals manni
MarE 52831Nú er þeir Kolbeinn ok Hákon kómu í Bíldsey, váru þar menn fyrir ok hǫfðu bundit hesta þeira ok ætluðu þá * at leggja þá á skip
StuᴵᴵR11127ˣ 3225enn nú kennir hann eigi at miskunnarsproti sé á hann lagðr
Æv⁴²ˣ 14230
● leggja á bak [sér] [e-t] tage (ngt) på ryggen
● leggja mat á borð [fyrir e-n] dække bord (for ngn), beværte (ngn)
● leggja eigu/eign sína á [e-t] tage (ngt) i besiddelse, underlægge sig (ngt), beslaglægge, overtage
leɢr konvngr nv sina ígn á fe þetta allt
Jvs291 3911Haralldr konungr hinn harfagri lagði eigu sina a iarðer þær allar er þeir Kuelld Vlfr ok Skalla Grimr hofðu epter átt i Noregi
EgM(2001) 448þar er Ingolfs hǫfþi kallaþr ... en þar Ingolfsfell fyr vestan Ǫlfoss ǫ́ es hann lagþi sína eigo á síþan
Íslbˣ 919
● leggja upp á hjartat [e-t] lægge (ngt) på sindet ɔ: huske (ngt)
● leggja hǫnd á (þessa helga) bók/... [e-s / til e-s] lægge hånden på den hellige bog/...
þæss læigium mer hond a þæssa hælga doma oc þvi skiotom ver till gudes
GulKrNA 30929þess ⸢leg [var. leɢr GKS 3270 4°] ek hond a þessa hælgha bok
Hirð 40923þes ⸢leg [var. leɢr GKS 3270 4°] ek hond a hælgha bok
Hirð 4231Til þess leggr ek hǫnd á þessa helga dóma, ok því skýt ek til guðs, at ek skal vera hollr ok trúr mínum herra N. Nóregs konungi
Jb3268 275Þess legg ek hꝍnd ꜳ bok
~ lat.Ego ponens manum meam super sacro sancta ewangelia
46634 Sættarg 4766Þess leggjum vit hǫnd á helga bók, at þat hǫfum vit heyrt
Jb 649þes ⸢leg [var. leggr AM 354 fol] ek hond a hælga doma oc þui skyt ek til guðs at
var. HirðB 39817 → Hirð AM 354 fol 56r7
● ‖ præt. part.: laginn á [!] som er lagt på
2) [e-t] [e-t] lægge saddel på, sadle op
tók hann um nóttina tvá hesta ok lagði á lénur ok fór í Kirkjubœ
NjM 12312komu þæir aptr til hestanna. ok er þæir skylldu lienur ꜳ þa leɢia
ÞBpC¹ 3715og ⸢toku hesta si[na] og lögdu ꜳ [var. lietu sodla hesta sina LBpB 11326]
LBpA 1139Hallbiorn hafdi lagt ꜳ hesta þeira
LdnStˣ 17325En er á tók líða kvelldit, lǫgðu menn á hesta sína ok riðu, svá sem gǫtur lágu, suðr til Vallavaðs
StuᴵᴵR11127ˣ 24916
● leggja sǫðul á hest
Fra þiðreki konungi oc þiðreci Valldemars syni. (cap.) Nv mælti Þiðrekr konungr fae mer hingat brynio mina oc vopn oc enn mælti hann fae mer minn skiolld oc skulo við Þiðrekr saman koma. Nu er þiðrekr konungr hefir vapnat sik bað hann taka sinn hæst oc læggia a soðul oc siðan leypr hann a bac
Þiðrᴵᴵ 19823far sem skyndiligaz ok legg ꜳ saudul ꜳ hest
KlmA1980 2081
3) [e-t] [e-t] sætte på, påsætte
hann eignaz hvargi er a land kemr. ef hann hefir log mark a ⸢lagt [var. lagit GrgStað 3019]
GrgKonᴵ 2528þa a sa maðʀ kost er a landi þvi byr ef fe er oeinkynnt. at leɢia a einkunn sina
GrgStað 22914ef maðr leɢr alstyfinga mark a fe sítt. þa varðar fiör bavgs garð
GrgStað 2364hann eignaz hvar sem a land kemr ef hann hefir logmarc a lagið
ÁKr 4611En eígandi leggí band a. ok fae honom i hendr
Landsl1154 11714ef hann leggr sitt mark á, þa verðr hann þjófr at, ef fé er svá mikit at þjófsǫk nemr
Jb 1813Ef maðr leggr sitt mark ȧ fė annars manns með leynd ok villir heimildir at, þȧ er hann þjȯfr
Jb 28214
4) [!] [e-t] stille (ngt) op
5) [!] [e-t] [með e-u] smøre på, male på, påtegne, belægge
Flestir hans menn haufðv hvita scioldv. oc lagðr á enn helgi cross með gulli. en sumir dregnir ravðvm steini eþa blam
ÓH 9011hann hafði hialm gylltan a hꜹfði en hvitan sciolld oc lagdr a með gvlli croꜱ eɴ helgi
ÓH 55314gera kros a bake oc a brioste. oc i huærium stað. er krismu skal a læggia
EiðKrA 37511hann tekr þa ok skiolld sinn ... þar var laugð a með gulli likneskia Marie drotningar
Bret AM 573 4°² 49r26hafði Magnús konungr hjálm á hǫfði ok rauðan skjǫld, ok lagt á með gulli léó
Hkrᴵᴵᴵˣ 2633Fœr oss þat sverð, sem á er lagðr heilagr kross meðr rauðu gulli
KlmBˣ 22134
6) [e-t] [e-t] lægge til, føje til, påhæfte
Eigi leggi þer synd á synd
~ lat.Non adjicies peccatum super peccatum
7332 Alk619 756siþan scal hus boande reiða fe af hendi oc leɢia eið á at þat fe ‹er› allt af hendi goldit er hinn davðe átte
GrgKonᴵᴵ 1971logþu þeir a uþecþ micla a fegiavar oc virþing, þa er menn gerþu til ens sæla Bartholomeus
Barth² 7658harmar hon oc leggr a leiðindi, liðr at henni sva stundum, at hon andazt af harmi burðar sins
ThPost² 72924
● leggja (...)nafn á [e-n] tildele (ngn) en titel
Konongs nafn þæt sem guð ler þer oc þu ert til boren oc af landz folkinu till tækin æftir loghum hins hælgha Olafs konongs. leg ek a þik. oc nefni konongs æfni a nafn
Hirð 39615Nafn þat sem ek ⸢legg [var. leɢr GKS 3270 4°] a þik
Hirð 4002Nafn þat sem ek leg a þik. oc næfni iarls æfni .N. af guðs halfu oc af þui uallde sem han hæuir mer let. þat gef ek þer með goðuilia
Hirð 4046
7)
● leggja hlut(i) á [e-t] trække lod
þa scal hann ... skipta gerðingu firi vattom. oc leggia a lut. geri hann þann lut siðan er hann lytr
Gulᴵ 418a þriðia degi var upp blasit liðino til sciptis varo þa lagðir lutir a fiorðunga. Eptir þat scipta hverir sinum lut oc fiorðungi i tylptir. oc var sva scipt fenu til þeꜱ er i luti com um siðir
Sv 1421En ef sumír koma til en sumír eighi. þa skal skípta firir vaatom. ok leggia luti a
Landsl1154 13311skipti þeir sem vilia ok leggi lutí a
Landsl1154 13713ef sumir koma eigi til, þá skal skipta fyrir váttum ok leggja hluti á, þá skal hann þann hlut hafa er þá hlýtr hann
Jb 988
8) [e-n/e-t] [e-t] ; [!] [e-t] [við e-n] påføre (ngn/ngt) (ngt), udsætte (ngn/ngt) (for ngt), vise (ngn/ngt) (ngt)
leiþ non langt. vnz hon lagþi á viþ hana. orøcþ micla. oc gaf at henne engi gꜹm
ClemCod645 3811iarlinn starþi a þa oc veitti þeim vist oc lagdi ꜹngar uirþingar a þa
Mork 19115þeir ⸢lꜹgþo [var. kǫstuðu Hkrᴵᴵᴵˣ 36723] reiþi a hann firir þetta
Mork 43813þurfum ver konungr þess mioc at þu leɢir hamingio þina a þessa for
ÓH 12815leiz nv mvɴdv leɢia reiþe á haɴ mycla ef haɴ føri egi
Jvs291 5813erkibyscup lagði sitt valld oc foʀæði a hveria kirkiu þegar er vigð var
Sv 1231Hann lagði þat viti a við hirð sina oc þa menn, er ecki attu at starfa, at hverr þeirra skylldi giallda .vij. peinga silfrs, ef ...
Mág¹A 1411þa lagði hann avfvnd ok fianskap a hann
VerA 321Enn þo lꜹgðo sumir menn øfund a þat er firi litnir voro. fire sina andmarka
GBpA 993Við þessa atburði lagði Steingerðr leiðendi á við Bersa ok vill skilja við hann
Korm 2544Gunnhildr dróttning lagði svá miklar mætur á hann, at hon helt engi hans jafningja innan hirðar
Laxd 535... attigr guð vill aleggia
Mar AM 655 XXIV 4° 1r17Oc lagði Kolbeinn sva micla virþing a hann oc astvþ, at hann callaði hann at sǫnnv sann-helgan mann
StuᴵK 22626Ekki man nu farit at þvi, hveria virþing þu leggr a
StuᴵᴵK 1141virde hann þa j o᷎llu framarr ok lagde a þa mikla virding
EVíðA 141fyrir sakir þeirrar bölvanar, er konungrinn lagði á borgirnar
KlmA 26634leifr lagdi þoka a kono þa. er þorgvnna. h. (ɔ: hét)
Eir557 45b22þessi enu illu ord sem eg hefi sagt bædi um þessa og adra. þau eru nu logd ꜳ mig
~ eng.on me leyde
8329 ÆvMið²⁸ 839hier a offan leggiande a mig hatur og aűffund
DI IX ([1528]) 45922‹og lagde a hann oblydu› emend. ÁBp 692: BLAdd 11127 “B¹”
emend. ÁBp 692: BLAdd 11127ˣ “B¹”hæilaghrar kirkiu logh vaatta, at æingi ma sik með nokoro vndankalle veria, at han falle æi .j. hæilagrar kirkiu bann ok stormæle, sem hæimtughar hendr læggr a nokorn prest
DN VIII (*1320›apogrˣ) 8713Haraldr laghðe ælsku mykla a Roghnu. enn þa er Haraldr let astaryrði sin i lios við Roghnu. a þessa lund svaraðe hon
FskAˣ 38417Jorun het dotter Snorra hun var Joreidar dotter syster Þoru konu Sveins. Þat mælltu sumer menn at Sveiɴ legþi a hana þokka
HrafnAˣ 1995ok því lögðu allir menn guðs blezan á hana
KlmBˣ 5130Í þessu settiz upp Óláfr Þórðarson ok mælti: þat skulu þit vita Hrafn ok Sturla ... at ǫll sú skǫmm, er þér gerið staðnum ok mér, skal ek á leggja slíka reiði, sem ek vinz til
StuᴵᴵR11127ˣ 16027
● leggja (...)ást á [e-n/e-t] vise (ngn/ngt) sin kærlighed
konvngr leggir ost a cristin l[og]
SilvFrgIV 1120sia er hinn þriði vetr siðan genginn er ec ást a þik lagða
Pamph 10412gofgir menn munu bidia dottur þinnar ... ok leggia áá hana ofrást ok beriaz of hana
Gunnl 513Þegar er hon kunni grein góðs ok illz, þá lagði hon alla ást á guð
MarS 121
● leggja á bak [e-m] [e-t] beskylde (ngn) (for ngt)
Svá láta víkingarnir yfir þessu, at þeir leggja bleyðiorð á bak Oddi, er hann hefnir eigi Ásmundar
ǪrvS 7719‹Ásmundr kvezk þat gjarna vilja, ef þér leggið ei ámælis›orð á bak mér eða liði mínu emend. HG 2023: Holm perg 18 4° “T”
emend. HG 2023: Holm perg 18 4° “T”
● leggja lof á [e-t] tillade (ngt)
konungr sagði at hann myɴdi þar huarki at uiɴa at leɢia a þat lof eða baɴ
Eg162θ(2001) 995Konungr lagþi þar lof á oc baþ byscop þar fara með sem hann villdi
ÓH 59911at hann leggi lof a, at til væri leitat leiþissins, ok væri upp tekinn heilagr domr Magnus iarls
Orkn325I 1326
● leggja mikit upp á [e-n] sætte stor pris på (ngn)
er þat eigi undarligt þo at hvn leggi mikit vpp a þig þviat þeim ann er hia hvildi
Gibb 504marger menn undrast þat at þü leggur so mikid uppa fölk þetta er menn vita ejnge skil ä
SigrFrˣ 463
● leggja óþokka/... á [e-n] have spændt forhold (til ngn), lægge (ngn) for had
Pall iarl lagþi ok uþocca a alla þa menn, er slict fluttu
Orkn325I 13225En Guðroþr lagþi oþokka a Þorþa baða. er þeir foro i brꜹt at hans oleyfe
ÓTOddS 610Þorsteinn lagdi fæd áá austmanninn
Gunnl 521Þa lagdi Sturla vþyct a þa Erlend oc Snorra
StuᴵK 784Nollar leggur ꜳ þa brædur mikinn oþocka
Fljˣ 476
● leggja (...) trúnuð/... á [e-t/e-n] sætte sin lid til (ngt/ngn), tro på (ngt/ngn)
huerssu mykynn trunað. er hann hevir a mik ⸢lagtt [var. lagit AM 232 fol]
Menota: 46rb17 BarlA 8340lysti erkibyskvp þa skirslu konvngsmoðvr ok lagði þar bann við hveriom manni er nockvrn mistrvnat legði þar a
HákFris 41413Engin trunadr er ok upp aa þat leggiandi. at ...
Stj¹ 2785legg ecki trunat a sligt þoat ek geipa mart firir ydr en ecki uæit ek sligt med sannyndum
RauðFlat 2944Lysti þa erkibyskup skirslu kongs ok lagdi þar bann vid huerium manni, ef nockurn mistrunad legdi þar ꜳ
Hák81 33713þeir, sem lesa þessi gaman-frædi, varizt at leggia þar a fullann trunad medur hugardomi, at svo sie
Physiogn435 9721legg alldri trunad þinn ꜳ slijkt, er einnginn mun annara
Fljˣ 398Lǫgðu menn á þat eigi fullan trúnað, er hann sagði, því at Bjǫrn var nǫkkut snotr ok nǫkkut grályndr kallaðr
StuᴵᴵR11127ˣ 26228
● ‖ impers.: er lagt strítt á [!] der ydes vis modstand
i aundverða kristni a hveriu landi hefvir eigi verið sva stritt a lagtt i fyrstu, at eigi mætti grundvallaz guðs kristni fyr striðleika sakir
Páll²A 24531en síðan Arnóri sýnist nökkuð strítt á lagt, fær hann í fylgi ok leiðir með sér vin sinn Þorvald Gizurarson
GBpD 1074
9) [e-n] [e-t] ; [!] [e-t] [við e-n] lægge forbandelse på (ngn)
legg ek þat á við þik, at þú megir engri munúð fram koma við konu þá, er þú ætlar þér á Íslandi
NjR 212fylldiz sva þat er drottinn hafði talat fyrir mvnn Hiev spamannz oc alagt fyrir glæpi þeirra feðga Baasa oc Hela
StjC 58726Allir læknar þeir sem sꜳ. kuadu þat o᷎nguan mega græda. vtan gud. ⸢er hann sealfr lagdi á [var. sem þetta ä hann legde Gyð714(1995)ˣ 15728]
Gyð(1995) 1574Odinn hefuir þetta lagit a oss
Sǫrla 28222var þat ok lagit a mik med alldrinum at ek skyllda huergi una lengr en .xij. manudr ok vissa ek at þat gek eftir
Tók 13618þau (ɔ: sverð) er hann sagdizt hafa giort ok þat a lagt at þau skylldu verda þeim brædrum at bana
Vikt 2318nú skal ek launa þér þat ‹er þú› lagðir á Blátǫnn, systur mína, ok því legg ek þat á þik, at þú verðir at vargi ok farir á skóg ok drepir bæði menn ok f‹é›
ÁlaFl 996Þat hafði ein flagðkona lagt á Þóri jarl, at hann mátti eigi mannsblóð sjá
HálfdBr 56011eg legg þat ꜳ þig at eingi kongssonn skal hafa farith meire suiuirdingar ferd ꜳ nordrlondum enn þw
SigÞǫgl 1154lét hann gera til þess galdra, at þeir yrði þar aldrí innlenzkir, ok lagði hann á, at þeirra ættmenn yrði jafnan útlægir af sínum eignum
ÞorstVík 3852legg ek þat á þik, at þú sért þvílík at vexti ok yfirlitum sem Skellinefja ... ok komist aldrí úr þessum álögum, fyrr enn nokkur velborinn maðr verðr til þess at eiga þik, ok játi því
ÞorstVík 43212En þú gerðir þat illa, er þú lagðir á hana
ÁlaFlˣ 936þat legg ek á hann, at hann skal alldri þikjazt nóg eiga
Gautr¹ˣ 298Eru engin álög á brandinum? segir hann. Eigi nein, segir hún, en þó mun ek nú áleggja: þat fyrsta víg, er þú vilt vega, skaltu þat hvorgi fá hrært
HjǪˣ 47628nü legg eg þat ä sistr þïnar, at Hilldr skal verda ad gilltu, skulu grïser mïner süga hana
SigrFrˣ 4710
10) (om domfældelse)
● leggja dóm/... á [e-t / ! um e-t] [milli/millum e-rra] fælde dom
ok vndir einu skilorde vera ok dome sem ver lægðim a
DN III (1303) 658ver saom opet bref ... er ... vattar vm dom þænn er þæir hafua a lagt, æftir varo boðe, millum fru Jngibiorgar Paals dottor af æinni halfu, ok Ottars a Lyngi, Klemetz, ok Æiriks
DN II (1313) 10322mote þersom dome. er þæir hafua nu a lagt
DN V (1313) 5512nema herra Jfuarr segði upp þa sokn ok dom er loghmaðr ok radzmennaf Aslo hafðo aðr lagt a þeira millum
DN III (1321) 11915þurfi eigi annan bannz dom eða afsetningar a at leggia
DI II (*1326›AM 671) 5903ek baud þæim ... at taka þesse vitni ok ændaleghan dom a læigghia vm þetta mall
DN I (*1336›vid 1347) 19325vorum uier j dom nefnder ... ad skoda ransaka og fullnadar dom ꜳ ad leggia. huerra suara eda sektta helgi ... yrdi skyllduger
DI IX (1532) 63717ef aðrer tveggia leggia fyrr dóm á oc troða þing oc vitni hins. þá hefer sá fyrerfarit sócn sinne
Frostˣ 17727hann skylldi heyra sakirnar, ok síðan skylldi hann dóm ok orskurð á leggja málit
Æv⁷⁰ˣ 18931
11)
● leggja dóm/... á [!] beramme retsmøde
12) [e-n/sik/e-t] [e-t] ; [!] [e-t] [við e-n] pålægge, påbyde, påkræve, forlange
ef þu uill eigi a bravt [f]ara eða nockorɴ hlut eigi hallda þaɴ er ec hefi a lagt við þic
Eg162θ(2001) 1694segir honom hvat konungr hafði a lagt ef Asbiornn hløpi a braut
ÓH 3048latum os þat i hug coma þo at os þicki strangr guðs bardagi. at hann mvn eigi þar mikit a leɢia er litit er til gert
Sv 2225ef fleiri menn verða firir [einni sok um þinguiti] en einn. þa ma boð stefna þeim þing ef þeir eru alagðir firir uattum
Landsl 14022Nu er eigi eindaghe a ⸢lagdar [var. settr Landsl 1621]
LandslBorg 176a4logsagdi æk Biorn Þordi ok Þorlæifue aðr næfndan rudstad, þann sæm Anunndr hafdi i sættz, mæd husum ok slikum ruðningi sæm Anunndr hafdi a lagt
DN VI (1328) 14814hug fest þa luti er ek segi oc ek legg a þic
JBpA(2003) 5118eigi skylldi þann þunga leggia ꜳ þꜳ menn, er a drottin Jesum Krist truðu, at ...
Páll²A 2457bydr han ydr ok þæghn slikan sem þer vilir a leggia
DN II (1348) 2448vil ek ekki á leggia við hann fyrir þínar sakar
Glúm 424mun þat þó svá aukanda fara um yðra svívirðing, at þér munuð ekki fá at gǫrt, fyrr en þér leggið vandræði á yðr
NjM 22624ok hafi slika refsing sem sa maðr leggr a hann er konungꜱ valld hefir i hendi til rettra refsínga
Landsl1154 18632ollom aðrum tilgiofum ok aloghum þeim sem þeir hafua a yder laght
DN VI (1358) 27829‹Austmenn skyldu› festa honum giolld sva mikil, sem hann villdi aa þa læggia
StuᴵK 32914Þorði munu ver þickia hafa gio᷎rt sva miklar sakir við sik, at ver munum ecki bera mega þær refsingar, er hann leggr aá oss
StuᴵᴵK 472alt þat er húsbrot nemr, leggi á mǫrk, hálfa konungi en hálfa þeim er hús á
Jb 13710ef ver getum æigi þessu alæid komit þa var þat alagit vid oss at ver skylldim tyna allri hans vinattu
EgSH1005 78126leggit a mig nokkura yfirbot edr þraut helldr en þer vtlægit mik
ÓTFlat 36322Lagdi Petrvs þat ꜳ vid munkinn, at hann skylde dagliga syngia Miserere mei deus
MarS² 106326hefvir þu lagit a hann sva þungt, at hann ma eigi bera
Ambr 4018uilldi (hann) leggia stridskylldir ꜳ þa, meire en fyr hafdi verit
Hák81 63213Þui hafdir þu suo ouirdulegtt verk seigir konungr. Þui herra seigir þiodolfr ath ek villdi flyta oss til leika enn ecki voru verk ꜳ mik lagin
SneglFlat 4218hueriga helgi sem hann uillde a leggia þingit
Eb309(2003) 296þola ... þuilika pinu sem gud leggr ꜳ hans likama
ÆvMið²⁶ 603hann skal hafa þad uite sem hvsbondinn i hvsid vill aleggia
FormBrúðᴵ 16412kunnict man ydr vera um logskra Þrꝍnda. Nu þat allt er þar er a lact. munuð þer vilia briota logh hins hælga Olafs konongs
FskAˣ 36624Þeir bidia fiorlausnar ... leggur þad ⸢a [var. fyrer AM 203 folˣ “203”] þa, ad þeir giori honum suerd sem best kunna þeir
HeiðrUˣ 9212hann lagði á byskup at gjalda sér xv. merkr gullz
Hkrᴵᴵᴵˣ 32814Tǫluðu þeir um vandræði sín ok áfelli þat, er biskup lagði á þá Þorgils ok nǫkkut á þá alla
StuᴵᴵR11127ˣ 2764hann gaf mér líf ok lagði þat á við mik, at ek skylda á þinn fund fara
Vatnˣ 111
● leggja á hendr [e-m/sér / e-rs] [e-t] pålægge (ngn) (ngt)
Þa scal kona scira barn ef hin mesta navþsyn er á. oc er hvartki hia karl maðr ne sueinbarn þat er hon megi hendr þeꜱ a leggia at skira barn
GrgStað 57gengr haɴ vɴɴdir þetta er a heɴdr honom var lagtt
Jvs291 8424tok hann þa alla ahyggiu ser a hendr at leggia
SvFlat 54317þeir er oss á hendr munu leggia allt ámæle
KirjA 294
● leggja á hǫnd [e-m] [e-t] pålægge (ngn) (ngt)
● leggja lǫg á [e-t] bestemme ved lov
Gizvr byskvp let lavg leggia ꜳ þat at stoll byskvps þess er ꜳ Islandi væri skylldi vera i Skalahollti
JBpA(2003) 129Gitzorr biskup let oc lavg a þat leggia, at *stoll biskups⸣ ‹þess er á Íslandi væri› skylldi vera ‹í› Skala-hollti, oc gaf hann til þess Skala-hollz land oc morg avnor audæfi i lavndvm oc lavsvm æyrvm
StuᴵK 24511oc lǫg á lǫgþ at svá scal vesa meþan Ísland es byɢt
Íslbˣ 3639Gizorr byscop lét oc lǫg leggia á þat at stóll byscops þess es á Ísland vę̇ri scylldi í Scálahollti vesa
Íslbˣ 3640Gizurr byskup lagdi ok log á þat at stoll byskups þers er a Islandi vœri skylldi vera i Skálahollti
Kristniˣ 1465voru þa log ä logd epter sem ȧvallt hefur halldist sydan
PBpˣ 42024
13) [■] [e-t] bruge/anvende (ngt) (på ngt)
Hann baþ Raugnvalld iarl vera þar meþ ser of nottina ok lagþi þar maurg orþ a
Orkn325I 28520fyrir sakir gvðligrar astar ok kostgiæfvi þeirar er hann lagði ꜳ hverivm manne at hialpa
JBpA(2003) 1918Þorolfr bio veizlu i moti konungi ok lagði a kostnat mikinn
EgM(2001) 1527einn ... villdi eigi vera í þessu tíðahalldi ok lagði á órœkt
MarB 10121avllum war þat audsynt ath natturann hafdi þar alla virct ꜳ lagit medur sialfre hamingiunne ath skapa hana langt wm fram adrar meyiar er þꜳ woru j ollum heiminum
SigÞǫgl 10016þóttiz Brynjólfr finna, at Þorgils var miklu meira háttar en alþjóð manna, vissi hann ok góð skil á ætt hans ok bauð þeim til vistar með sér, lagði ekki á *nema aufúsu
StuᴵᴵR11127ˣ 13831
● leggja á flótta tage flugten
ok þegar sem guds madr gerir sína bæn fyrir henni leggr diofullinn a flotta
~lagde hann a flotta ok aller Danir
Styrb 7237þegar er þeir sáu þá feðga, þá lögðu þeir á flótta
GunnKˣ 35317
● leggja (allan/...) hug á [e-t] arbejde på (ngt), være opsat på (ngt)
ec vil iarl at þer leɢit a allan hug at stoða orðsending Olafs konungs
ÓH 1317Hann lagðe nv a allan hug. oc let ekki eptír liggia. allz sin mattar. at hann mætte þui olu helldr. þat fullgera sem theodas. hafðe boðat honom at sysla
Menota: 78ra22 BarlA 14530leɢit a at betra hvg at þat er licligast at ec vɴna mer landa
Mork 33225legðv a allan hvg at maðrin se eigi drepinn fyr svnnvdag
ÓH 30113Hacon kvaz enn vilia hennar boð gera ... oc kvaz mvndv allan hvg a leggia hennar erende
ÓTOddS 1426þi meira hugh læggia þæir a at fyrikoma honum
Thom¹ 2356Gizurr iarl hafði litinn hug a lagit at flytia eyrindi hans við Jslendinnga
HákFris 5619þar með leggið er ꜳ allan hvg haðvng at veita dyrðarfvllvm davða vars hialpara
Ant 10713hann giorðiz rikr maðr ok lagði mikinn hug a vm skipabunat sinn ok vapna
EgM(2001) 1523Gunnhilldr mun allan hvg a leggia at spilla þinu mali
EgM(2001) 1166Nv tok at batna með þeim Snorra ok Sturlu, ok var Sturla lǫngvm þa i Reykia-hǫllti ok lagði mikinn hvg aa at lata rita sogv-bækr eptir bokvm þeim, er Snorri setti saman
StuᴵK 42115ek lagða ꜳ ecki hug þat er mer var mentan í at nema
EindrÓT 2225Leɢ ꜳ goðan hug segir hann ok algior þat verk sem þu hefir bẏriat til lofs ok dẏrðar minum postula
~Domandinn leggr þar næst ꜳ allan hug at kalla hann aptr i felagskap vid sik med blidligri ordrædu
VP 45412Reginballd beiddi systur sina at hun skylldi allann hug a leggia at leggia honum god rad
VSj 413Henni skaltu bera kuediu mina og fær henni fingurgull þetta og seg henni min ord til at hun leggi allann hug a þina naudsyn
VSj 431aungvum þejm er jafnkostgiæfenn var, og jafn godann hug lagde a näm sitt
ÁBpˣ 617legghia þeir allan hugh a med þuilikum raadom. at fœra han vid vttinghi
DN IX (*[1328]›apogrˣ) 12140
● leggja á (þá) hǽttu [við e-ja] løbe den risiko at ...
Nv monom ver a þa hetto leɢia ef ec scal raða at binda við hann vinatto
ÓH 7912lauttv þess at leɢia a þa hetto við Noregs menn at allir menn føri senn af Islandi
ÓH 33015leitaði raðs hvart hann scylldi a þa hęto leɢia at fara til konungs at sva fꜹrno mali
SteinÓH 37912hefir hann enn meiri hættu ꜳ lagt at uinna ydra dottur af jotninum
SigÞǫgl 22913
● leggja kapp á [e-t] [með e-jum] gøre stor indsats, gøre sig anstrengelser
Allmikit kapp leɢr þu a þetta Arinbiorn. at veita Agli lið
EgM(2001) 11729Mikit kapp leggr þu a með þiofum, ok muntu illt at verki hafa
Fbrˣ 9512hafdi hann álagt svó mikit kapp, at hann hafði af sér kastat ǫllum klæðum nema línklæðum
Gautr¹ˣ 224lagði á þat kapp mikit ok kostnað, at ryðja markir ok byggva eptir ruðin
Hkrᴵˣ 6018Mikit kapp leggr þú á at hafa líf mitt
Þórð²ˣ 2103
● leggja líf(it) á [e-t] sætte livet på spil
þeir hꜵfþo ꜵst a guþi oc a boþorþom hans. at þeir lꜵgþo lífit á
HómÍsl⁴³(1993) 73r32margr leggr lifet á oc lętr fyʀ en hann finne þat er hann vill
Alex 15422hefi ek svarit eiða at skiljaz eigi við þessi mál, fyrr en yfir lýkr með nǫkkuru móti ok leggja líf á
NjR1908 26711Hvern styrk skulu vér af þér hafa? segir Kári. Allan þann sem ek má veita, segir Ásgrímr, ok skal ek líf á leggja
NjR1908 31422hann (ɔ: hundrinn) mun ok lífit á leggja at vera þér trúr
NjM 17318hefi ek svarit eiða at skiljask eigi við þessi mál, fyrr en yfir lýkr með nǫkkuru móti ok leggja líf á
NjM 2941Hvern styrk skulu vér af þér hafa? segir Kári. Allan þann, er ek má veita, segir Ásgrímr, ok skal ek lífit á leggja
NjM 34510þeir beriaz. fyrir þau (ɔ: lǫg sín) ok leggia lifit ꜳ
Gyð(1995) 504her skal ek lifit a leggia helldr en gera þik upp
Ambr 3822Þórðr kveðst lífit skyldu á leggja at ná henni í burt
Bárð489 329segdu suo kongi at her skal eg lifit aleggia at þetta verd[e] framgeingt
Rém 32228skulu vær med afle eptir leita ok lifit ꜳ leggia med sterku stridi vorn vilia at fylla
KirjA 314nu er þat fram komet frændj at eg hefi lifit a lagt lidueitzluna uid þig þujat eg er eckj grædandj
Vald 7510nu er þat fram komet frændj at og hefi lifit a lagt lidueitzluna uid þig
Vald 7510hugsandi ath hun skal lijft ꜳ leggia hann at finna
SigÞǫgl 2075hana vil eg giarnann fä og þar lijfid leggia a
ErAˣ 419vildi hann nú ok heldr leggja lífit á en fara at erendislausu
Vatnˣ 324
● leggja (...)rǽðu á [■] tale om (ngt), drøfte (ngt)
Leggia menn nu rædu ꜳ, at Ingialdr ꜳ nu þriu skip ok aull vel gio᷎rr. Kemr þesse kvittr fyrir Eyolf hinn gra
Gísl 4618Ꜳ þetta logdu menn mickla vmmrædu, huorsu hans ofsi hafd[e] nidur fallid
Hrafnkˣ 439
● leggja starf á [■] bruge kræfter på (ngt)
þu þarft æigi sua mikit starf ⸢a at leggia [var. fyrir at hafa Holm perg 6 4° “B”, etc.], at læita hans
ElisA 694enda gørir hann sva slict starf sem hann lagði a i sumar at søkia kynni til Erlings a Iaðar. en hann vill eigi her fara i nęsta hvs til min
ÓH 2977enda gerir hann suo sligt starf sem hann lagdi a j sumar
Ásbj 22936
● leggja (alla) stund á [e-t / ! um e-t] [við e-n] yde/gøre en indsats (for ngt), arbejde intenst på (ngt)
hefi ec lagt þa stvnd á vm scip þat oc bvnat þeꜱ at mer mvn leitt at lia vvinom minom fangs a scipi þvi
ÓH 4512Nu uillda ek at þv værir mer raðhollr. sva mickla stvnd sem ver leggium a yðra so᷎mð
Heið 7614ok minni mvn stvnd alꜹgð um eptir fꜹrna ef eigi erv senir meirr en .vi. menn. ok mvn ei þa miok fiolment eptir ef sva er með farit
Heið 8019vil ek alla stvnd a yðra hialp leggia ok skilia mvno þer af specð yðaʀe at ver bioðvm sát
ÓTOddS 4229Margir eru þess vinir mínir makligir, at ek leggja til þat, sem heilt er; en þó ætla ek at leggja mesta stund á við þik
NjR 591aðr hafðe hann mykyt starf. oc stunnd [var. + a lagt AM 231 IX fol]. eptir allum kraptte sinum. at hann mætte skilia faður sinn
var. BarlA 17011 → Barl AM 231 IX fol 2rb28ÞEir biskup ok Þorvalldr lo᷎gðu ꜳ alla stund með hínu mesta kostgiæfi at leiða sem flesta menn guði til handa
ÞorvVÓTᴵ 2906Grímr kvað heldr vilja liggja einsaman; hún kveðst þá aungva stund vilja áleggja at græða hann
GrL 15026
14)
● leggja hendr á [e-n] [með e-u] tage fat på (ngn), angribe (ngn), overfalde (ngn)
Saulus ... var i aullum raðum með þeim, er Stephanum gryttu, en þotti ser eigi sama at leggia hendr ꜳ hann
Páll²A 2382Þeir Sighvatr letv leggia henðr aa biskup
StuᴵK 35823ef no᷎ckuʀ leɢr hendr með heipt ok illuilia ꜳ klerk
StatJón 18123klerkar j Skalahollti logdu hardliga hendr ꜳ einn mann er hiet Sygurdur Asgrymsson akolitus at vixlsu
AnnGott 35628sira Botulfr Hakonarson korsbroðer j Niðarose. lagðe a han hæimptughar hendr j Postola kirkiu
DN VIII (*1320›apogrˣ) 8634allra hælzst þar sem ver vndirstoðom ... at han Botolfr hafðe með hæimft ok ræiði hendr laght a sira Arna
DN VIII (*1320›apogrˣ) 8717(síra Bótólfr Hákonarson) lagðe hæimftughar hendr a sira Arna fyrnæmdan
DN VIII (*[1320]›apogrˣ) 8817þeir þordu ei ad leggia hendur ä hann
~ eng.durste not leye no hande on hym
2920 ÆvMið¹⁷ˣ 295
● leggja hendr á sik begå selvmord
15) [!] [um e-t] tage beslutning (om ngt)
● leggja órskurð á
1) [■] [millum e-rra] tage beslutning, beslutte
loghmænn hafa orskurð alagt
DN II (1301) 5636laghde ek þann orskurd a at ...
DN I (1310-1311) 11727vitande til sanz at þo at þer komet eigi. at ver skulum ei þui siðr her endelegan orskurd a leggia
DN IV (1310) 8329orskurð minn, Pals fyrnefndz, þann er ek lagðe a þeira millum
DN V (1321) 6031Marger men hafa kert sek firir oss vm orskurd þan sem logmadar ⸢leggar a [var. segir AM 350 fol “H”, etc.] manna millum
RbHM (*1309) 8632tok ta opptt næmfder Jon oc Olofu syster mœyiarennar hono oc hennar fear halld eptir þui sem loghmadr hafude orskurd alaghtt
DN V (*1328›vid 1345) 6921byd ek ydr vpp j tvrnin at reynna ‹vid› mig horpo slatt ok a ek valld a lifi þinnv ef ek sigrvmz a þessvm leik skal herra Alanvs frendi minn þar o‹r›skvrd aleggia
Gibb 461
2) [■] afsige kendelse
ok þui bioðom ver logmonnum varom at læiggia orðskurð a æypter þui sæm han (ɔ: kristinn réttr) vattar
RbME (*1327) 1541mun ek eigi leggja órskurð á, at Grettir sé sekr gǫrr um þetta at svá gǫru
Gr 14627
16) [!] [e-t] foreslå (ngt)
● leggja ráð á [!] [e-m / með e-m / millum e-rra] yde rådgivning, rådgive, foreslå
ek rak a braut sonu mina fra mer sem hina mestu odaða menn; ok engi rað lagða ek a með þeim
Mág¹A 1436Hrútr segir Merði allt efni sitt ok bað hann ráð á leggja
NjR 115bad oss leggia rad a ... millum lerdra manna oc leikmanna
RbEM (*1290) 1726foru þann ueg at leita þeirra sem Raab lagdi raad aa
Stj³ 35128mun georlla huat þu heyrir mællt þat er þer megi gagnn at verda. ef nockurr leggr rad a med þer
HróF(2019) 768wær hofum þui hingat sott j natt til þin at ver væntum at þu legger heil raad a med oss. þuiat mier þicker nu a liggia vinur
Vikt 1911er nu mestu komit sumar og ættla eg þa burt. þui uil eg nu uita huer rad þu leggr a med mier
VSj 4117hvat viltu mér, Þorsteinn? Þat, segir Þorsteinn, at ek vilda at þú legðir ráð á með mér, hversu ek gæti unnit Ötunfaxa víkíng
ÞorstVík 44726bodskapur virduglegs herra synest þetta rad ⸢ä leggia [var. ä ad leggia AM 114 folˣ “J”]
ÁBpˣ 15819spyrr Helgi, hvar hann sæi honum bústað, eða hvert ráð hann legði á með honum
Brandkrˣ 1858ver biðium yðr auðmiuklegha. at þer mætter sua rað a læggia með oss. at ver ok kirkian ...
