1hóf sb. n. [-s; -]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
1) mådehold, sømmelighed, skikkelighed
þa er honom er ængi hatr at haua. æigi værðr honom hóf at girnasc
~ lat.modus illi non erit in desiderando
12122 Alk619 1214Ðat kalla ec vitrlegre til ætlat at maðr siti mæðan sva mykilla haska er van oc neyti mæð goðo hofi oc rolegre hvílld um vætrinn þæss sæm hann aflar mæð starfi um sumarit. hældr en hann ægni til þæss mæð sinu sialfræðe at hann tyni allri þeiʀi aflan a litilli rið er hann starfaðe til um sumarit
Kgs 3713Hof allt oc sannsyni er oc mikit manvit. froðleicr allr oc skilning oll oc goð forsio su er hafa þarf til hovæsko eða siða landz byggingar eða lagha gezlo eða lannz gezlo
Kgs 6523guð vil mæð skylldu heimta hof oc sannsyni litilæti oc retlæti oc tryggleic af þeim sæm hann hæfr til sœmdar
≠ lat. temperantia, cf. Kramarz-Bein 1994 [CM 7] 64 Kgs 7011kvað hann þat harmanda þvi auma folki er undir mér er. oc bera verðr minn ofsa þann er ivir gengr hovet allt
Alex 12022en siðan klæddez hann klærkaklæðum meðr goðu hófe uttan alla breytne oc osœmelegar sundrgerðer
Thom¹ 282ma þat vera, at ek fa eige hœft hof i slikum lutum, meðr þi at miatt er mundangshof
Thom¹ 15314En þui miora sem er þa eru þeir þui sælle er sua fa hꝍft þeirra .iiij. systra ⸢hofe [var. hofsemí Landsl1154 11329] sem i allum rettom domum eigu at vera sua at guði liki oc monnum hꝍfi
Landsl 6221sa, er kavpa vildi, skyldi gefa við hof
SnE 8322er þat retlæght at hof ok sannẏndí ríndí aftr bæde flærd ok vhofue
SvR 166er almiot mundangs hofet. en þui miora sem er. þa ero þæir þui sælle er sva fa hꝍft þæirra fiogura systra hofe. sem i ollum rettom domum æigu at vera ... En þat er miskun oc sannende. retvisi oc friðsæmi
Bl 22022huerr hattr se með ⸢hofe [var. hꝍfue AM 126 4° “H”]. oc sva meghe skilia af meðferð þionostu manna græin oc metorð ifirboðanna
Hirð 41314⸢ver goðu hofe [var. med godo hove AM 322 fol “C”, etc.] fagryrðr. æigi ofmalogr nauðzsynia laust
Hirð 4213segir prestrinn at údæmi hans illzku gengr yfir allt hóf
Æv¹⁰ 318beiðir, at hann taki se᷎tt af Avgmunde. Se᷎mundr tekr þessv vel, ef Augmundr kynne sik með hófe at hallda
StuᴵᴵK 12113●●● er þat engum manni til bleyði virðt. þo at hann seae hof fyrir ser eðr liði sínv
ÓTᴵᴵ 25915●●● eru þeir því sælli sem svá fá hœft þeira fjǫgurra systra ⸢hófi [var. hofsemí Landsl1154 11329], sem í ǫllum réttum dómum eigu at vera ... En þat er miskunn ok sannendi, réttvísi ok friðsemi
“the moderation of the four sisters, which must be in all legal decisions”, Schulman 2010 63 (transl.) Jb 5516muscat ok thimiamat, er ek hafda i herbergium minum um allt hof utan aflaz
VP 5507Gjaldi þeir sjálfir ofstopa síns ... ef þeir hafa hann eigi í hófi
Gr 9916Barn mun sællt verda ok eptir hofe vaxa
Lun435 10730gjör þat með því hófi, at ei gjaldi aðrir þessa óhapps, þeir sem ei voru þess verks valdandi
Mág² 474(proverb.) hof er ꜳ̋ ollu nema hvilu kossum einum
Not604² 15533siaz þv sva fyrir, ef ec skal sia‹l›fr meta mig, at ydr man þiccia ohofs vita [var. + en ekki hófs BLAdd 11127ˣ “IIp”]
var. StuᴵK 1147: BLAdd 11127ˣ “IIp”ok sætir þó hófi, segir hann, ef eigi verðr meira at
Vatnˣ 4812
● hóf (er) á [!]
