A fragment of Karlamagnúss saga : NRA 62 : A digital edition
Project overview: Odd Einar Haugen University of Bergen
Version 1.0 26 September 2018. 1713 words 1
… eigi at Girardr var kominn. Þá mǽlti konungr við Oddgeir ok Nemes ok jarlinn fleinska ok Bǽring hinn bretzka. Ek sé heiðingja sitja hér á hestum sínum fyrir oss á brekkunni, riðit til þeirra ok vitið ef þeir sé sendimenn, eða þeir sé komnir at njosna um hér várn. Þá bjuggusk þeir til at hleypa at þeim rettu fram skjǫldu fyrir sík, ok létu síga merki fyrir sík ok heldu með ǫllu afli þau hinn digru spjót til lags. En herra Girard vað þá varr við fyrst ok kallaði hann þá Boz ok Klares systursunu sína, ok sunu sína Bernarð ok Reiner. Herrar kvað hann: Nú er tign vár komin at þjóna almátkum guði ok hefna hans á heiðingjum. Ef þér mǽttit þessa 4 af ríða hestunum. Þá vǽri yðr þat hinn mesti riddara skapr ok einkennilig frǽgðu…… ngja Milun hinn ríki hǫfðingi ok Gundelbof Frásakonungr. Þar mátti sjá merki með ýmsum litum, hvítar brýnjur, skíra hjálma, hin villduztu sverð með gullhjǫltum. En nú viti at vísu Agulandus, ok Jamund at aldri vinna þeir Valland meðan þessir eru lifandi at verja. I þriðju fylking váru 15 þúsundir, fyrir þessum váru hǫfðingjar Lampart or Freriborg ok Nemes or Bealferborg ok hinn hrausti Riker. Í þessi fylking váru með ǫllu góð herklǽði. En mjǫk hugðisk Agulandus þá auka sitt ríki, ok er hann fluttisk utan um Affrika haf at vinna alla Franz, en hann lifir aldri svá lengi at hann sé paðan einn penning takandi. Svá mun hér ǫll hans vápn falla gersamliga, at hann mun bǫlva þeim er þetta úráð gaf honum. Í 4 fylking váru 20 þúsunðir…… nazta gras, ok drápu þeir fyrir oss betr en þúsund manna undan hǫfuðmerkinu. Sem Jamund skildi orð hans, ⟨l⟩eit hann til hans með grimmum augum ok mǽlti: Þegi, segir hann, hinn saurgi ok hinn syndugi maðr, þú veizt eigi hvat þú mǽlir. Ek fékk hǫfuðmerki mítt í gǽzlu tveggja konunga ok 10 riddara. Þá svarar hinn heiðni: Alla hafa kristnir menn þá drepit ok ráku oss undan hǫfuðmerkinu ok tóku þat undan váru valdi. Þá tók Jamund at hryggjask ok kallaði til sín Salatiel konung ok Rodan hinn harða: Herrar, kvað hann, vér erum nú svivirð⟨uliga⟩ sviknir 4 guðar várir eru brott teknir frá…… Oddgeir leitaði hans, ok því nǽst mǿtir hann honum, ok hjó þegar til hans í skjǫldinn með svá miklu hǫggvi at ǫll herklǽði hans tǿðu honum eigi þat er vert vǽri eins glófa, ok skaut honum dauðum af hestinum fjarri á vǫllinn, ok kǽrði Jamund fall hans með miklum harms gráti. Eptir þetta kom hleypandi herra Nemes hertugi yfir Bealver vel ok virðuliga herklǽddr á Mozeli hinum villdasta vápnhe⟨st⟩i sínum. Engi hestr þess hins mikla fjǫlða ⟨k⟩unni síðr at mǿðask en hann, ok engi riddari var sá er síðr ⟨ku⟩nni hrǽðask en hertuginn Nemes. Ok er hann reið at f⟨ylking⟩…… milli