gleðja vb.
(cf. glaða vb.) glaða vb. [7]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
A.
1) [e-n/e-t] [af e-u / með e-u] glæde (ngn) (med ngt), gøre (ngn) glad
Maclega callasc andleg skilning heilagra ritninga vín. þuiat svasem vín tecr mǿþe af maɴe oc gleþr hiarta hans sva georer oc andleg skilning maɴe lét ꜵll erfeþe fyr goþs ꜵst
●HómÍsl⁵²(1993) 88v11Sia er miɴ lýþr er ec fek meþ blóþe míno haɴ gladde mik meþ heitom
~ lat.saturavit
PsAugSerm 197947 ●HómÍsl¹⁷(1993) 25v11ilmriɴ gladi hug þeirra en liosit scelfþi
Hóm677 4626gott er at fylgia. faðurlegre fortalu. oc gleðia sva gamlan karll i elli sínní
BarlA 1128oc gleðr þu eigi nu. oc endrnyar i þesso hiartta faður þins. þa. vit þat sannlega. at ec skal alldrigi þyrma þer
Menota: 86vb3 BarlA 16411konungr var iafnan glaðr oc margmalvgr við menn sina i ferþinni oc gladdi sva alla þa er nęr honom voro
ÓH 5329Solin birtir ok ⸢gleðr [var. glaðar AM 240 II fol “e”] alla þaa, er heiminn byggia
MarA 39513ver, skiliandi vara skylldv til þess at gleðia gvðs olmvsvr, gafvm þeim marga penga
Mar655XXXII 46015Gledr hann (ɔ: fjánda) ok ecki meirr, en þat ef hann leynir oreinsanar hugrenningum med ser
VP 63818gledi madvr mann enn gud oss alla
FormBrúðᴵ 16319glædiandi hiortu
~ lat.Iusticie domini recte letificantes corda: preceptum domini lucidum illuinas oculos
1219 (Vulg Psalm 18,9) GlossPsalt 1319hafa glatt þig
~ lat.ex quibus delectauerunt te
529 (Vulg Psalm 44,9) GlossPsalt 5310
● ‖ impers.: gleðr [e-n] [■ / af e-u] (ngn) bliver glad (over ngt)
þvi iati ek firir guðe ok helgum monnum at mik gleðr dyrð at vinna enom heilsamligsta Olavi konunge Tryɢva s. (ɔ: syni)
ÓTOddS 13hryggir þa stundum af skaudum, en stundum gledr þa af fevexti
CecB 28425
● gleðr í hug [e-n]
2) [e-n/e-t(hum.)] [með e-u] opildne (ngn), opmuntre (ngn)
Nu blesu þeir Flouent j ludra sina ok glauddu menn sina ok ridu ꜳ hendr So᷎xum
Flóv² 20511blasa þeir nu i sin horn ok gledia svo sinn her
KirjA 4821æggiar menn sina til framgangu læiande oc gladde sva lið sitt með sinu ifer bragðe bliðlego
FskBˣ 4019
3) [e-n/e-t] [af e-u] trøste (ngn), berolige (ngn), lindre (ngt)
Sem herra biskup heyrir bæn konunnar, talar hann: máttugr er guð at gleðja þinn harm
GBpD 10333Þar fer Flouent nu med hest þann, er eingi mann annar slikr finnaz j veroldo, ok med suerdi hardla agætu. Þeir gledia keisarann ok reisa hann upp ok settia vndir hann hest
Flóv² 17127Sýslo líf er at ... gleðja hryggvan
Hóm624³ 15425Rikarðr konungr gleðr hann ok þar með alla sína boðsmenn
Bærˣ 923þó gladdi Víðfǫrull hann af slíku, sem hann orkaði
Rémˣ 2164
4) [e-n] beskytte (ngn)
5) [e-n] [með e-u] (om Gud el. helgen) velsigne (ngn), bevare (ngn)
Guð faðer vár glæðr oss með sinu æignu láne. er hann ler oss þessa hæims auð
FV619 15816glediandi þa (ɔ: engla) ok sæmandi medr sealfum ser
~ lat.beatificans
SpecH 5a59 (I 10) Stj¹ 818at hann skelfdi ómillda en gleddi góða í algerfri ásjóno sinni
Hóm624² 15212Almáttigr guð gleði þann gamla herra, en hvar er sá góði vin?