þa er eɴ hof a ef hann letr ser lica at logonom se at farit
Þing¹Mork 3747hér er vánt skip í nausti, er ek met hálfri mǫrk á leigu. Þorgils kvað hóf á, ef væri fyrir tvá aura
Korm 2305þat ma finnaz ꜳ fornum bokum at fꜳtt se vandara at stilla enn skap *kononnar ... ef þat verdr ofhart matt þu heldr marmara steinin j sundr gnua. enn þu faer þar hof ꜳ giort
MírmA(1997) 1014þa er hof a ok mun þat uort rad helldr at kiosa at hann se eigi sekur ger
BandK 5728
● at hófi
konvngr tekr nv vel at hovi viþ magi sinom
Jvs291 921jarl svarar vel at hofe þeꜱo mále oc qvaþ þo verþa á at lita vaɴɴliga á slíc mál
Jvs291 4012konungr tekr nu at hofi við magi sinum
Jvs7 422Synir þeirra vorv ... mannaðir at hofí
HrafnG 7418Synir þeirra vorv ... mannaðir at hofí. ágangsamir ok vtrvir j skapí
HrafnG 7418Synir þeirra vorv Kálfr. ok Grimr. mannaðir at hofí
HrafnG 7418tekr hann vid honum vel at hofe
Vǫls 1225Refr bad hana hafa sik at hofe
Gísl 5324
● hóf at [!]
þrífr sá maðr til Kjartans ok keyrir hann niðr, ok eru niðri ekki skemr, en Kjartani þótti hóf at
Laxd 14420þá er hóf at, ok væntum enn, at nokkut grænt mun fyrir liggja
Vatnˣ 3510
● fǿra í hóf [e-t/e-n/sik]
hann mon bviɴ at gera bvondom einhveria hriþ ef þeir føra sic eigi sialfir i hof
SveinkaMork 31118fęrir þic sialfr í hóf fyʀ en hon (ɔ: hamingjan) late vellta hvelet vndir þer
Alex 12812vheila harða fiandr fꝍrir hann i hof
LapHauksb 22813Þeir kváðuz ætla at færa í hóf hans dul ok gefa dýrum hræ hans
ÁsmS 969
● (ganga/...) ór hófi
Met oc uarning þinn allan i gott uerð oc þo þui nær sem þu ser at taca mon en eigi or hóve þa heitir þu eigi * mangare
KgsFrgα 12917treystir mislyndre hamingiv allt ór hofi
Alex 5417Þaðan af kom sa haattr ok at smyria háár manna ok likami ... geck þetta sidan or hófi bædi meðr Girkium ok Romuerium
Stj¹ 7235regn sua mikit vm haustid at or hofi geck eftir Marteins messo
Ann1005 41625Pukinn belgdi þa hrædiliga huoptana ... ok tok at gaula sua hatt at Þorsteini þotti ór hofui keyra
ÞSkelk 41718nú gengr ór hófi offors þitt
Gr 10620ávítaði hann fyrir þat, er hann gerði ókunnigan mann sinn trygðamann, ok þat tal tæki svá úr hófi at gánga, at hann gái eigi síns ríkis þar fyrir
GHr 29823Úr hófi þótti öllum gánga metnaðr hennar ok ofstopi; töluðu þat ok margir menn, at henni mundi koma nokkur hnekkir
ÞorstVík 38521sæng stór stóð innar um þvert, svá þeim þótti úr hófi gánga vöxtr hennar
ÞorstVík 42427suo og um lifnath þeirra þar mest sem honum þotti vr ho᷎fi ganga. suo og þa menn sem med meinum voru sa[man]. huortt sem þad var j hordomum eda frænndsemis spellum
LBpA 1026Hann unni henni ór hófi, svá at engi önnur guðs skepna var sú, er hánum líkaði svá mjök
Trist¹ˣ 12915
● gegnir hófi
eigi hefi ec meira gott af fiɴscattinom en hofi gegnir
Þing¹Mork 37114en hitt þotti allvm vm fram þat sem vera matti oc hovino gegndi
Þiðrᴵ 25427bið ek goða ‹menn› eigi fyr lita þessa fra so᷎gn oc grvni eigi framaʀ eþa ife so᷎gnina en hofi gegni
ÓTOddS 210baro þat i eyro Sigurði konungi at Sigurðr Hrana son munde meira eigna ser af finnskattenom en hófi gegndi
Þing²47 30a15hann hneigir vvarliga sitt hvgskot til holldligrar astar við sitt afspringi framar en fvllv hofi gegnir
Mar655XXXII 44522Hier mun sannazt hinn forni ordz kuidr. ath sꜳ sem sig hefir hęra enn hofi gegnir mun lagt nidr lęgiazt
Hect 14421
● gǽta hófs [við !]