herða ok hélt blóðgu sverði sínu í hendi sér. Ok er hann leit Karlamagnús þá mǽlti hann: Guð signi þik, Karlamagnús keisara hinn ríka. Konungr svarar: Guð fagni þér, riddari. En eigi kenni ek þik, ok seg mér nafn þi⟨tt⟩. Hann svarar: Menn kalla mik Valtera or Salastius borg. Herra Girá boðson sendir yðr guðs kveðju, ok hans systursynir herra Boz ok Clares, ok vér hǫfum sótt hǫfuðmerki heiðingja. Sira Valteri, segir konungr, lifir enn sá hinn rausti maðr. Guð veit, segir hann, at svá er hann heill sem fiskr ok kátr sem kið, svá at engi hans manna hǫgg⟨r⟩ stǿrri hǫgg en hann. Þá mǽlti konungrinn: Hvar er…… þeim ok mǽlti: Enn megu þér í góðum tíma segir hann, hefna vina yðvarra. Nú riðu þeir ofan fyrir brekkuna ok glitraði gull ok stál móti sólskininu ok gerðist þá mikill moldreykr undan fótum he⟨s⟩ta þeirra. Þá mǽltu heiðingjar: Engi maðr sagði oss sannara en Balam sendimaðr, aldri verðr þetta land sótt af várri hendi. En ef Jamund hefði sent í dagan eptir feðr sínum, þá vǽri nú alt Valland í hans valdi, ok nú verðr þat aldri sótt. Nú samir hverjum at inna hesti sínum er góðan á. Sem hínír kómu at þar sem bardaginn var þá mátti þar…
… þá ǽtla þeir nǽr at sǿkja, en ef þeir verða reknir, þá eru þeir hundum skjótari, yfir þessum var annarr hǫfðingi Chalides hinn ríki. Hina þriðju fylking varðveitti Eliadas, hans lið var vel ⟨hǽrkl⟩ǽtt. Þessir eru 40 þúsunda hinir mestu met…… ⟨and⟩varpandi sakir systursuna sinna mikinn harm hafandi, er með hestum váru sundr dregnir augliti hans. En ef Amustene vildi lýsa sínum hug eptir því sem var, þá ǽtlar hann at vísu Affrikamǫnnum hefndina. Í þessi fylking váru allir vel hǽrklǽddir ok hǫfðu marga tyrkneska boga ⟨með⟩ hinu vildasta skoti. En ef eigi hjálpar nú…
… með allskonar góðum mat ok drykk ok féngu hina hógvǽrustu hvíld. eisarinn vildi þá eigi lengr dveljask ok sendi hann þá eptir einum erkibyskupi ok lét vígja vatn ok bað dreifa yfir alt liðit…… ga. En vant er at telja hversu mǫrgum hag⟨lei⟩k þetta landtjald var gert, þvíat engi lifandi maðr hafði sét annat þvílíkt 4 karbunculi steinar váru í landtjaldinu í knǫppunum ok lýstu þeir ok birtu allan dalinn umhverfis; þar váru fuglar jafnan syngjandi. En um kveldum at náttverði ok fyrir ok eptir þeir leku allskyns…
… skjǫld hans, en sverð hans brast í sundr í hjálmi hans, ella mundi hann hafa drýgt vilja sinn. Otvel hjó til hans í mót ok klauf hann í herðar niðr, búkr féll til jarðar or sǫðli, en trǫll tóku sál hans. Síðan mǽlti Otvel: Vit várum frǽndr, en fyrir þenna djarfleik hefi ek þér goldit laun. Nú er Klares konungr mjǫk hugsjúkr, hann sér menn sína falla hundruðum saman. Hann reið fram í lið Frankismanna Enn í framreið drap hann Girarð af Gi⟨ans⟩…… félagskapr í sinn síðan, ok þess sver ek við trú mína, er ek á at gjalda Maríu syni, ef ek má taka