DN VIII (*[1320]›apogrˣ) 8836þui bað hann yðr raað a læggia með samþyckt biskupanna. og tilstuðning lærdomsens vm allan Noregh
DN VIII (*[1326]›apogrˣ) 1004saker þærs raads er Gudthormr hefuir alaght med þeim
DN IX (*[1328]›apogrˣ) 12123leggit oss þat raad .a. at ver mæghom hafua aller æina framfærd
DN IX (*[1328]›apogrˣ) 12131Legg ek ok þat ráð á, at þú ríðir til móts við Þorgils, því at ek veit, at þú trúir honum
StuᴵᴵR11127ˣ 1785
17) overlade (ngt), underkaste
● leggja mál sitt á dóm [e-rs]
Enn þessi mal lvcvz sva, at vm havstit Mavricius messo sætvz þeir Sigurðr við biskup oc logðv sitt mal allt a biskups dom
StuᴵK 27725halldi þeir lifi sino ef þeir uilia leɢia sitt mal ꜳ yðuarn dóm
ǪgmÓT 41
18)
● ‖ impers.: leggr á [!] [e-t] [fyrir e-m] (ngt) indtræffer, (ngt) begynder
nv leggr á sva mikinn miorkva. at varla matte sia fram af tam ser
Alex 13317þegar lagði a hin somu illviðri er þeir comu i bygðina
Sv 2329Siþan lagði a rið micla fyrir þeim
ÞBpE 3811Menn foro læiðar sinar hæiþar veg mikiɴ oc lagði a fyrir þeim meyrqva mikiɴ
ÞBpE 38125þvi iamfram leggʀ ꜳ hriðir sniovar ok hvassviðri æsilig
JBpA(2003) 4924Snio vetr sva micill fyrir sunnan land at engi vissi dæmi til annars þviliks. lagði a fyrir vetr ok helltz til sumars
AnnSk 2095lagdi þegar hrijdir ꜳ at fim vikvm ok stora sniofa
AnnL 28127lagdi þegar hridir ꜳ at .v. vikum ok stora sniofa sua at fenti fe
Ann1005 4135tok af byrina ok lagde aa norrænur ok þokur
Grǿn 43120lida nu stundir ok uetrar ok leggr ꜳ hridir
Finnb162 9017skaltu byrgja í húsi hrossin, en halda þeim norðr á hálsinn, þegar er vetr leggr á
Gr 3920hefir þui woldet þrauidri. ok fasent illuidri. er a hæfir læghit
DN IX (*[1340]›apogrˣ) 14015
af: leggja af
1) [e-u] [e-t] tage af, læsse af, fjerne
ferr siðan leiðar sinnar. ok kiomr heim. leɢr af hestinum tekr slatr gelldingsins
Heið 6927hann dró viðinn norðan meir en á tuttugu hestum ⸢ok lætr liggja viðinn [var. hann leggr viðinn af AM 162 E fol “E”, etc.] á Ljáeyri
var. Laxd 2764: AM 162 E fol “E”Hann let leggia af skipi sinu LXX lika
Orkn 6921
● leggja klǽði/... af [e-m/sér] tage tøjet/... af (ngn/sig), afklæde (ngn/sig)
Scaltv nv standa vpp oc leɢia af þer scickio
HreiðMork 12833synir Þorgavtz ... ganga til teigs ok lꜹgðo af ser klæði sin ok vapn
Heið 8417er Andreas hafdi þetta mælt, þa lagdi han clædi sin af ser oc gaf þeim er han pindo
Andr⁴ 41025geck siðan at sænginni. ok lagði af Helga klæðin
Dpl 1688hann hafði lagt af sér feldinn
Korm 2958lagði hann af ser skickiu sina
ÓTᴵᴵ 23021ok at aflo᷎gðum sinum klæðum. gẏrði hann sik med línduki
~leggiandi af sér bunad
~ lat.depositoque habitu
Vulg Gen 38,19 Stj¹ 19719Sigurdr leggr af honum klæde ok serr at reckia hans er vida blodug
Fær 12927Giordiz nu naliga allr fotrinn grafinn med hol ok þeim sarleik, at ek matti uarla þola klędi af lagt eþa yfir
Thom² 4682þa fari Aaron til tialldbudarinnar ok leggi af sier þau klædi er hann hafdi haft. þa er hann uigdi tialldbudina
Stj² 31923Grettir hafði yfir sér loðkápu ok lagði hana af sér, meðan þeir sóttu at dýrinu
Gr 7520Þá gieck Grymur i hvylugólf þad, er var hiá sæng Helga, og sette þar nidur firer framann þad sem hann hafde i hendenne, gieck sydan ad sængenne og lagde af Helga klædenn
DplFljˣ 12529settuz þær niðr ok lǫgðu af sér mǫtlana
FlórKony 1608legg aff þier dular kufl þinn, hinn fyrsta dag er þu komst kienda eg þig
Nitˣ 3114
2) [e-u] [e-n] skille (ngn) af med (ngt), fratage (ngn) (ngt)
En huærr sem heðan af brytr varn bodskap, ef han er vaar madr þa leggium ver hann af nafnbotenne ok or vaarre vinattu
DN XI (*1308›NRA dipl) 1530fria̋lsadi þorualldr ei sijdr sira halldori þann luta luta iardar. sem nefndr sira halldor hafdi a̋dr keypt af ioni arna syni. ok þorualldz ma̋li hafdi a verit. leggiandi hann nu af enndaliga med handabandi vid sira halldőr
IslDipl (1393) 1114Her stendr sua skrifat, sꜳgdi hann, at Thomas se aflagdr sinum heidr ok ualldi, enn ver spyrium ydr, huerr þat matti med rettu gera at deponera hann
Thom² 36425
3) [e-u / ! e-t/e-n] [fyrir e-n / við e-n] give (ngt/ngn) fra sig, afstå (ngt/ngn), aflevere
Engi er skylldr auðrum at þiona a sinum kosti, er þvi sannligt, at logbrotsmaðrinn leggi af sinum kosti fyrir þann, er honum þrongvir til þess at hallda lo᷎gin
JBapt²A 88513Þegar í æsku var hann gildrar lundar, eigi gjarn at afleggja sitt mál, þótt við aflamun væri at etja
GBpD 1130Enn er menn como til varþings, þa var ecki vm sætir at læta, þviat hvarigir villdv ne eitt af *sinvm malum legia oc cavll‹uðuz› einir alt eiga, þat er vm var deillt
StuᴵK 1597Jon Þorsteins skipaðr lo᷎gmaðr fyrir svnnan land. enn Þorðr Egils son lagði af
AnnSk 21234bioðandi enn at nẏiu. at þeir af leɢi nafn Ihesu
~Eirekr lagdi af fyrir sok
Ann764 22234Sira Þosteinn Hallz son tok officialatum a presta stefnu i Skagafirdi en Arngrimr aflagdi
Ann764 2256brodir Jon skal ei liftion hafa ... helldr skal hann þann liminn afleggia, er þeir segia glǽpinn giort hafa. Þvi leggr brodir Jon eftir dominum saklausa hægri hond undir afhogg
Jón⁴ 50017ef hitt er sem mig grunar at hann mun bæida meira er þetta er til latit þa attu uid þig kiorit huort þu uill af leggia edr eigi riki þitt
Eym 1228þat vil ek ok bioda þer at leggia bade af Hilldi ok drekann menn alla ok fe en fara sua langt vt j hæima at koma alldri til Nordrlanda
Sǫrla 28120herjaða ek um Bláland ok Blálandseyjar, þangat til at konungr lagði af við mik eyna Karbón
FlórKon 16922nú vil ek leggja af við yðr alla mína veiði, ok skal sá yðarr eiga, sem fyrst náir
Ket 1116þu hefer hring þann a hendi sem mier hefer lengi leikit apturmundr at og muntu uilia leggia hann fram ... eigi mun ek hann med kugan afleggia sagdi Vilhialmur
VSj 729legg þu af vid mik vopnin þau hinu godu, er þu berr, ok allt saman ok Aude konu þina
Gísl 697Sor och fyrnefndur sira Magnus fyrir oss at hann var þar naudigur taksettur och vard at leggia af brefit þui hann komstz ecki i burtu ellegar
DI VI (1491) 74236þeir vildu hafa einir þann (hvalinn), er óskorinn var, ella skipta í helminga bæði skorinn ok óskorinn. Þorgils þverneitti því, at leggja þann af, er skorinn var
Gr 892þat er ørendi mitt, at vita, ef þú vill af leggja nǫkkut plagg af því, sem þú ferr með
Gr 17517Hjalti, bróðir hans, lagði af við hann sinn part í eyjunni
Gr 23625gongum fyrir konginn faudur ockarnn og bidium hann leggia af vit ockr menn og skip
SigÞǫgl 10412þeir ... budu konginum tuo kosti at leggia af rikit og uera lydskylldugur unndir þꜳ edur beriazt
SigÞǫgl 17313ek mún bjóða yðr kosti tvo, sem öðrum víkíngum, at þér leggið af fé yðvart, skip ok vopn, en gángið lausir á land
ÞorstVík 4011So hefvr eg og ecki neitt til at leggia af vid þig þat sem þier verdr nockvt lid j
BarlReyk 11224Her med hefr hann lofad ad leggia af þad akall ok bulldur sem hann hafde til þeirra jarda
DI IX (*[1534-1539]›Lbs 62ˣ) 71823Sva raðom ver ok sialfum yðr ok bioðom at þat sem hægat til hæfir afat veret vm yðra framfærð at þer læggir þat af
DN IV (*[1310]›DonVar 1ˣ) 8621
4) [e-u / ! e-t] holde (med ngt), ophøre (med ngt), indstille (ngt)
Vrðv nv fiandr þoat nꜹðigir af at leggia sinv mali, þviat maðrinn lifnaði eptir gvðs dómi
MarS 2664lagði Sturla af með öllu, at vera mótgangsmaðr herra Guðmundar upp frá þessu
GBpD 14130leɢ af þínu of belldi. ok kom til postulans
~þat bẏriar at madr lẏði framaʀ gudi en monnum. Fẏrir þvi se ẏðr kunnigt. ok ollum oðrum. at ek neita eigi gudi minum. ok eigi af legg ek lifs predikan hans blezaða nafns
~en siðan opinbert er ok vili þær æigi afleggia vpptekinn glæp ꜳminntar skulu þær bannsetiaz
StatPáll¹ 70710þui at alldri leggʀ hann af at freista ef hann megi guds þio᷎nostu mann i no᷎ckuru skelfa eda onada
~bydr hann honum at af le᷎ggı᷎a sua illum o᷎rdum ok afskapligum. En hinn geysiz þui meir vpp mo᷎ti medr æsiligu o᷎rdfalli ok hareysti
~Ok medr þviat prior talar þetta i þungum andar drætti. Leggia brædr af at tala leingra fram at sinne
~Sculu þeir swa or iðrum heimilum buaz till kirkiu at þeir sculit afleggia hatir oc ilzsku awnd oc alla vndirhyggiu
StatÁrni 8418segiz nu uilia af leggia þeim ordum, er hann hefir stygt adr
Thom² 33531sidan leggr hann af dagferdir, þuiat i þeim luta landz hefir hann opt uerit ok er miok kunnigr. Þui liggr hann i leynum ꜳ daginn, enn geingr um nætr
Thom² 35821leggium ver æigi af dagliga ydr leidreittu bidia fyrir ꜹgliti guds
Thom² 39124ef duga skal. er nu naudsyn at legia af ue [...]
Æv238XXIV¹ 30912Þat hefir [ek] helzt staðfest með mér at leggja af kaupferðir ok staðfesta ráð mitt
Þórð¹ 24122þori hann eigi at ganga ut af borginni til bardaga þa munu uer sækia stadinn med oddi og eggiu. og alldri fyr afleggia en hann er j heliu
Saulus 3120ok þui weit ek at goder gamler menn uilia likia sig ok sina skemtan epter hans (ɔ: Hákonar Magnússonar) fogrum haatum enn af leggia hlaatur ok hopp danzs og dáraskap ok hégomligt herianskit
Vikt 37Lagði Þvari þá af hernað ok settizt i bú
Bós 62Legg af þuiliku ordtaki, þuiat uier truum eigi
MarE 62132Þui er eingi annar til, enn leggia af greinum ok luta nidr haufdi ok kalla sik sigradann
MarE 68215hafi þér engar sakir at gefa þeim, at þeir verði ⸢at krjúpa [var. af at leggja AM 586 4° “F”]
var. Æv²⁸ 11014: AM 586 4° “F”uar þa̋ Þorbiorg bedin at kueda. hon kuezt fyrer laungu hafa af lagt
Jarlm¹ 5319síðan þeir Ormr Stórólfsson ok Þórálfr Skólmsson lǫgðu af aflraunir
Gr 18714máttu vel af leggja ferðir þínar hingat, því at allt er um gǫrt fyrir mér
Gr 23714og ollum berr at legia af heipt og hatur huerr uid annann
ÆvMið²¹ 457Sturlaugr var þá gamall mjök, ok hafði lengi aflagt herferðir
GHr 3263skal eingum ydrum þyrma og alldri af leggia fyr enn allir þier erut j heliu
SigÞǫgl 10923er þad hin fyrsta bæn min vidr þig frændi at þu afleggir at ætla þier þꜳ dul og *heimsku at vinna þinn fodur j stridi
GibbC 1016þeir saugdu þat mikit bæta, ef dans-modirin Þorbiorg villdi nockra skemtan syna. Enn hun keudst leingi af hafa lagt
Jarlm² 3528ath afleggia forna setning enn elska nya myskunn med aullu hiarta
Jón⁴y 47020Konúngr bað Agða jarl hefna manna sinna. Hann kveðst laungu hafa aflagt, en segir konúng ráða skyldu
ÞorstBm 18828lagdr var messo songr af vidast j burrt songum
AnnGott 34621ok ef þeir sigra ockr skolv þer afleggia strid moti Karlamagnusi kongi ok fara heim i riki ydvart
KlmB1980ˣ 1499Leggjum af, góði vin, þessum leik
KlmBˣ 17618Legg af hiedann af versagiȯrd sagdi erchi byskupinn
LBpÞˣ 1611Lagdi hann af fra þeim degi ... at heita karl i koti, helldr einn burgeis eda rikazti gardzbondi var hann af ollum kalladr
MarD635ˣ 105328þu hin gofga gydia er sett er yfir oll ofl seofarins legg af at hafa framm þinar bœner oc harmtolur
~ lat.depone
IliasLat 55 TrójO¹ˣ 8711
● leggja af baki sér [e-t]
5) [!] [e-t] slagte (ngt)
aftr: leggja aftr
1) [e-t] lukke (ngt)
2) [e-t] [e-m] give (ngt) tilbage
for hann aptr til Miklagarðz ... aðr hann byriaði ferð sína ut í Jorsálaheím þa ⸢lagðe hann aptr [var. lét hann eptir Hkrᴵᴵᴵˣ 926] mala gull Grickia konungs
HkrEirsp 417þat tiu manaðar mata bol jarðar er faðer þæirra hafðe gæfit þæim hæiman ok mæira var en moðor arfe þæirra gængndi þa logðu þau þat aftr til skiftis við syzkin sin
DN I (1317) 13238skal ok þa Þormodr aptr læggia þær þrear merkr sæm han tok nu af herra Gudþorme j abœtr iardarennar
DN IV (1317) 11633þeir sem þat gera ædr giort hafva. leggi oss vart aptr medr fulnade ok a ofvan suare oss fulrete eftir tolf manna dome
DN III (1347) 20822var þet þa vaar domer ok samþyct at Hakon skall after lægghiæ halft merker boll iærder i oftnæmdri iord
DN IV (1347) 25223Skyldi ok Halstæin aftr leggia tolf sald korn firi fræ fyrsagdar jardar
DN I (1349) 25024Ræiknædæzt oss þa sua at Onnulfuer optnæmder [skuldi vp lukæ ok] apter leggiæ. Rangdidu. Peters dottor. j lausu gozze h. xi. mork
DN IX (1360) 16422Krakkæ skyldi hafua þa allæ verd auræ æin somen af fyrnempdom Gudþormæ. lagde þa Krakæ after þer firir Kolbirnni brœder sinum v auræ bol jærder
DN III (1366) 27339þær sǫknuðu, ok fundu mik, ok báðu mik leggja aptr taflit
EgÁsm 607lofade sira olafur at legia aptur sina collacionem er hann hafdi firir husauik. suo ok eigi sidr lofade sira magnus at legia aptur sitt skial er hann hafdi firir bægsia
DI V (1464) 43128þorgerdr beidde at gudmundr arason skyllde aptur leggia þessa sina peninga fimm hundrut hundrada en hun hefde aungua feingit
DI VI (1478) 14718báðu nú Þorbjǫrn ǫngul gera annathvárt, leggja aptr eyna eða drepa Gretti
Gr 2457þa dæmdum wer sira jon arason ... skylldugan at leggia aptur vmbodit biskupinum
DI IX (1523) 13319fiengum wer og aptur laugdum birne ...
DI IX (1524) 23722
at: leggja at
1) [e-u] [e-t] lægge (ngt) om (ngt)
laugðv þeir streng at hofði honom en þilio undir hofuð oc herðar. oc settv at sneril oc snerv at strenginn
ÓH 6521sidan logdu þeir stræing at hofdinu en þilio undir herdar honum
ÓHFlat 38513
2)
● leggja at sér [e-n] lægge (ngn) hos sig, ligge med (ngn)
bvaɴ̇di svarar oc \ku qvaþ þat ecki hans vera at leɢia slica kono at ser seᴍ var dottir hans
Jvs291 4326þvi ǽ betr (ɔ: ǽ því betr) scal ec þig virþa seᴍ þv hevir gꜹfgara maɴɴ aþ þer lagþan
Jvs291 4417gott er þat frændkona at þu hefer godmennsku modr þinnar ok unna mundjr þu ef þu hefdir rauskuan mann at þer lakt
Vald 646Siꜳ mꜳ nu at drotning þessi mun eigi þikiazt hafa herbergia skort nær sig at hun lagdi ath ser þenna jo᷎tunn
SigÞǫgl 24323
3) [e-m] lægge pres på (ngn)
nærr munde nu leggia at ver mundim meirr at þer leggia ok naudga þer til sagnna
FbrFlat 2199honum þotti fast at ser lagt Hakarllahaustit af eggiann lendra manna
Hák81 48126
4) [e-m/e-u] [e-t / e-u] tage fat i (ngn/ngt) (med ngt), gå til angreb, angribe
Lǫgðu þeir þá at þeim, ok tóksk þar þá bardagi í annat sinn
NjR 20414hljóp hann þá fram á lyptingina ok kallar á ǫnnur skipin, bað þá leggja at sem tíðast
ǪrvS 5512þeir Þorolfr logðu at skipi þui
EgM(2001) 271Risinn lagði þó svá fast hendr, at síðum Kormáks, at rifin brotnuðu
Korm 29910Leggja þeir Halldórr þegar at þeim. Þar varð engi viðtaka
Laxd 1945ok leɢia þeir þa at þeim
Gyð(1995) 172Judas leɢɢr at borginní
Gyð(1995) 359Hann leɢr þar at sua fast at dríugum hellt med flotta
Gyð(1995) 647hann leɢɢr at tholomaida
Gyð(1995) 704Antiochus kongr leɢɢr nu at borginní
Gyð(1995) 1052Eggiaði Snorri þa, at ‹þeir› legði at þeim cavp-monnum. Var Sighvatr avdvellðr i þvi, enn Þorðr latti hellðr
StuᴵK 27212lagðí lið Magnvs konvngs allt annanveg at en þeir hofðv ætlað
Huldaᴵ 4825At ræðv Gregorii varð romr míkill. ok líetvz allir bvnir at leggía at þeim Hakoni
Huldaᴵᴵ 29122laut Sveinn Dana konungr fyrst at at leggia
ÓTᴵᴵ 2577Þeir Oddr lǫgðu þá at bátinum, en Ǫgmundr helt undan, røri hann þá heldr sterkliga
ǪrvA 13427væntir ek þá, at þú munir eigi allmjǫk kenna, hvar sem hann leggr at þér krummur sínar, þvíat hann brýtr bein í flestum, ef hann deyðir eigi
Kjaln 5510Síðan lagði hann (hestrinn Bleikr) at tennrnar sínar ok náði aptrhuppinum á Brún ok reif þar á hol
Vígl 7912haninn leggr at henni (ɔ: hǿnunni) ok berr hana, þar til er hon mæðiz
Flóamˣ 6322þá lögðu eitrkykvendin at honum ok átu hold hans niðr at beini
KlmBˣ 758
5) anse, betragte
● leggja at léttu [e-t] betragte (ngt) som en bagatel
6) [e-m] [e-t] henvende sig til (ngn) (med ngt)
● leggja at máli [við e-n]
7)
● leggja at baki sér [e-t] vende ryggen, lade hånt om
þetta allt lagði hon at baki ser ok þar með feðr, frændr ok vini ok allan heimsins metnat
ClarA 2439
braut: leggja (á) brott/burt
1) [af e-u] tage/gå væk
þa munv ok a burt leggia flester aller menn af haugi nema Sueinn
ÓGeir1005 71733En þeir verda ihugafullir ok leggia i brott þegar diaknarnir
Ambr 4910
2) lægge (skib) på afstand
3) [e-t] [af e-u(hum.)] fjerne (ngt) (fra ngn), fri (ngn) (for ngt)
4) [e-t] [af sér] lægge (ngt) fra sig ɔ: lade være med at tænke på (ngt)
leggit burt þaðan yðarn hug!
ClarA 315þegar ek hefi staðit í úfriði ok orrostum, var eigi styrkrinn meiri, en þá lagði ek þetta hvárttveggja brott af mér.
Æv² 153
eftir: leggja eftir
1) [e-m] [með e-u] følge efter (ngn), sætte efter (ngn), forfølge
lanz menn somnvðvz saman oc lꜹgðv epter þeim með miklo liðe
ÓTOddS 3721En er eyjarmenn sá þetta, þá hljópu þeir út ok til skipanna ok lǫgðu eptir þeim
Glúm 934þa mun Sueinn efter leggia ok hans menn ok uilea na þer
ÓGeir1005 7185leggium eptter honum ok latum hann eigi suo ꜳ brutt komaztt
ÓGeir75 73412nu leggia þeir eptter honum en hann ridr undan
ÓGeir75 73415hvi logðu þeir eigi efter þer fylgðar menn hans?
Fbrˣ 1611hundrinn lagði þegar eptir Simoni ok villdi bita hann ok bra honum undir sik
Pétr²Aˣ 18222
2) [e-t] efterlade (ngt)
Ef menn róa fyrir land fram oc briota arar ... eigo þeir at taca við af fioro manz ... oc ⸢leɢia eptir [var. lata eptir liɢia GrgStað 5133] hrǽ
GrgKonᴵᴵ 12422fé vill Geirmundr ekki eptir leggja
Laxd 1012Riðu þeir bræðr i braut ok laugdu eptir gripina i Bæ
StuᴵK 55015skylldugir skolo kꜹpmenn at forða uárn skatt heðan af landinu þo sua at leɢia ecki sit goðz eptir með fullri leigu slikri sem skynsamlig er. ok hirðstiora uarum ok þeim semr
DI II (*[c1345]›AM 350) 78819helldr vill hann leysa steininn tvennv verdi, enn leggia hann epter
Thom²y 4988j þessare borg hefi eg eptir lagt gull og gersimar
SigÞǫgl 19912hugsaði hann fé sitt eptir at leggja á Egiptalandi
Æv⁶⁹ˣ 18527
● leggja eftir líf sitt afgå ved døden
3) [e-t] sætte (ngt) til side
veitir hann viðgǫngu, at hann er faðir þess barns, þó at siðarr sé fœtt, þá skal hann leggja eptir peninga, svá at barnit hafi fulla hjálp sér til fóstrs næstu .xii. mánaði
Jb 1065luka vt [ꜳ] tueimr ꜳrum leggia eftir tolf alnir fridar eftir huert kugilldi er eigi lycktiz ꜳ næstum tolf manudum
IslDipl (1390) 967gaf Runolfr fiora tigi kukillda ok grip slikan sem hann uilldi til lata ok luka ut ꜳ þremr ꜳrum fimtan kukilldi a fyrsta a̋ri þridiungar fe o᷎k fimtan ꜳ o᷎dro tiu ꜳ þridia ꜳri allt saman þridiungar fe leggitolfalnir fridar eptir huert hundrat medan ei uæri allt lukt
IslDipl (1400) 1418hvert sinn, er hann var útan, lagði hann nǫkkut eptir af fjárhlut þeim, er hann þóttisk þurfa ok faðir hans
ÞHvítˣ 716
4) [e-t] betale
láta engan leggja skip sín í hǫfnina, nema leigu leggi eptir
Knýtlˣ 1996þeir tokv matinn ok [logdu verd ep]tir
Kristniˣ 13615
5)
● leggja hug eftir [■] have forventninger om (ngt) regne med (ngt), sætte næsen op efter (ngt)
frá: leggja (í) frá
1) [!] trække sig væk/tilbage
vikingar lavgþu fra oc hofðv latit fe mikit
ÓH 3613Ok við þetta leggia þeir fra at sinne, oc letvz helldr vilia vinna með raadvm en mann-haska
StuᴵK 33723þui næst logdu þeir fra. þreyttir ok sarir or skottmali
ÓTᴵᴵ54 2685Þá vildu víkingar frá leggja ok máttu eigi, því at skip þeira váru þá komin þar sem mjóst var sundit
Gr 125vilia þeir þa fraleɢia vikingarnir enn þeir mattu eigi a þeim skipunum er við voro fest
Gíslˣ 1216
● ‖ impers.: eld/loga leggr frá [e-m] ilden bæres væk
þeir keiꜱari gingo yfir brvarnar ... þviat þaþan hafþe elldiɴɴ fra lagþan þa er virkit braɴɴ
Jvs291 3010Friðrekr biskup ... gekk ꜳ elldinn miðian ok sva fram eptir endi laungum skalanum. en logann lagði tua vega fra honum sem vindr blesi
ÞorvVÓTᴵ 28922en þegar lagdi logann fra honum, er hann gerdi krossmark yfir ser
Martin² 5884þadan lagdi a vallt fra elldin sem skrinit var borit
ÓH1 8525
2) [!] sejle væk
En áðr þeir byskup legði frá, þá bað hann þá, er eptir vóru, at þeir skylldu til skripta ganga
MarB 986Biðia þeir Sigmunðr ok Nikuláass at hafa i aararnar ok leggia fra
StuᴵᴵK 7221
● leggja skip/skipum (í) frá [!]
En er natta tok þa lagðe sote fra þæim skipum sem æftir varo oc til lanz
ÓHLeg 815Þegar i fyrsto hriþ lꜹgþo Danir fra .xviii. scipom
Mork 43221Leɢr æ̇rikr fra þaþan scip sit
Jvs291 11210i hinni fyrstu rið laghðu Danir i fra xviii skipum hæim suðr
FskAˣ 35031
3) [e-u] [e-t / e-u] vende (ngt) fra (ngt)
Eptir þetta lagði byskup bátinum frá *skipinu
MarB 9810bad hana leggia hvg sinn fra þessv vraði
StuᴵK 10514
4) [sér] [e-t] afstå fra (ngt), afholde sig fra (ngt)
fram: leggja fram
1) stille (ngt) frem/op
● leggja borð fram stille borde frem
● leggja mat fram servere mad
● leggja skipum fram lægge skibe frem
2) [e-t] [af e-u] [móti e-u] [við e-n / með e-m] give, yde, bidrage med, tilbyde, præstere, vise
ef hann hever fullar vordzlur fram at leggia
Járns 2845at auka þeira manna nafnbætr ... er haverscliga siðo oc sømiligan manndom hafa fram at leɢia mote ætt oc penningum
Alex 52mer liz sem huaʀtuæɢi yckaʀ man haua allt lagt framm við annan þat er fong hævir a haft
Þiðrᴵᴵ 326eða læggi fram slikt sem vill oc sanne með æins æiði sinum
SvKr 4207Ekki mattv meiri rangyndi leɢia fram við þann en taka við giofvnvm ok draga astina
ViðrLS544(1995) 2029ef efni skortir leɢ fram goðan vilian
ViðrLS544(1995) 22926ver manom ... ok sialfa oss ok allt þat er ver eigom fram at leggia fyrir hans sakir ok hann at veria
HákFris 39934skylldo þeir þa ... hallda eitt borð sva at iarl legði fram sinn kost hinn þriþia hvern dag
HákFris 48811Mikit munt þú verða fram at leggja með honum, því at hon á allan arf eptir mik
NjR 818En ef æighi læðr af. gialde halfan annan ꝍyri byscupi. eða læggi fram slict sem likar
JKr 3534huat skalltu til uinna þar sem þu hefir ekki fe til fram at leggia
EbWolf(2003) 1353domarinn geriz ofsoknarmaðr oc ræðir ser minni menn með kuga eða einhverri væl til þess at þeir leggi penninga fram við hann
JBapt²A 8821Hǫskuldr þakkaði konungi gjafirnar ok þann allan sóma, er hann hafði fram lagit
Laxd 3019Mun ek leggja fram kostnað at þriðjungi til veizlunnar
Laxd 9119Hon tók við fénu, því at eigi var smám fram lagt
Laxd 9915mik skortir eigi fǫng til at leggja fram
Laxd 2518þá rentu, sem hann tók af heilugu altari fyrir sín störf, lagði hann alla fram fyrir guðs ölmusur, fátæka frændr sína
GBpD 1333leɢ nv fram segir hann grip no᷎ckurn við Gris
Hallfr61 11920Sv man þer min þionosta hallkvęmst er ec ⸢veiti þer með sialfreði [var. legg sialfraðr fram AM 61 fol]
var. ÓH 1131 → ÓH AM 61 fol 86va15lo᷎gdu þeir fram hinn fyrsta dag at disputera sin ímilli af þeirri iþrott er gramatica heitir
~Gef mer stund til at radazst um vid mina menn þuiat þeir leggia fet fram þo at ek greida af hende
Eym 13129hefír ek nu fram lagit sligt er ek er til færr
Fær 8529Oddr kemr at mali uid fodr síɴ ok bidr hann legía fram fe med sier ok fari hann i burtt
BandK 229Án mælti eitt sinn: eigi nenni ek at fæða þik upp sitjanda lengr, ef þú leggr ekki fram; hann kveðst eigi til hafa í fémunum nema hrínginn
Án 3604ver munum ongum kongi þiona nema honum ok sialfa oss ok allt, þat er ver eigum, fram leggia fyrir hans sakir
Hák81 31321þeir skylldu ... hallda eitt bord med þui moti, at jarl skyllde leggia fram kostin þridia huern dag
Hák81 49218fram leggiandi marga faasiena gripi hueria at Rosida fysti at sea ok hafa hond j
Vikt 4714Lagde þa Arne framm allann sinn hlut, af peningum þejm sem fader hans vardveitte, vid hann
ÁBpˣ 66Hun seiger Helga þa. huad Biarnni hafdi framm lagid, og huad hann hafdi umm mællt
Fljˣ 973Hefir þú fram lagt allt það, er þú hefir til?
GunnKˣ 3471Huad munttu framm leggia at werka launumm
Svarfd(1966)ˣ 6110þessi frændi okkarr leggr fram vistarlaun þau, sem hann mun nægst til hafa
Vatnˣ 4226
● leggja fram fyrir sik [e-t] give sig en opgave som skal præsteres
Siþan løgþo þeir fram firer sic eɴ fyrsta dag. iþroᴛ þaer graᴍatica heiter
ClemCod645 5026Annan dagh loghdu þeir fram fyrir sik þa iþrott er retorica heitir
~
● leggja fram líf sitt [fyrir sakir e-s] ofre sit liv
hann villdi lif sitt lata. oc fram leggia þeim til þurptar
BarlA 4914þa er konongr uæl hirtr er han hæuir þa hirð er bæðe uil hans giæta uæl oc hans sꝍmda oc glaðlega lif sitt fram læggia firir hans semda sakir
Hirð 4168Trauðr mun ek til vera at gera þer skaða. ef þui er a[t] skipta. ef þu vill helldr leggia fram lif þitt en hann se drepinn
EgM(2001) 11731Nu em ek buínn at leɢia framm lif mítt
Gyð(1995) 924
● leggja sitt fram [fyrir e-n] gøre sit (for ngn)
3) anstrenge sig, gøre stor indsats
● leggja allt megin fram [■] bruge alle kræfter på (ngt)
lǫgþo þeir feþgar alt megin fram at drekkia kristninni
Ágr 2420ok við þenna hatt villda ek bva alla mina lifdaga ok þar til skal ek fram leɢia allt mitt megin
ViðrLS544(1995) 23515
● leggja sik fram gøre sig umage
4) [e-u] [í e-t] stikke, hugge, støde
oc villde .i. heiþenn maþr leggia saxe a honom. En ‹er› hann lagþe þvi fram, þa fell saxet or hefte
Martin¹ 56031leggr fram sverðinv i kuið Þoroddi. ok fellr hann ok liggia uti iðrin
Heið 9132
5) [e-t / e-u] [í e-t] sejle frem/fremad
hann træýs[ti svá sci]pom stórom. oc liþi frǿcno. at leggia fram. í sva micinn h[er sem her var firir]
ÓHÆ 915Leggit fram ⸢vart scip [var. uorum skipum hid MHFlat 3628] nesta konungs scipino
Mork 2098Skal skip okkat Ǫzurar fara fyrst, en þú skalt leggja fram sem þér líkar
NjR 1711leggr fram skeiðina jafnfram skipi Hrúts, ok halda svá fram í sundit
NjR 1713kongr mælti legg fram skípí þínu sem vant er
HuldaHrokk 1011A bakborða fylking Haconar iarls lagðu þæir fram Erlingr sonr hans
FskBˣ 9412
frammi: leggja frammi
[e-t] drive (ngt) frem i forreste række
fyrir: leggja fyrir
1) [e-n] [e-t] lægge (ngt) foran (ngn), servere
Þuriðr gengr þa innar. ok leggr sitt stycki firir hvern þeira bro᷎ðra. ok var þa yxins bogrinn ok brytiaðr i .iij.
Heið 7321hun skal ok frialslega hafua ser þio᷎nostukonu a staðnum j suo mꜳ̋ta ath hun skal sialf leggia kost fyrer hana
IslDipl (1417) 2066
2) [e-n] [e-t] forelægge (ngn) (ngt), foreskrive (ngn) (ngt), give (ngn) besked på (ngt), pålægge (ngn) (ngt), forlange (ngt) (af ngn)
Mæren kýꜱ þetta sem móþer heɴar hafþe fyrer hana lagt. kom þat þar fram sem miok oft þyker verþa. at kolld ero queɴa róþ
HómÍsl⁶(1993) 6v9féorir hveʀ sva fram sína sýslo sem guþ hevir fyrir haɴ lagit
HómÍsl⁴³(1993) 71r8með hveriom ørindum ver scolum fara eða hver rað þu leɢr fire oss
ÓH 1282eigi vil ec fire lið leggia þat er ec hefi vpp hafet at auka mitt riki
Alex 14328baro vp øreɴ̇de þesi fyrir haɴ seᴍ fyrir þa varo lꜷgþ
Jvs291 1822melir þeim orþvm ollvm er fyrir haɴ varo lꜷgþ
Jvs291 479leggr firir hann verk hvat hann skal gera um aptaninn
Heið 6830kvat hann skylldv vera vt lagan af Norege ef hann kemi eigi þesso erende fram er hon legðe fyrir hann fyrir marga sina til gerninga
ÓTOddS 1423spyriom hvat hann legge fyrir oss eða hvat verða mvn
ÓTOddS 6720Hann kvez vinna mundu þat, er hon legði fyrir hann
NjR1908 807ef þú vill vinna allt þat, er ek legg fyrir þik
NjR1908 8311Þeir forv þi fram sem hann ⸢lagði fyrir þa [var. sagði fyrir AM 227 fol “B”]
StjC 52128þo at spamaðr þessi hęfði boðit þer nockvra navð ęða torvellda hlvti. allt at einv hæfði þer sva at gera sem hann legði fyrir þik
StjC 61712Hann scal ... fretta at ef hon vili þui umræðe fylgia er sa leggr firir hana er þa a forræðe hennar at lagum
FrostKrᴵ 1554Vera scylldr at veria land mitt. oc allra þeirra verca er ec vil ⸢gera lata [var. fyrir þik leɢia AM 68 fol “68”] meðan vit erom baðir a lifi
var. ÓH 2527: AM 68 fol “68”þeir sogðu at þeim þætti þat eigi rettligt. en þo sogðu þeir þat firir sik lagt
BandM 338Nu mun ek verk firer þik leggia er þer er litið erfiði i
EgM(2001) 15610Hann kvezk vinna mundu þat, sem hon ⸢vildi [var. legði fyrir hann AM 133 fol “K”, etc.]
