Holm perg 17 4°: 1r⁰-92v⁰ — Thómas saga erkibiskups

Hæilagr thomas var fœddr ok upp fostraðr j lunduna borgh a ænglandesœmilægra mannaok siðsamra dyrlægt af springisa ær af lagu æfni vox til at iamna j fagra hæð sem cedrusþui at hann uarð sialfre sinni ættok forelldre frægarelæiðande ut af ser meðr blæzaðra kraptanna blomeallum auðrum mæire dygðar limarþi at hinn hæsti guð auðgaðe hann þegar j fyrstu oc sœmðe meðr marghattaðum uolðum vingiofum natturolægra oc nytsamlegra gœða innra mannz oc ytrameðr sua halæitum hætte at hann syndiz þegar j upphafe sins lifnaðar vera af sealfum guðe kallaðrsua sem til nackorrar mikillar þionastosem siðarr mæirr provaðezSæll thomas er lettr i malesem hann væx uppstilltr vælbliðr við bornfælaglægr ungum mannumþæckr oc þyðr goðum gomlum monnummǽtr oc agǽtr til dyrlegs epterdœmiss uiss oc uitroc berr auðuellegha huartueggia samanunglegha fægrð oc framameðr uaxens mannz siðsæmð ok samaEn sem hann er i skola til nams sættr gængz hann uiðr vm vit ok visdom sem alldr æflerok time lofarOk þegar sem hann kann græina gott fra illu sem sealfr hann var siðan optlega vanr at vatta nam hann af mœðr sinne at ræþaz guð oc virða oc vægsama hina sælu mey guðs moður Mariamskipande hana sins lifs leiðtoga oc formælandaþi at hann hafðe a henne nest sialfum Kriste alt sitt traust ok van fullkomleghaEn allum fatœkum maunnum sampiniz hann þegar kærlega i sinne œsku i hugh ok hiarta en hialpar þæim þægar meðr guðlegum gæzkouerkum er hann hæfer ualld a at hann mege með hinum hæilaga Job sua segiaFra upphafe minnar æfe vox meðr mer miskunnok af minnar moður kuiðe gæck millden ut með merEn er moðer hans uar af þerso life framm faren lifðe faðer hans æptersa er sins goðs miste optlega með mikille hormungþi at ælldr eydde fyri honumEn er thomas var tvæggia vetra oc tvttugugæfr hann vpp skolann oc kæmr ser j þionostu með æinum borgar manne ok gerez hans notariusVt gænginn af skola i huerium er liberales artes hafðe hann hæyrthælldr hann sek nu upp a læikmanna hatt ok fell i margfallegar ahyggior ueralldregrar vitzkuþi at hann tekr at nema þat fullkomlega j vite ok uisdomesem honum hæyrir þa framme at hafasem guð uil hann mæira mann geraok af þui at hann hefer sek nv allan til uisdomsþa uærðr hann skiott sua huass i sino skyra skilningar uiteat hann leyste væl oc uitrlegha vandar oc fahæyrðar spurnengar Ok sva glæðz hann oc pryðez af agæto minneat huat er hann hæyrir vm sinnma hann huern tima er uill þat sama framme hafahuat er marger honum mæirr lærðer mænn fa æighi gortaf þui uirðiz þat uera iartegn guðlegrar giafarat sua huast vit oc miket mminne er j þæim manneer sek þuingar meðr sua imisleghum ahyggium ok hugsanumSua lærer nu guðlægh gœzka ok hans skynsæmðar skipanþann er hann kallar siðarr mæirr til mæire luta oc hæresæm forn orðzkuiðr sægirat allt hæfer til ræiðumeðr rœðum vitrlegra raða huat er nauðsyn era nytsæmð kann kræfiasua i skynsæmðar tale sæm i orða frammkasteEN er thomas ser margha lute þa geraz i gorðum veralldlægra hofðingiaer mote ero lærðra manna sœmð oc þæirra samaok guðe ero gagnstaðlegerþa læiðez hanum þisa nest þæirra lifnaðr er hann er meðrOk af þui at hann uill varaz værr at lifaþa færr hann til foður milldrar minningar theoballdum cantuariensem ærkibyskups æpter tvau ar eða þriuok kæmr ser i hans þionusto oc kærlæikamæirr af sinni fyst ok framkœmð oc þi er hinn hælghi ande honum i briost blesen epter vina sinna vilia eða frammflutneng Ok saker sinnar vitzkuoc þækrar þionostu var hann jnnan skamman timavar hann tekenn meðr hinum fræmstum ok æinkanleghum hans hæimolæghum monnumNu sem þæir er meðr ærkibyskupenum varo sea hann hafa vitrlegha framfærð a ollum nytsamleghum oc nauðsynleghum lutumok skilia hann vera j ráðum oc rœðum miok forsealanþa binda þæir sinn vinskap viðr hann sæm mæðr ærkibyskupenum eromæðr þi moteat hann skal hialpa þæim mæðr sinum framflutnenge viðr ærkibyskupennat þæir fae nackorar provendor eða beneficiaEn þæir varo þrir er sinn sannan vinskap saman bindaRogerus neustriensisJohannes cantuariensisthomas londoniensisFaa lute gærir ærkibyskupenn sua eða rœþirat æighe mane æinn hværr þæssarraeða tvæir af þæssum viðr væraEn hværsu margan mœðesamlegham rækstreða hui mikel storf er thomas hæfer nv a ærkibyskupsens garðeeða huat er hann þar þolærfiri kristne guðsþa ær æighi auðvællt at sægiasva opt sæm hann færr til pava garðzfiri kirkiunnar nytsæmð ok hænnar nauð syniumeða hvi sœmilegha honum færr allt af hændeoc hverso goðan enda er hann gerer a ollvm þæim lutvm er honvm er vmbvðetEn at hann mægi mal manna hæyrasæmia saker ok niðr sætiaok folkeno guðlægh rættynde fram segiaþa gængr hann til þæirra skola sæm kirkiunnar logh læsaz iEn er theoballdus ærkibyskup sa oc skilde af þæssu dyrmæta æfne hinvm sæla thomase nyian kraptanna groðr rettlegha vpp renna nytsamleganþa synez honvm at gæra skiott æitt hvert gott rað firi honvmOk at hann vile þvi framarr ok fullkomlegarr framm fylgia rætte kirkiunnar sem hann tækr þa sœmð a sek sem sliker lvter til heyra þa gerir theoballdus ærkibyskup thomas cantuariensis kirkio ærkidiaknAf hhverrar millde er hann hafðe vm stund sœmilega fram ok faglega vpp fœddzLJtlum tima heðan i fra liðnum varð konunga skipte j englandefællr stephanus konungr fra londumen hæinrekr normannie ok akuitannie hærtoge er til konungs tekenn yfir þav rikesem hinn hællt aðr Ok af þi at theoballdus ærkibyskup hefer hins nyia konungs œsku nackot sua grvnsamlegaþi at vander mænn mæðr sinum raðum ok rœðumkosta þægar at spilla konungenumþa flytr hann þat við konungenn at thomas sinn ærkidiakn værðe hans cancelerþui at hann vill at hann værðe konungenum hæimolegræinkanlega firi þa skylld at hann væner at með hans hæilræðum stilliz hins nyia konungs œska oc akæfðsva at hann gangi æighe of geystr upp a guðs retteða grimmiz vpp a hæilaga kirkio væntande oc at hann man minkat fa illzko ok ranglæti hans raðgiafa temprande hans rœðurstoðvande hans iustisa ranga a girneer meðr konungsens rike til gæraz at gripa oc vnder sek draga huartueggia kirknanna goðs ok klærkannaok slikt sama læikmanna æi siðrOk af þui at theoballdus ærkibyskup væit væl þæssa vnga drængs thomas ærkidiakns sœmilegt siðfærðehær mæðr skil hann ok hann vera bæðe raðugan ok rauskan sem hann hafðe hann j morghum tilfællum ræyndan volldugan j sinum verkumhæilan i hialpraðumvstyggan ok uruggan i hugh mote uvisum braðum tilfællummikilhugaðan moti ollum mæingærðumstorlatan til allrar mikelmænzkoorvan a giafmilldebuenn til boðenna lutamiok þionostufullanok i ollu sinu athæfe ok verkum væl varan ok miok forsealanOk af þilikum kraptughum hans dygðarverkum virðer ærkibyskupenn slikan mann vera konungsens holl ok hirð væl maklegan væntande æf hann kœme til hæinræks konungs ok er mæðr honum at friðr ok fullar naðer mæðr sonnu samþyckemyne længe sterklega standaæf hann sæti viðr stiorn ok stilling rikissens mæðr konungenumErkibyskupenum flytianda sem fyrr sagðez þætta mal við konungennen konungenum væitandafærr thomas ærkidiakn til konungsens ok gerez hans kancelerNu sem thomas kæmr a konungs garðlæggr hann niðr vm hrið ærkidiakns æmbætteen tækr j staðenn raað ok rento cancelersSem hann ær til hæinræks konungs komenn likez hann honum i hattum huat er hann maok i allre læiklegre oc lystulegre skæmtanfylgiande honum sua a uæiðar oc til annarrar skæmtanarsem til borðz oc suæfnsoc þæirra tima gætte hann nu mæðr gaumgæfe sem konungrenn uill hælltz hafa a sinnum hattumSua miok girnez hann nu hofgarzens kurtæisi umfaðma ok marga suæina mæðr ser at hafaok sinnar dyrðar i morgu miok at læita ok manna lofat sua syniz sem hann se nu æighe miok minnegr sinnar fyrre slæktarEn at æk um liða hans klæðnað ok onnur hans katelþa lætr hann gæra ser bæisl af silfreok firi gængr hann nu j jorlum oc auðrum volldugum monnum i sinum orlæika oc fogrum frialslæikaEn allt at æino at værollden synez viðr hann væl lifa j allre sinne bliðouttan nockorskonar striðþa væitir þat er sialldan kann mycklo sællife fylgia at hann er iamnlægha agætsamlegha ræinn i sinum likamasem leset er af sælum brictioþæim er spottaðe hinn hælgasta byskup martein Ok af þi at timenn aminner at birta hans blæzaðan ræinlæika mæðr einne sogu þa skal hana hær segiaI þorpe nackoru þi er staford hæiter er æin kurtæis kona fogr oc femikiltil þæirrar er hæinrekr konungr vænr sinar færðer sem segizEn huærn tima sæm thomas canceler kæmr i þætta sama þorppresenterar þessor kona honum margar sœmelegar sændingaraf þui hyggr hann husbondenn sa er kanceler er i hærbærge mæðrat hon vili mæðr slikum lutum locka hann til lostasæmeok fa ser sva nyian kæran vnnandaþi at konungrenn kolnar nu til hænnar oc kæmr sialldnarr en hann var vanrAf þæsso uill hann husbondenn sonn tiðende fastændr upp nǽr miðnætteæinn tima sem thomas canceler er j hans hærbærgetækr ser skrillios gængr til þæss hærbærgiss er canceler sæfr jgængr jnnLyðez vm oc hæyrir til ænskisshugsar mæðr ser at hann man hafa gængit til hænnar konunnarhælldr upp skriðlioseno ok skygnez vmok ser mann fyri sængenne frammfallenn bærfœttanær epter knefoll ok bœner hafðe svæfn a falletkænner at þar er thomas canceler ok værðr sua at sa ræyniz ræinn ok sanlega siðsamrer ætlaðez fvllifnaðar fullrguðe vára ofdirfð ok hæimsko sialfum oss sva synande er optlegha ok diarflega dœmum aðra j hea ossen vitvm þo æighe huers verðleika er huerge er fyre guðeNV sem thomase gængr flæst allt eptir fyst ok viliaok hann vælltiz j þilikarre væralldarennar sœmð oc sælu fullrar farsælldarer alla væga skænker honum nu mæðr læianda lystuglæikasœtt ok sœmðar fullt sællifeþa ær hann þo æcke þi siðr siðr sialfs sins minnigraf huerso litlo oc lagu æfne er hann er af sinum skapara giorrþæirrar byrðar minnez hann ok hær mæðrer honum ær nu af ærkibyskupenum bundenAf þi stændr hann nu iamnlega sua sem j striðemote konungsens raðgiofumsua sakar sialfs sins hærra konungsens sœmðar oc samasem saker kirkiunnar oc klærkdomsensoc almugsens nytsæmðarMikel mœða meðr marghattaðum vanda kæmr honum nu daglega til handaþi at æige ær hans viðrfang at æins viðr konungsens ráádnema iamnvæl halldr oc nu j lioðe a friðar tima mote sialfum konungenum ok hans œsku sem framarst ser hann at til hæyrersakar hans valldz oc virðingarsva sem meðr nockvrre forsogn epterkomanda þæss striðsoc þæirrar horðu riðarer siðarr bræstr ænn bærrlegarr vpp millem þæirraSva morgh ærviðe saker ymislegra nauðsynia þoler hann a konungsens garðe meðan hann er konungsens canceleroc sua morgum mæingærðum ær hann mœddr oc morgum umsátum vm kringðraf þæirra illzko ællde er j hollenne oc j hirðgarðenum erosem hann var optlega van at segia sinum herra ærkibyskupenum meðr tárvm i fraok auðrum sinum vinumat sialfum honvm ær sinn lifnaðr harðla læiðrok nest life æilifo girnez hann nu þegar at vera lauss af konungs garðe sem fyrst vttan allan vfrægðar flæckEn konungrenn er epter alldre er væl viss oc vitrræyner sinn canceler iamnlegha sem ærkibyskupenn hugðe oc hann villdeat hann hafðe konungenum fyri sagt at vera myndetraustan j raðumtrulyndan j rœðumathuglan oc smasmuglanuskælfðan oc uræddan mote uvisum yfer komande lutumsterkan oc staðugan moti mæingerðumoc j ollum lutum mikilhugaðanAf þui værðr hann konungenum skiott miok kærroc væx sva j hans þionostu oc vinattu daghlegaat a skommum tima er hann sua firi allum j vinattunne viðr konungennsem hann er ok umfram alla aðra j mikelmænnzkunneþat er oc kunnect vorðethuersu væl oc vitrlega er hann fæck af frannzeisa konunge fimm staðeGisorzoc aðra fiora er standa viðr landamœre franz oc norðmandimæðr mycklo vinskaps sambande millim konungs af franzoc konungs ænglandz vttan allai stygð oc striðkomande þæssum fimm staðum under sinn hærra hæinrek konung epter þi sem þæir hofðu at fornu englandz konungum til hæyrtSua oc huærsu diarflegha oc frœknlegha er hann for oc viðr hafðez vt af gaskunj þæim hæroðum er til tolosam hæyra mæðr faam riddarumþa ær hann dualdez þar æpterþann tima sem hæinrekr konungr snæri brottoc hæim aptr fra tolose umsátumOk huerso hæiðrlegha er hann hellt oc varðvæitte þær borgher oc bygðer sem hæinrekr konungr hafðe vnder sek uunnetþæss er ok getit huerso er hann vann aðrar mæðr mattugre hænde ok under sek lagðeMorg ero annor hans verk frǽg þau er hann vann mæðan hann var hæinreks konungs cancelerer uerollden væit en ek at sinne hær vm liðMæðr slikre oc annarre þilikarre þionostufær hann af konungenum hina hæsto virðing mæðr sannre vinattosem marka má a þæsso ær hær fylgerþi at konungrenn gæfr honum nu i valld at hann skal epter sinum uiliastilla hans rááð oc stiorna ollu hans rikeHær mæðr fær hæinrekr konungr honum sun sinn hæinrek unga j hondskipande hans suæinsens værndarmann oc varðvæizlotil þæss at honum skyle sa þickia sua sæm sinn sun af ælsko oc varðvæizloer konungsens er epter natturunne sannr sunSlik ero nu þænna tima thomas cancelers frægð oc framemæðr þæirre sœmð oc sama sem hann hæfer nu af hæinreke konungeNU sæm thomas canceler er j þilikum kærleikum viðr hæinrek konungfær theoballdus ærkibyskup sottaf hverre ær hann færr framm af þæssarre værolldsæm hann hafðe cantuariensis kirkio vm tvau áár oc tuttugu væl oc vitrlega stiornatgamall at alldre oc goðum siðumsa er thomase hafðe længe mikell styrkr væretj morghum goðum lutumEn þægar sem hæinrækr konungr oc hans mænn spyria ærkibyskupsens framfor hafa aller þægar sinn hugh a thomasevændande sinum vilia til hans fullkomleghaSegia hann mvnu ærkibyskup værðaoc koma j cantarabyrge j stað hins framfarnaþætta sama talar oc folketNu sæm hæinrekr konungr sa sem fyrr sagðez huersu vitrlegha framfærð oc goða gærð er thomas canceler hæfer a ollu þui er honum er a hændefolget oc bundetoc hann ser hann væra ser traustan oc truanþa hugsar hann mæðr sialfum serat hann skal sætia hann j hit hæsta sæte j ænglandeþi at konungrenn tryr hann til þæs væra val fallennat setiaz j sva sœmilegt sætevæntande æf hann fær æighe fyri sinum sunum oc ærfingium sva gott raað gort aðr æn hann ær fra kallaðrat thomas man vera þæim til raaðs oc rikessstaðugr styrks maðræf hann ma sva með sinum vilia styra kirkiunnar valldesem væralldlegho ef gvð gefr honum langt lifEn þo lætr konungrenn sva vm stund sem hann hughlæiðe litt vm þættanæma gærer sæm vane var tilæf ærkistolareða byskup stolareða klaustr voru hofðingia lauserþa voru þæir ok þav fængen j valld oc varðuæizlo cancelersEn thomas canceler hæfer þo nackorn grun af konungsens vilia hær vmaf æinum lutum oc aðrumen þo gærer hann sæm konungrennhugsar þægiandeæn lætr æige sæm hann vite nackot af þæssoHæinrækr konungr ær þænna tima firi svnnan siooc thomas cancelersakar þæss at gualenses vroa rikenoc ænn af auðrvm flæirum rikessens fiolskylldumvil konungrenn duæliaz þar vm riðEn gera thomas canceler til ænglandzNu sæm hann ær færðar bvænnoc hann hyggz hafa oll sin ærænde gængr hann oc tækr orlof af konungenum j kastala falæiseOk sæm hann hæfer orlof af konungenumhæilsar hann a konungennoc snyz þægar i brottEn konungrenn kallar hann aptr til sinoc talar til hans læynilegha segiandeæigne væiz tu ænn til fullz vm þina færð eþa hver sok er til þinnar færþar erMinn vili er sagðe hann konungrenn at þu værðer kantuariensis ærkibyskupEn canceler sem hann hæyrir þessor konungsens orðtéér hann honum brosande slik klæðe sem hann ær joc hann hæfer nv vanz at bæra vm riðoc hælldr varo lystileghok læikmannlæghoc mæler sva til konungsensSéét hærra konungr huerso sœmileghan mannsiðsaman manneða hæilaganer þér girniz at gæra formannoc sætia j sva hæilaght oc halæitt sǽteoc ifir sva margha mvnka mikils værða mikils værða ok dyrlegha mænn sæm þar þiona guðeVæit ek uruggleiha æf sva værðr mæðr guðs vilia sem þer segit at ek værða cantuariensis ærkibyskupat þer manuð yðrum hugh storlegha skiott fra mer vændaoc su hin mickla virðing sem þer læggit nv a mekoc su hin sœta vinatta er nu er millem min oc yðarman skiott j hit grimmazta hatr snuazþi at ek væitat þer manuð þi morghu mote hæilagre kirkio framm faraer ek mætte mæðr engu mote þolaOk sliko tilfælle funnumano mminer auundar mænnmellim min oc yðar meðr roge faraþæir er varre vinatto þisa nest allre slœcktremano ævenlekt hatr mæðr fullum fiandskap millim var vpp vækiaAf þilikum orðum ma marka þæssa mannz mikil mænnzko thomas cancelerser sinum hærra konungenum ognaR sliko nu þegarþar sem ænn er i konungsens valldehuart er hann hælldr vil auka hans vægh oc valldeða taka þær sœmðer af honum sem hann hefer a hann lagtSkirr er þæsse hans hugar ræinlæikeer æige lagðe of mikenn vilia vpp a valldetoc hvarke girntez of miok sœmðenane hænne hamnaðe til fullzkunnekt er honum rááð oc rike konungsenshuerso gagnstaðlegt þat er j morgu lage kirkiunnar loghum oc hænnar rættyndumVæl kann hann oc komande lutum nærre at ætlaAf þi hyggr hann mæðr sialfs sins huga væl oc vitrlegha smasmoglegha skoðande haska oc hætto sva mikils vægs oc vandaer von er at þeim bære til handaer vera vil cantuariensis ærkibyskupþi at hann hafðe firi longu þæss viss vorðethvat er þi vallde fylgðe vægs oc virðengareða hvat mœðu eða vandakænner hann oc konungsens valldgiorla væit hann oc alla hans siðoslikt sama er honum oc kunnect hans manna harðyðge oc þæirra þralyndeoc hve mikit mæginoc fanyta frammkœmð er rogbæranna illzka hever nu a garðenumAf hværium lutum er hann skilef hann uil boðetma þægar hæyra miok imisleghar til logurÞi at munkarner aller er þætta mal kæmr til mæstverða æighe a æino male um þætta malsegia sumir at þætta man stor gott væraen aðrer mæla þværs mote þæssokuæða þætta manu alldrege val dugaEn þæir sem þætta segia væl værafœra þat til at konungrenn er þæssa vin oc fullr framflutnings maðr þæssa malssegia þat væra likændeat hæilog kirkia oc hænnar klærkar fae af slikum meðal gongu manne sem thomas canceler erfullan frið oc fastan millim kirkiunnar oc konungsensAðrer mæla at moteþæir er annat syniz her um sannarasegia at konungsens uile ok hans uinskaprman þæim verða æcke staðugr til nackorskonar lettissoc þat vera likaraat hans valld uerðe þæim æcke staðugtok hælldr gagnstaðlegt oc hæilagre kirkio en mæðrfiri þa skylldat konungsens iustisar oc æinkannlegha konungs garðz mænnmanv þi graðuglegar kirkiunnar goðs gripaoc i sitt valld vænda sem byskupenn er helldr af konungsens holl oc hans hirðsvæitum til tekenn en hæilagre kirkio oc þo væra þat umframm þætta er uhæyrilegt man þickiaoc mæðr ollu aflagaæf guðs laga skyllde gæta at skipa þann ærkibyskup oc sua margra manna agætra hirðe oc hofðingiaer mæirr hælldr sek j konungsens kurtvp a hofmanna slekten klærklegha sœmð eða siðfærðevæiðehundum fylgiandeok falkum geymandesem sa er sialfan sek gærer bǽðe hundtér oc falkinereinkanlegha man þat æighe vitrum mannum val uirðazat skipa þann mann er sliko færr framm ivær sua marga munka oc af hæilaglæik mikils