frétta, frǽta vb.
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
A.
1) [e-n] [e-s / e-t] spørge (ngn) (om ngt), stille spørgsmål (til ngt)
frǽte þa siþan hvar cristr mønde berasc
~ lat.sciscitabatur
Vulg Matth 2,4 ●HómÍsl¹⁹(1993) 27v18hann fretti. ef Finnbogi villdi fara með honum
Finnb 2511ferr hann at hitta Þórdísi ok fréttir hana, hvat honum væri helzt til heilsubótar
Korm 2884Fréttir Óláfr nú, hvat líði bónorðsmálum. Hǫskuldr kvað seinliga horfa af hennar hendi
Laxd 8018Þeir voro frettir, hvat þeir kvnni at segia af ferþvm Þorgils eþa fiolmenne
StuᴵK 3921konungr ⸢fretti [var. freitti Holm perg 1 fol “C²”] Stefni ef honum væri hugr ꜳ at vitia frænda sinna ꜳ Islandi
StefnÓT 3092Þa reid Jeronimus til ok ræddi vid sialfan Malcum ok frietti, hvadan hann væri
Malc 43720[var. læítt er mer at vítea fínna edr fretta þa þeirra luta er mer þikír vit liggía at víta GKS 1005 fol “D²”]
var. ÓTᴵ 22323: GKS 1005 fol “D²”hefe ek langan tima stundat til þydingar ordz þessa ok fengit eigi, þvi mun ek fara til brodur mins ok fretta hann ordzins
VP 66022þȧ ȧtti lodovikus kongur þing vid ho᷎fþingia sina og fretti þȧ rȧds huat til skylldi taka
Adon 17616ok frétti þá konungr sína menn, hvern dauðadaga þeir vildu at vargrinn hefði
ÁlaFl 1039hann ⸢fretter [var. spyr Hem1010 114] huad er komed
Hem1005 1121Hemingur legst ath honvm ok ⸢fretter [var. spurdi Hem1010 1911] hversv gangi svndit
Hem1005 1927kongur ⸢fretter [var. spurdi Hem1010 204] Nikulas huersv ath hefdi farit. vmm sundit
Hem1005 2018fretti Halfdan brodur sinn huort hann villde ꜳ sunnd fara
SigÞǫgl 1311Hleskiolldur gengur nu til skipa og fretter huort kongar fara med fridi
Nit 193hann seigizt ecki annat mega en eignazt dyrit og fretter Avsvalld hvortt hann hefvr þetta et mikla dyr haft þangat
OsvReyk 8323●●● ecki veit sä er enskiss friettir
ErBˣ 6222En er Geirmundr vissi þessa órlausn þrælsins, þá frétti hann þrælinn
StuᴵR440ˣ 59Ganga nu landzt menn ofan til skipanna er hiner koma i læget oc fretta þa huer firir redi þessum hinum vegliga flota
~ lat.interrogabant ab illis
ExidTroi 125 TrójO¹ˣ 488let hann flytea hesta marga i Akreyiar, er Þorðr Sturlu son atte, ok ⸢bað [var. frétti BLAdd 11127ˣ “IIp”] ecki lofs at
var. StuᴵK 46711: BLAdd 11127ˣ “IIp”
● frétta (...) tíðenda
⸢fretti [var. freitti AM 54 fol “C¹”] konungr tiþinda svɴan or landi
ÓTᴵ 2493●●● hon fretti tidenda en hann suarar
ÓTFlat 929þotti þat mikel hormungar tidendi at fretta
AnnLy 29415
2) [e-t] [af e-m] få (ngt) at vide, høre (ngt), få kundskab til (ngt), erfare
Slic orð fretti Asbiornn fra Þori oc avnnvr þeim lic
ÓH 29710frettu þeir, at Raugnvalldr iarl hafþi gengit af skipi sinu um qvelldit
Orkn325I 28613skolu þeir er ⸢sonn hersaga kemr til [var. sanna hersogu fretta AM 72 4° “Fc”, etc.] skera upp herorfar oc lata fara landz enda meðal
var. Landsl 3512: AM 72 4° “Fc”Þeir toku hondum menn ... ok gafu grið. ok hofðu af þeim tiðendi. frettu huerer menn hefði verit a skipinu ok sua huerneg ferð þeira hefði ætlut verit
EgM(2001) 402þess villda ek bíðia yðr. herra at ... eigi gipti þer hana meðan þer frettið mik a lifi
Finnb 3820●●● Þessi tíðendi fréttir Kormákr ok lætr sem hann viti eigi
Korm 2644●●● Eigi skal hann þetta af ǫðrum frétta, ok skal ek fara heim ok segja honum hvárttveggja
NjM 2124ef hinn gerir eigi eptir innan .xii. mánaða síðan hann fréttir, þá ...