var. NjM 932: AM 133 fol “K”Þorvaldr þottiz skilia, at Snorri munði vnna honum hinna mestv sæmda, er hann ‹vildi› vera skylldr þess at gera, hvat er Snorri legði firir hann, hveregir sem i mot uæri
StuᴵK 37019Þeir huskallarnir reru nu a fiski sem firir þa uar lagt
FbrFlat 22136Ok sua georir Sueinn sem firir hann var lagt
JvsFlat 15831ok for suo med o᷎llu sem firir hann var lagt
JvsFlat 15916hann geymde allz þess, er hann legde fyrir hann
~ lat.præciperet
47934 VP 47914Sveinninn for, sem fyrir hann var lagt
VP 5265lez þo engi þau ord hafa framm flutt, er fyrir hann voru lo᷎gd
VP 5288fadir hennar legr ok fyrir hana mo᷎rg heil rad ok fagrar forto᷎lur adr þau skildi
MírmA(1997) 1216spurde Wilhialmur hana efter ... huert hann skyllde stefna ath leita ath trollum þeim sem þraut hefde fyrir hann lagt
VSj 5122þess er kostur seigir hann ath reyna kappsund er þv hefer mig fyrer lagtt ꜳ̋ hinv adur
Hem1005 1916móðir þín mun þetta fyrir þik hafa lagt, at þú skyldir mér harðasta atgǫngu veita
BjHˣ 20216Ek mun nú leggja fyrir þik stórræði, er ek berumk fyrir
LjósvLˣ 4715Koma mun ek orðum þeim, er Sǫrli lagði fyrir mik, sem er at biðja Þórdísar
LjósvLˣ 11023ef ek kveð nei við því, er þú vilt fyrir mik leggja, þá segðu mik þér afhendan
StuᴵR440ˣ 2522veit ek eigi, hvárt *firr mundi fara, at Hákon konungr mundi slíkt níðingsverk fyrir mik leggja
StuᴵᴵR11127ˣ 1619En Þórðr vildi gera sem fyrir hann var lagt
StuᴵᴵR11127ˣ 17823Leggjum vér þat fyrir lið at greina, hversu borgin þaut með hátíðligri gleði í þvílíks mannz tilkvámu ok öllum fagnaði
Æv¹¹531ˣ 402
3) [■] beslutte (ngt)
sagði hon slíkt hverjum, sem fyrir var lagt
ǪrvS 1316hefi ek þó svá fyrir lagt, at ek kom aldri á sund it næsta
ǪrvS 15318
● leggja fyrir sér [■] sætte sig (ngt) som mål, beslutte sig for
● leggja fyrir sik [e-t] sætte sig (ngt) som mål, beslutte sig for
Lagði hann þat þa firir sik at gera sem verst verk
Jón¹FrgA 4413hann lagdi enn þat fyrer sigh at bida þar andlazt dags hins helga Olafs konvngs
ÓH1 85124lagdi hann þat fyrer si[k] ath uera þar til annlatz dags hans
ÓH1008 85027frette en bonde Gregorivm hvat manna hann være. eda hverrn vercks hatt at hann hafde þꜳ laget fyrer sigh helldr einn enn anann
GregBpReyk 2226lagde hann fyrer sig stadlegt idiv verck at idka heilaga skript med divplegre stvderan
GregReyk 3120‹E›inn messv diakne er Johannes hiet lagde fyrer sigh at skrifa liferne heilags Gregorij
GregReyk 553
4)
● leggja fyrir sik [e-t] foretage sig (ngt), beskæftige sig med (ngt)
anna cona hans vissi eige. huat haɴ hafþi fyr sic lagit a þessi stundo
HómÍsl³⁶(1993) 58r9er þeir comu litlu a leið at slæva hugi manna til atrunaðar oc astar viþ postolann, þa tocu þeir þa œþi oc uraþ firir sic at leggia
Barth² 76513oss girnir vita, hvat sl gvðs moþir hefir fyrir sic ⸢lagt [var. lagit Mar240f 47427] eptir vpprisv sins sta sonar
MarS 18121hafði hinn heilagi Iohannes þess hꜳttar list. ecki fyrir sick lagt. ok þi var þetta af einne samann guðs giǫf
JBpB(2003) 631þat lagða ek fyrir mik, þegar ek hafða alldr til ok þroska
Fær61 3315huat ek skẏlldi fẏrir mik leggia. þaðan í fra
~ecki boknam lagði Johannes firir sik a náms alldri
Jón⁴ 46620Ekki er her fra þui sagt huat Sueinn Buason lagde firir sig huort hann var med Æireki edr georde hann annat af ser
JvsFlat 2034med guds miskunn feck hun sigrat hann et viturligsta j ollum j þrottum þeim er þau ho᷎fdu fyrir sik lagit
KatB(2017) 375En (Em ed.) um vorit lýsti hann yfir því, at hann mundi á burtu ok annat fyrir sik leggja
Án 3448spurdi kongr Sigurd huad hann villde fyri sik leggia. enn hann kuezst hans rad ... af þui at þu ert son Godmundar kongs at þu farir hann at finna
Sams 3812spyrr Þorir huad hann ættladi fyrir sig ath leggia. en vita skallttv ættlan mina ath eg ættla til Grænlandz og er þier heimillt ath fara med mier
AuðFlat 41111bæði má ek fá þér skip ok góða fardrengi, ef þú vilt nokkut þat fyrir þik leggja, er þér megi til frægðar verða
GHr 2504ętla eg slict hith sama fyrir migh ath leggia. rijda ij annann stad og freista mijns riddaraskapar og uita huat til fręgdar kann ath verda ij minni ferd
Hect 9019Ecki er hier fra sagt, huat Sueinn Bua-son lagdi firer sig, sidann hann kom i Danmork
Jvs510 9920qvedst ok þat hyɢia, at hverja list er haɴ legdi fyrir sik, mundi haɴ fꜳ̋ umfram adta menn
HákHárD(2009)ˣ 1211Þat gerðist ok, at hirðin fatkaðist, fyrir því at margir vóru þeir af hans hirðmönnum at aðra iðn lögðu fyrir sik
StjǫrnODrˣ 1096Huad skulum vid þa fyrer ockur leggia
Svarfd(1966)ˣ 71Bardur spir huad hann villdi at þeir legdi fyrer sigh
Svarfd(1966)ˣ 6612er þat eigi sagt í þessi sǫgu, hvat hann lagði helzt fyrir sik
Vatnˣ 821
5) [!] [e-n] overvinde (ngn)
var hann iafnan hleiandi viþ þvi er þeir melto. oc lagþi hvernn þeira fyrir sva var hann leicmikill
HreiðMork 13023Samson bravt vndir sik Philisteos. enn várr drottinn lagði fyrir alla vvini andliga oc likamliga
~ lat.stravit
LibExcept 27832 StjC 41934eigi hafdir þv þa vín drvckit ok hafdir þv þo afls vid honum ok þv lagþir hann firir
TrójS 3319
6) [!] [e-t] stille (ngt) som sikkerhed
at þessa vara skipan meghe ængi maðr ríuva eða rofs menn til fa þa logðum ver bref vart oc ínsiglí firir oc staðar vars
NoDipl (1264) 3624til þess at þetta skifti mege ævenlega standa amalga laust firi huerium manne þa lagðum vit firir okor innsigli til vitnis burðar
NoDipl (1279) 4440
7)
● ‖ impers.: leggr fyrir brjóst [e-t] [e-m] (ngt) plager (ngn)
hjá: leggja hjá
1) [e-m] [e-t] opbevare (ngt) hos (ngn)
2)
● leggja hjá sér [e-a] lægge (en kvinde) hos sig i sengen, indlede et seksuelt forhold (til en kvinde)
Hann tekr konur uirþiligar oc leɢr hia ser slica stund sem honom syniz oc getr bavrn við þeim
Mork 19121er meiri van at leggi vikingar mic hia ser en þat samir mer ecci firir sacir ettar minnar
Mork 2225Haralldr konvngr toc Þoro dottor Gotthorms grabarða oc lagþi hia ser. oc atto þꜹ son
Mork 4042Modreið systurson yðuaʀ eignar ser allt Bretland oc hefer lagt hia ser Guenuere hus frv yðra
Bret AM 573 4°² 62v28hann lagdi hia sier eina portkonu heidna
Stj² 33828lét hana hafa til sín ok lagði hana hjá sér
Hkrᴵˣ 12610
3)
● leggja hesta sína fram hjá [e-m] ride forbi (ngn)
Fara þeir nv oc logþo margir fram hia honom hesta sina
HreiðMork 13133Forrv þa margir menn til ok logðv framm hia honvm hesta sína. ok villdv reyna fraleik hans
HreiðHulda 15215
í: leggja í
1) [e-t] [e-n/e-t] lægge (ngn/ngt) et vist sted, placere, anbringe
etan er hann var ⸢í lagðr [var. i lageþr HómÍsl⁵(1993) 2v30] þa er hann var barn
HómNo²⁸ 13128var olafr i scrin lagidr med mikilli dyrd oc fagrligom iarteinom
ÓHFrgα 3513er hann lagðr i steinveɢinn i Hallvarðar-kirkiu hia Inga konungi broþur sinum
Sv 1027þꜹ ristu í sundr klæði sín ok laugðu i streng
BǫglEirsp 44028Simmun legr oc allt i annann staþ kuez hann alldregi þeim uilia fullting ueita ær drap oc dauþi uǽre bro᷎þr þeiʀa
Gyð238(1995) 7410voro þar maurg lik Eyskeggia i laug (ɔ: laugð, cf. ed. note)
SvEirsp 37123var lagðr i scrin heilagr dómr Marie Magdalene
AnnReg 1371þar af gerþv þeir sia þaɴ, er þeir gerþv ok festv saman iorþina, ok lavgþv þaɴ sia i hring vtan vm hana
SnE 153uoru yxn beittir fyrir sleða. uar Þorolfr þar i ⸢lagiðr [var. lagdur Eb447(2003)ˣ 16613]
EbWolf(2003) 16716Þorolfr hafði latið bua kornhloðu mikla er þar var ok latið leggia becki i
EgM(2001) 1532Iulio rann þegar hugr til hennar. ok lauk þi sua at Iulíuꜱ lagdi hana i sæng hia ser
Rómv226(2010) 3785Þeir koma honum um morgininn vt or husvm; lavgðv hann þa i vagir ok okv ‹með› hann i Aas til bvss Arnors
StuᴵK 33212Heilagr domr Thorlaks byskups var lagiðr i skrin sítt
AnnSk 19717uar Lya leidd ok ⸢lagin [var. lagit AM 227 fol “B”, etc.] i sæng Jacobs
Stj¹ 1726Svá er ok ef hann leggr við sinn i þau hús er áðr váru þar, þá ...
Jb 1322ek fell til fota jarli, ok laggda ek hofut mitt j kne honum, ok allt ꜳ hans valld
ÞJ 1829var hon lagin i grof þa, sem Benedictus hafdi ser gera latit
Ben 17714váru vit lagin í eina vǫggu
FlórKon 1694woru þeir baader brædr j haug lagder
Vikt 2710er hun tekin upp ok i vagn lagin
MarE 6333verdur þess lo᷎gur stappath ok laug (!) j surt vin
MedMisc 8415Enn einnvijgi þeirra uar lagt ij holm einn. hann uar ij modu þeirre er fell nęrri borginne
Hect 1024Groa lætur hoggua upp skip sitt og flitia heim vidinn og leggia i hws, og þeir vider eru þar enn i husumm
Fljˣ 3213Hárekr gekk á skip ok lagði stýri í lag
Hkrᴵˣ 39016takit þenna níðing ok leggit í bönd
KlmBˣ 6615hann hafdi ecki at leggia i pant fyrir sik, setti hann himinrikis drottning ... i ved
MarD635ˣ 66316Ingimundr var lagiðr í bátinn frá skipinu Stíganda ok búit um virðuliga sem þá var siðr um tígna menn
Vatnˣ 556
● leggja í jǫrð [e-n] lægge (ngn) i jorden ɔ: begrave (ngn)
var hann sva heill sem i fyrstv var hann i iǫrð laginn
ÆvFurs 3431blezaðr biskup ... er undir lok liðinn ok í jörð laginn
GBpD 16327andaðiz aɴarr fo᷎runautr. ok var i iorð ⸢lagin [var. lagðr AM 639 4° 29r10; grafinn Holm perg 19 4° 49r24]
~Ek stóð þar rétt í hjá er hon var í jörð lagin. Þá miskunni guð sálu hennar, sagði Parcival, hörmulig tídindi eru mér þessi um andlát móður minnar
Parc 3230
● leggja í kross [e-t] [frá sér / yfir sér] lægge (ngt) over kors
þa toc konungr brꜹd oc brꜹt oc lagþi i croꜱ i lofa ser
ÓH 51810to᷎kum .ii. kvistv ok legíom i kross yfir oss ok gerit sva sem þær set mik gera
ÓTOddS 3734Hann lagdiz ifir elldz‹-sto› ok lagði henðr fra ser i kross, ok þar fanz hann siþan
StuᴵK 39615
● leggja í munn [e-m/e-u] [e-t] lægge (ngt) i munden (på ngn/ngt)
lagþi hann þat i mvn sveininom. Eɴ hann svalg nidr
ÓH 51811mælir þesvm somvm orþvm seᴍ ȷ́ mvɴɴ heɴɴi varo lꜹgþ
Jvs291 459en heldr en þer fryit mer hvgar, þa leggi eiɴ hverr ‹yðarr› hꜹnd sina i mvɴ mer at veþi, at þetta se falslꜹst gert
SnE 377hverr asaɴa sa til aɴars ... ok vildi engi sina havnd fram selia, fyʀ en Tyr let fram havnd sina hægri ok leɢr i mvɴ vlfinvm
SnE 3711
● leggja sǫk í salt sylte en sag, forhale en sag
2) [e-t] stikke ned i (ngt)
3) [e-t] [e-t] tage med, inkludere, inddrage
gv̇þingriɴ ... beiddi at hann legþi grip neqqverɴ i veþ
Nik655 25qvaðuz þvi fegnir verða ef friþaðiz. oc eɢiuðu mioc at þeir legði eɴ i umræðu
Sv 6613svm tre sva mikil at i hvs voro lavgd
Eir544 48b21Sa gerir helldr rangt við sialfan sig er vsœmelega lvti leggr i virðing
ViðrLS544(1995) 1996Þat logdu þæir j æid sin at nu ero .ix. vetr sidan er þesse lysing ok vidr ganga var
DN I (1319-1320) 1403Girnitz hann ok af sialfum erki byskupi at heyra huat ‹hann› villdi nyt lꜳta ór hinum fórna kristnum rétti ꜳ̋ Islandi eða huat hann villdi ór lꜳ̋ta eða eptir huerium bokvm þat skylldi saman setia sem j uard at leɢɢia
ÁBp220 2718málin váru ǫll lagið í gerð
NjM 14517vr‹ðv› þær mala-lyctir, at lagit var i gerð Branz biskups
StuᴵK 14513ok leggja þeir í rœðu með sér, hvert nú skal halda um sumarit
ǪrvM 6820lǫgðu menn þetta mjǫk í umrœðu
ǪrvA 18628síðan váru málin lǫgð í gørð, ok kómu miklar bœtr fyrir vígin
Gr 2412Malenn voru j dom laged og fiellust vygenn j fadma
ÁBpˣ 399Malenn voru j dom ⸢laged [var. laginn Holm perg 12 4° “B²” etc.; lǫgd AM 1041 4°ˣ “B⁴”] og fiellust vygenn j fadma
ÁBpˣ 399hann var ǫrr af fé ok lifði ríkmannliga ok var jafnan í hernaði á sumrum ok aflaði mikils fjár ok lagði þat í kostnað fyrir menn sína á vetrum
Knýtl1741ˣ 8316vil ek senda orð jarli ok leggja enn í umrœðu mál yður
Orknˣ 29419
● leggja í jǫrð/jarðir [e-t] investere (ngt) i jord
þa tacþu af tva lute oc legg i goðar iarðir
KgsFrgα 1315þa mattu gera hvart er þer synez við eɴ þriðia lvt at hava i caupferðum lengr eða villtu allt i iarðir leggia
KgsFrgα 1318ingimundr oc osmunðr take sua pennenga oc iamgoda eptir mete skilrikra manna sem þæir logdu j iordena
NoDipl (1292) 623þat er hofut lyghi at so margher peningar være lagder i jamlitzsla jord
DN VII (*13[27-1328]›DonVar 1ˣ) 14216
● leggja í minni [e-t] huske på (ngt)
hafa menn þó í minni lagt
HG 786Optar verðr mer þat enn eitt sinn, at ek leɢ ecki i minni, hvat ek tala við dryckinn
Mág¹A 106Með því at þér eruð ágætir menn, þá mun lengr í minni lǫgð yð[u]r orð en annarra, þau þér talið síðast
FlórKon 17022
● leggja orð í [e-t] [við e-n] inddrage (ngt) til diskussion, kommentere, gøre bemærkninger
Ef hann leɢr ecci [var. orð GrgStað 27411] í oc verðr hann þar i þingi er hann hevir vist
GrgKonᴵ 1383Ef þeir menn leɢia eigi orð í er til omaga standa þa er hann feʀ i brot oc verði þeir varir við. þa raða þeir ser a hönd omagana meþan hann er a brot
GrgStað 12514eɴ ef þeir leɢia ekci orð ‹i› huaregir. þa scal halldaz mal dagiɴ
GrgStað 1281Eɴ ef hinir leɢia orð í þa ráða þeir ser á hönd omagann meþan hann er i brot
GrgStað 1435var þetta mal kyrt oc lagði Harecr eigi orð i
ÓH 39613þar uar Þurið husfræyia fra Froðáá ok gekk Biorn til tals uið hana um dagin ok lagði engi maðr orð i þat
EbWolf(2003) 1852Enn annann dag eptir kom Guðmundr til scips oc hafþi Ingibiorgu heim við ser. Hvarigir lavgðv ord i við aðra, hellðr enn ecki he᷎fdi i ordit
StuᴵK 17617godr þokki var med þeim Sigmundi ok Þuride ok to᷎ludu oftlíga ok lagdi bondi ok husfreyia ekkí ord j þat
Fær 2616Nú er í orð lagit, hvár þeirra systra hagari væri; var þá lagit í dóm allra trǫlla
EgÁsm 693þá er hann fann, at eigi varð við sét, lagði hann þó aldri eitt orð í við Sǫrla
LjósvLˣ 1101
● leggja í vald [e-m] [e-n] stille (ngn) til (ngns) rådighed
● leggja í vana/... [e-t / um e-t] gøre (ngt) som sin vane/...
Marga lvti hafði hvn lagit i sinn vana, þa sem gvði vorv þægiligir
Mar655XXXII 5829meir i uanda ⸢haft [var. lakt GKS 1154 fol “Gd”, etc.] um brullaupa gerdir i þesso lande en i nokorum aðrum
var. Landsl 921: GKS 1154 fol “Gd”Þat er ollum monnum. kunnikt vm þann mykla kostnað er menn hafua her meir i vanda lakt vm bruðlaupa gerðir i þuísa lande en mo᷎rgum oðrum
Landsl1154 13510Ekki hefi ek lagt þat hversdaglega í vanda minn
Ar 62330Jtem etur madur hrossa kiott vm langa fostv og leggur þat j vana. þa er hann utlægur ꜳ kongur og biskup fe hans
DI II (*[1281]›AM 186) 2241Leɢur madr j ouana sinn at eta slatvr um langa fostu þa...
DI II (*[1269]›AM 174 I C) 6120Hrafnkell lagde þad j vanda sinn at rijda yfer ꜳ heidar ꜳ sumarit
Hrafnk156ˣ 210
● ‖ impers.: leggr eigi heift í brjóst [e-m] (ngn) opfyldes ikke af had
4) [e-t] [e-t] lægge til (med ngt), bidrage (med ngt)
skal Þorgeir aptr lœysa ok hans born ekki minna en þriggia j sæn mæð þuilikum aurum sem Oððr lagde j
DN I (1324) 15119þat þrettan manaðamatabol j Owaldastaðum a Woss, er Ormr Petrs son hafðe jlaght tilgiof Guðriðar
DN I (1326) 15613en x uetrom lidnum skal Suein lœysa aptar fyrnefmda iord med slikum aurum sem Haldor lagde j
DN II (1326) 13518En at lidnum viij vætrum þa scal herra aboti taka vid jafn fegodhum aurom eda þuilikom sem han lagde i
DN XII (*1309›AM 902 a) 3626lagde han i huart mata boll xij aura brenda
DN XII (*1316›AM 902 a) 4027xv mata boll er herra Hemmingir medh gudz forsio aboti at Munklifui i Biorgwn oc brødhirner hofdu selt mer firir halfua iij mork brenda oc tutugho till pauatiwndar hafua þeir af mer aftir løyst firir iamgodha aura sem ek i laghdi
DN XII (*1329›AM 902 a) 5629
● ‖ impers.: leggr í [e-t] [e-t]
5) [e-t] lægge ud (med ngt), begynde (på ngt), indlede
6) [e-t] [e-n/e-t] udsætte (ngn/ngt) (for ngt), eksponere (ngn/ngt) (for ngt)
dro fe Þorsteins allt vndir sig, ‹en hann var› sialfr ⸢*lagðr [non emend. lagr] i vinnv
StuᴵK 979n.Þa com and-vidri, oc leggia þeir i rett, oc velcir sva vicv ok recr vestr at Hornn-strondum
StuᴵK 13521heyrir mer at leggia yðr eigi i ꜳ nauð sem verð keypta þræla. helldr at skipa yðr sæmiliga þionosto
ÓTᴵ 3064ef þu leggr dætr minar þa i no᷎ckurar kualar eðr aanaud
Stj¹ 18216Eitt floka folalld sꜳ þeir. þat uar at o᷎llu skripiligt. hrossen o᷎ll lo᷎mdu þat ok oþægdu. hesturinn lagde þat j ein elltu
SigrFr 8411far aptr ok legg eigi menn þína í hættu
LjósvLˣ 7317
● leggja í auðn/eyði [e-t] lægge (ngt) øde
Ef bolstaðr er lagðr í auðn. oc scal þat þo bygt bol heita. ef þat er eigi lengr samfast en .xii. manoðr
GrgStað 4193sva at hann leggr abælit i eydi edr gerir eindeilld af þi
StatEi² 53410
● leggja (skip) í rétt lade (skib) drive
þeir er sigla villdu eða hiner, er i rett villdu leggia skipit
FbrHb 13219Þa løgðo þeir i rett harðan. oc of nottina heyrðo þeir meɴ er uørð helldu. ok uøctu breste stora. ok ogurligan gny
GBpA 14221logðu þeir þa i rett. ok letu reiða firer nockurar nætr
EgM(2001) 10715vrðv þeir þa at hlaða seglvm ok leggia i rett
Bærˣ 9226
7) drage afsted
● leggja í haf sejle væk
● leggja í hernuð tage af sted i krig, tage på togt
Hacon ... lagði i hernat a unga alldri oc van mꜹrg fregþar verc
Mork 20616giorduzt þeir fostbrædr ok laugdu j hernad
Vikt 499Hann hafði tvau skip til félags við hann, ok lǫgðu síðan austr fyrir Svíþjóð í hernað
BjHˣ 1252
8)
● ‖ impers.: leggr í fǫnn [e-t] (ngt) sneer til
inn: leggja inn
1) [e-n] indlægge (ngn)
2) [e-t] [í e-t / við e-t / til e-s] føje ind, indplacere
lagðe ek jord capituli ok korsbrœdra j Niðarose mæð allra vara samþykt iij. spannalæigu nœrðra garðenom j Loe jnn vid jord mina j Loe xviij. spannalæigu mæð ollum lutum ok lunnendom til hælmings fallz landskylldar
DN III (1324) 1865korsbrœðr... ok ek hafuum þatt kaupp gort var j millim. att þeir laghðu jn jorð sina i Tœmene fiugurra punða leighu j mina iorð þar
DN III (1334) 16113korsbrœðr lagðu inn iord sina j Golfakrom j Vppdale vi. markalæigu ok halfs vii. spanzlæigu ok iiii. markalæigu j Skiorastad vid jord Jons j Golfakro‹m› vi. markum minna en halfs viii. spanzlæigu. honom ok hans æftirkomandom til forrædes en ser til læiguburðar
DN III (1338) 1736kann ok siðar mæir mæd skilriki finnazst at capitulum atte j þenn tima mæira i Loe en þriggia spannalæigu skal þat ok inn vera lagt vid mina jord mæd fyrra skilorðe til hælmings
DN III (1342) 18612ver hafuum jn laght audn vaart. er liggær till kommunar vare ok Haughær æitir er liggær j Leina skipreidu j Gauladals fylki. jn till jærdær Arna Andors sonar
DN II (1361) 29027
3) [e-t] [í e-t] lægge til, bidrage med
Þar meðr lagde sira Siugurdr inn j communet til bordbunadar meðr ser xii. aura kær af brenndo silfri
DN III (1310) 911kann vera, at ek hafa meira inn lagt, ok því bið ek fyrirláts, vil ek fyrirgefa yðr, ef þér hafit framarr leiðzt en heyrði
GBpD 4524var þat (ɔ: góz) svá sem spakr gat með nafni innlagt, en síðan með ávinníng út heimt
GBpD 471
4) [e-t] stikke (ngt) ind
5) [e-u] lægge (skib) til
innan: leggja innan
[e-s] [e-t] placere (ngt) inden for (ngt)
með: leggja með
1) [e-t] [e-t] lægge (ngt) sammen med (ngt), sammenføre (ngt)
2) [!] [e-t] tilføje (ngt)
3)
● leggja með eða móti sige for eller imod
milli: leggja (á/í) milli/millim/millum/meðal
1)
● leggja milli/... fóta/beina sér/sinna [e-t/■(e-n)] lægge (ngt/ngn) mellem sine ben
Hundrin lagði halan milli fóta ser ok lióp ofan til skipa
Orkn325IIIα 10418þicki mier truligt ath su megi eigi mey kallazt er hann lagdi ꜳ medal sinna beina
SigÞǫgl 24325
2) [!] [e-t] [til e-s] give (ngt) (som bliver mellem to) (for at opnå ngt)
mót: leggja (á/í/at) mót(i)
1)
● leggja skipum í móti [!] vende skibene til angreb
2) [e-m/e-u] [e-t] antaste (ngn) (ved ngt), anføre (ngt) som indvending, sætte sig op imod (ngn)
þviat hann lagði oss imoti þrꜳ̋ ok þriot lẏndi
~Hvat leggr þu a mot þersu
Malc 43833lagdi hann alldri j mote Laurencio
LBpA 511Eg hefe leynda hlvte þier at seigia og bidr eg þig at leggia ecki j mote mier
StephReyk 23523til þess, at þú legðir eigi í móti mér, þá er mín sœmð liggr við
LjósvLˣ 12123
3) [e-u] [e-t] give/gøre (ngt) til gengæld
hann vill her allan sínn mátt i mote læggia at firir kveða kristnina
ÓHLeg 503nu vil ec eigi verr hafa en þu er þu byðr mer liþsemþ þina at leɢia eigi þar at móti þꜹc oc ꜹfuso
FærÓH 4125haɴ scal þat leɢia ȷ́ mote yþr til sǿmþar at gipta tovv dottor sina Sigvrþi
Jvs291 7418ok er allt i mote leɢiandi þvi at með astvm var gefit
ViðrLS544(1995) 2018ek lagða vþock moti goðri ok agiætri tilgiorð
ViðrLS544(1995) 21517Nv leɢ moti allt þat gott er þv matt þo er þat morgvm lvtvm minna hans tilgerðvm
ViðrLS544(1995) 22922hvat skal ek ... mote þvi ollv leɢia er þv hefir veitt mer
~ lat.Quid retribuam tibi
23121 ViðrLS544(1995) 2316Nv er goðr vnasti gott festar fé nv leɢ gott a mote
ViðrLS544(1995) 2328Skortir mig ok ecki fe til at leggia imot hringunum
Mág¹A 1136honum fór sem fleirum, ef guð lér mikilla menta, at hætt verðr at metnaðrinn sé móti lagiðr
Æv²¹ 7612Moti þersum orðum leggr herrann alla bliðv
Æv657 32228Leggr hann hér í móti þau orð at sinni sem eigi máttu fegri finnaz
Æv⁹² 2892cassus leɢɢr her mikla víngan i moti
Gyð(1995) 1301vera kann, at Þorhallr vili sittia yfir varvm lvt, en costgefr man ec vera at leiggia her slict i moti
StuᴵK 985Vel voru skipverjar til Áns, kunni hann ok eigi annat í móti at leggja
Án 32918bad þann hafa þöck fyrer, er slikt sende, skulu ver vist vináttu vóra ꜳ [moti leggia]
Krók 2326Hefir þú eigi spurt þat, at ek legg ekki fé í móti, ok sýnisk þat þó flestum, at ek fá þat, sem ek vil?
Gr 17521at ⸢leɢia eigi þar at móti þꜹck oc [var. ek skal legía j motí Holm papp 22 folˣ “C⁹”] ꜹfuso
var. FærKˣ 1108: Holm papp 22 folˣ “C⁹”hjálmr þinn er svá góðr gripr, at hverr er slíkan vill fá, mundi honum gjarna móti leggja þrjár ríkastu borgir
KlmBˣ 2002Byskup ... lagdi meirr enn hundratfallt moti einni ku
MarD635ˣ 105335
neðan: leggja neðan
[í e-t] støde op fra neden (ind i ngt)
niðr: leggja niðr
1) [e-n/e-t] [af e-u] [undir e-t / í e-u] lægge (ngn/ngt) ned
þa er hann er niðr ⸢lagðr [var. lageþr HómÍsl¹⁴(1993) 17v2]
HómNo²⁴ 10324þavar hon ⸢niþr lagit [var. niðrlogð Pétr²Aˣ 17921] irekio siɴi imiþiom floki manna
Pétr²Cod645 7722Bæin þau oll er upp græfr þau skal læggia oll nest kistu niðr
BorgKr¹ 34511let hann flytia likin yfir til bøiar oc bęra upp til Mariu-kirkiu oc leɢia niðr undir suðr-veɢiɴ oc breiða yfir vaðmal
Sv 11634Oc [var. + ef OsloUB 317 4° “B”] maðr læggr [var. + niðr OsloUB 317 4° “B”] net sin. þa ma hann taka af fiska
EiðKrA 3801hann tok allt þat er dyraz var. ok lagði annat niðr enn tók annat vpp. ok let sua til þess er dagaði
ÆvHauksb 17825hans menn ok hvsbvndans gættv hans ok lǫgðv niðr likitt ok letv hringgia fyrir sꜳl hans
Dugg657a 1121þat (ɔ: manna) uar i einn stað nidrlagit. sua sem þat uar samanlesit
Stj¹ 29233hann ætladi a[t] myrde hin vegna ok leggia hann nidr af sínvm herdvm
Valb 21113logdu nidur hans lik
~ lat.corpus extenditur
1131 Dugg681a 121Þa var nidr laugd tialldbud
~ lat.Depositumque est tabernaculum
Vulg Num 10,17 Stj² 32210
● leggja ... vápn (sín) niðr lægge våbnene ned
værðr han faren oc uil han at logum væriazt. þa leggi niðr vapn sin. þa er han friðhæilagr meðan hin sare lifir
Bl 21417hann baud oss nidr at leggia bellti. ok vapn vár
~ lat.ponere
Epistola 425 AlexBr226 16425griþ þættimz ver nv þurfa. Sturla svarar: leggit þa vapnin ‹niðr›
StuᴵK 9214nú verðr hann farinn, ok ef hann vill at lǫgum verjaz, þá leggi hann niðr vápn sín
Jb 4314ef hann vill at lögum veriaz. þá leggi hann vápn sín niðr oc bióði lög fyrir sic
Frostˣ 16133Einn mikils hattar riddari lagdi nidr sin riddaralig wopn, þann tima sem hann war gamall
MarD634ˣ 88030
● ‖ impers.: leggr niðr [e-n] (ngn) må lægge sig ned, (ngn) må gå i seng
2) [e-n] begrave (ngn)
3) [e-t] [undir e-t] lægge penge til side, sætte penge til opbevaring
skolu þeir skylldir at gera reiknan firir þesso fe a hueriu Gula þingi. huat þeir hafa intekit eða huat eptir stendr oc sua þat er þeir hafa vtt greitt eða niðrlagt
Landsl 344leitaz hann um þar í staðnum sem þá var hann staddr, hvar hann skal niðr leggja sína penninga, þvíat þat mál villdi hann góðum manni á hendi fela
Æv⁹³ 2927Þar lagði hann niðr þúsund hundrut punda skorins silfrs, ok fór hann síðan leiðar sinnar
Æv⁶⁹ˣ 1862kom ok tak fé þitt þat er þú lagðir niðr undir mína trú
Æv⁶⁹ˣ 18721
4) [e-t/e-n] skille sig af med (ngt/ngn), afstå
En ver scolom leggia niþr inn forna Adam ... en scryþasc enom nyia Adam
Martin¹ 56816Olafr ... Sændir til hans þion sínn æinn ... með konongs bunaðe ... Oc fannzt muncenom ækci um hann oc mællte þat ræð ec þer goðr maðr sagðe hann at læggia niðr þenna bunað. þui at æigi samer hann þer
ÓHLeg 1833Eptir þat lagþi konungrinn niþr coronu sina oc purpuraclæþi oc fylgþi postolanum
Barth² 7641varla kvnnv þeir niðr legia þa lotneng er vm sinn hava þeir vpp teket at veita
Alex 9812fꝍre bonde till nesta bear oc late kopp fylgia. abyrgiz sa barn er æigi vill við taka en hin læggi niðr at vsæckiu með vitnum
SvKr 41822Dulu‹er›turuꜱ lagdi nídr konungligan bunad. ok tok vpp kaupmannz bunad
Rómv226(2010) 3463þat hafði hann enn i raði at leggia niðr konungs tígn ok fara vt til Iorsala
ÓTᴵᴵ 33211Legg nidr þetta hit suarta haarkleði. sem þu hefir klætt þik med
Stj¹ 20823æigi nenni ek ... at ganga nu a hans miskunn ok leggia nidr mitt tignarnafn
Eym 11920ok logdu nidr purpura ok allt keisarligt valld
Maurit 65240Epter þennann adburd logdu aller mot stodu menn kyrkiunnar nidur þad * sem þeir þottust eiga a ad hallda
ÁBpˣ 3616
5) [e-t] holde op med (ngt), gøre en ende på (ngt), afskaffe, tage ud af brug, opgive, lægge på hylden, nedlægge
Leɢeþ niþr allt oscap. oc þær synþer es fyʀ vꜵro gǫrvar verþe af léystar með afláts iþron ólmoso gerþom
HómÍsl⁶¹(1993) 101v4Sva éigom (vér) oc niþr at leggia a girnþ ꜹra oc éigna
HómÍsl⁶⁰(1993) 99r12Sꜹ́r mǽlge oc heimsmǽlge. oc ferleglǽte. oc bac mælge scolom vér niþr leggia
HómÍsl⁶⁰(1993) 99r30Ertv sa aɴdreas er niþr brytr hof goþa vaʀa. oc telr fir monnom nybreytne þaer rvma borgar hofþingiar fingo fir scømo oc bvþv niþr at leɢia
Andr¹Cod645 12515þa lagþe hon niþr hrę́zlo oc melte. staþfastliga. hverso ma þat vera. þviat ec ę́tlag non manne. at giftasc
Barth²Cod645 10313ef nokor styrkr eða mattr er með þer. varre tru niðr lagðre til vpp reistar
BarlA 13920at firir koma. oc niðr leggia. staðfestu hugar síns bæðe með tomlegom beiðingum
Menota: 80ra7 BarlA 14922En at nigannda dæge þa tæcr ut synnengr við vægiannda skini oc varmum geislum mæð glaðu anndliti. syner af sinne hænnde sætt oc samþyki at niðr lagðre reiðe ... ockallar fram groðrsamar dogger til fullrar sættar við sina granna oc blæs hogværliga mæð varmum annda i anndlit lanndnyrðinge
Kgs 83En þoat hann hefðe fengit .ii. sar þa leggr hann eigi niðr at helldr vpptekna syslo
Alex 504at niðrlogðum þraleic þorperaligs siðferðes
Alex 11421Var monnum nv forkvðr a skemtan er leingi hꜹfðo niðr uerit lꜹgð manna mot
Heið 6631beiddozst þa korsbrœðr fyrirnemdr at þeir aller saman kyse samþykkelega fa loglegha settara þa er alla þa sundr þykkiu er aðr var vphofð mellom klaustrsens j Halsno ok þeira sue[f]de ok niðrleghe vinattosamlegha
DN IV (1316) 11021Bioðum ver syslumonnum oc logmonnum at leggia sua huers manz mal niðr sem syslubref þeirra uattar
RbHM (*1313)¹a 10111Vil ek biðja, at þér leggið niðr fyrir mín orð
Boll 30317uilldi ek brodir at uið ⸢legdim [var. legdum Eb309(2003) 11129] niðr oþokkann ok fæð er uar með okkr
EbWolf(2003) 11112Villtu reyna sund við mik, Bersi? Hann segir: Niðr hefi ek lagt sund, en til mun ek fara
Korm 2499Ef þú vill mér fylgia, þá skaltu niðr leggia leika alla ok gáleysi
MarB 13119leitar alexandr til v fridar. moti hircano byskupi. fo᷎dur brodur sinum. Enn þegar Gabínus kom aptr. leɢr hann þat nídr
Gyð(1995) 1219syníz mer sem hann muní alldri níðr leɢɢia sin viafnad
Rómv226(2010) 2402(hann) qvaz vilia, at þeir legdi niðr alla fæd með ser ok teki upp astudar frendsemi
StuᴵK 3727Ok þa er Branðr varð varr við flimtan þeira, bað hann þa skiott niðr leggia ok fara eigi ‹með› slik illinndi, sagði at þar mǽtti mikit illt af stannda, en ecki gott
StuᴵᴵK 879hitt er vfært at hefia upp stor rað. ok leɢia siþan niðr med v sæmð
ÓTᴵ 8919at hallda retta tru. en leggia niðr blot skap allan
ÓTᴵ 37611uil ek giarna ef híns er kostr. at þer látit at minum forto᷎lum ok leggit niðr fornan ꜳ trunat
ÓTᴵᴵ 838þvi ⸢leggium ver niðr [var. leggium wer fyrir AM 639 4°] fleira af honum at segia fẏrir leti ok fá fræði
~Lattv sækia vattn Gvdmvndar byskvps ... Þat bannar Arni byskvp ok er nidr lagiɴ brvnren
GBpB(2018) 2295þær (ɔ: sálurnar) skiliaz giarnsamliga uidr likaminn. at nidrlagðri þeirri natturligri astuð ... sem þær ho᷎fdu uid hann haft
~ lat.postposito naturali affectu
SpecH 6a54 (I 13) Stj¹ 927leggium uær niðr i niu uikna fostu engilliga lofso᷎ngua sua sem alleluia ok gloria in excelsis deo
Stj¹ 533leggr þat sitt ho᷎fut blidliga i hennar fadm. allri sinni grimd niðr lagðri
Stj¹ 706Leggit nidr ok latit brott hatr af aundum ydrum
Stj¹ 24412þar er firir minnum er mælt at sa uuandi er adr hefir verit se nidr lagdr en þu latir nefnna til minna med gudi
Sǫrla 28332Legg nidr þu þegar dirfd þina ok blota gudum vorum
CecA 2938Legg þu nidr þriotzku
Laur 42626Legg nidr þu fiolkyngi þina
Laur 4296sa er vita vill, hvilikr hann var, lydi hann þvi, er eptir ferr, ok leggi nidr o᷎fund
Nik2 2422Konungr mællti vid þa: Leggit nidr hræzlu
~ lat.deponite timorem
VitNic1751 121b41 Nik2 3337hiet Sueinn at leggia nidur hernat, ef Gud gæfi honum þa sigur
Yngv 334muni þer grimleikin nidrleggia ok kunna at myskuna
KirjA 5524ath dæma huerium sinn rett og leggia so nidr ofrid
MHFlat 28638þeir báðu hann glíma við einnhvern. Hann kvazk niðr hafa lagt at rjá - en gaman þótti mér at því um skeið
Gr 23111þa er níðr lagt gloria patri
Mess⁵ 789uillde eingen þann ofrid nídr leggia er þa hafde ueret l[ei]nge framhalldet ok lated allt annat at bake
TrójFrgα 19417ef nokkur grein finnzt yckar ij mille legit þath * nidur med hinna beztu manna rade
~ad nidurlǫgdum sÿnum jungfrurdöme liggia þau og skemtu sier allt til dags
DínDrˣ 651hitt er ófœrt, at hefja upp stór ráð ok leggja niðr síðan með ósœmð
Hkrᴵˣ 2698halda rétta trú, en leggja niðr blótskap allan
Hkrᴵˣ 38314leggiandi nidr alla lausung bernsku alldrs takandi i stadinn mikla stadfesti ok gamals manz sidu
MarD635ˣ 91027Ok sem hin hellt hreinlifi, lagdi þessi nidr allan sinn harm ok kærv
MarD635ˣ 102817er dyrid kom, lagdi þad nydur allan grimleyk, og skreid ad fotum þeira, og sleikti jliar þeira
PlacA(1998)ˣ 6512vit skulum þat nú niðr leggja, er menn eigu saman í leikum
StuᴵR440ˣ 2417gerum svo vel, oc ⸢setiom [var. leɢium JS 435 4°ˣ “A²”] niðr fæð þa sem a hefir verit með ockor
var. ÞSHˣ 1659: JS 435 4°ˣ “A²”
6) [e-t/e-n] undertrykke, forsmå
mundi sa madr Jsraels folki fædaz. sem miok mundi leggia niðr ok neisa Egiptalandz riki
Stj¹ 24814gjor mer aungvan d[arask]ap. þat þiki mier likligt at suo freme hafi kanvnkar j Nidarosi mik ⸢nidurlagt [var. vnnder brotid. af stettum LBpA 847]
LBpB 8423
● ‖ præt. part.: laginn niðr nedværdiget, vraget
7) [e-t] forbigå, undlade
8) [e-t] nedslagte
eru kýrnar niðr lagðar, en sakir þrots í veiðistöð bóndans, varð fátækt fólk herra biskups lítiliga fætt um kveldit
GBpD 14415haf frjálst þat, sem þú hefir niðr lagt af fé váru
Gr 22821Hefur nu sijdann miog i kostnad ‹geingid›; þuiat huortt haust verdu vier nidr ad leggia martt fie i bu vortt
Fljˣ 1044
nǽr: leggja nǽr
1) [e-m] lægge sig tæt op ad (ngn)
● ‖ impers.: leggr nǽr [með e-jum] (ngn) kommer tæt på hinanden
þeir Bryniolfr veittu honum atferd margir saman enn hann for vndan. ok lagdi sua nær med þeim at Suerrir liop inn i stofu nockura ok fal kona hann i ofninum
SvFlat 5368hefir nú nær lagt með oss, ok eptir skulu vér enn ríða
Reykd 23516
2) [e-m] angribe (ngn) tæt på, dræbe (ngn)
● ‖ impers.: leggr nǽr [e-m] (ngn) er lige ved at blive ramt
3)
● ‖ impers.: leggr nǽr [e-u] [e-m] (ngn) er lige ved at blive udsat for (ngt), (ngn) er lige ved at komme ud for en ulykke, (ngn) er i fare
lagði þeim nær ⸢ofꜹrom [var. ófǫr Hkrᴵᴵᴵˣ 4834]
HkrFris 38118A Krokaskogí lagði þeim nær ofavr. kom at þeim bondasafnaðr
Huldaᴵᴵ 3383Á krókaskógi lagði þeim nær ⸢ófǫr [var. ofꜹrum AM 45 fol “F”, etc.]
