Pétrsdrápa — Anon PétVII
Anonymous PoemsDavid McDougall 2007, ‘ Anonymous, Pétrsdrápa’ in Margaret Clunies Ross (ed.), Poetry on Christian Subjects. Skaldic Poetry of the Scandinavian Middle Ages 7. Turnhout: Brepols, pp. 796-844. <https://skaldic.org/m.php?p=text&i=1038> (accessed 24 April 2024)
Orð satt upphafs gjörði*
eitt næst stafi hæsta
— orð trúi* fyst það * fyrðar —
föður líkt, og með ríkti.
Gjörði alt með orði
ítr guð* stórt og lítið;
orð var sent, en særðiz
sonr, mey guðs, að deyja.
eitt næst stafi hæsta
— orð trúi* fyst það * fyrðar —
föður líkt, og með ríkti.
Gjörði alt með orði
ítr guð* stórt og lítið;
orð var sent, en særðiz
sonr, mey guðs, að deyja.
‘The one true word, like the Father, made completely the highest beginnings and ruled with [him]; let men believe that word [was] first. Glorious God made everything, great and small, with the word; the word was sent to the maid of God [= Mary], but [her] son was wounded to die [i.e. to death].’
Persónum guð greiniz
(gleðz) senn og einn þrennum
— faðir gat son án sáði —
(sanndeildr heilagr andi).
Þenna en aungvan annan
öld trúir guð í völdum
hæstra himnavista
heims og allra beima.
(gleðz) senn og einn þrennum
— faðir gat son án sáði —
(sanndeildr heilagr andi).
Þenna en aungvan annan
öld trúir guð í völdum
hæstra himnavista
heims og allra beima.
‘God is distinguished at once as one and in three persons; the Father begot the Son without seed; the truly shared Holy Spirit rejoices. Mankind believes this God and no other to have control of the highest abodes of the heavens, the world and all men.’
Hulin* mín hyggju báli
hrekkjóttu jörð slóttig
hefir mest hrunið í ástar
hyr með glæpum fyrri.
Fals, ágirni og fúlust
flærð mig þannveg lærði,
synd mier sæt að kendiz
seimvín líkt hjá eimi.
hrekkjóttu jörð slóttig
hefir mest hrunið í ástar
hyr með glæpum fyrri.
Fals, ágirni og fúlust
flærð mig þannveg lærði,
synd mier sæt að kendiz
seimvín líkt hjá eimi.
‘Formerly my cunning land of thought [HEART], enveloped in treacherous flame, has plunged altogether into love’s fire through sins. Deceit, cupidity and foulest guile taught me in such a way that sin seemed sweet to me, like honeyed wine in comparison with smoke.’
Gróf, sá er græðgi reifir,
grandafullur andi
brjóst, og bar inn löstu
brúkum, mitt ið sjúka,
saman þó loðir með lími
lífs hinna fyr innan;
það er ván guðligs gróða
græn fyr Pétri bænir.
grandafullur andi
brjóst, og bar inn löstu
brúkum, mitt ið sjúka,
saman þó loðir með lími
lífs hinna fyr innan;
það er ván guðligs gróða
græn fyr Pétri bænir.
‘The harmful spirit, who promotes greed, bored into my sick breast, and carried in vices in heaps, yet within those [vices] it cleaves together with the mortar of life; that is the green hope of godly growth through Peter’s prayers.’
Nú bið eg dapr af dauða
dáligum mier sálar
miskunnar og mönnum
milding himins gildan.
Guði næst trúast treystir
tárfeld þjóð hans móðir;
hjálp er og heimsins stólpi
hlíf styrk konungr vífa.
dáligum mier sálar
miskunnar og mönnum
milding himins gildan.
Guði næst trúast treystir
tárfeld þjóð hans móðir;
hjálp er og heimsins stólpi
hlíf styrk konungr vífa.
‘Now, downcast on account of death, I ask the excellent king of heaven [= God] for soul’s mercy for wretched me and for men. Next after God the tearful race trusts most faithfully in his mother; the king of women is the help, strong defence and pillar of the world.’
Brott ryði þyrni þiettum
þjósts sármeiddu brjósti
mær og móðir dýrust
Máría guðs váru.
Önd með hjálpar hendi
heilagr stjörnudeilir
seði og sæmdum greiði
siðsterkan brag verkum.
þjósts sármeiddu brjósti
mær og móðir dýrust
Máría guðs váru.
Önd með hjálpar hendi
heilagr stjörnudeilir
seði og sæmdum greiði
siðsterkan brag verkum.
‘May Mary, maid and most precious mother of God, clear away the dense thorn-bush of rage from our [my] sorely injured breast. May the holy star-ruler [= God] satisfy the soul with the hand of help, and deliver the faith-strong poem with celebrated deeds.’
Virði várar gerðir
valliga, þó að halliz
brott af hreinum hætti,
herr, kvæðis að verri.
Þá má hilmi heima
hjálpríkum vel líka;
skýrr og skjótr að heyra
skilr hann hvers manns vilja.
valliga, þó að halliz
brott af hreinum hætti,
herr, kvæðis að verri.