● hafa hóf [við e-n]
su ællig ǫðe kann æigi hóf hava
~ lat.nescit habere modum
Pamphilus 26210 Pamph 1167En fyr þat Barði (“herefter mgl. sandsynligvis er eller at”, ed. note) þv hafðer [hof(?) við(?)] mvnvm ver til leggia við þik til .ij-a. vetta hvals
Heið 9710Ero þeir aller ... ofsamenn miklir sua at þeir hafa ecki hóf við ok hirða eigi við hueria þeir eigu at skipta
EgM(2001) 533Vilium ver allir þer fylgia ok þik til konungs hallda meþan einn huerr vaʀ bondaɴa er lífs sem nu erum her ꜳ þingínu. ef þu konungr uill no᷎ckut hóf við hafa. at beiða oss þess eína at ver megim ueita þer
ÓTᴵ 3310vilium ver allir þer fylgia ok þig einn konung hafa medan þitt lif er. ef þu konungr hefir nokkut hof vid at bæida ‹þess› eins er oss er uel geranda
ÓTFlat 568rꝍddo bꝍndr sin a milli hvart konongr þesse man ekki hof kunna at hafa við oss
FskBˣ 19719ef þú konungr, vilt nǫkkut hóf hafa, at beiða oss þess eins, er vér megum veita þér
Hkrᴵˣ 1909
● kunna hóf (sitt)
leɢit aþ þeim oc gørit þeim þa ena fyrsto hriþ at þeir kvɴɴe hof sín
Jvs291 815bioðanði honum af hálfu keisarans at kunna sín hóf
Jón⁴ 4755(proverb.; cf. FJOrdspr 96) allt kann sꜳ er hofit kann
Gísl 2412sagde þo ef Griss kynni höf sitt at hann munnde ecke amazt vid bygd hanz
Svarfd(1966)ˣ 2115Klaufi, Klaufe, kunn þu höf þitt
Svarfd(1966)ˣ 2718Klaufi frændi, kunn þu höf þitt
Svarfd(1966)ˣ 3522
● kunna hófi sínu [um e-t]
● kunna hóf á/at [!] [um e-t] [við e-n]
kunna scylldi hann hof at um siðir um agirni sina
ÓH 3418bað þa sættaz við Finnboga ok quað Iokul ecki hof at kunna vm aleitni við slika menn
Finnb 9021Þorvaldr kvað hana ekki hóf at kunna
Laxd 11620mvn konvngr sía eckí hof at kvnna vm alǫgvr. ok harðleik við menn
Huldaᴵ 2420huort mun konungr sia ecki hof ꜳ kunna vit þa ... og er þetta skom mikel ef Þrændr skulu hafa verra rett enn annat landzfolk
MHFlat 26710
● halda mitt hóf [í e-u]
● vera mitt í hófi
Mitth j hofe vorv aller hennar limer
AnnaReyk 35510Mitth j hofe vorv aller hennar limer og j ollvm hlvtvm var hvn stodvg
AnnaReyk 35510
● nǽr hófi
Eigi enn til gørla s. (ɔ: segir) Hreiþarr. oc er nv þo nęʀ hofi
HreiðMork 1285Þorgils, bróðir Kormáks, kvað þetta ofgǫrt. Kormákr kvað nær hófi
Korm 22715drogu baurnin heim kalfin og giordu til matar og hygg ek ath Þiodolfr hefdi oskertt sinn hlut af honum. Nærri hofi mundi þat seigir konungr
SneglFlat 4224ef hann helldr nockura hluti þa sem hann þarf eigi at hafa. fyrir sakir þess at hann elskar þa hluti einkanliga. enn hann se þo nær ⸢hofi [var. hefe AM 626 4° “D”] aurr og milldr j audrvm hlutum
SpecPen 21714lytill var mannskadi ad honum, þott þier þætti hann gódur. Hun kuad þad nær hófi
Vallˣ 73Hann kvaz ætla, at nú væri nær hófi
Vatnˣ 1911
● stilla í hóf [e-u]
Bergþóra sá féit ok mælti: Vel er þessu í hóf stillt, en jafnmikit fé skal koma fyrir Kol, er stundir líða
