hverfa vb. (ONP)

¹hverfa vb.

(cf. ²hverfa vb.) ¹hverfa vb. [408] ²hverfa vb. [25]

Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English

A.

4) overgå (til ngt)

5) [í e-t] være placeret (i ngt), tilhøre (ngt)

6) [e-t] fuldføre, gå

gengr tunglit ‹skiott› andsælis fra solinne, svot epter *27 daga ok 8 hore hefer þat *horvit hring sinn Encᴵᴵ624 147⁹

7)
● himinn hverfr himlen hvælver sig

8)
**● ‖ præt. part.: horfinn** [e-u/e-m / í e-u] omgivet, omringet, dækket

9)
**● ‖ præt. part.: horfinn** [e-u] beriget (med ngt), velsignet (med ngt)

10)
**● ‖ præt. part.: horfinn** [e-u] bebyrdet (med ngt)

11) [af e-u] gå bort, dø

12) [?e-n / ?e-m] forlade, svigte

Ek er sá riddari er aldri skal yðr hverfa ef nauðsyn krefr yðr riddara hjálp Parc 41⁴

**● ‖ impers.: hverfr hugr** [e-m] (ngn) bliver overvældet, (ngn) mister besindelsen

hvarf henni hugr ok fèll hón í óvit í rekkjuna hjá hánum Trist¹ˣ 18²⁶

**● ‖ præt. part.: horfinn** [e-m/e-u / í e-u] som er kommet væk fra (ngn/ngt), som har forladt (ngn/ngt), som har opgivet (ngn/ngt)

● heill eru horfin [e-m] (lykken har forladt (ngn) ɔ:) heldet svigter

● vera (at) heillum horfinn heldet har svigtet (ngn)

13)
**● ‖ præs. part.: hverfanda hjól/hvel** (om lykkens omskiftelighed)

14) [af e-m/e-u / í e-t / ór e-u] [e-m] forsvinde

● hverfa at sýn [e-m / frá e-m] forsvinde ud af syne

**● ‖ præt. part.: horfinn** [af e-u] [e-m] forsvundet, mistet, tabt, opgivet

B. hverfa + præp./adv.

á: hverfa á

[e-n] [e-t] anbringe (ngt) på (ngn)

barsk svá at of daginn at þat gras féll af honum enn þegar jafnskjótt féll sveinnin niðr ok hafþi brotfall. enn þá var þat aptr ⸢*hengt [non emend. horfit] í annat sinn á hann ok þá sakaþi sveininn ekki meðan hann hafþi þat á sér Menota: 3r¹⁷ Med655 473⁹n.

● hverfa á hendr [e-m] [at e-u] komme i pleje (hos ngn)

af: hverfa af

1) [e-u] gå glip af (ngt), miste

Eigi skal úmaga telja framarr en á fé þess hjóna sem úmaginn er skyldr. ok hverfi af fénu þegar hann er .xvi. vetra gamall Jb 284²

2) [e-u] opgive, afstå fra (ngt), holde op med (ngt)

**● ‖ præt. part.: horfinn af** [e-u/■] som opgiver (ngt), som holder op med (ngt)

3) [!] undslippe, gå fri

Hans (ɔ: Lamechs) husfrur handladu hann opt illa ok uandzliga. huarf hann af þa er hann reiddiz. ok taladi sua til þeirra. at hann þyldi þetta allt fyrir þessi tuenn manndráp Stj¹ 47¹⁴

aftr: hverfa aftr

1) [af e-u] [í e-t / til e-s/e-rs] vende om, vende/finde/komme tilbage

**● ‖ præs. part.: hverfandi aftr**

2) forsvinde

fyrer þui at aptur huerfur lygi þá er sauɴu mæter þa ætlu vær at rita naukura atburdi þa er giorzt hafa a vorum dogumm HrafnAˣ 181⁴

3) [til e-s] (om tro, etc.) vende tilbage (til ngt), omvende sig

4) [til e-s] vende tilbage (til fortællingen), genoptage tråden

Nu er aptr at hverva til sogonnar sialfrar Alex 32⁹

**● ‖ præs. part.: hverfandi aftr** [til e-s]

er til so᷎gunnar aptr huerfanda ok þar til takanda sem fra uar horfit Stj¹ 30³⁷

5)
● hverfa aftr til sín, hverfa aftr til sjalfs síns/sín komme til sig selv

6)
● hverfa aftr til sín, hverfa aftr til sjalfs síns/sín besinde sig, komme til fornuft

at: hverfa at

1) [e-m] strømme (ngn) i møde, stimle omkring (ngn), gå hen til (ngn)

2) [e-u] [með e-m] tilslutte sig (ngt), finde sammen om (ngt)

● hverfa at ráði [með e-m]

braut: hverfa (á/í) braut/brott(u)/brut(t)/burt

1) [frá e-m] vige bort (fra ngn)