værðasem her þiona guðeoc iver sua mickla ok marga guðlegha hiorð sem vm ængland dræifðezSægia þat vera ugganda oc uttan æf ætlandaat hann man hælldr minka kirkiunnar valld en mickladragande hæilagrar kirkio goðs under konungs garðþann ær allt uil með gniðugre agirne gleypaSegia hann manu hælldr vera guðs hiarðar grimman glæypara en goðan gæzlo mann eða hæilraðan hirðesem þann mann er alla lute gærer til manna lofsoc mæðr konungsgarðz dyrð ok drambe hæimsens skinn i ollum hægomleghum lutum harðla skrautleghaMarger fallǽraz af æmne thomas i þæima lutgerande ser grun af hans gærðum oc mæðfærðumþæim sem þæir hyggia hann manv framm fara ef hann verðr erkibyskupþi at þæir hyggia hann væra annan mann en hann erOc er af þi þæirra skilning vskynsamleghþi at þat bærr til at þæir sea hann vera nockot sua hegoma blandennen hafa enga van a þi sem verðr oc siðarr reynez En guðleger dómarþo at þæir se ræðileger j ráðum iver sunum mannannaþa ero þæir þo at huaro æcki þi siðr stundum glaðlegerEn hæimsklegher domar mannannaoc þo at þæir verðe stundum sanner eða ifersy nileger þa falléraz þæir þo opt at huaro oc usialldanSua er oc herþi at þesser dœma þænna goðan mann mæirr epter ætlan en fullre visso þar firi falléraz þæir nu oc gætaæighe a funnet huat er guðe likar her vm En af þi at guðlekt ualld oc vili er nu mæðr konungsens fýst j þæsso male samuinnandeþa er thomas canceler kosenn til ærkibyskupsmeðr byskupanna raðe ok samþyckeoc capitulo kantuariensis kirkio j lundunum viðr vestmystrallre gagnstaðlegre grunsæmð gleymðreoc ollum þrǽttum ok þœfum niðr logðumSem thomas er til ærkibyskups kosennhæfer hann uerit fimm áárhæinreks konungs cancelerhafande fiogur áár oc fioratige sins alldrsEn af þæim byskupum er viðr kosningenn varomæla ænger mote gillibert londoniensis æinn nackot svaEn af þi at hann fǽr enga fylgendr mæðr séreþa nackora skyra skynsæmð til funnet sins efnisssynez hann oc sinn æ lut framm fœra en æighe Iesus kristzþa sigraz hann mæðr þiliko æmneoc auðuælldlegameðr margra manna domesem hann dirfðez mote at mælaNu sem thomas er til ærkibyskups kosennfærr hann til fundar við fostra sinn hæinrek unga konungs sun er nu skal j þesso male hallda foður sins valldþi at þat skal vera fullkomlegha sattoc af gamla konunge statter sealfr hann hafðe aðr raað firi gortsem unge konungr jáárum þa lute sem thomase erkibyskupsæfne til heyraNu af þi at konungrenn samþycker mæðr kirkiunne um kosningenn þa er thomas erkibyskupsæmnemeðr hæinreks konungs uallde oc viliaænglandz kirkio oc kristnefullkomlegha frials aptr gefennAf allum lutum leystr oc fullkomlegha frælstrþæim er konungenum oc hans garðe til heyrasua at enge skal heðan af a hann kǽra mega huerso sem hann hefer meðr konungsens goðs faret her tilAf þi tekr hæilog kirkia thomas nu til sin frialsanmæðr fullum fagnaðeymnum oc sœtum songumNu sæm thomas er til byskups kosennvækr hann sek uppoc viðr kænniz sialfan sekþi likazt til at iamna sem maðr væke sek af þungum suæfneoc af þi tekr hann ser firi hugar augu at læiðahuilikr er hann hafðe langan tima vereteþa huilikr er hann skal nu vera hæðan afaf þessarre hans halæitre hugsan hitnar hans hiartagæfande hæita ælldlegha gneista hæilagra hugrenninga ut af seraf hvæim er þat tendraz nu með honum noglegasem aðr truiz tynt veraoc nœrez nu sua stund fra stundat ǽ er vaxanda með miskunn guðs til margfallegra goðra luta j guðs auglitiEn þo hefer hann ænn sitt hofuð litt eþa nær ecki uppþi at hann færr með ser oc sino ualldeallt hælldr láglegaEn þo uill hann j upp hafe sialfs sins um skiptisnyrr maðr oc nytr berlega birtazoc æighe uil hann længr leynazuttan ollum mege af honum heðan goð dœme gæfazJ lundunum var hann til byskups kosennþar sem hann var upp fœddr ok ifra moður kuiðe borennEn þegar sem hann er til byskups kosenn riðr hann saker sinnar vigslu til cantuariammæðr morghum monnum agætumþi at hann skal þar vigðr væra æpter sætninghum fornra fæðraj hofuð kirkio allz ænglandzEn a veginum kallar hann til sin æinn af sinum klærkum ser væl kǽrantalande til hans lágt oc leynileghaSeger sek a þæirre samo nátt hafa syn j suæfne seetat nackorr uirðulegr maðr kom til hans oc stóð firi honumfáánde honum tiv pund silfrs i hondklærkr þesse er hann synena sagðeer hærbert af bosehámen synarennar sanna þyðengvnderstændr hann klærkrenn æighe enn þænna timaoc æighe gæfr honum skilia huat er þætta hæfer at merkiaEn siðan sem thomas dyrkaz af drotne Iesu Christomæðr marghattaðum taknum epter sinn dýra dauðagætr hann klærkrenn skiltat thomas var merkðr meðr þæim guðspiallegha þrælesæm váárr drottenn sialfr segir j fra j guðspiallenoat hann tok þrællenn fimm pund ser j hondj sinn luten vann onnur fimvmframm mæðr sialfs sins starfe oc stundanSonn var þæssor syn oc hænnar þyðengOk enn seger thomas til þessa sama klærksþat uil ek seger hann oc þat byð ek þerat þu seger mer heðan af diarfleghaok þo leynileghaorðróm þann sem a mek legzSua oc j huerium lost er ek ligg mest eþa lengstþi at márt man þat af mer heðan af talað er mer man eighe flytiazsem morghum kann uerðaoc æinkannlegha rikum monnumSeg mer ok hvar ek gæng længst vmframm retta reglo ef þu ser mek j nackoru afskæiðess gangaOk siðarst j sinne rœðu seger hann sva til hans klærksens fleira sea fiogur augun en tvauoc sannlegharr ma fiorum synaz þat er firi bærrSannlegha er þessorr hans háttr ollum monnum væl virðandeoc byskupunum hans brœðrumæinkannlegha bæðe undrande oc æpterlikiande sem epter þæsse vitzkosamlegre varygð er sialfum ser skynsæmðar augum skipaðebæðe bak ok fyrirtil þæss at hann mætti oll sin værk ok viliasem glœglegaz skiliaænga lund af rettre framferð vikiandeKosenn til byskups ok æighe vigðrpryðer hann sek nv þegarsua blæzaðum byskupleghum hattumkiosande ser uttan alla duolhuerium hann uill sialfs sins gæzlo æinkannlegha mest a hænde fælaThomas ærkibyskups æfne kæmr nu til kantuariamEn er at liðr þæim tima er hann skal vigiazsœker mikill fiolðe folks til cantuariamaf ollu rikenobyskuparabotarærkidiaknar decanarkorsbrœðr oc klærkarepter þi sem huerr uilok hann skylldaz tilæiner saker konungsensþi at þæir uita honum þætta væl virðazaðrer saker þæss oc æi siðrer af konungsens holl oc hirð var til kosennoc nu skal uigiazaller til þæss at sœma hann mæðr sinni þionostuSæm litill time liðr er thomass ærkidiakn uigðr til prestz i hælgho uikuok þat ætlat at vigia hann um mœrgenenn epter til byskupsAf þi tala byskuparner um þat mæðr sérhuerium þæirra er þessor vægr til hæyrerat vigia hann til byskupsEn af þi at byskupstollenn j lundunumer þænna tima hofðengia laussþa seger byskup Vintoniensis at hann ok engen annarra hann at uigia sa sem þar er komennþi at þat vito þer aller vælat byskupenn af vinton aalla lute þa fylla er lunduna byskupstole til heyrer at fremiaþegar sem lunduna byskup ma sitt æmbætte æighe sialfr gæraMote þæsso mæler byskup rofensisseger þæssa vigslo sinum vægh oc vallde til hæyra at gæra firi þa skylld seger hannat cantuariensis ærkibyskups æiginlegroc æinkannlegr capellánushæfer sva fra fyrsta tima jamnlegha væretsiðan er minn byskupstoll var sættroc af þi seger ek at engum auðrumvttan mer æinumhæyrer þæssor vægr tilþi at ek á vart ærkibyskups efne mæðr retto til byskups at vigiaVm siðir sem þæir hafa miok længi j fængizsynez þat ok samþyckizsaker nackorra þæirra lutaer her græinaz eighe at sinnehæille sœmð rofensis kirkio j þessu þo halldinneat virðulegr hærra hæinrekr byskup vintoniensis er bæðe er ǽttgofugr oc goðsiðungr skal vigia thomas til ærkibyskupsmæðr samþycke byskups rofensisNu sem trinitatis daghr kæmrviger hæinrekr byskup með allra þæirra samþycke thomas til byskupsmæðr allre þæirre sœmð oc sama sem hæilogh kirkia er nackorum von framarst at geraViðr þessa vigslu er hæinrekr unge konungs sunmæðr storlegha morgu stormænne oc utoluleghum folksens fiolðaFiortan lioðbyskupar voru oc viðr þæssa vigslu þæir er þeim til heyra sem nu er vigðren sialfr hann er hinn fimtandeSem thomas er til byskups uigðrvoru mænn sender þegartil sællar miningar alexandrum pava hins þriðia meðr þi nafne er þænna tima sitr j munpilér saker þæss mickla sundrlyndiss oc uróar er nu er j rómoc þæim londum er þar liggia nestþi at kæisarenn hefer nu gort æinn þrætto mann ser at pavaEn þeir mænn er sender erovoru mænn sœmileger oc siðsameroc klærkar goðer geyseHinn fremste af sændeboðunum er mæistare adamabote de ueshamensissa er sakar sins hæilags lifnaðar oc virðulegs visdomshafðe skommu aðr veret kosenn af thomase canceler til abotaNu sem þesser fara oc framm komaer til pavans sender vorufluttu þæir sin ærendefiri hærra pavanumgerande sem til heyrer beiðaz mikilegaat hærra pavenn sende thomase meðr þæim palliumOk af þi at þæir uirðuz væl oc fluttuoc æinkanlegha firi þa skylld at sa er væl frǽgr er malet til heyrerþa fa þæir pallium af postoleghu sæte bæðe skiott ok bliðleghaEn er þæir hafa fænget palliumverða þæir þægar a væghoc fors þæim farsæleghaþi at þæir koma til cantuariam mæðr sinum erendum hæilum oc holldnumfœrande thomase byskupe pallium af pavans garðeEn siðan sem time er tila nockorum virðuleghum oc viðrkœmileghum deghe er þath laght a thomas byskupmæðr værðugre virðing oc verðr hann sva af byskupecantuariensis ærkibyskupSEm hinn sæle thomas er uorðenn ærkibyskupvil hann fægra sitt umliðet lif ok fullulegha bœtahuat er hann væit sek mote guðe hafa gort at hann fae mæðr miskunn guðsaf hælghan oc vægh vigslunnarmátt ok krapt hælganarennarAf þi skipter hann ser þægar j annan mann ok gærez j ollum lutum hófsamarehælldr sek mæirr j fra ollum þæim lystesamleghum girndumsem likamenn til lysteGærer sek vakraraEr optarr a bœnumhæfer sek mæirr framme en fyrre mæðr guðleghum verkumoðrum til dyrleghs æpter dœmissVirðer þa vera retta gærðoc sanna framfærð ændrnygiaðs lifsat hæfia þær siðsæmðer fyrst a sialfum sersem hann vill siðan oðrum framm kænnaþickez þa mægha aðra retlega aðra stilla oc þæim stiornaef hann temprar fyst sua sialfs sins verk ok viliaat ollum gefe þat fullulegha skiliaat hann hallde sinn likama fra ollum lytum oc lostasæmðumþuingande hann mæðr marghattaðummœðesamleghum hattumen saluna fagrlegha pryðande mæðr guðleghum gœzkoverkumkænner likamanum lægiaz oc þionaen andanum iver bioða oc drotnaharklæðe upp a sinn likamahonum til þuinganar takandeunder munka buningeþilikan klæða bvnað tækr hinn sæle thomas nu vpp a sinn likamaNest ser hefer hann snarpt harklæðeþar nest munka klæðevttan yfer hefer hann klærka klæðeaf þessum þrifalldum klæða buninge er hann bærrgladdez hann j hugh oc hiartaæinkanlegha fyri þa skylldat mæðr hinum yzta sinum buninge hæimskar hann nu hæimenn oc hans mænnþi at hann ætlar þilikan hinn er likamanum er nestrEn mæðr hinum innra samiafnaðe hann sek ærkibyskupunum sinum brœðrumer fyri honum voru munkarEn mæðr hinum innzta temprar hann rangar likamans fysterþi at hann hafðe heyrt af nockorum æinseto manneþæim er storllegha hæilaglegha lifðeok drottenn hafðe þat vitraðæf thomas tœke mvnka klæðeat hann mynde drotten liknsaman finnaoc sek iamnlega styrkianda i ollum sinum framferðumAf þi tekr hann nu oc þilikan kklæða bvnað a sekat hann forðaz forat sinna tuæggia forfæðraærkibyskupannaer fyri honum varostiganda ok elphinsþi at stigande j klærkabunninge meðr pavans dome or sino uallde kastaðr allre sœmð af flættrdo j myrkua stofuEn auðrum fast frosnum a fotum a mundio fiallle farande j raufaðan rosbukat hann hialpaðe sva sino lifevar æighe lengr lofat at sitia j sæti hæilagra erkibyskupa er munkar varo fyri honumoc vera þo æighe sialfr mvnkrþessarra vanvirðu vill hinn sæle thomas forðazhafande sek nu meðr ollu fra verolldinnefylgiande kristz merke j harðum hárserk frœknlegha frammvttan allt skraut oc skartnýrr riddare hins hæsta konungsEn af þi at þæir finnaz er j fyrsto sinn hugh miok hátt upp hæfiaer þæir koma j tignena oc til halæitra lvta sek hafaoc sino vallde virðulegha framm hallda meðr storum verkum sinnar mikelmennzkoEn er timarner framm liðamœðaz þæir oc morna dagh fra degheunder ahyggionnar marghattaðum hattumer daghlegha kunnu at handum komaþæim er storum volldum styraþar til er um siðer kemr vuinsamleg gleymska oc galeyse skulldinne i staðenn fyri suiklegham likamans lysttugleikaok daglegar þessa lifs fanytar fysterSua at þisa nestleggia þæir sinn hæitan hugh liotlegaþann sem þæir i upphafe miok hatt upp hofogleymande sinum goðum verkumer þæir akaflegha upp tokuoc litlum tima liðnum meðr ollu niðr fellaEn thomas slika lute hugum leiðandeoc sialfan sek mæðr þæima hætte viðr varandeat honum felle sua illatækr hann stola uttan a sin klæðeberr hann iamnlegha sva at aller seatil þess at huern tima er hann læiðer þænna stola augummege hann þann vanda a minnazer honum er nu bundennoc þi oke bunden eigi gleymaer hann þa a sek tok er hann var til byskups vigðrtil þess at hann se þi bvnare iamnlegha gott at gerasem hann ser sek slika a minning huersdaglegha beratil hvers er hann var huern tima hinn auðmiukaste oc hinn goðfusasteSlikan bvnat bærr hinn sæle thomas ærkibyskupssua at mænn naðo at seanema enge væit þatat hann hefer harklæðe nest serutan sa æinn er vita verðrok hann fær varla leyntoc þat sama bærr hann ǽ meðan honum liggr lif i brioste oc eighe fyrre niðr leggr en epter sinn dyra dauðaEn stola þenna sem hann bærr utan a sinum klædumsem ver fyrre gátumleggr hann af ser þann tima sem hann ferr or landeoc æighe bærr hann þenna stola utan landzþui at honum utlǽghumbyriar eige at bæraFyrsta áár epter hans uigslubar hann harðla vén klæðeen siðan klæddez hann klærka klæðum meðr goðu hófe uttan alla breytneoc usœmelegar sundrgerðeroc sva sem æcke marglætemætte a þæim synazsva matte oc æcke lyte eða lystugleike a þæim finnazVíð oro hans klæðeoc væl síð lukt oc lios at lit oc vnder lambaskinnAf þi hyggia nockorer hann enn i dagh reglo kanunk været hafaEPter syndan klæða bunat hins sæla thomas erkibyskups er hann sinn likama mæðr skryddeskalo ver huersdaglegha hatto hans lofsamleghs lifs alitaer hann sina salu mæðr pryddeHueria nátt sem ottu songr er sungenner j þann tima syngz er hane hefer galetero þþrættan brœðr leynilega inn leidder j nackot læynilegt herbergeþat sem borð er sett oc buetþæssum þrættan upp sitiandum yfer borðlæggr hinn sæle thomas ærkibyskup sin yfer klæðe af sergyrðande sek meðr æinum duke dyrumat hann ollum þessum sakar guðs litilatlega þioneGefande huerium er upp sitr fiora skæra pennenga meðr magfylleMeðr þæima hætte gerer hann þetta gœzko værk fyri guðs ast bæðe litilatlegha oc leynilegaHer ma nu blæzaðan byskup sia þann er at ser huers fotum litillatlegha framm fællrbiðiande ser huern þæirra meðr tarum at þæir biðe fyri honum til guðsOk sva ganga táren gnoglegha ut af hans augumat huers þæirra fœtr er fyri sitiasynaz meirr væra þuægner mæðr augna tarumen oðru vatneEn af þi gerðe hann þetta gœzko værk hælldr um netr en um daghaat hegomleg dyrð hæimskra manna lofer kraptanna æitr ma sannlegha hæitahuerio er sialfr hannsyndiz vera j vafðrsem ver gatum fyrr at varmeðan hann var j œsku bloma alldrs sins mætte nu þæsso gœzko værke æighe fyri honum spillaOk þi uruglegarr oc goðfuslegarr gerðe hann þætta værk fyri guðe sem hann framðe þat leynelegarr fyri guðeEn þi gerer hann þætta hælldr um netr en vm daghaat æighe dræge hann nackorar fiolskylldur fra þæsso verkeEn þa er honum hallda nackorar fiolskylldur fra þæsso værkeþa gerer þætta æinn huerr af brœðrumsa er þæirre almusu varðvæitte sem fatœkum monnum til heyreroc þi framðe hinn sæle thomas ærkibyskup þætta hælldr um netr en dagha at þætta var til guðs mæire goðfyse at gæra svaAnnor samkunda var saman sett mote lysengÞæssum þrættan ut gengnum sem ærkibyskupenn hafðe sialfr þionatvorv aðrer þrættan inn læidderþæssum þionar sem þæir upp sitiasa broðer er fatœkra manna fe hirðzlum hefer at geymaoc j erkibyskupsens stað þuær þæssarra fœtrfyri guð saker goð fuslegaoc þo noglegha fœðermæðr dryck oc visten silfr pæningar gæfaz æigheþriðia samsæte er skipat oc sætt a þriðio stund daghser hundrat fatœkra manna er jnn leitt þessum þiona þæir tvæir brœðr sem fatœkra manna fe varðvæitaMeðr þæssum þrænnum miskunnar verkum vill thomas ærkibyskup pryða sins lifs nyiungaf maande oc mæðr þæima hætte bœtandeþat er hinar fyrri lif stunderhafa hans salu saurgatfrealsande sek sva af fornre þrælkan þungre ok langreer honum hafðe lenge halldet lútum under synða okeEn epter ottosong sem þæir þrættan brœðr varo vt læidderer sialfr thomas erkibyskup hafðe þionatgængr hann sofalitla riðat huæssa oc skyra sin skilningar vitEn þisa nest stændr hann upp sem aðrer sofa enn oc gængr j sitt studiumsitr sua æinn saman um stund siande a sinar hælgar bœkrSæm litill time liðrlætr hann kalla ser æinn af sinum læresuæinum er honum þickir til þess vera val fælldrat samna meðr ser sinne salusœtre himneskre fœðu guðlegra ritnengaEn þæssorr læresvæinn er herebert af bosehám mæistare sa er af þessum oc auðrum þilikum lutum ma val vitne bærasem sa er þilika lute mæðr honum visse oc sialfr ritaðeEn af þi kallaðe hann þann til meðr ser sem honum kynne visa rettan ritnenganna væghat hann treystiz varla sialfs sins skilniing einne samanj sua morghum oc sva vondum ritnenganna skilnengumsem mote kunno rænnaEn er þæir hafa sva lenge j fængezsem erkibyskupenum likargængr sa /v/t er kallaðr varen ærkibyskupenn sitr nu æinn sérdyrum yfer honum aptr strengðumsva sitr hann æinn samanallt til þriðiu stundar daghsat hans fvnde fǽr ænge náátSer þænna thomas uirðingo oc visdome háátt upp hafðanoc kraptunum þo huerge minnr fagrlega framðaner sva einfallegha framm færrmæðr litillætiss varygð j ritnenganna skilninghumat hann hverge fyri ser froðarum framm rannoc æighe af sialfs sins skilneng of miok ofvilnaðez mæðr nackorskonar dul eþa drambeEn þo at hann hafe sliko lenge af vanez meðan hann var meðr konungenumþa ændr nyiaz nv þo sva skiott mæðr honum huat er gleymska hafðe a falletOk sva skiott gængz hann viðr j sinne skyro skilnengat hann ma þægar j staðaðrum kænna þat er hann heyrerbǽðe lǽrðum oc ulærðumOk sva hæitr er hann nu til at hæyra hælghar ritningarat optlegha úti a viðum veghum sem hann ferr færðar sinnarvikr hann sinum hesti vt af væginumok fyrr næfndum klærk kallaðum til sinihæyrer ærkibyskupenn þænna mæistara giarnagerande ser sva gagn oc gaman mæðr hæilaghum ritnenghumOptlegha mæðr lystuglæika sva til orðz takandeEf ek mætte sva frealslegha meðr naðum studia sem ek villdeat fra teknum veralldarennar ahyggium ok hennar fiolskylldumþa skyllda ek mæðr miskunn guðsnytsamlego life lifaændrbœtande tion umliðens timaSva mikenn hugh hefer hann nv aat studia j hæilaghum ritnenghumat sialfr hann j sinum ærmum bærr iamnlegha bœkr epter serþat nackot j kænnendum hafandeer æige er hafnandetil þess at hann se þi bvnare nackot gott at gera oc næmaJafnan hæfer hann mæðr