auðga vb. [-að-]
Status: excerpted citation slips citation text supplemented structured definitions in Danish definitions in English
A.
[e-n/e-t] [e-u / með e-u / í e-u / at e-u] berige (ngn/ngt) (med/mht. ngt), gøre rig, tildele (ngn) (ngt) ⫽ enrich (sby/sth.) (with sth., in respect to sth.), make rich, bestow (sth.) (on sby)
●●● þui var haɴ fatǿkr at ǫꜱ auþgaþe haɴ ǫ᷎ umbreoþelegom góþom hlutom vermonaɴde dýrþar
●HómÍsl¹⁶(1993) 23v10●●● En firir þui at hann var rikum auðœfom ok morgvm miclum eignum auðgaðr. þa fecc hann ser unga kono
Menota: 40vb39 Streng 2308●●● ęda ec ꜹ́þga þa í eílifo [lifi]
~ lat.aut in futuro vitam eis æternam condonabo
PassBlas 343b65 BlasA623 4620●●● með mikilli erfð avðgaðr
~ lat.magna hæreditate ditatus
VitAnt 1682 Ant 11928●●● badir kuentir ok audgadir logligum erfingium
Mar233 52121●●● auðgaði guð hana svá úendaligri huggan, at heilug guðs móðir María birtist henni optliga
GBpD 15120●●● tignadi ok auðgaði með breidum bygðum, bæium ok storum kastolum
MMA 5323●●● Ef þer vilit mer hlydnaz. þa skal ek gera yðr riddara ens æzta konungs er alla ser truliga þionandi elskar ok auðgar eigi at eins stundligv riki
ÓTᴵ 30610●●● Meðr godum mund ok heimanferd giæddi guð mik ok audgadi
~ lat.Dotavit me Deus dote bona
Vulg Gen 30,20 Stj¹ 17614●●● herra Laurencius byskop audgade stor miogh stadinn aa Holum j gulle ok brendu silfre ok alla handa godgripum ... spizum ok drykkiarfongum
AnnL 27030●●● *er hann audgadr med sætu liodi ok fagrligri dicktan þessa himneska songs: Planctus ante nescia ...
Mar240a 89119●●● at hans kro᷎ptugir vinuiðar kuistir auðgaði guðs kristni með auaxstso᷎mu friofi viðlega wtbreiddir. þyrnum vpprættum af hinum neðstum tꜳgum
StatPáll² 70930●●● skal ek alla yðr mína tengða menn ok frændr ⸢efla yðr bæði [var. audga AM 54 fol “C¹”, etc.] at riki ok sæmðum
var. ÓTᴵ 3032: AM 54 fol “C¹”●●● Audga
~ lat.locupletare
8231 (Vulg Psalm 64,10) GlossPsalt 8331●●● þó at þessi mær ... væri nú svá auðguð með ágæta siðsemi
Trist¹ˣ 1024÷ honom finnzc ef hann vitiar oft þingat. þa man abbadis verða vis huat hann vill ... ok ihugaði hann þa. at hann scal auðga staðenn með æignum sinum. ok bœta hann ævenlega at honom se þangat hæimillt at koma ... ok gaf hann þa þangat rika æign. til brœðralags þæirra
Menota: 23rb6 Streng 5233÷ hinn hæsti guð auðgaðe hann þegar i fyrstu
Thom¹ 16÷ ok þat er hann avðgaði ok tignaði sina kristni fyri son sinn með sinvm eiginligvm orðvm
~ lat.Ecclesias ditaverit
VitAnt 16224 Ant 10919÷ þorandi þann at svipta stundligvm velgerningvm, sem fyrir litlu var avðgaðr af sialfvm gvði með andligvm birtingvm varrar frv
MarS 117728÷ hefir hann auðgaðr verit goðum verkum
ÞBpB 24117÷ auðgaði hann þann stað med storum til logum ok miklum rikdómi
ÞBpB 31424÷ Nu auðgar hann þa eilifum fagnadi
MMA 5325÷ auðgaði hann staðinn med konungligri mikilmenzku ok lagdi þangat bæi ok kastala
MMA 54431÷ þessi stadr er allzkyns uidum ok alldintream audgadr
~ lat.Est enim omni genere ligni et pomiferarum arborum consitus
SpecH 24b17 (I 63) Stj¹ 6811÷ Reiste hann vpp allan stadinn kirkiuna ok heima be᷎inn ok audgade miklu godze
AnnL 26633÷ Miklum audęfum mun ek þik audga
Seb 22813÷ hann setti ydr mattugan konung ok audgadan allri þessa heims dyrd umfram flesta
Thom² 38329÷ Hvar manv dæmi til finnaz i verolldv, at nokkvʀ maðr mvni ⸢*auðgaðr [Holm perg 6 4° “B”; non emend. avðgari ] ⸢at [var. ÷ Holm perg 6 4°] sva mǫrgvm dyrgripvm sem þersi
emend. ClarA 1366: Holm perg 6 4° “B”÷ styrckti ueyka audgadi faudrlausa
ÓH1 70920÷ Eigi audgadi hann i sinu lifi edr vid daudann ... sina nafrændr
AugB 14618÷ Ef son þinn er rettlatr ... þa mun hann alldri þann mann audga sinu rike
MarE 60624÷ hann hreínsar hugskotid ... hann audgar at krauptunum
Theol AM 672 4°¹ 6r8
B. auðga sik
[á e-u / af e-u / með e-u] berige sig (ved/med ngt) ⫽ enrich oneself (by/with sth.)