Þá má hilmi heima
hjálpríkum vel líka;
skýrr og skjótr að heyra
skilr hann hvers manns vilja.
‘Let people judge our [my] versifications considerately, even if they deviate for the worse from the pure measure of a poem. Then it may be well pleasing to the help-mighty king of worlds [= God]; knowing and quick to hear, he understands each man’s desire.’
Þjóð öll hyggin hlýði;
hátt vill eg guðs dýrð vátta;
strokin er lífs með laukum
lofsmíð Pétri víða.
Felli flaum og kalli
fljóð og börn á góðan
postula* Krists, en prestar
palls siðlætis gæti.
hátt vill eg guðs dýrð vátta;
strokin er lífs með laukum
lofsmíð Pétri víða.
Felli flaum og kalli
fljóð og börn á góðan
postula* Krists, en prestar
palls siðlætis gæti.
‘Let all thoughtful people listen; I wish to bear witness out loud to the glory of God; the work of praise for Peter is at many points furbished with the flowers of life. Let women and children cast off levity and call on the good Apostle of Christ, and let priests preserve the step of virtue.’
Kápharnáum — korni
Kristr sáði þar lista —
borgin bar sú mörgum
blóm ítarlig sóma.
Ágætismenn ýtum
upp runnir þar kunnir
(annan stað má eg inna)
oft þar vóru (stóran).
Kristr sáði þar lista —
borgin bar sú mörgum
blóm ítarlig sóma.
Ágætismenn ýtum
upp runnir þar kunnir
(annan stað má eg inna)
oft þar vóru (stóran).
‘Capernaum, that city bore glorious fruits of honour for many — Christ sowed there the seed of virtues. Outstanding persons, who there were well known to men, had often grown up there; I can speak of another great city.’
Bessaíðe breiðrar
borgar víðum torgum
tveir bræður með tíri
trúlundaðir funduz.
List gera frægir fysta
fiskimanna að kanna;
sá varð giftugjörðum
gæddr, að slíka fæddi.
borgar víðum torgum
tveir bræður með tíri
trúlundaðir funduz.
List gera frægir fysta
fiskimanna að kanna;
sá varð giftugjörðum
gæddr, að slíka fæddi.
‘In Bethsaida, in the wide squares of the broad city, were found two brothers, faithful of mind, of renown. The famed ones do try the craft of fishermen first; he who begot such men was endowed with grace.’
Jónas sonr var Símón
sannr og Andréas annarr;
forðaz hórdóm harðan
háðs þverrendur báðir.
Átti hinn með hætti
hyrs, að nefndum fyrri,
grund, þvíað gæfa sendiz,
gjálfrs, af drotni sjálfum.
sannr og Andréas annarr;
forðaz hórdóm harðan
háðs þverrendur báðir.
Átti hinn með hætti
hyrs, að nefndum fyrri,
grund, þvíað gæfa sendiz,
gjálfrs, af drotni sjálfum.
‘Simon was the true son of Jona and Andrew [was] the second; both diminishers of scorn [HOLY MEN] avoid injurious whoredom. The one we named first was married decently to a land of the ocean’s fire [GOLD > WOMAN], because grace was sent [to him] from the Lord himself.’
Skriptúra skýrt váttar,
skær Perpétúa væri
kván í Kristi greinum
kunn, sú Pétro unni.
Petronillam nýtum
námgreini gaf eina
dóttur guðs og gætti
gott víf að eilífu.
skær Perpétúa væri
kván í Kristi greinum
kunn, sú Pétro unni.
Petronillam nýtum
námgreini gaf eina
dóttur guðs og gætti
gott víf að eilífu.
‘Scripture clearly testifies [that] pure Perpetua was a woman skilled in Christ’s teachings, who loved Peter. The good woman gave to the excellent teacher a daughter, Petronilla, and directed her thoughts to God perpetually.’
Baptista* hlaut hæstan
háleitr skírnarmála
veg, sá er, lasta lægir,
lífs greinum fremr sveina.
Sýn tjár fingri frænda
fystr, og iðran lysti,
guð; tveir fyrðar fróðir
fóru í brott með drotni.
háleitr skírnarmála
veg, sá er, lasta lægir,
lífs greinum fremr sveina.
Sýn tjár fingri frænda
fystr, og iðran lysti,
guð; tveir fyrðar fróðir
fóru í brott með drotni.
‘The sublime Baptist, oppressor of vices [HOLY MAN], who advances [his] disciples in the teachings of life, obtained the highest honour of baptisms. He reveals first the sight with his finger, [that] his kinsman [is] God, and he desired repentance; two wise men went away with the Lord.’
‘Hvess leiti þið ljósir?’,
lofsælastur mælir
guð, en svöruðu síðan
sanngóðir menn þannveg:
‘Seg þinn bæ eða bygðir,
blíðr og nafnið fríða’;
vann þeim vísi þenna
vagna brautar fagnað.
lofsælastur mælir
guð, en svöruðu síðan
sanngóðir menn þannveg:
‘Seg þinn bæ eða bygðir,
blíðr og nafnið fríða’;
vann þeim vísi þenna
vagna brautar fagnað.