ser margha nytsamlegha mænn mikels værðasœmilegha oc siðpruðasva dyrlega mæistara til allra boklistaat huerr sem æinn viss maðrma af þæim mikenn visdom nemaAf þessarra vitrlegum hæilrǽðum styrkiz thomas ærkibyskup i sinum framferðumOk af þi at hann hæyrer þæssa giarna væx hans visdomr dagleghaA þriðio stund daghs sem hamesso time ergængr ærkibyskup thomasvt af sinum kamera til kirkioþa er honum likar mæsso at syngiaoc himneska forn guðe fæðr at fœraæighe song hann huern dagh mæsso oc æige gærðe hann þat af vanrœktsem sialfr hann iattaðe fyri ossnema hælldr gerðe hann þatsaker virðingar við hinn hælga guðþi at millem goðra oc hæilagra kænnefæðrafinnz jmislegr siðvandesumer a gæter oc goðer guðs vinersyngia hvern dagh messoen a til sættum timum fræmia aðrer þætta hit haleitasta embǽtteÞeirra góðfýse er fræmia daghleghasynez miket dyrleghs lifnaðar epter dœmeen hinna skynsæmðer sakar virðingar við guðæighe virða sek vera verþuga at gera sva halæitt æmbǽtte iamnleghabirtez litilǽti viðr hinn hǽsta guðEn sva sem hæilogh skript býðr æigheoc æighe fyri byðr honsem eighe a æggiar hon oc æighe af æggiar honat nockorr prestr syngi huern dag messoen þat seger hon sannleghaat þorf vinne æinumæinn tima vm dagh guðlegha forn at fœraj minneng várs drottens pinslarsem Iesus Christus várr lavarðr ok lausnarefœrðe sialfan sek guðe fæðr i forn a hinum hælga krosse æinn timaOk þann kallar hon bæðe sœmeleghan oc sælaner hann ma maklegha j guðs auglite eina mæsso um dagh syngiaEn þa virðe hann ek æighe vera minnengar verða fyri guðe ne goðum monnum er eige mægho kristz kænnemænn kallaznema hælldr mægho þæir hæitapængaprestarer ek hær vm liðþi at þæirra minneng a æcki mæðr þilikumEn þat ero þæir er sakar ofrs oc fefangasyngia æighe at æins æina messo um daghnema jamnvæl tvǽr eða þreárhafande sitt æmbætte oc guðs son ser oc auðrummæirr til asyndaroc hegomlegs hæims skrautzaf sinne fe snikneen til tignar viðr guð j falsaðre truþæssum hafnaðumRœðum um varn virðuleghan kenne mann thomas ærkibyskuper millem hinna sœmilegsto kenne manna hins hæsta konungs er trulega tæliande sa er saker samuizkunnar rǽddez huersdaglegha messo at segiaoc sa er saker virðingar við guðottaðez honum daglegha forn at fœraHuern tima sem hinn sæle thomas ærkibyskup bioggez til messo at syngiasem hæilog messo klæðe voru at honum boren oc hann sa þauvækr hann sitt hiarta upp til viðrkomnengarmæðr marghattaðum hæilaghum hughrrenningumognande sialfum ser meðr sinne samvizkoSva at af þþeima hiartalegha tregasem hann feck af þesso gengo sva augnataren gnoglegha út af hans hofðeat þau voru likare lœk en tárum er hann stændr skryddr firi hæilago alltarebiðiande fyrst fyri folksens oc sinum synðumOfrande þar nest guðe sinn sœta sunvarð hans hiarta sva lágt oc lintoc miok viðr kæmzat millem hans hæilagra bœna ma mæirr gratsamlegr hixte heyrazen orðen skiliazOk af þi at hann skilr meðr ser hiartans hegomlegha reikande hugrenningarhefer hann iamnlegha mæðr ser nackora bœna bok i hondumþa er hann less þat af sem hann vækr ser góðfyse meðrmeðan hann messan syngz framan til guðspiallzOk optaz þann sem hinn sæle anselmus hæfer sœttlega saman settmeðr einkannleghum stilaf jnnztum mærgium sinnar hæilagrar góðfysesva hialpsamlega snarpansem snarplegha hialpsamleghanSa anselmus er val ma kallaz kristileght kærvillu manna væsolldhærmanna hamarrguðlegra ritnenga gott armariumbosun blæzaðra guðspiallastuðell ok stolpe sannz litilætisÞessa bœna bok hefer hinn sæle thomas ærkibyskup meðr hondum meðan mæssan syngz framan til guðspiallzEn messunnar æmbætte er hann jamnlegha skiott ok fagrlegha fram flytiandelængstum hefir hann eina collectohefer hann stundum þrearen fleire trautt eþa æigeVar ok sva j fyrstunne sætt ok samet at sva sem æinn er pistill oc æitt guðspiall sva mynde oc æin oratio veraEn siðan sem timanum for framm varo fleire sættarþǽr er þo skolu eighe epter skipan flæire væra en siau hit flæstaSkiott bergðe hannsva gerer hann allt sitt æmbætte meðr skiotu til bragðesaker sendenga illra englaþat er mæinlekt yfir flog hegomlegra hugrenningaEnga nyia lute skipaðe hann ser j messona nema hafðe allt epter þi sem hæilager fæðr hofðu j fyrstu skipatsva framðe hann meðr fogrvm hǽtteþætta hit hælgazta æmbætteat ollum var hvggan ater j hia stoðuþi at hann kæmz sva viðr j sino hæilago hiarta af sinne goðfyseat hans kinnr þorna engan tima meðan er hann saung messunaOc sva miket fell stundum til með honumaf hans goðfuslegre viðrkomnengat hann fǽr varla sitt æmbætte framm flutt fyri tarumer af hinnum jnnztum hiartans hugrenningum fram flutomæðr þeim hixta at varla matto orðen heyrazOk sva er hans hiarta klœkt af þeirre guðlegre goðfyse sem guð gaf honum um þann tima sem hann handlaðe þþau somu vars lausnara sáarsem hann oc allr hæimr var leystr meðrÞessarre hans sva mikelle gœzko oc goðfysemægo þæir val vitne bera er j hia honum stoðu hæimolegha þann tima oc iamnleghaJamnval er þat allvm monnum kunnekt at sia hinn goðe guðs maðr hellt sek meðr ollv jfra at þiggia nackorskonar giafer af nackorum manneþi at hann ratt ollum agirndarennar savroc hænnar synðvm vt af sino herberge ok hibilum sem þætta birter er her fylgerÞi at sva berr til æinn tima at nockorr abote sa er mal nackot hafðe fyre ærkibyskupenum at kǽrakom a garðennhann abotenn bauð framm gvllpenninga nockoraeinum oc aðrumæinkannlegha þæim er hann hugðe at j þæima malum mynde honum miket megha fulltingiaoc honum driuger til þæss verða at dœma allt epter hans viliaOk þo at aller fyrismaaðe þa goðu gullpænga sem hann bauð frammþa fær abotenn þo aull sin mal full en bar sialfr brott meðr ser sitt gull Ok sem hann abotenn gængr brott af garðenum talaðe hann meðr serEk fann þann garð er ser vm gull gæfr allz eckenema hamnarbrott kastande fullkomleghaÞetta var abotans vitne af ærkibyskupsens garðeHæilagr thomas erkibyskup var forsiall j ollum sinvm raðum ok rœðumvm mal manna miok athugall oc storlegha smasmugallgaf ser gott tom til at heyra mal mannaoc meðr skynsemð saker at skyniaoc mæta siðan meðr sannsynediuphugaðr var hann i spurnengumen viðr annsvorum val buennRettviss j dómum hafnaðum ollum mvtum ok manna mvnoc j ollum lutum var hann hinn rettazte guðs laga frammsagnar maðr oc hinn rauskazte framsegiareEngenn kom sa þurfande til hans hærbærgiss er af hans garðe giaffalauss fœreSiukra manna hussarra oc vanfœrra let hann sina sveina optlegha jnn virðelegha rannsaka en vitiar þæirra sialfr mæðr morgum guðleghum goðgerningumMikenn fiolða fœðer hann af þæssum ok klæðer huersdagleghaOk þar sem milldlegrar minningar theoballdus erkibyskup sa er fyri honum var nestrvar vanr at tvifallda skipaðar almusur sinna forfæðra erkibyskupannaþa gerer thomas erkibyskup þilikt milldi verk hans tvifalltEn til þessa millda verks gaf hann tiund af allu þi goðs er til garðsens kom ok honum tilheyrðe oc væitte þat þurfandumSœmelegha mænn val siðaða tok hann meðr sva mmikelle virðengat sannlegha synez hann virða j þæim oc vegsama guðlegha nauistoEn gestum at gæfa eða farande monnum at fagnaok i aðrum guðleghum gœzko verkumfrialsum oc fagnaðar sælumer hann sva blæzaðr oc biartr at allt þat goðs er j hans vallde erma væl segiaz ollum sannlegha sameigetFrælsaðe hann fatœkan af ofrike sem sa er at sonnu ma hæita fatœkra manna faðer skipaðroc harmande manna hugganDiarflegha asakaðe hann vanda mattuga mænn allalytum oc af lostum fullaþi at hann visse væl at þar sem ande drottens er þar er fullt frælseMikenn gavm oc goðan gaf hann at siðum oc hattum þæirra manna sem hann asakaðeeða a minnte væl at vera oc gott at geraoc gaðe þæss mæðr goðre forsia sem guðspiallit byðrat æigi gæfe hann hundum hæilagt eða svinum gimsteinaOk af þi at hæilagr ande honum alla lute kænndeþa birtez hann mæðr sva vndarleghum hætte guðlegs lioss lystroc lærðr ok i orðanna frammburð sniallrat hans predikan er ollum aheyrandumblið stærk ok mikel virksva af dyrlegvm ritnenganna roksæmðumok þæirra diuplæiksem af orðanna sannleik meðr ælskuleghum sœtleikEn þo at hans oc hærberge epter landzens sið meðr micklum rikdome margfallegha gofgez oc þat nœgðez j morgum lutum jmisleghum mǽtum oc agætumþa uirðe hann þo allt sitt skraut með ollum hæimsens gœðumok hans auðefumharða litelssaker sannrar astar er hann hafðe viðr sinn lavarð ok lausnara Iesum ChristumOk mæirr hafðe hann umliðande lute til nytsamlegra nauðsynia en til þæssat hann til fear þyrstande agirndar þorsta þar með slœkteÞJLikum ilmanda þæf dyrlegra krapta pryddrok guðleghum gœzko verkum skryddrbioggez hinn sæle thomas ærkibyskup til borðz nær noni tima daghsoc þægar sem honum þicker time til veraoc hann er buenngængr hann j sina holl meðr þæirre guðlegre ok gofuglegre sinne mæistara tolusem ver fyrr gatum at honum iamnlegha fylgðoen þæir vorv væl tuttugu at tolluer aller voru spækingar at viteok hiner visazto a allan froðleikmeðr hino sœmilegsta siðfærðe hæilaghs lifnaðarOk til marks huat monnum er þesser hafa veret a sitt vit ok visdom mæðr dyrleghum lifnaðeþa varð enge þæirra minne maðr j kristne guðs epter dauða thomas erkibyskups en erkidiakneða dekanSumer vrðu byskuparen aðrer ærkibyskuparEinn af þessum varð pave vrbanus .iij.usÞiliker voru raðgiafar thomas erkibyskups er sva varo ollum boklistum pryddersem þæir voru oc ollum siðsæmðum skrydderÞessum skipar erkibyskupenn sem hann sitr upp ser til hœgre handaren munkum oc aðrum reglo monnum skipar hann til vinstre handarEn riddarar oc aðrer mikels hattar mænn sitia ser æiner saman iver borðeOk af þi skipaðe erkibyskupenn svaat su lectio sem iver sialfs hans borðe var lesen fra þi er hann sezt j sitt sæte þar til sem hann stoð vpp fra borðeskylldi æighe mœða þa sem litit eða allz ecke af þi skilðe sem leset varVarla kæmr nackorr sa klærkr til ærkibyskupsens er millem þessarra meistaraeða mvnka iver sialfs hans borð vpp sǽteutan sialfr erkibyskupenn þann meðr namne kallaðe sem komenn være oc hann villde miok vegsamaOk þann tima sem sva til bære gerer hann þat meirr saker heilaghs lifnaðarþess er hann vill væl sœmaen volldugskapar eða mannvirðengarEn huerr sem kom til hansvar sœmelegha sættr iver æithvert annat borðoc ef sialfr hann kallaðe hann eighevar sa þa af sialfum honum meðr morghum sændinghum sœmðr En af þi er sva skipat af erkibyskupenum at engen til komande skyllde yfer hans borð vpp sitiauttan sialfr hann kende hannok kallaðeat hann vil eige at nockorskonar orð fliuge þat framm af æinshuers mvnne sem verða kann þess er fyri sǽte fyri þeim er til kœmeer bætr vǽre at omellt vǽre Truffe oc ollum hæimsens hegoma hafnaðe hann meðr ollu yfir sino borðefyri þi heyraz þar enger trumpararharparar eða fiðlararne gigiararenger loddarar ne leikararne nockorer lvter aðrer hegomlegernema fœðunnar mikell noglæikeoc fagǽtr reinleikeEngar synduz þo meðr ollu lostasemðarennar lystuglegar uppkveikengarenge of áta ne ofneyzlaMeðr huilikarre sœmð eða hófsæmðer hinn sæle thomas sat yfer sino borðe er þat væl segiandemellim sva margra oc þilikra retta sem honum varo sætterat ver megim hans hofsemð epter likiahuerso hann hellt sek fra lystugleghum leynðum lutum oc huilikra luta er hann neytteÞria lute hœfer þæim at hafa sem hófsmænn vilia j þessum lutum veraEr þat þa fyrst at ver geymimhvat er ver etumEn þat er annatat ver gaim huern tima er ver etumEn þat hit þriðiaat ver aktim með osshue mikels er ver neytumþessa kræfr hofheyrðe En er borð varo uppe ok guðe váro gratias gorvargæck ærkibyskupenn með sinum fyrr næfndum lǽrðum monnum j sitt hærbærgheþar sem hann gerer annat hvart at hann disputaðe meðr diupum huga vm hæilagar ritningarella a ráðe sitiande vm mal manna talandeOk sva gerðe hann jamnlegha epter matnema sva kynne til beraat hann sofnaðe litenn tima Syslo leyse flyðe hann mæðr ollven gerðe ǽ iafnlegha eitthvat gottat æige sǽi hannhans uviner syslo lausan ok spottaðe hans huilldar daghaEn þat framarst er hann mattevarðvæitte hann netrlega tima með tárum oc tregaþi at hann var miok þrátt a bœnum vm netr með ræinum huga likame oc hiartahógvǽrr var hann j orðumen rettviss j verkumþi at hann villde fyrre meðr sialfs sins dyrleghum dœmvm kænna þæim væl at lifasem hann vill siðan mæðr sinvm orðum lǽraVillu mænn oc þrætto mænnasakaðe hann vaflatleghaok alldre matte honum til þæss koma at hann samneytte meðr nockoru mote bannsettum monnvmOk hverr sem mote gæck hialpsamleghum oc hæilum kænnengumþa hafðe hann þegar ærkibyskupenn fullkomenn motstoðu mann af guðs halfohæitr var hannok æ ornande af rettletiss vandlǽteAf þi at hann villde hverge af hæilagre reglo hæilagra guðs laga gangaallre mannvirðeng oc muto girnd meðr ollv hafnaðre oc brott kastaðreEn j vigslo giofum var hann vm framm alla lvte aðra j sino byskuplego æmbættebæðe varr oc vilia góðrathugallok miok smasmugalloc ottafullrþi at leset hafðe hann þætta hæilræðe mæistarans til læresveinsensLægg ængum hændr skiott vigslu hændr j hofuðat æige samneyter þu synðum þæirraAf þessum orðam hins mickla meistara pals postola sem af nockorum ræðilegum reiði dunu þytsturlaðez hann ollum hug ok hiartaoc var þi varare j uigslu giofunum sem hann huglæidde þetta orðet optarr með sialfum serAf þui var hann ok i vigiande manna provan hinn snarpazte skoðanar maðrFyrst provaðe hann sem ritnenganna regla byðref sa være vigslo verðr saker sins lifnaðar er vigiaz villdeEn þar nest reynde hann oc ransakaðeef hann være sva vitzko oc visdome pryddrsem þæirre vigslu til heyrðesem hann stundaðe þa tilEn þisa nest skoðaðe hann þat ef lifnaðenum eða klærkdomenum þess sem vigiaz villdeoc uigslunne þæirre tisem hann til bæiðez vǽre nockot viðrkœmelekt beneficiumþi at hann villde viðr þi siaat þæir fœre siðan sem þæir vǽre vigðerraðlauslega reikandeeða sem læigodrenger sva at þar af mǽtte þæir smar hæilagar ok halæitar vigslor eigi meðr sonnu siðlǽti varðvæitahælldr yrðe þæim þær til heimskrautz at hafaoc færlegra fefangaEn i þisa var hann sva snarproc harðr provanar maðr oc smasmugall at varla villde hann nockorum nema ser siolfum til þessarrar prouanar trua eða treystaSva miok varaðez hann oc viðr sasem nu uar sagtannarra synðum at samneytaoc at hann uillde eige þa j guðs musteri setiasem skynlausum skurðguðum vǽre likareen skynsamum klærkum Vrugglega sagðe hann þat at huerr sa er vuerðugan viger uttan fulla prouanat hann stygger storlegha miok guðþo at sa bœte sek siðan ok bætre er uigðr var En ef hinn vigðe vil æighe bætraz þa vefr vigslu faðerenn sek j synðum hins vigða þæim æinkannlegha sem hinn vigðe misgerer siðan er hann er vigðrþi at hann er skylldr at skoða hans meðfærðer aðr en hann vigðe hannRJtaðum þæim siðsæmðum meðr virðuleghum verkumsem hinn sæle thomas erkibyskup ok allz englandz primás prydde sitt lif meðr sva fagrlegha oc fagnaðar samlegha sem um rið var fra sagtVilium ver varre rœþu til þæss efniss vikia sem greiner hans gofuglegar gerðer oc inner hans fagætar framm færðerNu af þi at hann hafðe her til sua sem j nackorum kirkiunnar kuirleik oc hennar hoglife viðr hafzþa skil hannat hann ma æige lengr meðr hoglife sina lifdaga leiða ok tekr nu meðr micklum ahyggium veralldelega lute jnnuirðelegha hugum at læiðaþat sem byskupe er miok opt nauðsynlekten vitrum byskupe er þat alldre blitt eða miok sœttþi at hann væit at mart er at vinna j kristne guðs j englandeþat sem hann værðr sek frame at havaef þat skal nockora framkœmð faNu af þi at hann finnr þi fleiri þa lute sem hann skoðar jnnuirðelegarrsem guðe ero gagnstaðlegeren hæilagre kirkio ærviðlegerþar sem hon er sino goðs rænntþa byriar hann þisa nest sina akærslu af kirkiunnar halfoa nockora konungsens mænn j rikeno mickla ok mattugaaf æignum þæim oc gerðumsem ærkibyskuparner hans forfeðr hofðu vndan cantuariensi kirkio latet gangasaker vanmægns eþa vanrœktarOk þar sem honum þotte sva til heyrasœker hann sin rettyndi oc kirkiunnar meðr loglegre framfærðEn þat sem honum synez beraz kirkiunnetekr hann utan alla akerslo aptr under kirkiuna oc hælldrEn þann er hann spyrrðe epterfyri hvi hann gerðe svasvarar hannSeger sek með engo mote vilia þrætta til þæsssem sva fullkomlegha er vitað af ollum at honum til heyrir valld iver at hafa en enghum oðrummeð huerium hætte sem þer eigner hefðe ranglega undan kirkiunne gengetOk sva hælldr hann þessar eigner ok garða j sino valldeoc epter sinum vilia skiparþar til er hann af hæinnreke konungeok hans stormennesturlaðr af lǽtrsakar sins rettlætissbæþi þessum lutum oc auðrumer honum oc hæilagre kirkio til heyrðoþann tima sem hann utlǽgezt En af þessar hattar kærslum rœrðum af thomase ærkibyskupe ok upp hofðumspringa honum a mote marger j sænn harðer motstoðu mænn Ok sakar konungsens ognar oc agaaller at sva bunu þo miok leynileghaþi at þæir huglæiddo meðr skamfullegre ræzlo þa hina volldugu vinatto sem hann hæfer ænn af konungenumoc af þi ottaz þæir ecke litt ærkibyskupsens ráád oc ræiðe En þo allt at æino sottu sumer suðr vm sio a hæinræks konungs fvndþæir er sek virðo hafa vanlvta orðet firi thomase erkibyskupesva sœkia þæir ok æige siðr sem kuiða serat þæir verðe ofsotter af honumkærande sek firi konungenumsvmer hvat er þæir þola af erkibyskupenumen aðrer kǽra þathvat er þæim þickir von vera at þæim myne fyri hondum veraok huilikar mæingerðer er þæir mano bratt af thomase ærkibyskupe þola nema konungleg milldi hafe sitt rættléttiss valld frammeA þat leggia þæsser nu hvarir tvæggio kapp meðr megne at minkez konungsens vinatta til ærkibyskupsok at þæir flecki þæirra samþyckemeðr nackorskonar þæim rœþum er konungrenn reiðez viðrsva at þar firi styggiz hann við ærkibyskupSegia sva at konungsens of mikell bliðskaprgefr ærkibyskupenum valld til þæss at hann geystr gange vm framm rett ok fare ollu þi framm er honum likar En konungrenn er þænna tima elskaðe ærkibyskup fullkomlegha vælvill æcke a slikar rœður lyðaNv af þvi at hæinrekr konungr er þenna tima firi svnnan sioætlar hann hæim til englandzþa dvalðe hann þessa mænn meðr ser er kǽraþi at hann vill at þæir fylgi honvm til englandz at hann heyre þar hvaratvæggioEn er Hæinrekr konungr kom til englandztok hann land viðr sudhanntunthomas ærkibyskup mœter honum þar þegar meðr heinreke konungs syni fostra sinumEn er thomas oc svæinninn gengo baðer samt j konungsens herbergestendr hæinrekr konungr þegar upp oc gengr mote þæim meðr ollum er viðr varo oc verðr vm alla hollena mikell glaumr af goðre glæðe j þessum fagnaðar fvndeþi at konungrenn syner sek nv j allre bliðo viðr ærkibyskupEinkannlegha fagnar konungrenn thomase ærkibyskupe væl firi þa skylldat hann glæz af þi at hann ser þann erkibyskup nvoc allz englandz primassem hans var fyrr mæirr hinn kærazte cancelérfagnar konungrenn þi at hann hafðe heyrt af ærkibyskupsens hæilagleik marga lute leynilega mickla oc sannlega af morghum rettorðum monnum Nu sem þæir hafa nockora daga meðr sœmð aller