Hkrᴵᴵᴵˣ 4834Druknaði þar Sveinn Ívarsson, hann var sem fylgdarmaðr; en þeim lagði ǫllum næst Þorgilsi, Bergi ok Ásbirni
StuᴵᴵR11127ˣ 28623
● leggr nǽr ófǽru [e-t] (ngt) er lige ved at gå galt
4)
● ‖ impers.: leggr nǽr [e-t] det er tæt på, det er lige ved
Jon ... rak ꜹstr eftir firði ok ⸢lagði nær [var. hafdi honum allnær Hák8B 20720] at hann mvndi reka i svelginn
HákFris 57926Aldri skal hon spilla okkru vinfengi, segir Gunnarr. Þat mun þó svá nær leggja, segir Njáll
NjR1908 7424sagþi, at nv lagþi nær, at allt mvndi onytaz, er iaflinvm var
SnE 12311Ofeigr seger huersu mundi ef eg kæma audrum manni i malít þa muɴ næ̋r leggía seger Geller
BandM 5527Aldri skal hon spilla okkru vinfengi, segir Gunnarr. Þat mun þó svá nær leggja, segir Njáll
NjM 8715Kolbeinn tok til mannanna drivgum ok kipte fast, er maðrenn var øflugr, ok lagðe ne᷎r, at hann munde kippa sumum monnum undir høggin
StuᴵᴵK 2131nærr munde nu leggia at ver mundim meirr at þer leggia ok naudga þer til sagnna
FbrFlat 2198man eigi nærr leggia at hon vili mer giptazst
Fær 1337lagdi nær, at þeir mundi briota skipin
Orkn 24311Já! já!, sagði Ljót. nú lagði allnær, at ek munda vel geta hefnt Hrolleifs
Vatnˣ 6031
ofan: leggja ofan
1) [e-t] lægge (ngt) ned
scal hann tekit hafa ser gisting aþr söl er i vestri. oc ovan lagðar klyfiar
GrgKonᴵ 272scal hann tekit hafa ser gisting. oc ofan lagðir klyfiar þa er sol er i vestri
GrgStað 3421let hann ofan leɢia seglit oc sva viðv. Taca ofan veþrvita
ÓH 4521þa scal hann hafa tekit ser gisting oc ofan lagðar klyfiar. þa er sol er i vestri
ÁKr 4625
2) [e-t] [á e-t] lægge (ngt) oven på (ngt), tilføje (ngt)
Go᷎rdi hann þar eitt alltari ok lagdi trein þar aa ofan ok elldinn meðr
Stj¹ 13127og ei sie onnur þyngsl a þesse ofann lo᷎gd af kongs monnum vid heilaga kyrkiu
ÁBpˣ 987ok leggja þeir á ofan gá‹r› ok gys
StuᴵR440ˣ 232
3) [e-t] nedrive ( ngt)
hann let leggia ofvan kirkv þꜳ er þar var
JBpA(2003) 1625Hann lét þegar um haustit ⸢taka [var. leggia AM 309 4° “C”] ofan skála
var. Laxd 2549: AM 309 4° “C”
● ‖ impers.: leggr ofan [e-t] (ngt) brydes ned
saman: leggja saman
1) [e-t] [með e-u] lægge (ngt) sammen, lukke
Skylldi ok iafnan i þi hofi sem hann hafdi dyrkadr uerit þat eitt skurdgod uera. sem sua uæri skorit ok uordit sik sem þat legdi medr fingrunum saman aa ser uarrarnar
Stj¹ 2505Enn þessi hinn mikli fiskur lætur standa munn sinn opin medann ... og kunna fiskarnir eckj at varast og renna þar med fiolda sijnum. En þegar kuidur hans er fullur og munnr. þá ⸢lykur [var. leggr AM 243 a fol] hann samann munn sinn og hefur þa alla veidda
var. KgsE 1732 → Kgs AM 243 a fol 9ra7
● leggja augu (sín) saman lukke øjnene
lagdi saman augu sín. enn hellt at ser o᷎ndinni
Rómv226(2010) 3516legr hon saman augun ok greinir sina samvizsko alþingis heila
ClarB 1764þegar hann leggr sin augu saman, þꜳ synizt honum hin sama kona
Gísl 651Sem vor frv kalladi hana til sin, suarar hun ok leggr saman augun kallandi hatt: Min frv, se ek kem
MarD635ˣ 9114
● leggja hendr sínar saman lægge hænderne sammen, folde hænderne
signaðe. bralaam hann. oc sik. með hins hælga kross markke. oc rette i fra ser fœtr sina oc lagðe henndr sinar saman
Menota: 100rb16 BarlA 19030oc aðr þau skili sitt tal leɢia þau saman hændr sinar
Þiðrᴵᴵ 5625þau mal er men leggia hendar sinar saman firir uattom .ii.
LandslBorg 42a24scal han falla a kne fyrir kononge oc læggia baðar sinar hendr saman. [ok konongr sinar baðer vm hans hændr
Hirð 4237o᷎ll þau mal er menn leggía hendr sínar saman firi uattom tueímer
Landsl1154 801stadfesta þeir sinn kompana skap, leggiandi saman sinar hendr
KirjA 613leggja nú hendr sínar saman ... til fullkomins félagskapar emend. Kirj 1001: AM 532 4° “D”
emend. KirjB 1001: AM 532 4°ˣ “D”Wor frv leggr saman sinar hendr
~ lat.cancellatis manibus
SpecH 261b70 (VII 109) MarD634ˣ 88623
● ‖ præt. part.: lagðr saman lukket
2) [e-t ok e-t] blande (ngt) sammen
3) [e-t] bringe (ngt) sammen, samle
● leggja skip saman samle skibene
gerðv sitt felag oc lꜹgðv saman skipin ok liðit oc heria a vikinga ok rans meɴ er þa lagv viða vm lond með vfriðar flokke
ÓTOddS 4729leɢe saman skipin ok herkleðisz menn ok bregðe sverðum
ÓTOddS 20723vil ek hitt helldr at wer ⸢*leggium [AM 471 4° “B”; non emend. leggia] saman skip ok menn ok fylgiumzt sidan
emend. Vikt 224: AM 471 4° “B”
4)
● leggja randir saman føre skjoldene sammen, lægge skjold mod skjold
þegar er þeir hyttaz þa leɢia þeir saman raɴɴdir oc beriaz
Jvs291 8117Þá leggja þeir saman randir í annat sinn, þeir berjaz þangat til, er þeir standa þrír upp
ǪrvM 928
● ‖ impers.: leggr saman [e-t] [upp í e-t] (ngt) føres samlet
5) [e-t] være fælles om (ngt)
krofdu þær mœdgur mik þa seghia ser her l[og] vm eptir þui sem þau hofdu þa oll saman laght til endilighs doms vm þetta mal
DN IV (1362) 33113sóru vit eiða ok lǫgðum trú okkra saman, at hon skyldi engan mann eiga fyrr en ek sendi henni þetta bein
FlórKon 15712Þessir lǫgðu knattleika saman á Miðfjarðarvatni
Gr 436menn hafa lagt samann langann tijma reka med lo᷎ndum. og þad være forn heffd og lo᷎ug
DI II (*[c1350]›AM 252ˣ) 84926
6) [e-t] bringe (ngt) i stand, indgå (ngt), slutte
Logðo þeir saman vin-attv sina; het Þorvaldr þvi, at hann skylldi veita Sturlv, við hvern sem hann ætti malvm at skipta aa Islandi, oc skilliaz alldri við hann
StuᴵK 36815þotti Laurencio þat allmikit er þeir skildv. þuiat þeir hofdv lagit saman allmikinn kiærleika
LBpB 7421þeir lǫgðu mikla vingan saman
Flóamˣ 2028
● leggja (...)félag saman
a eino svmri lo᷎gðv þeir saman felag sitt fiorir ho᷎fðingiar ... oc herioðu vm svmarit oc fengo mikit herfang
ÓTOddS 314Nv leggia menn felag sitt saman
BlFar 28425born þau oll ero arfgeng er þau gæta sidan er þau stiga bædi i eina sængh oc þau læiggia logfælagh saman
BorgKrNᴵᴵ 3055
7)
● er lagit saman [e-t] [e-m] (ngn) har (ngt) til fælles
sundr: leggja sundr
1) [milli e-rra] dele, skifte
2)
● ‖ impers.: leggr sundr reyki [e-rra] (om følgeskab) (ngn) skilles ad
H. (ɔ: Halldórr) qvaz etla a byrþing er la scamt fra þeim. oc cann vera at nv leɢi svndr reyki vara
HalldSn³Mork 15031kann vera at nv leggí svndr reykí vára. ef sínn veg fara hvarir
HalldSn³Hulda 1769
til: leggja til
1) [e-s / ! e-t] lægge (ngt) til, føje (ngt) til, supplere (med ngt)
Nu mæð þvi at hofðingiar hallda upp mæð morgum hvartvæggia sœmðum oc anndsvorum oc margfalldri a hyggiu. þa er þat væl til læggiannde þeim til sœmðar at kenna þa mæð marghfolldu at kvæðe í allre rœðu fra þvi er til þeiʀa þarf at rœða er smæri ero oc minni firi ser
Kgs 4931leɢit til at betra hvg. at yþaʀ lvti mon goþr af feno
Mork 15912þa var þegar drvckit brvllꜹp þeira at þesi veizlo oc þat var til lagt þar meþ at palnatoka var jarls nafn gefit
Jvs291 4222mvnvm við alla semð ok stvndan leggia til yðaʀar tignar
ÓTOddS 1055teigr la vnvmin millim Þorsteins torfa ok Hakonar. þann logðv þeir til hofs. sa heítir nv Hofsteigr
LdnHauksb 8825erfingiar hafa af dreget en til ⸢lagt [var. aukat Landsl 299] skipan þeira
LandslBorg 53b10hans retter eftir komandar hafa sidan til sett oc samþyct. þat af takande sem iuiruettes uera þꝍtte. en þat til leggiande. oc vm bꝍtande sem oss þꝍtte bazt uera
RbHM (*1302)² 4519hlytr Bersi nu at greiða féet. en konungr leggr til halfu meira. ok fær Finnbogi þat eigi siðr
Finnb 4013Ok enn lagði hann til no᷎ckur ord spaandi af hans eptirkomandum ættmonnum
~ lat.addidit
HistSchol 7610 Stj¹ 1683Þat er eighe vmlidanda helldr til leggianda. at herra Laurencius byskop audgade stor miogh stadinn aa Holum
AnnL 27029Ekki scall till leggia þessara ordha oc ey af þeim fella
StatÁrni 83937ath þui sérligha til logdu ath huarr skylldi hallda þeim jordum til lagha sem keypt hafde
IslDipl (1395) 12016Slika lute sagdi fyrr minntr fadir brædrum, ok lagde þetta til, at þat vill gud, at þat hialpe manninum, at hann asake sialfan sik
VP 66137Frændr þeira ok vinir fýstu þá at selja jarðir sínar til lausafjár ok lögðu þat til, at Þórðr skyldi leita til Íslands
Þórð² 16818Þa lo᷎gdo til iarlar keisarans, en byskup svaradi þeim: Vid keisarann a ek þetta mal en eigi vid ydr
Ambr 391skal Gudmundur Arason svara laga Riptingum a̋ o᷎llum þeim jo᷎rdum sem hann tillagdi ma̋la optnefndrar Þorgerdar
DI VI (*1428›Kr 2ˣ) 4311
● leggja orð til [!] tilføje nogle ord
en Gregorius pafi orte þar þesse orð í. Diesque nostros in tua pace disponas. en Leo pafi lagðe þesse orð til. Sanctum sacrifitium immaculatam hostiam
Mess¹619 16224Regina celi ... Hinn helgi Gregorius lagdi til þessi ord
MarD634ˣ 117312
● ‖ præt. part.: lagðr til [!] som er føjet til
kom med þessa bók út herra Þorvarðr Þórarinsson í Austfjörðum, ok stóð hún um xv ár, þar til er optnefndr Magnús konúngr skrifaði aðra bók eptir tillögu herra Jóns Einarssonar, hefir sú staðit síðan með ýmisligum réttarbótum konúnganna tillögðum
GBpD 16227af ritningarinnar upphafui ok aunduerdri genesi. eptir þij sem timanum til heyrir. nockurum lutum þar medr af odrum bokum. sua sem af scolastica historia ok af speculum hystoriale. eptir sialfs hans forsaugn saman lesnum ok til logdum
Stj¹ 230
2) [e-rs/e-s / ! við e-n / e-m / með e-m] [e-t/e-n] [af e-u / í e-u] [í e-t] [fyrir e-t] give (ngn) (ngt), tildele (ngn) (ngt), forsyne (ngn) (med ngt), bidrage med (ngt), yde økonomisk bidrag til (ngt), levere, spæde til
Leɢɢe þeir femune til. í féotzlo eþa klenaþe
HómÍsl³²(1993) 49r22guðbrandr let gera kirkiu a bꝍ sinum. Oc læggr þar til goðar æignir af iarðum
ÓHLeg 352let hann þat bratt vitad vera. at hann uilldi ⸢allt leggia þat blidliga til [var. þat allt bliðlega til leggia AM 383 I 4° “D”] af sinne hendi er hann þottiz skylldr til
var. ÞBpA 2004: AM 383 I 4° “D”Ef erfingi omagans hefir eigi hag til fram førslo. þa scal sa leɢia til af verkvm sinom allt þat er bvar virða at hann ma miðla um fram vm klæðnað siɴ
GrgStað 1165þat veit trv min kvað dvergrenn at ec segi satt. þui at ‹ec› skal til leggia allan mat
Menota: 32ra4 Streng 1289konungr byðr Ꜹþuni at vera með ser alengþar oc qvezc mindo giꜹra hann scutil suein sinn oc leggia til hans goþa uirþing
AuðMork 18429Ꜹþun s. (ɔ: segir) Guð þacci yðr herra soma þan allan er þer vilit til min leggia
AuðMork 18431oc legg eina hueria hiolp til. þa er mer mege. at liði verða
Menota: 27vb29 BarlA 5034hinni fornno tru er aðr hafðe hann allan hug. með sinum matt til lagt
Menota: 85rb9 BarlA 16129vil ec helldr þat til leɢia viþ þic at þv hafir foþor arf. ockarnn
HreiðMork 12426þa let hann þar bøndr til leɢia at ꜹca veitzlornar er honom þotti nauðsyn til bera at dveliaz
ÓH 1517hon bad mic sin ord til bera at þer legþit lęcning til sem er kvɴvt
ÓH 5186Scal þat eigi seint at segia þer hvat ec vil til leɢia Ec mvn fa þer .cccc. manna
ÓH 52616fe þetta scalltv varþveita oc scipta siþan. leɢia svmt til kircna. en svmt gefa keɴimonnom svmt ǫlmvsvmonnom
ÓH 5464scolo ver þar til leɢia beþi fe oc fior at coma þeso aleið viþ konvng
SveinkaMork 3134þv scallt þat til leɢia meþ Gvll haʀalldi freɴ̇da þinom attv scallt honom vɴ̇a halfs noregs
Jvs291 184mvnvm ver til leggia við þik til .ij-a. vetta hvals
Heið 9710væri hann þo lofs verðr ok þacka at hann hefþi eigi meira veitt þer. En hann hefir þo stœʀvm til lagt
ViðrLS544(1995) 2112þar mæð lagðe Halle henne til dynu ok hœgende abræizl ok kyrtil nyian myrkblan af iperst
DN III (1311) 9511skulu bꝍndr leggia til með hverium nefndar manne .vi. aura
LandslEiðs 132Konungr mælti: Hvern styrk hefir móðir mín til lagit með þér?
NjR 1611Hallvarðr segir Gunnari, at Ǫlvir hafði lagit til skipin
NjR1908 661biðja vilju vér þik, at þú sér í liðsbóninni með oss. Gizurr kvaz þat mundu til leggja
NjR1908 34014Nú skalt þú vekja til um liðsbón við Skapta, en ek mun leggja til slíkt, sem mér sýniz
NjR1908 34026Lagði Flosi til landit í Borgarhǫfn með austmanninum, en tók handsǫlum á skipinu
NjR1908 3897þetta gvll var þo litit til vpphafs þess kostnaðar sem hann lagði til at smiða templum domini
StjC 5707leggr konungr til hans mikil metorð
ǪrvS 1091komo vt bref Clemens pafa at legia til Iorsala ferðar ok gefnar remissiones generales þeim er til legdi
AnnReg 14920mæðan ver attom aller saman iarðennar, fællo þær niðr firir husa lœysi, þui at huarertuæggia þottozst mikit til læggia, ok kom þo iorðunum litit til gagns
DN III (1319) 11223ef þat uinzt eigi til. þa skolu erfingiar ecki til leggia af sinu fe
Landsl 801leggium ver honum till rento firir cancelers starf allan Næssoddan
DN I (*1314›vid 1321) 12710‹Biorn› segir hann. hvat uilltu leggia til i slaturin uid oss. ef uer aukum nokkut hion uor
Heiðy 9728Biorn melti. ekki mun ek til leggia þiad ek em einkiss umskylldr
Heiðy 9730skulu iardernar fara till matz nu j sumar. oc ef þær metazt bettri en aðr ero aurar jgreiddir, þa skal Þorgeir eptir mate aura tillæggia
DN II (1329) 1465Þar mæd gæfuum ver ok læggium till fyrnæmdrar Mariukirkiu alla þa skoga ok almenninga sem ver ok konongdomrenn j Noreghi eigum þar j aðrnæmðre syslu
DN I (1336) 1947ef æigi er felag hiuna amillum. þa scal æftir fear magne huart þæirra leggia til barna sinna
Bl 23119Mædz þetta fim manadamata boll æigi jæmpgot sem hit fiuguræ þa skal Endridr leggiæ Þore till sua mykyt sem a vanter
DN I (1340) 2136ok lagði til þeirar kirkiv mikil avðræði
JBpA(2003) 1629sa þeira brødra læggi mæira till sinna systkyna. sem mæira ok rikare land hæfuer
DN I (1344) 23124konungr ... lagði þar mest lof til er honum þotti makligt
EgM(2001) 1233atti hon lítið fe eða ecki eðr annat en þat er Þorgerðr lagði til hennar
Finnb 514kváðusk til mundu leggja ok bœta fyrir hann
Glúm 472Haraldr konungr ok Gunnhildr leiddu Óláf til skips ok sǫgðusk mundu leggja til með honum hamingju sína með vingan þeiri annarri, er þau hǫfðu til lagt
Laxd 6321látum eigi aðra eiga at því at hlæja, at vér leggim slíkt til deilu
Laxd 1766Ek hafði vm tima, segir hann, tvꜹ skygn ꜹgv ... nv er annat brott tekit, ok þvi er ek nv bvinn at leggia til annat, ef gvð vill
Mar655XXXII 49615biðr hon nv ... at herra pavinn leggi til með henni nøckvrs kyns hialprði
MarS 16526biðiande at hann leggi til nøckut hialprði með þeim
MarS 21327biðr þa fyrir gvðs ast til leggia með ser nøckur hialpręði
MarS 32725biðea sinn herra, at fyrir gvðs nafn leggi hann til hialparrað með þeiri avmu sal
MarS 32822Hvat villtú nú þá til leggja? segir Hallvardr. Langskip tvau
NjM 7621Hallvarðr segir Gunnari, at Ǫlvir hafði lagit til skipin
NjM 775Nú skaltú vekja til um liðsbón við Skapta, en ek mun þá leggja til slíkt er mér sýnisk
NjM 37015lagði Flosi til landit í Borgarhǫfn með Austmanninum, en tók handsǫlum á kaupskipinu
NjM 42629med ollum luttum ok lunnyndum þæim sem till æighu at læigghia fra forno ok niu
DN IX (1355) 16211Nv for Guðmundr vid þat af manna-moti, at gvð hefndi v-vinvm hans, oc let Ion þar son sinn fyrir Oddz sacir, enn Oddr vard sarr miog, oc lutvz þessi vendreþi avll af Oddi. Enn guð gætti sva Gvdmundar, at hann hafdi til þessa hvarci lagt ord ne verk
StuᴵK 1455Eyiolfr or Scarði for til fvndar við Sæmund oc bæddi, at hann legdi til med honom oc Þorgrimi vm vetrin, oc fecz þar ecci af
StuᴵK 20623sva for hann of dalinn oc ‹tok› fe af bondvm þeim, er til hofðv lagt of havstið með Þorgrimi
StuᴵK 20718Reið Þorþr þa at finna Sturlu til Þorbergs-staða, ok sǫmðv þeir, at biskup skylldi fara norðr Laxar-dal, enn Sturla skylldi ⸢lata leggia [var. fa GBpA 24621] til savði or Dolvm aa Dǫnv-staði ok i Hiardar-hollt, þar sem biskup skylldi gista
StuᴵK 42123Snorre var ... heitfastr ok fagrorðr, ok kallaðe miok sinn, þa er hann talaðe ‹við›, v-hlutdeilinn, enn ef hann lag[ði] nøckut til, varð hann at raða við hvern sem hann atti, ella fylgðe ber vhe᷎fa
StuᴵK 4345þycki mer betra at vera þar drepín hía þer. ok eigi mvnþv mínna leggía tíl við mik
HrafnG 8222Vil ek helldr þat til leggía við þík at þv hafir eínn fǫðvrarf ockarn
Huldaᴵ 1455skal ek allan minn starfa ok ꜳstundan til leggia. ok alldri af letta at boða yðr guðs nafn
ÓTᴵ 15511Vist skal ek minn goðuilia til leggia með yckr
ÞorvTÓT 965Þorualldr Koðrans son reisti þar af grund velli eítt ꜳgiætt munklif hia þeiri ho᷎fuð kirkiu er helgut er Iohanne baptista ok lagði þar til nogar eignir
ÞorvVÓTᴵ 30015Sva iatadi hann ok byskupar ok abotar edr klerkar se eðr skylldir til at fara i leidangrs ferdir med konungi ne til þess nockut at ueita af sinu edr til leggia
Sættarg 47119þadan af legði hann meiri blidu ok astuð til hennar. þar sem hennar systir Rachel var ubyria
Stj¹ 17326Lagdi hon siðan sina ambátt Balam til sambudar upp vid hann
Stj¹ 17412af þeim beztum kerrum sem landzfolkit lagdi til herferdarinnar
Stj¹ 28524Mikit munt þú verða ⸢fram at leggja [var. at leggja til var. Njála 416: GKS 2868 4° “G”] með honum, því at hon á allan arf eftir mik
var. NjR 818 → var. Njála 416: GKS 2868 4° “G”með þeim eiðstaf, at hann skýtr því til guðs, at svá skal hann til allra manna mála leggja sem hann veit sannast fyrir guði
Jb 88en hinn er leigir frammleidis ser til afla taki fyrst af allt þat er hann ⸢leidir [var. leggr AM 351 fol “C”, etc.] til ok kostar ok tiundi sidan afla sinn
var. Sættarg 4748: AM 351 fol “C”ek uillde nockut til leggia en ærit ertu girnnelegr madr
HróF(2019) 766sa er ferdadiz a fund ins helga Antonij ok lagdi ecki til talsins
VP 63110eigi mvnþv mínna ⸢leggía tíl [var. (ms.) til leggia GKS 1010 fol “Hr.”] við mik
var. HrafnG 8222: GKS 1010 fol “Hr.” → ms. 14rb27Ekki scall han til husa leggia þui at Audhun sagdi honum iord swa godha vera at hon husar sek siolf
DN XII (*1309›AM 902 a) 3623Eɴ eiga eɴ virduligsta mageɴ Eɴ leggía ecki til sialfr
BandK 5424huad hefer hann þar til lagtt seiger kongur ef madur lætur fostra son sinn ꜳ̋ lavn
Hem1005 426Bydr hann svo lækninum at hann leggi til alla sina list at græda þa
KirjA 4622godjn hafa þann heidr til ydar lagt at eingen hlutr ma leynazt fyrir ydrum augum huorkj a jordu ne j
Vald 5813Þótti ... mörgum þat við of, hversu konungr lagði mikit til Þorgríms í allri virðingu
Vígl510 6914segisk ok til skulu leggja með honum, slíkt er hann þykkisk þurfa
BjH488ˣ 11322So micid lagdi Þorkiell prestur til. kaleyk firi. cc. j Bokum oc j kýrkiu skruda iijc
DI II (*1318-c1400›Bps B III 3ˣ) 4659ath auk þessa lagdi sira haflidi til fiorar kyr. þriatigi ꜳsaudar. fimm hross gömul
DI III (*[1371]›apogrˣ) 2705er hustru Margret Aussurardottir lagdi til kirkiunnar
DI VII (*[1491-1518]›AM 238ˣ) 543Sa er kirkiu maldagi at husafelli at branndur þorarinson leggur þar til kirkiu husafellz lannd og annad land er þar fylgir med lannznẏtivmm o᷎llumm
DI VII (*[c1170]›Bps A II 1ˣ) 112sa er fara skal hann skal ekke sins tillæggia nema for sina
FrostÁMˣ 2522En ef hun vill það eigi, kann eg ekki til að leggja með þér
GunnKˣ 3787ef þú vilt gipta Úlfi dóttur þína, þá vil ek leggja til með Álaborg ok Aldeigjuborg ok ǫll þau ríki, sem þar fylgja, því þat er mín eign
HálfdEystˣ 11518Freyr reisti at Upsǫlum hof mikit ok setti þar hǫfuðstað sinn, lagði þar til allar skyldir sínar, lǫnd ok lausan eyri
Hkrᴵˣ 236vil ek þetta leggja til félags við yðr; skolum vit eiga lausafé alt jǫfnum hǫndum
Hkrᴵᴵᴵˣ 10921hvat skaltu til leggja við mik, ef ek fer forsendu þessa
Hkrᴵᴵᴵˣ 13816konungr rœddi þetta mál fyrir hǫfðingjum, at hverr legði til eptir sínu skaplyndi
Hkrᴵᴵᴵˣ 30014En þat lǫgþo laɴdz menɴ til alþingis nayzlo
Íslbˣ 1724oc lagþe hann þar til stólsins Scálaholltz land
Íslbˣ 3641Nu skal heita ꜳ̈ Jon Byskup frænda minn. til þess ad annad huortt sie. ad menn komi J moti ockur. eda hann leggi annad til hialpar
JBpC(2003)ˣ 15814Þar var þa oc fyrir Avgmundr Þorvarðs son oc hafði virþing micla, oc tekr han badvm hondvm við Ingimundi presti favdrbroþur sinvm ‹ok bauð honum alt sitt fullting, þat er hann mætti til leggja› emend. Stu 15011: BLAdd 11127 “IIp”
emend. StuᴵK 15011: BLAdd 11127ˣ “IIp”Kolgrímr í Bjarnarhǫfn lagði til bús við Þorgils fimm kúgildi
StuᴵᴵR11127ˣ 17523Nú fyrirlætr þú oss ... ok virðir enkis starf várt, enn vér höfum mikit til þín lagt
Trist¹ˣ 654sendi Palamedes Agamemnon til Miseam eptir vistum þeim er Thelephus hafdi heitit til at leggia
TrójOˣ 19112leggr hann til slíkt (fé), sem hann (ɔ: Þorsteinn) beiddisk
ÞHvítˣ 713Auðólfr vildi kaupa láta ok bauð at leggja til af sínu
Þórð²ˣ 18021
● leggja eyru til [!] være opmærksom
verít vel skiliandí ok eyru til legíandí þui ath heyrd ord eru þegar tynd nema hugr hirdi þat er eyra vid tekr
ÍvA 64þeir er minn ord vilia skilía leggi badi til eyru ok hiarta
ÍvA 611
● leggja fé til [e-s] yde økonomisk bidrag
er menn leɢia fe til kirkna at byscopa raðe oc at erfingia sátt þa a þat iafnt fast at halda sem i logretto se lofat
GrgKonᴵᴵ 21811ef preste uinnz æi fe til. þa skulu bꝍnðr sit fe til læggia at kirkia se buin
EiðKrA 38719hann lagði þetta fe til þvrftar fatækvm lyð
Bas 3118a Þrandarnesí líet ek ok kirkív gera. ok lagðí ek fe til
Huldaᴵᴵ 19810ef audgir menn lo᷎gdu fe sin til kirkiu
Silv 24722hann munde ei naudsynialaust þar sitt fie tillleggia
ÁBpˣ 5916
● leggja gott til [!] [með e-jum] bidrage med (ngt) godt
● leggja kostnuð til [e-s] stå for udgifterne
oc hafþi þar konungr allan costnad til lagt þaɴ sem fꜹng var a
ÓH 45911liet hann giora j Kirkiu bæ oc lagdi sialfur allann kostnat til ‹sæmilig›a refla kringum alla storv stofvna. suo onguir uoru fyrr iafnreisvgir
AnnLy 28742ok þurfti stóran kostnað til at leggja, svá mikla rausn sem hann helt
Hávˣ 4428
● leggja raun til [!] [e-m] sætte (ngn) på prøve
3) [■] [við e-n] tillade, give sit samtykke, gå med til (ngt)
oc hvarke vinna a acr ne eng. nema þat er til er lagt. ef menn roa leiðar sinnar oc hava vað firi borðe æða roa undir farme þeim er a syknum degi er laðenn
GulKrᴵ 931ækki skal vinna huatke fiskia ne fygla oc æigi akr ne enng nema þæt er till er laght er menn roa læiðar sinnar þa ma hafa dorg firer borðe eða roa vndir farme þæim er a sygnum dægi var laðen
SvKr 42115beiddiz hann, at þeir skyldv lofa, ‹at hann› hefþi lið af hesti sinvm, er *Svaþilfari het, en þvi reþ Loki, er þat var til lagt við hann
SnE 4525hann skilði þat til, at konungr sjálfr skyldi halda honum undir skírn; konungr lagði þat til annan dag eptir
Laxd 1527biðja viljum vér þik, at þú sér í liðsbóninni með oss. Gizurr kvezk þat mundu til leggja
NjM 3704Þeir badv konginn leggia þar til sitt samþycki
Hák81 38917
● leggja leyfi/... til [■] give lov/tilladelse
ef þú ... vilt sækja þessa konu þér til handa ... þá ⸢leggjum vér þar lof til [var. uilium wer til þeꜱ orlof gefa af uorre alfu AM 152 fol]
HG 1629Godan vilia legg ek til þess ef Karlamagnus kongr leggr sitt leyfi til
KlmA1980 1469hann leggr her orlof til ok tregliga þo
VP 62538Þá skorar hann til mjǫk, ef Hneitir legði leyfi til, at Þorsteinn réðiz frá skipi hans ok í sveit með Mávi
StuᴵR440ˣ 1017
4) [e-s/e-rs] [e-t] udtale sig om (ngt/ngn), sige (ngt) om (ngt/ngn), mene, kommentere, komme med indvendinger
En S. (ɔ: Sigurðr) konvngr røddi þetta viþ hofþingia. en menn logþo til þessa mals ... nt mioc oc hveʀ eptir sino scaplyndi
Mork 3963lagði þa hveʀ til slict er syndiz
ÓH 3284Þeir tolvðo þetta vm hrið. ok lagði hverr til þat er likaði
HákFris 39522Konvngr let þa blasa til hirðstefno ok sagþi þa þetta mal. logðo menn miog misiafnt til
HákFris 4175viliom ver enn giarna til hlyða ok þat til leggia sem gvð kennir oss
HákFris 43428lagði miog til lofs honom sem verþvgt var fyrir margar sakir
HákFris 56132Bergþóra sagði, at ekki skyldi hennar hlutr batna við þat. Gunnarr lagði ekki til ok fór heim
NjR1908 7912Þeir lǫgðu verst til þeira Njálssona Víga-Hrappr ok Grani ok ollu mest, er þeim var engi sætt boðin
NjR1908 20612Tǫku vér vápn vár ok hǫfum með oss. Njáll lagði ekki til þess
NjR1908 2278Bergþóra sagði, at ekki skyldi hennar hlutr batna við þat. Gunnarr lagði ekki til ok fór heim
NjM 9125Þeir lǫgðu verst til þeira Njálssona ... ok Grani ok ollu mest, er þeim var engi sætt boðin
NjM 22717Tǫku vér vápn vár ok hǫfum með oss. Njáll lagði ekki til þess, ok hljópu þeir inn ok gingu út vápnaðir
NjM 25117Þa lagdi Tanni bondi til, at hann qvez æigi vilia, at hon færi navðig or hans hybylvm
StuᴵK 942‹hann var› sialfr lag‹ð›r i vinnv. En ef hann lagdi til, þa var hann hractr i ordvm ęða barðr
StuᴵK 979Menn logdo [til ok misjafnt m]ęllto svmer med sveinínom enn svmer [med hirdmanne]
MHFrg¹ 14621laugdu menn þar misiafnt til
HuldaHrokk 34Sumir quoduz gera mundu Sveini kongi leidangr sem þeir voro skylldir en fara huergi síalfír En svmir laugdu ecki til
HuldaHrokk 1514Þeir tolodu þetta vm hrid, ok lagdi huer til þat, er likadi
Hák81 30618sagdi þa Dagfinni bonda, huat vm hafdi lidit. Logdu menn miog misiafnt til
Hák81 34225vilium vier en giarna til hlyda ok þat til leggia, sem gud kenir oss
Hák81 37820reifði á þingi brennumálit, en menn þóttusk ekki kunna til at leggja, meðan engi var til svara
Gr 14621Þa vard vr matha reidr kongren er hann heyrda hin leggia til trvarinnar
BarlReyk 9830Sidan stod hann vpp og gieck til þessara fathækra og thok þꜳ j fang sier og minnttezt vid þꜳ. þetta þotte monnvm hans storlega jlla en þordv þo ecki til at leggiꜳ
BarlReyk 1085þetta for so fram at eingen lagde til þessa allt þar thil at barn þetta Gregorivs var .xv. vetra gammall
GregBpReyk 1026þetta thok quinna hans til vara og þorde ecki til ath legia
GregBpReyk 1824þꜳ litvr bonde til þeirra er komner vorv og sier at þeir erv miog hryggver og hlioder. en leggr þo ecki neitt til þeirra hvar fyrer at þat sie ennda leggia þeir og ecki neitth til bondans vmm þeirra erinnde
GregBpReyk 2715Af þessu hrygdizt bonden madr hennar og lagde þo ecki til. nema hvgsade med sier ...
JerReyk 2441Enn umm helge holld þau sem biskop hafde nidurlagt, og umm fo᷎stur þær sem biskop hafde vidlagt edur umm skript sagdest Eindride ecke munde til leggia, kvad þad akvæde Magnusar kongs ad biskop ætte ad rada helge ho᷎lldum
ÁBpˣ 5614læggr ok Thorkæll þat til vitnisburðar. at gilldar .a. Onarhæimi kœyptu optlegha við til hæitna af vmboðs monnum kirkiunnar .a. Onarhæimi
DN X (*1327›apogrˣ) 268eɴ eptir ꜳr lidit spyr husfreya, hvad haɴ hugsar um göds sitt? haɴ segist þar ⸢lïtit til leɢia [var. miög litt til hugsa HákHárB(2009) 617]
HákHárD(2009)ˣ 67hon sagði, at hann mundi sjálfr slíku ráða, en kvað þó marga ókunna menn misjafnt gefaz, er mér þá eigi af at kenna, ef ek legg ekki til
HálfdEystˣ 1025Í byskupsdómi Gizurar byskups urðu ... mǫrg ǫnnur stórtíðindi, þó at hér sé eigi til lǫgð
Hungrvˣ 9214En sakir þeirra ástar er Agulandus hefir á syni sínum ok þess mikla ótta er af honum stendr, þorir engi nökkut til leggja hans framferða
KlmBˣ 13415þenna knör gef ek þér ... ok ⸢‹skaltu› til segja [var. vil (ek) tilleggia AM 590 a 4°ˣ], hvar er þér þikkir á vanta
var. Mág² 15028 → Mág AM 590 a 4°ˣ 51r32Niota mun ek nu lidz munar. ok mun nu verda at leggia til slijkt huer sem synizt
Svarfd(1966)ˣ 5826
● leggja fátt til [e-rs] sige meget lidt, være tavs om (ngn)
eða hví leggr þú svá fátt til
NjR1908 1298Gunnarr var vel stiltr ok lagði fátt til
NjR1908 1622hon lagði fatt til
Finnb 722hví leggr þú svá fátt til
NjM 1458Gunnarr var vel stilltr ok lagði fátt til
NjM 1798Hallgerðr varð fegin Gunnari, er hann kom heim, en móðir hans lagði fátt til
NjM 18312Eigi veit ek, sagði Þorkell, hversu þér ferr af, en eigi munu þit jafnir hreystimenn vera, ok legg þú fátt til hans
Gr 7611Högni hlýddi á þetta, ok lagði fátt til
SǫrlaStˣ 44813
● leggja gott/vel til [e-s/e-rs] [í e-u] udtale sig venligt, være postiv indstillet til (ngt/ngn)
þa þegar lagdu læikmenn her gott til oc bado at þeir sialfer mætte bazt settazt sín a milli
NoDipl (1295) 7549Til allra manna lagði hann gott í sínum orðum
ǪrvS 914skylldr ‹em› ek gott til at leggia
EbWolf(2003) 1218engi flokkr þotti betr siðadr vera, en sa er Stvrla hafði; lagði hann vel til oc all-gegnliga þessa mala, ok fekk af þi mikla vinsæld svðr þar
StuᴵK 3503bidia þeir borgarmenn sem gott hofdu til ⸢lagit [var. lagt Holm perg 16 4°] þessa mals at uirduligr herra Nicholaus viki til fundar vid Eustachium
~her lo᷎gdu menn huors tueggia uel til ok kuodu naudsyn a vera at þeir sættizst
Fær 4526Konungr bauð honum grið, ok lögðu margir þar vel til
Bós 1418Sumer handgeingner menn lo᷎gdu gott til
ÁBpˣ 11020Síðan lǫgðu þeir margir gott til Halls, er áðr hǫfðu óþokkazt við hann
LjósvLˣ 9520Þetta þótti mǫrgum vel til lagit
StuᴵᴵR11127ˣ 16334en gott mun ek til leggja
StuᴵᴵR11127ˣ 3278þau systkyn Hellenus ok Casandra er jafnann hafa gott lagat ok lagtt til ydra ma̋la
TrójOˣ 21115
● leggja illt/þungt til [e-s/e-rs] tale dårligt om (ngt/ngn), ytre sig fjendligt
var (hann) vinr mikill Þorfinnz jarls en lagði þvngt til Einars
ÓH 2399Enn flestir menn logdv þvngt til Snorra, ef hann hefdi uerit uitande ferþar þessar
StuᴵK 40619En med Isfirdingvm ok Vtfiarda-monnum var forn [óþokki], ok logdv þeir flestir þvngt til þeira mala, er i trv[nadi] voro hafdir
StuᴵR 45213þess vil ek beiða, at þeir menn allir, er hér vilja ilt til leggja, at geri annathvárt, at gangi á brott eða þegi
StuᴵᴵR11127ˣ 16329
● leggja (mǫrg) orð til [e-s] [fyrir e-n / við e-n] udtale sig med (mange) ord (om ngt), lægge ord ind (for ngt), tale godt for (ngt), give sit besyv med
Scal ec uist sagði hann leɢia þar orð til at þat rað megi takaz
Eg162θ(2001) 9111hefi ec þar til lagt mꜷrg orð fyrir Steinar oc beðit hann sęt[t]az við Þorstein
Eg162θ(2001) 1601Þa lagði orð til gamall maðr er þar sat meinliga halldinn
ÓH 6463bað þa til þess hætta. ok lagði morg orð til
EgM(2001) 3523Marger aðrer logðu þar orð til
EgM(2001) 5017skal ek vist leggia þar orð til at þau rað takiz
EgM(2001) 9131Þau buðu honum til sin ok lǫgðu þar mǫrg orð til
Laxd 7415hefir síðan lagt til mǫrg óvingjarnlig orð
Laxd 19913Óláfssynir bjóða Barða frænda sínum heim með sér ok leggja til þess mǫrg orð
Laxd 2028ok eggiudu alla til at taka skurðarskirnina. ok lo᷎gdu þar til mo᷎rg orð
Stj¹ 18729Þeir kvadu honum fyrir ecki koma mundu, er hurdin var lęst. Þa lagdi [var. + orð ÓH 6463] til gamall madr ... bad hann eigi tortryggia
ÓH235 17819Enn þȯ ath no᷎ckur sidugr madur siȧe sanninde og til leggi sin ord med sannindvm. þȧ ...