‘‘Whom do you two fair men seek?’ says the most glorious God, and the truly good men then answered thus: ‘Be so kind as to tell your town or district and your glorious name’. The king of the path of the wagons [SKY/HEAVEN > = God (= Christ)] did them this favour.’
Giekk, sá er glæpum stökkvir,
guð sjálfr um þær hálfur
Gálílée sjó sæla
svinnur bræðr að finna.
Hvellr nam Kristr að kalla:
‘Komið til vár af báru!
Þið skuluð menn í minni
miskunn heðan af fiskja.’
guð sjálfr um þær hálfur
Gálílée sjó sæla
svinnur bræðr að finna.
Hvellr nam Kristr að kalla:
‘Komið til vár af báru!
Þið skuluð menn í minni
miskunn heðan af fiskja.’
‘Wise God himself, he who drives away sins, went through those parts, the sea of Galilee, to meet the blessed brothers. Christ proceeded to call with ringing voice: ‘Come to us [me] from the wave! Henceforward by my grace you two shall fish for men.’’
Þurrum fótum flýtir
faðir á sjó (en aðrir)
Pétr, að landi leitar,
liðstórr (skipi fóru).
Niðr dró ilsku eyði
ótt, þegar hræzlan sótti;
svalg af saltri bylgju;
*sökk í kólgu dökkva.
faðir á sjó (en aðrir)
Pétr, að landi leitar,
liðstórr (skipi fóru).
Niðr dró ilsku eyði
ótt, þegar hræzlan sótti;
svalg af saltri bylgju;
*sökk í kólgu dökkva.
‘Father Peter, great of help, hastens with dry feet on the sea, makes for land, but the others went by ship. As soon as the fear seized [him], it suddenly dragged down the destroyer of wickedness [APOSTLE]; he swallowed the salt swell; sank into the dark wave.’
Satt er, að sína rietti
— svá greiniz — guð hreina
hönd og hjálpir sendi
hirðmanni Krists sannar.
Lyftu, og lietu eftir,
listarför með Kristi,
veiðifaung sem váðir
vát segl þar með báti.
— svá greiniz — guð hreina
hönd og hjálpir sendi
hirðmanni Krists sannar.
Lyftu, og lietu eftir,
listarför með Kristi,
veiðifaung sem váðir
vát segl þar með báti.
‘It is true that God extended his pure hand and sent true help to the retainer of Christ [APOSTLE = Peter] — so it is told. They began their glorious journey with Christ and left behind their catch as well as their clothes [and] wet sails there with the boat.’
Fylgir himna helgum
hilmi fríður síðan
postuli; prýðir lista
Pétr sannliga mietraz;
Festi hann allar ástir
ielranns við kóng sannan;
varð því valdr af gjörðum
váttr guðdómsins mátta.
hilmi fríður síðan
postuli; prýðir lista
Pétr sannliga mietraz;
Festi hann allar ástir
ielranns við kóng sannan;
varð því valdr af gjörðum
váttr guðdómsins mátta.
‘Thereafter, the glorious Apostle follows the holy king of the heavens [= God (= Christ)]; Peter is truly deemed an adorner of virtues [HOLY MAN]. He fixed all his affections on the true king of the storm-house [SKY/HEAVEN > = God (= Christ)]; therefore he became through his deeds the chosen witness of the Godhead’s powers.’
Hóf á fjallið háva
hýrr dagbrauta stýrir
postula Pétr og lýsti
part eilífra skarta.
Ásjónu guðs sýnir
sól bjartari góligr
sonr — gleði var sveinum —
snjó hvítari að líta*.
hýrr dagbrauta stýrir
postula Pétr og lýsti
part eilífra skarta.
Ásjónu guðs sýnir
sól bjartari góligr
sonr — gleði var sveinum —
snjó hvítari að líta*.
‘The glad ruler of the day-paths [SKY/HEAVEN > = God (= Christ)] raised the Apostle Peter up onto the high mountain and showed him a portion of eternal splendours. The glorious son of God [= Christ] shows a face brighter than the sun, whiter than snow to behold; there was joy among the disciples.’
Bera liet vitni várum
vald himneskra spjalda,
gróðri, sá fylkir, er fáði
fjöll, af heimum öllum:
rödd guðs þóknan þýddi
þrír postular skírir
Elíás af paradísu,
Ebrón Móisi þjónar.
vald himneskra spjalda,
gróðri, sá fylkir, er fáði
fjöll, af heimum öllum:
rödd guðs þóknan þýddi
þrír postular skírir
Elíás af paradísu,
Ebrón Móisi þjónar.
‘That king, who adorned the mountains with vegetation, let witness be borne from all worlds to our keeper of the heavenly tablets [= God (= Christ)]: the voice of God expressed satisfaction, three pure Apostles, Elijah from Paradise, Hebron serves Moses.’
Rennr að græðis grunni
greiddur vaðr, sem beiddi,
út yfir borð af báti,
bragningr salar vagna.
Fann í fisksins munni
fie lærisveinn skærast;
geldr í skatt án skyldu
skjótt fyr sig og dróttin.
greiddur vaðr, sem beiddi,
út yfir borð af báti,
bragningr salar vagna.
Fann í fisksins munni
fie lærisveinn skærast;
geldr í skatt án skyldu
skjótt fyr sig og dróttin.