2) [undan] falde fra, løsrive sig

Hurfu þa a brottu mo᷎rg riki undan, þau er iall hafde undir sig lagt Orkn 87⁶

3) [frá e-u] opgive (ngt)

sem hann hefir feingit meistara dom ok margskonar frædi, hverfr hann brutt fra bokname KirjA 13²⁸

4) [frá e-m/e-u] [á e-t / í e-t] forsvinde

eftir: hverfa eftir

[e-m/e-u] [til e-s] følge (ngn/ngt), slutte sig til (ngn), slutte op om (ngn/ngt)

frá: hverfa (í) frá

1) [e-m/e-u] [til e-s] vende sig bort fra (ngn/ngt)

2) [e-u] vende om, trække sig, tage af sted, gå væk

3) [■] opgive (ngt), springe fra, slippe (ngt), holde op med (ngt)

**● ‖ præt. part.: horfinn frá** [e-u/■]

4) [!] falde fra, dø

Ef hiɴ hefir fram sagða sökena aðr hann fell fra oc scal þat aðile oc taca þar til er hiɴ hvarf fra GrgKonᴵ 123²⁰

5) slutte, standse

toc þar avallt til sem hann hvarf fra þott øngvit felli a hann a milli Mork 436²⁷

● er/sem fyrr/áðr var frá horfit at ...

6) [e-u] standse (ngt), slutte (ngt)

7) [e-m/e-u] forlade, forsvinde

**● ‖ præt. part.: horfinn frá** [e-m] [til e-s]

í: hverfa í

1) [e-t] indgå i (ngt), blive inddraget i (ngt)

2)
● hverfa í erfð gå i arv

● hverfa sem erfð í ǽtt/... [e-rs] gå i arv

● hverfa í ǽtt/... [e-rs] (om arv/bøde/ejendom/forsørgelse) tilfalde/overdrages (ngns) slægt/...

3) [e-t] blive splittet/delt

Gerþuz þar bratt greinir miclar meþ stormenni, ok hurfu gæþingar mioc i tva staþi Orkn325I 123¹²

með: hverfa með

[e-m] slutte sig til (ngn), følge med (ngn)

mót: hverfa í móti

[■] stå imod, holde stand

opt þar imoti hverfa er engi þotti likendi til at þeir myndu sigr fa Sv 64⁴

ór: hverfa ór

● hverfa ór ǽtt glide af hænde

**● ‖ impers.: hverfr ór hug** [e-m] (ngn) kommer fra (ngt), (ngn) glemmer (ngt)

Hér kom Þorsteinn stangarhǫgg í morgin ... en ek nenta eigi þá at vekja þik, ok þá hvarf mér ór hug síðan ÞStangˣ 78²⁰

saman: hverfa saman

stimle sammen, samles

til: hverfa til

1) [e-s/e-rs] vende sig mod (ngn/ngt), vende tilbage til (ngn/ngt)

2) [e-rs] slutte sig til (ngn), samles om (ngn)

hvarf til hans allr styrkr fjǫlmennis; hafði hann ok féhirzlur konungs allar Hkrᴵᴵᴵˣ 188¹⁶

● hverfa til blóta [með e-m] deltage i blot/offerceremoni (sammen med ngn), gå med til at blote

● hverfa til handa [e-m] slutte sig til (ngn)

3) [e-rs] hilse på (ngn), tage afsked med (ngn), omfavne (ngn), kysse (ngn)

4) [e-s/e-rs] gå til (ngn/ngt), tilfalde (ngn/ngt)

5) [e-s] tilhøre, høre til

bygð sv ... ⸢er fylgt hafði [var. hafði horfit AM 75 a fol “75 a”] ymist til Noregs eða til Gautlanz var. ÓH 228²: AM 75 a fol “75 a”

6*) [e-s] ?have karakter af (ngt)

um: hverfa (útan) um

1) [e-t/e-n] omgive (ngt/ngn), omslutte (ngt/ngn)

2) [e-t] hvælve sig om (ngt)

hann sa ... þar fire neðan himiniɴ. þann er ⸢*huelfðr er [var. hverfr Holm perg 1 fol “Bergsb.”; hverfðr er “alle”] utan um lopt øll var. Rauð4 669¹¹: Holm perg 1 fol “Bergsb.”

