dœmi, dǿmi sb. n., dæmi (ONP)

dǿmi sb. n. [-s; -]

Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English

1) [e-s / til e-s / of e-t] [af e-u] (item pl.) eksempel (på ngt), belysende eksempel, vidnesbyrd ⫽ (item pl.) example (of sth.), illustrative example, evidence

●●● synde (guð) oꜱ hvorvetna déome miscuɴar siɴar ~ lat. exempla GregHom 1196³⁹ HómÍsl²⁴(1993) 36r¹⁸
●●● (fejl i teksten, cf. lat. & var.) ⸢sagðac døme of upriso dauþra [var. saugðumz dæmdr vera of þat, er ek truþa upprisu dauðra manna PP 299²⁷] ~ lat. de resurrectione mortuorum ego iudicor Vulg Act 24,21 Páll¹ 231⁹
●●● hvarirtvæggia munndu fram dragha at huga samlegh (ɔ: athugasamlig) dœmi af sinum bokum moti aðrum til sannænnda oc staðfæsto sins froðleiks oc heilagrar truar Kgs 70³⁹
●●● Ðvi næst foro þau (ɔ: Adam ok Eva) at fæla sec millim tria oc gavo oss dœmi sinnar dulræmi þvi at þau gaðu þæss æigi at ... Kgs 81²⁵
●●● mattv nv fiɴa skiott her savɴ dæmi, at eigi er logit at þer SnE 36¹⁰
●●● morg dæmi erv til þes ok þvi erv allir skyldir at trva, at Þoʀ er matkaztr SnE 48¹⁵
●●● þetta allt ma enn verða auðsæra ok enn liosara ef ek set fram do᷎mi af ser huerium lutum. sem aðr voru með greinum sundr skiptir ~ lat. exempla 61²⁵ BernhBr 61¹
●●● hvað ... skal að hafa ... hvað þa nema syna honvm ... skyr dæmí þeira græína ... að ... Gramm¹ 244⁵
●●● erv her þav dæmí er brꜳða fangs fvndvz ... ube u\smallcap{b}e Gramm¹ 244⁹
●●● meiʀʀ enn þusundrat dæma hefer guð gefit at sꜳ mꜳ honum sidaʀʀ kęraztr verða sem fyʀʀ giǫrði honum flest imoti Æv657 324¹⁷
÷ ver skalum. sua vm þeirra heilagleik tala. sem vertt er. oc sva margfallega vm rœða sem dœme finnazt til. vm þeiʀa heilagleik Menota: 22vb²² BarlA 42⁸
÷ Josaphat spurði ero nokkor dœme til þess. með yðr. at menn mege sliku trva BarlA 76⁴¹
÷ Finnazt oc nog dꝍme til þess at þeir hafa loteð harðar hefmdir af guði er uandꝍmt hafa Landsl 62¹⁷
÷ mikill er Oþiɴ firir ser; morg dæmi fiɴaz til þes SnE 45²
÷ *Nv skal lata heyra ⸢dæmin [var. dæmi til AM 242 fol “W”], hvernig hꜹfvðskaldin hafa latit ser *lika at yrkia eptir þesvm heitvm ok keɴi‹n›gvm SnE 88⁴
÷ af sliku hæfir oft mykin skaða hent sem morgh eru dꝍme till Hirð 425¹³
÷ Nv mvn ek þessa stafí ꜳ̋tta ... a meðal enna sǫmv tveggia samhlíoða setia sitt sinn hvern. enn syna ok dæmí gefa hve sitt mal giorí hverr þeira við enna sǫmv stafa fvlltíng i enn sama stað settr. hverr sem annaʀʀ Gramm¹ 214¹⁵
÷ Nú meguð ér sjá, at Hallgerðr mun stolit hafa ostinum. Drógu þeir þá ǫll dœmi saman NjM 126²
÷ værðr hann agiætr oc halldsamr a sinni faður læifð. oc ænn ꝍykr hann rikit a marga lunnd. sva sem dꝍme finnaz FskBˣ 13³