KlmBˣ 19437þui vidara vrdu menn gladder med hanz jardteiknum sem þeim fyrndist meir er nærre voru heims vistum
ÞBpC⁴ 40329
6) [e-n/e-t(hum.)] [e-u] traktere (ngn) (med ngt), betænke (ngn) (med ngt), kræse (for ngn)
En til þeꜱ gladde haɴ samcundo meɴ nýio víni at haɴ téygþi hugi þeirra til nýrar trú veldeꜱ síns
●HómÍsl⁵²(1993) 87v22at lokinni þessari hatið. gladðe. konungr. huern þann mann er þar uar kominn uel ok sæmilega
BarlC 20715Nv hefer Karlamagnus kongr latid sla landtiolldum sinom ok allt lid hans ok drack vin gott ok gladdi sua allt lid sitt
KlmA1980 1129
7) [e-n] beruse (ngn)
● ‖ præt. part.: gladdr af drykk beruset, opstemt
þeir sátv saman gladdir af dryck
Huldaᴵ 4011Otto hertogi sat með hirð sinní ok hǫfðíngívm gladdr (ed. note: snarest gladur) af dryck
Huldaᴵ 4121
8) [e-n/e-t] [með e-u] underholde (ngn) (med ngt), forlyste (med ngt)
Þat samir vel ... at ver ⸢*gleþim [non emend. gleþin] þesa veizlo i váʀi scemton
Mork 1903n.hon let gleðia hann með alzkyns leik ok skemtan en hann var iamnan vglaðr
Bret 23117Þat er vel fallít at gleðía veítzlv þessa með nǫckvrrí skemtan
Huldaᴵᴵ 3418Suo uar mikil hans hreysti at hann sat vpp ok gladdi menn sem honum ueri ecki til meins
LBpB 7930Þessa útreið glöddu allir klerkar með fögrum söngum
Mág² 532er nu glaumur og gledi j nog j ho᷎llunne dryckr og dæmiso᷎gur er huer gledur med annan
SigÞǫgl 2578
B. gleðja + præp./adv.
af: gleðja af
[!] [fyrir e-m] [með e-u] berolige (ngn) (med ngt)
fyrir: gleðja fyrir
[e-m] [með e-u] trøste (ngn), opmuntre (ngn)
kongren sꜳ ... at heilogh Anna gladdizt vid sin ord. þa lieth hann eigi af ad gledia fyrer henne
AnnaReyk 39223gengr hann til [Pro]copio og gledr fyrer honvm med þessvm ordvm
AnnaReyk 46529gvd ... sennde honvm sina blezvda eingla til at hvgga hann og gledia fyrer honvm
ErasReyk 13018Þa villde hvn gledia nockvt fyrer honvm
GregBpReyk 319
C. gleðja sik
glæde sig, være munter
Gleð þik, herra! segir risin, ok ver katr!
Bær 11655ríðr þar til er hann kemr í einn villiskóg syngjandi ok gledjandi sik mikiliga
KlmBˣ 715
D. gleðjask
1) [e-u] [af e-m/e-u / í e-u/e-m / með e-u] [með e-m] glæde sig (over ngt), blive glad (over ngt), glædes (ved ngt), fryde sig (over ngt), juble (over ngt), finde glæde (i ngn/ngt)
Sia es dagr sa es drótteɴ gerþe. fꜵgnom ver oc gleþiomc a honom
~ lat.exsultemus et laetemur in ea
Vulg Psalm 117,24 ●HómÍsl¹⁰(1993) 13r15gladdisc oc hveʀ maþr góþgiarn er þessi tíþendi héyrþi sꜵgþ
●HómÍsl³⁶(1993) 58v12barnit gladdesc i quiþi heɴar elisábéþ
~ lat.exsultavit
Vulg Luc 1,41 ●HómÍsl³⁸(1993) 63v23Lofar ꜵnd mín dróttin. oc gleþsc aɴdi miɴ af guþi
~ lat.exsultavit spiritus meus
Vulg Luc 1,47 ●HómÍsl³⁸(1993) 63v34Sua ero oc þeir menn svicner, er hafa von sina undir diofle oc gleþias[c] i hans værkom
●PhysFrg² 27321Læti er sót su er mioc grandar þrǽlum guðs. Þa dvenar tómr (maðr) í licamlegom girndum. ok fagnar æigi í andlego værki ne glæðsc í hæilsu sinni
Alk619 12312Nu gleþsc sia eɴ dvrligi meþ helgom monnom
Eras 2223Gleþsc þu ungr maþr i øsco þiɴi
~ lat.Laetare, iuuenis, in adolescentia tua
Dialᴵᴵᴵ 2818 GregDialA 12933þeir gleþiasc þa es þeir gera illa. oc fagna enom verstom hlutom