þik hǫndum eða Garsiam konung, þá skal ek hengja ykkr í dalnum Gatanie. Þá svarar Klares konungr: Þá segir þú heimsku um hag þeirra manna er beztir eru í ǫllum heiðnum dómi, en útrúr ertu ok undirhyggjumaðr. En ek em búinn at eiga við þik hólmgǫngu, ok sé þá einn móti einum, ok mun…… nótt héldu vǫrð af Karlamagnús konungi Hugon ok þeir af Almanie. Karlamagnús konungr lá uhrǽddr þá nótt. Heiðingjar héldu vǫrð á sér ok blésu alla nótt í sín horn til sólar upprásar. Klares konungr stóð upp í dagan ok herklǽddi sik sem skjótast, en Ganor af Melonis ok hinn mikli Arifinz, hann er 4 fótum hǽri en risi, þeir herklæddu Klares. Þeir ⟨fǿ⟩r⟨ðu⟩…
… segir hon, Ver hlífskjǫldr í dag þessa vinar þíns at allr lýðr lofi þik, sem vert er, enda skal ek offra þér 100 marka gulls. Nú fór Klares konungr út af borginni, ok fylgði honum fjǫlmenni mikit, Tarazins ok Persanis, Rabitar ok Tyrkir ok Affrikar. Þeir létu búa vagn ok settu þar á Maumet ok fǿrðu hann yfir ána. Vagninn var af marmarasteini, ok bundu þeir Maumet festum þǽr váru gervar af gulli ok silki, at hann skyldi…… konungr undraði, ok sannaði þat er kona hans hafði mǽlt. Þá kom vindr af hafi hvass ok sneri hǫllinni sem mylna velltr, þá tóku bǫrnin at blása ok hló hvert at ǫðru; en þeim þótti svá fagrt til at heyra sem engla sǫngr vǽri. Ǫll glyggin váru af cristallo, en þó at hit versta veðr vǽri úti, þá var þar þó sígott. Karlamagnús konungr undraðist þat er hǫllin snerist, ok mátti eigi á fǿtr standa ok engi hans manna, ok hugðu at þeim vǽri gǫrningar gervar. Hallar dyrr eru opnar, segja þeir, ok er þetta hit mesta undr, er vér megum eigi á brótt komask. En síðan kom inn… at hverr þeirra skyldi segja sína í⟨þrótt⟩ ⟨þeir⟩ ⟨báðu⟩ hann fyrstan segja sína íþrótt. ⟨Taki⟩ ⟨keisari⟩ ⟨í⟩ ⟨mor⟩gin hinn hvassasta riddara í hirð si⟨nni⟩, ⟨segir⟩ ⟨hann⟩, ⟨ok⟩ ⟨fǿri⟩ hann í tvǽr brynjur ok tvá hjálm⟨a⟩ ⟨á⟩ ⟨hǫfuð⟩ ⟨honum⟩; fái honum hest þann er beztr er í h⟨irðinni⟩ ⟨allan⟩ brynjaðan; fái mér síðan sverð ⟨sitt⟩ ⟨ok⟩ ⟨skal⟩ ⟨ek⟩ hǫggva í hǫfuð þeim manni, ok kljú⟨fa⟩ ⟨hann⟩ ⟨ok⟩ ⟨hest⟩inn brynjaðan í sundr, ok spjótsk⟨apts⟩ ⟨lengð⟩ hǫggva sverðinu í jǫrð niðr, nema ⟨ek⟩ ⟨vilja⟩ ⟨ap⟩tr halda áðr. Þá svarar njósnarmaðr ⟨er⟩ ⟨í⟩ ⟨steinstól⟩panum var. Mikill ertu ok sterkligr, ⟨ok⟩ ⟨úvitrli⟩ga gerði keisari er hann veitti yðr herb⟨ergi⟩ ⟨ok⟩ ⟨skal⟩ ⟨hann⟩ þetta fyrr vita enn dagr kemr á m⟨orgin⟩. ⟨Þá⟩ tók Rollant at segja sína íþrótt: Taki keisari á morgin Olifant horn sitt ok fái mér; en síðan skal ek ganga utan borgar ok blása svá hart, at ǫll borgarhlið skulu upp lúkask ok aptr, ok allar hurðir með þǽr sem í borginni eru. En ef keisari er svá djarfr at hann kemr út. þá skal af honum blása hár ok skegg ok klǽði ǫll. Þá svarar njósnarmaðr: Þessi er útrúlig íþrótt, ok úvitrliga gjorði keisari, er hann veitti yðr herbergi.