● draga/taka til dǿmis/dǿma [e-t] [um ■] anføre som eksempel/vidnesbyrd/bevis ⫽ bring forward as example/evidence/proof

● taka dǿmi [til ■] [eftir e-u] komme med eksempel (på ngt) (fra ngt), anføre som vidnesbyrd/bevis ⫽ adduce as example (of sth.) (from sth.), bring forward as evidence/proof

● taka/gefa góð dǿmi [e-m] give (ngn) godt vidnesbyrd/skudsmål ⫽ give (sby) a good testimonial

2) (spec. om skriftsted/citat ⫽ spec. of a citation/quote)

3) [e-rs/e-s] [e-m] [til e-s] [í e-u] (item pl.) eksempel (til efterfølgelse), forbillede ⫽ (item pl.) example (to be followed), model

● draga/taka/nema dǿmi [■] [e-s / á e-m / af e-m/e-u / eftir e-m] [sér] [til e-s] tage/bruge (ngt/ngn) som eksempel/forbillede, følge (ngns) eksempel ⫽ take (sth./sby) as an example, derive an example (from sth./sby), follow (sby’s) example

● draga dǿmi til nytsemðar/nytja [sér] bruge (ngt) som nyttigt forbillede ⫽ derive a beneficial example (from sth.)

● gefa dǿmi [■] [á e-m/sér / af sér] [e-m] [í e-u] levere eksempel, fremhæve (ngn) som eksempel/forbillede (mht. ngt) ⫽ provide (a guiding) example, point to (sby) as an example/model (of sth.)

● hafa at dǿmum [e-t] [sér] tage/bruge som eksempel/forbillede ⫽ take as (one’s) (guiding) example/model

●●● ostyrkum mo᷎nnum er eigi fallit at hafa ser at dęmum frelsi lifs þeira ~ lat. libertas uitae ab infirmis in exemplum non est trahenda Dialᴵᴵ 22⁹ GregDialB 181²⁹

● taka til dǿma [e-n] anføre som eksempel/forbillede ⫽ cite, point to as an example/model

●●● þar nǽst abél sonr hans. eɴ helgasti maþr. haɴ er til dǿma tekeɴ a vallt siþan í hverre messo HómÍsl⁴³(1993) 71r¹⁴

4) parallel, sammenligning ⫽ parallel, comparison

● gefa dǿmi [■] [e-m] levere parallel ⫽ present a parallel

●●● es haɴ ... a cros festr til þeꜱ at gefa oss déome hue hendr órar skolo negldar vera eþa bundnar fra synþom Játn²(1993) 68r²⁶

● leiða dǿmi [e-rs] til [e-rs] drage parallel mellem (ngn) og (ngn) ⫽ draw a parallel between (sby) and (sby)

●●● Skipaðist herra Dunstanus hér við, at hann varð fyrstr lýðbiskup, en siðan ... erkibiskup ... Ok því er hans dæmi til herra Guðmundar optarr leiðanda, þótt seinna sé cf. Liktist hann í því Dunstano 38³⁴ GBpD 39⁸

● leiðask til dǿmis fremdrages som parallel ⫽ be adduced as a parallel

●●● heiðinn domr varð diuprettr i þvilikum stórrikium. Leiðiz her sialf Roma til dæmis, er um allan pafadom heilags Petrs postola hellt innan staðar aufllugan styrk ok bolfaðan, sva at ... Jón⁴ 474³⁰

● með líku dǿmi sem [e-t] ligesom ⫽ similar to, like

●●● stod upp einn saman Thomas erchibyskup ⸢med liku dæmi [var. þi likazt til at iamna Thom¹ 86²⁴] sem þat tre, ær i sinum uegsti er miok hatt uordit Thom² 341³¹