Adon 739Til mun ek leggja orð mín, ef þér mætti lið at verða
Gr 15814Þidranndi kuadst skilldur ad leggia ord til
Fljˣ 6312Þá lagði orð til gamall maðr, er þar sat
Hkrᴵᴵᴵˣ 31114Lagði hann þar mǫrg orð til við konung, at hann skyldi þiggja heimboð at honum
Knýtl1741ˣ 8719ecki skulum ver þar ok morg orð tilleɢia
ÞSHˣ 17414
● leggja til umtals/... [e-t] bringe (ngt) til diskussion, diskutere
Legg ek þetta því nú til umrœðu, at nú er Þorkell frændi minn við
Laxd 2782Þa var fvndr ste‹f›ndr drotins dag a Viði-myri, oc comv heraz-menn til oc lavgdv þa af nyo til vmtals, oc com i sama stað niðr
StuᴵK 2609Med þui at þu uillt þetta til umtals leggia
Jarlm¹ 713Þorgils bað þat segja Hrafni ok Sturlu, at þeir mætti koma utar þangat, ef þeir vildi til umtals leggja
StuᴵᴵR11127ˣ 16318
5) [e-rs] henvende sig til (ngn), tale med (ngn)
6) [e-s / ! e-t] [við e-n / með e-m/e-jum] komme med forslag, foreslå, give gode råd, tilråde, anbefale
for með honum Gvðrvn kona hans þvi at hon skal hitta fꜹðvr sinn ok vita hvat hann vili til leggia við Barða
Heið 9630þa attv hofðingiar þing i borginni ok bað Priamvs þa til leɢia hvern þat er likaz þætti þvi at sva ma eigi lengi standa
TrójHb 20528lagðe ek þat till með samþykt bæiggia þeirra at Arnfinnr skilldi fara j Sognn
DN I (1308) 10415ek mun þó til leggja slíkt sem mér sýnisk
NjR 1314Þat er vel, segir Kári, eða hvat lagði hann til? Ásgrímr svarar: Þat lagði hann til, at vér skyldim ǫllu kyrru fyrir halda til várs
NjR1908 31426Þat legg ec til með yðr. at þer stefnið þing við alla borgarmenn
StjC 39818Hvat leggi þer til. hverio ek skal svara þesso folki
StjC 57821firir huern mann er tynizt firir batlꝍysis sakir gialldi sa er bate rꝍrer brott slikt þegngilldi oc slikar frendbꝍtr sem konongr ⸢leggr til [var. skipar LundUB Mh 15 “Bn”] til
BlFar 28210oc læggi þar þan dagh till er skildr er till veghar bota
JKr 38212han scal sva til allra manna mala leggja sem han ser sannazt firir guði æftir logum
Bl 1893lagði til vikustef vm fund þeira. En sa biðr annars viku er fyʀʀ kemr
EgM(2001) 7912þa logðu menn þat til at Hallfreðr skylldi béta Grisi firir osoma þann allan er hann hafði gert honum
Hallfr 1086Þorkell vildi at engu hafa þat, er hann (ɔ: konungrinn) lagði til
Laxd 27410kvazk mundu fram bera vǫrnina, nema þeir legði til sætta
NjM 18010Þat er vel, segir Kári, eða hvat lagði hann til? Ásgrímr svarar: Þat lagði hann til, at vér skyldim ǫllu kyrru fyrir halda til várs
NjM 34514þat legg ek til, at vit treystum á hina helguztu guðs móður
Æv⁴⁴ 14712Ekki þarftv her til at leggia, segir Sighvatr, þviat ekki man firir þin orð gert
StuᴵK 39224Lavgðu menn þat til, at þeir skylldu undan riða. Enn Þorðr lagðe þat til, at Snorre ‹riði› undan enum bezta heste
StuᴵK 43222lagðe Þorvalldr þat til, at þeir skylldo setea dom ok gera Suein sekian
StuᴵK 46210lo᷎gðu meɴ huarra tueɢiu þa til at þeir mundi sættaz
Hallfr61 10818hann villdi þav rað vnyta er Gregorivs lagðí til
Huldaᴵᴵ 29222Margir eru þess vinir mínir makligir, at ek ‹leggja› til þat, sem heilt er emend. Nj 5830: GKS 2868 4° “S”
emend. NjR 5830: GKS 2868 4° “S”gjaldi sȧ er bȧti røri i brott slíkt þegngildi ok slíkar bœtr sem konungs umboðsmaðr leggr til með beztu manna rȧði
Jb 25010huat ætli þer þa firir liggia ef ver uilium æigi til sætta leggia nema koma ecki a hans fund
Eym 11921Sidan lagde til æinn uitr madr er var med Haralldi konungi ok Egill ullserkr het at af skylde taka bleiuna likinu
HHábr 58233er holmstefna a hendi þer Styrlaugr minn. Satt er þat segir hann. uid huern segir hon. uid Kol krappa segir hann eda huat kantu þar til at leggia. hon segir far þu ok finn Uefreyo fostru mina ok haf hennar rad
StSt335 1238Liost er þat, brodir, huat þer leggit til
Thom² 34431Oc leggiom þetta þar til af varom nedhom. at vi firirbiudhom at nakor dyruist vera ifuir biodhande herra abotan edhir nakro þui klaustreno vardhar
DN XII (*1361›AM 902 a) 7923þa bad Vilborg, at Brandr mundi nockuro heita fyrir honum. Hann lagdi þat til, at þau hion fastadi .vi.dægru fyrir Cecilio messo, medan þau lifdi
CecA 29716Lagði þá margr til, ok kom svá því máli, at þeir sættuz
FlórKon 17413ef eigi eru min rad hofd þa legg ek ecki til þadan fra
Rém 5433munu uid þat nu um lata lijda at sinni. huat sem ockur uerdr annat til hefnda lagit minnar suiuirdingar
Saulus 5526þit skvlvt giora annat huort fostbrædr at lat mik einn ráda huern veg er farit. elligar mun ek leggia til ecki
Vikt 2921lagði konungr til hálfs mánaðar frest, at þetta fang tœkiz, þvíat hann vildi, at sem flestir sæi
Kjaln 5616vard þath og flest ath radi er hann lagdi til
SneglFlat 41517Skapti lagði þat til með hverjum manni, sem hann ætlaði, at duga skyldi, ef eigi væri af því brugðit
Gr 10815þier skvlvt fretta hann til radz hvat hann villde tilleggia med ydr
BarlReyk 10118varð þat allt at ráði, er hann lagði til
Gautr¹ˣ 2226Konungr spurði dóttur sína, hvat hon leggr til, en hon sagði, at henni þœtti mikill vandi um hernað þeirra brœðra
HálfdEystˣ 11524sitt lagði hverr til, en fáir gott
KlmBˣ 5915Mordr lagdi þat til at þeir skylldu fa Erni skogangs sok ok koma hanum sva or heradi
LdnHb105ˣ 10819Fekk hann Órækju tíu hundruð vaðmála ok lagði þat til ‹með honum›, at hann skyldi utan, sagði at hann mundi øngva uppreist hér fá sinna mála
StuᴵR8ˣ 48618leitaði hann ráðs til inna betri manna, hvat upp skyldi taka. Lagði þá næsta sitt hverr til
StuᴵᴵR11127ˣ 221Hygg at þui Grys at þu legger þad eina til med monnum at þa sie ey verr med monnum eptir enn ädur
Svarfd(1966)ˣ 297Velent svarar ath hann mun fara ef kongur vill þetta ⸢vidleggia [var. tilleggia AM 177 folˣ “B”] og kongur sagdi þat vppa sína tru ath þetta skal vera fast þeiʀa j millumm
var. Þiðrᴵˣ 10730: AM 177 folˣ “B”
● leggja ráð/... til [e-s] [e-m / við e-n / með e-m] give gode råd, fremlægge god plan
scolo þer ... bera honom þau mín orð at hann leɢi til rað oc sinn styrcc at þu comir fram eyrindum
ÓH 12811bað Iuar konung rað til leɢia. En hann kvez eᴋi kunna oðru-uiff til leɢia, en hann dræpi Helga
Fornk 724baþ nu Kol til leggia þau raþ, at dygþi
Orkn325I 14812Kolr sendi honum silfr þat meþ qveþiu sinni - til þess attu leggir raþ til meþ mer, at ec koma fram hefndum
Orkn325I 15010spurði hann, ef nǫkkurr kynni honum ráð til at leggja. Þá gekk til Hervarðr ok lagði lítla stund til, ȧðr Guðmundar var vænna
HeiðrH 3325Þat er nu rað, faðir! at leggia til no᷎ckuð ráð með oss
Mág¹A 1260Hon svaraði: Far þú ok finn Njál ... hann mun ráðin kunna til at leggja
NjR 5822Njáll mun þessi ráð hafa til lagt
NjR 6516Æigi syniz mer þetta gott rað er Achitophel hefir þessv sinni til lagt
StjC 53029nu bið ek þig, herra Agrippa, leggia rað til með mer
Páll²A 26231kunni hann til allz goð rað at leggia þviat hann var foruitri
EgM(2001) 319spurði hann þess huert ráð hann villdi leggia til við Biorn vetr gest sinn
EgM(2001) 5026Eigi mun ek þat gǫrt geta, segir Mǫrðr. Ek skal leggja ráð til, segir Valgarðr
NjM 2758leɢ til þau rað er þu kannt betzt til at Ormriɴ verði vnninn
ÓTᴵᴵ 28012uilltu nockut rád leggia til med mer
HróF(2019) 764skulu þer fara ok bera honum þau min ord at hann leggi rad ok styrk til med ydr at þer komit fram eyrendinu
ÓHFlat 584Hefir herra Finner en alldri viliat vaart raad taka eda þi fylghia i nokorom lut, sem ver hofum tillaght med honom
DN IV (*1320›DonVar 1ˣ) 13318ver hafwom la‹g›tt þeim ollum ban viðr er uppgerðv fyrnemdan garð eða nvkora hiolp eða raað þar til legdi
DN VIII (*1329›apogrˣ) 11214skal ek þó ⸢til leggja enn ráð með þér [var. ra̋dleggia þier til huggunar Eb447(2003)ˣ 12231], ef þú vill þér at fylgja
Ebˣ 6829ek mun leggja til með Ref ráð mín
Gautr¹ˣ 4810Þorgils tjáði þá fyrir ábóta beizlu Þorvarðs ok alla þeira viðræðu, bað hann leggja til heilræði með sér
StuᴵᴵR11127ˣ 2548mælti Þorsteinn hvíti til nafna síns ... Nú haf þú ráð mitt um þetta og ver hér eigi lengr en ek legg ráð til
ÞHvítˣ 1815
● leggja til ráðs [e-t] [með e-m] foreslå, tilråde
Hvat leggr Njáll til ráðs?
NjR 13028Hverr lagði þat til ráðs með þér, at þú skyldir stefna Gunnari?
NjR 13110hvat leggr þú nú til ráðs með mér?
NjM 2105er Þordis ... sa hverr munr var gio᷎r þeira bræðra. þa mælti hon ... Þat legg ek til raðs með þer. at þv synir meira maɴ dom heðan af Þorualldi syni þinum
ÞorvVÓTᴵ 2812byskupinn ... leggr þat til [var. + rads Holm perg 1 4° “E”] med honum, ath ...
~ lat.illo iubente
MirMar1896 26a39 MarD634ˣ 74025Hvat leggi þér til ráða, góðir höfðingjar, hvárt vér skulum þiggja þersar gjafir?
Æv¹¹531ˣ 4014
7) [e-rs] bebrejde (ngn)
● leggja ámǽli til [!] [við e-n] bebrejde (ngn)
kvoðv eigi iammenni þa Gisla ok Hall. ok lꜷgðo nv amæli til við Barða
Heið 877Epter þat for Þorvalldur ꜳ Myrar ok rænnti þar maurgu fe. ok lagdi amæli ⸢til vid [var. a StuᴵK 30013] Rafn er hann villdi ei i þeirre faur vera
HrafnAˣ 21410
● leggja til ámǽlis [e-t] [e-m / við e-n] bebrejde, kritisere, lægge til last
ei mundi þat til amæliꜱ lagt þott sva giorðim ver. en betra til eptir malꜱ
Heið 906Eigi vil ec aptr hverfa [var. + þviat þat mvn oS lagt til amælis AM 68 fol “68”]
var. ÓH 3484: AM 68 fol “68”Munu menn ok mér mest til ámælis leggja þetta (ɔ: at Bolli vǽri drepinn)
Laxd 22715Þat mun ok lagit miǫk til ámælis við yðr ok at brigzlum haft við yðr ... ef þér munið eigi hrakningar þær, er Skarpheðinn hrakti yðr Ljósvetninga
NjM 36517aufvndar-menn Ara, lavgðu honum til amælis, at hann legði sva fylgd sina ‹við› Erling iarl at fara fra honum, er iarl þyrpti hellðz manna vid oc ofriþar at van
StuᴵK 12620Skal ek svá til stilla, at hann sé eigi hér tekinn á þínum varnaði, svá at þat sé þér lagit til ámælis
Vatnˣ 5720
● leggja til orðs [e-t] [e-m] bebrejde, kritisere, lægge til last
Þat lagði Skamkell mér til orðs
NjR1908 1234Mjǫk lǫgðu menn til orðs Þorkatli Eyjólfssyni, er hann rak eigi þessa réttar
Laxd 2139Vilda ek ... at vit bæðim okkr liðs at skilja menn, þótt okkr sé þat til orðs lagit af nǫkkurum mǫnnum
NjM 4058þeir laugðu Þoroddi þat til ordz er ...
EbWolf(2003) 1494lǫgðu margir þat til orðs ok þóttusk eigi vita, hvat undir myndi búa
NjM 10614Þat lagði Skammkell mér til orðs, *er ek mælta svá: Ér ríðið á mik ofan⸣
NjM 13821Þessu næst hugleiðir hann, að menn mundu leggja það sér til orðs, að hann skildi svó við sína menn
Jǫkulˣ 4810
8) [e-rs / ! með e-m] hjælpe (ngn), støtte (ngn)
spurði hann, ef nǫkkurr kynni honum ráð til at leggja. Þá gekk til Hervarðr ok lagði lítla stund til, ȧðr Guðmundar var vænna
HeiðrH 3326þeim skal eigi meinn at þuisa uerða er þeir litit sem ek legg til með haunum
BarlC 20919ek skal likna þer ok leggia annat til med þer, ef þu matt eigi þetta bera
Ambr 4035Jarl þagde ok lagdi med huorigum til
Hák81 3329Gisli spyrr Þorkel brodur sinn rꜳda, edr hvat hann legde til med honum, edr hvort hann vill no᷎ckura ꜳsiꜳ veita honum
Gísl 3417Atli lagði ekki til hans, en lét þó gefa honum mat, því at honum líkaði starfinn vel
Gr 1448þeir sennda thil keisarans og beidazt liknar af honvm. so fylger þat og vnder þeirra bode at þeir bioda sig vnder hans vernd og vmsiꜳ. Er þa lagit til med þeim af herrvm og hofdingivm keisarans
HenKunReyk 4119En so gatv þeir med farit og talad fyrer keisaranvm Dioclesianvm. at hann thok at leggia miog lithed til Sebastianvm
SebReyk 16211kom þá herra Bótólfr biskup inn í stofuna, ok settist niðr á einn knak þar framan at sem klerkarnir tefldu, lagði hann til með öðrum klerkinum, tók þá at hallast taflit
GBpDˣ 18631til leggi
~ lat.numquid qui dormit non adiciat ut resurgat
4211 (Vulg Psalm 40,9) GlossPsalt 4311þó at þú værir nǫkkut mótsnúinn mér ok litaðir á mér skallann, þá mun ek leggja til með þér
LjósvLˣ 10522
● leggja hendr til [■] hjælpe til med (ngt), yde støtte
hvgsaði at hann skylldi æigi sialfr leggia sinar hendr til at drepa hann helldr með þess hattar slęgð oc vndirhyggio koma honvm i valld Philistinorvm
StjC 46723ek skal æigi minar hęndr ne hvg til lęggia at drepa hann
StjC 4866þeir sa þessa ohęfu fram fara með kvikvendligum hugum, þo at mannkindin legði hendrnar til
JBapt²A 92023
● leggja til liðs [e-m] støtte (ngn)
9)
● leggja til dóms [við e-n] lægge sag an (mod ngn)
10) [e-s] føres frem til (ngt), slutte (med ngt)
● leggja til skiftis [e-t] lade (ngt) komme til deling, slutte med deling (af ngt)
Hann villdi ok staðina eigi til skiptis leggia Reykia-hollt ok Stafa-hollt
StuᴵK 55012eru hér ok fleiri kostgripir ... Var þá lagit til skiptis; hlaut Hǫgni skipit Stíganda ... Þórir ... goðorðit, en Jǫkull Ættartanga
Vatnˣ 6122
● leggja til þrautar/þrota [e-t] gøre en ende (på ngt)
býðr, at nú skulu þeir til þrautar leggja hestaatit
Glúm 4328oc qvez þetta mal ecki vilia til þravtar leggia
StuᴵK 9924skal þier nu aull frials Danmork til at heria, nema hier ꜳ Fioni i riki minu; hier skalltu hafa frid-land. Legium nu til þrota þenna ofrid
Jvs510 1729
11) [!] [við e-n] lægge forbandelse (på ngn)
12) [■] anstrenge sig, gøre en indsats
skiotuz til at hella ut annarra kuikenda bloði. þiat þar til leggr pardus sua giarna. at hann hleypr þar til sem hann fellr daudr nidr
Stj¹ 9833so er hann frægr j þessu starfi at huergi legur hann þess til at eigi fai hann sigr og sæmd
SigTurn 2154legg þú til, Grettir, meðan at ek bœti at hánum
Gr 1611
13) [e-s / ! e-t] aftale/arrangere/afholde (ngt)
Þeir lǫgðu til fund ok bǫnnuðu mǫnnum at eiga kaup við þá
NjR1908 23210Siðan var leitat vm sætir af vinvm beggia þeira oc stefnur til lagdar
StuᴵK 6912I þann tima var þat siðr ꜳ Englandi ef tueir menn keptuz vm einn luth at þar skylldi leggia til holmgaungu ok skylldi sa hafa sitt mal er lutr fylgði ok sigr fengi
ÓTᴵ 1672Var þá enn fundr til lagðr inn aa Skotlandi
Hák325X 37725
● leggja til lags
1) [e-t] arrangere (ngt)
2) [e-t] [við e-t] forbinde (ngt) (med ngt)
14) [!] [e-t] [um e-t] aflægge videudsagn
15) [e-rs] genere, forulempe, antaste
16) [■] [(með) e-u] angribe (ngt)
17) [!] [e-t] [með e-m] påføre (ngn) (ngt)
18) [■] prøve på (ngt), forsøge (ngt)
19) [■] (om en fælde) sætte op
20)
● ‖ impers.: leggr litla stund til [!] der går et kort stykke tid
um: leggja um
[e-t] [e-t] lægge (ngt) udenom, lægge (ngt) rundt om (ngt)
þar er domriɴ var settr var vꜷllr sléttr. En settar niðr hesliss stengr i vꜷlliɴ i hring. En lꜷgð um snǫri utan allt um huerfis. Voro þat kꜷlloð uebꜷnd
Eg162θ(2001) 944tekr kongs dotter linða eiɴn ... ok ⸢lagdi ⸢vm [var. uid MHFlat 2788] sar hertvgans
MHFrg² 15023
undan: leggja undan
1) [í e-t] lægge (ngt) til side, gemme (ngt) væk
2) [með e-t] [til e-s] trække sig tilbage, løbe væk, flygte
gradungr tok at belia ok gialla akafliga hatt en þat hrędduzst Skrælingar ok lo᷎gdu undan med byrdar sinar
Grǿn 54511en Danir lǫgðu þegar undan til skipa ok lǫgðu þegar í braut
Knýtlˣ 22824
undir: leggja undir
1) [!] [e-t] lægge (ngt) under
● leggja undir hǫfuð [sér] [e-t] lægge (ngt) under sit hoved
Hann gengr til stufu ok biðr leggja undir hǫfuð sér, ok svá var gørt; griðkonan sá, at tárin runnu ofan á hœgindit ór augum honum
Laxd 2819þann sama stein. sem hann hafdi lagit ser undir ho᷎fut
Stj¹ 17019
● ‖ impers.: leggr undir [!] [e-t] (ngt) bliver dækket til med sne
i no᷎ckurum stoðum lagði vndir bæi sua at hus brotnuðu niðr af þunga sniavarins
AnnSk 20729voru hrider og snio kuomur suo miclar at jarder lagdi vnder vida
AnnGott 35929
2) [e-t/e-n] [við e-n] lægge ned, vinde over, overvinde, lægge under sig
konungr atti við mikinn borða-mun at eiga sem fyʀ. logðu þo Birkibeinar allsnarpliga undir vapn þeira
Sv 1526þa gengv margir konvngar a rikín ok logðv vnder
RagnSon 4585fyrr en hann fengi yfirkomit krapt ohreinna anda ok undirlagit, sem i psalminum segir
~ lat.superaret
54331 VP 54317jarlar lögðu undir land við Tristram ok buðu honum systur sína
Trist² 6823enn suo kom at gavllturinn lagdi vnder biavrninn
Vilm577 1617Slijckt uære mikill heidr og afrecsverk at leggia slijca unndir
SigÞǫgl 1664svá hafa sumir menn hermt orð hans síðan, at hann þóttiz alt land hafa undir lagt, ef hann gæti Gizur yfir komit
StuᴵR8ˣ 49312
● leggja undir sik [e-t/e-n]
Var ecki þat Steinaʀ at þu geyrðir u uitandi þat er þu uilldir leɢia uɴdir þic land eign Þorsteins
Eg162θ(2001) 1677Knvtr konungr hafþi þa lagt land allt vndir sic i Noregi
ÓH 4722Vilhialmr er comiɴ svɴnan a England. oc leɢr vndir sic þar sem hann cømr
Mork 28517Siðan er Alexander hafðe laget Porum undir sec sem nu hefir sagt veret
Alex 13829hon (ɔ: ágirnin) man alldregi sodd verða þoat þu faer allan heimenn vndir þec laget
Alex 14914siþan lagðe G. (ɔ: Guðrøðr) vndir sik rikit. en Aztriþr varð forflotta
ÓTOddS 64for Sverrir konungr um sumarit i Vic ꜹstr oc allt til landz-enda. oc lagði allt land undir sic
Sv 10721sogþv konungi at Modreð systvr svn hans lagþi vndir sig Bretland
Bret 2947lꜹgðv þeir vndir sig aull upplaund
Hák NRA 55 A 1r(1ra)4sem hann hvgsaði at gǫra ráð vm þetta i tómi. þá lagði vnndir sik rikit Hvgi tapez
AnnReg 10535Knútr hinn riki kom til Noregs ok lagði rikit vnndir sik
AnnReg 10713Epter þat lagði Haralldr konungr vnder sik Sunnmæri
EgM(2001) 610hann hafði tekit ... alldingarð frá Agnesar kirkiu, ok lagði undir sik
MarB 10211Nv leɢr Bachides vndir sik allt rikit
Gyð(1995) 654hann lagði vndir sik allar Suðr eyiar sva langt uestr at engi konungr hefir lengra eignaz siþan
ÓTᴵ 2692hann hafdi sigrat mikinn part af Girkium ok sua undir sik lagt. at þeir gafuz honum i ualld
Stj¹ 8532hann lagde undir sig hvar sem hann fór
Orkn 38tók risinn léttliga til Rollants ok lagði hann undir sik
Klma 28114Haki konungr lagði lǫnd undir sik ok gerðisk konungr yfir Svíum
Hkrᴵˣ 4112lagdi Þorfinnr undir sik þar sem þeir fóru
Orknˣ 617
3) [e-n/e-t] [með e-u] undertrykke, underkue
ok hann mun hennar konung lægia ok vndir leggia
~at eigi optar megi vpp snidnir þyrnar með snorpu iarne milldinnar vndir leggia gudligt sædi með illgresi rangʀar spillingar
~i ollum lutum em egh ifir stiginn ok unndir laginn af Nicholao erchibyskupi
~Nicholaus hefir sua vndir lagt heiminn ok sialfan fiandann
~Enn þat ma undra ... hui lęgri menn foru oleystir, med þui at sialfr konungrinn ok hinir mestu manndraparar uaro undirlagdir
Thom² 4566lika mun ek lata mer þessa gio᷎rd med þuiat ek hefe sialfur under lagit. enn minnkad þicki mer all mio᷎k malín
Harð 13522suo mikill er rikdomur yduar yfir ualld ok hofding skap at þeir getit mik sigrat ok undir lagt
LBpB 4630so mikil er rikdomr ydar. yfervalld og hofdings skapur. ad þier getid migh sigrat. og vnnderlagt
LBpA 4614huersu hann mætti suo flyia verolldina, ath hann legdi hana mest vndir fyrirsmꜳndi hana
~ lat.submitteret
MirMar1896 27a28 MarD634ˣ 74320Var hann langan tima þrongdr ok vndirlagdr af þessum illa vana, liggiandi leingi i þessi synd
MarD634ˣ 85114ek er svo suikinn ok vndirlagdr af sialfs mins illzku
MarD634ˣ 109519
● leggja undir fǿtr [e-n]
● ‖ præt. part.: lagðr/lagiðr/laginn undir [e-t / e-m/e-u]
Hann var svá mikill glæpamaðr ok undirlaginn fjándans valld fyrir sínar údáðir
Æv¹⁰ 3023eru oll kuikendi manninum undir lagin
~ lat.animalia ... subjecta sunt
GenMan 18656 Stj¹ 2135Kayn uar undir lagdr æfinliga pinu
Stj¹ 4623⸢undirlagðr [var. undirlagiðr AM 227 fol “B”] ok sigradr af guds syni
Stj¹ 14636flyia man heilagur ande likam ⸢vnderlagdann syndvm [var. þann er undir syndir lægs Alk619 9112]
Alk685 9010
4) [e-t/e-n / ! í e-t] [e-t/e-n] underkaste (ngt/ngn) (ngt/ngn), undergive
Salur ero lagðar unnder hascasamlega doma firi vangetzlo sacar oc skiotlegs dauða
Kgs 376segir at þeir mundo eigi comaz i betra føri at hefna harma siɴa oc frelsa sic fra þeirri anꜹð oc þręlkan er hann hafði þa undir lagt
ÓH 5661ec man allt folk undir þic leggia
Alex 1718þæt er skyldæ vor ... at vita þæghna vara ok hughlæidæ þæiræ gangh ok nytsemdar sæm oss ero med þæghnskyldu vndir laghder
RbHM (*1293) 206dioflar erv vndir lagðir yðart valld
~ lat.subjecti sunt
VitAnt 14354 Ant 7618Þagat leggr hann undir margar stóreignir ok gjæðir staðinn gersemum
Æv⁹⁵ 30217er sannara, at hans tign var lagin undir eigin sjalfræði
GBpD 12522alla hans bræðr lagda ek undir hans tyktan ok yfirbod
Stj¹ 16731Huert sem eitt skogardyr manut þer i þrældom undir leggia
Stj¹ 24232af þvi leɢium wer vnder bann alla þa sem þuilika luti dirfaz at gera
StatJón 17813ekki uil ek segir hann leggia virding konungs mins undir uopnn min
HHábr 5781mikinn truskap legg ek þa under þik sagdi Samson ef ek fæ þier mitt suerd
Sams 2324
● ‖ impers.: (er) lagit undir [e-n] (ngt) er afhængigt (af ngn)
5) [e-n] overdrage afgørelse (til ngn)
þæir hofdu lakt [v]ndir Siæbiorn a Lako Matios a Lautini ok þa *flæydi
DN XI (1326) 2023byskup ... andaðiz, ok lögðu allir undir Romalldum at kiósa byskup í hans stað
MarB 14915loghdu þau. þer. þa. vndir oss. med handærbande ... vndir rett fiartall. ok apterloghu. bædi a. jordum ok lausæ gozze
DN IX (1360) 1645a sama dagh loghdu þau fyrnæmd Ifuær. Marghretæ. ok Sæbiorn. vndir adernæmdæ men. med handærbande. vndir sama skilord. ok fiartall. bæde vm [jerder] ok lausæ goz a
DN IX (1360) 16415skylldi hann þa liuka vpp gio᷎rðum þeim, er undir hann vóru lagdar við bru
StuᴵK 57315villdu at ongum koste vndir hann leggia edr sættazst vidr þa Orm byskop
AnnL 2758kom þar saman bænda fioldi af Nordlendinga fiordungi ok villdu med engu moti vndir Jon byskup leggia ok ecki sættaz vid Orm byskup
Ann1005 40324eigi myndi Arnkell þessa hafa varnat mér ... ef ek hefða undir hann ⸢lagit [var. lagt EbWolf(2003) 15913]
Ebˣ 8620ädur var miog laung thil ræda vm þad mäl, Enn þar kom vm syder, ad þad var lagt vnder Brand byskup
PBpˣ 4111
● leggja undir dóm [e-t] overdrage (ngt) til afgørelse
beiðði. sira Martæinn biarnna leggia vndir ðꝏ̋m huat greniadarstadar kirkia mætti audlatz J sitt gꝏ̋ðz af. þeim kugilldum
IslDipl (1380) 6925saker þess ath þessir fýrr nefndir menn þorleifur biornsson ok helgi teitzson laugdu vnder med handabande þann dom sem ellendur ellenzson þar ýfer stefnde
DI V (*1475›tr 1480) 8043
6) [e-t] [e-t] sætte (ngt) på spil, vove
lottv allir at hann legði sva mikit vndir trvnað bænda at hann sæti i Oslu
HákFris 46722þeir voru raðner til at lata sinn hlut huergi eða vnder leggia, við hueria menn sem þeir ætti malum at skipta
Fbr 516bað ek eina þeirra af mér taka, ok leggja þar undir taflit, en ek byrði mína af gulli
EgÁsm 608
● leggja undir þegnskap (sinn) [e-t] sætte sin ære i pant (på ngt)
at leggia vndir þegnskap siɴ. at saɴa frændsemis tolv
GrgKonᴵ 476Hann scal hafa saɴaðar menn ii. þeir scolo þat leggia undir þegnscap siɴ at sia er frændsemis tala rétt oc söɴ amiðle þeirra sem þa talðe hann
GrgKonᴵᴵ 1113þa scal sa er fastnaðe eða fastnandiɴ gøra til hins oc telia frændsemi oc leɢia undir þegnscap siɴ sem at domi
GrgKonᴵᴵ 3223En meɴ bera at dome þeim liug quiðo. eða liug vætte. eða leggia rangt undir þegnscap. oc sva öll liugvitne þav er þar verþa boren. oc varðar þat alt Fiör Bavgs garð
GrgStað 45813vit leggjum þat undir þegnskap okkarn, at vit hyggjum, at Mǫrðr myni svá sœkja sǫk þessa sem hann veit réttast ok sannast ok helzt at lǫgum
NjR1908 3651Í þessum dómi (ɔ: fimmtardómi) skulu vera allir inir styrkjustu eiðar ok fylgja tveir hverjum eiði, er þat skulu leggja undir þegnskap sinn, er hinir sverja
NjM 2447vit leggjum þat undir þegnskap okkarn, at vit hyggjum, at Mǫrðr mun svá sœkja sǫk sína sem hann veit réttast ok sannast ok helzt at lǫgum
NjM 3982
7)
● leggja undir land trække i land, bakke ud, overgive sig
Ro᷎gnvalldr mun hafa ahaulld nockur við keisara um tafl. Helgi mællti: Leɢ unndir lannd! ok sva skalltu mællt hafa
Mág¹A 958þat segir mer hugr um þetta mal huersu sem feʀʀ at fyʀʀ leggi þeir undir land en ek
EbWolf(2003) 1271
8) [■] tilskynde (ngt), anbefale (ngt)
Sem þeir hafa talaz við, leggr ęę ‹frvin› vndir høfliga, at hann skuli fram riða
MarS 28710Sem þeir talaz þetta med, leggr enn fruin undir hogliga, at þau skuli framm rida
Mar233 29514
9) [e-t] [e-t] (om brygning) tilsætte (ngt) (ngt)
Ener qveyqvor voro lagþar vnder mvngaz efni. oc alt vaɴdlega til bvet. þa gerþe non viþ taca
ÞBpCod645 91En er þar var mvngát heít oc vnder lagt þa com non gerþ i mvngát
ÞBpCod645 1024
10*) (mat.) ?lægge til
upp: leggja upp
1) [e-t/e-n] [á e-t / við e-t] [e-m] lægge (ngt) op, stille/stavle (ngt) op, anbringe (ngt/ngn) (et sted)
Ef maþr fiɴr reka tre af skipi. oc er honum rett upp at leggia
GrgKonᴵ 2521Nu læggr maðr upp klyf firer hælgi. bere sæckta laust til kuælz ef æigi fællr ofan
BorgKr¹ 34916Ef maðr finnr reka tre af scipi. oc er honom rętt upp at leggia
ÁKr 466Nu læggr maðr upp klyf firer hælgi. bere sæckta laust til kuælz ef æigi fællr ofam
BorgKr¹ 54916leɢ þa figvrv fyrst vpp vid tolvna er vtarst er til hęlgri handar
Algor 41821svnnan vnder fiallinv mantv rioðr hitta ok lagða vpp eða reista .ííj. steina
LdnHauksb 115En þegar er maðr hefir lest lasse sinu eða klyuiar vpp lagt
BjarkKrᴵ 3046ef hann stendr eptir i obygðri ꝍy. þa skal leggia honum upp .v. natta uist oc eldz fꝍri. bat oc bulꝍyxi oc huers dags skick‹i›u hans
BlFar 27723Þeir Rognvalldr iarl ok Sveinn stodu hia kirkiudyrunum, medan seglit var utborit; þat hafdi verit upp lagit i Magnuskirkiu
Orkn 30320Storulfr hlod heyi en handfatt uard upp at bera en honum þotti helldr regnnlikt gerazst. kallade hann þa a Orm son sinn ok bad hann til healpa ok leggia upp heyit
OStór 52133er þeir komu til hafnar, var vpp lagt þat, er eptir var af styrinu
Hák81 54721ef han er upplagðr á iörð manns oc deyr hann þar. þá ...