~ lat.Lætantur
GregHom 129541 Hóm677 7031Hec est dies quam fecit deus. exultemus et letemur in ea. Ðesser er sa dagr er guð gęrði. fꜵgnum vér hanom ok glæðiumc vér
HómNo² 323nu ⸢gleðiumc vér af [var. fꜵgnom vér HómÍsl²⁵(1993) 37r14] skirn hans
~ lat.lætamur
PsAugSerm 201140 HómNo⁹ 5724at ér megit coma. t‹il› eilifra fagnaþa. þar er er megit avalt gleþiasc oc liva ęí meþ Gvþe
Andr¹Cod645 12927Hẏgg af harme glæðsk af þægnom en þegnar af ẏðr
ÓHLeg 4036Gleðz þv vngr. maðr. i skv þinni
~ lat.Laetare
Dialᴵᴵᴵ 2818 GregDialFrg² 566alldrigi scal ec gleðiaz, meðan ec se þik kuikuaɴ
ElisA 10713með vél gleðꜱ sæll. sa er vanr var at grata vesall
~ lat.gaudet
Pamphilus 2217 Pamph 9921ef satt er uppi. þa gleðs sa er aðr var ryggr af ást
Pamph 11613þa var sem hiartta hans gladdezt með nyum. oc andlegom fagnaðe
Menota: 5rb27 BarlA 1035helldr gleztt hann. oc fagnar
Menota: 42ra13 BarlA 761eigi glezt hann i synndugs mannz dauða
Menota: 59ra4 BarlA 10723heluití gladdezt. þa er þat mœtte þer niðri
~ lat.Infernus lætatus est, obuians tibi deorsum
JDamBarl 10828 Menota: 84ra14 BarlA 1593þa gladdezt hann með vtalulegom fagnaðe
~ lat.lętabatur gaudio ineffabili
JDamBarl 11833 Menota: 90vb17 BarlA 17236glæzt iðulega. glaðlegre. gleði. með guðlegum fagnaðe
Menota: 99vb20 BarlA 18935Oc til þæss man ec iamnan stunnda at sa er nu glæðz af minum ufarum sva sæm af fængnum sigri hann man ænn ryggaz af vaʀri aptrkvamo
Kgs 841firir þi mattu Nachor glediaz oc kætaz
BarlB 21815biþ ec at þu glediz mæð guðj scapara þinom jafnan
BarlB 2314Mer kom guð i hug oc þægar ⸢glæðiumz [var. glauððumz AM 230 fol “c”] æk
~ lat.Memor fui Dei et delectatus sum
Vulg Psalm 76,4 BarlB 23115Nv sia þeir manna fꜹr eptir ser ok sia flock eigi mycklogi minna en þeir hꜹfðo sialfir. ok glꜹddvz þeir fꜹrvnavtar Barða
Heið 8830Hvgrecki svarar glez af þvi at þv hafir litið megin til illz
ViðrǼHHauksb 3075gladdiz allr Gyðinga lyðr með hverskonar skemtan
StjC 4506Sem konan uaknar, glez hon hardla miok
~ lat.Excitata letificata
MirMar1907 1224 MarF 111427ok glꜹdduz stundum en stundum u glꜹdduz þæir
Rómv595(2010) 7712Antonivs gladdiz af þvi
~ lat.lætabatur
VitAnt 1587 Ant 10113æigi uil ek attu hafir þat fyrir illgirni þina. at gleðiaz af deilu okkaʀi
EbWolf(2003) 16521konungr gladdiz þa ok spyʀ huat til tiðenda hefði vorðit vm ferðir þeira Þorolfs
EgM(2001) 1917Nu tekr mærin at gleðiaz
Finnb 324gladiz barnit i kviði hennar
JBapt²A 8589Miklar aund min drottin oc andi minn gladdiz i guði hialpara minum
~ lat.exsultavit spiritus meus in Deo salutari meo
Vulg Luc 1,47 JBapt²A 86033skal ek þaðan af eigi angraz, helldr gleðiaz
Mar655XXXII 61415Glödduz þeir nú af þersum fyrsta sigri ok höfðu drykkjur mikklar, en varúð minni en hæfði
Æv¹⁷ 6133bidr ek þik glediaz i minu lofi hinn kięrazti lærifadir
~ lat.laetari
Epistola 213 AlexBr226 15620Ok til þess, at því framarr lýsist hversu illgjarn andi gladdist í þvílíkum gjörðum, ok gabbaði þá er unnu, er getið, at Arnórr tæki svá til orðs
GBpD 11323mer syniz at guð yðuarr man gleðiaz af liosi þvi er varir guðar hræðaz
ÞorvVÓTᴵ 2854allir adrir glediz þessu frelsi med odrum ⸢*manni [non emend. mꝍnnum]
