ketill sb. m. [-s, dat. katli/ketli; katlar/ketlar]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
I.
1) (stor) kedel, gryde ⫽ (large) kettle, cauldron
cf. Stigum 1963 [KLNM 8] 433-434
konor ij. scyldo bera heim ketil ór hver
●ÞBpCod645 147hann skilldi lata upp alla katla oc lata nokcot af slatre i hværn kætil
ÓHLeg 694męlti konungr at hann scylldi lata vp catla alla oc i hvern ketil lata naqvat af slatri
ÓH 4938leypr sidan i garþ einn af stretino oc þar sem kona hafþi vppi ketil oc var i grꜹtr
SneglMork 23720I skrilliosom skulu men ælld hafa eða i ⸢kolom a stæini [var. kotlum af steini NKS 1640 4° “Bf”] eða æiri. eða lampa
var. Bl 2472: NKS 1640 4° “Bf”●●● j kuum ok j klædum ok i katlum ok pottum ok ollum andbodom
NoDipl ([c1300]) 12719viliom ver oc þacca þeim monnuᴍ ollum er higat hafa flutt ... vax eða ⸢katla [var. ketla SvEirsp 35314]
Sv 11021Gamli skal festa upp ketil ok sioda sel
FbrHb 1821●●● Þar meðr lagde sira Siugurdr inn j communet til bordbunadar meðr ser xii. aura kær af brenndo silfri oc æyris spon, jtem til huss þæira, pallklæða ok palldyno, duk ok handklæde ok munnlaugh, pott ok ketil, skalu þesser lutir allir vera sua sœme---leger sem fyrnemmdo communs husi til heyrir
DN III (1310) 914talar hann til eins af sinvm svæinvm. at hann skylldi festa vpp mikinn ketil oc bva bvðarvǫrð svnvm spamanna
~ lat.ollam
Vulg 4Reg 4,38 StjC 61518Davði er i katlinvm
~ lat.Mors in olla
Vulg 4Reg 4,40 StjC 61526Anundr bonde kærde firir okkar at kætil hans var broten ok mysþyrmt fangum hans firir vestan Salœyiu bæk þer sæm han hugdi almenning vera
DN IV (1315-1316) 11216Andhrimnir heitir steikariɴ, en Eldhrimnir ketillinn
SnE 4212Eptir þat voro þeir (ɔ: hafrarnir) flegnir ok bornir til ketils
SnE 496letv reɴa bloð hans i tvꜹ ker ok eiɴ ketil
SnE 8213●●● Er þar fyrst firirboðet at kaupa ... ærtr oc baunir. skræið oc smior. lysi oc mæisa sild ... flesk oc katlar (sic.) oc allzskyns utlendzskr varningr
Bl 25014þeir hofðu selt vyrdulæghom herra Eiriki med guðrs miskun biskupi j Stawangre alt þat godz sem þeir lutu æptir han laust ok fast, vndanteknom gangueriu klædom hans. senghiar klædom ok kistum ok koslum
DN IV (1338) 2015ketill ok munnlaugh
IslDipl (1344) 149Egill sa at i ellda husínu var elldr mikill ok katlar ifer
EgM(2001) 7034Pund katla skal vera at .xij. aurum
Grg347Kon 2514Narfi stóð við ketil, ok er lokit var at sjóða, vá Narfi upp mǫrbjúga ok brá fyrir nasar Kormáki
Korm 21612●●● börnin ... setjast umbergis eldinn, ok hyggja gott til matar síns. Móðir þeirra lætr vatn í ketil, ok þar í niðr skýtr hún elditorfi með svá klókligu yfirbragði, at börnunum mátti líkligast þykkja sem kjöt veri
GBpD 13516Itm. æinn ketill er uærdr er tuæggia laupa