●●● ei mundi maðrinn svá úsæmiliga auðga sik með ferligri fjárágirni
GBpD 15914●●● í mörgum stöðum auðgar hinn ríki sik meðr því, at hann rífr til hinn fátæka
GBpD 16037●●● mega þeir avdga sig af kravptvm heilagra. ef þeir hvggaþa helga menn med avdæfvm sinvm er volader erv
Hóm238XVIII 462●●● ꜳ̈ einnskis þeirra aumleik audgadi hann sig. eda fæddist af þeirra van hogumm
JBpC(2003)ˣ 12624÷ Girnizc ok æingi at auðga sec af annars dauða
Streng 7825÷ er þat geymanda, at auðga hvárki sik né sína kirkju með rangfengnum fjárhlut
Æv¹⁹624 7410
C. auðgask
[e-u] [af e-u/e-m] beriges (mht. ngt) (ved ngt/ngn), blive rig, få tildelt (ngt) ⫽ become rich (with respect to sth.) (by sth., through the agency of sby), obtain wealth, be endowed (with sth.)
●●● með hænni mattu æig‹n›azt ok auðgazt morgum ok rikum æignum
Menota: 23va30 Streng 5610●●● þeir liva við ran ok ꜹðg[a]z af hernaðe
Eluc675(1989) 1086●●● hafðí Noʀegr míkít avðgaz ok pryðz vndir hans rikí
Huldaᴵᴵ 11224●●● aukaduz þeir ok audgaðuz af þeirra aud ok erfiði
~ lat.opere illorum illas ditavit
HistSchol 1124 Stj¹ 24717●●● hverri dyrðartign auðgaz virðuligr herra Johannes, þa er hann stoð undir krossinum, oc hann giorðiz vicarius vars drottins
Jón⁴ 46728●●● ek skal gera þik svá ríkan, at allir frændr þínir skulu af þér ríkuliga auðgast
KlmA 31117●●● heilo᷎g Margareta bardiz i moti dioflinum ok sigradi hann ok ⸢audgadiz eilifri prydi [var. oðladiz eilifa dyrd AM 233 a fol “B”]
MargA 47413●●● þessi fatæki madur audgadist so ad hann uar miog mektugur
ÆvMið³⁴8ˣ 10018÷ Mangare verr fe sitt i marga vanda varu. at auðgazt ok æignast af þui
Streng 7218
Form.: auðgaði (5); audgadi (4); auðgaðr (4); auðga (4); audga (3); auðgar (3); audgade (2); avðgaðr (2); auðgazt (2); audgadr (2); auðgaðe (1); ꜹðg▹a◃z (1); audgar (1); audgadiz (1); avðgaði (1); audgadan (1); auðgaz (1); auðguð (1); avðgaz (1); avdga (1); audgadir (1); auþgaþe (1); audgadist (1); audgaðuz (1); auðgast (1); Audga (1); ꜹ́þga (1);
Gloss.: EJ _; ClV; ClVAdd _; ClVErr _; ClVSuppl _; Suppl1 _; Suppl2 _; Finsen _; Fr; FrErr1 _; FrErr2 _; FrErr3 _; LLFrämm _; Hertzb _; HertzbLat _; HertzbTill; Suppl4 _; Fischer _; Anm _; Bin _; Rím; LP _; Med _; MedComp _; MedSimp _; WN _; AH _; AJ; deVr; Fr4; NO; Walter _; ÁBlM (auðugr); Bl; WPA _;
Genre. (expected): religious works [rel]: 25 (13); romances [rom]: 9 (5); contemporary sagas [bis]: 6 (3); historical works [his]: 6 (8); learned works [div]: 1 (1); legal works [jur]: 1 (5); family sagas [isl]: 0 (6); unclassified [ ]: 0 (0); legendary sagas [fas]: 0 (2); þættir [tot]: 0 (1); charters [dip]: 0 (4);