hvíld sb. f. [-ar; -ir]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
1) hvile, ro, hvilepause
veíta ... pallar hvild sitiǫndom
●Hóm237¹ 1004En til þeꜱ es oꜱ boþen helgen oc huíllden af erfeþes verkom a dominus degenom. at hugr váʀ tǿmesc til himnescrar huíldar
HómÍsl¹⁰(1993) 12v20Séþ nu vandvirker of yþvart ráþ þessa stund er til paska er. at bǽþe mege þer hvílþar nióta fyr sacar hotíþareɴar. oc góþ⸌r⸍a verþleika yþra
HómÍsl²¹(1993) 31v30munu þer finna hvild á sálum yðrum
cf. Vulg Matth 11,29~ lat.requiem
13421 Alk619 1357meþan hann costar til heitiɴar hvilþar at fara
~ lat.ad promissam requiem
Epigram 50423 Prosper677 62at hann geti var sva i þessu livi, at ve‹r hliotim› hvilld i andligu livi
Pétr²B 2162Þa er vreinn anndde skill viðr mannenn ... þa fer fianndenn viða vm auðnir oc bygðir. oc leitar huillddar. oc fær engar
~ lat.quærens requiem
JDamBarl 3230 BarlA 3424Ðat kalla ec vitrlegre til ætlat at maðr siti mæðan sva mykilla haska er van oc neyti mæð goðo hofi oc rolegre hvilld um vætrinn þæss sæm hann aflar mæð starfi um sumarit. hældr en hann ægni til þæss mæð sinu sialfræðe at hann tyni allri þeiʀi aflan a lítilli rið er hann starfaðe til um sumarit
Kgs 3713Allre skemtan oc gleði gleymði hann gersamliga. þa eína huilld hafði hann ær nattura hans nauþgaði hann til
BarlB 22815þa er hann sækir hingat hvilld. megi hann þar frialsliga niota naða
StjC 61318þa gaf hann þeim eigi lengri hvild eþa svefn en gꜹkrinn þagþi eða hlioð matti qveþa
SnE 13522þa huilldina er þæir hꜹfðu miǫg langað til meðan ofriðrinn uar
~ lat.quod in aduorsis rebus optauerant otium
4831 Rómv595(2010) 4813uarð alldregi orrostan. en alldri huilldin
~ lat.neque proelium facere neque otium pati
7132 Rómv595(2010) 7114leggiandiz i sinni sng ⸢hvilld [var. ÷ Holm perg 1 4° “E”] hvilandiz
MarS 2361Avnd ok hiarta huers sem eins rettlaatz manz hefuir hann ser sua sem til naadahus ok heimolligrar huilldar
~ lat.Animam justi habet pro thalamo, quia deliciæ sunt ei ibi quiescere
HistSchol 210 Stj¹ 117Ysachar ... sá at huilldin uar god
om sted at hvile på~ lat.vidit requiem quod esset bona
Vulg Gen 49,14 Stj¹ 23230nu leitar ek hvilldar, ok vill engi vid mer taka i borginni
~ lat.Quaero ubi requiescere debeam
Dialᴵᴵ 985 GregDialB 1968hann hneigdiz ꜳ daginn til nockurrar huilldar
Thom² 32319optliga uinnr meira til samþyckis linleikr ok hogbær huilld enn stridleikr ok stormæli
mådeholdenhed? Thom² 38526●●● hin kurteisa mær er hann herbergði, hafði hvárki hvíld né ró
Parc 1810uer forum j gegnum elld og uatn .... og fyrir þui drottin gud leidder þu oss j huilld
cf. Vulg Psalm 65,12~ lat.in refrigerium
10123 Dugg681a 1011ok lagðist hann þángat eptir hvíld sína
Ket 1174enn er mȧltid uar lokid fyldi hun Wilhialmi til sængur og uar honum mꜳ̋l huilldar þuiat hann hafde leinge eigi miklar nꜳ̋der haft
VSj 517Sæl er sú sál, með hverri guð finnr ser hvílld, ok í hvers búð hann hvílizt