3) [e-t] gå rundt om (ngt)

hurfu þeir nú um hauginn Þórð² 213¹¹

4)
● vera vel um horfinn være i god stand

Fyrir ofan kampinn stóð hurðanaust mikit ok var vel um horfit Hávˣ 29¹³

5) [e-t] omvælte (ngt), sætte (ngt) på den anden ende, ?plage

Þorgils segir þetta Þóreyju, ok var þetta þá gamall oxi, ok kvað aldri þat skyldu innan borðs, er hans (ɔ: Þórs) kanna væri á, ok segir hann því þar hverfa mundu um skipit var. Flóamˣ 37¹⁴: AM 515 4°ˣ “B”

undan: hverfa undan

1) [e-m] [til e-rs] gå fra (ngn) (til ngn), slippe (ngn) af hænde

2) [e-u] unddrage sig (ngt)

ȷ́ þat riki er vndan var horfiþ hans scat giofom Jvs291 35¹⁷

3) [e-m/e-u] løsrive sig, falde fra

undir: hverfa undir

[e-n/e-t] overgå til (ngn/ngt), tilfalde (ngn/ngt)

upp: hverfa upp

forsvinde

Hemingur legur aur ꜳ̋ streing ok skytur eptter ok su var aurinn vpp horfin leingi ok þar kemur nidur aurvar oddurinn j streing lag hinar aurfarinnar Hem1005 14²⁴

við: hverfa við

[!] reagere

Reynum þá, sagði hon, ef vér heitum á hana, hversu hon vili við ⸢verða [var. hverfa AM 234 fol “A”] var. MarB 70²⁸: AM 234 fol “A”

C. hverfask + præp./adv.

frá: hverfask frá

[■] afholde sig fra (ngt), undlade

hefr hann og ecki viliat nv sidan fra hverfazt at veita þeim sina dyrd KonReyk 23¹

til: hverfask til

[!] omfavne hinanden

um: hverfask um

[!] ?foregå

bidium ver þo. at þeer honom truir .j. þui sæm hann kan yðer sanligha vm Hæinrægsgard sæghia. ok þa luti er þar vm huærfuazst DN VIII (*[1341]›apogrˣ) 154³⁰

II. (y. isl.)

fari þeir annarsstadar sem trunne hafa fra horfid DI 166²⁹

Form.: hvarf (59); hverfa (57); hurfu (33); horfinn (33); huerfa (30); horfit (25); huarf (22); huerfr (19); hverfr (18); horfin (7); hvrfo (7); hyrfi (7); hvrfv (6); hverva (5); horfnir (5); hurfo (5); huerfur (3); huerf (3); hverfi (3); hurfv (3); horbinn (3); hverfur (3); horfid (2); huerfi (2); hverfanda (2); horvit (2); huerfanda (2); Hvarf (2); hverfvr (2); hvurfu (2); hurfust (2); hvorvenn (1); hverfazt (1); horfið (1); hværvi (1); huærfr (1); huerfua (1); hverfit (1); huerfandí (1); hverfandi (1); huurvu (1); huerfum (1); horben (1); hværfa (1); huærfuazst (1); h▹or◃venn (1); huerua (1); Hverfvm (1); Hverfið (1); horfnar (1); hwærfwa (1); hverfr (1); hor▹f◃inn (1); hvarb (1); næst (1); haurf (1); hværfr (1); hyrfui (1); horfiþ (1); hverfir (1); hurfut (1); hverba (1); Huerfit (1); hverfið (1); horfner (1); huerva (1); hꝍrvi (1); Hurfu (1); huórfu (1); horviþ (1); huruu (1); huarff (1); horfínn (1); hverfum (1); Hvrfv (1); hvervi (1); hverf (1); hværfi (1); hvvrfv (1);

Comp.: bak- (3)

Gloss.: EJ ²hverfa; ClV ¹hverfa; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr ¹hverfa; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4; Fischer _; Anm; Bin _; Rím; LP ²hverfa; Med; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH ¹hverfa; AJ _; deVr ¹hverfa, hyrfa; Fr4 item hyrfa; NO item hyrfa; Walter _; ÁBlM ²hverfa, hyrfa; Bl; WPA _;

Litt.: Bandle 1956 [BA 17] 43, 182, 398; Guðni Jónsson 1936 [ÍF 7] 138; Halldór Halldórsson 1958 7-12; Hægstad 1899 47, 69; Jansson 1939 [NB 26] 174-184; Jochens 1996 (Sex) 374; Motz 1998 [MM 1998] 14; Nygaard 1917 20; Seip 1949 [ANF 64] 161; Seip 1951 [MM 1951] 30; Seip 1955 76, 152

Genre. (expected): religious works [rel]: 137 (109); historical works [his]: 86 (71); family sagas [isl]: 51 (50); contemporary sagas [bis]: 43 (30); romances [rom]: 33 (42); legal works [jur]: 31 (39); legendary sagas [fas]: 16 (17); learned works [div]: 10 (13); charters [dip]: 7 (32); þættir [tot]: 6 (9); unclassified [ ]: 0 (2);

AS (red.) — May 2023

ÞH (strukt.) — June 2011

External (non-ONP) resources:

...

IN PROGRESS

...

Lexicon Poeticum (2nd ed.)

This uses metadata and images from septentrionalia.net

hveðnir - hvergi

...

Cookies

ONP: Dictionary of Old Norse Prose

Word

1hverfa vb.

A.

1) tage (et sted) hen, vende

● hverfa heim

● ‖ impers.: hverfr hugr [e-m] [um e-t] (ngn) skifter mening (om ngt)

2) bære hen, udvikle sig

3*) ?svirre