Jb 19416frettu þeir kvitt nockurn, at Þorbiorn mundi vera upp i Þórsdal
Orkn 30912Þori bra suo vid þessi tidindi ær hann fretti at hann huarf a brott
GullÞ 4714seger henni þau tidinde sem giorzt haufdu ok hann hafdi frett
Rém 33025nu fretter Finlaugr jall at þeir eru komner
Sams 193nu skulu þat aller mega fretta at ek skal þik med bardaga ueria huer sem þik vill fa
SigFót 2365þegar at meykongrinn fretter þat lætur hun verda sent til skipanna ok bodit Wictor heim til agætrar veizlu
Vikt 3610Jarl varð afarreiðr, er hann frétti þetta
Gr 821Ekki hǫfu vér nú nýligar frétt en brennu Blund-Ketils bónda
Hǿnsˣ 3227urðu fegnari, en frá megi segja, ok allir aðrir, sem hans kómu fréttu
Rémˣ 2397
B. frétta + præp./adv.
af: frétta af
[e-m/e-u / ! um e-t] få at vide (om ngn/ngt), høre (om ngn/ngt)
frett hafum ver af yðare dottor. at hon er allra mæyia friðazt
Þiðrᴵ 4934þottuz þeir, jarl ok erkibyskup, hafa frett af, kongr mundi bera upp bref nockur
Hák81 4426fannz þat á konungi, at honum var lítt at skapi slíkt, er hann þóttiz af frétta
Knýtl1741ˣ 9412hefir Már frétt af um athafnir Óláfs ok sitr um, ef fund þeira bæri saman
StuᴵR440ˣ 1717en er hann frétti *af ferðum⸣ Órækju, fór hann upp í Stafaholt á skipi ok reið svá í Reykjaholt
StuᴵR8ˣ 47716
at: frétta at
1) [e-m/e-u / ! um e-t] [e-n] spørge (ngn) (om ngt), stille spørgsmål (til ngn) (om ngt)
baþ þa vandlega frǽta at sveinenom
~ lat.Ite et interrogate diligenter
Vulg Matth 2,8 ●HómÍsl¹⁹(1993) 27v24Ec fǫrþa þar forner solar goþi oc fretag at siþan. hvat leɢiasc mvndo fir sono mina
ClemCod645 3527Fóru orð þeira mjǫk sem Njáll ætlaði. [En er talit kom á Rangárvǫllu ok Hrútr frétti þar at mǫnnum, þá ...]
NjR 6319n.fretta at ef hon vili þui vmræðe fylgia
FrostKrᴵ 1553hann skal taka vatta .ij. með ser af hins hendi er fa uil oc fretta at ef hon vili þui vmræðe fylgia er sa leggr firir hana
FrostKrᴵ 1553fretta att ef honn uili fylgia þui vmræðe. er sa læggr firir hona
JKr 3681hann tok þꜳ at fretta hann at vandliga. vm allan saman atbvrðinn
JBpA(2003) 2319Þórarinn frétti at um erendi
Laxd 18120Hann tekr honum vel ok fréttir at um ferðir hans, eða hvert hann hefir lengst farit
Æv⁸⁰ 21620Bavðvarr fretti Barð at fyrir-ætlan Þorgils
StuᴵK 3914fretti (hann) oss at, hverir lutir fremdiz af verolldinni
VP 4115frettir þa þegar keisarinn at, hvern lifshatt heilagir fedr helldi
~ lat.interrogavit
51328 VP 51314Einnhverr brodir fretti at abota Sisonium, hversu hann skylldi medferdaz i kofa sinum
~ lat.requisivit abbatem Sisoium
55229 VP 5529for at hitta inn helga abota Joseph ok fretta at, hversu þeir skylldu hatta, þa er brædr kæmi til þeira
VP 55310woru þeir brædr hin[er] bliduztu i mali ok frettu at erindum
Vikt 2116og so mikil eigingirni kom at honum at hann uilldi fyrir huern mun hringin eiga og fretti at huort hun uilldi selia honum hringinn
VSj 71magnus fretti ath Gvnnar brodr sinn hversu fara skylldi vm iardarparten
DI V (1472) 6648Þá fréttir konungr at, hvat heita sveinar þessir
Vígl 689ho᷎fdum uer ętlath ath bera þau (ɔ: erindin) fram ij meira tomȷ́ enn nu þar sem þu frettir ath. þꜳ̋ ętla ek at uier þurfum eigi þeim ath fresta
~
Rafn 1830 8013 HG AM 152 fol 143va6þa frette rettaren Lazarvm at hvort at hann villde en ecki blotha godvnvm
LazReyk 1894frétta hann at, hvat til berr, at hann er svá fákátr ok úglaðr