● taka dǿmi [af e-m] [til !] drage parallel, anstille sammenligning, sammenligne ⫽ draw a parallel, make a comparison, compare

● til dǿmis at draga/taka for at drage en parallel, for at anstille en sammenligning ⫽ to draw a parallel, to make a comparison

5) [e-s / til e-s] tilfælde, fortilfælde, paralleltilfælde, lignende tilfælde ⫽ case, previous/parallel instance, similar occurrence

● frá dǿmum ud over det sædvanlige, uden lige ⫽ beyond what is customary, beyond comparison

●●● nv veit ec eigi ... hvart meirr er fra demvm vm mala-efni þav, er selld voro, ęða sættirnar þær, er hann gerði nv sidarst StuᴵK 206¹³

● framar dǿmum [e-rra] ud over det sædvanlige, uden lige (i forh. til andre) ⫽ beyond what is customary, beyond comparison (in relation to others)

●●● hon (ɔ: María) ‹mun› ein lifa framarr dœmum *annarra kvenna ~ lat. sine exemplo HieronNatMar 300³⁵ MarS 5³⁰

● um framm dǿmi ud over det sædvanlige, uden lige ⫽ beyond what is customary, beyond comparison

● ór dǿmum ud over det sædvanlige, uden lige ⫽ beyond what is customary, beyond comparison

● meirr/... enn dǿmi er/eru til ud over det sædvanlige, uden lige ⫽ beyond what is customary, beyond comparison

● meirr/... enn til dǿma ud over det sædvanlige, uden lige ⫽ beyond what is customary, beyond comparison

● verðr dǿmi [e-rs/e-s] [e-m] det går (ngn) ligesom (ngn/ngt) ⫽ (sby) experiences the same fate as (sby/sth.)

6) episode, begivenhed (der leverer stof til fortælling) ⫽ event (which provides the material for an account)

7) [e-rs / af e-m / frá e-m] (forholdsvis kort) historie, illustrativ/eksemplificerende historie, opbyggelig/moralsk historie, exemplum, lignelse ⫽ (relatively short) tale, illustrative/exemplifying tale, didactic/moral tale, exemplum, parable

8) norm, praksis, regel ⫽ norm, practice, rule

9) ‘eksemplarisk’ dom, dom der danner præcedens, (Guds) straffende dom ⫽ ‘exemplary’ judgement, judgement which constitutes a precedent, (God’s) punishing judgement

Form.: dæmi (39); dømi (16); dœmi (14); dæmum (13); dœme (11); dꝍme (10); døme (9); dæma (7); dęmi (6); do᷎me (6); dæmí (5); déome (4); dæmvm (4); dœmum (4); dǿme (4); dęmum (4); dømum (4); dæme (3); dæmis (3); dǽmi (3); dœma (2); demi (2); do᷎mi (2); dęmí (2); dꝍmum (2); dómi (2); døma (2); dǽma (1); dǿmi (1); dǫme (1); dæ̋mi (1); ðæmi (1); dmum (1); dǫmom (1); dømiss (1); deómom (1); dmum (1); dme (1); dæ̋mum (1); do᷎mvm (1); dę́mom (1); dǫmi (1); dome (1); dmis (1); demvm (1); (1); dæmumm (1); de᷎mi (1); do᷎mum (1); dæmin (1); dǿma (1);