‘The paid-out fishing-line runs out over the side of the boat to the ocean’s bottom as the king of the hall of the wagons [SKY/HEAVEN > = God (= Christ)] bade. The disciple found the very bright money in the mouth of the fish; without obligation he pays [it] at once in tax for himself and the Lord.’
Postula sveitir sátu
sínum herra nærri,
spurði og spejar, með gerðum,
spennir harma tvennra:
‘Hvern segi þier mig’, hlýrna
heilagr, ‘vera?’ kvað deilir;
eingi að giefa til yngva
orð nema Pétur þorði.
sínum herra nærri,
spurði og spejar, með gerðum,
spennir harma tvennra:
‘Hvern segi þier mig’, hlýrna
heilagr, ‘vera?’ kvað deilir;
eingi að giefa til yngva
orð nema Pétur þorði.
‘The bands of Apostles sat near their Lord with their gear; the clasper of two sorrows asked and inquires: ‘Who do you say that I am?’ said the holy ruler of heavenly bodies [= God (= Christ)]; no one dared to give a response to the Lord except Peter.’
Svaraði Símón dýrum
sólranns kóngi þannveg
einarðar- fystr -orði
— orð það er þarfligast vorðið —
‘Þú ert Kristr inn kæsti
kunnr af hjálpar brunni
lifandi sonr guðs sendur
sannr og eins nie annars’.
sólranns kóngi þannveg
einarðar- fystr -orði
— orð það er þarfligast vorðið —
‘Þú ert Kristr inn kæsti
kunnr af hjálpar brunni
lifandi sonr guðs sendur
sannr og eins nie annars’.
‘Simon first answered the precious king of the sun-hall [SKY/HEAVEN > = God (= Christ)] with a statement of sincerity thus — that remark has become most salutary — : ‘You are the most beloved Christ, known for the spring of salvation, sent [as] the true son of the living and one God and of no other’.’
Bar Jónam guð greinir
góðan Símón þjóðum;
nafn skýrir ‘berg skærast’
skýrt ritningar vitni.
Yfir það berg til bjarga
blíðr kva*z mundu smíða
kristni kennir fastra
Kristr hermargra lista.
góðan Símón þjóðum;
nafn skýrir ‘berg skærast’
skýrt ritningar vitni.
Yfir það berg til bjarga
blíðr kva*z mundu smíða
kristni kennir fastra
Kristr hermargra lista.
‘God explains to nations that Simon Bar-Jona is good; the clear testimony of scripture interprets his name as ‘purest rock’. Upon that rock, Christ, the joyful teacher of steadfast virtues, said that he would build Christianity for the salvation of very many.’
Pétr Jóhannis játar;
Jésús spyrr hann fyrri
þannveg þrysvar sinnum
þegn af guðdóms megni:
‘Elskar þú mig? Þvíað milskaz
mitt nafn fyr þier jafnan;
fæði að föður míns ráði
fremd þín sauði mína!’
Jésús spyrr hann fyrri
þannveg þrysvar sinnum
þegn af guðdóms megni:
‘Elskar þú mig? Þvíað milskaz
mitt nafn fyr þier jafnan;
fæði að föður míns ráði
fremd þín sauði mína!’
‘Peter, [the son] of Johannes answers yes; with the might of divinity Jesus asks him, his follower, first three times thus: ‘Do you love me? Because my name is always sweet to you; by the authority of my father may your glory feed my sheep!’’
Sjau sinnum bauð sanna
sök meingerðum aukinn
Pétro löst fyrirláta
lofta gramr eða oftar.
Satt kvaz segja drottinn
sínum vin og tínir:
‘Sjautigum sakar eigi
sjau sinnum þier minniz!’
sök meingerðum aukinn
Pétro löst fyrirláta
lofta gramr eða oftar.
Satt kvaz segja drottinn
sínum vin og tínir:
‘Sjautigum sakar eigi
sjau sinnum þier minniz!’
‘The king of heavens [= God (= Christ)] commanded Peter to forgive a true offence, a sin augmented by injuries, seven times or more often. The Lord said that he spoke the truth to his friend and declares: ‘Seventy times seven [times] be not mindful of an offence!’’
Pétrus princeps heitir
postulanna — sannaz
‘Céphás’, þýðiz þvísa
það nafn eða ‘steinn’ — jafnan.
Sælan * sunnu deilir
siðspenni kvað þenna
mest fyr tólf, þá er treysta
trú verk, hluti sterka.
postulanna — sannaz
‘Céphás’, þýðiz þvísa
það nafn eða ‘steinn’ — jafnan.
Sælan * sunnu deilir
siðspenni kvað þenna
mest fyr tólf, þá er treysta
trú verk, hluti sterka.
‘Peter is always called the prince of Apostles; he is proven [to be] ‘Cephas’, that name is interpreted in this way or ‘stone’. The ruler of the sun [= God (= Christ)] said that this virtue-clasper [APOSTLE] was blessed most for twelve strong things which bolster faithful deeds.’