samt verettekr thomas ærkibyskup meðr fostra sinum konungs syne gott orlof af hæinreke konungeoc skiliaz þæir at sinne meðr hinne mesto vinattoEn fyrr næfnder a kærslo menn sem þæir sea þessa lute oc heyraskiota þæir ufremðar skugga ifer sekoc hafa sinar akerslor æcke at sinne frammeI þenna tima kallar alexander paveer goðrar minningar truiz vera af allre almænnelegre kirkio ok kristne guðsþing saman j turons borghþi at marger oc vánder oc harðer þrætto mænn springa upp nerre romueriumEn af þi at thomas ærkibyskup er j þenna tima er j ollum lutum mikell oc miok agætrþa biogge hann sek til þessa fundar meðr ollum koste hit mikelmannlegstaNu sem hann er albuenn færr hann oc finnr hæinrek konung ok fǽr honum fostra sinn j hond en siðan tekr hann orlof af konungenumoc skilðuz þæir meðr hinne mesto bliðo oc vinatto Ok þegar sem byrr kæmr tekr thomas ærkibyskup j haf oc sem guð gefr færst honum farsælegha þi at hann tækr þa hofn j flándr sem grafening heiter Ok þegar sem gofger mænn af flandr frétta þætta at thomas ærkibyskup er komenn j flándrfara þæir þegar at finna hann ok væita honum værðuglegha væghsæmð sem þæir framarst mattohonum mæðr bliðo bioðande sitt goðsoc meðr goðvilia gæfandeAf flandr færr thomas ærkibyskup j normanniamen þaðan færr hann framm iver cenomanniamEn huar sem hann kom j engla konungs rikeer honum sva mæðr allre virðeng ok vægsæmð fagrlegha fagnat sem sialfum hæinreke konungeSem hann a æighe miok langt framm til turons borghar j huerre er hinn gofugleghe gimstæinn lǽrðra manna martinus huilerheyra menn hans til kvamo þrim daghum firi þingitbliðkaðez oll bborghenoc mæðr fagnaðe rænna ut af staðenum mote honum æige at æins borgeisar oc borgar mænnnema iamnvæl klærkar oc kænne mænner nu ero nér allerþæir sem af pavanum hofðu kallaðer verittil turons borgar saman komner af ollum londumok þat fylger her meðr er honum ma til sœmðar segiazat kirkiunnar fæðr ok forstiorar aller cardinales riða langt mote honum út af borgennemote siðvanda sialfra roma kirkioutan tva cardinalaþa er hia herra pavanum epter sitia firi sœmðar saker viðr hannsem verþugt erat æighe fare aller hans brœðr j sva micklo fiolmænne fra honumsva margr mǽtr maðr oc agǽtrsem nu er til turons borgar saman komennAlexander pave gengr /v/t af þi hærbærge sem hann sitr joc framm j holl nackoraat hann þole æighe þrong of micklaþann tima sem ærkibyskupenn kæmr a hans fundþi at hann heyrer at mikell fiolðe fylger honumSem thomas ærkibyskup kæmr firi alexandrum pavatekr herra pavenn honum harðla bliðleghaEn af þi tekr herra pavenn thomase ærkibyskupe bæzt oc bliðlegaztat hann hafðe veret langan tima fúss at finna hannæinkannlegha fyri þa skylldat hann hafðe af morghum sannynda manne heyrða marga goþa lute sagða af honumEn af þi at ærkibyskupenn er miok farmóðr oc af longum væghum til komenn þa vil herra pavenn vera honum varkunnigr þar vmaf þi gæfr hann honum skiott gótt orlof at fara til sins herbergissthomas ærkibyskup for a konungs garð til herbergiss skamt j fra herra pavans hollsem þinget hefer staðet vm nockora dagagæfr postolegr faðer alexander pave thomase ærkibyskupemeðr friðar kosse ok sinne bliðre blæzan oc verðulegre vinatto gott orlof til heimfærðarændr nyiaðum aðrepter ærkibyskupsens bœnnockorum sinnar kirkio priuilegijsEn siðan vænder hann hæim a væghok færsk honum harðla væl þi at hann kom skiott hæimok varð hans færð meþ friðe oc fagnaðemargfallegrar sœmðarA oðro are sinnar vigslo sem hann kæmr hæimfinnaz þæir hæinrekr konungr skiotttekr konungrenn honum nu sem fyrrmiok kærlegameð allre bliðo oc sœmðsem andlegr faðer aaf sinum syne at hafaA þessum dagum varo tvau byskupa sǽtej thomass ærkibyskupsdomehofþingia lausvigornensis ok herefordensisþæim vnder lok liðnum sem j vigornensi sǽte hafðe setiten auðrum af herefordensi sǽte til lunduna sætis fluttumÞessor herefordensis sem nv var lunduna borgar byskup vorðennhæiter gillibert eignar nafneen kænnengar nafne foliothNu sem hæinrekr konungr hafðe þæssa byskupstola sem hofðingia lauser varovm nockora stund j sino valldeþa er hann af thomase ærkibyskupe optlega vingiarnlega amintrbæðe með bliðum bœnar orðum oc miukleghum a minningumstundum ok nockot sva mvne snarplegarrsem samðemeðr bliðo viðrbragðeat hann samþycke at klærkar oc kænnemænnkiosa ser byskupa efnetil þessarra tveggia fyrr næfndra byskup sǽtaEn huer sok er til hælltat hæinrekr konungr hellt þersa byskupstola sva længe j sino valldeþa er þessor en engen onnurat j þæima tima springr vpp vándr /v/vanðe af hofþingium j morghum rikium meðr of micklum framgangþi at konungar hallda nu sva længe sem þæim likar j sino valldeþær kirkior oc þa klaustraok byskup stola sem byskup stolar ok aðrer hofðingiar ero fra fallnertakande under sek alla þa tolla oc tiunder meðr oðrum gognum oc gœþum er þæim kirkium eþa klaustrum til heyra sem þæir helldo þa j sino valldeOk sem kristr se nu útlægr vorðenntakaz nu tollar aller ok tiunder þessarra byskupstola af konungs monnum oc fara með konungsens skatteok sva færr kirkiunnar mundroc hins krosfesta kristz faðerneat konungsens mænn draga þat j konungsens fehirðzlorþat sama kirkiunnar goðz er væra skylldi angraðra manna hugganok fatœkra manna fœðaSem þætta færr sva miok langa stundþa huglæiðer thomas ærkibyskupok saat æighe hœfer at sva fare længr frammþi at hann væit sino vallde ok vigslo til heyraat þilikar vuænioraf veralldleghum hofðingium mæðr mikille agirnd fundnarok vpp a kirkiunnar skaða jnn læiddarnæmez meðr allu afNu af þi at hann sér huerso mikenn skaða er hæilagre kirkio læiðer allz kostar afat hon misse þæirra er henne skylldo með rettre reglo stiornaþa bað hann konungenn mæðr bliðre bœnþann er hann ælskaðe um fram alla mænn oc opt miuklegha aminteat hann gǽfe þessa tva byskupstolasem rettr ok regla hæilagrar kirkio stændr tilEn stundum synde hann konungenum diarfleghaoc sagðe huerso mart iltoc uhaglegt er af sliko kunne komabæðe j stundleghum lutum oc andleghum ok hue o þarfr a voxtr er af sliko þroazSua varð vm siðer við ærkibyskupsens marga bliða bœnat konungrenn jááðeat mænn være til byskupa valðer ok vigðerNu þegar sem konungrenn iaaðe þæssokiosa korsbrœðr af huarumtueggia þæssa stað ser byskupa æfnemænn gofga ok goðum siðum pryddaTil Vigornensem sǽtiss var kosennnockorr ungr maðr at alldreæn gamall at goðum siðum Rogérus at nafne son robertz mikels mannz er forðum var glavernensis jarl En þo at þæsse vnge maðr se goffugr maðr at ǽttþa er hann þo gofgare at goðum siðumþi at hans agæter kraptarstiga um framm stort kynfærðe Sem hann var mæðr allra samþycke kosenn þæirra sem kosningrenn til heyrðeþa var hann þisa nest vigðr at thomase ærkibyskupehann var jamnan siðanbæðe j friðe ok ofriðe lættr oc lyðenn thomase ærkibyskupeoc buenn at tala mæingerðer með honumþi at honum virðez þat vera með ollu sœmðar laust ok sómaat neyta þa náðaer hans vigslu faðer þoler af vándum monnum marghattaðar skæmðer oc skaðaTil hereforðensem sǽtiss viger thomas ærkibyskup þann mann er Robert af meledun hæitervolldugan skola mæistaraHuartueggia væl kunnanda veralldlegar ok hælgar ritningarok þo var hann i sinum lifnaðe micklo a gǽtareþæssa læresvæinn var hinn j skola er fyrr var vigðrÞessorr hinn mickle mæistarevar sva j lifnaðenum ok j visdomenum sem æinn mikel lysande lampe vm kristnenaþi at hans læresvæina fiolðe dreifðez viða vm verolldenasem glaðer gæislar af liosum lampaJ þæssum tvæim virðuleghum vigðum byskupum ollum siðum sœmðerfullnazt fagrlegha af hinum hæsta guðe hins sǽla thomas ærkibyskupsfyrerætlanok vileþi at hann hafðe með ser stattok þess hinn hǽsta guð bærlegha bæðetat hann lægðe engum uttan mackleghum vigsluhænndr j hofuð mote sinne samvizko meðan hann være ærkibyskupLitlum tima heðan fra liðnumkallar thomas ærkibyskup saman miok marga byskupa j sino ærkibyskups dœmeþi at hann vill vigia æitt verþulegt mustere er hæinreks konungs forfæðr hofðu gera latetkonungenum þat sama sialfum vilianda ok viðr verandaJ þæssarre kirkio huiler hæinrekr ænglandz konungr j dyrlegho læge mikels háttar maðr foður faðer þessa hæinreks konungssa er j fyrsto hóf þetta mustereA þi sama are við vestmystr j lundunum tækr thomas ærkibyskup upp or iorðu likama hins hæilagha edvarðar konungsbiartan oc blæzaðan af fullkomnum ræinlæika er hann hhafðe j sino lifeok saker hans verðlæikamargra ok mikels verðraskipar hann honum j þæirre somu kirkio millem annarra hæilagra domahæinreke konunge þat sama viliandaok sialfum við verandaOk er nu sem ver fyrr sogðumverðulegs konungsok hæilags ærkibyskupsæinn hugr oc hiarta j h guðeRikeno ok rǽtto raðemeðr klærkum ok kirkiunne j fullum naðum ok friðesamþyckianðumsialfum guðe sva gerandaþæim er friðenum fagnaroc elskunne við mannkynet alldre hafnarEn harmr oc sannlegha of harmrþi at æcki er meðr monnunum miok langǽttoc æcki lenge væl verandahælldr er epter hins visa orðumþess er sva segerat aller luter ero timalegeroc sinum timum under himne um liðaTime grátrs ok látrs timeælsko ok hatrstime friðaroc time bardagaAller luter hafa timaMikel nofn oc sœtt samþycke sliks konungsoc þiliks ærkibyskupsoc mæðr sonnu nv at segiaþa ær æigi auðvælltj nockoru oðru landeat finna slikan konung oc þilikan ærkibyskupoc sva mickla vinattomillem sua mikella oc volldugraMiket oc sœtt samþycke er nv milllem þessarra tvæggia hofðingiaen oflitenn tima hælltzþi at skamt er at biðaat sundrlynde slœckuer þæirra samlyndeaf þæss aæggian sem ovin er elskunnaroc friðarens fullr fiandeFiri þænna hinn forna fianda allz mannkyns svikaraer þætta hit mickla oc hit ælskulegha samlynde skiott liotlegha leyst millem hæinreks konungs oc thomas ærkibyskupsEn þo verðr þetta audro viss um siðer en fiandenn hugðeoc hann villde at vǽreþi at friðr meðr goðu samþycke varð micklo fastare millem lǽrðra manna oc læikmannaþann tima sem thomas ærkibyskupvann mæðr sinum dauða under kirkiuna oll þau mal sem honum oc hæinreke konungekom sundrlynde afOk af þi var þætta sundrlynde meðr nockoro motesva nauðsynlegt sem nytsamleghtNV sem hinn forne fiandesem hinn forne hinn meste vvin mannannasa sva sœttoc sœmilegt samþycke samþycke millem hæinreks konungs oc thomas ærkibyskupsþa auuundar hann þat hinn vándeþi at hann þickez þat skiliaaf sva micklum manne sem thomas ærkibyskup er j kristne guðsat kirkia j ænglandeman af honum mikelegha gofgazEn til þæss at þat verþe eigheoc at landz folket fagne æige længr j slikum friðe með sva sœtu samþyckeþa kastar hann sino sauruga illgræse j guðs akr þat er udœmilegt oc bolvað sundrlyndeer hann sender j landetmeðr hverio er hann uill niðr briotaþat ælskulega samþyckesem her til hefer með micklum bloma staðet millem hæinreks konungs oc thomas ærkibyskups Ok mæðr þæima hǽtte fǽr hann ser hinn vande sundrlyndiss sáð j fyrstunne millem konungsens oc fær hann ærkibyskupsensþat er hann vǽner sem vera manat margt annat o þarft mvnde af groaþo at upp hafet mæge æighe miok mikit synaz Mæðr þi at thomas ærkibyskup ok allz ænglandz primásþickez hafa noga byrðeer byskuplegre tign til heyrer oc þi vallde er hann hælldr af kirkiunnar halvoþa sender hann mænn til hæinreks konungsoc bað hann kiosa ser kancelerþi at hann þickiz þi siðr tvæim volldum vinnazat hann kænner sek varla æino nœgiazÞessor er su hin fyrsta sundrlyndis soksem fiandenn saaðe millem konungs hæinreks oc thomas ærkibyskupsþi at sva varð sem hann villde at konungrenn stygðez viðr þættareisande sinn hugh þegar mote ærkibyskupeEn þessor var onnur soktil þæirra askilnaðarat konungsens mænn krofðu meðr mikille freko af folkemikenn fiarlut um allt ænglandaf minna huse oc mæiraþann sem folket lagðe frammtil þæss at landet væri væl friððat oc frælst firi ráns monnum oc hervikengumEn þenna sama fiarlutvill hæinrekr konungr snua j sinn visa eyreoc lǽtr krefia meðr mikelle fræko sem annarra sinna jnngialldaHer i mote mæler thomas ærkibyskupseger æigi heyra at heimta þenna fiarlut sem konungs visa eyreeþa með freko epter faraþar sem þetta er ænge forn skylldanema konungsens a lagh a folketoc hans manna atkvæðehui miket er greiða skylldeHit þriðia efne finnr hinn forne fiandemorghum monnum til mikella o naðaer konungenum oc thomase ærkibyskupe snerez til of mikels sundrlyndissSva bar til at nockorer klærkarþæir er diofulsens verkrekar mego hælldr hæitaen klærkarþo at þæir bære klærka nofn oc bvnatþi at þæir fylla oc fullgera fiandans viliaoc af þi at þæir ero af sialfra sinna vandum verkumoc uheyrileghum illgerþum rœgðeraf soknar monnum reknerok j bondum halldnerMillem þæirra var æinn prestrsa er af manndrápum var miok ufrǽgroc af þi rœgðr af frændum hins dauðaHann er af soknararum tekennen fyri saker virðingar vigslo hansþa er hann sændr til byskups af sarisberkonungsens iustisar með frændum oc felagum hins dauðafylgðo oc flutto slikt er þæir matto þann vesla prestrópa huat er þæir mægaoc helldr biðia byskupen þæim gera rett af honumEn prestrenn syniarok varðe sina sok slikt sem hann gatNu sem hann ma æighe af asoknar monnum sigraðr uerþasva at hann gange vidr verkinoþa byðr byskupenn at hann ræinse sek meðr loglegre vndan fœrsloEn er hann fǽr æigi vndan fœrszþa sender byskupenn hann prestenn til thomas ærkibyskupsþi at hann vill hans rááð við hafaok af honum heyra hvat er loglegazt vǽreat hann mǽtte þi orugglegar framm fara j hegning við hann prestennEn er thomase ærkibyskupe er þætta mal mæðr byskup sens bræfe birtþa byðr hann þat fyrstat prestenn skyllde ollu sinnar kirkio góðs af sætiaoc allan vægh oc kirkiolegt valld skyllde af honum takahær mæðr skyllde hann j munklife gera ævenlegha iðran hins harðazta lifnaðarjamnlegha til dauða daghs jnne byrgðr Nu sem klærkarner varo þessa læið rœgðereþa at ill gerðum staddereþa faheyrðum vfrægðum kunnner oc sanneroc at male fallnerþa varo þæir utan lima lateþa nockor mæizlsva af lande brott rækner mæðr raðe thomas ærkibyskups epter fornum decretanna logleghum sætningumpinunne harðnaðre oc minkaðre epter glœpanna mikileika oc til skylldanepter virðing oc vigslo misgerandansatvikum oc hǽtte misverkansÞi er æighe gleymanda at Philippus nackorr korsbroðer af brois hefer firi smat konungsens rétt oc stiornmeðr nockorum brigzsamleghum mæinmǽlumþat mislikar konungenum harðla miokok fyri þi harðnar hann nu j sinum hugh oc hiartaæighe at æins mote honum korsbroðurenumnema jamnvæl mote ollum klærkdomenumEr oc vandr vane til þessat vita alla um ef huerso sem við væitef af nockorum verðr brotlegha talatEn er þetta er kǽrt fyri thomase ærkibyskupeþa er hann klærkrenn til kallaðr ok heyrðr en siðan hægndr oc hirtr vm framm háátt ill mǽlisensat konungsens ræiðe mynde þi auðvællegarr minkazOpinberlegha var hann meðr vondvm væl huðstrokenn oc vm nockor áraf ollum sœmðum sættr oc sino æmbætte af flettr oc þi beneficio sem hann hellt j þi konungs rikeEn er konungenum mynde æigi enn at gætaz þa synez sva sem hann vile helldr enn sakaða klærk til nockorrar pino bæiðazoc vile þo æigi opinberlega vpp beraþi at hann huglæiðer erkibyskupsens logsamlegha staðfestooc at honum man huerge mega af rettum vægh vikiaÞrongez nu af þesso ollu iamsaman konungsens hugr ok hiartaþrongez oc erkibyskupsens hvgr oc hiartakonungrenn elskaðe sem syndez sins folks friðsem erkibyskupenn sinna lærðra manna frælse oc griðEn nu af þi at hæinrekr konungr heyrer þilikra klærka illgerðerer enn sannara mego krunaðra diofla heite berahuerge minkaz fyri þess hattar hegningar nema hælldr huervitna dagh fra dege vaxa oc versnaþa kallar hann þisa nest thomas ærkibyskup meðr oðrum byskupumklærkum oc kænne monnum rikessenssaman j lundunum við vestmystrNU sem thomas ærkibyskupbyskuparabotarmeðr klærkumoc korsbrœðrumkoma til lunduna epter konungsens boðskap at nefndum timavar hæinrekr konungr þar komenn meðr jarlum oc barunummeðr valldz monnum oc aðrum sinum sœmðar monnumOk þinge setto ok somðuoc samtals sokenne vpp sagðrekræfr konungrenn þegar miok akafleghaat klærkar þæir sem j sva micklum glœpum virðe gripner sem ver fyrr gátumeþa j asoknum sigraðerse sinum soknarmonnum j hændr fengnerSeger þa litils virða vigslo tion sem æigi ero skamfylleger sakar sinnar virðingar ok vigsloat hallda sinar hændr af sva micklum glœpumSeger hann ok þa þi verre veraj sinum glœpum ok grimmaresem þæir ero af virðingvm vigslunnar aðrum mætare oc agætareok af þi vera þæim mvn harðare hirting hegnandesem þæir ero j verkunum verreoc uvarare en aðreref þæir verða j sinum glœpum gripnerNu af þi at konungrenn var nockorra sinna manna raðe styrktr oc studdrþæirra sem sek sogduz huartveggi logen væl vita kirkiunnar oc landzens þa bæidez hann berlega meðr hinne mestu akæfðat þiliker klærkar se hans monnum j hændr fængner sva skiott sem þæir voru klærkdomenum af sagðer sem þæirr sogðu logen til standaÞar af segia þesser vera optlegha in canone af þilikum sva ritað Se hann sælldr curieþætta likar konungenumþi at konungsens klærkarþæir sem viser synaz segia sliktok af konungsens halvo framm flutto at þiliker illgerða klærkarse meðr ængo mote j mvnklifeeþa utlǽgðar rekandenema hælldr segia þæir at epter loglegum rettyndum se þiliker curie j hændr fáándeEn þat vera at fa þa curieer at selia þilika klærka veralld leghum domara til pinslaOk af þi at konungrenn hælldr a þesso miok forleghamæðr sinna manna fylge ok frammflutningeþæirra er sva segia satt veraþa hœver thomas ærkibyskup rááð oc rœþur meþ fyrr næfndum sinum uisdoms monnum Oc somðo ráðe oc sætto sem thomas ærkibyskup hefer morgu sonnu svarað konungenum meðr fogrum flutningekirkiunne oc hænnar klærkum til friðar oc frælsissynande honum fornra fæðra reglulegan rett oc skipaneren ecke vinnz atþa biðr hann konungenn at lyktum sinnar rœðumeðr allre góðfyseopinberlegha ok bliðleghaat konunglegt valld ok milldelæiðe æige nyia hægning inn j sitt rike vpp a kirkior kristzok æinkannlegha kristz drottens lutklærka ok kænne mænnmote hæilagra fæðra setningum oc kirkiunnar logleghum rettyndumOk þæssa sama biðr thomas ærkibyskup hæinrek konung optlegafyri kirkiunne oc klærkdomenumlinlegha oc litillatlegaEn er hann vinnr æcke meðr sinne auðmiukre bœnsva seger hann æige sek skalo þolasem hann ma oc meþ ængo mote þola at læikmænn dœme klærkaNU sem konungrenn vikr ser a ænga lund viðr erkibyskupsens sva bliða bœn nema stirðnar j hugh ok sturlaz j hiartaæ þi mæirr sem hann ser thomas ærkibyskupoc aðra byskupa standa mote serþi at hann ætlar þa sva staðugasem hann ser þa samhugaaf þi spyrr hann þegar byskupana ef þæir vile hallda sina forna konunglega vanaþi at þæir hafa verit væl varðvæitter af ollum byskupum j landenovm tima mins foður foður oc her tilOk af þi eiga þæir æigi a varum tima af virðaz eþa niðr læggiazhelldr æiga þeir halldaz ok varðvæitazMote þesso suarar erkibyskup svatekno raaðe aðr með sinum brœðrum byskupunumSeger sek ok sina brœðr byskupanavarðvæita vilia þahæilum