~ lat.requiem
Medit 48628 BernhRitn 18910hestum Sigurdar war mal huijldar
evt. def. 3 SigÞǫgl 14721veita (þeir) þeim nockra hvggan eda hvilld
Eluc238XVIII(1989) 1211hvilden edr legan var ecki leingre enn stvndin enn stvndvm tvær
NikTolReyk 16115hann hafde laget sig til hvildar
RochReyk 14011ho᷎fudit hefer opt hallazt til sꜹruglegrar hvildar. og optliga til mikils efterlætis
DI VII (*[1495]›Adv 21 7 14ˣ) 23918ganga menn til huÿldar, og sofa af um nottina
Gibbˣ 4619sem hann war kominn i sæng likamligrar huildar
~ lat.in lectulo corporeæ quietis
SpecH 261b22 (VII 109) MarD634ˣ 88431öngvan svefn né hvíld
Trist¹ˣ 1515(gefi hann oss) Huijld hæglega vnnz heime er brugdid, dyrdlega vpprisu til döms ad sækia
ÞBpC⁴ 40624
● gefa hvíld [e-m]
dagr ne nott man sa engi koma. er mer ho᷎gia huilld gefi
~ lat.quietem
Pamphilus 2716 Pamph 1198þau renna dag ok nott til uestrs ok ⸢gefa alldri huilld ok huerfa [var. svo KatB(2017) 193] aptr til austrsins
KatA(2017) 183eíngi huilld gefz svmir vegha sumir hlifa oc allir hafa ærid ad starfa
~ lat.nec requies datur ulla viris
IliasLat 182 TrójS 12822
● hvíld ok náðir
hann uilldi taka aa sik huilld ok nádir eptir þat er solu uar sett ok leggiaz nidr til suefns
~ lat.vellet ... requiescere
Vulg Gen 28,11 Stj¹ 16927Pharao saa at hann fekk her huilld ok nadir
~ lat.quod data esset requies
Vulg Exod 8,15 Stj¹ 27013
● taka hvíld
sætiaz þa nyialeic grið allra vinnda a millum. þvi at þa girnaz þeir aller at taca hvilld æptir moðlega reiðe oc ærfoðlegan blastr oc samtængiz þa annat sinni ny sætt þeiʀa amæðal
Kgs 3729rac þa langt ofan eptir anne. oc sveif at landi um siðer toku hvilld eptir þat
Sv 142foro nu oc komu til setra noccorra. Oc er (!) þeir cꜹstoðu ser niðr oc tocu hvilld
Sv 2310●●● Hann hendir sker þav er a leidinni voro, ok tok þar hvilldir
cf. Lundahl 1940 [ANF 55] 65 FbrHb 1977funduz þeir með nöckura menn ok skiptuz höggum við ok beraz þá sár á Ásmund, ok er Hrólfr finnr þat, mælti hann, at þeir skyldu taka hvíld
HG 2017þar fann hann í mǫrk einni mikilli lítinn bœ, ok þar fýsti Odd at taka hvíld
ǪrvS 1398Kolskeggr tók hvíld á skipi Gunnars
NjM 7814Þeir tóku hvíld
evt. def. 3 NjM 18714Þeir tóku hvíld ok sóttu at í annat sinn
evt. def. 3 NjM 18714Lítlv siðaʀʀ tokv hvarirtveggiv hvílld. ok varð þa lavng dvǫl a oʀʀostvnní
evt. def. 3 Huldaᴵᴵ 921Karlamagnús tók þá hvíld í landtjaldi sínu
KlmA 36825er þeir Bjarni áttu skammt til túngarðsins, þá tóku þeir hvíld
Vápnfˣ 6027
2) (om tilstanden efter døden) den evige hvile
Allar hotíþer merkia himnesca hvílld. en allra hellts dominus dagar
HómÍsl¹⁰(1993) 12v28þóat góþer meɴ biþe í sǽlle hvilþ abrahams faþms himenrikis fagnaþar efter dauþaɴ
HómÍsl¹⁸(1993) 26v19Faþmr Abrahe es hvild heilagra feþra. þaþan er þeir biþo lꜹsnar siɴar
Hóm677 394þesse er huilld ⸢rittvisra [var. rætt vissa AM 232 fol “b”] manna. oc þeirra gleði. er guði þiona