Rémˣ 217
2)
● ‖ præs. part.: er fréttanda at [!] [e-m] [um e-t] (ngn) bør høre efter (ngt)
eftir: frétta eftir
[e-u / ! e-s / ! um e-t] [e-n] [í e-u] spørge (ngn) (om ngt)
þa skulot koma a bo᷎ þann er heitir a Hallvarðꜱ-stꜹðom ok spyria bonda tiðenda ok fretta eptir hestvm þeim er horfit hafa norðan yr sveitum
Heið 7915þegar er þetta spyrr Gunnhildr, frétti hon eptir, hvat íslenzkra manna væri á skipi
NjR 122Her er komin eiginkona Jeroboam at fretta þik eptir vm sottaarfar sonar sins
~ lat.ut consulat te
Vulg 3Reg 14,5 StjC 5832þv sendir Accharon at fretta eptir bolvaðan Beelzebvb vm þinn vanmatt
~ lat.ad consulendum
Vulg 4Reg 1,16 StjC 60720er ek fretta hann eptir, hverr hann væri, sagði hann sva
Ant 7826Hann fretti eptir, nær hvn hefði heilsv tekit, ok fann, at ...
Ant 9411Hon frettir eptir hversu þessum mønnum se hattat. þui at henne var mikil auɴ a um ferðir Arons
GBpA 22419han hæfuir fænget oss fullt valld ok vmbod profua ok inuyrdilæga eftirfretta missemi þeire sem huarfuer mellum sira Þorgeirs Bærthorssonar ... ok þin
DN V (1345) 1393fréttir hann eptir kaliks smíðinni
Æv¹³ 4628Herodes ... frettir hana eptir vm æítr dryckinn
Gyð(1995) 1527Siþan fretti Stvrla Sveinn son sinn eptir, hvat gera skyllði
StuᴵK 9925þar skal prestr fyst eptir fretta i skriptamálum. ok þar næst at hveʀ madr kunni frædi sin. credo in deum. pater noster ok aue maria
StatEi² 5208Her finnz þat fyrst lesit. at nockur kona hafi eptir uerit frett sinni giptingu
Stj¹ 1389Þann tima sem þinn sun hefir eptir frett ... huat er þetta hefir at þyda
~ lat.interrogaverit te filius
Vulg Exod 13,14 Stj¹ 28319þa skal hann ... yfir þessum articulo æigi fa lausn af sinum skriptafo᷎ð[u]r. huerr skylldugr er hann her vm eptir at frétta. vtan hann vm skipti sinn vilia
StatEi³351 63129at hann megi syna ok fram bera in scriptis eptir frettr af biskupi huilikur letti ꜳ er gio᷎rr
StatPáll¹ 70721Hann var eftir frettr i sottinni ... huart hann ætti eingann sun eftir
HákFlat 23012Sidan frettu þeir eptir sendiboda keisarans, hvat hann baud þeim at flytia, ef hann var reidr ordinn
Maurit 64725er keisarans menn sa ... at þeir voru af lidsmonnum Mauricij ialls, voru þeir eptir fretter um truna
Maurit 65132Hon frettir eptir, hverr hann væri
VP 41214Aboti ... frettir eptir, hvat olli ogledi hans
VP 55111Pemen var eptir frettr, hve munk byriade at fasta
~ lat.Requisitus
55233 VP 55213guds madr Macharius fretti eptir þegar i fyrstu ... hvar væri herbergi brodur Theopensij
VP 56118No᷎ckurr brodir fretti eptir einn alldradan mann þessa kostar
VP 56310fretti hver ⸢eptir þvi [var. þess Eir544 44b3] sem mest foruitni. var a
Eir557 44a3Herra stǫðvið reiði yðra ok fréttið eptir sǫnnu
FlórM 686Kongrinn tok þvi vel, en skavt þvi til dottvr sinnar. Sidan geingv þeir til skemmv Ermingar ok frettv hana eptir vm þetta mal
Mág¹B 232[var. + Gísli fréttir eptir, ef nokkurr þættiz vita, hverr þetta verk hefði unnit NKS 1181 folˣ “S”]
var. Gísl 214: NKS 1181 folˣ “S”og nu ef þu uillt frett þesse graus epter mine natturu kunatu þa muntu snart uerda heill
Æv696³ 20614gengu þeir út til skemmu, ok fréttu konungsdóttur eptir, með hvárum hún vildi gánga, Jökli eðr Bela
ÞorstVík 43413villda eg giarna at mier skildist nockut af þessum hlutum er nu hefi eg eptir friett ef suo má vera