NjM 954Þad hefur iafnt verid matuliga i hoof stillt
Fljˣ 497
● hóf ok stilling
Er þat ok eigi staðfastligt at lata sva ꜳ kafliga at ein huerium lut at eigi fylgi hof ok stillíng
ÓTᴵ 3717þo at þeir gengi langt umframm hof ok stilling i sinum syndauerkum
~ lat.mensuram excederent delicti
HistSchol 5935 Stj¹ 12313
● til hófs
(proverb.) kvað til hófs bazt at búa
ÁsmS 829Talaz þeir nu við um hrið, ok falla allar ræður til hófs med þeim
StuᴵK 56527nu er dulit til hofs er haskinn firrizst
Hallfr1005 1023
● um fram hóf
konongꜱ. sunr kenndi með ser. vm fram hof. kueikiazt hug sinn. til hegomlegra fysta
~ lat.fortiter
JDamBarl 1042 Menota: 80rb2 BarlA 1501þionandi likamsins girndum vmfram hof
~ lat.ultra modum
MirMar1927 1821 MarD634ˣ 7626hann stundadi at neyta matar ok dryckiar vmfram nodsyn ok hof
MarD634ˣ 116614
● vera í hófi
● ǽtla sér hóf [um !]
þegar er þeir voro a ferþ comnir *þa reið hann mioc. oc etlaþi ser varla hof vm oc þrꜹt hestinn vndir honom
HreiðMork 13127nv kvnnom ver at etla oss hof. oc meiʀ eptir varo litilreþi. helldr er framqvemþ vars frenda gamla Knvz
Mork 26317er þat ráð, at ætla sér hóf en snúaz þá til mótstöðu, er styrkr er nöckurr
ÁsmS 8434bidr eg þig brodir at þu ætlir þier hof
SigÞǫgl 12124þui bidr eg þig brodir at þu ætlir þier hof
SigÞǫgl 12124nu kunnum ver ætla oss hof mæira æftir voro litilræðe enn æftir framkꝍmd vars frenda gamla Knutz
FskBˣ 28018Nú kann ek ætla mér hóf meirr eptir minu lítilræði en eptir framkvæmð Knúts konungs
Hkrᴵᴵᴵˣ 18924illt er ath kunna ei ath ætla sier hóf
Þiðrᴵˣ 4024
● ǽtla hóf fyrir sér
vendvm v́t a haf epter liðe voro er þat engum manne bleyðe at hann ætli ho᷎f fyrir ser
ÓTOddS 20722Varaz þu þat at eigi ætlir þu hof firer þer eða keppiz við þer meiri menn
EgM(2001) 910ver uilldum þina þionustu hafa. gud þacki ydr þat herra seger Þormodr en þo verdum uer at ætla hof fyrer oss þott ver uitim þat at ydr se merkiligazst at þiona
Þorm1005 8008er þat ængum manne blꝍyðe at hann ætle hof firir ser
FskBˣ 1248
2) måde, grad, udstrækning
skalu þeir þa er guð vekr er gott gerðu. goða ambun vpp taka En vannder. eptir samv hove eptir sinum tilverkka
BarlA 2427slíkt víti á konum at skapa fyrir þat á sitt hóf sem karlmanni
Laxd 1193Þat skip var giort med agætligum dreka-hofdum ollum gullogdum ok suo voru suiranner vid þui hofe (corr. Knirk 1982 27) buner
Hák8B 19429fruenn Flőrida tekur sőtt eptir natturlegu hőfe
SigrValˣ 16114
● at nøkkuru hófi
þeir lifðv at nockvrv hofi meðan domendr stiornaðv þeim
StjC 38132þo at Jon svaraði at nockuru hófi vm aðrar akærslur byskups. þa villdi hann þo til engrar sættar ganga at skilia við Ragneiði
ÞBpB 2633forv þeir at nǫkcvrv hofí með spekt ok friði. avstanfíarðar
Huldaᴵᴵ 25925Ef þu vil ver minnigr ok fara fram radum Gestz þessa ... man þa duga ath no᷎ckuro hofi
ÞJ 112
● at því/... hófi
Scal þar eɴ at þui hofe fara talan sem til nio vikna var aþr keɴt