Veitt*, ván, dómur drottins,
vel skýrð ritning dýrðar,
vörm ást, virðing hæsta,
vernd mæt, lítilæti,
tamið hold, töpuð reiði,
traust sterkt góðra verka,
roðin písl riett í blóði;
rís að paradísum.
vel skýrð ritning dýrðar,
vörm ást, virðing hæsta,
vernd mæt, lítilæti,
tamið hold, töpuð reiði,
traust sterkt góðra verka,
roðin písl riett í blóði;
rís að paradísum.
‘Conferred hope, the judgement of the Lord, the scripture of glory well interpreted, fervent love, highest honour, excellent defence, humility, subdued flesh, abolished wrath, strong support of good deeds, martyrdom reddened directly in blood; he ascends to Paradise.’
Víst trú varðmaðr lýsti
várr, er giekk á bárum;
ván tárblómguð vænust
varð yfir neiting harðri.
Ást, þóað andar misti,
ítr kvaz mundu níta
aldri skýja skjaldar
skjöldungi þegn jungum.
várr, er giekk á bárum;
ván tárblómguð vænust
varð yfir neiting harðri.
Ást, þóað andar misti,
ítr kvaz mundu níta
aldri skýja skjaldar
skjöldungi þegn jungum.
‘Certainly our guardian showed faith when he walked on the waves; most promising hope became adorned with tears on account of hard denial. The glorious man said that he would never deny his love for the young king of the shield of the clouds [SUN > = God (= Christ)], though he should lose his life.’
Útan bækr hefir ítra
öll ritninga vitni;
kann því mætr í máta
megnstærir fólk læra.
Breyzku holdi og hetskum
heims stríðandi fjanda
mettaz saðning sætri,
sanndyggr, heilags anda.
öll ritninga vitni;
kann því mætr í máta
megnstærir fólk læra.
Breyzku holdi og hetskum
heims stríðandi fjanda
mettaz saðning sætri,
sanndyggr, heilags anda.
‘He knows by heart [lit. without books] all the testimonies of glorious scriptures; therefore the excellent increaser of strength [APOSTLE] can instruct people properly. The truly worthy fighter against the frail flesh and the malignant enemy of the world [= Devil] is sated with the sweet feast of the Holy Spirit.’
Mætti hann mundangsháttum
— menn birta svá — tvennum;
stóð með æztri iðju
óhallr á siðapalli.
Lagði laun fyr dygðar
lærisveini hreinum
orð, sá er stjörnum stýrði,
stinn*, þau er eg vil inna.
— menn birta svá — tvennum;
stóð með æztri iðju
óhallr á siðapalli.
Lagði laun fyr dygðar
lærisveini hreinum
orð, sá er stjörnum stýrði,
stinn*, þau er eg vil inna.
‘He met with two balanced ways — so men proclaim; he stood with the highest zeal upright on the step of faith. He who ruled the stars [i.e. God] gave strong words, which I wish to report, to the pure disciple as reward for virtue.’
Völd gaf vísi alda
víngarðs efli sínum
hæst; því hlaut í fystu
hann forræði manna.
Alt kvað laust, það er lystir
lund, á himni bundið,
manndýrða, iels jörðu
jöfurr kalligra palla.
víngarðs efli sínum
hæst; því hlaut í fystu
hann forræði manna.
Alt kvað laust, það er lystir
lund, á himni bundið,
manndýrða, iels jörðu
jöfurr kalligra palla.
‘The prince of men [= God (= Christ)] gave the highest powers to his strengthener of the vineyard [APOSTLE]; therefore he obtained for the first time authority over men. The king of the storm’s cold seats [SKY/HEAVEN > = God] said that everything which the tree of human virtues [HOLY MAN = Peter] wishes is loose [and] bound in heaven [and] on earth.’
Annanías lá inni,
áðr, lífhnugginn náða,
drýgði hann löst í lygðum;
laun kómu sannlig raunar.
Leyndi Saphíra og sýndi
sumt verð akurs skerði*
(riettr dómr hefir dottið)
dress (yfir hjónin þessi).
áðr, lífhnugginn náða,
drýgði hann löst í lygðum;
laun kómu sannlig raunar.
Leyndi Saphíra og sýndi
sumt verð akurs skerði*
(riettr dómr hefir dottið)
dress (yfir hjónin þessi).
‘Ananias lay indoors, bereft of life’s favours [lit. life-bereft of favours]; previously he had committed sin through falsehoods; fitting retributions came indeed. Sapphira concealed and showed [only] part of the amount for the field to the diminisher of arrogance [HOLY MAN]; a just judgement has fallen upon this married couple.’
Veitt hefir virðing drottinn
ver líka sier ríkastr
postula prýði ið næsta
píslardrykk með lykku.
Krosstrie hátt með Kristo
kannar Pétr og annarr
bróðir hans, þvíað báðum
blóm píslanna sómir.
ver líka sier ríkastr
postula prýði ið næsta
píslardrykk með lykku.
Krosstrie hátt með Kristo
kannar Pétr og annarr
bróðir hans, þvíað báðum
blóm píslanna sómir.
‘The most powerful Lord has granted to the man, the adornment [adorner?] of the Apostles, an honour very nearly like his own, a drink of martyrdom with bliss. Peter and another, his brother, come to know with Christ the high cross-tree, because the flower of martyrdoms befits them both.’