Comp.: abbóta- (1), ábóta- (8), barn- (2), batnaðar- (1), byskup- (5), byskups- (47), dróttningar- (2), dyggðar- (3), dýrðar·eftir- (2), -ngar·rétt-, eftir- (60), ein- (53), eins- (1), fá- (36), for- (1), for·ngar·rétt- (1), fóvita- (1), glatanar- (1), glíkenda- (1), heiðin- (1), herra- (9), her·toga- (17), hór- (5), hǫfðingja- (1), iðranar- (4), iðranar·eftir- (1), jafn- (2), jarl- (1), jarls- (5), kastala- (1), keisara- (4), kenni- (1), kirkju·um- (1), klerk- (1), konung- (5), konungs- (1), krank- (6), laga- (1), lítil·lǽtis- (4), lǫg·manns- (4), meðal·ein- (1), meistara- (1), mis- (1), mis·kunnar- (2), ó- (64), officialis- (2), ógnar- (1), páfa- (5), postula- (3), príors- (1), prófasta- (1), prófast- (14), prófasts- (14), ráðs·manns- (1), rang- (5), rétt- (35), ríðara- (1), rík- (3), ríki- (4), sam- (1), sannanar- (1), sannenda·um- (1), sjalf- (106), skyn·semðar- (1), um- (40), ung- (2), yfir- (3), þrǽl- (1), ǫlmusu- (1)

Gloss.: EJ; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb item demi; HertzbLat _; HertzbTill _; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím; LP; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH; AJ _; deVr (dœma) ¹^,²dœmi; Fr4 item -demi, -dimi; NO; Walter _; ÁBlM; Bl; WPA _;

Litt.: Almazán 2000 [MSc 13] 155-166; Boer 1926-1927 [APS 1] 71; Faulkes 1964 [ÍT 5] 127; Helgi Sk. Kjartansson pers. 2004 (konsulent april 2004); Holtsmark 1959 [KLNM 4] 97; Karker 1967 [KLNM 12] 639; Lönnroth 1965 25-28; Odenius/Holtsmark 1959 [KLNM 4] 90-98; Sverrir Tómasson 1988 [Rit 33] 127, 280-282, 284, 285; Tarsi 2022 96; Tveitane 1968 144; Wellendorf 2011 188

Genre. (expected): religious works [rel]: 95 (55); historical works [his]: 48 (36); legal works [jur]: 15 (20); contemporary sagas [bis]: 14 (15); romances [rom]: 11 (21); learned works [div]: 8 (6); family sagas [isl]: 8 (25); legendary sagas [fas]: 5 (9); þættir [tot]: 2 (4); charters [dip]: 1 (16); unclassified [ ]: 0 (1);

External (non-ONP) resources:

...

IN PROGRESS

...

Lexicon Poeticum (2nd ed.)

This uses metadata and images from septentrionalia.net

dæll - dõkkvalr

dáð - eða

...

Cookies

ONP: Dictionary of Old Norse Prose

dǿmi sb. n. [-s; -]

1) [e-s / til e-s / of e-t] [af e-u] (item pl.) eksempel (på ngt), belysende eksempel, vidnesbyrd ⫽ (item pl.) example (of sth.), illustrative example, evidence

● draga/taka til dǿmis/dǿma [e-t] [um ■] anføre som eksempel/vidnesbyrd/bevis ⫽ bring forward as example/evidence/proof

● taka dǿmi [til ■] [eftir e-u] komme med eksempel (på ngt) (fra ngt), anføre som vidnesbyrd/bevis ⫽ adduce as example (of sth.) (from sth.), bring forward as evidence/proof

● taka/gefa góð dǿmi [e-m] give (ngn) godt vidnesbyrd/skudsmål ⫽ give (sby) a good testimonial

2) (spec. om skriftsted/citat ⫽ spec. of a citation/quote)

3) [e-rs/e-s] [e-m] [til e-s] [í e-u] (item pl.) eksempel (til efterfølgelse), forbillede ⫽ (item pl.) example (to be followed), model

● draga/taka/nema dǿmi [■] [e-s / á e-m / af e-m/e-u / eftir e-m] [sér] [til e-s] tage/bruge (ngt/ngn) som eksempel/forbillede, følge (ngns) eksempel ⫽ take (sth./sby) as an example, derive an example (from sth./sby), follow (sby’s) example

● draga dǿmi til nytsemðar/nytja [sér] bruge (ngt) som nyttigt forbillede ⫽ derive a beneficial example (from sth.)