JarðKálf 52b3Þeir voro þar ‹v›id II nætr oc fengv ser æigi gisti‹n›gar, þviat heraðs-menn allir voro meirr með Ogmundi. Þa gaf Ogmundr þeim kv til slatrs, oc fengv þeir æigi ⸢*kattla [non emend. kættla] til at sioða, oc steiktv við ellða
StuᴵK 22420n.hinn sæli Johannes gengr vt af vellanda ⸢ketlinum [var. katlínvm AM 651 I 4°]
~
PS 6106 JJ SÁM 1 56vb4tok kalin or ⸢katlinum [var. ketlinum AM 232 fol]
var. VP 4244 → VP AM 232 fol 120va14●●● J bordhuse. fiorir tighir diska sex katlar ix pottar tuær sleggur
IslDipl (1374) 5329þa er ... blezaðr Johannes for framm af ketlinum smurðr en hvergi brunninn
Jón⁴ 47614sallt fǫt .xix. katlar .iij. fornir
IslDipl (1396) 12612ketill var upp yfir rekkjuna ok reist upp haddan yfir katlinum
Reykd 23730Þa gio᷎rdiz þytr mikill i skirnarbrunninum, sva sem þa er vellr i katli
Silv 25314at biarne ... af hendi arna ... ketel ok sodvl fyrir ꜳtta kvgilldi
IslDipl (1440) 34629i pottom oc j ketlom
DN V (*1332›vid 1446) 8421Kongr for j bat ut til kugganna ok feck þar stora katla. Þeir voru fylldir af sio
Hák81 60912þar eru jnni marger menn og katlar vppi. og slȧtur j sodid
Vilm577 1623Grettir ... hafði með sér ketil ok eldsvirki
Gr 19911ad þesse madur Sturla hefde hlaupid jnn j husenn voveiflega og griped ho᷎fud af saud ur katlenum og hlauped j burt med
ÁBpˣ 539af þeim sama hval var tekit eitt spis og lagt j ketil og vall fra dagmalvm og til nons
AnnGott 36822Hvsgiord var oc skild. þar sem hafa villdi j dalnum af Bergstodum. med þui skilyrdi ad bondi ... skylldi fä saudamanne af Bergstodum hvsrum. kietil og elldevid
DI III (*[1360-1389]›Bps B III 3ˣ) 1598xvij kugilldi: ejtt gelldfiar hvndrad: j kotlvm iijc jnnann stoks
DI VII (*[1491-1518]›AM 263ˣ) 297Arnbiorn var a̋ lande, og giorde sier graut, hafde hann budarkietel þann er Þorleifur kimbe skyllde hafa, sydan gieck Þorleifur a̋ land vpp og bad Arnbiorn fa̋ sier kietelenn, enn hann hafde þa̋ enn eÿ giort sinn graut
Eb447(2003)ˣ 1825●●● Matsveinar Gauts hofðu ketil vppi, ok er vella var komin a ketil þeira, þa var lokit elldiviði þeira
Fbrˣ 10719Hann sér matsveina á landi ok hǫfðu graut í kǫtlum
Flóamˣ 5520feck þar marga storar ketla
Hák AM 42 folˣ 174r16Váru þá greiddir út hestverðir, bæði yfir eptir heraði ok norðr til heiða, en sumir svifu at nautum ok kǫtlum ok eldiviði
StuᴵᴵR11127ˣ 26233var honum golldinn ketill mikill oc goðr
ÞSHˣ 1661
● brytja til ketils [e-t]
hœgr hann ... a hans lœr sua at isundr nemr bryniuna. oc sua mikit af lere sem eð mesta stycki þat er ⸢til ketils [var. i kietil AM 178 folˣ “A”, etc.] er brytiat
Þiðrᴵᴵ 31922sva ... smátt i svndr slitið sem hann hefði brytiað eitt kið til kietils
StjC 41117
● allr ketill fellr í eld [e-m] (ngn) bliver helt forbavset, (ngn) taber både næse og mund
● taka í ketil (jur.)