~ lat.gaudeant
46522 Sættarg 47222⸢gle‹d›iumzst ek [var. gleþiomc ec AM 655 XXXIII 4°] ok fagna
MEg² 50425elskadu þeir hann (ɔ: guð) af sealfri natturunni yfir alla hluti framm af þeim girndar elskhuga er þeir glo᷎dduz medr sealfum honum um framm allt annat af sealfs hans aasynd
Stj¹ 720þessir (englar) glodduz sua af sinni mekt ok ualldi. sem ...
Stj¹ 86manu himnarnir glediaz ok iarðrikit fagna. skyin munu þa ok skemtan faa
Stj¹ 2421man hann glediaz i sialfs sins hiarta
~ lat.laetabitur
Vulg Exod 4,14 Stj¹ 2618þuiat aller gaufgir menn styrkias ok af glediaz er þeir sia arba þa er þæirra ǽtt ok riki megu með sæmð ok uirðing styra ok stiorna
BarlC 2018þa alla luti er hans hugr mætte sem mestr af glæþiazt
BarlC 20816aller er hia uoro þa glaudduz oc uoro fegner af skirum bloma goðra gimstæina
BarlC 2134er visan var kuedin ok suo var latit sem Vige hefde styrt skipinu toku menn miog at glediazst
ÓTFlat 40527er naudzynligt, at þessir sie i bodi uoru i dag, at vær gledimz allir sꜳmt i guds giofum
Thom² 35313leggr konungrinn erchibyskupi þat blidubragd nu at sinne, sem godir menn glaudduz af, at hann sialfr stendr nær, sem herra byskup heilagr Thomas stigr ꜳ hest, ok ber stiguel at hans fæti
Thom² 42028Marger glavddvz frendr ok nagrannar j fedinggu Olafs Haralldz sonar
ÓGeir1 72632Glez og fagna dotter þuiat þu skallt nu þigia fagnat og miskun
~ lat.Gaude et letare
7420 Dugg681a 746gledzt alldri af þui at giora þinn eiginnligann uilia
~ lat.delecteris
HelChron 106212 MarE 53733Kjósum nú annat hvart af tveimr ellegar at pínast með ómilldum monnum ok vondum jafnan, eða gleðjast œvenlega með heilogum
~ lat.perpetualiter lætari
Medit 49219 BernhRitn 19710enn so sem þier glediz hier med mat og dryck sua glediumz uær cristnar salir af godum bænum
ÆvMið²² 4924enn so sem þier glediz hier med mat og dryck sua glediumz uær cristnar salir af godum bænum
ÆvMið²² 4925jafnan er þat ath menn hugsa eigi adra synndsamliga hlute. medann hann gledzt af skemtaninne
SigÞǫgl 9614gledzt drottning nockut þo af þessu efni j sitt hiarta
SigÞǫgl 21015glædiazt
~ lat.Letabimur in salutari tuo: et in nomine dei nostri magnificabimur
1415 (Vulg Psalm 19,6) GlossPsalt 1515glædiast
~ lat.Replepebimur in bonis domus tue: sanctum est templum tuum
8219 (Vulg Psalm 64,5) GlossPsalt 8318gladdisk hann af þegnum sínum, ok þegnar af honum, en ríkit af hváru tveggja
Hkrᴵˣ 1356nu glediazt allir menn
~ lat.nunc alii lætantur
HFars 178723 MarD635ˣ 66819sem hann er fæddr, gledst hon med oumrædiligum fagnadi
~ lat.tripudiat
MirMar1731 35525 MarD635ˣ 97815jarl suarar ath hann vill rida j sinn skog ath veida dyr og ekke mun hann þa fara leingra og þat sagdi hann wid sina tru. þa gladdist Jsodd og leyfdi honumm þa ath hann fare
Þiðrᴵᴵˣ 14015
● ‖ præs. part.: gleðjandisk [af e-u]
glediandiz ok fagnandi þeirra tilkuamu
Stj¹ 23529glediandizt bædi samt af syn ok nalægd himinrikis fagnada
MarE 68332glediandizt mikillega af sætleik hliodanna
Dunst 47
2) [af e-u] være begavet/udstyret (med ngt)
3) blive beruset
● ‖ præs. part.: gleðjandisk [í e-u] svælge i (ngt), vælte sig i (ngt)