● gefa dǿmi [■] [á e-m/sér / af sér] [e-m] [í e-u] levere eksempel, fremhæve (ngn) som eksempel/forbillede (mht. ngt) ⫽ provide (a guiding) example, point to (sby) as an example/model (of sth.)

● hafa at dǿmum [e-t] [sér] tage/bruge som eksempel/forbillede ⫽ take as (one’s) (guiding) example/model

● taka til dǿma [e-n] anføre som eksempel/forbillede ⫽ cite, point to as an example/model

4) parallel, sammenligning ⫽ parallel, comparison

● gefa dǿmi [■] [e-m] levere parallel ⫽ present a parallel

● leiða dǿmi [e-rs] til [e-rs] drage parallel mellem (ngn) og (ngn) ⫽ draw a parallel between (sby) and (sby)

● leiðask til dǿmis fremdrages som parallel ⫽ be adduced as a parallel

● með líku dǿmi sem [e-t] ligesom ⫽ similar to, like

● taka dǿmi [af e-m] [til !] drage parallel, anstille sammenligning, sammenligne ⫽ draw a parallel, make a comparison, compare

● til dǿmis at draga/taka for at drage en parallel, for at anstille en sammenligning ⫽ to draw a parallel, to make a comparison

5) [e-s / til e-s] tilfælde, fortilfælde, paralleltilfælde, lignende tilfælde ⫽ case, previous/parallel instance, similar occurrence

● frá dǿmum ud over det sædvanlige, uden lige ⫽ beyond what is customary, beyond comparison

● framar dǿmum [e-rra] ud over det sædvanlige, uden lige (i forh. til andre) ⫽ beyond what is customary, beyond comparison (in relation to others)

● um framm dǿmi ud over det sædvanlige, uden lige ⫽ beyond what is customary, beyond comparison

● ór dǿmum ud over det sædvanlige, uden lige ⫽ beyond what is customary, beyond comparison

● meirr/... enn dǿmi er/eru til ud over det sædvanlige, uden lige ⫽ beyond what is customary, beyond comparison

● meirr/... enn til dǿma ud over det sædvanlige, uden lige ⫽ beyond what is customary, beyond comparison

● verðr dǿmi [e-rs/e-s] [e-m] det går (ngn) ligesom (ngn/ngt) ⫽ (sby) experiences the same fate as (sby/sth.)

6) episode, begivenhed (der leverer stof til fortælling) ⫽ event (which provides the material for an account)

7) [e-rs / af e-m / frá e-m] (forholdsvis kort) historie, illustrativ/eksemplificerende historie, opbyggelig/moralsk historie, exemplum, lignelse ⫽ (relatively short) tale, illustrative/exemplifying tale, didactic/moral tale, exemplum, parable

8) norm, praksis, regel ⫽ norm, practice, rule

9) ‘eksemplarisk’ dom, dom der danner præcedens, (Guds) straffende dom ⫽ ‘exemplary’ judgement, judgement which constitutes a precedent, (God’s) punishing judgement

External (non-ONP) resources:

Lexicon Poeticum (2nd ed.)

dæll - dõkkvalr

dáð - eða

Cookies

ONP: Dictionary of Old Norse Prose

Word

dǿmi sb. n. [-s; -]

1) [e-s / til e-s / of e-t] [af e-u] (item pl.) eksempel (på ngt), belysende eksempel, vidnesbyrd ⫽ (item pl.) example (of sth.), illustrative example, evidence

● draga/taka til dǿmis/dǿma [e-t] [um ■] anføre som eksempel/vidnesbyrd/bevis ⫽ bring forward as example/evidence/proof

● taka dǿmi [til ■] [eftir e-u] komme med eksempel (på ngt) (fra ngt), anføre som vidnesbyrd/bevis ⫽ adduce as example (of sth.) (from sth.), bring forward as evidence/proof

● taka/gefa góð dǿmi [e-m] give (ngn) godt vidnesbyrd/skudsmål ⫽ give (sby) a good testimonial