retteok reglo sinnar vigsloþetta sama seger ok sér huerr byskupanna sem þæir varo af konungenum spurðerEn er byskup hylarius cycestrensis heyrer konungenn af þesso orðe storlegha miok styggiazskipter hann orðeno oc vm vændererkibyskupenum ok aðrum byskupum ecke aðr at spurðumseger sek konunglega vana vilia meðr goðre tru væl hallda ok varðvæitaOk fyri goðu gerðe hannsem ætlaz maþi at vera kann at hann true sek sva æiga at geraEnn minkaz ecke viðr slikt konungsens ræiðe nema hælldr gefr hann byskupenum horð orðenskis virðande hans framleype nema fyri smaande hans skiotrǽðeEn þisa nest snyz hæinrekr konungr til thomas ærkibyskupsoc annarra byskupaer við varosem hann heyrer allra þæirra andsvorseger þa hafa skipat mote ser fasta fylkengok æitr oc umsater þi orðeno j veraviðr seksem þæir logðu viðþa er þæir sogðuz hans vana vilia halldaoc þæir sogðu sva hæille vigslu sinneAf þi bæiðez hann nvat vttan alla viðr logvsege þæir sek konunglega vana vilia væl varðvæitaþi orðeno brott kastaðohæille vigslo sinneMote þesso svarar thomas ærkibyskup svaseger at trulæika hafa þæir honum svaretEn þat er lif oc limo oc veralldlega virðeng heille sinne vigsloSeger at j þi orðenoer þæir soru honum at hallda veralldlega virðeng mego konungleger vanar væl vnder skiliazEn seger sek oc þa með engo mote meþ engu auðrum hǽtte skylldanda til þæirra varðvæizlonema sva sem þæir hofðu fyrr svaretSem miok liðr degenum en byskuparner vilia æige kasta brott orðeno heille vigslo sinnehlæypr konungrenn vpp meðr mikille stygð ok reiðeþi at hann var allan dag angraðr gengr þegar vt af hollenneA engan oc æige byskupana hæilsandeeige gæfr oc nackorr honum af byskupunum sina blæzanthomas erkibyskup er meðr byskupunum var allan dagh angraðr af konungenum oc hans monnum gengr oc brott oc hæim til herbergissem byskuparner ganga brotttekr thomas ærkibyskup fast byskup hylarium cycestrensem vm þat at hann dirfðez at verda vmsem honum likaðe þæim orðum er þæir hofðu meðr ser statt hverso þæir villde at orðe kveþaser oc sinum brœðrum byskupunum ecke at spurðumVm mœrgenenn epter kallar hæinrekr konungr aptr ok under sek tekrkastala konungdomsens meðr eignum oc aðrum sœmðum þann er thomas ærkibyskup hafðe af honum halldet fra þæim tima j sino vallde sem hann gerðez konungsens cancelerOk a engan hæilsar konungrennAf engum byskupanna tekr hann oc blæzanEnge þæirra biðr hann ok væl farahælldr riðr hann ollum þæim ovitandum brott af lundunum leynilegha aðr en af deghe lyser oc sva skiliaz þæir at sinneLJtlum tima heðan j fra j fra liðnum girner luxouiensem byskup at fara a konungs fund viðr hann at liknaz þi at hann hafðe or hans vinatto vollteðNu sem hann byskupenn kæmr a konungsens fundgæfr hann konungenum rááð til þess at hann kome ser j vinatto viðr hann oc þilika virðeng sem hann hafðe fyrr haft være væl ef æighe være vpp a hans salEn þætta uar byskupsens rááð at konungrenn locke lǽrdomenn at ser snuande ollum klærkdomenum til sin sem skiotaz at æigi jamnbioðe þæir honum længr meðr sva sterko samlynde oc staþugo þi at þæir standa seger hann sem meþr fylkto liðe mote yðar En at sannre vinatto væl samtengðre millem yðarmegu þæir yðr at sterkum stoðum stoþum verþa j malum yðrum thomas ærkibyskupsAf þesso hans upp kaste er lenge viðr fængezat klærkdomsens samlynde snuez j sundr þycke sua at þætta samband brægðæztEn byskuparner snuiz til konungsens ok fylgi honum fastlegha til þæss at thomas ærkibyskup sigrez þi avðvællegarr sem honum fylgia fǽre oc enge stændr sa meþ honum sem hann styrkeNu sem byskuparner þæir sem af fornu konungsens hatre ok hæitansyniz lima lat eþa annarr vaðe við liggiasnuaz til konungsens fyri ræzlo sakersnuaz ok aðrer byskuparner til konungsens sem sitt hús hofðu a sande sett oc æigi fæck staðet fyri áár straums striðe oc akæfð þi at þæir hofðu æige sinn hugh oc hiortu staðfest yfer guðleghan grundvollOc vttan sins erkibyskups vilia gera þæir þætta meðr hvæim er þæir hofðu fyrr staðet oc þo skamma stund meðr dyggum drengskapþi at aller hæita þæir konungenum at gera sem hann vilOk sem aller byskuparner skakaz j hugh en skialfa j hiarta skiliaz þæir viðr thomas ærkibyskup þilikazt til at jamna sem agner af illgræse skakaz af goðu saðkorneStendr thomas ærkibyskup æinn epterutan hardla faer af byskupunum er mæðr honum standaok standa þæsser þo at hvaro með honum hælldr lagt oc leynileghasakar konungsens ognar ok agaHer meðr freistar konungrenn oc at snua thomase ærkibyskupe meðr bærum bliðskap oc fogrum fyrihæitum til sin stundum yrker hann aat vikia honum epter sinum viliameðr hæitum oc horðum kvganar orðumEn guðs maðr yfer sterkan stæin Iesum Christum settrma huerge með bliðo ne striðo af rettlætiss vægh vikiazEnn er ecke vinnz atfara marger mikils hattar mænn optlega millem hæinreks konungs ok thomas ærkibyskupsoc meðr morghum fyri hæitum oc ymisleghum hattumerkibyskupenn a æggiaat vikia ser epter konungsens viliahonum fyri hugar augu læiðandefornan ok fullkomenn fælagskapmeð hæimoleikamillem hans ok konungsensminnande hann avirðulegann vegsæmðerer konungrenn hafðe honum væittar fyrr mæirrmeþr storum femunumfagrlegha framm flutt logþumgræinande fyri honum hve miket gótt oc sœtter af friðenum grœreþa hvi miket illt er af sundrlyndeno leiðereþa huerso mikel hæimska ok /v/uizka er monnum synezat hann gere sek sva uminneghan margra luta goðraok nogra sakar æins litils þrættosamlegs orðsviðr þann er sva elskaðe sialfan hannok tyna þar fyre sva mikille virðeng oc vinatto sem konungrenn hafðe honum langan tima af æ sinne eigenne millde herralega teeten nœra sundrlyndevækiande uró upp j landenoþa er sva margra luta oc mikellaman vera vant upphafsem epter kunno koma uttan gott niðr laghJ þui fáz nu flester at æggia erkibyskupenn aat hann lægge þat orðet niðrsem konungrenn styggez viðrþa er hann jaaðe sek hallda uilia konunglega vana sem konungrenn baðella auðro viss um vendaEn framarre flæstum aðrum a æggiar thomas ærkibyskupoc hann fast til knýr þessa orðz um skiptissbyskup hylarius cycestrensissa maðr er miket bbriost heferok j orðum er glœsilegrA nackorum dege kæmr byskup herefordensisok Jarl vendonieoc abotenn af elmes til thomas ærkibyskupsoc hava meðr honum af fyrr nefndum konungsens vanum ráád meðr langre rœþoSeger abotenn sek vera sendan af alexandro pavatil thomas ærkibyskups þæss ærendiss at telia þat fyri honummeð sinne aæggian at hann sœme ok samþycke viðr konungsens valld oc viliaSeger konungenn þat fyre kardinalum svaret havaat hann skal enskiss þess af byskupunum bæiðaz er mote se rette oc reglo hæilagrar kirkio oc hænnar klærkanema hælldr girnez hann at vera vegsamaðr fyre sialfs sins stormænne Ok fyri þa sok seger abotenn at ærkibyskupenn ma þat væl gera epter konungsens bœn folkeno til naða meðr þi viðbragðe sem honum likarVerðr nockot slikt til raaðs teket seger hann abotennþa vil pavenn lata ser þat kenna hælldr en æigi faez friðrEn eige truum ver þat vera ævanda at goðer mænn ok gægner vile vist at kirkiur oc klærkar fae frið oc góð griðþæir er at hvaro oflitt alita huat er hœverþi at meþ hógværre bæizlu ma konungrenn auðmykiazþar sem hann man af ofdirfðar samre framferð harðna ok styggiazMarger kosta nu at um grafa guðs mannen hæimolleger hans uviner æinna hǽttlegaztþi at bæðe biðia hannoc honum a eggia sialfs hans mænnsem konungsens mænnEn um framm alla lute fyser hann at gera konungsens uiliasu hin hæita ast sem hann hefer a konungenumNu af þi at hann uerðr um siðer of miok talðr af monnumoc af sinum umkringðr vinumen um framm alla lute þæirre ælskunne a æggiandesem hann hefer viðr konungennþa kæmr hann til konungsens við oxenforðOk þat sama orð sem konungenum er stygð ahæitr hann sek vilia vm vændaþar af bliðkaz konungr enn nockot sva j sinum hugaoc syner sek viðr ærkibyskupenn nockoru bliðara en þo æigi epter þi sem hann var vanrSeger konungrenn sek vilia fyri hæitið með þæima hætte havaaf konunglegum vonum varðvæitandum at þat se opinberleghaen æige leynilegha gortbyskupum ollum oc barunummeðr ollu oðru rikissens stormænne viðr verandum oc a heyrandumÞJsa nest stefner heinrekr konungrbyskupummeþ auðru stormænneoc micklo folke a sinn fund j klarendunþi at sva synez sem hann girnez at gera frið millem lǽrðra oc olǽrðraEn væiter þo at hvaro ser oc sinum monnum sonnum vin thomase erkibyskupe minne forsea en hœfðeSem byskupar oc annat stormænne koma til konungsens við klarendunkallar hann alla a konungsgarð til stæfnook þegar þæir komakræfr hann þegar sialfr miok akaflegaat byskuparner hæfne sitt fyrihæitvæl viðr hannEn þo at thomas ærkibyskup have hæitit at samþyckia konungenum her umþa hefer hann þo æigi þi siðr grun a hans glœsum oc fogrum fyriheitumþi at honum gefr skiliahuerso konungrenn micklar sitt valld mote kirkiunne Af þi kyss hann hælldr under standa þi er konungrenn vill viðr hann framme havaen briota kirkiunnar log sva berlegaoc þo at hann ottez epter natturo mæingærðermyrkva stofu eþa útlægðermeþr þi fleira sem grimmer mænn fœra optlega at þæim monnum sem retto fylgiaþa ræðez hann þo mæirr guð en mænnenaAf þi skipar hann sek andverþan mote ollum þæim fyri þa sok skorter æighe þegar af konungsens halfobæðe hót ok hæitanmeðr morghum horðum ognar orðum akæfðar ræiðeEn mote sva ræði leghum rœðumoc harðleghum hæitanumhæfer thomas ærkibyskup sek þolinmoðleghaSem her er kometganga framm fyri thomas ærkibyskup byskupenn af sarisber oc byskupenn af norvikþæir er af fornre konungsens hærmð oc hans manna hatreer sem vá se fyri dyrumþi at þæir ottaz at þæir fae nockorar skskammer a sialfum sereþa fiar skaða af konungenum eþa hans monnumsaker þæirrar uroarer nv er j rikenoþæir biðia ærkibyskupenn mikellegha at hans millde miskunne sinum klærkum ok kirkiumþess biðia þæir oc at hann hæpte sitt harðyðgegeymande þæssat sialfr hann yrðe æigi i myrkvastofu keyrðrklærkdomrenn se ok æigi j vtlegð fœrðrVer byskuparner fallem oc æigi j várs hals fyrdœmengTvæir hiner mesto Jarlar j rikeno koma ok til thomas ærkibyskupsþæir er sva sogðu til hansNema þu samþycker segia þæir konungsens viliavm þat sem yðr ggreiner avirðande hans valld epter þi sem þu ert til skylldrþa manv þæir meðr konungsens berum boðskap vera meðr mæingerðum kugaðersem konungenum oc ser sialfum vilia ævenlegha ufrægð vinnaEn usigranlegr staðfesto maðr thomas ærkibyskup ifer krist groenn ok grvndvallaðrsa sem æigi matte fyri bliðo ne striðo af rettum vægh vikiazverðr nu sva talðr um siðerat hann af skilz sannlæiksens frægðoc sinnar moþur sœmð hæilagrar kirkio oc kristneþæirrar frægo frælseer hann hafðe aðr lenge væl viðr staðetok af þi verðr svaat hann skal eige j sinum hugh þrutna j drambvise j þæirra þrǽttooc þar af siþan þuerra fyri guðehuar af en hann skyllde þroaz ok þrifgazþa er hann um stundar saker sino sialfrǽðe upp gævennat hann falle j fræistnenne til þess at hann risi þi rosklegarr upp epter falletOk at hann fallenn viðr kænnez hann sinn mannlegghan breysklæikaEn upp risenn epter falletskile hann guðlegha millde ok miskunn meþr ser sannlegha veraok til marksat enge hafe trutt traust a sialfum sernema a guðe grœþara sinumþa fello hiner agætazto tvæir guðs vinerhinn sæle Petr postolepostolanna hofðingeoc hinn dyrlege dauið konungr oc guðs spamaðrEn eige segium ver þætta fyrr þiat ver dœme setim nockorum til þess at hann fallenema helldr til þess ef nockorer hava falletat hann rise upp sem skiotaz oc skorulegaztþi at sva gerðo þæirFell hinn sæle petrus sem ver sogðumþa er hann neitaðe guðeen várum drotne sinum miskunnar augum til hans litandereis hann meþ tárum oc trega uppbæðe skiott oc skorulegha epter falletFell oc hinn dyre dauid konungrþa er hann horaðe kono riddara sinsen reð honum bana rááðen spamannenum namán til hans komandeok hann fyri sinn glœp fast avitanderæinsaðe hann sek meþr sannre iðranbœtande þat er brotet varglœpenn með ollu af máandeoc forðaðez sva verþuga pinoSva er nu ok hinn sæle thomas ærkibyskup til provanar sino sialfræðe um stund upp gefennat hann falle j freistninneef hann uill eige mote standatil þess at hann se siðan af falleno minnegr sialfs sins breyskleiksok at hann rise þi rauskare upp til striðsmote þæim er minka vilia kirkiunnar rettok se þi staþugaresem hann kænner sek hava gort guðrækileghan glœpNu sem hann er þrysvar a minntr af rikarðe einum mikils hattar manneer þenna tima er formaðr templara j iorsala borghat hann vare sek oc viðr siae grimð sinna fiandmannaoc at hann seae sva fire kirkiunneoc klærkdomenumat huarke fare nockorn skaða afþa gefr hann ser ecke um slikar aminnengarHarma synaz þeir nu ok syrgia er hann viðr slikt varasva sem þæir sæi skæken sverþ með hatre upp a sialfs hans halsoc sva lata þæir nu sem þæir gráte huartueggia j sennhans braðan dauðaoc þæirra glœp er gera manuAf sliko ollu jamnsaman kæmz thomas ærkibyskup viðrþi at hann meðr millde ok miskunn væl tempraðrvill giarna at goðer mænn fae frið með naðulegho samþyckeoc af þi vikr hann nu epter þæirra rœþum oc fortolummæirr sakar klærkdomsens en sialfs sinser honum mikilega a eggiaat vikia epter konungsens uiliakirkiunne oc klærkdomenum til naða er nu þicker standa með micklum vanda ok vaðaNu af þi at hann er allum lǽrðum monnum j ænglande virðulegarre j sino valldeþa hæitr hann fyrstrat hallda alla konunglegha vanaok þæger nu ifer þi orðenoheille vigslu sinneOk sua sem æið sinn viðr leggrandehæitr hann upp a sin sannyndeat hann skal sva geraleggiande sva synð við synðSva sueria oc aller byskuparnerser huerrSem aller byskuparner hafa svaretat þæir skalo hallda alla forna konungsens vanaþa er þegar epter rannsakat af nockorum konungsens monnum er sek segia vita hui marger þæir ero eþa huilikerOc sva sem þæir verða fundnersva ero þæir ok þegar greinnilegha upp sagðerEn þo at marger se nu upp tinderþa segia konungs mænn at þo ero mycklo flæire enn o talðerSem þesser vanar ero fyri byskupunum upp lesnersvarar erkibyskupenn svaSeger sek huarke vera j valldeno sva fornanne j uisdomenum sva froðanat hann vite alla gamla vana j rikenoseger sek oc skamman tima hava veret erkibyskupoc af þi vera litet af slikum lutum kvnnegtOc af þi at degenum liðren notten at liðrseger hann at sva miket mal ma væl mœrgens biðaÞetta likar ollum vælok sœker huerr sitt herbergeþeðr þesso skilorðeat vm mœrgenenn epter at œrnum dægheskalo þæir til þæssa sama um tals aller komaVm mœrgenenn voru þæir vanar ritaðerer fyrra daghs epter stoðuen siþan upp sagðeroc a cyrographum sætteroc konungleger vanar kallaðerEn þo voru þo marger sem provaðez meðr engo mote konungleger vanarhælldr varo þæir fundner ok framm sagðersakar hatrs ok hærmðar viðr thomas ærkibyskupkirkiunne ok klærkdomenum til niðranar oc vdœmilegra vnáðavandra manna vppkaster auvundar æitr ma sannlegha heitakonungenum sialfum ovitandaat mænn mynde með þessarre syndr lyndiss slœgð faraat saa sva æitrlego illgresemillem sialfs hans oc thomas ærkibyskupsEn konungrenn er enn er ungr at alldresem erkibyskuper nesta er nyr j sino valldevita þat æina af þessum vonumsem þæir heyra af auðrumEn ef nockorn girner at vitahuiliker er þæir eroþa gae hann þann tima sogunnarer hinn sæle thomas ærkibyskupless þa j curia sialfum Alexandro pava a heyrandaoc ollum hans kardinalum við verandumskyrande sialfr ser huern þæirra meðr sniallre reþoRitaðum konungsens vonum epter viliaaf þæim er hann hafðe til fengeta æitt cyrographumBeiðez konungrenn af thomase erk ibyskupeok aðrum byskupumat þæir gæve þar sin jnnzsigle fyre til styrktarat enge dirfðeztat fyri diarva þa þaðan afHinn signaðe thomas hylr sinn angr sem hann gætrharmande sek hava fallet j sua þunga sy synðen lǽtr þo æcke a sek finnaþi at hann varaz sem framarst ggætr hannat gera mote konungenumOk væl oc vitrlegha næitar hann eigi þuerleghanema seger vm nockorn tima vera biðandaoc þo at ver byskuparner seger hann mynim buner vera at geraþa hœfer þo at dvelia um litenn timasakar mikileika malsensmeð þi at hinn vise salomon seger utan rááðecke geranda eþa framm farandaAf þi megum ver bætr annnan timasem ver hafum oss um hugsatgeva þau svor her vmsem gvþ vill varum hiortvm birtaEina cedulam þa er þesser vánar varo a ritaðer tekr thomas ærkibyskup til sinok forsealegha gerer hann þat at hann beri sina sok meðr ser huervitna skrifaðaEn annan lut skriptarennar tekr eboracensis erkibyskupÞriðia tekr hæinrekr konungr sialfrok lǽtr þann varðvæitaSem þætta er sva gort sem konungrenn villgengr thomas ærkibyskup þegar j brott af garðenumok byggez til brott færðarSem hann er a sinn hæst stigennvender han til vintoniamEn er hann er a færð komenn meðr sino foruneyteer skamt at biðaat millem sialfs hans hæimolægra mannaklærka oc kænnemannaspringr upp a vegenummikel moglanaf þesso til tœkeTala mænn miok misiamnt vmsem verða kann j þilikum til fællumFylgia sumer erkibyskupenumsegia at sva hœfðe at gerasem gort varsaker sva harðs tima ok konungs valldzensEn aðrer mote mælasegia kirkiunnar rett oc klærkanna frið ok þæirra frælsehverge eiga fyri smáz saker eins mannz þyckioMillem þessarra er um talastændr æinn af þæim fastaz framme sa er sua segerkonunglegt valld oc vile sturlar alla lutea sialvan krist œþez nu illzkanþinghuss andskotans saurgar nu ok suiuirðer kirkiur kristzSáto hofðingiarner ok a æitt satter vrðomote kriste drottensEnge er sa nu uruggr er rettlætit elskarþæir æiner vita nockot oc j dagh vegsamaz er hofðingianum þiona allt epter hans uiliaSkók þessorr stormrenn stolpa kristnennarOk þa er sauða hirðerenn huarf dræifðuz sauðernerok fyri varginum leynduzHuar man nu vera staðr mæinleyseno heðan afhuerr man mote standaeþa huerr man sigraz j bardaganumsialfum hofðingianum sigraðumÞessor orð muðlar sa fyri munne ser er krossenn berr fyri erkibyskupenum En aller aðrer þægia fyre hugar harmeKlærkrenn mæler enn nockoru diarflegarrsva segiande sem hann gere ser nockor likenda dœme mæðr þæima hætteHuat hællt sa maðr ser af kraptunumer sinne sœmð ok samvitzko tapaðe með frægðenneSem her er komet rœðunne hans klærksenssuarar honum thomas erkibyskupHuerium til heyra þessor þin orð sun seger hannÞer sialfum seger hann klærkrenn heyra þessor orð til er j dagh tapaðer þinne sœmð ok samvitzko j þino guðrækilegho epter dœme af þer gefnook sannre sœmð gagnstaðlegreþa er þu iáðer at hallda þæssa bolvaða konungsens vanakirkiunne ok klærkdomenum til vanuirðo oc udœmilegs skaðaSamþyckiande meðr fiandans felaghumok hans þrælumSem thomas erkibyskup heyrer klærksens orðepter sialfs sins til gerðkæmz hann viðr j sino hiartaharmsamlegha andvarpande sva segiandeJðrar mekmikilega angrar meksakar mins ogurlegha glœpsok af þi uirðe ek mek vera heðan af vuerðugan at þiona guðe grœðara minummeðr minne kennemannlegre þionastoaf huers kirkio ok klærkdome er ek hefe sua hervilegt vanvirðe gortþægiande man ek sitiameðr sút ok sorghþar til er hinn hǽste guð