Frostˣ 2101Nu leggia þeir vpp ꜳ̈ hestinn þad hid sama sem hann hafdi ꜳ̈dur borid og fara leid sijna
JBpC(2003)ˣ 15529
● leggja upp árar lægge årerne op, indstille roningen
En þa er Þoʀ lagþi vpp ararnar, greiddi hann til vað helldr sterkian ok eigi var ꜹngvllinn miɴi eþa oramligre
SnE 6212þeir laugdu upp arar
Hálf 17324þá scal leggia upp árar sá hinn þriði þeirra laxmaðr
Frostˣ 15916
2) [e-t] hive op (i ngt), hive (ngt) op
Þa bað hann þa leɢia vpp kyrtiliɴ oc sa hann þa leɢiɴ
Mork 3951(ǫrninn) setz a seyþinn ok leɢr vpp þegar it fyrsta lær oxans ii. ok baþa bogvna
SnE 799
3) sejle ind til ankerplads, lægge til
4) [e-t] lægge (ngt) til side, oplagre
styrimaðr ... skal þriðiungi meiri lest hafa en hasetar oc þo eigi meira vppleggia en haseti
BlFar 27617Stẏrimaðr skal þriðjungi meiri lest hafa en hȧsetar, ok þȯ ekki meira upp leggja en hȧsetar
Jb 24114
5) [e-t/e-n] [við e-n] afstå (ngt/ngn) (til ngn), overlade (ngt/ngn) (til ngn)
leggi up hofuð oc fꝍtr oc huð
Bl 20812kome æigi fyr aftr en han hafe upp int skript þa sæm biskup lagde vp vid han
BorgKr² 3572þer verðit vpp at leggia allt rikit i mina hand vm .iij. ꜳ̋r
ClarA 864her a ofuan lagda ek vpp vidr minn herra. orm biskup. halfan viðreka fra hole
IslDipl (1352) 2614fioratigi hundrada ær gudridr ok þorgærdr logligær arfuar sira solfa logdu vpp vit hann huat af gæra sæm hann villdi
IslDipl (1391) 9934jonn prestr þordar son lysti þij atth Gudrunn sæmundár dottir hefdi alldri vpp lagtt jordinna j skardi vid sigh til saulu edr eignar
IslDipl (1423) 24125j mot þeim skogum sem var gaumul eign fyrnefndrar þinguallar kirkiu ok adr greindr sira jon oddzson hafdi vpp lagt
DI IV (*1448›tr 1475) 73119þenna grip vil eg ꜳ aungan hatt vppleggia
Vald 705Hann skoraði á Einar bónda, at hann skyldi leggja upp við hann dóttur sína eða verja hana
Gr 13512nú hafa bœndr margir lagt upp við mik þat, er þeir hafa átt í eyjunni
Gr 2377
6) [e-t] [e-m] overdrage (ngt) (til ngn)
● leggja upp í vald [e-rs] [e-t]
7) [e-t] [í e-t] anbringe (en kvindes medgift) i fast ejendom, investere
alfeidr ... ok lagdi sinn mála or huammi en vpp J vardgia
IslDipl (1390) 9610brandʀ handlagdi ... gvdʀvnv kvitt ok lidvgt ꜳ sinna vegna vmm þann mꜳla hennaʀ sem havkr fadir hans lagdi vpp j joʀdina at skaney halfa
IslDipl (1397) 12919synde þar til bref at male Jnngibiargar sæmundar sottur var lagdr vpp J silfra stadhe fioretighe hundradha huert
IslDipl (1428) 26629reiknadizt mꜳlinn hꜳlft annat hundrad hundrada. lagdi hann malann upp j bezztu eign þa hann a eda eigandi uerdr at
DI V (1451) 8727lagde títt nefndr jndride hakonarson allan þenna mala og peninga gvdrunar gisladottur. konu sinnar. vpp j bu eda beztv eign er hann ætte eda eigande yrde
DI V (1452) 9915kiore eirekur loptson Margretv olafsdottur frændkonv sina malakonv j gard biarna olasonar og lagde up i bv og beztv eign þvera j hnioskadal mala margretar
DI V (1471) 6113jördina hialla ... j einarstada kirkiu so᷎knn er hennar (ɔ: Guðríðar) ma̋le var upp j lagdur
DI X (*1537›apogrˣ) 1073
8) [e-t] [fyrir e-t] betale (ngt) (for ngt)
9) [á e-t] risikere (ngt), vove (ngt)
10*) ?arrangere, ?beslutte
● leggja upp kaup [e-rra]
at ion sæmvndzson sonur hennar hefdi vpplagt oc samþykt þetta þeirra kavp
DI V (1465) 45528at greind gudrun j fyr sogdu handabandi vpplagdi samþyckti og fullkomliga stodugt giordi þat sama kaup
DI VI (1489) 65430laugdu upp med handabandi Steinunn flosadotter kona Philippus ok Jnghibio᷎rgh Arnadótter kona Olafs ok samþyktv á sinna vegna þetta kaup
DI VII (*1384›Umboðˣ) 69
11)
● leggja langt upp [e-t] gøre en stor sag ud af (ngt)
út: leggja út
1) [e-u] [á e-t etc.] sejle ud (med ngt)
flyr hann nu til skipanna er scamt voro fra bo᷎ j. oc leggr ut afiorðiɴ
ÓTOdd 752ecki baɴar hann Halldori vtferþ. oc byr hann scip sitt vm varit í aɴi Nið. oc leɢr vt siþan við Brottoeyri
HalldSn³Mork 15326Sidan lagdi hann lidi sínu ut til eyiar þeirar er Fárón heitir. ok liggr í Nilar kuislum
Rómv226(2010) 38113Oc er kavp-menn lavgdv vt eptir firði, hlodo þeir segli oc scvtv bati oc rero yfir a Galmas-strond
StuᴵK 6615En kavp-menn voro vt við Sel-eyri ok hofdv þa hvert fat a skipi, oc lavgðv vt i alin, oc lagv þar vm strengi. Stvrlv-synir lavgðv at framan ok villðv hoggva strengina, en kavpmenn hofðv reyrt iarni við strengina oc vorðvz drengili‹g›a með skotvm ok grioti
StuᴵK 27217þa var lid hans aluopnnat ok ætlade at leggia vt ór hofninne
ÓHFlat 4232Var þa blasit ollu lidinu til bruttlogu, ok sum skipin logdu ut
Hák81 33723léttir Hálfdán eigi ferð sinni, fyrr enn hann kemr til Englands í þá höfn, er fyrr hafði hann útlagt
HálfdBr 58929þeir Hœlgi ⸢logdu [var. letu LdnStˣ 1802] ut hinn sama dag ok tyndust allir a Hælga skeri
LdnHb105ˣ 575hann lender i þeirre ho᷎fn er hann udlagde fyrr
SigrValˣ 15815var þat lagit út undir Elenuhólm
Þórð²ˣ 19927
● leggja út um akkeri [e-t] ankre op
þa hafði. Magnus konungr sceiðina miclo. oc var hon lꜹgð ut um ackeri. En scutur oc smæri scip roa at landi
Sv 4912svmir logðo vt vm akkeri
HákFris 42336þeir logðu v́t skipit vm ackeri
EgM(2001) 10729
● leggja skipi út
styrimaðr vill skipi sinu ut læggia. þa sculu aller sciparar til coma
Bjark 7225a þeim degi er styrimaðr uil ut leggia skipi sinu. þa skolu allir skiparar til koma nauðsynia laust
BlFar 27517gengu þeir ut a skip ok biogguz sem skiotaz ok laugðv ut skipunum
~En ȧ þeim degi sem stẏrimaðr vill skipi sínu út leggja
Jb 23912En allir syslumenn, þeir j voru bænum, logdu ut skipum sinum ok þangat, sem kardinali la
Hák81 59013er ⸢skipit var vt lagt [var. skipinu var vt lagit HákFlat 19112] undir Fenhring, sagdiz hann skylldu austr til Vikr
Hák81 64515Bui bað menn sina sla festum oc læggia ut skipum fra lanndi
FskBˣ 916Hann lagðe ut skipi sinu rere norðr firir Skane
FskBˣ 16711
2) [e-t] bringe (ngt) om bord på skib
3)
● leggja net út kaste fiskegarn ud
4) slippe ud, drive ud
● ‖ impers.: leggr út [ór e-u] [e-t]
ho᷎rdur bad þa̋ menn uarazt gust þann ok odaun er ut legdí ur haugnum
Harð 14314þeir sáu tjöld á landi ok rauk af ... ok er þeir komu þar at tjalddyrunum, færðust þeir báðir í dyrnar, svá at ekki náði út at leggja reykinn
ÞorstVík 44110
5) [e-t] [á/í móti e-u] sætte (ngt) på spil, vove
lagþi hann ut kugg einn ok allt þat, sem hann atti, i moti þvi aullu, er hann hafþi aþr latit
Orkn325I 1384Her er þat tafl fe, er ek vil v́t leggia
Mág¹A 1125Er þo sa munrinn at hann tekr inn fallualltan penningh meðr fesinkni. en leggr vt trv sína ok hiartaliga dygd
~því síðr legða ek ríki út, ef ek sæti í yðru rúmi, at mér þœtti betri glófi minn en ván taflsins
KlmBˣ 20531Þetta þykki mér lítils vert út at leggja á móti þínu hǫfði
Rémˣ 1779
● leggja líf (ok líkam) út [■ / í e-t] [fyrir e-t] ofre sit liv (for ngt)
Aðrir eru þeir at sitt líf ok líkam leggja út í orrostur ok erfiði
Æv¹⁰ 3318sem lesit er af ... einsetumonnum, er iafnvel hafa lifit ut lagt at fylla lydnina
VP 65818þeir spara eigi sitt lif ok likam wt at leggia fyrer hans ljf
Rém 4832harla gott er at leggja sitt líf út fyrir hans skyld
KlmBˣ 23825med þui hann hefdi sitt lijf vtlagtt j hættu fijrir þeira naudsyn
ÞJˣ 365
6) [e-n] [frá e-u] udelukke (ngn) (fra ngt), drive (ngn) bort, gøre (ngn) landflygtig
● ‖ præt. part.: út lagðr [af e-u]
rak G. (ɔ: Gunnhildr) Hakon abrot af eignum sinum. oc s. (ɔ: sagði) hann scylldu vera ut lagþan af Noregi
ÓTOdd 146þv att tva costi fyrir hondvm sa aɴar at fara ⸢vtlagþr [var. útlagr Hkrᴵᴵˣ 4308] af eignom þinvm
ÓH 5111Vtlogðom monnom þickir ser mikit veitt. at þeir nae bera beín sin at eíns a fauðorleifð sinne
Alex 9315þeir menn skylldo ok vera ⸢ut lagðer [var. útlagir Hkrᴵᴵᴵˣ 39221] er sannir urðo at averkum við Sigurð
HkrEirsp 20527
● gera út lagðan [e-n] [í e-t / af e-u / ór e-u] [fyrir e-t]
var af þvi abravt rekiɴ yr paradiso. oc ⸢ger vtlagþr [var. gorr utlægr Barth¹ˣ 74637] iheim þeɴa
Barth²Cod645 10323Ottarr jarl queþr þa þings. oc gerir Hakon j. (ɔ: jarl) utlagþan
ÓTOdd 537hann gerði Sigvallda j. (ɔ: jarl) utlagþan af ættiorð sinni firir suik sin
ÓTOdd 11214þa gerþi hann alla utlagða. oc bauð at drepa þa sua sem sekia menn
ÓTOdd 1145scallt þu senda menn ... a fund Sigvalla j. (ɔ: jarls) er þu hefir gert ⸢utlagðan [var. vt lagan ÓTOddS 18222]
ÓTOdd 18121konungr hefir eiga latið orvarþing eptir Þorgeir oc Steinn er utlagðr gor
SteinÓH 3787hann var ⸢utlagðr geʀ or [var. vt lage gerr i Eg162δ(2005) 13724; vtlægr i EgM(2001) 491] noregi
Eg162ζ(2005) 17211ek gǫrða utlagðan Sigurð hund lendan mann
HkrEirsp 12823Thomas ... er þer hafið ⸢vtlagðan [var. utlægt Thom² 38036] giǫrt
Thom³F 53022
7) [e-t] [fyrir e-t] [fyrir e-n / með e-n] lægge (ngt) ud (for ngt) (til ngn), give i betaling, overdrage, give
Kꜳre Þorkels son gekk mæðr at han hafde tekit af virðuleghom herra Katle goðrar aminningar biscupi j Stawangre xi kyr j skœytings aura þess ix manaðarmata bols en stinna j Nesi j Suladale, sem han hafðe vt laggt firir moðor arf Sueins a Hagha
DN IV (1321) 13823þeir brœdr logdu ut med hanna tolf mamatta boll j Hyllini j halft þinga ved hennar en halft þeir adrer penningar er hon sagde sig eiga i garde Orms bonda sins fodur þeira
DN II (1339) 19438þer ættid mik at ueria ok ydart blod fyrir mitt ut ꜳt leggia
Thom² 3497þa veri tꜳr min þegin, er ek legg ut fyrir ydr dagliga
Thom² 3935þeim ferr sem flestum öðrum, at *við sjá vilja ‹at› ⸢*leggja sitt út [non emend. út leggja sitt], svá at ekki taki í móti
Æv⁸⁵624 24621n.
8) [e-t] [til e-s] bytte (ngt) ud (med ngt)
9) [e-n] [e-u] afkræve (ngn) en bøde (på ngt)
10)
● leggja ráð út [um e-t] lægge plan (for ngt)
11) [e-t] fortolke (ngt)
útan: leggja útan
[undir e-t / við e-t] lægge til ude
skipttu þeir liðinu reyru sumir at i Tolo vik en sumir laugðu utan undir borg
BǫglEirsp 4615Þeir koma at hafi ok leggja utan við Agðanes
NjM 20924
við: leggja við
1) [e-t / e-u] [e-t] sætte (ngt) tæt op ad (ngt)
leɢia siþor sinar viþ spioz oddvm en taca ecki ȷ́ mót ȷ́ gæþom
Jvs291 2524sagði svá, ef maðr legði auga sitt við raufina á hellunni, at á mætti sjá í gil þat, sem fellr ór Þórisdal
Gr 2015Hann tok þa lokinn og lagdi vid harit, og atti þad samann
HeiðrUˣ 1246
● leggja beisl við [e-t] lægge bidsel på (hest)
tekr han nu hæstin oc leɢr við beisl oc stigr a bac
Þiðrᴵ 31811Þa skolo þer leggia við þa beísl oc setia vpp savðla
Mág¹A 112Magnus stoduadi ok tok af honum beislid ok lagdi vid hestinn ok sidan so᷎dladi hann hestinn
KlmB1980ˣ 92
2)
● leggja lag við [e-n] måle sig med (ngn)
● leggja mál við [e-t] tage mål af (ngt), måle (ngt) op, opmåle
3) [e-t / ! um e-t] [e-t] lægge til, tilføje
nema haɴ legþe þat viþ. at haɴ þǿttesc mikils til lítet hafa atgorᴛ
HómÍsl³³(1993) 52r3Gregorius pafi lagðe þar við Oremus preceptis salutaribus ok let siðan við koma. Libera nos quesumus domine. ok bauð þat allt saman í messo at hafa
Mess¹619 16227hann scipaði laugunom með raði enna vitrvstv manna toc af eða lagði ⸢við [var. til Hkrᴵᴵˣ 828] þar er honom syndiz þat
ÓH 1049lagði Haʀalldr Gorms son Noʀeg við sitt riki. oc scattgilldi
ÓH 1416leggia adra tolu uid adra
Algor 41818Fra hinni hęgri hendi. skalltv af taka ok vid leɢia ok skipta i helminga
Algor 41815Ef þv vill vid adra tolv adra leɢia þa rita yfir vppi hina meiri tolvna ok set hina minni tolv iafn fram til hinnar hęgri handar
Algor 41819Haralldr Sigvrdar svn fylldi visv þa er þǫrmoðr hafði kveðit; hann lagdi þetta við: sviða
FbrHb 2168ver iatvm allir at þenna glæp ho᷎fvm ver nv við lagt varar fornv synðir
~ lat.addidimus enim universis peccatis nostris malum
Vulg 1Reg 12,19 StjC 44910ek legg við þina lifdaga .xv. ar
~ lat.addam diebus tuis quindecim annos
Vulg 4Reg 20,6 StjC 64523skal nv rita þær greinir, er skipt er drottqvæþvm hætti ok breytt með hlioþvm ok hendinga skipti eþa orþa lengð, stvndvm við lagt, en stvndvm af tekit
SnE 22815þæt af at taka oc þæt uið at leggia sem oss þickir bæzt bera
Bl 18510skylldi við þessi trú orð engi síðan við leggia né af taka
MarS 5028þat af at taka. ok þat uið at ⸢leggía [var. setia Landsl 81] sem ...
Landsl1154 7520þat lagdi hann ok uid ... at hann let kalla saman fatǫka menn fyrir hinar hǫrstu hatidir
ÞBpA 20916lo᷎gðu við .v. hundraða sekt ef no᷎kkurr helldi þetta eigi
AnnSk 2134þa pinu vidr leggiandi. at huerr prestr edr klerkr sa sem æigi helldr þessa skipan. at leggia [.xda. part] til kirkiu þeirrar er hann hefir aflat at
StatEi³ 62823at nidrlagðri þeirri natturligri astuð ok aluo᷎ru sem þær (ɔ: sálurnar) ho᷎fdu uid hann (ɔ: líkaminn) haft ok lagit langan tima
Stj¹ 928At gvðs vitni kref ek þik N fiar þess er vattar vita eða þv geingr við at þv átt at lvka mer. legg ek þer við ran ok þvilika sekt sem lo᷎g vatta ef þv gelldr mer eigi
DI II (*[c1330-1360]›AM 344) 65410nu hefir þu þer her husfru; naudsyn krefr nu at leggia no᷎ckut vid um verkit
~ lat.addas in opere manuum tuum
50729 VP 5079hennar (ɔ: heilagrar trúar) sœmd var lögð við sigr kristinna manna, en Saracina villa niðrbrotin undir þeirra sigr
KlmA 27615kallar hann til sín Oddgeir nökkut svá hlátri við lögðum
KlmA 33532ef þu tekr iafnmikin hlut sialfra talna af 2 tolum eda leggr vid, þa verda þær taulur af hinum savmvm hlutfollum medal sin sem hinar fyri
Encᴵᴵ624 10017Legg vid so margt sem þa er vetur i tunglaulld, kasta i brutt XXX, ef um fram er XL, ok haf þat sem epter verdur
Encᴵᴵ624 1303Enn umm helge holld þau sem biskop hafde nidurlagt, og umm fo᷎stur þær sem biskop hafde vidlagt edur umm skript sagdest Eindride ecke munde til leggia
ÁBpˣ 5614En lög þau váru sett flest at því, [sem þá váru Gulaþingslög, ok] eptir ráði Þorleifs ins spaka, [hvar við skyldi leggja eða af tak]a emend. Þórð 2312: AM 486 4° “486”
emend. Þórð¹ 2312: AM 486 4°ˣ “486”
● leggja við sumar [e-t] føje (ngt) til sommeren
ef þat beʀ saman. at crucis messa. er drottens dag enda scyle þa viþ sumar leggia. þat sumar þa ero imbrodagarner á fimto vico
EncCod1812 1917scal við sumar liggia. þuiat hlaúpár. keomr epter of váret
EncCod1812 202Þar scal ny mæli oll up segia a leið oc miseris tal. oc imbrodaga halld. oc langafösto i gang oc sva ef hlavp ár er eða ef við sumar er lagt
GrgKonᴵ 1125ef þat berr saman, at þa se vid sumar lagt, er drottins dagur stendur ꜳ e
Encᴵᴵ624 8414Concurentis ok laupars dagr safnaz til sumar auka, ok skal vid sumar leggia 5 sinnum i solar aulld
Encᴵᴵ624 12824þat er sagt, hvar vid sumar skal leggia
Encᴵᴵ624 1384Viku skal þa vid sumar leggia, er drottins dagr er ꜳ de ok Ions dagr a midviku degi i mitt þing
Encᴵᴵ624 14417
4) [e-n / e-m] [e-t] tilføre (ngn) (ngt), byde ind med (ngt), gå ind i forhold/... med (ngn)
lagdi hann *bvlag sitt vid Erlend prest i Asgardi
StuᴵK 782aufvndar-menn Ara, lavgðu honum til amælis, at hann legði sva fylgd sina ‹við› Erling iarl at fara fra honum, er iarl þyrpti hellðz manna vid oc ofriþar at van
StuᴵK 12621tueighia mamatabol [þar j] Biorkudal er Olafuer Hafuardarsun hafde vederlaght Jone brœder sinum firir hussbruna þan er vard a ader nemdri jordu
DN IV (1367) 35824þeir er minn ord skilia leggi uid bædi hug ok hiarta
ÍvB 625legg nu samþycki vid mig og náer þu þock minne
Vallˣ 1218
● leggja ást/... við [e-n]
hann vill leɢia felagsscap af sinni hendi við Olaf konung sva at hveʀ þeirra veite auðrom styrc
ÓH 3455ok kuez vilia leggia við hann uinattu
Jvs7 1419lagði Samson ast við þa konv er bygði i ęinvm afdal þeim er heitir Soreth
StjC 41529hvn svarar ... þíckí mer þat þvngt at leggía ást við hann
Huldaᴵ 8720Sagðiz Haralldr uilia leggia við hann slika vinattu sem uerit hafði með Hakoni ok iarlinum
ÓTᴵ 5218hann var bidill hennar Ingibiargar ok hafdi lagt vid hana mikla ast
GullÞ 2021þike mer þat þungth ath leggia fyrst ast uid hann
MHFlat 32422og sinn vilia øllum þeim seigiandi, ad hann (ɔ: konungr) vill ad þeirra (ɔ: hǫfðingjanna) syner sie hans syne fylgiande. og vid hann sina elsku leggiande
Adon 1223segir, at Haraldr konungr vill leggja við hann þvílíka vinȧttu
Hkrᴵˣ 2326
● leggja tal sitt við [■] tale med (ngn)
5) [e-m] [e-t] påføre (ngn) (ngt), true (ngn) (med ngt)
lagði við hveriom liflat eða lima ef bryti boð hans
HákFris 4505lagði þeim við stora afarkosti ef þeir gæfi vpp bergit
HákFris 46213langafriadag skylldo þeir brot leggia skiponom. lagði þeim við landrað er þa dvelþiz eftir
HákFris 5102þeir réðu atfǫr við Gunnar, er eptir váru, ok hǫfðu handtak at ok lǫgðu við sekð, ef nǫkkurr gengi ór
NjR1908 16616leɢ ec þer við niðings skap, ef þv vill drepa mik vapnlꜹsan
SnE 1025Erkibyskvp hafði bannat klerkvm sinvm ... at lita vtar or kornvm meðan tiðir væri svngnar ok lagtt viti við ef af þvi væri brvgðit sem hann bavð
JBpA(2003) 143hafði hann við lagt dauða sǫk hverivm þeirra, ef nǫkkvʀ segði fra
ClarA 812þeir réðu atfǫr at Gunnari, er eptir váru, ok hǫfðu handtak at ok lǫgðu við sekt, ef nǫkkurr gengi ór
NjM 1848Þa var Kolbeinn Tvma son hofþingi i Skaga-firði. Þat var vili hans, at bænðr skyllði eigi taca minne for-giptt þar i heradi, enn hann qvad a, oc lagði fe við. Aust-*monnum þóttu þegar heldr miklar forgiptir ok⸣ vistoþvz þvi ecci þanneg vestr vm heiði
StuᴵK 15517engum þotti dælt at segia konungi herso᷎gu. þviat hann hafði mikit við lagt huerium er þat gerði
ÓTᴵ 4010sendi hann liknesnki sitt vm allt sitt riki ok Rómueria ualld. en lagði líf vid þeim sem eigi uilldo blota þat
~krefi hann fjár sins ok leggi honum rán við
Jb 22317lagdi vid liflat ok lima huerium, er hans bod bryti
Hák81 40921lagde þeim vit stora afarkoste, ef þeir gæfi vpp bergit
Hák81 43312lagdi þeim vid landrad, er þa dueldiz eptir
Hák81 54420sidan toku þeir hringinn og festu vid tialldit og laugdu uid nidings nafn huer sem annan suiki
VSj 88(þú hefr) druckit af þeim brunne er hann legur uijti wid enn beitt þijnum hesti ij þetta riodur
Hect 933Monu þæir ok þat bætr vita en ver. huat forboðe læggr við pawenn
DN VIII (*[1326]›apogrˣ) 10012hann lagðe við lif oc limi þæim manne er cunnr oc sannr yrði at þui at hærsagu sagðe þa er logen rœyndiz
FskBˣ 3519þat þótti engum dælt, at segja konungi hersǫgu, þvíat hann hafði þar mikit við lagt, hverjum er þat gerði
Hkrᴵˣ 20816
● leggja bann/... við [e-m] true (ngn) med bandlysning
legíom ver viðr gvðs ban ok reidi hins hælga swithuns hveríum sem i þui starfar þessa vara giof ok skipan at rippta
NoDipl ([1265?]) 4023setti erkibyskvp þa griþ ok lagði þeim bann við er eigi helldi
HákFris 4998Lagt við bann þeim er rýfr (sǽttina)
AnnReg 13620ef þeir ero nockrer er a ganga þa lægh ek þæim vider bann guðs ok hæilaghra manna pauens ok ærkibiscupsens ok allra annara biscupa. en guðs miskun þæim ollum sem þetta hallda væll
DN II (*[1202-1220]›vid 1333) 613ek legg við bannsetning, at eingi maðr veiti mér kristiligan gröpt
Æv³ 1811ver hafwom la‹g›tt þeim ollum ban viðr er uppgerðv fyrnemdan garð eða nvkora hiolp eða raað þar til legdi
DN VIII (*1329›apogrˣ) 11213
● leggja leik (sinn) við [e-n] true (ngn) med konfrontation
eigi lasta eg þessa þina ferd sagdi Dixin. enn þo uillda ek at þu legder eigi leik þinn uid þussinn
VSj 1411Ruddj stod á uellenum og uar j fanga stakkj. og tok ofan á hne og spyr huar sá hrotte uære er lagt hefer leik uid sig
Vilm 1662
6) [e-m] [e-t] anklage (ngn) (for ngt)
Sva scal vitta fe sꝍkia sem allar aðrar sculldir. bæiða út þrysvor oc þo fullt at um sinn se. oc læggia rán við ef á er halldet
FrostII 51133ef hann vill eigi þa reiða. þa scal krevia hann oc leggia hanom rán við. nema hann reiði hanom þa
Gulᴵ 2115ef sa uil eigi laust lata. þa bæiði han fear sins oc leggi honum ran uið
Bl 25219uil han eigi luka leggi honum ran uið oc sæti han i fear tak. oc sꝍke siðan at logum
Bl 25412hverium manni er þat gerir legg við lavgbrot landzrettar ok griða rof ok goða grenni
~enn hvorium er þat giorer legg ek vid lagabrot lannds riettar, goþa grein, oc griþa rof
Eg28(2001)ˣ 1017
7) [e-t] [e-t] [í móti e-u] sætte (ngt) på spil, satse, vove
Meɴ scolo oc eigi tefla sva at þeir leɢi fe við. oc enga þa lute er manne þickir betra at hafa en on at vera
GrgKonᴵᴵ 16922þar til þreytto þeir þetta mal er þeir veþiodo of lagþi hirdᴍaþr við gvllhring en Halli hꜷfvd sítt
SneglMork 2426ver scolom allt við leɢia at hann comi alldregi aptr nema at þinom vilia
SveinkaMork 31322I Englandi váru II menn, þeir er mikit fe laugþu viþ kast, ok hafþi annarr latit mikit fe
Orkn325I 1383þar scal nu segir konungr þrifnaðrinn þiɴ við liɢia at þu hæfir scip Hallvarþar. þar sculum ver við leɢia i dag þvi at þat er vart færi
Sv 16734spurði keisari, hvar tafl fe þat se, er hann etlaði uið tafl at leggia
Mág¹A 1119Ecki er mer hofuð mitt sva falt, at ek leggia þat við tafl, ef ek ǽtlaða eigi all vel munndi komit vera, þott yðru valldi væri
Mág¹A 1129skulum vit hringa tvá við leggja, er stendr mǫrk hvárr, en þit skuluð leggja við hǫfuð ykkur
ǪrvS 15720Nv skal ek ⸢eínn [var. eið HkrFris 3586] við leggía. at fara til fvndar við þa Hakon
Huldaᴵᴵ 30413Til enskis dvelr þú þetta tafl, ek legg við alla Púl í móti þínum hœgra glófa
KlmA 31519mun hann biðja þik, at þú leggir ⸢við [var. fram FlórFrg 2512] kerit; en þú seg, at þér leiðiz at tefla
FlórM 8512med þui at þu e[rt] suo mikill garpr sem þu lætur yfer þa muntu uit (!) uilia [leggja] nockut uit burt reidina
Rém 17625spurdi ef nauckur kaupmanna uilldi tefla uid hann ok eirnn for til ok settu þeir ok laugdu uid mikit fe
Trist¹Frg1878 2068þótt ek leggi við alt Púl, féngir þú þat víst eigi unnit
KlmBˣ 20529þad er tafla; hun er morkud vtann og rænir margann fie, þann er fie legur vid tafl
HeiðrUˣ 1354er ockur og [ecke] so mikil fijst ad deila vid Hrafnkel, ad vid nennumm ad le[g]gia þar vid virdinng ockra optar
Hrafnkˣ 6315fer eg eckj þessa ferd, og leggia virding vid þad, ad sækia framm og heim brodur minn
Vallˣ 2128
● leggja hǫfuð sitt við [!] satse sit hoved
þo at þv hafir eigi fe til. þa legg við hafvð þitt en ec legg imoti mitt havvð
Þiðrᴵ 903þá skal ek við leggja; en ef þú hefir hér ei aðra gullhringa, þá skaltu leggja ⸢við [var. út AM 590 a 4°ˣ] höfuð þitt
Mág² 4316
● leggja líf (sitt) við [■] sætte livet på spil
allir Birkibeinar vnnv sva mikit hans feðr. at þeir mvnv giarna vilia þiona hans afspringi ok þar lif sitt við leggia
HákFris 3928Fylgit nu lo᷎gunum. ok leɢit þar lifit vid
Gyð(1995) 1810allir fornir Birkibeinar vnnu sua mikit fedr hans, at þeir munu giarna vilia þiona hans afspringe ok þar lif sitt vid leggia
Hák81 30016
● leggja sitt/.. líf við annars/... líf ofre sit/.. liv for en andens/... liv
at Skarpheðinn fari til þín ok Hǫskuldr, sonr minn, ok munu þeir leggja sitt líf við þitt líf
NjR1908 1674hverr þeira skyldi leggja sitt líf við annars líf
NjR1908 32821skal ek nú ganga til dóma með yðr með alla þingmenn mína ok veita yðr slíkt er ek má ok berjaz með yðr, þó at þess þurfi við, ok leggja líf mitt við yðvart líf
NjR1908 34413at Skarpheðin fari til þín ok Hǫskuldr ... ok munu þeir leggja sitt líf við þitt líf
NjM 18418hverr þeira skyldi leggja sitt líf við annars líf
NjM 35821allir menn munu þui vilia iatta at leggia sitt lif vid yduart lif at þer megit na landinu
SvFlat 5715leggia ockart lif vid hans lif ef hann vill ockra þionvstv hafa
PartA 1134var mér þat þá í hug, er þú gaft mér líf, at ek skylda mitt líf leggja við þitt líf
Þórð²ˣ 1901
● leggja mikit við [!] sætte meget på spil, satse stort
Olafr konongr læggr svaa mikit við at hallda kristinn ðom. At ængi maðr var sa i norege er æigi skilldi annat hvart hallda retta tru eða þola dauða
ÓHLeg 2835uiltu læika [at skaktafle uid mik. giærna vil]de ek ef þu uilt mykit uidr læggia
FlórFrg 2617
8) [■] bebude (ngt), varsle (ngt)
skal sa ... uéla um lik sem nu er mælt. elligar suare slicum sokcum sæm adr varo vidr lagdar
GulKrNA 31514ok a ofuan suara fearpinum þeim allum sem ader ero vider laghdar j fyrnæmfdum brefuum ok priuilegiis
DN II (*1337›vid 1343) 1887
9) [e-t] forlange, anbefale
● leggja ríkt við [e-u(hum.)] [e-t] anbefale (ngn) (ngt) på det kraftigste
Þorbergr scal coma a fund konungs fyrir miðia fꜹsto oc er lagt ríct við þeꜱa ordsending
SteinÓH 37911Lagdi hann sidan sua rikt uidr ollu sinu landzfolki. at ef nockurr yrdi sua diarfr ... þa skylldi honum dráp ... sialfdæmðr uera
Stj¹ 16229Hann sendi þá menn frá sér ok stefndi til sín liði af heruðum ok lagði ríkt við
Knýtl1741ˣ 12412Var þá sendr Þórarinn kaggi út til Hofs ok lagt við ríkt, at Broddi skyldi utan koma
StuᴵᴵR11127ˣ 28217
10) [e-t] tage brug af (ngt), anvende (ngt)
● leggja allan lófa við [■] gøre alt hvad man kan (for ngt)
þer hafet allan lova við lagt at efla mec fra vpphafe mins rikis oc her til
Alex 14326þar er þu skylldir allan lofa vid hafa lagt at styrkia hann mote freistne
VP 63726
11) [e-n] [e-t] aftale (ngt) med (ngn)
komo þæir a stæmfno firir okkr j Gestgardenom j Skiðu Þorðr Griotgarðz sun firir sik. Biarne a Stronð ok Ononðr broder hans firir sik æftir þui sem þæir hafðu laght vid Haluard Þorða sun lensman herra Iuars
DN I (1341) 21435œyptir þet laghde Ormer vider sira Endrid till logmanz sua at han se komen a odensdaghen nesta er kœmer till stæmfnu
DN IV (1341) 21024leggja við hann vikudag, at vera þar kominn at berjast við sik
ValvA 695Þeir laugþu vid landsmenn halfsmanadar frid
Eg28(2001)ˣ 682
12) [e-t] lægge (ngt) stor vægt
kendi hann þeim retta siðu ok lagði sva mikit við ef nockorir veri þeir er eigi vildi af lata heiðnenni. at sma rac hann braut or landi. suma let hann hamla at hondom eda fotom
ÓH 14611Ekki legg ek svá mikit við ofmetnað þinn, at þat standi fyrir kaupum mínum
NjR 3122
yfir: leggja yfir
1) [e-t/e-n/sik] [e-t] lægge (ngt) over/om (ngt/ngn/sig)
konungr lagði hendr sinar yfir siðv Egils þar er verkriɴ la vndir oc sꜹng bønir sinar
ÓH 44712eptir þetta boð lo᷎gðvz þeir niðr ok lo᷎gðv yfir sik kvistvna i cros mark
ÓTOddS 3820Aron qvað sic dreym‹t› hafa, at biskup legði ifir hann skikkio sina vm nottina
StuᴵK 35626Vera ma sva, segir Aron, þviat mic dr‹e›ymdi Gudmundr biskup, ok legði hann ifir mik skikio s[in]a
StuᴵK 37511Giordiz nu naliga allr fotrinn grafinn med hol ok þeim sarleik, at ek matti uarla þola klędi af lagt eþa yfir
Thom² 4682hann retti til þeirra hondina ... ok lagdi yfir ho᷎fud serhverium ok blezadi þeim
VP 3822var klædi hans ... lagit yfir lik ens dauda prestz
Steph 30631sa mavtvll, er yfir hennar liosa likama var laginn
ElisC 13611dukr er lagin yfer
Thom²y 49414
● ‖ impers.: þoku leggr yfir [!] tågen lægger sig
2) [e-t] [e-t] føje (ngt) til (ngt)
þat lagði hann yfir, at síðan honum var sagt, at Mikklagarðs kóngr óttaðiz nökkut at nýorðinn keisari mundi vilja leggja undir sik hans ríki, gjörir Karlamagnús sína sendiboða til Mikklagarðs
Æv¹¹ 356ek man hafa lítit yfir lagt þat er almúgrinn fastar, en þó helldr þat, en níz á trú minni ok kristiligri siðsemð
Æv² 1523sva at margir leɢia sẏnd ẏfir sẏnd ok vhæfu ẏfir hofut glæp
~firir vtan þau tuttugu hundrut er eigill lagde ẏfer j dẏrleika j adr greindum jardakaupum
DI V (1453) 11720
3) [!] [e-t] skænke (ngt), give (ngt)
C. leggja sik
1) [upp í e-t] lægge sig (op på ngt)
● leggja sik til svefns lægge sig til at sove
2)
● leggja sik með knífi til bana støde kniv igennem sig, dræbe sig med kniv
Sꜳ Þorleifr lagdi sig litlu sidar med knifi til bana
Ann764 22012Þorleifr het saa er vaa ok lagde sik sidan med knifue till bana
AnnL 27119
● leggja sik sverði støde sværd igennem sig, dræbe sig med sværd
faðir minn lagði sig sverði
TrójHb 3426lagþi Brynhildr sik sverþi ok var hon brend með Sigvrþi
SnE 13118
D. leggja sik + præp./adv.
á: leggja sik á
[e-t] stole på (ngt), have tillid til (ngt)
fram: leggja sik fram
[■ / til e-s] [fyrir e-n] gøre sig umage (med ngt), anstrenge sig
ef ver tynom þeim er i Vikinni ero ok varri sæmð vilia fylgia ok sialfa sig fram leggia fyrir o᷎ss
HákFris 50928Þa mælti Vtgarðaloki: þvrfa mvntv Þialfi, at leggia þig meiʀ fram, ef þv skalt viɴa leikiɴ
SnE 557þo oll malsnilldar gio᷎f hins snarpa o᷎meri eda maronis hofud spekinga legdi sik fram vt at skyra
~snua riddarar reidir brutt med liotri ordrædu ok brigslum. Einkanliga leggr sigh fram til þess daudasonrinn Ranulf af Brok
Thom² 42930ef ver tynum þeim j Vikinne, er vorri sæmd vilia fylgia ok sialfa sig fram leggia fyrir oss
Hák81 5444
gegn: leggja sik í gegnum
[!] støde (sværd) igennem sig
ætlar hann at leggia sik i gegnum
Andr²A 37334kuklarar eru í öðrum löndum, er þat leika, ok svo sýnist sem þeir ... ⸢leggi sik í gegnum [var. legge sig í gegnum AM 590 a 4°ˣ]
var. Mág² 17522 → Mág AM 590 a 4°ˣ 61r6
● leggja sik sverði í gegnum [!]
Ǫgn lagði sik sverði í gegnum ok vildi eigi giptaz Starkaði
HeiðrH 28þa drap Brynhilldr víȷ́ þręla sína ok v ambattir en lagdi síg sverdí j gegnvm
NornÓT 317
í: leggja sik í
1) [!] [millum e-rra] involvere sig
● leggja sik í veð [fyrir e-n] stille sig selv som garanti (for ngn)
buðu at leggja sik í veð fyrir þessa menn
NjR1908 2445allt uex þer j augu aurm mannskræfa seger hun. og ma uera at eirn huer uerdj til annar ef eg legg sialfa mig j ued
Vilm 14713
2) [e-t] udsætte sig for (ngt)
● leggja sik í hǽttu/... [við e-n] udsætte sig for fare/...
værðr hann læggia sic í margan lifs haska
Kgs 416kom (honum) þat i hvg, at hann mvndi verþa at leɢia sik i hættv, ef hann skyldi frægr verþa, ok let leggia a sik fiotvriɴ
SnE 3524hvárt þá væri betr ráðit at hafa þar lagit sjálfa sik í hættu við heljarmenn slíka
Laxd 13816hefir hann þo leingí þolat ofsa ok vjafnat frænda sínna ... ok lagt sík j margfalldan háska til at friða landít
Huldaᴵᴵ 29615þo eg gæta eigi Gard viking unnit þa lagda eg þo sialfann mig j hættu
SigÞǫgl 11711þo eg gæta eigi Gard viking unnit þa lagda eg þo sialfann mig j hættu og mannhaska
SigÞǫgl 11711Sijnist mier þu skilldur til ad leggia þig i nockra hættu
Fljˣ 1713
til: leggja sik til
[e-s] [við e-n] gøre stor indsats (for ngt), anstrenge sig (for ngt), gøre sig umage (for ngt), stræbe efter (ngt)
Þeir borþvz nv vm hriþ. oc logðo sic sva til. at nv scylldo þeir fa sciott aɴnathvart bana e. (ɔ: eða) sigr
Mork 2802man ec lata til min scip oc alla huscarla mina þa er i byscops-garði ero staddir. ef bøiar-meɴ oc caupmeɴ vilia sic til leɢia
Sv 3027fyʀʀ er ek lagðí mik í ǫllvm hlvtvm til vinganar við hann var ek j rog borínn
Huldaᴵ 3116Nockurr godr husbondi ⸢lagdi sik mikilliga ... til gestrisnis starfs ok astundanar
~ lat.magno hospitalitatis studio serviebat
GregHom 118320 Stj¹ 15233kuad sier þikia nockod med hættu vm stadfesti skaps Magnus konungs sem hann hafde nockut til reynt þa fo᷎r er hann lagde sig til vingunar vid hann eptir þui sem hann kunne
MHFlat 27032lagde hann sig so fast til ath annat tueggia skyllde hann fꜳ sigr eda bana
MHFlat 29328Barlaham hiet. Hverr af ollvm alhvga lagde sig thil at koma einvm kongs syne til heilagrar kristne
BarlReyk 973nokorer so menn hafua sik til þess laght vaarre aaro at roa firir varom virdulighom herra konunghinum
DN VIII (*[1341]›apogrˣ) 1535Keisarinn léz honum þetta veita mundu ok slíkar aðrar sœmðir, sem hann beiddi, ⸢ef hann legði sik til ok sinn styrk [var. ef hann vildi sik allan til leggja AM 180 b fol “B”] at halda þessi sœmð, sem þeir hǫfðu unnit
Knýtl1741ˣ 17416gǫfgir menn hafa lagt sik til þess at ganga í milli um málaferli okkur
LjósvLˣ 3914gǫfgir menn hafa lagt sik til þess at ganga í milli um málaferli okkur
LjósvLˣ 3916hun mun þikjast leggja sig fullvel til vid mig
SigrFrˣ 595
● leggja sik allan til [■]
þæir elske frið oc farsælld heilagrar kirkio, legge sek alla þar til, at hennar uppreist verþe sem fyrst
Thom¹ 16410Ögmundr biskups frendi leggr sik allan til at draga saman með þeim
GBpD 685Ogmundr biskups frendi leɢr sik allan til at draga samt med þæim
GBpDFrg 438skal ek ok allan mik til leggja
ÁlaFl 1106Nu leggr hann sik allann til med ... at bidia ... fyrir sinum vin
MarD634ˣ 82820
undir: leggja sik undir
[e-t] underkaste sig (ngt), indordne sig (ngt)
En þeim er æ leggia sik vndir synndina. oc lata þegar eptir hallazt. er hegomleg heimska kœmr þeim i hug
Menota: 42rb10 BarlA 7615klerkr sem gengr vndir nokkura þiaɴ eða anauð leikmanna eða leggr sik vndir þeirra valld með no᷎kkurum hætti
StatEi¹ 50022þat er skyllt rettlæti at leggia sig undir hlyðni við ser meiri menn fyrir guðs sakir, enn þat er nægianda litillæti at lyða sinum iafnmaka
JBapt²A 89216ef hann hefdi viliat leggia sik undir hit fyrra lif ok bindendi, hefdi hann endrbætt utan ifasemd alla sina miskunn
VP 36011sira Steinn Þorualldsson lagdi sig med handabande uit ... olaf ... biskup ꜳ holum under tueggia tyflta presta dom
DI VI (1490) 71315sakir þess at þollackr lagde sig þar vnder og leizt oss vnderlagit logligt og hann þar rettiliga fyrir kalladan
DI X (1538) 34318Pietur lofade j saugdu handabandi. ath leggia sig vnder dom til Sueinsstada j vatzdal a̋ þijngstad riettum
DI VII (*1497›AM 242ˣ) 3191Suo og lofadi adur greindur Jon j sama handabandi ad leggia sig vndir dom þan sem greindur valldzmadur þar yfernefner j sama stad
DI VII (*1497›AM 242ˣ) 31918hann hefir af nyu vndir konungs naaðr sik laght, ok vp anduardat ok afhent honom huset
DN VIII (*1340›apogrˣ) 13737vei verði mér, ef ek læt minn fyrra átrúnað, til þess at leggja mik undir þvílík lög.