Lítilæti fann flýtir
fyst, það er horfa lystir
höfði að jörð og hafði,
himiríkis, kvöl slíka.
Skínn fyr skuggsjón hreinni
skuggalausa* huggan
andi hans, án enda,
eilífr, að guð hlífir.
fyst, það er horfa lystir
höfði að jörð og hafði,
himiríkis, kvöl slíka.
Skínn fyr skuggsjón hreinni
skuggalausa* huggan
andi hans, án enda,
eilífr, að guð hlífir.
‘The promoter of heaven [APOSTLE = Peter] first found that humility, by which he desires to turn his head to the earth, and he had such a torment. [This] shadow-free consolation shines before a pure mirror, his eternal soul which God protects without end.’
Nú frumtígna fagnað
fest hefi eg einum lestri
þeira tólf með tíri,
að tjáðag, Pétri, áðan.
Opinn og syndum sópaðr
salr vizkunnar kunnigr
standi að stuðli greindum;
stefjabálk vil eg hefja.
fest hefi eg einum lestri
þeira tólf með tíri,
að tjáðag, Pétri, áðan.
Opinn og syndum sópaðr
salr vizkunnar kunnigr
standi að stuðli greindum;
stefjabálk vil eg hefja.
‘Now I have established in a single reading the joy of those twelve highest dignities of Peter with glory which I recounted earlier. May the knowing hall of the intellect [BREAST] stand open and swept of sins, the ‘prop’ having been established; I wish to begin a refrain section.’
Hlaut af himna gæti
hæst móðir guðs næsta
Pétur prýðisæti
postula vald um aldir.
Dýrð og veg sem virðing
veiti drotni heitri
ást í himni og hæstum
hjörð Krists öll á jörðu.
hæst móðir guðs næsta
Pétur prýðisæti
postula vald um aldir.
Dýrð og veg sem virðing
veiti drotni heitri
ást í himni og hæstum
hjörð Krists öll á jörðu.
‘Peter obtained from the keeper of the heavens [= God] the highest authority next to the mother of God [= Mary] for all time, the seat of honour of the Apostles. Let the entire flock of Christ give glory and honour and veneration to the highest Lord with ardent love in heaven and on earth.’
Grípa guð með ópi
griðníðingar síðan;
særðan bundinn börðu;
bar klungr enni sprungið.
Negla Krist með nöglum;
nemr spjót hjarta rótum;
ben náði hans blæða;
blóð fell á kross góðan.
griðníðingar síðan;
særðan bundinn börðu;
bar klungr enni sprungið.
Negla Krist með nöglum;
nemr spjót hjarta rótum;
ben náði hans blæða;
blóð fell á kross góðan.
‘Then the truce-breakers seize God with shouting; they beat him wounded, bound; his riven brow bore the thorn[-crown]. They nail Christ with nails; the spear strikes his heart at the roots; his wound did bleed; blood fell on the good Cross.’
Beið, þó að styrjöld stæði,
stálharðr, en guð varði;
snúða liet happa hlæðir
herferð og brá sverði.
Sneið af eyra íðinn
ástverka þræl sterkum,
áðr en andlags gæðir
umgerðar batt sverði.
stálharðr, en guð varði;
snúða liet happa hlæðir
herferð og brá sverði.
Sneið af eyra íðinn
ástverka þræl sterkum,
áðr en andlags gæðir
umgerðar batt sverði.
‘Steel-hard he stood firm, though conflict took place, and defended God; the accumulator of blessings [HOLY MAN = Peter] made battle hasten, and drew his sword. Zealous for acts of devotion he cut off the ear of a strong slave, before the strengthener of the counterthrust [WARRIOR = Peter] fastened the bindings on the sword [i.e. returned his sword to its scabbard].’
Vildi hlýðni halda
háleitr trúar veitir
enn og mála minniz
meistara síns í freistni.
Gietrað sieð við sútum,
— svá unni lífs brunni
heitt — á sár, þau er settu
sárleitir guði várum.
háleitr trúar veitir
enn og mála minniz
meistara síns í freistni.
Gietrað sieð við sútum,
— svá unni lífs brunni
heitt — á sár, þau er settu
sárleitir guði várum.
‘The sublime dispenser of faith [APOSTLE] still wished to practise obedience and in temptation remembers the words of his master. He is not able to guard against sorrows, to look upon those wounds which the cruel ones inflicted on our God; so ardently did he love the well of life.’
Skekr nú ráðs og reikar;
rann með varðhaldsmanni
brott, þvíað ástin ótta
ógnstærðan honum færði.
Böl fyr buðlung sólar
bar stríðandi kvíða
hæst, þó hyrfi í fystu
hann frá vizku sannri.
rann með varðhaldsmanni
brott, þvíað ástin ótta
ógnstærðan honum færði.
Böl fyr buðlung sólar
bar stríðandi kvíða
hæst, þó hyrfi í fystu
hann frá vizku sannri.
‘Now his resolve is shaken and he falters; he ran away with a watchman, because love induced in him fear magnified by peril. The fighter against anxiety [= Peter] bore the greatest woe for the king of the sun [= God (= Christ)], though he turned at first from true wisdom.’