E. gleðjask + præp./adv.
eftir: gleðjask eftir
[e-t/e-n] finde glæden igen
gladdiz (Davíð) eptir Ammon svn sinn
StjC 52223Eptir marga daga lidna þaðan ifra andadiz Sue husfru Jude. ok sem hann gladdiz eptir hennar andlatz sorg. þa ...
~ lat.consolatione suscepta
Vulg Gen 38,12 Stj¹ 19630
mót: gleðjask á móti
[e-m] møde (ngn) med glæde
við: gleðjask við
[e-t] glæde sig over/ved (ngt)
oc glæðiaz ymsir staðer heimsins við hænnar (ɔ: sólar) nær qvamo
Kgs 728Hvat höfum vér at gleðjaz viðr, síðan hvárki er at bíta né súpa?
Æv⁸² 23212glaudduz aller menn vid þau ord er kongr męlti vid Oddgeir
KlmA1980 11212þꜳ sier hun þessu næst þat er hun gladdizt litt uid brutt j myrkrit drijfunnar einn jo᷎tunn storan
SigÞǫgl 20720
yfir: gleðjask yfir
[e-m] glæde sig over (ngn)
Form.: gladdiz (6); gladdi (5); glediaz (5); gleðiaz (5); gledia (5); gladde (4); gleðr (4); glæðz (3); gleðia (3); glaudduz (3); gledzt (3); glediz (3); gladdezt (3); gledr (2); glediandizt (2); glez (2); gleþsc (2); gladdist (2); glatt (2); gleðja (2); gleþiasc (2); glediazt (2); gledi (1); gladdir (1); glæþiazt (1); Gleþsc (1); glꜹddvz (1); glæðsk (1); glæðiaz (1); glauddu (1); gleði (1); gladdr (1); gladdisc (1); Glödduz (1); glædiandi (1); gladðe (1); glæzt (1); glæðiumz (1); gladdesc (1); glæðiumc (1); gleðz (1); gladi (1); Gladdi (1); gladder (1); glediazst (1); glezt (1); glediumzst (1); gleðꜱ (1); glꜹdduz (1); glodduz (1); gleþin (1); gleztt (1); gleðjast (1); gladdisk (1); glediandiz (1); glediandi (1); glædiast (1); Gleðz (1); gleðiumc (1); gledst (1); glavddvz (1); gladdizt (1); gleddi (1); glöddu (1); glæðsc (1); gleþiomc (1); glo᷎dduz (1); gledimz (1); gleðiandezst (1); gleðjaz (1); gleþr (1); Gledr (1); glæðr (1); gleðía (1); gledur (1); Gleð (1); gledjandi (1); Glez (1); glædiazt (1); gladiz (1); gleðs (1); gleþias▹c◃ (1); glediumz (1);
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 gleðjandist; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím; LP; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr (gleði); Fr4; NO; Walter _; ÁBlM (gleði); Bl; WPA _;
Litt.: Bandle 1956 [BA 17] 395
Genre. (expected): religious works [rel]: 77 (35); romances [rom]: 21 (14); historical works [his]: 15 (23); learned works [div]: 5 (4); family sagas [isl]: 4 (16); contemporary sagas [bis]: 4 (10); þættir [tot]: 2 (3); legal works [jur]: 1 (13); legendary sagas [fas]: 1 (6); charters [dip]: 1 (10); unclassified [ ]: 0 (0);
AS (red.) — December 2021
ÞH (strukt.) — January 2011
External (non-ONP) resources:
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net