KlmBˣ 14725
upp: leggja sik upp
1*) ?gøre sig umage
2) [á e-t / í e-t] underkaste sig (ngt), indordne sig (ngt)
en hun uar j aungu ba᷎g. og lagdj sig upp j hans ualld
Vilm 1507og lagdi sig vpp a dom heilagrar kyrkiu. og tok skripter af Biskupinum
DI VI (*1481›Bps B I 13ˣ) 3738
við: leggja sik við
[■] anstrenge sig (for ngt), stræbe efter (ngt)
● leggja sik allan við [■]
E. leggjask
1) [■] lægges ned (i ngt)
2) [(inn) yfir e-n/e-t] lægge sig (ned)
þer þotti sem noccor obirta oc otti legþiz ifir þic
Mork 35921lagðiz hann inn yfir þreskio᷎lldinn ok ætlaði at blasa at er gloðin var nóg. en eigi uilldi festa í viðínum
ÞorvVÓTᴵ 29215
● leggjask til bǿnar knæle til bøn
Þeir lagþusc þa til bœnar
SJ² 7972Sverrir konungr lagðiz þa til bønar
Sv 3519Aseneth lagdiz til bønar eptir þat er engillinn uar i brottu
Stj¹ 2116legzst Remund til bænar langa stund dags skynsamliga
Rém 23223
● leggjask til svefns lægge sig ned for at sove
lagðiz siþan til svefns oc allt lið hans nema ut-verðir varo greiddir at vanda
Sv 394synir Njáls heim komnir ok hǫfðu lagiz til svefns
NjR1908 22919váru synir Njáls heim komnir ok hǫfðu lagizk til svefns
NjM 25328Genngu þeir inn ok laugðuz til suefns, ok foro þaðan eigi fyrr enn þeir vóru mettir, ok þar i Daulum aatu þeir naáttverð Þorlaks messo
StuᴵK 55427hann ... leggst til svefns
Trist² 528
3) have samleje
4) lægge sig syg
Lagðiz frú Aglais þá ok þjónaði guði nótt ok dag sem ein fátæk ambátt með allzháttar ölmusugjörðum
Æv⁴ 2120kveðr hann til nefniliga þann af sínum þjónostumönnum sem réttendavalld stýrði síðan hann lagðiz
Æv²³624 8926Hon kvað, at ósýnt var um heilsuna. En þó vilda ek í brott heðan í dag ok leggjask eigi hér
LjósvLˣ 192þyngði Finnbirni svá, at hann var eigi færr; lagðiz hann þar eptir
StuᴵᴵR11127ˣ 27818
● leggjask sjúkr
Nu legst leigumaðr siukr æða sárr
Gulᴵ 3530Nu legz leigomaðr siuk
Járns 2984hann lagðiz siukr
HákFris 5022nu legzt annar huar siukr oc gerizt hættr uið dauða. þa ...
BlFar 28519Nu legzt leigu maðr síuker eða sar
Landsl1154 18315Nú leggz leigumaðr sjúkr eða sárr
Jb 23216nú ⸢leggz [var. legs GKS 3271 4° “i²”] annar-tveggi sjúkr
Jb 25413
5) [yfir e-t etc.] svømme
Þeir laugþuz yfir vatnit ok haufþu sneri a meþal sin
Orkn325I 1435kom konungr at honum vafeifliga. ok hratt honvm af bryggionne akaf ok bað hann þat hafa firir forvitne sina ok siðan lagðiz konungr eptir honum ok to᷎k hann af svnde
ÓTOddS 15225Hann lagðiz þa i eitt sker ok skreið þar vpp a griotit ok la þar
FbrHb 1736hann hvelfdi skipinu; enn hann legz til holmsins
FbrHb 1956er Grímarr sȧ, at þeir mundu sigraz, stöckr hann fyrir borð ok þegar í kaf. Ásmundr var nær staddr ok hleypr þegar eptir hȯnum ok leggz inn at eynni
HG 2916Varð Ubbi fyrstr at bragði at hlaupa framm undan borðinu, oc þegar a sunnd, oc lagðiz ut or ho᷎llinni
Mág¹A 2258Nu logðuz þeir yfir ana með Þorkel trana ok komu at þann bæ er a Backa heiter
Dpl 16610fluttuz þeir þar yfir. Grimr fór aptr með batinn. ok lagðiz siðan yfir vatnit
Dpl 16915Bersi ferr ǫrðigr ok leggsk hart
Korm 24910Hann kastar ser þegar ut a ana ok leggz yfir
StuᴵᴵK 11420Lo᷎gðuz þeir fra landi ok lekuz við lengi. færðu ymsir aðra niðr
EindrÓT 2246konungr ... ⸢lagðiz [var. ladizst Holm perg 1 fol “C²”] ut ímot honum ok færði hann þegar i kaf
EindrÓT 22415En er konungr sa þat. lagðiz hann til
EindrÓT 22418var þat þegar ræða margra manna at Olafr konungr mundi hafa steypt af ser brynivnni i kafi ok kafat vt vndan langskipvnum ok lagiz siþan til Vinda sneckiuɴar
ÓTᴵᴵ 2904ok leggz hann aptr at skipum, en þeir taka þegar í móti honum ok kippa honum upp í skip
ǪrvM 10817þeir leggiazst vm hrid ok ætla til Sudr eyíar þagat var skemzst
Fær 8520Sigmundr leggzst þa vm hrid
Fær 8524nu lo᷎gduzst þeir þar til er eftir var fíordungr sundzsíns
Fær 8526legzst Sigmundr þar til er hann kemr at Sudrey
Fær 862Biorn buckr hliop i beinn ok vt aa Nid ok villdi leggiaz yfir til Skellingar hellu
SvFlat 5693kastar hann sér til sunds ok leggst út til skipsins
Þórð² 17322Eitt sinn rœddi Egill um við þá, hverr lengst mundi geta lagiz í vatnit
EgÁsm 425Leggjaz þeir nú um vatnit, ok váru sum sundin breið mjǫk; Egill var fljótastr á sundinu
EgÁsm 429braut hann bátinn, ok lagðisk í sker nokkr, ok sá hann þá ekki nema sorta til lands
Ket 1172fer hann til Bedleem ok suo til arinar Jordanar ok legzt hann wt yfer ana
Rém 31828þa sier hann at miofkazt uattnit j einnhuerium stad og kemur honum j hug at eigi mundi annat vænna en leggiazt a uatnit
VSj 4412dyrit legzt þegar fram fyrir þa og verdr hesturin nu hardr miog a sundinu so at Vilhialmur sier at su mun stundin styttri er hann fylger þeim
VSj 4416verdr hesturin nu hardr miog a sundinu so at Vilhialmur sier at su mun stundin styttri er hann fylger þeim. þui dregr hann sic nu at hestinum og fer a bak honum og lagdizt hesturinn þa miklu hardara enn adr
VSj 4420hann segizt sund bezt kunna af ollum j þrottum ... Hiarandj legzt á uatnet
Vilm 1694ɢeir hliop þꜳ̋ fyrer bord ꜳ sunnd ok lagdízt fram med bergínu
Harð 17018síðan hljóp hann fyrir borð. Hann lagðisk nú yfir þvert sundit
Gr 13011Leggsk út eptir netjunum ok lát mik sjá, hversu fœrr maðr þú ert
Gr 18211Þeir Grettir ok Bjǫrn lǫgðusk í einu eptir allri Hítará ofan frá vatni ok út til sjávar
Gr 1881Grettir lagðisk nú inn á fjǫrðinn
Gr 2391er þat fréttisk, at Grettir hafði lagzk viku sjávar, þótti ǫllum frábærr frœknleikr hans bæði á sjá ok landi
Gr 24111þá er Íngjaldi þótti fast atherða, stökk hann fyrir borð, Njörfi ok Hálfdán eptir honum, ok leggjast hvárir, er meira geta
ÞorstVík 4035Þorsteinn nennti eigi á landi at standa, lagðist út á ána eptir honum
ÞorstVík 4276Þorsteinn hljóp þegar fyrir borð, ok lagðist eptir Faxa
ÞorstVík 4511Nú sem Faxi er á land kominn, en Þorsteinn lagðist at framan
ÞorstVík 4519sendi at Þorsteini, en hann fór í kaf undan, ok lagðist út undan
ÞorstVík 45111Hemingur legst þa þuert undan landi
Hem1010 191er hann hafdi ei leingi ⸢lagst [var. lagiztt Hem1005 1926] þa dafnadi honum sundit
Hem1010 1910Grymur fór afftur med bátenn og lagdest sydan yfer vatned
DplFljˣ 1275Hann tekur til og kipper ꜳ burtt; enn hann legst wt ꜳ vijkina
Fljˣ 787enn þo skulu vier ad higgia iafnan, huortt hann legst
Fljˣ 7819Gunnar legst yfer vijkina og kemur ꜳ land fyrer sunnann skridurnnar
Fljˣ 7820ok lagðiz út á sjóinn með hann langt frá landi
Hávˣ 927Síðan kastaði hann sér til sunds og lagðist inn að landinu
Jǫkulˣ 4722hann lagdist eptir gelldingi gomlum ut i Hvalsey ok flutti vtann ꜳ baki ser
LdnHb105ˣ 362þá hljóp hann útbyrðis af skipi jarls, ok lagðist í ey eina úbygða
Magn¹ˣ 2628
● leggjask til lands svømme i land
er minst ván er, bregðr byrlinn við ok fleygir sér útbyrðis ok leggz þegar til lands
ǪrvS 3115Kormákr leggsk til lands ok fœrir Þorvaldi Steingerði
Korm 29716fleygði hann sér á sund ok lagðist til lands í einni hríð, svo at hann hvíldist ekki á sundinu
Trist² 3021kastar hann sier til sunnz. ok legst til lanndz
Harð 14731hljóp Magnús Erlendzson um nótt af skipi konungs ok lagðisk til landz
Hkrᴵᴵᴵˣ 2613
● leggjask til sunds
ganga þeir ofan fyrir hǫfuðísinn ok leggjask til sunds
Laxd 412munu ver her hlaupa ofan firir hamarínn ok leggiumzst til sundz
Fær 8514
● ‖ impers.: leggsk [til e-rs]
6)
● leggjask djúpt (gå i dybden ɔ:) gå grundigt til værks
Vil ek nú, at þú hugsir nǫkkura ráðagerð ok leggisk djúpt
NjM 1674Bað Jökull hann þá eptirleita, ef hann mætti vís verða, hvar Þórir væri niðrkominn. Lagðist Ógautan þá djúpt, ok var þó aldrí vissari heldr um Þóri
ÞorstVík 4174Vil ek, at þú hugsir nǫkkura ráðagørð, ok leggz djúpt
NjRp1908ˣ 15014
7)
● leggjask með/um/við akkeri ankre op
leɢiaz þeir um aᴋeri
ÓH 3545þeir lǫgðuz þar um nóttina við akkeri
ǪrvS 2518fyrir þá sök lægja þeir ok leggjast með akkeri; flyzt nú herra Electur til lands
GBpD 484
8) [innan eftir e-u / upp í e-t] bevæge sig, drive
Nu legz iɴan eptir sundino fiallagol nackvat
FærÓH 36713þeir (ɔ: fuglarnir) fellu niðr af þeim daliga þef sem af uatninu lagdiz upp i loptit
Stj¹ 9132Nu legz oc iɴan eptir sundino fialla gol nockot
FærKˣ 1053
9) [upp yfir e-n] bøje sig, bøjes, blive bøjet
osaphat lagðezt vpp yuir hann oc gret akaflega. med harmulegre annduarpan
Menota: 100rb21 BarlA 19033Konungr segir: þá er gott ok verðum vér at reyna, hversu staðgott væri, ok skaut oddinum i öndugissúlu ok lagðiz litt sverðit
ÁsmS 8218geck hann at reckivnni oc lagðiz vpp yfir svæininn
~ lat.incubuit super puerum
Vulg 4Reg 4,34 StjC 6156hann lagði sva hart með þvi (ɔ: spjótinu) iafnan, at menn fellu fyrir, en spiotið ⸢lagðiz [var. beygaðiz Holm papp 8 4°ˣ “H” etc.; beyglaðiz Adv 21 3 17ˣ “V”], ok brá hann þvi unndir fót ser no᷎ckurum sinnum
StuᴵK 52820
10) [yfir ■] blive anlagt
qvoþvz haft hafa mikit erfiþi oc ecki a leid comit oc sꜹgþv at þar myndi alldregi vegr ifir leɢiaz
ÓH 4931kvadu þar alldregi mundu veg yfir leggiaz
ÓH235 16023
11) [til e-s] anvendes, bruges
en þetta fe skal leggiaz til þæirra luta sem valldz monnum ... þike mest nauðsyn til bera
Járns 2604
12) [til e-s] efterlades, lades tilbage
13) holde op, slutte
scylldi þar leɢiaz hernadr sem hafiz hafði
Mork 22521feck hann þvi iamnan sigr ok logþvz með þvi bardagar innan landz
Bret 25711Anadiplosis ær tvefalldan eins orðz, sæm þa ær vers eða visa hæfz með slikri sǫgn, sæm fyrirfaranda vers eða visa lægz, sæm snorri qvað: Stort ręðr hann ok hiarta hvetr bvðlvnga sætri. Setr of visa vitran
Gramm³748 9412Þa lagþiz Froþa friþr
SnE 1362at sa v vandi leggiz sem aðr hefir verit
ÓTᴵ 3053sá kristnir menn at vígvöllrinn spiltist mjök, ok féll þá óp þeirra ok lagðist
Klma 29334skyldi þar hernaðr leggjask, sem hafizk hafði, en sá hafa happ, er hlotit hafði
Hkrᴵᴵᴵˣ 1782
14) [e-t] give sig i lag med (ngt)
15) [fyrir e-n/e-t] betales
aunnor fimtan hundhrut skyll[d]o leggiazt fyrir hall G[rim]s son vegna erlendz
IslDipl (1440) 34520lagdist fẏrer legstad Halls bonda. ferskepta .xij. alna long fyrer .cc.
DI II (*1318-c1400›Bps B III 3ˣ) 45025Enn ef Runolfur Hauskulldzson verdur ecki fadir at þessu Barni ... þa skal af hans (hǫlfu) ecki fyrer þau leggiast. Enn sa suari þeim kostnadi þa sem fyrer þeim er hafdur er fadir verdur þa Barns med saunnu
DI VI (*1485›Lbs 1974ˣ) 53318
16) [af e-u] tilfalde
En þar lagdezt aptr i mot af Dags luta. naust tuft firir vttan hans naust
DN II (*1312›apogrˣ) 9629En Aslaks synir greidi þui frammar. ok sua firir þau aftok er logduzt af Dags luta. þuiat þeir lutu ok eignadozt huartuæggia
DN II (*1312›apogrˣ) 9637
17) [fyrir e-m] ske, forekomme (for ngn)
Mer hever lengi verit ahyɢia at. hvat leɢiasc mvni fir sono occra
ClemCod645 3524Mer hefir lengi uerit ꜳ hẏggia vm þat huat leggiaz mundi fẏrir sonu ockra. En nu hefi ek gengit i hof solar guds
~
● ‖ impers.: leggsk [e-t] [í e-u] [e-m] det sker, det forekommer (for ngn)
sidan lagdiz honum eigingirni a kerit, ok nenti hann eigi at gefa þat Nicholasi
Nik2 3718Leigest hefur mier nockud j minne veniu. Eg gade ei ad taka blessann af biskope
ÁBpˣ 1755þó lagðisk svá, at Þorsteinn var meira virðr en Einarr af ǫðrum mǫnnum
ÞHvítˣ 88
F. leggjask + præp./adv.
á: leggjask (ofan) á
1)
● leggjask (niðr) á kné/... lægge sig ned på knæ
legz jarl þar niþr á knǽbeþ oc biþz fyrir oc horvir þo ȷ́ norþr
Jvs291 1154geingr i skóg a brutt ok legz niðr a kne
Jvs7 2917Síðan leggz á sitt kné hvárr þeira ok spyrja hann tíðinda
ǪrvS 1459
2) [e-t] lægge sig (oven) på (ngt)
a þeiri somo stundo lagðiz a siainn sva mikil þoca at ecki scip sa fra oðro
Sv 3521þat er margra manna saugn at Bui hafi orðit at ormi ok lagz a gull sítt
Jvs7 357En þat er so᷎gnn manna sidan at Bui hafui at ormi ordit ok lagizst a gullkistur sinar
JvsFlat 20318þar er annar dromundrinn hefir legit, þar mun lagz hafa vindr ꜳ hafit, ok munu þeir hafa siglt a brott
Orkn 2465hann bar feit vndir helli æinn ... og lagdizt aa sidan ok synir hans med honum ok vrdu allir at flugdrekum
GullÞ 113þat hafva menn fyrir satt at hann hafve at dreka ordit ok hafi lagiz a gullkistvr sinar
GullÞ 4717þá lattu þig eigi þat hennda sem margann hendir skynsamann at þu stydist vid kongs bord. en sijdur legist þu á sem osidug fol giora
KgsE 4620
3)
● leggjask ofan á [e-n] (spec.) (om at lægge sig oven på en såret/dræbt person)
cf. Ashurst 2002 [SB 26] 73-82
kemr hann nv þar at sem felagi hans var fallin ok legtz a hann ofan ... ok var þar saxaðr
Bret 23524Svá bar at, er Glúmr hopaði, at hann lá fallinn, en þrælar hans báðir lǫgðusk á hann ofan ok váru þar stangaðir spjótum til bana
Glúm 7716Þa hliop at Einarr dragi ok hio i haufut Sighvati, ok var þat ærit bana sár, enn þo unnv þa fleiri menn aá honum. Enn er Sighvatr diakni saa þetta, þa lagðiz hann ofan aá nafna sinn ok var þar veginn
StuᴵK 52725Ok er menn Valdimars konungs sá, at hann var fallinn, þá lǫgðuz þeir á hann ofan ok váru þar saxaðir
Knýtlˣ 25319
4)
● ‖ impers.: leggsk þat sjalft á [!] det giver sig selv, det er indlysende
Of alla þa er milldliga vilia lifa i cristninni þa legsc þat sialft a at þeir verþa brigzsli þola
Prosper677 95hvort villtu heldr taka vatn eða gjöra eld. Án kvað þat sjálft áleggjast, at hann gjörði eldinn, þvíat hann kveðst því vanr verkinu
Án 34518
5) [e-t] kaste sig over (ngt), tilrane sig (ngt), stjæle
eitt kveld, sem hann gekk frá smíðinni, sá hann í ey einni eld brenna; honum kom í hug, at konúngr mundi enn vitja eða snöttúngar mundu leggjast á fé hans
Án 35717kongr tok þær ok spurde þui þær legdizt a fie sitt. enn þær budu fiorlausn. var su sætt þeira at ...
Sams 3420Ek vil, at þú leitir þangat nǫkkur, at þú þyrfir eigi at leggjask á fé manna
Gr 1785Vinðr ráku skamt flóttann ok lǫgðuz á valinn ok raufuðu ok flettu menn bæði vápnum ok klæðum
Knýtlˣ 26822Þórólfr lagðiz á fé manna ok gerðiz enn mesti þjófr
Vatnˣ 7015
6) [e-n/e-t / ! við e-t] [fyrir e-m] overfalde (ngn/ngt), angribe, hærge
Nv legsc illþyþi a þa Elfargrimana oc rꜹfarar er þar er hofþingia lꜹvst oc gera bvondom ran oc scaþa
SveinkaMork 31417hann lagðiz mioc a rikit firir hanom
Þiðrᴵ 25425Helyas hafði fram flvtt eftir gvðs boði spaso᷎gv vm þessi harðendi oc hallæri sem alagðiz Jsraels folk
StjC 5916En huer sem legzt a kafla oc uil eigi biorg ueita ... bꝍte eptir fyrra skilorðe
Landsl 1376Her med leɢz sulltr ok hallæri mikit ꜳ landit
Gyð(1995) 655hugðu þeir at spellvirkiar mundi vera ok leggiaz ꜳ fe þeira
ÓTᴵ 24612Þar lagdiz dyr a fe bonda ok reif j svndr meiʀ enn dæmi er til
GBpB(2018) 1761se þaleidis uid buit eptirkomanda þeim VII aara sullt. sem aa man leggiaz allt Egiptum
Stj¹ 20319Þorir fieck tekit þær ok setti nidr hia ser ok spurdi þuiat þær legdizt aa fe hans
GullÞ 281Þat bar til um vetrinn, at bjarndýr lagðiz á fé manna
Flóamˣ 529girntuzt allir til hans enn ottaðust ofriki oc ulog er a lagðuzt við lannz buit
FskAˣ 2611vargar lǫgðusk á hjǫrð hans
Hkrᴵˣ 18310lagðisk Svartr út á heiði þá, er vér kǫllum Smjǫrvatnsheiði ... ok leggsk á fé Hofsverja
Vápnfˣ 2419
● leggjask hendr á [!] lægge hænder på hinanden, angribe hinanden, bekrige hinanden
þetta samir eigi, at þér frændr leggizk hendr á
Laxd 13316aɴars kostar er ho᷎rmuligt er vęr skulum sialfir hendr ꜳ leɢiaz
Rómv226(2010) 24210leyfi ek engum manni at berjask við Úlf eða at mínir menn leggisk hendr á
LjósvLˣ 9829Hann kvað fá vetr mundu líða, áðr mótgangsmenn hans mundu hendr á leggjaz ok þeira afkvæmi ok drepaz niðr sem vargar, kvað þar mundu mest eptir verða, er þá var mest‹r› uppgangrinn
StuᴵR8ˣ 48919
7)
● leggjask á flótta [fyrir e-m] tage flugten, flygte (for ngn)
hann lagðiz a flotta ok var hann vel at ser gerr vm alla luti
HkrFris 35918Raði gvð lifi mino enn alldri skal ek a flotta leggiaz
HkrFris 35926Raði gvð lífí mínv hversv langt vera skal. en alldri mvn ek a flotta leggíaz
Huldaᴵᴵ 30618Aldregi viljum vér á flótta ⸢leggjaz [var. leggja AM 180 b fol “B”] fyrir Dǫnum
Knýtl1741ˣ 12724lauk með því, at Karl ⸢lagðisk [var. lagde GKS 1005 fol “F”] á flótta
Orknˣ 5010
8) [e-t] påføres
9) [e-n] tildeles (ngn)
Þar lagðiz svá mikil virðing á Odd, at engi maðr hafði þar útiginn fengit þvílika
ǪrvS 698Nu lagdizt einngi mannvirding aa Þorstein medan suo buit var
Svarfd(1966)ˣ 627
10) [!] [í milli e-rra] opstå, indtræffe, (om uvejr) bryde løs
v́ þocki mikill lagþiz á j mille þeira brþra
Jvs291 125Þa laugþuz a andviþri ok stormar miclir
Orkn325I 13212Þa laugþuz a andviþri stor
Orkn325I 15912lǫgðvz á svnnanveðr hvǫss
Huldaᴵᴵ 33016Þann veg var vedri farit, at a logduz logn mikil, þokur ok sælęgiur
Orkn 24514Þá lǫgðusk ȧ stormar miklir
Hkrᴵˣ 15014í stórviðrum þeim, er á lǫgðusk, þá þurpti it mikla skip góðra grunnfœra
Hkrᴵᴵᴵˣ 1585lǫgðusk á sunnanveðr hvǫss
Hkrᴵᴵᴵˣ 4691verdur su lijtil virding sem snemma legst ꜳ̈, ef madur lætur sijdann med osoma
Hrafnkˣ 5117
● lag leggsk á [■] den situation opstår
suo hafde lag alagzst at æigi toku menn vid þeim
HrHalt 41030Rid[darinn segier at eigi mun] sialft lag ꜳ̋ legiazt. at hann fae þat kuonfang
Æv238XXIV¹ 3117
● orðrómr/... leggsk á [■ / ! um e-t] rygte indtræffer
mun þá sá orðrómr á leggjask, at Kaupa-Heðinn sé manna verstr viðfangs
NjR 603sumer hrædduz orðrominn þann er a munsi leggiaz
Rómv595(2010) 385sa orðromr lagðiz a. at engi maðr þar i sueitum veri betr mentr en Oddr
BandM 212⸢lagðiz [var. la AM 446 4°ˣ] sa orðormr a at þessi lið ueitzla þotti uera hin skauruligzta
EbWolf(2003) 971sa orðromr lagðiz a at Snorri goði hefði sendan hann til hofuðs Arnkatli
EbWolf(2003) 17321eigi at sidr þotti mer illr ordromr, sa er a lagðiz
StuᴵK 4217Ok lagdiz þvngr orðromr aa vm mal Oðdaveria, vm fiar vpp-tokur þær sem verit hǫfðv aa Eyrvm
StuᴵK 33115lagðiz sa orðromr aa, at engi flokkr hefði iafn-vspakr verit, sem sa er fylg‹ð›i Tvma Sighvats syni ok hann sialfr
StuᴵK 34929Lagdiz sa ord-romr aa, at hann hefði vegit Hafr, oc hellz sa orð-romr lengi siþan
StuᴵK 35522sagði hann þat mestu raða huert orð ꜳ legðiz vm storueítzlvr at i fyrstunni vyrði menn fulldrucknir
RRÓT 31620Raugnvalldr let hína uinduerskv menn bera aulít. ok kvat þat miklu skipta huersu fyrst legdizt o᷎rd a um avlít
RR557 9718Þorgils reið um daginn eptir heim til Staðar, ok lagðiz misjafn orðrómr á um ferð hans
StuᴵᴵR11127ˣ 18319
● ‖ impers.: leggsk á [■] (om uvejr) der bryder løs
● leggsk vel/... á [!] [um e-t] [með e-jum] der opstår et godt/... forhold (mellem ngn), (ngn) har et godt/... forhold (til hinanden), (ngn) har det godt/... (med hinanden)
þvngt hefir á lagþz meþ okr strvtharalldi jarli of hriþ
Jvs291 7130Þeir tauluþu lengi, ok lagþiz vel a meþ þeim
Orkn325I 2822varo þeir margir af liðsmonnuᴍ er bratt tocu at uþoccaz þeiri ræðu oc lagðiz omiuct a með þeim
Sv 1198þannueg legz nú a of stunnd með oss Haralldi Iarli at ek hyɢ at ofriðr muni go᷎raz
Jvs7 1724hann gerðiz illr ok æfr uið ellina ok ranglatr miok. lagdiz ok helldr omiukt a með þeim feðgum
EbWolf(2003) 1538spurði Þorðr bligr Biorn. huersu a ⸢legdiz [var. horfest Eb447(2003)ˣ 1848] um talit með þeim Þuriði
EbWolf(2003) 1859ekki lagðisk mjǫk á með þeim frændum
Laxd 595Hann for til Borgar vm vetrinn, oc lagðiz litt a með þeim Snorra
StuᴵK 27125A Rauþa-sanði i Savrbo᷎ bio þa Gisle Markuss son, ok lagðiz litt aa með þeim Eyiolfe; varþ þeim margt til i *bygdar-lagi, vm fiar-beitir ok annat
StuᴵK 32320Siþan reið hann v́t til Hola, ok var Staðar-Kolbeinn þar fyrir raáðum, ok lagðiz litt aá með þeim Sturlu. Var Kolbeinn i for-kirkiu ok mælltiz þaðan fyrir
StuᴵK 51413Sat hann þann uetr i Stafahollt, ok lagðiz þa faátt aá með þeim Þorleifi
StuᴵK 54318Lauk sva tali þeira, at Bauduarr geck v́t til Vrækiu, ok lagðiz vel aa með þeim
StuᴵK 55426toludu ii samt leingi, ok lagdiz vel a med þeim
Orkn 3006Þorir ... baud at gefua honum æins mannz herneskiu æn Steinolfi þotti þat likt ok æcki. ok lagdizt litt aa med þeim
GullÞ 1712ok funduz þeir Órækja, ok lagðiz allvel á með þeim
StuᴵR8ˣ 44923Váru þeir sessunautar Brynjólfr ok Þorgils ok tǫluðu margt, ok lagðiz vel á með þeim
StuᴵᴵR11127ˣ 13829
af: leggjask af
1) [e-u] formindskes, indskrænkes
2) [!] holde op, ophøre
aftr: leggjask aftr
[e-m] komme tilbage (for ngn)
at: leggjask at
1) [e-u] lægge sig op ad (ngt)
þá lagðist hvalr at honum, ok skýldi skipinu við veðrinu
Ket 11626kemur ormurinn upp ur vatninu ... Ok legzt at no᷎ckuanum. ok lagde bægslit upp ꜳ bardit
SigrFr 8910
2)
● leggjask at jǫrðu falde ned på jorden
3) [e-m/e-u] gå hårdt til (ngn/ngt), gå til angreb (på ngn/ngt), angribe
Nv́ eptir þetta leɢiaz at fylkingar meþ þeirri til scipan sem nv́ var tiaþ oc sagt
Jvs291 11120gengr jarl á scip oc leɢiaz þeir nv at oþrv siɴ̇e
Jvs291 1168dyr hundr rann með honum. Aurninn lagðiz at hundinum ok tok upp i klær ser
EbWolf(2003) 1937þa lo᷎gduz at oss uargar ok steingeitr. lepartar ok gaupur alla vega
~ lat.incursantibus
Epistola 153 AlexBr226 15918qvað micil firn, er avverð þat lagditz at convm
StuᴵK 763Sǫgdv þeir, at litit munði leggiaz firir Þorvald, ef þeir legðiz allir at honum
StuᴵK 36216fleygir ser siþan vt ꜳ̋ ꜳna. lagðiz hann at þeim manni er bezt var syndr
ÓTᴵ 3603legg ek þat á þik, at þú verðir at vargi ok farir á skóg ok drepir bæði menn ok f‹é›, ok á þat fé grimmastr, er meykonungr á, ok at því mest leggjaz
ÁlaFl 999legst kongur ath honvm ok rekur hann j kaf
Hem1005 2030Hiarandj legzt nu at Vilmundi og færer hann j kaf
Vilm 1698Hemingur legst ath honvm ok fretter hversv gangi svndit
Hem1010 1928fló yfir lið konungs flugdreki ok lagðisk at þeim
BjHˣ 1247
4) [!] (om uvejr) rase
þann tijma. er dregr framm at kyndil messo. þa leggiazt ad stormuidri
GBpA394 19410Þá lǫgðuz at stormar miklir
StuᴵR8ˣ 48224
5) [!] [um e-t] strides (om ngt)
6)
● ‖ impers.: leggsk þat at engu det er lige meget
braut: leggjask (á/í) brott/burt
1) bevæge sig væk
hualurinn tok kaf ok lagdist á burt
FriðAˣ 1730hann lagðisk í brot ok vestr fyrir land alt fyrir Eyjafjǫrð
Hkrᴵˣ 3175
2) blive væk, forsvinde
eftir: leggjask eftir
[!] (om vind) komme agten for tværs
fyrir: leggjask fyrir
1) [e-t] lægge sig foran (ngt)
sé ek nú eptir, hversu hestrinn sté fast at grjótinu, er hófarnir lǫgðusk fyrir
Ljósv 572þat er hans náttura at liosta skip med sund fiodrum sijnum elligar at hann lætur fliotast og legst firi skip. þar sem menn sigla
KgsE 1629
2) [!] svømme forrest
3) [!] give sig, bøje af
sva fast lagðe hann at at Ormrin lagðiz fyrir miok ok geck af bunaðrin ok brottnaðe skipit
ÓTOddS 21727kom ǫnnur ǫrin á nefbjǫrg hjálmsins, ok lagðisk hon fyrir út af annan veg
Hkrᴵᴵᴵˣ 24711
4) [!] [af e-u] lægge sig opgivende ned, opgive ævred, miste modet
þa logþuz leiðsagnar-meɴ fyrir þui at þa viso þeir eigi hvar þeir varo comnir
Sv 222Sva syniz henni ok ræðiligr sinn glæpr, at nærr hellt við vm tima, at hvn mvndi firir leggiaz ok orvænta
Mar655XXXII 44715starfsmenn firir leggiazst ok fꜳ ekki at gort
Mich 70638Þorgeirr kiðlingr lagðizt þa fyrir, komvzt þeir eigi með hann, do hann suðr fra Vinveria-dal; ... er hann þar kasaðr
StuᴵᴵK 23029Fengu læknar enga bot eðr letta vnnit ꜳ þessu mali. huerium listum sem hellz var profat. þar til at allir leggiaz fẏrir
~at lyktum lagdiz hon fyrir ꜳ þæim bø᷎ er Þoruardz stadir hæita
ÞBpC¹ 36715hversu hædiliga hann var fundínn i sínu falsi ok allt eíns legz hann eigi fyrir helldr ...