Fótr hnögg föðurins sæta;
fagnaðr jókz af magni
oss, þvíað vára* vissi
valdr breyskleika aldar.
Neitar nafn fyr ótta
nauðigur sitt dauðans;
orð guðs — ambátt spurði —
angrs varð framm að ganga.
fagnaðr jókz af magni
oss, þvíað vára* vissi
valdr breyskleika aldar.
Neitar nafn fyr ótta
nauðigur sitt dauðans;
orð guðs — ambátt spurði —
angrs varð framm að ganga.
‘The foot of the beloved father stumbled; joy was increased mightily for us, because the ruler of mankind [= God (= Christ)] knew our frailties. Reluctant, he denies his name out of fear of death; the maidservant asked; the word of God’s sorrow [i.e. Christ’s sad prediction] had to be fulfilled.’
Sárfeinginn hug særir
sótt hjarðreka dróttins;
*eldi í gegn fyr gildan
gleði tárkveiktan steðja.
Ástkennis fyr innan
angr hjartrót*um stangaz,
meistara síns að misti
mætr kinnroða gætir.
sótt hjarðreka dróttins;
*eldi í gegn fyr gildan
gleði tárkveiktan steðja.
Ástkennis fyr innan
angr hjartrót*um stangaz,
meistara síns að misti
mætr kinnroða gætir.
‘Anguish afflicts the pain-stricken heart of the shepherd of the Lord [APOSTLE]; it has kindled through and through for the excellent [man] his anvil of joy [which has been] moved to tears [HEART]. Grief pierces the heart-roots of the teacher of love [APOSTLE] inwardly, because the worthy possessor of shame [HOLY MAN] has lost his master.’
Lítr á sitt, og sýtir,
sár neitingar, tárum
beiskum; beygir röskvan
bland iðranar vandað.
Grátrinn græddi Pétrum;
— guð veldr — líkt sem í eldi
skærr af skugga fyrri
skein sem gullið hreina.
sár neitingar, tárum
beiskum; beygir röskvan
bland iðranar vandað.
Grátrinn græddi Pétrum;
— guð veldr — líkt sem í eldi
skærr af skugga fyrri
skein sem gullið hreina.
‘He looks at his wound of denial and grieves with bitter tears; a careful mixture of repentance overcomes the valiant man. The weeping healed Peter; God causes [that]; he shone like the pure gold, as if purified in fire from the former shadow.’
Metr líkn guðs og ljótan
löst* sinn vánar trausti
smurðr af greina garði
gegn brásteina regni.
Enn frá öðrum mönnum
allþrútinn fór úti
angrs; var einn í gaungu
ótt til grafar dróttins.
löst* sinn vánar trausti
smurðr af greina garði
gegn brásteina regni.
Enn frá öðrum mönnum
allþrútinn fór úti
angrs; var einn í gaungu
ótt til grafar dróttins.
‘The upright man, anointed with rain of eyelash-stones [EYES > TEARS] from the enclosure of wits [BREAST], considers God’s mercy and his own ugly sin with the support of hope. Still swollen with grief, he was walking outside, away from other men; alone he made his way quickly to the Lord’s grave.’
Leitar lífs á brautir
lærisveinn að næra
sína önd og sýnir
sæmiligust oss dæmi.
Gleðr því gramr í hljóði
glyggranns brjóstið * hryggva,
(fystum) harmi og hæstum
hirt (kallmanna birtiz).
lærisveinn að næra
sína önd og sýnir
sæmiligust oss dæmi.
Gleðr því gramr í hljóði
glyggranns brjóstið * hryggva,
(fystum) harmi og hæstum
hirt (kallmanna birtiz).
‘The disciple seeks after the paths of life to nourish his soul, and shows us the finest examples. Therefore the king of the storm-house [SKY/HEAVEN > = God (= Christ)] gladdens in silence his breast, sorrowful and castigated with the deepest grief; he reveals himself [to him] first among males.’
Þurkar þegn og styrkir
þeingill skýja leingi,
kveðr og kyssir síðan
kátr elsku munn vátan:
‘Feingin er líkn fyr laungu;
lát af, sonr, að gráta!
Enn skalt fótspor finna
flest mín alt í pínu.’
þeingill skýja leingi,
kveðr og kyssir síðan
kátr elsku munn vátan:
‘Feingin er líkn fyr laungu;
lát af, sonr, að gráta!
Enn skalt fótspor finna
flest mín alt í pínu.’
‘The king of the clouds [= God (= Christ)] dries [the eyes of] his follower and encourages him for a long time; joyful with love he greets him and then kisses the mouth wet [with tears]: ‘Mercy has long since been obtained; cease from weeping, my son! You shall yet follow in most of my footsteps all the way to martyrdom.’’
Varð yfir várum hirði
vel skýrð gleði dýrðar
hærri en heimrinn fyrri
Kemr í stað að styðja
sterkligt trúar merki
mildingr mána foldar
†mýr lífs fyldur skýrum†.
vel skýrð gleði dýrðar
hærri en heimrinn fyrri
Kemr í stað að styðja
sterkligt trúar merki
mildingr mána foldar
†mýr lífs fyldur skýrum†.