de retfærdiges hvile~ lat.Hæc est requies iustorum
JDamBarl 10430 Menota: 80vb25 BarlA 15125Eptir þat var hann hafiþr i lopt vpp af einglvm i elligri keʀv oc er hann nv hirþr ꜹþrvm monnvm i hvillð mikilli
VerA 3516er af því svá sungit Agnus dei fyrir þeim í sálumessum, at þeim er hvílldar beðit
MarS 301baðu almattigan guð at hann gæfi o᷎ndum þeira eilifa hvilld paradisar sælu
ÓTᴵ 2471uær tyndum ok mistum uárs fagnaðar i falli þess fyrst manz. sem i mikla huilld ok sælu uar settr
~ lat.animabus requiem recuperamus
DurRat 44413 Stj¹ 5322Adrir hallda hinn .viida. dag framarst. fyrir þa grein at hinir andadu *hafi til ⸢huilldar [var. huilldarennar AM 227 fol “B”] seaundar andaz ok frammfarit
~ lat.quia transeunt mortui ad septimam quietis
HistSchol 1102 Stj¹ 2383bad guds eingla koma i mot sꜳl sinni ok færa hana i hvilld Paradisar
Orkn 11818aptr at kalla þa er þer elskit ... fra eilifre huild til eilifra kuala
~ lat.ab æterna requie
11231 Seb238XII 11211virduligr herra Theoballdus erchibyskup hefir feingit þann siukdom, at hann leidir fram af *þessi uerolld til fedra sinna i sanna huilld
Thom² 31112huerra *salna huilld er þessi huilld
~ lat.requies ista
8622 Dugg681a 866i breyskleik ertu syniliga, enn eigi i hvijld heilagra
Encᴵᴵᴵ624 439þa er þiofrinn let lifit ꜳ krossinum, sa er hvilldinni var fyrirheitið af allzvalldanda guði, þa beið hann sva upprisu drottins
Páll²C 26923j huilld mína
~ lat.si introibunt in requiem meam
17413 (Vulg Psalm 94,10) GlossPsalt 17512ok hann væri nu i huild ok sælu paradisar
~ lat.in paradisi amœnitatibus
MirMar1731 4333 MarD634ˣ 8295
● hvíld ok fǫgnuðr
hann einn er heilagr. er hælagt i huilld. oc fagnaðe. heilagra manna með sinumum hælga feðr. oc með sinum hælga annda i hans hælga nafne
~ lat.solus sanctus et in sanctis requiescens
JDamBarl 7830 Menota: 56vb25 BarlA 10316þu fer sialf til fagnaðar. oc heilagrar huildar. oc setr mik her einn eptir. hugganar lausan firir vttan hiolp
~ lat.Ad requiem ... pergens
JDamBarl 13028 BarlA 1888þer skildut ... huilld ok fagnat hins fatæka Lazari
~ lat.requiem Lazari
GregHom 130947 Stj¹ 1572
● hjǫlp ok hvíld [e-u]
þat er at skilia uaru flecklausu ok huitu skirnarklædi. fyrir huert er uær skulum uænta uarum saalum hialpar ok huilldar ok eylifrar o᷎mbunar eptir uart andlát
Stj¹ 4929sierdeiles ollum christnum sꜳlum til hialpar oc huilldar
DI VI (1479) 21811
● kominn til hvíldar
sonr sitr sva a heogre hꜵnd fꜵþor. at haɴ es slícr sem faþer. en þui es haɴ sitia sagr heldr an staɴda. at haɴ es þar til huíldar komeɴ. oc af þui ꜵþro at sitiaɴde maþr scal deoma
Játn²(1993) 68v11eru þeir nu til huilldar komnir ok nadaz andliga med Jesu Cristo firir sitt pislarvætti
ÓTFlat 51325
3) [e-u / á e-t / á ! um e-t] pause, ophold (i kamphandling)
nv hefir hvilld verit á bardaganom meþan jarl var i brꜹ́tv
Jvs291 1165Nv er a hvilld nockur. ok nv er sen reið manna .vi.