2) (spec. om skriftsted/citat ⫽ spec. of a citation/quote)

3) [e-rs/e-s] [e-m] [til e-s] [í e-u] (item pl.) eksempel (til efterfølgelse), forbillede ⫽ (item pl.) example (to be followed), model

● draga/taka/nema dǿmi [■] [e-s / á e-m / af e-m/e-u / eftir e-m] [sér] [til e-s] tage/bruge (ngt/ngn) som eksempel/forbillede, følge (ngns) eksempel ⫽ take (sth./sby) as an example, derive an example (from sth./sby), follow (sby’s) example

● draga dǿmi til nytsemðar/nytja [sér] bruge (ngt) som nyttigt forbillede ⫽ derive a beneficial example (from sth.)

● gefa dǿmi [■] [á e-m/sér / af sér] [e-m] [í e-u] levere eksempel, fremhæve (ngn) som eksempel/forbillede (mht. ngt) ⫽ provide (a guiding) example, point to (sby) as an example/model (of sth.)

● hafa at dǿmum [e-t] [sér] tage/bruge som eksempel/forbillede ⫽ take as (one’s) (guiding) example/model

● taka til dǿma [e-n] anføre som eksempel/forbillede ⫽ cite, point to as an example/model

4) parallel, sammenligning ⫽ parallel, comparison

● gefa dǿmi [■] [e-m] levere parallel ⫽ present a parallel

● leiða dǿmi [e-rs] til [e-rs] drage parallel mellem (ngn) og (ngn) ⫽ draw a parallel between (sby) and (sby)

● leiðask til dǿmis fremdrages som parallel ⫽ be adduced as a parallel

● með líku dǿmi sem [e-t] ligesom ⫽ similar to, like

● taka dǿmi [af e-m] [til !] drage parallel, anstille sammenligning, sammenligne ⫽ draw a parallel, make a comparison, compare

● til dǿmis at draga/taka for at drage en parallel, for at anstille en sammenligning ⫽ to draw a parallel, to make a comparison

5) [e-s / til e-s] tilfælde, fortilfælde, paralleltilfælde, lignende tilfælde ⫽ case, previous/parallel instance, similar occurrence

● frá dǿmum ud over det sædvanlige, uden lige ⫽ beyond what is customary, beyond comparison

● framar dǿmum [e-rra] ud over det sædvanlige, uden lige (i forh. til andre) ⫽ beyond what is customary, beyond comparison (in relation to others)

● um framm dǿmi ud over det sædvanlige, uden lige ⫽ beyond what is customary, beyond comparison

● ór dǿmum ud over det sædvanlige, uden lige ⫽ beyond what is customary, beyond comparison

● meirr/... enn dǿmi er/eru til ud over det sædvanlige, uden lige ⫽ beyond what is customary, beyond comparison

● meirr/... enn til dǿma ud over det sædvanlige, uden lige ⫽ beyond what is customary, beyond comparison

● verðr dǿmi [e-rs/e-s] [e-m] det går (ngn) ligesom (ngn/ngt) ⫽ (sby) experiences the same fate as (sby/sth.)

6) episode, begivenhed (der leverer stof til fortælling) ⫽ event (which provides the material for an account)

7) [e-rs / af e-m / frá e-m] (forholdsvis kort) historie, illustrativ/eksemplificerende historie, opbyggelig/moralsk historie, exemplum, lignelse ⫽ (relatively short) tale, illustrative/exemplifying tale, didactic/moral tale, exemplum, parable

8) norm, praksis, regel ⫽ norm, practice, rule

9) ‘eksemplarisk’ dom, dom der danner præcedens, (Guds) straffende dom ⫽ ‘exemplary’ judgement, judgement which constitutes a precedent, (God’s) punishing judgement

External (non-ONP) resources:

Lexicon Poeticum (2nd ed.)

dæll - dõkkvalr

dáð - eða