cf. Vilhjálmur Finsen 1883 671-672, Magnús M. Lárusson 1960 [KLNM 5] 553
ef cono er kænnt at hon fare með fordæðo scape. þa take hon i kætil. oc fare hænnarr mal sem hins er til iarns giængrr
FrostII 5062Þa er maðr sóttr er quiðr beʀ a hann eða berr hann iárn. eða tekr hon i ketil
GrgStað 20611þa skal hon hafa firer ser guðs skirslir vighia vatn oc kætill oc taka hon þær i
SvKr 43430●●● ef dyl. bere karlmaðr iarn firir. en kona take i kætil
FrostKrᴵ 15220
2) dåbsfad ⫽ baptismal font
cf. Wallem 1910 89-90
●●● Jtem fyrirbavd hann at katlar þeir eda kerolld sem bo᷎rn skiraz i oc heilo᷎g krisma kemr vid skal til einkis annars hafaz þadan af
DI II (*1345›AM 344) 79221fontr med vmbvninghi ok katli
IslDipl (1392) 10314fontur med vmbuningi ok katli
IslDipl (1394) 10421ketill fyrer skirnar font og vmmbuningur hans
DI II (*[c1270]›AM 263ˣ) 8513
3) (om helvede) svovlpøl, afgrund ⫽ (of hell) pit, abyss
hon sa firi ser þui likast sem ue᷎re ketill mikill eða pyttr diupr ok uiðr. ok i bik uellanda
GBpA 9319þar til þau koma fram at einum pytt eðr ketli
GBpD 916allúspart brytjuðu þeir [var. + heiðingja AM 531 4°ˣ “b”] til þess djúpa ketils, sem þeim var fyrir búinn, þat er helvíti í hverjum aldri þverr né þrýtr óð uppganga steikjandi vellu
KlmBˣ 25939
II. (propr. pers.)
mer syniz ... at maðr gangi .i. ... Eigi er þat kveðr Ketill brusi. menn erv þar ok eigi allfair
Heið 8516Ketill mælti. mvn eigi Barði þar vera ok ei er honum v lict ok kann ek eigi mann at kenna ef ei er hann. ok sva uar hann buinn i svmar a þingi
Heið 8518Þeir bro᷎ðr sa á Ketill ok Þormoðr
Heið 8521Þeir Barði ok Steinn skylldv annaz Ketil brvsa. hann var ramr at afli
Heið 8526nv mælti Ketill. Eigi mvn uið livgaz at hann Barði er kominn. ok uilldo þrifa til uapna sinna
Heið 861Nv er þeir sia hvar komit er þa uilia þeir hlꜹpa heim til tungarðsins Ketill ok Gisli. ok Barði eptir ok .iiij. hans fꜹrunꜹtar
Heið 864Nv koma þeir heim at garðinvm bro᷎ðr verðr Ketill skiotari ok stiklar yfir inn
Heið 8610Ketill kippir honum Gisla inn af garðinvm ok kastar honum a bak ser. Ecki sia þeir at honum yrði mikill þungi at honum
Heið 8620er eigi Barði kominn. Ketill kom inn i smiðivna i þvi bili ok segir. þat fann Gisli son þinn at hann er kominn
Heið 8626Nv talaz þeir uið heima. Þorgꜹtr ok Þorbiorn ok Ketill
Heið 8715þær heyrðo konur hvat mælt var ok sendi Ketill þær vt a Froða-staði ok Siðv-mvla at segia tiðindin
Heið 8719þar var hꜹfðingi Þorgꜹtr. Þorbiorn ok Ketill
Heið 9013hann segir. ecki lꜹstvm ver þat. ok eigi þottumz ek allgrvnsamliga vnnit hafa. eða hveꜱver þickiz þv Ketill eða it feðgar einskiꜱ eiga at hefna oꜱ
Heið 912mik minnir at þat var firir skꜹmmo er þv komt heim Ketill. fo᷎randi hendi feðr þinvm með bakbyrðe
Heið 914þyckiz þv Ketill einskiꜱ eiga at hefna
Heið 918Nv lystr þeim saman ok eptir hꜹɢ þetta hit mickla. styrir hann þegar imot Þoroddi. ok eigaz þeir við Ketill gengr imot Barða. Þorgꜹtr ok Þorbergr