Heið 931Nv verðr a hvilld nockvr. ok binda menn sar sin
Heið 9411geck sua hin fyrsta hrið. þa beiddiz Líotr huilldar
EgM(2001) 1256Þá varð hvíld nǫkkur á um bardagann
NjM 40812Þa varð enn huilld a nøckur
StuᴵK 4396Beiddi þa liðit huilldar, er þar var komit
StuᴵᴵK 7627gerðv harða hrið ok hvilldvz í millí. gerðvz þa hvarirtveggív moðír ok sarír. Ok j eínnihverrí hvilld. þa líet konvngr enn bíoða þeim grið
Huldaᴵᴵ 24727nú galt ek yðr einn tíma, er þér hafið mik opt dárat. Hirðmenn kváðust mjök spottaðir; Án kvað svá eiga at vera; síðan varð hvíld á gabbit
Án 3334nu bregdr kongson upp skildinum ok beiddizt hvilldar
KirjA 448●●● en diofvllenn ærdizt og hrein vpp yfer sig æ þvi meir ꜳ‹n› hvildar. allt þangat thil at meyiarnar allar j klavstrenv vavknvdv
~ nty.ane vnder laet
LegJherPass 213vb35 JerReyk 2399●●● í einhverri hvílð þá lét konungr enn bjóða þeim grið
Hkrᴵᴵᴵˣ 33619Nú varð á hvíld nǫkkur bardaganum ok léttu bœndr atsókninni
Knýtl1741ˣ 13914í einhverri hvíld, þá er menn varði minnst, lýstr Þorgeirr Steingrím mikit hǫgg
Reykdˣ 18313er kveldaði, varð á hvíld nokkur bardaganum
Vatnˣ 187
4) (i en strofe) cæsur
Form.: hvilld (16); huilld (16); hvíld (16); huilldar (9); hvild (4); hvílld (3); hvildar (3); huilldin (2); huild (2); huildar (2); hvilldar (2); hvijld (1); hvílldar (1); hvilldir (1); huillddar (1); huijldar (1); hvilden (1); hvílþar (1); huilldina (1); huÿldar (1); huíldar (1); hvillð (1); Huijld (1); hvílð (1); hvilldinni (1); hvilþar (1); hvilþ (1); huíllden (1);
Comp.: hugar- (1), líkams- (2), náttar- (1), paradísar- (2), sólar- (1), svefn- (1), svefns- (1)
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb _; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím; LP -lð; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr (hvíla vb.); Fr4; NO; Walter _; ÁBlM (hvíla); Bl item cf. corr.; WPA _;
Litt.: Bandle 1956 [BA 17] 148; Benedikt Gröndal 1884-1885 136 ff.; Lundahl 1940 [ANF 55] 65; Salvesen 1968 60; Seip 1955 50
Genre. (expected): religious works [rel]: 46 (24); historical works [his]: 14 (16); family sagas [isl]: 12 (11); romances [rom]: 9 (9); legendary sagas [fas]: 4 (4); contemporary sagas [bis]: 3 (7); learned works [div]: 2 (3); charters [dip]: 2 (7); legal works [jur]: 0 (9); unclassified [ ]: 0 (0); þættir [tot]: 0 (2);
SB (red.) — December 2011
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
hvílð - hyggindi
...
...