af himnum vitiar minmeðr sinne miskunnsva at ek fae likn með lausn af sialfum guðe ok herra pavanumEn eigi er undarlegt at sva verðeþar sem ek skil at hæilog ænglandz kirkia man sakar minna synða þessa vanvirðo skalo þolasu hin sama sem miner fæðr ok forstiorar kantuarienses ærkibyskupar helldo sva hæiðrleghasem goðum monnum er kunnektmillem margra oc þrætosamlegra haskaok stiornaðo sva væl ok vitrleghasem verollden veit at guðe likaðefyre huerre er þæir striddo sua sterklegha millem hennar vandra uvinaoc sigraðuz sva sœmilega sem sa berr vitne um er alla lute rettlega ambunaroc su hin sama sem aðr var drotneng annarra kirknaen ek kom til hennarsynez nu fyre mik veslan þrelkande oc vanuirðande Makara at ek vǽre sva eyddr oc upp neyttrat enskiss mannz auga mǽtte mek siahælldr en hæilogh kirkia þole slika lute sem mer synez saker minna synðaEn eige er undr at sva gangeþi at ek var eigi sem miner fæðr oc forner cantuarienses erkibyskupar af kirkiunne eða klærkvm til kosenn þessa valldz ok virðingarhælldr var ek af konungsens holloc herberge til þessa æmbættis valðrEighe var ek ok af nockoru klaustre kosenn ne af nockorum siðsamum stað ok heilagvmhælldr var ek af konungsens huskarlum ok hans hirðsvæitum valðrdrambsamrok hegomlegr var ek j þætta sǽte settrAf falkiner varð ek sauða hirðer kristzok þar sem ek elskaða mæirr fyrer skommutruff ok hegomameð veiðe hundum flokrrandeloddara ok læikara prisandeþa em ek nu sva margra salna skipaðr þilikr geymareþi at æigi væit ek huerer eða huiliker skipaðo mik geymslo mannj guðs vingarðeþar sem ek varðveitta æigi minn æigenleghannema hælldr vanrœkta ek mina salo væseleghaAf þi er mitt um liðet lif langt j brott af kirkiunnar hialp ok sialfs mins hæilsoEn nu birtaz slik min verk með fanytum framm ferðumFyre slik min verk ok vilia se ek mik nu vera fyre latenn af gvðeoc vera þi verþugan af minum maklegleikaat ek se or sua hæilago sǽte kastaðrj hvert er ek var með vallde j sættrSem harmr pinar hann sva hiartaleghasem af hans orðum ma skiliafliuga taren /v/t af hans augumoc meðr sva micklo mote harmar hann sitt illfelleat millem samfleyttra tárajþulega horðum hixtum upp riotandumheyrez hann mæirr orðen sundr slita oc halfsogð vpp gævaen þann enda a þæim binda er hann vill oc honum likar Ok hann angrs fullr oc hærmðarharmar mikeleghaat hann hafe uleyfeleghum lutum sua ovitrlegha sem vuarlegha semþyktþo at hann mege sek með nockoru mote af sakaok sva segiaat hann gerðe þætta mæirr saker annarra manna en sialfs sins ok af a æggian margra uolldugra mannaEn þo leggr hann pino a sialfan sekoc mœðer sek j mæinletumsem hann have fyre sina skylld j falletbæðe i fostum oc snarplæika klæðessialfan sek þvingandeoc sek um stund altaris æmbætte fra halldandeEpter litenn tima gerer hann mænn á herra pavans fund með micklum skundaþi at hann væit væl at hann ma meðr sinne miskunnhugga hiartsaraok þæirra angr milldlegha minkaHann ritar meðr þæim til alexandrum pava sem innuirðelegaztberar honum sina synð en bæiðez af honum liknsamlegrar lausnar með hialpsamlegre lækninguEn allan tima meðan þæsser voru j ferðenneþiar hann sinn likama meðr marghattaðre mœðooc iðran sannreþar til er sendeboðar koma aptr fra herra pavans er þænna tima sitr j senonis borgh j frannzmeðr þæirre lausn oc likn sem hann hafðe bæiztEn þi sitr alexander pave hælldr i frannzen i Rómat hann fǽr i Rom engar naðer eða þar nockor j nandfyre þæim þrætto pava sem kæisarenn oc romverir hallda upp a hannoc Octouianus hæiteroc þæirra annarra sem hann styrkiaVm framm lausnena fær thomas ærkibyskupaf herra pavanum foðurlegha huggan meðr marghattaðre styrkeng milldlegrar aminnengarHer meðr er herra pavenn honum miok a æggiandeat hann se þa byskuplega byrðe er hon um til heyrer sterklegha berandeBiðr hann hava sek viðr vanda mænn frœknlega frammeen geyma væl guðs rettarþola væl oc glaðlegahvat er at hondum kann komahafa sek framme mote kirkiunnar ovinumepter þi sem þilikum hofðengia oc byskupe berr at geraSem þessor herra pavans bræf koma til thomas ærkibyskups. meðr sva bliðum boðskaptekr hann sva herra pavans hialpsamleg hæilræðemeðr allre fyse ok fegenleikasem guðlegha giofaf hinum hǽsta anda ser sendaþi at hann var af kirkiunnar ælsko oc hennar vandlǽti sialfr gloande j guðs andaA þæima tima er heinreke konunge þat kunnect giortat thomas ærkibyskup vill eigi gæva sitt jnnzsigle fyre konungsens vanasem hann hafðe bæiztþar af harðnar konungrenn miok mote thomase erkibyskupeoc tekr at þuinga hann oc angrameð marghattaðum mæingerðumnylegha fundnumsva at monnum birtiz þat berlegha at hans bloðe ok life er epter leitatEn af þi at herra alexander pave sitr i frannzok hans fund er eige langt at sœkiaen guðs maðr thomas ærkibyskup væit væl at skripta gangr ma huarke geraz með bræfum ne sendiboðumSkil hann oc sem fyrr sagðezat hann man litenn avoxtat sua buno vinna j sino folkeAf þi fysez hann at sœkia sialfr a herra pavans fundSaker þilikra til fællafræistar thomas ærkibyskupeina nott at fara leynilegha suðr um sioollum sinum monnum þo ovitandumutan þæim tvæimr eða þrimr er hann vill með ser hava En fyrir þi gerer hann svaat honum gafz æigi frials vegr ut af rikenoþi at þessorr er einn af þæim vanumer konungrenn vill hallda lataat enge byskupa eða valldzmannaskal nockorn stað or fara rikenoutan konungsens lof eþa leyfe se tilella þæss er j hans stað stendr ef sialfr hann er æigi viðr Nv af þi at hann fǽr æige frialslega faretþa freistaðe hann at fara með leynd laglegaat hann mætte meðr þi mote sinne færð framm koma sem hann til fysteTysvar tekr hann j haftysvar verðr hann aptr reka til sama landz Sem guð geve honum þat at skiliaat hann skyle slikt huarke girnaz ne viliaEn er hans mænn verþa varer við hans brotthuarfdreifaz þeir þegarok her oc huar færr huerrsa er honum til heyrerSva bar til at einn af hans klærkumkom til kantuariamsa er af þilikre erkibyskupsens brotferð vissihever ecke heyrtnema hyggr hann hava faret j nockorn annan staðEn af þi at hann klærkrenn var æcke odiarfr j serþa tekr hann ser nattbol j herberge sialfs ærkibyskupsensSem hann klærkrenn er mættr vm kuælldettekr hann at angraz af brotfærð sins herra erkibyskupsoc þi oðru at hann hafðe iááð at samþyckia uleyfðum lutum En er miket er af nottvill hann klærkrenn sova fara ok ser naðer gæraFar seger hann svæininum oc aptr strængyzto dyrr herbergissensat ver megim þi naðulegarr sofahann suæinnenn kæmr j hollena meþr tendraðo lioseser hann huar honum þicker þilikt verasem thomas ærkibyskup sitei æinne hyrneng æinn samanok sva skiott sem hann ser hannflyr hann brott jræddrþi at hann hyggr at skrimsl seSeger klærkenum hvat hann hefer séétoc klærkrenn kvetz æigi trva fyrre en hann sér at sva er sem hann segerStændr vpp þegar og gængr þanneg oc finnr þar fyri sitia thomas ærkibyskupThomas erkibyskup kallar saman nockora brœðr af kirkiunneseger þæim huerso honum hefer farezoc at honum synez sem æigi hafe vile guðs til þess veretat hann hafe brott faretepter þætta gengr hann til borðzoc sitr litla riðsiðan færr hann at sofa Sem mœrgenn kæmrkoma konungs mænn þess erendiss a ærkibyskups garðat þæir take allt hans goðz j konungs valldþi at þæir hofðu hæyrt af hans brotfærðen vissu eigi hans til kvámoEn er þæir heyra at hann er hæimahuerfa þæir þegar brott þægiandesaker þæirrar skammar er þæir hava af sinum illuiliaþi at þæir mægo æigi þi alæiðess koma er þa girner at gæraThomas ærkibyskupskil nvat vile guðs oc valldvar miok mote honum j þæsso til tœke sem hann hafðe framm faretSva heyrerer hann ok at hæinrekr konungr styggiz miok af þæssoEn af þi at hann ælskar konungenn af hiartalegre dygðþa færr hann meðr allum skunda a hans fundok finnr hann j þæim stað er Videstock hæiterSem hann kæmr a konungsens fundtekr konungrenn honum sœmileghaoc þo æigi sem von varoc vant varKonungrenn lǽtr sem hann vite æcke af erkibyskupsens færðumnema meðr ollu ifer þeger þi er hann heyrt hafðeEn þat ætlar ærkibyskup þo meðr engo mote eða hans mænn er með honum varoJfer þeger konungrenn sem ek sagðanema glǽnzar með gra gamne a ærkibyskupennepter spyriandehvar fyri er hann villde sina fostr iorð sva skiott firrazsem landet mætte æigi baðum þæim nœgiazAf þilikum konungsens orðum skil thomas ærkibyskup sem sa er kænde konungsens skaplynde longu aðr af þæim marghattaða hæimolleika er hann hafðe með konungenum fra fyrsta tima haftat hans hugr af goðum viliavar fra honum snuennsem sialfum honum gæfr skiliaþetta sama seger hirðsueitin honum af hollenneFyre þessa skylld biðr thomas ærkibyskup konungenn orlofs ok fǽr þegarEn af þi at hann skil af þæim hinum uollduga er vindarner uǽgiaen hofen lǽgersina brottferð vera bannaða at sinne or landenoþa hugsar hann nu meðr seroc i lioðe sinum vinum sagðeat heðan af er annat hvarthærvilega a hǽl farandeella karlmannlegha mote konungenumoc hans rongu raðe striðandaA þæima tima er j fængez af ebroicense byskupeat konungenum ok erkibyskupenum semeEn hæinrekr konungr uill enga vinatto hallda viðr ærkibyskupennnema hans vanar se aller halldner oc erkibyskupsens jnnzsigle styrkterþi at hann gæfr þæim litenn gaum er sva segerVæi þæim er rong log setiatil þess at þæir fatœkum þrongui j domeoc þæir lágum oc litilatum j folke guðs ofrið bioðeSem byskupenn fæzt fast j friðargerðenne millem konungsens oc ærkibyskupsenssender thomas erkibyskup bræf til herra pavansþi at hann girnez miok guðs naðakirkiunne til friðarok farsælldarj huerio er hann synez biðiaat konungleger vanarer þæim riss allt sundrlyndi afse af herra pavanum styrkter ok samþykterEn huerso væit þæssor ostaðfesta viðrþessa hins staþugaat hann biðr at þæir hiner uloglego luterse nu af herra pavanumstyrkter oc samþykter er sialfr hann villde fyrr meðr engo mote samþyckiaEn ef thomas ærkibyskups orð ero rett skilðþa skytr hann þesso vandamaleupp a hins hǽra skyn oc meirasem maðr væl vitr at þat er hann dirfez eigi at gera af sialfum sergirnez hann at skilia huerso honum hœfer at gera oc fram farasakar þess at hann fœre glœpenn af sialfum seren væite sinum herra konungenum epter lǽteEn herra pavans sœmð ok siðlǽtema eigi um turnaz ne af rettum vegh uikiazviðr þilik bræf oc bæizlorþi at hann skil konungsens oc erkibyskupsens dæilooc visse hann hana fullkkomlegha fyrreen fyre hann kœme at sinneaf þi kænner hannat þilik erkibyskupsens bœnar orðrisa mæirr vpp af nauð en naðumAlexan der pave skrifar nu bræf meðr sinne postolegre blæzan til thomas ærkibyskupsi huerio er hann styrkte hanntil rettrar framm færðarmeðr bliðum orðumblæzaðrar for toluSem thomas ærkibyskup er styrktr hæilrǽðum herra pavans mæðr foðurlegre framm æggianhefer hann sek framme þegarsem sa er hann er fullr virðulegs vandlǽtiss hæilagrar kirkiuRæinsande folket af saur oc synðumok morghum rangyndumhuartueggia meðr bliðuoc stundum æi siðr mæðr striðulæiðande sva a rettan væghguðlegra lagaat hann kænner þæim huat er hann hafnande ereþa huerio er fylgiande erBiðr oc byðr af guðs halfoat mænn hallde þo loghsem heilager fæðr hava af guðs halfo skipatguðe til tignarhæilagre kirkio til sœmðarSva gærer hann ok sialfr sem hann kænner auðrumhælldr hann oc fram kirkiunnar logumhuerge fyre smáánde konungsens goða vanaEn vánda vanaer hann skil at jnn voru læidder a kirkiunnar skaðafyri byðr hann hueriom manne at halldaeþa mote kirkiunne framme hafaSva læiðer hann folket epter megnesem hann viðr kæmz a hialpsamlegan væghmeð sœtum orðumoc virðuleghum verkumAllan hugh a læggiandeat retta með folkenoallt þat er hann finnr ranglega upp runnetsva at þat finnz ecke sem vsœmelegt ereþa guðe gagnstaðlektSem hæinrekr konungr sérat hann vinnr ecke j þi er hann freistaroc framm færrsnyz hann af vándra manna rœðum a þat rááðat koma þi legata vallde af cantuariensi kirkioer hænnar for mænn hava iamnlega haft af herra pavans valldeaf þi gerer hann mænn mæðr brǽfum til herra pavansj huerium er hann biðr hannfá einshuerium sinna manna þætta valldEn hann fǽr eigi j fyrstosakar þessat sva fannz i fornum skriptumat cantuariensis kirkiahafðe þæsso sœmðar vallde meðr tign iðulega halldetEn af þi at alexander pave sem hann huglæiðer þætta malmeðr siolfum sérskil hann sva af sendiboðanna orðumok þæirra frammfærðumsem af þæirra grimlæik kunnum ok sonnumer konungsens ero hǽster oc hæimolegster ráðgiafarat thomas erkibyskup man af þesso fa þyngslsua at konungrenn oc hans mænnmanv þæssa a honum hæmnaæf konungenum væitiz æigeat nockorum hans vina se þætta valld fængetSakar þessa sender alexander pave hæinreke konunge bræf er honum birteat hann man þætta valld fa nockorum hans vinumsem hann til bæiddezmeðr þi slilorðe at thomase erkibyskupe læiðe her af enga þuinganhuarke af konungenum ne nockorum auðrumNackoru siðarrsender herra pavenn goða mænnoc gofga mænn af sialfs sins curiatil hæinreks konungs j ænglandmedr þæsso valldeEn er þæir fa engo til vægar kometþi er þæir vilia millem hæinreks konungsoc thomas ærkibyskupssnua þæir sinne færð skiott aptrSem konungrenn hæfer þat fængeter hann til bæiðezhœlez hannat hann hever fænget valld af herra pavanum ifer thomas erkibyskupEcki bliðkaz konungrenn við sliktne vandréðe niðr sætiazhælldr harðnar hannþi at hann lǽtr taka alla klærkaer at illgerðum verþa kunner oc sanneroc lætr sina soknara dœma þaþegar er þæir varo sino æmbǽtte af sætterEn er thomas erkibyskup heyrer þættahugleiðer hannhuat er huerium domara til heyreryfer þilikum at vnna dœmaskoðar hann skynsamleghaok finnr huerge at veralldlegt valld eige klærka at dœmafyrre en kirkian hæfðe þæim fyre sina þriotzkooc fullkomna illzkoaf sinum miskunnar faðmemeðr rettre refseng út kastatsem kirkiunnar log vattaþau er hæilager fæðr sættoepter þi sem segeref sa glœpr er gorr er hæilagre kirkio til hæyrer yfer at dœma oc retta ræfseng a læggia fare byskupenn hænnar loglegr domare framm epter rettyndum oc fornum sætningumprove malet dœme siðansæte skriptengum aðrum verallegum domarum til kallaðumNu af þi at thomas ærkibyskup væit þat væl at veralleger hofðingiar hava ecke valld yfer þæsshattar malumþa lǽtr hann huarke kirkna mal ne klærkaprovaz ne dœmaznema fyri þæirra loglegum domarumEn er klærkarner ero af byskupunum eþa þæim er þæir fa sitt valldprovaðer at vándum verkumþa voru þæir sinum sœmðum af sætteroc sino æmbætte af suipter. en æigi sǽrðer ne skæmðerne liotlega af limaðerEn er allr vægr meðr vigslum være af þæim tekenn oc felle þæir optarr i þilika glœpeþa skylldo þæir af verallegum domarum epter landz logum provaz oc dœmazþiliker luter oc þessum liker kvæiktu konungenn upp til mikillar reiðemote thomase ærkibyskupeoc mote ollum þæimer meðr honum hielldooc er ǽ daglega vaxandeþar til er hon snyz i hatrSem byskuparner spyria at konungenum mislikar er þæim þegar aptr a vegeþi at þæir villdo æigi mvnane nockora skyn fyri þi vallde oc vanda geraer þæir æigo meðr retto fyri svaranema vænda sinum guðleghum hervópnum hærvilegha ser at bokumOk æigi vilia þæir nv lifa ser ne sinum under monnummedr traustum truarennar skilldeþi at þæir vilia eigi ne þora a þeima oróa timaat standa medr sinum andlega fæðr dyggilegane kirkiunnar rette loglega framm halldaHælldr venda þæir sinne sœmð með samvizko i faheyrða flǽrð nograr illzkoOk þar sem þæir varo ser minnum monnum skynsemðar skugsion skipaðer til sannrar raunar retlegs epter dœmissþa verþa þæir nu sialfer af sino u þorane oc vanrœktsinum under monnumat ferlego fottroðefyre smaðer af sialfra sinna hæimskooc favitzkoEn guðs maðr thomas ærkibyskupvar ecke þi siðr minnegr huat er þi vallde ok virðeng til heyrðe er hann hafðeþi skipte hann ecke skape viðr nockorskonar hermð eða harðendenema var ǽ úskiptelegr j verkum oc vilia með staðfostum sannyndumOc þo at þo hann se af monnunum fyri smaaðr þa hælldr hann þo sino siðlǽte með reglulego rettlæteAf þi er guð með honumat hann vikr ser eigi ne vm vænderþo at honum se af vándum monnum hæitet harðyndumþi likazt til at iamna sem þat tre er sek hefer i sinum upp væxte hátt upp hafetoc rótum hæfer under sek ramlega kometþo at kuister tresens bifez eða brotnevið stóra stormaoc sterka huiruilvindaeþa með ollu af falleþa stændr þo sialft treeð fast ok uskælft i sinne stoðu oc fellr eigi við vælle Sva stændr ok hinn sæle thomas ærkibyskup meðr sinne dygð oc drengskap j kirkiunnar malum þisa nest einnsaman uppþi at aller aðrer fello fyre konungsens ogn oc agaþæir er honum hofðu her til fylgtSva byskuparner hans brœðrsem hiner er minne von varat gvðs rettar gættefaer fylgðo honum i þæssum malumen marger sprungu upp mote honum til bæggia handamattuger mótstoðu mænnþa renna hans avvndar mænndaghlega til hæinreks konungs með nyivm kvittum af hans frammferðum Rœgiande hannsva segiandeat hann vill þa vana nu meðr engo mote hafaer hann hefer konungenum svaret at halldaEn sumer gengo fyri konungenn gratandeþæir er a sialfan hann kæraok honum sva segiaat su mickla vinatta er hann hefer til erkibyskupsensgerer honum of mickla framm huot ok fylgeat fara þi ollu framm sem hann villSegia honum ef sva gængr lenge sem framm var faret af erkibyskups hendeat hann man þa skiott allaaf ollu sino goðs flǽttaEn þo varo þæir honum grimmaster er konungenum gengo nesterþi at þæir brigzla honum i augo upp opinberlegaat hann var allra þæirra goðra luta oc gofuglegra ominnegrsem hann hafðe af konunglegre milldeepter þi sem sialfr hann villde Oc sva sem hansgevaThomas erkibyskup spyrr nu byskupana er meðr honum varo inne strængðerhuerio suara skylldeen þæir þegia aller vm stundEn epter hugsanar tima aminnez byskup hæinrekr vintoniensisþi at hann uill erkibyskupenum væl oc fylger honum huat er hann gætrok þo læynilegha saker konungsens ognar oc agaat þann tima sem trakterað varum hans kosneng til erkibyskups sem hann var konungs canceléroc kantuariensis kirkio erkidiaknat hann var af ollum lutum þæim leystr ok fullkomlega frælstrer konungenum ok hans garðe til heyrðo bæðe af uerkum oc uiliasem þæir goðer mænn mattu þa skilia er við varooc mæðr þæima hǽtte var hann hæilagre cantuariensis kirkio gevenn oc aptr golldennMeðr þeima hǽtte bar byskup hæinrekr sitt vitneEn er byskuparner er viðr varo heyra sva uist uitne boretaf sva agǽtum manneþa mega þæir með engarre skynsæmð nockot mote berabyskup Gillibert londoniensiscantuariensis kirkio dekán mæler til erkibyskupsensFaðer seger hannEf þer aminnez af huilikre dygð oc drengskap er herra konungrenn hever yðr sva háátt hafetoc huilikan uegh oc uirðeng er hann hever yðr gevetoc j annan stað vili þer hugum læiða timanna vesolldoc þæirra vandskap hæruilegan oc harðanmeðr þi raðleysesem þer hafet allre kirkio englandz oc ollum oss byskupunum yðrum brøðrum fyre buetþa seger ek svaat þér eiget æigi at eins sialfs yðars erkibyskups dœmi/s//s/ fyri konungenum upp gevanema iamvæl eigu þer tiu lutum mæira aptr at greiðaef hann uill sva krefiaoc i ollum