‘A well-expounded joy of glory, greater than the world previously ... came over our pastor. The king of the land of the moon [SKY/HEAVEN > = God (= Christ)] comes at once to support the strong standard of faith; ... ’
Hlaut af himna gæti
hæst móðir guðs næsta
Pétur prýðisæti
postula vald um aldir.
Dýrð og veg sem virðing
veiti drotni heitri
ást í himni og hæstum
hjörð Krists öll á jörðu.
hæst móðir guðs næsta
Pétur prýðisæti
postula vald um aldir.
Dýrð og veg sem virðing
veiti drotni heitri
ást í himni og hæstum
hjörð Krists öll á jörðu.
‘Peter obtained from the keeper of the heavens [= God] the highest authority next to the mother of God [= Mary] for all time, the seat of honour of the Apostles. Let the entire flock of Christ give glory and honour and veneration to the highest Lord with ardent love in heaven and on earth.’
Héródes bað báru
brattstíganda rígu
lykja flærða fíkinn
fúss í myrku húsi.
Samnaði saman til himna
sauðum guðs af dauða
andar áðr með hendi
alls virðr góður hirðir.
brattstíganda rígu
lykja flærða fíkinn
fúss í myrku húsi.
Samnaði saman til himna
sauðum guðs af dauða
andar áðr með hendi
alls virðr góður hirðir.
‘Herod, hungry for treacheries, eager, ordered with severity that the walker of the steep wave [(lit. ‘steep-walker of the wave’) = Peter] be confined in a prison. The completely revered good pastor previously with his hand gathered together God’s sheep to heaven from the death of the soul.’
Vekr, á síðu sækir
sannleiks Pétrum, þannveg,
lýstr, en báðir bresta
brátt sundr fjötrar, dundu.
Flytr með fagnað brautu
fljótt eingill hjálp meingis,
myrkvastofa að merkiz
morni læst in forna.
sannleiks Pétrum, þannveg,
lýstr, en báðir bresta
brátt sundr fjötrar, dundu.
Flytr með fagnað brautu
fljótt eingill hjálp meingis,
myrkvastofa að merkiz
morni læst in forna.
‘The seeker of truth [ANGEL] strikes Peter on the side, wakes him that way, and both fetters instantly break asunder; they clattered down. The angel conveys the help of the multitude [APOSTLE] away quickly with joy, so that in the morning the ancient prison is found locked.’
Giekk að nóni nökkur,
nær miskunnar tærir
mustari; mann sá næsta*
meiddan; fjár sier beiddi.
‘Penning ág til aungvan,
auðsýtir, þier býta;
vertu heill’, kvað hittir
heiðrs jafn, ‘í guðs nafni’.
nær miskunnar tærir
mustari; mann sá næsta*
meiddan; fjár sier beiddi.
‘Penning ág til aungvan,
auðsýtir, þier býta;
vertu heill’, kvað hittir
heiðrs jafn, ‘í guðs nafni’.
‘At the ninth hour the giver of mercy [APOSTLE] walked somewhere near the temple; he saw a severely maimed man [who] asked for money for himself. ‘I have no coin, wealth-yearner [POOR MAN], to give you; be well in God’s name’, said the righteous finder of glory [APOSTLE].’
Tábíta frú fljótan
fann dauða, það snauðum
öllum sárt nam svella
senn fyr missi þenna.
Joppen hrósar happi,
háleitr að guð veitir;
syngr hon lof fyrir leingi;
líf gaf Pétrus vífi.
fann dauða, það snauðum
öllum sárt nam svella
senn fyr missi þenna.
Joppen hrósar happi,
háleitr að guð veitir;
syngr hon lof fyrir leingi;
líf gaf Pétrus vífi.
‘The lady Tabitha met a sudden death, so that all the poor did grievously swell with sorrow at once over this loss. Joppa exults over the blessing which sublime God grants; she [the city] long sings praise for [that]; Peter gave life to the woman.’
Énéas lofi launar
lasta brjót á móti
reistr af kör og Kristum
kátr trúliga játar.
Gladdiz lýðr í Lidda
leystr af villu geystri;
Pétro virðing veitir
víð borg þessi síðan.
lasta brjót á móti
reistr af kör og Kristum
kátr trúliga játar.
Gladdiz lýðr í Lidda
leystr af villu geystri;
Pétro virðing veitir
víð borg þessi síðan.
‘Eneas, raised from his sickbed, pays the breaker of sins [APOSTLE] with praise in return, and, joyful, faithfully acknowledges Christ. The people in Lydda, freed from headlong error, rejoiced; this spacious city pays honour to Peter thereafter.’
Close
Information about a text: poem, sequence of stanzas, or prose work
This page is used for different resources. For groups of stanzas such as poems, you will see the verse text and, where published, the translation of each stanza. These are also links to information about the individual stanzas.
For prose works you will see a list of the stanzas and fragments in that prose work, where relevant, providing links to the individual stanzas.
Where you have access to introduction(s) to the poem or prose work in the database, these will appear in the ‘introduction’ section.
The final section, ‘sources’ is a list of the manuscripts that contain the prose work, as well as manuscripts and prose works linked to stanzas and sections of a text.