KgsE 103frette hverr þeirra annann efter at hvat hverr hiete
KonReyk 533Sidan fretter hann efter hvat godra thidinda hann kynna at seija sier af kongs dottvr
OsvReyk 7915þæir ... skulu læita ok eftirfretta vm jarðr varar
DN X (*1338›DonVar 1ˣ) 3431gengr Gunnarr til fundar við dóttur sína, því at hon var með Þórði á fóstri, ok fréttir hana eptir, hversu henni var um gefit
Hǿnsˣ 324
● ‖ præs. part.: fréttandi eftir [■]
sá hon koma at sér mann með elldligu andliti eptir fréttandi
Æv⁴⁶ 1525eptirfrettandi huilikt er tunglit uar skapat i fyrstunni
Stj¹ 1630bad hann gud faa þar til nockut mark. huadan af er hann mætti þat uita ... uæntandi ok eptirfrettandi medr huerium hætti þat mundi uerda
~ lat.modum quærendo
HistSchol 537 Stj¹ 11119
frá: frétta frá
[e-m] [e-s] spørge (ngt) til (ngn)
til: frétta til
1) [!] [e-t] spørge om (ngt)
uard til frett slikt er þeir kuno hueriu[m at bera er] þeir fylgdu
HÍ 3223Lét keisarinn frétta til, ef nokkurr kann vita til þessarrar konungsdóttur at segja
Rémˣ 5011
2) [e-rs/■] høre om (ngn/ngt), få kundskab til (ngn/ngt)
frett hevi ec til eins hofðingia er kallaðr er þiðricr af bærn
Þiðrᴵ 23613at minniligr mun þickja þínn ódrengskapr, þeim er tilfrétta
HG 4216er haɴ fretti til asia maɴa er æsir vorv kallaþir for haɴ i moti þeim ok bavþ þeim i sitt riki. En sa timi fylgþi ferþ þeira hvar sem þeir dvolþvz i londvm
SnEU 35konungr suarar. a þa leið. wer hofum frett. til þin. Barði. segir hann at þu ert ættstorr maðr ok mikill firir þer
Heiðy 10519fretta til Hakonar jarls at hann er æigi langt þadan
Fær 5810hvervetna er menn freta til fara þeirra brędra, eydu menn borgir sinar ok ferdu fe sitt a brott
Ragn 1604þicker honum þetta mikill skade ok aullum þeim sem til fretta
Sams 1121hofum vær eigi til hennar sidan frett
Sams 1211Suerrir kongr ⸢fretti til [var. spurði þat Sv 8032], huat Widkunnr hafdizt at
Sv81 9617hefur eg alldre sidan til hans ⸢frett [var. spurtt Hem1005 529]
Hem1010 511hón frétti nú ekki til hans
~ fr.ne puet rien de lui oïr
Tristan 8914 Trist¹ˣ 1496
upp: frétta upp
[e-n/e-t] opspore (ngn/ngt), finde frem til (ngn/ngt) (ved at spørge)
allir eins ok hins sama erindis, hann at sia, visdom hans at reyna ok sin goz vpp at fretta
Mar655XXXII 44833Ok þar fyrir koma til hans otalligir flockar .. allir eins ok hins sama eyrindis, hann at sea, visdom hans at reyna ok sin goz vpp at fretta
MarS 1629kallaði sik Niorð saker þess at hann hugði at Jupíter son hans mundi þa siðr fretta hann upp
SnEW¹ 69ef hun er a líȷ́fi þa vænter mik at hun muni upp verda frett
Sams 149lætr hann leita hennar bæði á sjó ok landi, ok kunni hana enginn upp at frétta
Bós 351stadarins peningum oc minum faustum oc lꜹsum kuicum oc daudum fridum oc. ofridum huar hann kann þa vpp fretta
DI VI (1478) 13317Ubbi lá um þá síð ok snemma, ok gat þá ekki upp ⸢frétt [var. spurt AM 590 a 4°ˣ]
Mág² 524●●● at hann skyllde ecki fyr vid linna. enn hann hefdi þann herann vpp frett og fvndit
ChrisReyk 2741huar sem hann kann þa ad finna edur vpp ad frietta
DI VII (*1496›Lbs 1974ˣ) 29325Sveinninn fréttir upp þenna mann skjótt ok í hverjum staað, ‹er› hann var
Rémˣ 2513
C. fréttask
1) spredes, rygtes, komme frem
Þetta fréttisk um heraðit, ok vex at eins óþokki milli þeira
Korm 2797þetta hafði víða frétzt
Mág² 9634fer og friettest þetta allt saman, nær vmm allann heimenn
DínDrˣ 113
2)