lutum eigo þer fyri honum at vǽgiaoc sialfa yðr lægiatil þess at hans hugr hœgezoc hans reiðe lǽgez sva Oc ef minn herra konungrenn finnr litileti með uerþugu til lætemeð yðr þa vǽner mik at hans ualld oc millde man þer með ollu oskaddo aptr faþat sem þer hafet aðr i hans ualld upp gæfetSem hann þagnarsvarar honum thomas erkibyskupJ nóg birter þu broðer huat raðe er þu gefr utByskup hæinrekr vintoniensis er vigt hafðe thomas erkibyskup oc þat uitne bar sem fyrr var sagt at hann var fullulega frælstr af ollum lutum þæim er hann hafðe gort a konungs garðesvarar rœðu hins byskupsens gillibertzok þi ráðe er hann gaf erkibyskupenum oc mælerþetta rááð er gillibert londoniensis gaf erkibyskupenum er með ollu skaðvænlekt hæilagre kirkioþi at þat bindr alla oss berlega saurgar oc suiuirðerEða huar skal heðan af kirk iunar réttr oc roksæmð standa ef várr erkibyskupoc allz englandz primás gefr oss af serslikt epter dœme at viðr hofðingianna ognarhót skyle huerr byskup sina sœmð oc sannynde með kirkiunnar rette upp gævaoc þær salur uiðr skiliaz sem hann hever guðe fyri at svaraman eige sa vera hennar rettr þisa nestat enger luter gerez epter kirkiunnar logum oc hæilagra fæðra sætningumhælldr vanvirðez hon og væslezmeð ollum þæim sem henne til heyrasva at skamt man at biða at slikr man vera lǽrðr sem læikmaðrvigðr sem úvigðrSem hann hefer sliko svarat sem honum likar þagnar hannEn byskup hylarius cycestrensis glæsilegr j orðum sniallr j frammburðumhæfr sina rœðu a þessa læiðsvarande orðum hins byskupsensVǽre timar eigi sva harðer ok illzko fuller sem nu eroaf þessum ufriðe oc uró sem nu er i kristne guðsþa være þessor hattr halldandesem skilia ma at þer villdit at væreEn huar er kirkiunnar log ero nockot sva vond at skiliaþa synez mer at j þæim punkt se hit mesta er maharðyðge heptande oc striðlæike stoðuandetil þess at hatrsamleg hirting fyri kome þi æigier diuphugað dispenséran ma fagran framgangs vægh finnaaf þi er þat mitt rááð at ver byskuparner vǽgem fyre konungenum um æina stund oc gætim þessat ver rasem æigi fram fyre ráðen þat nockot at skipa at þar af faim ver hart oc haðulegt aptrkastsua at þar fyre berem ver lenge rauða kinn meðr fullre sviuirðengSem hann hefer sva sagt þagnar hannEn byskup Robert lincolniensis einfalldr maðr oc skýrrar skyn sæmðar tekr til málsþat er ollum auðsynt at dagar þesser sem ifer mænn ero komner ero harðer þi at sva synez sem epter se læitat life oc bloðeþessa mannz erkibyskups af þi man hann nauðsyn til reka at taka annan huarn þessarra kosta at gæfa vpp erkistolennella af lata lifenoEn æigi se ek huerso hann ma erkistolsens niotaef hann skal fyri þa sok dauða þola er hann uill æigi upp gævaSem hann þagnar seger byskup bartholomeus exoniensisDagar þesser sem ifer ero komner ero huartueggia harðer ok illzko fuller sem aller vitoOk af þi virðez mer at meðr þole under yferhylmingar skugga se til þess framm faranda at ver megem þænna striða storm u spellaðer um liðaEn þat man æigi auðuellt at fa nema sannynda hirtingse hælldr j mæirum logum aptr halldetOk sem mer synezþa krefr oss þess sama su ruglan oc rœring sem nu er iver komen at harðre hirting se miok aptr halldet at sua bunoeinkanlegha fyri þa sok at þetta er æigi upp a almennilega kirkio asoknnema hælldr vpp a æinn mann ofsoknOc af þi sǽter þat meira raðeat æinn maðr þole helldr nockor sva harðyndeen kristne oll læggiz under u grœðelegan haska j englandeSem hann hefer sagt huat er honum likarer byskup RogeiR vigorniensis epter spurðr huat raðe er hann uill her til gæva eþa huat hann uill her um segiaEn hann hœfer sva sino andsuareat hann neitande syner sialfr berlega huilikan hugh er hann heverþi at hann kemz sva at orðeecki kueðr hann gæf ek her nockorskonar rááð tilþi at ek mæle mote sialfs mins samuitzkosœrande mina sál meðr fullre fyrdœmengef ek sege þat valld uera upp gæfandasaker konungsens uiliaeþa hans ognar oc aga er ver byskuparner hafum af sialfum guðe at geyma kristinna manna salnaþæirra er oss ero af kirkiunnar vallde a hende folgnarEn ef ek sege at ver skalum mote þi standa er konungrenn vill at seþa ugger mek at hans mænn heyreoc fram bere min orð fyri konungenn ok rǽðumz ek þa at ek verþe skiott út kastaðrfallande j hans fulla reiðesva at minn lutr verþe með hans opinberum ouinum oc drǽpileghum dauðamonnumþar fyri segi ek æi ne ræð ek þetta vera framm farandane hitt meðr fullu halldandaSem þæir hava af þesso tractérat um stundþagna þæirok sva sitia þæir um hriðat enge þæirra mæler nokorskonar orð viðr hann annanEn epter hœuilegha hugsanar stundmæler thomas ærkibyskupsem hann hever til þess funnit list at herberget lukiz upp iver honumkalle mer seger hanntva jarlaer með konungenum erook nefner þaþi at ek vil tala viðr þæim seger hannÞæir kallaðer koma oc at dyrum upp loknumganga þæir inn fyri erkibyskupenn með micklum skundaþi at þæir trva sek þat æitthuat af honum heyrandeer konungenn se væl gleðiandeStanda um stund biðande sua sins erendesSem thomas erkibyskup hefer sek um hugsat huat er hann uill segiamæler hannVer byskuparner hafum af þi talat um hriðsem herra konungrenn kærðe upp a oss j gærEn af þi at ver hafum eigi at sinne þa mænn j hia oss er kunnegazt er um þetta efneþa beiðumz ver firi þa sok fræsta til morgensat ver gævim þa þau skynsemðar suor til þessa sem guð vill varum hiortum teet havaMeðr þessarre bœn oc beizlo til konungsensgerer erkibyskupenn tva byskupa Gillibert londoniensemok byskup rofensemEn byskup Gillibert leyner sek með lymskoreflegrar slœgðar under byskuplegum bunaðeþi at meðr sialfs sins velisamlegho upp kastevender hann sino sendiboðe um sem honum likaren ferr æigi sva framm sem honum var af sinvm herra erkibyskupenum boðetþi at hann seger sva konungenum at thomas erkibyskupbeiðez fyri þa sok fresta af honum at hann uillde honum a þeim dege fullre skynsemð fyri svarasem hann sér at hann ma honum goða grǽin gera a ollum þæim er lutum er hann a fyri at suaraSeger erkibyskupenn vilia meðr þeima hétte vilia væita konungenum mæira epterlǽte en fyrr epter þi sem hann kænner hans uilia til veraSem hæinrekr konungr heyrer þetta sender hann þegar tva Jarla til thomas erkibyskupser segia honum at konungrenn jár þi sem hann bæiðez ef hann vill þat hallda er byskuparner hofðu af hans hænde flutt konungenumErkibyskupenn er hann heyrir huat er þeir segiamæler hannþetta hefe ek engum manne boðet at mela fyri konungenumvil ek ok at allz engo hafaþat sem hon um hefer auðro uis veret flutten ek hefe fyri sagthælldr skal ek j mœrgen ef guð lofar koma sialfr a konungsens fundoc svara þæim lutum er a mek kǽrazepter þæirre skynsemð sem guð gefr mer þaSkammaz nu Gillibert byskup er hann heyrer huat er erkibyskupenn segerþi at hann finnr sek nu þæirre scióru vera j uafðaner hann hafðe til þæss eygt ok upp sættat hann uillde væiða j sinn herra thomas erkibyskupJarlarner ganga nu til konungsenssegia honum suor thomas erkibyskupsGafz nu upp þingetEn hæinrekr konungr gængr til herbergissÞetta var þingat hinn þriðia dagh þessa fundarok sva framm faret mote thomase erkibyskupesem nu var sagtÞetta var a laugar dege Fiolðe riddara oc margt annarra mannaþæirra er meðr thomase ærkibyskupe komo til fundar viðrskiliaz nv uiðr hann konunglegre ogn skælfðerþæir er alldre komo siþan aptr til hansSem thomas ærkibyskup verðr þessa visslǽtr hann kalla til sin fatœka mænn guðshallta eþa krǽptaella með oðrum hǽtte vanfœraseger at meðr þilikarre Riddara svæitma skiotara sigr vinnaen með þæim er bake við snøru aðr en bardagenn hœfezoc sva hæruilega sinum herra fylgðoSem time er gængr thomas ærkibyskup til borzenda varo nu hans herberge skipatmeðr æigi fǽrumnema hælldr flæirum fatøkum monnumen þæir varo at tolu er fra honum flyðuok hælldr hann þænna dagh allan með guðlegre glæðeoc goðu gamne utan alla opinbera um rœðu af þæim lutum er konungrenn hafðe a hann kǽrtDRottens dagenn gaf konungrenn thomase ærkibyskupe náðer saker dagsens En daghenn epterþegar fyrste time er tilvar hann kallaðr a konungs garðhefer hans þo veret beðet um stundEn um nottena aðrfeck hann harðan krankleikaþessorr krankleike kom opt at honum sva harðlegha at hann feck sek huerge or reckio rørtEn er hans ovvndar menn tortryggia hans siukleika ok etla hann annat tueggia litt eþa ecke siukanþa gerer konungrenn þegar nockora uollduga mænnat skynia ef hann se nockot siukrFinnz þæim hann litt eða ecke krankrþa skalo þæir kalla hann til konungsensSem þæir komakalla þæir hann þegar til konungsHann suarar þæim svaJ dagh sem sialfer þer séétfǽr ek æigi komet a konungs fundEn þat skalo þer vitaok fyri vist havaef guð uill sem ek etla at gera at mer hæilum man ek koma þaren ef ek em krankrskal mek þanneg j borum berahelldr en ek koma þar eigiA þeima sama dege springr upp hueruitna horð rœða með þi mote af morghum sogðoc iamnvæl segia sialfum erkibyskupe nockorer gofger mennat hann man uera dræpennella j myrkuastofu haðulega rekennef hann kæmr þenna dagh a konungs garðEn er erkibyskup heyrer þenna kvittottaz hann þenna hurroc rǽðez sva horð orðþi at hann kenner sek eigi enn þess uerþugan at þola dauða fyri guðs sakerAf sva horðum hurr ok rœþumvar thomas erkibyskup af nockorum siðsamum manne á minntrat hann synge eina messotil lofs oc dyrðar hins sela stephani frumvatza nesta dege epteroc biðe þann goða guðs vinat hann uerþe þess arnande við guð at illzko samlegh þuerúð oc þralynde hans motstoðu mannaherðe sek huerge of miok mote honum ok kirkiunnar retteHJnn sette dagr þessa fundarer heinrekr konungr helldr viðr thomas erkibyskup j norðantunhinn þriðia dagh uikunnarer af folkeno kallaz mars dagren þat er sva sem þess dagrer bardaga elskar oc giarna beriaz villverðr thomase erkibyskupe ok fullr onaða dagrþi at fyrr en hann kemr a konungs fundmøta honum hans brøðr byskuparnerrézlo fuller af þi sem þeir hava nylega heyrtEn fyri þi at þeir vita þat vera beðe liott ok leiðelegtþa birta þeir honum þat eigi berleganema koma við þat efnemeðr listulegre lymskonockot sva slœglegasem þeir vile eigi a kueðaen hann mege þo með nockoru mote skiliaþat er þæir uilia segiaHer með a æggia þeir honummeð flalsblandaðum fagrum fortolumat hann gefe sek oc sinn erkistol j konungs jl valldepter hans uilia með bliðum hughoc gloðu hiartatil þess at hann høgez i sinum harða hugaviðr hannoc vile sva sina reiðe við hann vpp gevaSegia sva at honum man þegar brugðet meinsœrum a garðenum af konungs monnum er hann kemr þaroc at hann man sva vera dœmdrsem sannr drottens suikare nema sva se gort sem konungenum likar fyri þa skylld at þæir segiahann æigi vilia þa ueralldlega vegsemð oc sœmð konungenum veita sem honum hever hann svaret at halldaSem honum gefr skiliahuat er þeir vilia af sialfra þeirra orðumoc slœgleghum meðferðumþi at þæir hyggiaz hann mega véla epter sinum viliaunderstendr hann allra þæirra rááð meðr falslegum rœþum oc fanytum a æggianumoc svarar þæim svabrœðr miner seger hannþér séét nu at heimrenn herðer sek nockot sva mote mermeðr sinna manna a gange viðr mikFianndenn meðr sino afle oc œþe riss ok rett mer moteEn þo harma ek sarlegaz af ollu at syner moður minnar striða mote merOk þo at ek yfer þegiaþa manu þo varer epter komendrboða oc fram bera huerso þer hafet mik fyri litit oc yðr at bake latetnema þer hafit mik yðarn erkibyskup ok andlegan foður þo at synðugr sevm tva daga meðr minvm ovvndar monnum j veralleghum domvm dœmðanOk enn grvnar mikaf sialfra yðar orðum at þer séét eigi at eins framm luter upp a mik i fiarskoðum fyri annarra hondnema iamvæl trui ek yðr vera b/v/na at draga mik ok minar synðer j læikmanna domaat þer meget mek enn með þæim rangdœmaOk i krapte lyðninnar under haska uigslu yðarrarfyribyð ek ollum yðr at þer séét j nockorum dóme þæim heþan af er ek em dœmðrok at þer meget mek eigi optarr dœmastefne ek yðr a herra pavans fundoc hæilagrar roma kirkioþæirrar er allra varra er moðeroc rangdœmðum rétt gereroc þæim meðr sino vallde ok millde við hælpr er vanlvta verðaOc af þi at sa kuittr ferr með folkenoat konungs menn mani leggia hendr a mek með harðendumþa byð ek yðr j krapte lyðninnar at þer fremet oc framme havet fyri yðrum feðr oc erkibyskupe þa striðo af kirkiunnar halfo viðr þa sem þat gera sem til heyrerEn eitt vil ek at þer viteð at þo at fiandenn øsez j mote meroc hans menn striðe upp a mek með grimð oc reiðeþa skal ek þo heþan ifra j varum malum ef guð lofar huerge a hǽl farane viðr skiliaz þat folk er guð gaf mer at geymaMote erkibyskupsens appelléranappellerar Gillibert lunduna byskupþegar oc byskupenn af vintonSem þæir skiotaz sliko aat huarer appellera aðrasnua byskuparner skiott fra erkibyskupenum oc skunda a konungs garðvtan tvæir af þæim þæir er siðarst hofðu til erkibyskupsens kometþæir dveliaz epter oc styrkia sinn foður j hugaok herða hans hiarta mennelega ok þo leynilegaEinn af þessum er epter dueliaz er byskup heinrekr af vincestr er thomas vigðe til byskups ok hans vin var jamnleghaaf þi harmar hann meirr en aðrer þau harðynde er hann þoler af sinum ovvndar monnumEn annarr er byskup Jocelin af sarisberþesser tvæir óro þæir er með honum stoðu ennoc saker konunglegrar ognar oc agaleynilega en eigi opinberlegaNu sem byskuparner varo brottugengr thomas erkibyskup til kirkio oc gerer sem honum hafðe einn goðr maðr kenntat hann syngr messo af hinum sǽla stephano frumvátt guðsok var þetta messu upphafetEt enim sederunt principes et aduersum me loquebanturHann syngr messuna með palliomote vanaþi at hann var ecke þi vanr at ssyngia a nockorum þæim dagum með pallio er eige var einhuer hatiðEn konungsens skuiérar er viðr varo stadder hugleiddo messu upphafet meðr serok skilia sva sem þat muni hava eitt huat at merkiaat hann song þilika messu meðr þiliko vpphaveMEssunne meðr sœmð sunginneleggr thomas erkibyskup af ser pallium ok mitruna epter ráðe sinna vina oc hollosto mannaskryddr aðrum messu kleðumhann kastar yfer sek einne klerka kápu oc byr sek sva til ferðarEn af þi at hann ottaz epter mannlegre natturoaf þæim ognar orðvm er byskupar kuoðuz hava heyrtoc þæir hofðu honum sagtþa tekr hann corpus comihi oc berr með ser leynilega under kapunnestyrkez hann nu þegar oc dirfez j hughMeðr þeima hǽtte gengr thomas erkibyskup a konungs garðEn er hann kemr at þi herberge er konungrenn biðr hans jtekr hann krossenn af þæim er berr firi honumaðr en hann gengr i herbergetoc berr sialfr ollum a siándumbyskuparner fylgia honum framoc virða hans tiltœke verr en honum gengr tilSem byskup robert herefordensisser þetta gengr þetta hann at erkibyskupenum oc mæler sva til hansLatet mek helldr faðer seger hann bera krossenn fyri yðr þi at sva hœver oc til heyrerbetr er seger erkibyskup at ek bera hannunder huers vernd oc varðvæizloer ek man úruggr veraoc sva halæito ok hæilago marke upp setto oc sénoer engum ævanda hvæim er ek þiona Sem lunduna byskup Gillibert heyrer þessor orð thomas erkibyskupsoc ser hans frammferð mæler hann til hansEf konungrenn ser þek sva koma skryddan oc vepndan j sitt herbergeþa man hann þegar venda sino huassa suerþe upp a þinn halsoc man tu þa provahuat þin vapn vinna þérthomas erkibyskup svaraðe honumVáár rááð oc rœþur gefum ver guðe j valldGillibert mæler enn til thomas erkibyskupsHæimskr hever þu verether tilok man su heimska sem nv synez seint eða alldre við þek skiliazþi at hon likar þerframm ganga þæirEn er konungrenn heyrer huerso thomas erkibyskup hever sek kleddanoc at hann sialfr berr sinn krossvikr hann þegar skyndi lega undan j annat herbergegleymðo þi huassa sverþe er byskup gillibert ognaðeat a erkibyskupsens hals myndi komaþi at ecke kemr þat fram at sinne thomas erkibyskup setz nv niðr með sinum monnum j þi sama herberge er konungrenn sat aðr jEn byskuparner setiaz annan vegh gegnt honumsamlynder sin j millemsva j huga sem at sǽteen sundrlynder við erkibyskupsva j hiortumsem j sessesitia sua um stundSEm þæir sitia sva vm stund óro byskuparner þisa néstmeðr oðru stormennekallaðer til konungsensOk er þæir koma fyri konungennbyriar hæinrekr konungr sina røðu sva j fyrsto at hann kǽrir fyri þæim mikilega vpp a thomas erkibyskupvm þat at hann gengr með þeima hǽtte j hans herberge sem fyrr var sagtsialfum mer oc mino ráðe til suiksamlegrar suivirðoþi at eigi geck hann sva j várt herbergesem þess er hann hugðe vera eþa villde at vere sannr dygðar maðr oc trygðarhelldr gerðe hann þetta fyri þa skyld at hann þottez með þesso merkia mik vera sinn suikaragerande þa meðr þiliko til tœkesialfan sek sannan at suikumSlikt skal af engum manne her til uera heyrtat nockorr maðr have sua vánt verk gort j einshuers konungs kurtsem sia hever uttan sok viðr mik gortaller er við varo sanna þetta þegar með honumsegia erkibyskupenn alla gotu hegomlegan veret hava með sinne dul oc drambe kueða hann þessa vanvirðengeigi at eins mote konungenum hava gortnema oc eige siðr ollu hans raðe oc rike oc sialfs sins brœðrum byskupunumSegia at konungenum hafðe þetta með maklego til felle at borezat sa hinn same gere honum nu slika lute með sva údœmelego til bragðeer hann hafðe nest sialfum ser skipat j ollu sino rikeoc keraztan haftoc ollum oðrum meira gortoc með mæire sœmð oc seloen nockorn annan gofgaðþar sem aller skylldo honum lutaoc huerr maðr skylldi sek fyri honum lægiaþi at engenn skyllde honum þa jamn verasem þæim kemr a samt ollumþat er þæir rœðaœpa þæir upp aller j sennoc segia at thomas ærkibyskuphefer með þesso til bragðe þat birt at sialfr hann er at suikum sannrviðr konungennoc hann berr sialfum ser vitne j þesso til tœkeat hann var sekr þar sem hann veit sek þa lute eigi hava halldet við konungennEr hann hafðe honum svaret at halldaþæim er hann atte með retto sva margt oc miket gott at ambunaSegia hann j þesso verkehafa bæðe gort konungenumoc ollu hans rikefullan fiandskapþar er hann þickez evenlegan suiksæmðar flæck a alla oss fœraat aller mege þat skilia oc sia at honum mynde eigi ohǽtt veraat ganga a konungsens valldnema hann bygge sek svaSegia hann vera fyri þa sok sva hegnanda sem konungs eiðrofaoc vandan tru suikaraHer af magnaz nu af ollum þæim mikell hurr oc akaflegt kalloc skelvaz aller er við varooc þetta heyraaf þæirre ogn oc otta er iver menn kemrErkibyskupenn af jork er nu viðr staddrgengr /v/t af konungsens herberge til klærka sinnasem hann heyrer þettaHann mæler til meistara robertz micklaoc annars osbertz arundnielVerðum brottu heþan seger hannþi at oss samer eigi at sia vpp a þa lute er her manu bratt at berazoc kantuariensis man a ser kennaMeistare Robert seger Ecke fer ek fyrr heðan en ek ser meðr huilikarre lykt er þætta lykzþi at þat ser ek at sia man sino life lofsamlega lukaef hann tekr fyri þat dauða at hann fylge guðs retteEn i þi er þæir rœðaz viðlaupa framm jnnverðer meðr lokum svæinum nockorum af konungsens herberge meðr stofum ok svigumrenna