●EncCod1812 1814At þvi hofi scal þeim bavg scipta i nefgilde sem xx.tog avra
GrgKonᴵ 1978hann sende til þin fyr scommo .xv. baruna sina at þui hofi sem nu sendi hann
KlmFrg 55613Buar scolo siþan virða sva þaɴ hval er selldr er at þar se slikt verð á þeim hval at sino hófe sem hinom er oselldr er þa
GrgStað 52318at somu hove
Gulᴵ 7318hinn helgi Kristoforus guðs piningarvattr, ær risi var at vexti, ok sva nokkut ok mattugr i taknum at sino hofi sem hann var væxte
Jak¹Frg 52325skalltv avallt einn stad hoppa enn leɢia þo at sama hętti tripl við tripl med rettr‹i› vidrlagning. far. fram at slikv hofi; medan þarf ok þv kemr i ysta stað
Algor 4237Engi var hans iamningi at hiarta pryði, nema Ektor, son Priami konvngs. At sama hofi er Vindemia at fegrð ok prydeligvm bvnaðe
Bær 12256hefðí hann lið at þvi hofí sem hann er síalfr frækn ok díarfr. þa
Huldaᴵ 16221i eingan stad þætti *Silvia kona hans ... minni sko᷎rungr at sinu hofi helldr en hann þotti
Greg 37922kunnu þau vel til at ætla at giora at þvi hofi grofina langa, sem Pall þurfti ath hafa
PErem 19120Þá mælti Rollant: Ek bið þik ok sœri þik, at þú berist eigi í móti réttu. Ek bið þik, segir Otvel, at því sama hófi
Klma 44217
● því hófi (+ adj.)
se ec at drotning hefir hring a hendi þvi hofi mikinn
HalldSn³Mork 15410Verir þu konungr þvi hove mikill at licams vexte. sem agirni þín er mikil a marga vega
~ lat.Vel si quanta cupis, tantum tibi corporis esset, Non tibi sufficeret capiendo maximus orbis
Alexandreis 21616 (VIII 377) Alex 12612
3) vurdering, bedømmelse
[var. þá má ek vel eiga hóf undir þér um þat BLAdd 11127ˣ “IIp”]
var. StuᴵK 1144: BLAdd 11127ˣ “IIp”
● hafa hóf [e-rs] við [!]
Form.: hof (33); hóf (22); hofi (21); hófi (19); hofe (13); höf (6); hofí (5); hófs (4); hófe (3); hove (3); hovino (1); ho᷎f (1); hovi (1); (1); hofui (1); hőfe (1); hofs (1); hovet (1); hofit (1); ho᷎fi (1); hoof (1); Hof (1); hóve (1);
Comp.: auð- (2), augna- (2), mundangs- (18), ó- (9), van- (1), yfir- (1), ør- (11)
Gloss.: EJ ¹hóf; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr ²hóf; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím ¹hóf; LP; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr ¹hóf; Fr4; NO ¹hóf; Walter _; ÁBlM ¹hóf; Bl item cf. corr.; WPA _;
Litt.: Finnur Jónsson 1914 [ANF 30] 96; Kramarz-Bein 1994 [CollMed 7] 63-64, 80; Lid 1958 [KLNM 3] 349; Sayers 1997 [ANF 112] 52; Sverdrup 1911 [ANF 27] 15
Genre. (expected): family sagas [isl]: 31 (16); historical works [his]: 29 (23); religious works [rel]: 25 (36); romances [rom]: 16 (14); þættir [tot]: 13 (3); legal works [jur]: 9 (13); legendary sagas [fas]: 9 (6); contemporary sagas [bis]: 7 (10); learned works [div]: 2 (4); unclassified [ ]: 1 (1); charters [dip]: 0 (10);
SB (red.) — May 2011
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
hnøggvir - hold
...
...