● fréttask tíðenda udveksle nyt/nyheder
D. fréttask + præp./adv.
fyrir: fréttask fyrir
[■/! um e-t] forhøre sig (om ngt), undersøge (ngt)
Framm gengr hann i staðinn, ok hofliga frettiz firir um herbergi guds mannz
Jón⁴ 47321nu skal eg fyrst fa oss herbergi ok sidan frettazt fyrer
Rém 12031hefer hann orikmannligann buning. gengur uid staf. ok lætur krankliga. frettizt fyrer huersu hann mun auduelldliga nꜳ̋ funnde iungfruinnar
Jarlm¹ 108þeir fréttuz ok eigi fyrir ok hlupu þegar at honum ok drápu hann
Vatnˣ 10922
til: fréttask til
● ‖ impers.: fréttisk til [e-rs/■] [e-m] (ngn) får nyt om (ngn/ngt), (ngn) hører til (ngn)
fréttiz mér ok svá til, sem maðrinn muni þar niðr kominn, at ekki muni hægt eptir at leita
Boll 29310ritadi Hakon kongr ... at þeir skylldu frettum til hallda, huat af Andresi var ordit ok hefir alldri til hans frezt
Hák81 46226fréttisk ekki til Ǫnundar ok þeira félaga
Gr 1810Þat varð til tíðenda, at Hœnsa-Þórir hvarf brott ór heraðinu við tólfta mann ... ok fréttisk alls eigi til hans
Hǿnsˣ 364langan tíma hefir ekki frétzt til hans
Svarfd(1966)ˣ 2617langann tijma hefur ecke friettzt til hanz
Svarfd(1966)ˣ 2617
Form.: fretta (24); fretti (22); frett (13); fretter (10); fréttir (9); frétti (9); frettir (7); frétta (7); frettu (5); frettr (3); fréttisk (3); frettandi (3); frétt (3); freta (2); frétzt (2); frette (2); fréttu (2); frezt (1); fréttanda (1); fréttandi (1); frietta (1); frettuzt (1); Fréttuz (1); fréttuz (1); frettiz (1); Fréttir (1); friett (1); fréttiz (1); frietti (1); frettið (1); frǽta (1); frettv (1); fréttið (1); frǽte (1); friettir (1); friettzt (1); frettizt (1); friettest (1); frettazt (1);
Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím; LP; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH _; AJ _; deVr _; Fr4 item fræta; NO item fræta; Walter _; ÁBlM (frétt); Bl -je-; WPA _;
Litt.: Bandle 1956 [BA 17] 48; Bergman 1944 131; Hallberg 1977 [Rit 12] 243; Haugen 2007 [MM 2007] 190-193, 199; Schach 1972 501
Genre. (expected): religious works [rel]: 39 (39); romances [rom]: 28 (15); family sagas [isl]: 25 (18); historical works [his]: 16 (25); contemporary sagas [bis]: 9 (11); legendary sagas [fas]: 9 (6); legal works [jur]: 8 (14); þættir [tot]: 7 (3); charters [dip]: 5 (11); learned works [div]: 2 (4); unclassified [ ]: 0 (1);
SB (red.) — May 2021
ÞH (strukt.) — September 2010
External (non-ONP) resources:
...
...
...
...
IN PROGRESS
...
Lexicon Poeticum (2nd ed.)
This uses metadata and images from septentrionalia.net
fremja - friðkaup
...
...