þanneg akaflega er thomas ærkibyskup sitr fyri oc meðr ognande asionook fingrum mote honum erkibyskupenum framm rettumstefna þæir hit beinsta upp a hannEn aller er j varo herbergeno signa sekþi at ollum varð miok vásuipt við þettaEn er thomas erkibyskup ser at þæir stefna rett upp a hann talar hann j lioðe til klærksensþess er sitr fyri fotunum honumRæðumz ek nu at þu mœter mæingerðum nockorumen þu ottaz ecke þi helldr þi at mit manvm baðer samt veraok þolaklærkrenn svararEcke þurfo þer herra ne ek at rǽðazþi at þér hafet þat hit sigrlega oc guð lega kross mark sialfer upp sætter huerio iarðlego vallde er volldugra mǽtara oc a gǽtaraen ollum reknengum reðilegtoc miok ogurlektmeð huers trauste oc krapteer hæilager oc halæiter guðs vinersigraðu otolulegar mæingerðer margra bardagaMunit nu oc minnez herra at þer vorut skommu heinreks konungs hinn kǽrazte cancelérhonum meðr trygleik hinn traustazteepter hans vilia oc valldeþi at þer villddut þa varla af hans vilia ganganema þi framm fylgia er þer vissut hans vilia til veraEn nu af þi at þer eroð orðner hinn hǽste kænnemaðr j kristne guðs j englandeþa er yðr þat bǽðe liott oc læiðelektef þer gefet upp guðs retteþa standet nu oframarr með kirkiunne en þer stoðut um rið með konungenumSem þæir tala slikt sin a millemkemr byskup exoniensis bartholomeusfallande til fota thomase erkibyskupesegiandeMinn faðer seger hannmiskunna siolfum þermiskunna oc oss þinum brœðrum byskupunumoc geymit huerso gera hœferþi at aller ver fyri diarfumz j daghaf þæirre hærmð er þæir hava a yðro hofðekonungsens boðskapr er nu birtrat huer sa byskup ella annarr maðrer með yðr stændr lengrskal sua harðlegha handlatzsem konungs ovinsa er at suikum er sandfundennþi at sua er nu upp a yðarn hals diktatSva er oc sagt at byskup Jocelin af sarisberok byskup Vilialmr af norviker enn standa með yðrmano skiott lata sina limuella pinaz aðrum pinumJ þesso koma framm byskuparner sialfer vilialmr oc Jocelin fyri thomas erkibyskupoc biðia hann hugleiða um þæirra mal at eigi drage ollum þæim til ofmikillar ogiptoSua biðia þæir hann hugsa huat raðe er takande se j þilikum til fellumEn meðan byskup bartholomeus flutte sitt ærendeser erkibyskupenn upp a hannen mæler siðan til hans er hann hever flutt sem honum likarGack brott þu heðan seger hannþi at þu skil eigi guðs uiliaSem byskuparner rœþaz þetta viðrvita þæir varla huat er þæir viliaEro nu sumer með konungenum j hans herberge en su en aðrer faer fyre erkibyskupenumþæir byskuparner er með konungenum varoganga fyri hannbiðiande sér orlofskonungrenn gefr þeim orlofbiðr þa gera gott rááðþæir ganga brottj einn huern stað fra oðru stormænne konungsensoc setiaz a rááðMiok er at þæim þrœngtþi at þæir verþa nu at snuaz vpp a sinn herra thomas erkibyskupella falla þæir þegar j konungsens reiðeef þæir vilia nu eigi með oðru stormænne samþyckiaen þæir þora þo varla at dœma hann sua ranglegasakar sva opinberlegrar af gongu guðs lagaoc sætninga heilagra feðraAf þi varo þæir nu miok j þrongan punkt setter jhugafullerVarla vilia þæir nu skiliahuerso þæim hœfer at geraEigi fa þæir ok a fundetmeðr hvæim hætte er þæir mege þenna vanda forðaztEn er þæir hava lenge j fængezkemr þat a samt með þæimat þæir skalo aller snuaz mote thomase erkibyskupeok appellera hann til herra pavansGefande honum þa sok at hann hever rofet trv sina við herra konungennok genget a þa eiða er hann hafðe honum suaret ok kalla hann af þi meinsœra mannÞetta binda byskuparner nu millim sin með micklum fast mǽlumat þæir skalo fylgia konungenum oc hans malum fullulega under þæim skildagaat hæinrekr konungr skal þæim þat þola at þæir se eigi i þæim dómeer erkibyskupenum dœmeztEpter þætta ganga þæir fyri konungennbindande sek honum a hendeSem þæir hava sek sva konungenum a hende bundetat huarer heita aðrum sinum styrk oc fullu fylge mote erkibyskupenumganga byskuparner þegar vt af konungsens herbergealler samtoc framm til thomas erkibyskupsSem þæir koma fyri hanntekr hylarius byskup til orðztalande til erkibyskupsensHer til hever þu veret várr formaðroc af þi áttum ver þer at þionalúta ok lyðaþu sort minum herra konungenumat þu skyllder honum vera trúr oc tryggrEn þat er sva at skiliaat hans lif ok limermeðr verallegre virðengse af þer heiler oc halldner meðr þæim ollum vonum sem hann vill havaok hallda lata i sino rikeEn af þi at þu villt alla hans vana fyri sma oc fyri allz ecke havaþo at þæir heyre hans sœmð oc sama tilþa kallum ver byskuparner þek meinsœra mannaf þi eigo ver eige ne vilium heþan af þino raðleyse litaeþa þer með nockoru mote lyðaþar sem þu ert trurofe viðr þinn herra Hæinreki konungþann er ver byskuparner elskum af varre dygðEn oss oc allt várt goðssetium ver under herra pavans valld ok verndkollum þek þar með a hans fundat þu suarer þar þæim lutum ollvm er þar kunnu a þek kǽrazok hann byskupenn a nefner dagenn ner erkibyskup skal koma til curiamthomas erkibyskup suararheyre ek seger hannEpter þetta snua byskuparner brottoc setiaz annan væg j herbergino aller samtoc sitia sva þegiande at enge þæirra mæler nockot orðOgn oc otte kemr nu yfer allameire en fyrreþa er viðr varo oc heyra huat er byskuparner segiaeinkannlega fyri þa skylld at konungrenn hever raað með sinu stormenne fra skilðum byskupunumAf þi hyggia þat allerat þæir myne þat raðaat thomas erkibyskupskyle vera tekenn oc j myrkua stofo rmenne rekennella eitt huat þat annat at honum fœrt og gort er verra seSem konungrenn hever meðr sino raðe langa rœþu haft um thomas erkibyskupkemr þat meðr ollum þeim asamtat þæir dœma erkibyskupenn konungs eiðrofaoc sannprovaðan suikaraEn er hiner mestu menn rikissenshava þat dœmt með mikille akefðrasande reiðeat hann er konungsens eiðrove oc sannprovaðr suikarestanda þeir vppEn jarlar nockorer oc baronar með morgo stormænne ganga framm til thomas erkibyskupsSem þæir koma fyri hanntœkr robert jarl af leicestr fyrst til orðatalande til thomas erkibyskupskonungrenn byðr þer seger hannat þu ganger til hansoc gerer honum skynsæmð sem þu hezt at þu mvnder gera fyrra dagsaf ollu þi er a þek kærezella heyr þann dom er þer er dict aðrDómr seger hann erkibyskupenn til jarlsens oc stendr vpp Lyð mer sun minn litenn tima ok heyr huat er ek kann þer segia fyrstKunnegt er þer þat huerso heimollegr er ek var hæinreke konungeok hue trulyndr er ek var honumepter hætte hæims þessaAf þi likaðe honum at ambuna mer mina þionostu svaat hann birte þat með sinum bœnar bræfumat hann villde at ek virðe cantuariensis erkibyskupþi at hann ritaðe meðr sinum sendiboðum til englandztil þæirra er kiosa atto ser erkibyskupsefnebiðiande þa mek kiosamer þat sem guð væit vviliandaþi at mer var minn ostyrkleikr kunnegrok mæirr gaf ek jayrðe til þess fyri konungsens sakeren ek gerþe þat fyri guðs sakerEr mer þat sama nu j dag berlega af guðe birtþar sem hann vænder sialfum ser ok konungenum fra merEn j minum kosnenge sem ek var epter bœn konungsens til erkibyskups kosinnivar epter leitað af lérðum monnum meðr hvæim hætte er konungrenn villde mek cantuariensi kirkio vpp gevahæinreke unga konungs syne við veranda epter þi sem faðer hans hafðe aðr rááð fyri gortat þat skylde standa er unge konungr jaðe vm mitt efnesva framarlega sem sialfr gamle konungr segðeEn þæir suoruðu er af konungenum varo til þæss sætterat konungrenn gerþe mik fullkomlega frialsan af ollum akærslumhuerso er ek hefðe með hans goz faretsva langan tima sem ek hafða með honum veretNv af þi at ek var þa af ollum þæim lutum leystr oc frælstr er nu ero af konungenum oc yðrvpp a mek kǽrðerþa er bæðe at ek a engv fyri svaraenda vil ek engu fyri svaraJarlenn mælerÞetta var allt aðru viss en gillibert byskup lunduna sagðe konungenum oc ossthomas erkibyskup mæler enn til jarlsensHerra jarl seger hannheyr enn huat er ek sege þerSva mycklo mætare oc agætare sem salen er en likamenner mer er yfer boðet af guðesva mycklo meirr oc framarr skylldaz þu til at lyða meren nockorum jarðleghum konungenumoc enge guðleg log lofa þat ne nockor skynsemð samþycker þat at synerner dœme foðurennenn siðr lofa þat logenat þæir fyre dœme hannOc af þi an enge jarðlegr maðr a dom a mervttan herra pavenn sialfrþa dreg ek mik með þesso mote vndan konungsens dome oc þinumsem allra annarra er mek hafet dœmtat ek skyt ollu mino male a herra pavansSet ek mik oc mina kirkio vnder hans vald oc verndmeðr ollu þi sem mer ok henne til heyraHer meðr stefne ek yðr a hans fund at þer svaret þar þæim lutum er þer hafet mer gortSiþan mæler hann til byskupannaYðr stæfne ek ok brœðr miner a herra pavans fundþi at þer lyðet framarr veralldlegvm hofðingiumen guðe ok meroc meðr þæima hǽtte lifðr under almænnelegre kristneok postolegs sætiss vernd oc vallde gengr thomas erkibyskupheþan a brott at sinnehann stændr nu vpp ok gængr brottSEm thomas erkibyskup gengr brott oc /v/t a garðennfylgia honum marger konungsens mænn hans avundar mænnþæir er hann hervilega hæðaok með morghum mæinmælum mœðakalla hann eið rofaok konungs suikaraEn hann færr fagnande af þesso þingeat hann er verðugr at þola harðynde fyri Iesu Krists nafnemarger mǽla til hans illaoc vsœmileghaEn tvæir varo þo verster af þæim ok j orðum harðazterhamelin Jarll ok ranulf af brockÞæssum svarar thomas ærkibyskup svaþa er þæir brigzla honum þiat hann se trurófeok herra sins svikareat hann kueðr huarngan þæirra vera mann tilat mæiða sek með orðumeþa nockorum orþum skæmðum saker sinna vándra til brigðaseger annan vera putu barnoc j fullife fœddanok af þi vera með engo mote til alæitne fælldanen seger annars frænda sakar sinna glœpa oc nogra tilgerþahafa veret i snoruhaðulega hátt vpp festanhuat er hann kvæðr i sinne ǽtt eigi finnazSem hann kemr til yzta portzer aptr portetok fǽr eigi /v/t komez þi at hvarke finnaz luklarnerne nockorr portinherOk sem þæim fǽr þetta hugsóttaoc vitu varla huerso þetta man verðaeþa til huers þetta man dragasiaz þisa nest meðr guðlegre til visanhuar marger luklar samfasterhanga a mvrenumEinn af erkibyskupsens monnumrann til þegaroc gripr þæim af murenumberr huern epter annan ǽ sem tiðazt at lasenumþar til sem hann fær vpp loketGlæðiaz þæir nu oc ganga út af garðenumthomas erkibyskup stigr nu a hest sinnSem hann riðrfǽr hann varla tvæim hondum gort þria lute j sænnstyra hestinum bera krossenngeva folkeno blæzansem þæir bæiðazþi at mikill fiolðe fatœkra mannaoc siukra renna kallandemote honum sva segiandeBlezaðr se hinn signaðe guðer sinn þræl oc þionostu mann frælsaðe sva frealslega oc fagrlega af sinna ovina valdeEn af þi segia þæir svaat menn hugðuat þæim mynde eigi kostr a at sia hann lifandaMikell fiolðe folkslærðer oc læikmænnfylgia erkibyskupenum til herbergiss j munka klaustr nockot við kirkio hins hæilaga andress postolaSem thomas erkibyskup ser folksens fagnatmæler hann svatil sinna manna Se huerso fagrleg fylgðer oss leiðer af vallde várra ovinaLatet seger hann alla fatøka mænn guðs luttakendr várrar angranar ganga meðr oss til borðzat með oss þi goðs er guð gæfrglæðemz ver aller samt i daghþisa nest varo herberge oc strete um kringiss erkibyskupenn skipat með fatœkvm monnumSem thomas erkibyskup sitr yfer borðekoma þar tvæir byskupar farandebyskup Gillibertoc byskupenn af cycestr er sek segiahafa funnet fagran vtvæg til friðar gerðar millem hans oc konungsensthomas erkibyskup spyrr huilikr utuegr sa erbyskuparner svarafe mal er millem yðar oc konungsensNu ef þer vilet veðsetia herra konungenum yðrar tvǽr jarðer um stund otteforð oc vingehamfyri þa peninga sem hann kræfr af yðrOk man hann þisa nest þær somu iarðer yðr aptr gialldaoc penninga með ollu upp gevaoc sinne sannre vinatto til yðar vændaThomas erkibyskup svarar byskupunum svaMer er sva sagt meðr sonnuat þa iorð er hecka heiterhælldr hæinrekr konungr enn j sino valldeoc þo at cantuariensi kirkio heyre su jorð til ok hennar for manne hœfe hana aptr at kallaþa væne ek at varlaat hon verþe a minum dagum aptr sóttEn mycklo skal ek helldr huerskyndiss hatr ok hermðer af konungenum þolaok þetta hofuðet huerivm haska oc hǽtto mote setiatakande sitt hofuð með sialfs sins hende en af segia mer þat valld er mer er sagt at cantuariensis kirkia hever með retto j þæirre iorðubyskuparner sem þæir heyra þessor orð oc andsvor hins sæla thomas erkibyskupssnua þæir þegar meðr raðleyse reiðer j brottsegiande konungenum huerso erkibyskup svaraðe þæirra uppkasteAf þilikarre meþal gongu meðr vándra manna fortolumkvæikez nu ræiðe með konungenum mote erkibyskupenumOk sem siþarr meirr berlega birtezsnyz hon heðan af j hatrÞEnna dagh lætr thomas erkibyskup lesa af tripartita hystoria yfer borðe af þæim ufriðe er liberio byskupe var gorr Oc er þessor orð varo lesen sem j guðspiallino standaat várr drottenn seger til sinna mannaef þæir verða fyri vandra manna ofsoknEf þer hafet seger varr drottenn veret of sotter j þessarre borghflyet þa j aðraNu litr erkibyskupenn til klærksens er læssok hugfester þænna guðspiallegha flotta i sino hiarta sem siþan provazat hann forþar ser með flotta vm stund Vpp tekno borðeno gængr thomas erkibyskup j herberge en gerer Rogeir byskup vigornensem til konungsensok byskup Robert herefordensem ok sinn kapellanum byskup rofensem meðr þæim orðum ær hann bæiðer konungenn gæva ser vruggan gagang út af rikenoEn er þæir koma fyri konungennsegia þæir honum erkibyskupsens orðher meðr biþia þæir konungenn geva ser her um goðan orskurðkonungrenn svararSeger þetta mal mæga biða mœrgensSem þæir fa ecke mæira af konungenum snva þæir aptr segia thomase erkibyskupehuerio konungrenn hæfer svaratEnn er nattar koma tvæir trygger mænn mikils hattar hofþingiar meðr hinu ryggazta yfer bragðe klockvande ok a sin briost beriandejatande thomase erkibyskupe með sterkum ok storum æiðumfyri þann ogorlega domer guð dœmer huern epter sinum verkum ok viliaat vttan æf vita þæir nockora mattuga mænnmorghum illgerðum j vafðaok af þi miok frǽgiahava vpp a hans hals hæitazoc sek hava meðr jofnum sœrum til þess saman bundetat þæir skalo verþa hans bana mænnEn af þi at kirkiunnar sok var eigi enn til fullz kunneg vorðenþa man heilog kirkia helldr fa j hans d/av/ða niðrfall en nockora uppreistok af þi tekr hann sinn hug a flottanum at festaNu af þi at hinn sele thomas skil at hann man sek varla fa varðvæitt fyri vandra manna vmsátum ef hann duælsz lengrok forðar ser eigi þægar j staðþa lætr hann þegar a þæirre somu nótt gera sina sæng millem tveggia alltera j kirkio hælga andres postolaþanneg gængr hann meðr fáám hæimolleghum monnum sinumHann leggz til bœnar oc tekr at lesa siau psalmimeþ letaniaEnn er hann hæfr upp letaniamfellr hann a kne fall við huert heilags mannz nafnSem hann mœddr hefer leset siau psalme með letaniakastar hann ser j sengena ok lǽtr sem hann uile sofaen hiner ganga brott ok fara at sofahann liggr litla hriðþægar er honum þicker time til vera skreiðaz hann leynilega brott af sængenneok gængr ut af kirkiunneok sva nockorar laundyrr vt af klaustrenogoðre stund fyre dagforðande ser svameðr leynileghum flottaþessor er sa burst igull er diakn nockorr sa þilika syn af sem her fylgerSVa birtez honvm klærkenum j svæfne sem hæinrekr konungr fœre a dyrðar væiðarmeðr ollu sino stormænneerkibyskupumbyskupumjarlumabotumbaronumpriorummeðr ollum virþinga monnum sins valldza þæim skoge er valberg hæiterSem þæir heyia sina færð sem honum synez með til skipaðum hǽttesva springr upp fyre þæim æinn burst igulllaupande framm millem þæirrasva sem hann se þæirra þyss oc ópe vpp œstrSem þæir aller sea hannheita þæir a hannmeðr ræðilego a kalle oc hareysterennande þanneg epter er hann rann fyreEn hann rann fyre þæim mickla fiolða epter þi sem hann gatok honum þicker likatz at hann mæge ser forðaEn eigi rann hann rettan vægh framm firi seknema vikr hegat ok þegat stefnande til siovar með ollum skundaberande a bake ser eina bok þa er hæiter Actus apostolorumEn aller þæir er epter þesso dyre rennasynaz honum hærvilegha hallterAðrer blinder eþa eineygðer Sumer nefskorner En af auðrum óro allar varrarnar skornarEngenn er ok sa er hann hever eigi eitt huert likamsens lyte a serNu sem hann bustigullenn kæmr til siovar sender hann sek þegar j sioenn ok j kaf at hannkæmr alldre upp siðanSem konungrenn ser þættaok þæir er honum fylgiasnua þæir aptrJ þesso kastar þyckre þoko miok myrkreþegar yfer iorðenaen þisa nestrigner bloðeHonum þicker hæinrekr konungr nv sn/v/a til herbergiss j fyrr nefndvm staðþisa nest synez honum hann sitia j huse nockoruhuito ok viðo linklæðe klæddanhafande refa hala a hofðefyri siappelEn af þi at honvm synez þetta herberge sva sæm æitt eyðe hús fiarre goþum bygðum ok nǽr æcke þaket aþa drypr ǽ þakt bloðet er ovan rigner j hofuð konungenumok dræifez yfer hann þar er hann sitrsva at þisa nest fyllaz aller refa halarner bloðeer alla væga hanga ovan af konungsens hofðeen ór ræfa halunum drypr sva a kaflegha j fang konungenumat skiott fyller allar ruckur oc skuckur hans klæþessmeðr bloðenovmkringiss hannsva at skamt er at biðaat bloðet rann jnn i hans mvnn oc fyller hannSem honum klærkenum synez konungrenn sitia j bloðenook /v/t ok jnn renn bloðet um hans mvnnoc honum synez hann hava af þesso fullan mvnnVaknar hann klærkrennA þessarre samu nátt er hinn hæilage thomas erkibyskup hefr sinn flótta uppsofa klerkar nockorer er honum til heyraeiner ser j hærberge nockoruþi er brott er komet fra aðrum monnumþæir er ecke vita af hans brotferðEinn af þæim klærkunum sem sialfr hann sagðe siþanheyrer upp i loptet i suefnemeðr skyrre raustat þessor tvau vers varo sungen ór psalltere er sua segiaVárt lif er sem titlingr leystrok af væiðe manna snoru frælstrSnaran er slitenen ver erum leysterHer lyktaz nu hinn fyrste lutr sogu hins sæla thomas erkibyskupsmeð þi mote at honum synez þetta likazt upp at taka er hann gærer at forða ser meðr leynileghum flottasakar þæirra harðyndaer hans fiand mænn fœrðu at honumOk varla komu verre dagar eþa bolvaðra þingh en þætta varer sva kær vinatta sœtz samþyckesssem var um stund millim konungsens oc erkibyskupsens skyllde sva botlauslegha sundr segiazoc j fullan fiandskap snuazFra þæssum tima sááz þæir thomas erkibyskup ok hæinrekr konungr alldre siþan j englande En huerso harteþa oþarftok alla vega ranghuerfter af þilikum framferððumkunne lærðum ok ulǽrðum siðan at hondum koma þa man fylgiande frasogn birtaHEr hæfr annan lut sogu hins sǽla thomas erkibyskupsSa er lesenn varbyriaðez af hans barndome oc upprunaþar nest sagðez hue sœmilega er hann kom ser til mannz þar sem hann varð fyrst erkidiakn theoballdus erkibyskups j cantarabyrghe En siðan gerðez hann hæinreks konungs kanceléroc

Cookies on our website

Holm perg 17 4°: 1r⁰-92v⁰ — Thómas saga erkibiskups

Log in

Cookies on our website

Holm perg 17 4°: 1r0-92v0 — Thómas saga erkibiskups

Log in

Holm perg 17 4°: 1r⁰-92v⁰ — Thómas saga erkibiskups