Heið 9119Ketill var manna sterkaztr. ok ofr hvgi
Heið 9122Nv er fyrst at segia uiðskipti þeira Barða ok Ketilꜱ
Heið 9122Kemr þar at Barði slæmir a siðv honum ok fellr Ketill. ok nv leypr Barði at Þorgavti ok veitir honum bana sar
Heið 9125En fra mala lokum er at segia. at synir Þorgautz Ketill ok Gisli voro iafnir við Hall Guðmunðar son
Heiðy 10128fagnade konungr uel ⸢Ketli [var. Catli ÓH 1531]
ÓHFlat 6617‹Í›sleɴdinga bóc gørþa ec fyrst byscopom órum Þorláki oc Katli
Íslbˣ 13Ketilbiǫrɴ Ketils sonr maþr nórǿɴ bygþi suþr at Mosfelli eno øfra
Íslbˣ 1431Ǫþr dótter Ketils flatnefs hersis nórǿns bygþi vestr í Bręiþafirþi
Íslbˣ 1433
Form.: Ketill (18); ketil (12); ketill (8); katlar (6); katli (4); katla (4); ketils (3); kætil (3); ketlinum (3); kǫtlum (2); koslum (2); Ketils (2); kættla (1); katlenum (1); ketli (1); Ketilꜱ (1); kotlvm (1); katlum (1); Ketil (1); kietil (1); kietelenn (1); kietils (1); ketla (1); catla (1); kotlum (1); Ketli (1); Katli (1); kætill (1); ketillinn (1); ketel (1); ketlom (1); katlinvm (1);
Comp.: átta·fjórðunga- (1), áttján·fjórðunga- (1), búðar- (1), eir- (5), fimm·fjórðunga- (3), fjórðungs- (3), fjǫgurra·skjólna- (1), grautar- (1), heitu- (8), hitu- (2), hundraðs- (3), járn- (2), kirkju- (8), kú·gildis- (1), mat- (2), messingar- (9), mjolkr- (3), mǽlis- (4), salt- (7), sex·fjórðunga- (5), sex·skjólna- (2), silfr- (1), skírnar- (7), smá- (1), soð- (7), stein- (3), stór- (2), sǽnga- (1), tíu·fjórðunga- (2), tolf·fjórðunga- (1), tunnu- (6), tuttugu·skjólna- (2), tveggja·fjórðunga- (1), tveggja·skjólna- (1), tveggja·tunnu- (1), upp·gjafa- (1), vatn- (4), vatns- (9), vellu- (1), við·smjǫrs- (3), vígðs·vatns- (6), vígs·vatns- (2), þriggja·fjórðunga- (1)
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen ketil at taka í → skírsla; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill; Suppl4 _; Fischer; Anm _; Bin _; Rím → heitu-; LP; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH ¹ketill, ²Ketill; AJ _; deVr; Fr4; NO; Walter _; ÁBlM; Bl; WPA _;
Litt.: Bandle 1956 [BA 17] 195; Finnur Jónsson 1921 (KultSprog) 78-79; Grøtvedt 1939 105; Hægstad 1916 98; Hødnebø 1966 [KLNM 11] 43; Lundeby 1947 [ANF 62] 80; Magnús M. Lárusson 1960 [KLNM 5] 553; Seip 1955 18, 287; Seip 1955 32, 38, 46, 67, 287f.; Solhaug 2010 [CollMed 22] 102; Stigum 1963 [KLNM 8] 433; Veturliði Óskarsson 2003 [BA 43] 85; Vilhjálmur Finsen 1883 671-672
Genre. (expected): family sagas [isl]: 29 (10); charters [dip]: 17 (6); historical works [his]: 10 (15); legal works [jur]: 8 (8); religious works [rel]: 7 (22); contemporary sagas [bis]: 7 (6); romances [rom]: 4 (9); learned works [div]: 3 (3); legendary sagas [fas]: 1 (4); þættir [tot]: 1 (2); unclassified [ ]: 0 (0);
EÞJ (red.) — January 2013
TW (eng. def.) — November 2019
External (non-ONP) resources:
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net