~allt eins legz hann eigi ⸢firir [var. vndir ho᷎fvt AM 638 4°ˣ]
~þa lagdizst Þorir firir ok bidr Sigmund þa hialpa ser ok læíta af f[i]allínu
Fær 232Þar næst af o᷎llu samt hardretti ok handanna erfide, legz hann fyrir
VP 50715inn fyrste þessarra, sa er i þrætunum starfadi, lagdiz fyrir, þviat hann feck litlu a leid komit at sætta hina missáttu
VP 6255ok sagdi, at þat var ofært at leggiaz fyrir af þessu tilfelle
VP 63639Legz hann nu fyrir med o᷎llu ok gerir ecke til gods af þvi, er munk heyrdi til
VP 65135skal ek eigi þui helldr fyrir leggiazt eda auruilnazt. Ek skal kriupa til þeirar saumu drottins modr
MarE 41317Lǫgðuz þá fyrir bæði menn ok hestar af óveðri. Þeir lágu úti um nóttina í skǫrðunum, en veðr rauf upp í mót degi
StuᴵᴵR11127ˣ 30619
● ‖ impers.: leggsk fyrir brjóst [e-m] (ngn) bliver dårlig
● leggsk lítit/... fyrir [e-n] (ngn) yder en lille modstand, det går (ngn) dårligt/...
er scaði mikill er sva illt scylldi leɢiaz fyr sva goðan dreng
ÓH 4098er þat satt at litit lagðiz firir þec osantrix konongr
Þiðrᴵ 2722at litið lagðiz fyrir Eystein konvng broðvr minn siðan er hann lagðiz a flotta
HkrFris 35917drepum Olaf digra hann ottaz nv ecki at ser [var. + ok kaɴ vera at nv leɢiz litit fyrir hann AM 68 fol “68”]
var. ÓH 1733: AM 68 fol “68”þóttisk hann glǫgt skilja, at hann mundi hafa borit af Eldgrími, ef þeir hefði reynt með sér, svá lítit sem fyrir hann lagðisk
Laxd 1317þyckí mer satt at lítið lagðíz firir Eystein broðvr minn siðan hann lagðiz a flotta
Huldaᴵᴵ 3068Nv kann ek sia við vanheilindi mítt. hversv litið firir mik mvn leggíaz ef ek tek þat til er honvm skylldi sva miǫk vefiaz
Huldaᴵᴵ 30611lítit lagðiz her fyrir goðan dreng er þrælar skylldo þer at bana verða
ÓTᴵ 26310litid legst þa fyrir mik ef þu leggr mik at uelli
StSt335 1125kuat sier liett ath ecki legdizt fyrer Tofa
EgSH1008 78630þꜳ faugnudu lanndz menn. er suo litid lagdízt fyrer slika illuirkia. Ok þotte þeim nu likliga ꜳ̋ horfazt. At þeir munndu aller unner uerda
Harð 16931Lítit lagðisk nú fyrir kappann, því at hann kafnaði í stofureyk sem hundr
Gr 1264Slíkt er mikit gæfuleysi ... at vesalmenni þessi skyldi taka þik, svá at ekki lagðisk fyrir þik
Gr 16912Lítit lagðisk nú fyrir þik, þvílíkr garpr sem þú ert, er veslmenni skyldu taka þik
Gr 17017Lagðist nú ok lítit firi Rögnvald, þegar ek náði sverði mínu til hans
Mág² 1221hví vartu svo djarfr, attú komt í borgina, ok væri þat makligt, attú værir drepinn. ok leggst þá lítit fyrir þik
Mág² 15733ecki munntu skiott vid oss skilia mun og nǫckud mykid fyrer þig leggiast
FriðAˣ 3320ekki máttu heðan skjótt á brott fara, því nokkut mun fyrir þik leggjast
FriðBJSˣ 1333þykki mér satt, at lítit lagðisk fyrir Eystein konung, bróður minn, síðan er hann lagðisk á flótta
Hkrᴵᴵᴵˣ 42418litid lagdist her fyri godann dreng er þrælar skylldu at bana verda
LdnHb105ˣ 82Litit lagdizt her fyrer godann dreing er þrælar skylldu at bana verda
LdnStˣ 13312
5) [!] foreligge, findes
6)
● ‖ impers.: leggsk fyrir [!] [e-t] det sker
● hvat (sem) leggsk fyrir [!] hvad end der sker
þui liet Päll byskup sier ymsa þiöna er honum þotti þui betur er fleirj tignudust og gofgudust af honum. Enn huors sæmd var med gödri virdingu medann honum þionadi, huad sem sydann lagdist fyrer
PBpˣ 42723Snorri léz þess geyma mundu, at hann kæmi aldri á vald Sturlu eða annarra óvina sinna, hvat sem annat legðiz fyrir
StuᴵR8ˣ 49521Norðr ætla ek fyrst til skips, er uppi stendr í Kolbeinsárósi, hvat sem þá leggst fyrir
Þórð²ˣ 1947
hjá: leggjask (í) hjá
[e-m] lægge sig hos (ngn)
hann legðz hia konungs dottur. oc fær hennar mæydom
Þiðrᴵᴵ 5819‹Ruth lagðiz vnder kleðin hea Booz› emend. Stj 42326: AM 227 fol “B”
cap.Sidan for hon j huilona ok lagdiz sem hon var lo᷎ng j hia honum. ok tok at klappa honum ok kyssa hann
KlmA1980 1017hann hafði lagzk hjá Þyri, systur hans
Hkrᴵˣ 4302
í: leggjask (inn/upp) í
1) [e-t] stikkes ind i (ngt), ramme (ngt)
2) [e-t] grave sig dybt ned i (ngt)
3) [e-t] give sig i lag med (ngt)
Leggiaz nu allir saman i drykkior ok saurlifi þvi næst
Jón¹FrgA 44036þa lagdiz hann i dryckior oc oga
Nik69 4617siaim vid alaupum þeirra ef nockurir eru þeir er nenna aftr at huerfa til bearins þegar þeim þickir þess van at menn leggiz i ogaa edr ofdryckiu i bænum
SvFlat 65318feck Ingigerdr honum skip a laun, ok legzt hann j hernat
Yngv 413Því hverr hann vill leggjast í at iðka þetta mál, þá hlýtr [hann á]ðr forkláraðr vera í hjartanu
Encᴵᴵ727ˣ 2223
● leggjask í dauða tænke på døden
● leggjask (út) í víking/hernuð tage på vikingetogt (for at plyndre)
lagþisk út síþan í hernaþ fyr Skotland ok fyr Bretland
Ágr 4813feck þa Haralldr skip no᷎ckur ok lagðiz hann þa i uiking
Jvs7 513Sǫlmundr lagðisk í víking ok þeir brœðr
Ljósv 66legz Vilhialmr konungr i hernad at afla fjꜳr
Thom² 29612Þorolfr for vtann ok lagdist i viking
LdnHb105ˣ 335lagðist síðan í hernað ok víking
StjǫrnODrˣ 1083
4)
● leggjask í rekkju lægge sig til sengs
elli sótti á hendr honum, svá at hann lagðisk í rekkju af
Laxd 4715Sva er sagt, *þa er Sturla fretti lat Þorbiargar ... at hann legz i rekcio
StuᴵK 1199lagdist þȧ þegar j reckiu
PBpˣ 43224
● leggjask í sótt lægge sig syg
5)
● leggjask í hǫfn sejle i havn
6) [e-t] tage ophold (et sted), indtage (et sted)
Ac[r] sa er i babilon þa er hann frevesc, þa leggiasc i akrenn flvgvr, þer er kallase af alþyþo kleggiar
PhysFrg¹ 26018ǿrn lagþesc i eyna
ÞBpCod645 2524miclo er hann maþr raþgari. oc þrari a þat er honom lecz i lvnd
OddMork 25920er Þorbiorn hafdi þar buid vm stund, þa tok fenadr hans at leggiazt i land Steins
Krók 28A þu[ÿ] sama sumri lagdist reidur mikil j vatnid Lagarfliot
Hrafnkˣ 4412
7) [e-t] indgå (i ngt)
Loghðust þessir peningar jn j alla iordena Roghnn
DN V (1315) 586verda ok einiir huarir odals men þes[s]ar iardar lidughir at lœysa hana aptr firir fulla aura þa skulu fyrnemfdir aurar l[egg]iaz jn .j. iord adra kirkiunni till eignar
DN XII (*1347›tr 1355) 7520Þa var *Sal-biorg Ketils dottir fyrir bvi a Stadar-holi, oc var bvit fenngit i henðr Þorsteini Gyðv syni vm vetrinn, oc logðvz þa Acr-eyiar i bvit
StuᴵK 23228Legz j felagh allt þat er þꜳ eigha þau
DI II (*[1306]›GKS 3269 b) 34841skylldo sua maurgh hundhrut leggiazt vpp j iordhina laughar brecko sem hann kostadhi æighi optnefndhum halli til kenzlu
IslDipl (1440) 34528skyllde hann (ɔ: málinn) leggiazt vpp j buu eda betzstu eignn er þau ætti
IslDipl ([1447]) 38134Alleluia skal leggiaz j kuelldso᷎ng nersta laugarkuelld eptir festum juliane virginis
DI V ([1464]: AM 679) 41328
● leggjask í lóg blive brugt op
● leggjask í vanda/... blive til vane
þo að slikir luter uæri þunger þa uirðiz það þegar er i uenio legz
Rómv595(2010) 332Fé Sigmundr gekk þeim mjǫk at meini ok var hvern morgin í túni, þá er upp var staðit, ok lagðisk þat í vanða
Glúm445 2422
með: leggjask með
[e-rri/e-m/e-u] have seksuel omgang med (ngn/ngt), have samleje
Ef kona legz með manne
GrgStað 18517hann legst með konom þeim
GulKrᴵ 1529hann ⸢legst [var. lægs AM 309 fol] með konom þeim sva nanom
GulKrᴵ 1529ef skulldarkona legst með þræle
Gulᴵ 3613absalon son hans (ɔ: Davíðs) gecc i augliti allz folks oc lagðez mæðr friðlum hans oc gerðe þæssa skom fæðr sinum firi allu folki
Kgs 10925konungi rann hugr til hennar og lægðz með hænni
Þiðrᴵᴵ 643ef maðr legz með einni hverri þeirra þa *utlægiaz þau beþi
ÁKr 551Ef kona lægs með manne þæim er hon ma æigi æiga þa er hon sæk .iij. morkum sem hin er með lagdez
SvKr 4263hon mynde hafa ælskat æinn ungan mann ... æn hann uilldi æige, sæm sægez, mæðr hænne læggiaz
Thom¹ 23620var þar væl med honum tekin en þo missfæll honum sua at hann lagdezt med frenkono konongs
Endamerki¹ 49022hann lꜷnaði mer sva, at hann lagðiz með Silfiv, systr mini, ok þar kom, at hon for eigi ein saman
KonrA 5521þæir spillto oc savrgvðv fornir oc lǫgðvz með konvm
StjC 43027Þat er mitt hit fyrsta rað at þv gangir inn oc leggiz með frillvm feðr þins
StjC 5305Nu ef maðr lægzt með einni huærri þeirri þa utlægiazt þau bæðe
FrostKrᴵ 1492ef maðr a ser eignar kono oc er hann sua illz lystr at hann legzt með moðor systur eða dottor kono sinnar ...
FrostKrᴵ 14926ef maðr legzt með festar kono sinni þa giallde hann nanasta uið fullrette
FrostKrᴵ 1525En ef siðan er lagzt með henne en hann handselldi ser eða festi oc fær hann hennar
Landsl 799ef han lægst með henne firir bruðlaup. nema hon hafe frestom voldet
JKr 36916ef maðr værðr at þessu kunnr ok sannr at han lægst med ‹þæim sua nanum þa ...
BorgKrNᴵᴵ 3033sa maðr mundi hafva lagz með moður sinni
Páll²A 27127biðia (þeir) hana samþykkia þeira vilia, at þeir leggiz með henni
Mar240g 110910þa lẏstir hana til mín ok biðr mik leggiaz med ser
~varð sa at burðr at hann lagdiz með konu
ÓTᴵ 578hann hefir tekit Þyri systur þína frillu taki ok lagiz með henni
ÓTᴵᴵ 24421Gialldi nanasta manni fullretti ef hann [var. + leggz AM 350 fol “E”] med henne fyrir brudlaup. nema hann hann hafi frestum ualldit
var. ÁKr 3829: AM 350 fol “E”lo᷎gduz medr þeim ok toku þær ser til eiginkuinna. af huerri sambud er þeim fædduz risar
Stj¹ 5410til þess at honum go᷎mlum felli eigi þat til abyrgdar edr ámælis. at hann girntiz aa gamals alldri fyrir lostasemdar sakir ok legdiz medr fleirum konum enn hann hafdi adr medr buit
Stj¹ 1398Einn huerr af landzmonnum her hefdi megat leggjaz medr eiginkonu þinni
~ lat.coire
Vulg Gen 26,10 Stj¹ 16227Ruben ... lagdiz medr frillu fedr sins Bala. sua sem hann hafdiz uidr i þersu bygðarlagi
Stj¹ 19015þeir hofðu lagiz medr ferfættum kuikendum ok skynlausum
Stj¹ 19215hann lagdizst med konu hon var litillar ættar
ÓTFlat 6521Ek lo᷎gdumz med konu, brodir minn, siz vid skildum
VP 50117fell hann ... i syndagialld ok lagdiz med henne
VP 5058þar lagdiz hann med henne
VP 64428Konungr spurði, hvat manna hann væri: er þú þorðir at ganga hingat í turninn ok leggjaz með Blankiflúr?
FlórM 6813iɴn uerstí þrell lagdíz med dotur hans, ok ertu þeira barn
HeiðrR 1514hann lagðiz með systur minni enni ellztu, ok lá hjá henni um nóttina
EgÁsm 557Ef nockur hefer lagízt med systur
Theol AM 672 4°¹ 43r10bannsettr med allu ‹fyrir suo› haduliga skemd, at hann hefdi lagi‹zt med› tueim systrum, enn verndar sidan glæp‹inn med› þriozku ok uill eigi uid skiliazt
Thom²E 52626er þau komu til veikleikz sijnz þa leggiast þau nidur og leiser konan af sier barnid enn hann legst med konunni
GBpB204(2018)ˣ 24214sagdi hun Eustachium hafa lagst med sier
MarD634ˣ 82110Leggiumzt vid med henni
MarD635ˣ 110632Már leggz með dóttur bónda, en Hrafn með húsfreyju hans
StuᴵR440ˣ 142
mót: leggjask á/í mót(i)
1) [e-u] [með e-u] gå til angreb mod (ngt)
og þui stefndo þeir bader fra sinn at huorum riddara og logduzt amot med styrkre hond og sterko afli
Adon579 2005kastar hann (Vilmundr) ser nu af steinenum. og legzt j mote birnenum
Vilm 1703
2) [!] gives til gengæld
niðr: leggjask niðr
1) [í e-t etc.] lægge sig ned, lægge sig i seng, gå i seng
ok lagðiz niðr vnndir einvm nyvoxnvm uiði. þar sem henni hugnaðe bazt
Menota: 32vb25 Streng 13622er. konongs. sunr vaknaðe. þa var allt hiartta hans fullt af fagnaðe Oc nyfenginni gleði. þar sem hann hafðe niðr lagzt. með otta oc vgleði
Menota: 55rb12 BarlA 10014konvnger hafþi drvcciɴ niðr lagz. oc svaf fast
Mork 4139lagðomc ec her niðr sofnaða
Þiðrᴵ 20013oc flytiaz ivir ona allt þar til er ivir er komit allt liðit. Oc epter þat fara þeir leið sina allan þan dag. At kvellde legiaz þeir niðr. oc lata Hogna hallda vorð
Þiðrᴵᴵ 2897eptir þetta boð lo᷎gðvz þeir niðr ok lo᷎gðv yfir sik kvistvna i cros mark
ÓTOddS 3819lꜹgðvz þeir þa niðr a slætom velli. sem fyʀ i nokvrom skoge
ÓTOddS 3829lagðiz Skalm niðr vndir klyfiv‹m› vndir hinvm ytra melnvm
LdnHauksb 2318hann legz niðr hia þessi konv
Mág¹A 563þeir bręðr drucku fast i kastala sinum um quelldit, ok laugðuz sið *niðr drucknir mio᷎g ok sofnuðu
Mág¹A 2535Skarpheðinn lagðiz ekki niðr um kveldit
NjR1908 25424⸢þeir laugðuz allir niðr firi kirkiunni [var. laugðuz þa margir menn a kne Sv 4030; lo᷎gduzzt ꜳ knebed Sv81 4512]
SvEirsp 29122en Loki for firir ok legz niðr imilli steina tveɢia
SnE 694greip hann til hendiɴi sem skiotaz, meþan belgriɴ lagþiz niðr, ok sveipþi af ser flvgvɴi
SnE 12310er hann snori heim til hvsanna. ok ætlaði niðr at leggiaz. þꜳ fær hann sva skiota bot
JBpA(2003) 3117Skalla Grimr kom heim vm miðnættiss skeid ok geck þa til rums sins ok lagðiz niðr i klæðum sinum
EgM(2001) 11134hon reis ekki upp fyrir miðjan dag, en hon lagðisk snemma niðr
Laxd 1312Þeir sǫgðu, at Þrándr segði, at hann hefði lagzk niðr í runna nǫkkura
NjM 21519Njáll bað engan mann niðr leggjask um kveldit
NjM 3252Oc er hann var at Hofi ‹þetta haust›, bar sva til, at hann savng yfir sivkvm manni, oc sofnaði hann a bæninne, at þvi er þeim þotti, ‹er við váru›, oc bar aðr yfir hann helga doma sina oc lagdiz nidr hia innvm sivca manni
StuᴵK 22925Sturla bað Þorð þa niðr leggiazt. Hann gerðe sva ok signde sic; ok i þvi er hann lagðizt niðr, hio *Þorfiðr vm þverar herðar honum
StuᴵK 4417enn er þeir voro mettir, gengu þeir til svefnhuss ok e᷎tluðv niðr at leggiazt
StuᴵK 4738lagðiz siþan niðr i rvm sitt með miklvm harmi hugar
Hallfr61 11720þat var ꜳ Thorlaks messu dag vm vetrinn er hon lagdiz nidr
ÞBpC¹ 36719ok er hann var lagztr niðr, þá kastaði hann sverðinu á bak sér, at hann hafði at vopni
Án 34520so sem hann hefer nidr lagzt. ber aulselian honum eina krús at drecka
Vikt 3714hofdu menn druckner nidr lagizt
Vilm 1487Hier mun sannazt hinn forni ordz kuidr. ath sꜳ sem sig hefir hęra enn hofi gegnir mun lagt nidr lęgiazt
Hect 14421Huskallar geingu ad vokunum og logdust ad nidur og drucku, er þeim var heitt ordit vid gonnguna
Fljˣ 532er þeir váru niðr lagstir, er drepit hǫgg mikit á dyrr
Flóamˣ 3914konungr hafði drukkinn niðr lagzk ok svaf fast
Hkrᴵᴵᴵˣ 34516En síþan es menɴ qvómo í búþer þá lagþisc hann niþr Þorgeiʀ. oc bręiddi felld sinn á sic
Íslbˣ 2911elldr kviknadi seint. þa lagdist hann nidr ok bles at inn yfir þreskelldin
Kristniˣ 1296Lagðiz Þórðr þá niðr opinn ok bað þá hyggja at, hvárt honum blǫskraði nǫkkut. Ormr fekk þá mann til at hǫggva hann
StuᴵᴵR11127ˣ 428þeir váru nýkomnir af sjó ok hǫfðu lagiz niðr í baðstofu um kveldit, áðr þeir Einarr kómu
StuᴵᴵR11127ˣ 18421Lǫgðuz þeir þá niðr með vápnum sínum ok klæðum
StuᴵᴵR11127ˣ 2291
● leggjask niðr at sofa
oc þegar er Sigurðr svæinn er v́t riðinn af borginni gengr Grimilldr til sinnar reckio oc legz niðr at sofa. firir þa sok at sua illa er henni við brynilldi at æigi vill hon með henni sitia oc enga skemtan við hana æiga
Þiðrᴵᴵ 2655Þa mælti Skrymir til Þors, at hann vill leggiaz niðr at *sofa
SnE 5118
● leggjask niðr til svefns
2) nedlægges, holde op, ophøre, forsvinde
man oc þesi siþr niþr leɢiaz þa er hyɴ gengr yfir lꜹɴɴdin
Jvs291 1011er ver sam eík um há uetri með grę́num eplum enn forn ok stór lágu hia niðri þat hygg eg uera munu fyrir siða skipti þui er koma mun ... mun sá siðrinn vera með meíra blóma. ok iartegna hin fo᷎gru eplin. enn hinn mun leggiaz niðr sem in fornu eplin
Jvs7 430þi feck hann eigi til læiðar komit við folkit at niðr legðiz fornfæringar
StjC 58532Ok er niðr hafði ⸢lagiz [var. lagz Rómv226(2010) 12113] uið hann su en mickla ꜹfund. þa uar hann þekkr ok kiærr ꜹllum mꜹnnum
Rómv595(2010) 1214Kolbeinn ... var ... formentr í skáldskap, svá at hans óðr leggst alldri niðr
GBpD 324lamdiz storliga miok ok nidr lagðiz þat hit likamligha ok hit ueralldligha riki Juda
Stj¹ 2729lögðust niðr rán ok stuldir
Enc764² 41323þeir launudu konungi giafir med lofsordum þeim er alldri mun nidr leggiazst medan do᷎nsk tunga gengr
HarHárf 5686mun sea sidr ok nidr leggiazst þa er hinn gengr yfir
JvsFlat 10332þinn manndómr ok geðfesti er þú hefir sýnt innan .III. ára, mun alldri niðr leggjaz
Æv⁷⁸624 20720kom yfir mik sorgar dagr meðr svá mikilli bernsku, at aldri mun niðr leggjast
KlmBˣ 1978
3) opbevares
nǽr: leggjask nǽrri
komme tæt på
saman: leggjask saman
bøjes
burtsto᷎ng Ectors matti eckj brotnna. þuij lagdizt hun saman af þeirra mikla afli sem bogi
Hect 8824
til: leggjask til
1) [e-s] lægges til, føjes til, gives, bidrage til
En þeghar er þat læggs til fræghðar oc sœmdar af alþyðu er illa er [oc] allir ætte [a]t hata. þa nemr annaʀ oc hinn þriði oc þvi nest hværr ęptir oðrum
KgsFrgγ 14019Oc lagðiz mer siþan hverr hlvtr meir til gæfv oc virþingar en aðr
StuᴵK 4313en allt lagdiz þat til hialpar
Malc 44611Þorlákr lǫgmaðr kom til vȧr ok tėði oss bœnarstað yðvarn um nokkura hluti þȧ sem þėr beidduz at til skyldi leggjaz bókar yðvarrar *eða ȯr takaz
Jb 2816þetta sem nu hefer j komed med þeim saker einsamans metnadar og manniafnadar mætti til lika leggiazt sidan þeir yrdi bader heilir
Saulus 2411jtem lagdizt til kirkiunnar skrijn buit med silfur
DI VI (*1488›AM 263ˣ) 63114skal halftt legkaup leggiazt til heima kirkiv. enn halft til Laugarneskirkiv
DI VII (*[1491-1518]›AM 263ˣ) 5030til lagst
~ lat.super dolorem uulneʀum eorum addiderunt
9629 (Vulg Psalm 68,27) GlossPsalt 9730hefir eigi annarr slíkr grundvǫllr verit *auðræða ok hœginda í Skálaholti sem tíundargjaldit, þat er til lagðisk
Hungrvˣ 8614hann hefur vpp sitt eyrendi og sagdi ath þidrek af Bern hefer senndt hann þangad med þui eyrendi ath hann veit ath her er suo mikit gull og silfur og landskyllder ath æigi þarf halft ath leggiast til stadarins
Þiðrᴵᴵˣ 38810
● ‖ impers.: leggsk til [■] [af e-u]
2) [e-s] kaste sig over (ngt)
3) [e-s] give sig af med (ngt), udøve
4) [■ / ! um e-t] arbejde på (ngt), gøre en hærdig indsats for (ngt), anstrenge sig
her kemr i staðinn vin er menn hafa til lagz at kꜷpa
Sv 11027legzt (hann) æ þvi fastara til vm leitina sem hann finʀ seinna
JBpA(2003) 504lagðisk hann svá fast til at berjask, at annat tveggja skyldi hann fá sigr eða bana
Hkrᴵᴵᴵˣ 811
● ‖ impers.: leggsk til [e-s]
5) [!] angribe hinanden, slås
reið hann í móti hánum ok er þeir lögðust til, gékk í sundr spjótskapt Kæi
Parc 3918leggiazt þeir suo til ath sundr gengu spiotsko᷎ptin
Hect 11812lo᷎gduzt þeir suo hart til at huergi þoldu spiotinn stadar fyrr en þau toku ut wm *herdarnar
Hect 17621logduzt þeir suo hart til ath steingurnar bognudu enn essin uiknudu
Hect 1817
undan: leggjask undan
1)
● leggjask undan á flótta flygte
2) [e-m] fratages (ngn)
undir: leggjask undir
1) [e-n/e-t / e-m] underkaste sig (ngn), blive underkastet (ngn), underkastes (ngn)
gera sik sialfkrave at þrælom Oc leggiazt vndir þann lavarð ... er þeir ero með ollu engo vndir skyldir
Menota: 33vb9 BarlA 612land þetta allt myndi herscilldi farit oc leɢiaz undir utlenda hꜹfþingia ef eigi kømi varr styrer til
ÓH 4317Noʀegsmeɴ hǫfþu lagzc undir þat illa riki er anꜹð oc ufrelsi gecc þar ifir folc allt
ÓH 60715Baki hefir þv við hanvm snvið ok lagz vndir hans andskota
ViðrLS544(1995) 2157þeim þotti illt at leɢiaz vndir Romuería
Rómv226(2010) 37710þeir ⸢ho᷎fdv eigi vnder lagizt [var. uilldu eigi undirleggiazt Holm perg 7 fol] edur samþykt þeim fu̇la suikara er drottningina hafdi svikit til samrædis vid sig
var. Adon 21011 → Adon Holm perg 7 fol 66va23Man þa ok knoght þungt lærðom monnum fatœkom vm siiðir. ef þæir skulu fyrst her af os. ok siðan af pawanom vndir slikar anauðir læggiazst
DN VIII (*[1326]›apogrˣ) 10027
● leggjask undir fǿtr [e-m] [með e-u]
væri ors nv hitt betra at reka þenna fianda flock af hondvm ors með sꝍmð helldr en leɢiaz vndir fꝍtr þeim með skemð
Bret 29310Þa erv Saxar allt aɴan veg, en ec hvgða, ef þeir leɢiaz vndir fetr invm otignara ok þiona honvm ok þeʀa sár af scofotvm hans með scallati sinv, en þeir lati eigi, sem þeir siae hofðinga siɴ
KonrA 5330
2) [e-n] have seksuel omgang (med ngn)
En þa er hann (ɔ: Jósep) fann vilia hænnar þa svaraðe hann þæssa leið. Vit mæghum æigi væra iamkomin saman þvi at þu ert lafdi min en ec em þræll þinn. oc er þer þat of mykil skom at læggiaz unnder mec en mer er þat of mikil dirfð oc dramb at væita þer þa úsœmð
Kgs 689Enda se ek nv, at þu hefir lagzt undir Irung Iarl til gripanna
Mág¹A 74þu hefir lagz undir .ij. presta. ok saurgat sva þeira þionosto
GBpA 949Nockur kona var su, sem elskadi eiginbonda annarrar konu ok lagdizt vndir hann
MarD635ˣ 10274
3) [e-n/e-t] lægges/sættes under (ngn/ngt)
at þat [...] legdizt alldre vndir o lærdan mann at vardveizlu
~ lat.subderetur
7133 Egid 717Eptir þetta lagðisk land alt undir ríki Haraldz konungs
Hkrᴵᴵᴵˣ 3281
4) [e-t] blive del af (ngt)
þeghar er þat læggs til fræghðar ... af alþyðu er illa er ... þa nemr annaʀ oc hinn þriði oc þvi nest hværr ęptir oðrum. til þærs er þat læggs unndir almennilegha siðveníu. at sa eínn þyckir væl vera er agiarn er
KgsFrgγ 14021er þat likara at varla megi gott efní leɢiaz vndir vandar lyktir þar er mal er með rettv reist
ViðrǼHHauksb 30814
5) [!] underkues, ties
6) [e-t] rette sig efter (ngt)
7)
● leggjask undir hǫfuð [e-t] undlade at efterkomme (ngt), undlade at gøre (ngt), forsømme (ngt)
hann lagðiz þa ferð eigi undir hofuð. oc for með micla sveit manna
ÓH 278Iarlinn villdi eigi undir haufuð leggiaz orðsendingina
ÓH 548er konungs dottor komo orð iarlsins. þa lagðiz hon eigi ferdina undir haufuð
ÓH 1619þa verð ec scyldari til at leɢiaz þat eigi undir havfuð er þer vilit crapt hava
ÓH 18610jarl legz egi forna vndir hꜹfvþ oc ferr þar til er haɴ kemr til konvngs
Jvs291 6921vęnnti ek góðs at, at hann muni eigi undir haufuð leggiaz ferð þessa
Mág¹A 3324hann lagðisk þá ferð eigi undir hǫfuð ok fór með mikla sveit manna
Hkrᴵˣ 33812hversu hrædiliga hann var fvndínn j sínu falsí ok allt eíns legzt hann eigi ⸢vndir ho᷎fvt [var. firir Holm perg 16 4°]. helldr dregr hann ꜳ nyía leid odæmis dírfd ser yfir ho᷎fvt
~
upp: leggjask upp
blive lagt øde
út: leggjask út
[á e-t] søge et ubeboet sted hen
Siþan for hann aftr i Bretland ok lagþiz vt a skog þann er Kaliterivs heitir
Bret 25820.ii. synir Sauls lavgdvzt vt a fio᷎ll til spellvirkia oc gerðvz þeirra ho᷎fðingiar
StjC 50114Maacha ... var hin versta kona oc forgangskona annarra vm blotskap. sva at hon lagðiz vt oc bygði einn helli
StjC 58527Fantar þæir sæm læggiazt vtt a vegho
RbHM (*1293) 2126lagdízst hann vt a merkr ... ok ueidde dyr
Fær 3214hefir ꜳdr rænt land hans ok lagiz ut sem þiofr
Orkn 20914Hann (ɔ: Fáfnir) giordizt sva illr, at hann lagdizt ut, ok unne aungum at niota fiarins nęma ser
Vǫls 367einn riddari er hiet Plebens lagdiz ut á einn skog
~ eng.wente to the wode
9731 ÆvMið³² 981lagðisk Svartr út á heiði þá, er vér kǫllum Smjǫrvatnsheiði ... ok leggsk á fé Hofsverja
Vápnfˣ 2418
við: leggjask við
[e-t] føjes til (ngt)
ma etke leggiasc viþ fognoþ þeira ne af takask
●Eluc674(1989) 1535Skal þetta skipti standa vm aldr ok æue. ok engi lutr aftakazt eda vidr læggiazt
DN II (*1312›apogrˣ) 9712
II. (y. isl.)
skulu þeir sier vara taca at þeir tracktieri nie vtleggi nockut þat sem leynt ... er
DI 12629riettilig þionustugiord helganna og einfalldlig vtlegging Catechismi ... verdi allztadar eins ... vt skiptar. og hann lika suo vt lagdur
DI 12638sidan skal hann utleggia
DI 13327skulu þingaprestarner vtleggia eirn articulum eins huers parttar catechismj
DI 13429þa sie frialzligt ad utleggia Gudzspiallid a þeim deigi sem þad fellur
DI 13816Epter lectiuna skal hann leggia fyrer þann sem vijgizt
DI 1469ad þeir leggi af kappann
DI 1483þad su hrygd er þær lida i fædingunne sie kross af gude alagdur
DI 15318suo sem Pꜳll postule vt leggur
DI 1656foracta þeir þessa ytre ordsins predikun oc ⸢eydileggia [var. j eydi leggia DI 1376]
DI 1913þui diaufullinn leggur sig þar fastlega wt fyrir oc stundar þar epter ad
DI 21234hann skal þa med faum ordum wtleggia eitt wers edur tuo
DI 25034
III. (y. no.)
Þorgeir fyrnemfder kendizst þet firir okkar at han hafde laght vider adernemfden Hafuardh ollum iamfullum sæm han hefde logliger þer ste[m]fder veret
DNᴵ 5920þæir þrir Salfui Hafuarder ok Þorgæir fyrsagder lagdu aller med ia ok handerbande at þæir skuldu vera a Skardabergi
DNᴵ 6113lagdu þau þaa ool fyrnempd folk vndir os fyrnæmpde men med fullu ja ok hardarbande at þau skuldo alt þet stadhukt haldæ ok hafua vbrigdalegha som meer gørdhom ok dømdom þeiræ millium
DNᴵ 8111Þormodhir Haluardharson kendist hafua lakt til loghþhings firir mik oc alla loghrettona medh ollo sino profue oc skilrike sem han hafdhe firir iardhena Straumsland sem liggir a Lista i Vannisyn sokn medh erlighen herra herra Ion abota at Munkliue i Biorgwin at lydha þar þa profue oc skilriki þui sem herra abote firir førde iordh Straumsland hafdhe oc vndir endeligan dom oc orskurd
DNᴵᴵ 9030wm jordh þa er Æiriker hafde haft af koorsbrødrom ok inlakt meder sinni jord
DNᵛ 23817skulu tresmidher taka firir hwert hundradh maltimbers, ef þeir telghia ok læggia, ateaan aura
DNᵛ 24111Asa Hafuardhe dotter ok Hollolfver Sigurdheson komo a stemfno firir Alfin Bryniulfsson konungs vmbodz man a Vos med logdom deghi
DNᴵ 40228biodhom wer ydhær bondom ollom at þeer gerer swa saman reidhonæ sæm aa ær laght þæim j hænder sæm oss firir kost sagho
DNᴵ 18735biodhom wer ydhær bondom ollom at þeer gerer swa saman reidhonæ sæm aa ær laght þæim j hænder sæm oss firir kost sagho. Rækker þæt æi till þa læggir swa mykit till at widertaku men see skadalausir
DNᴵ 18736Haluarder ... laghde med varn herra biscopen vm alla þa tiltalur sem han hefwir till hans at tala
DNᴵᵛ 44434hældo þæir þa handom saman ok laghdw sær dagh mæd radæ. ok samþykt Brands loghmans j Tunsbærgi manadaghen nestæ æftir paska viku nu nest er kæmer til Valar
DNᴵᵛ 47614Þostæin fyrnæmfder lagde meder herra biscupinom hæim til bygdarenne til bygda profs
DNᴵᵛ 48826kendiz þa Þostæin oftnæmfder þær þa a aalmannalighu stæmfnu at þaa var þen same laaghu dagher sæm han hafde laakt meder herra biscupinom
DNᴵᵛ 48829Biodom ver þæssom vitnom firir at koma eftir þui sæm brefuet sæighir ok sin æid leggia þetta mall
DNᴵᴵ 3882kærde þa sira Æirikar fyrnæmdar til Asgæirs adrnæmdsz at han hafde lakt flotta vægh ifuir jordh kirkiunne sæm Kætiulbergh æitir
DNᴵᴵ 41735finnezst ok nokrer dæilis stæinar gambler ofuan æder nædhan at þessom stæinom sæm nu værdha nider lagder þa skulu þæir ænkti hafua þyda
DNᴵᴵ 42723þeir loghdhu til æwærdhælighræ sættar ok wbrighdhelighræ mædh fullu ia ok handarbande
DNᴵᴵᴵ 32022
Form.: leggia (352); lagði (224); leggja (192); lagt (158); leggr (139); lagdi (103); leɢia (88); lagit (72); lagðiz (60); legg (59); lagde (56); leggi (54); lagðr (46); lagþi (36); læggia (35); leɢr (35); lǫgðu (33); lagðisk (29); logdu (27); legði (26); leggiaz (23); lagðe (22); lagdiz (20); legz (20); laght (20); lagdr (18); legst (17); lagin (17); leggiazt (17); lagðir (16); læggr (16); lagdizt (15); legia (15); legzt (15); laginn (15); laugdu (15); legdi (14); leɢiaz (14); leggur (13); leggiandi (13); logðu (12); lakt (11); leggz (11); lögðu (11); lagða (11); leggía (11); lagtt (10); Legg (10); leɢ (10); lagðist (10); lagiðr (9); lagiz (9); leggjask (9); leggium (9); lagdur (9); lagdist (9); logðv (8); lagz (8); leggjaz (8); leggit (8); leggst (8); lagda (8); leggjast (8); laugðu (8); leggjum (8); lǫgðusk (8); lagðar (7); Lagði (7); lagdu (7); lo᷎gdu (7); lagdar (7); laget (6); leɢi (6); lǫgð (6); lagþiz (6); leggið (5); legger (5); legr (5); leggsk (5); legdizt (5); leggir (5); læggi (5); lagzk (5); lagzt (5); lo᷎gd (5); lagðí (5); logðo (5); lavgðv (5); lagþan (5); lagðan (5); loghdu (5); lagþr (5); leɢit (4); leɢɢr (4); legur (4); lagst (4); laghde (4); leg (4); leggiz (4); lagder (4); lꜹgð (4); lagþe (4); lǫgðuz (4); legðiz (4); legdiz (4); laugðuz (4); leggiazst (4); Lagdi (4); laugþuz (3); lo᷎gðu (3); lo᷎gduz (3); laugd (3); laugðv (3); leggiande (3); lꜹgðv (3); Leggr (3); lact (3); Lagde (3); Lǫgðu (3); logðum (3); lǫgðv (3); legþi (3); lꜹgðo (3); legge (3); Leggit (3); laged (3); leggiast (3); logduzt (3); (3); lagþar (3); lagid (3); lagið (3); legðir (3); lagðri (3); leggí (3); logd (3); leggisk (3); læigghia (2); læggir (2); Leggjum (2); lꜷgþ (2); laug (2); leggim (2); læiggia (2); lagðre (2); leɢz (2); leggiasc (2); lagidr (2); læggium (2); lögdu (2); lǫgþo (2); logþo (2); lögðum (2); lagdezt (2); Lǫgðuz (2); lægst (2); læggs (2); laghtt (2); leggiæ (2); lagðum (2); laggt (2); lagditz (2); Legz (2); leɢiz (2); lögðust (2); laghdw (2); laakt (2); Lagðiz (2); læggiazt (2); lꜹgþo (2); lǫgþ (2); Leɢ (2); laghðu (2); lagdj (2); leɢɢia (2); leghe (2); laugþu (2); legit (2); Leggia (2); leggʀ (2); legíom (2); leɢium (2); lavgdv (2); lagdízt (2); Lagðist (2); leggíaz (2); laugðo (2); lagðer (2); legde (2); logdum (2); legzst (2); legsc (2); læggiaz (2); lagdir (2); legiandi (2); lǫgþv (2); legghia (2); legía (2); lagðu (2); laghdi (2); lo᷎gðv (2); logdv (2); lǫgðvz (2); lagdizst (2); laugð (2); lavgþv (2); lögð (2); Leggi (1); lagiþr (1); lꜵgðu (1); le᷎ggı᷎a (1); laggda (1); leiggia (1); Logðo (1); Leɢɢe (1); logdo (1); legder (1); Leggsk (1); leggiumzst (1); logþvz (1); lagðuzt (1); lagzst (1); leggist (1); Leggiaz (1); lecz (1); l▹egg◃iaz (1); lagízt (1); lagstir (1); lo᷎gðvz (1); lagdízst (1); lavgð (1); l▹a◃gdi (1); lagna (1); lꜹgd (1); logþu (1); alagt (1); legðv (1); løgþo (1); lꜹgþ (1); løgðo (1); legdim (1); Logdu (1); Legium (1); laghder (1); legdí (1); logðom (1); lagtt (1); Lagdiz (1); legðist (1); logþuz (1); legðz (1); legiasc (1); logðvz (1); lægzt (1); logdust (1); loghdhu (1); lagþann (1); laughdu (1); logdumm (1); leggar (1); lægghiæ (1); legðe (1); lagr (1); Leɢeþ (1); leggianda (1); legíandí (1); lęggia (1); liggia (1); lagþusc (1); lo᷎gduzst (1); lægz (1); leɢiasc (1); leggizk (1); Loghðust (1); lagdíz (1); Leggiumzt (1); lꜹgðu (1); laghinn (1); lagth (1); leghie (1); leggur (1); leɢir (1); læghit (1); lo᷎gðum (1); laugdum (1); logþ (1); Leɢur (1); læggiannde (1); leggiom (1); lagdann (1); logðuz (1); lagðezt (1); Leigest (1); lagizst (1); alagðiz (1); logduz (1); legiazt (1); lagizt (1); lægðz (1); lagþisc (1); lagizt (1); laodi (1); leghia (1); læigium (1); Leggja (1); læged (1); lavgd (1); lǫgðum (1); lavgðu (1); laghdar (1); slæggiaz (1); legþiz (1); lagizk (1); legist (1); legtz (1); lagðizt (1); lagðíz (1); lagztr (1); lagðomc (1); Leggium (1); leggier (1); lognum (1); lægðim (1); lavgþu (1); lagþir (1); lǫgdum (1); Lavgðu (1); Lagt (1); leggzst (1); lagþz (1); lagðez (1); lo᷎gdumz (1); Lagdest (1); lavgdvzt (1); logdom (1); logð (1); lǫgdu (1); leggianndi (1); lꜵgþo (1); lagiɴ (1); leɢe (1); legþit (1); leggiꜳ (1); lꜷgðo (1); lꜷgð (1); Lo᷎gðuz (1); lagþesc (1); lęgiazt (1); lagzc (1); lagð (1); lægr (1); laugdv (1); laghðe (1); ▹logdu (1); Leɢr (1); leɢiandi (1); lo᷎gdo (1); lag▹ði◃ (1); legða (1); legþe (1); lægh (1); le▹g◃gia (1); leghz (1); lagdest (1); Leggjaz (1); lagþisk (1); lægs (1); legdzt (1); lꜹgðvz (1); legiaz (1); lo᷎gduzt (1); læggiazst (1);
Comp.: af- (5), bí- (5), boð- (2), dag- (1), dóm- (6), faðm- (1), for- (7), frið- (2), fyrir- (29), gull- (33), hand- (51), holm- (1), hug- (2), hǽtt- (1), lund- (2), mis- (7), niðr- (2), ný- (3), ráð- (14), sam- (2), skrín- (11), stafn- (1), um- (1), undir- (3), upp- (4), út- (5), verð- (1), ør- (1)
Gloss.: EJ; ClV item laginn; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 item leggjandi, laginn; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 lagðr, lagiðr, laginn; Fischer _; Anm; Bin _; Rím; LP; Med; MedComp _; MedSimp _; WN leggja í eyði → eyðileggja; AH; AJ _; deVr; Fr4; NO; Walter _; ÁBlM; Bl item cf. corr.; WPA _;
Litt.: Ashurst 2002 [SB 26] 73-82; Björn Bjarnason 1905 60; Einar Ól. Sveinsson 1977 [Gripla 2] 189-190; Falk 1914 130 note 1; Falk 1919 25; Grøtvedt 1939 98; Hægstad 1915 85; Hægstad 1916 127; Jakobsen 1964 39; Johannisson 1939 103; Jóhanna Katrín Friðriksdóttir 2009 [SS 81] 421; Kock 1894 [PBB 18] 433; Kreutzer 1977 165; Lundeby 1947 [ANF 62] 80; Pálmi Pálsson 1885-1887 56; Ropeid 1957 [KLNM 2] 280; Seip 1952 [APS 21] 26; Seip 1955 53 86 149 159 265 283; Veturliði Óskarsson 2003 [BA 43] 184, 186; Vilhjálmur Finsen 1883 603-604; Wadstein 1893 [PBB 17] 417; Wolf 2001 [Rit 52] cxxxii; von See 1964 178-181, 251-252
Genre. (expected): family sagas [isl]: 569 (343); historical works [his]: 568 (494); religious works [rel]: 508 (757); romances [rom]: 304 (294); contemporary sagas [bis]: 282 (208); legal works [jur]: 224 (271); charters [dip]: 222 (219); legendary sagas [fas]: 154 (121); þættir [tot]: 96 (62); learned works [div]: 41 (88); unclassified [ ]: 0 (11);
ÞH (red.) — February 2024
ÞH (strukt.) — March 2012
External (non-ONP) resources:
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net